ÐåæÜ

Ðïßçóç-Ìýèéá

Ï Dali & Åãþ

ÈÝáôñï-ÄéÜëïãïé

Äïêßìéá

Ó÷üëéá-Áñèñá

ËáïãñáöéêÜ

ÅíäéáöÝñïíôåò

ÊëáóóéêÜ

Áñ÷áßá Åëë Ãñáìì

ÄéáóêÝäáóç

ÐéíáêïèÞêç

ÅéêáóôéêÜ

Ðáãê. ÈÝáôñï

Ðëçñ-Ó÷ïë-Åðéêïéí.

Öáíôáóôéêü

Åñ. Ëïãïôå÷íßá

Ãëõðô./Áñ÷éô.

ÊëáóóéêÜ ÉÉ

 
 

Áñ÷áßá Åëë Ãñáìì 

Áõóüíéïò: Åðßãñáììá-ÌåôÜöñáóç-Ðñïïßìéï (Üñèñï)

                              ΠΡΟΛΟΓΟΣ-ΕΙΣΑΓΩΓΗ

     Αυτü το Üρθρο θα εßναι λιγÜκι διαφορετικü απü τα προηγηθÝντα κατÜ καιροýς εδþ μÝσα. Χρησιμοποιþντας σαν üχημα Ýνα λατßνο ποιητÞ του 4ου αι. μ. Χ., τον Αυσüνιο, θα επιχειρÞσει να ακουμπÞσει και 2 σημαντικÜ θÝματα στη συγγραφÞ αλλÜ και τη ποßηση, που παßξανε, παßζουνε και θα παßζουνε πÜντα, σημαντικü ρüλο: τη ΜετÜφραση και το Προοßμιο. Εßναι το κατÜλληλο üχημα μÜλιστα γιατß κι ο ßδιος Þσκησε μετÜφραση κι επßσης Þταν απü τους πρþτους μεγÜλους μαστüρους στο λογοτεχνικü Προοßμιο. ΥπÜρχει κι Ýνας ακüμα λüγος που επιλÝχθηκε ο Αυσüνιος, σαν κατÜλληλο üχημα, κι εßναι γιατß δυστυχþς -ακüμα τουλÜχιστον- δεν Ýχω παρÜ ελÜχιστα δικÜ του Ýργα να παραθÝσω. ΒλÝπετε η ρÞξη μου με τα λατινικÜ στο σχολεßο Þρθε με την εßσοδο και του συντακτικοý στην εξßσωση, Ýτσι ο πρþτος ερωτικüς ενθουσιασμüς που μ' εßχε συνεπÜρει με δαýτα, κατÝρρευσε σα χÜρτινος πýργος. ¸τσι δε μπορþ να μεταφρÜσω και να βÜλω Ýργα του εδþ, αν κι Ýχω κÜμποσα στα λατινικÜ. ΑυτÜ λοιπüν, ανακεφαλαιþνω: ΜετÜφραση, Αυσüνιος, Προοßμιο, εßναι τα σημερινÜ θÝματα, πÜμε και καλü διÜβασμα. Π. Χ.



==========================





                         ΓΕΝΙΚΑ & ΠΕΡΙ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗΣ:

     Ο ΔÝκιμος ΜÜγνος Αυσüνιος (Decimus Magnus Ausonius) Þτανε Λατßνος (θεωρητικÜ εßναι ο 1ος ΓÜλλος ποιητÞς της παγκüσμιας λογοτεχνßας) ποιητÞς, συγγραφÝας, πολιτικüς, στρατιωτικüς και δÜσκαλος της ρητορικÞς στο Μπορντþ στη Γαλλßα. 
Για Ýνα διÜστημα διετÝλεσε δÜσκαλος του μελλοντικοý αυτοκρÜτορα Γρατιανοý, ο οποßος αργüτερα του απÝνειμε το αξßωμα του ΥπÜτου. Θεωρεßται ο κορυφαßος εκπρüσωπος της ελληνολατινικÞς παιδεßας στη Γαλλßα του 4ου αι. μ.Χ., αν κι ο ßδιος παραδÝχεται πως κατÜ τα παιδικÜ του χρüνια δεν επÝδειξε την απαραßτητη προσÞλωση στην εκμÜθηση της ελληνικÞς γλþσσας (το γεγονüς αυτü ßσως σχετßζεται και με το ταπεινü πατρικü γενεαλογικü του δÝντρο, καθþς ο παπποýς του Þταν ελληνικÞς καταγωγÞς απελεýθερος δοýλος, γιατρüς στο επÜγγελμα, üπως κι ο πατÝρας του), εξαιτßας της νωθρüτητας και της επιπολαιüτητας που το νεαρü της ηλικßας επιφÝρει: obstitit nostrae quia, credo, mentis / tardior sensus neque disciplinis / adpulit Graecis puerilis aevi / noxius error. Παρ' üλ' αυτÜ, üπως σ' üλες τις περιοχÝς του ρωμαúκοý κρÜτους που εßχαν υψηλü πολιτισμü, Ýτσι και στη Γαλλßα της ¾στερης Αρχαιüτητας (Γαλατßα) τα ελληνικÜ και τα λατινικÜ βρßσκονταν το 'να πλÜι στ' Üλλο. Οι Ρωμαßοι, κυρßως üσοι ανÞκανε σ' ανþτερα κοινωνικÜ στρþματα, αναγνωρßζανε τη σπουδαιüτητα και την ανωτερüτητα της ελληνικÞς γλþσσας, γι' αυτü και μεριμνοýσανε για την εκμÜθησÞ της, προκειμÝνου να εμπλουτßσουνε τη μüρφωσÞ τους.
     ¸τσι κι ο Αυσüνιος απ' το Μπορντþ, γραμματικüς & ρÞτωρ, δεν θα μποροýσε ν' απÝχει απ' αυτÞ τη πρακτικÞ, καθþς οι 2 επιστÞμες προûπÝθεταν την Üριστη γνþση και των 2 γλωσσþν. Με üχημα λοιπüν τη διγλωσσßα αυτÞ, ο Αυσüνιος ανÝλαβε σπουδαßα διδακτικÜ και διοικητικÜ καθÞκοντα, ενþ παρÜλληλα υπÞρξε πολυγραφüτατος συγγραφÝας με ευρýτητα και ποικιλßα ενδιαφερüντων. Η ποιητικÞ παραγωγÞ του μπορεß να χωριστεß σε δýο μεγÜλες κατηγορßες: η 1η περιλαμβÜνει ποιÞματα προσωπικοý χαρακτÞρα, που βασßζονται σε περιγραφÝς κι αναμνÞσεις του ποιητÞ· ως τÝτοια, ανταποκρßνονται περισσüτερο στο ποιητικü Ýνστικτο και τις προσδοκßες του αναγνþστη. Η 2η ανÞκει σε εντελþς διαφορετικü λογοτεχνικü πλαßσιο και για τον λüγο αυτü ξενßζει τον αναγνþστη. Πρüκειται για ποιÞματα που φανερþνουν τη διÜθεση του ποιητÞ να 'παßξει' με λÝξεις και με στßχους, προκειμÝνου με κüπο να δημιουργÞσει κÜτι καινοýριο. Στη προσπÜθειÜ του αυτÞ προσλαμβÜνει συχνÜ στοιχεßα απü τη προγενÝστερη κλασσικÞ ποιητικÞ παρÜδοση, τα αναδιαμορφþνει και τα προσαρμüζει στα δικÜ του δεδομÝνα, εγκαινιÜζοντας Ýνα κλßμα Ýντονης διακειμενικüτητας.



    Ωστüσο αν κι ο ßδιος δηλþνει στους Professores του πως σα μαθητÞς δυσκολεýτηκε πολý να μÜθει ελληνικÜ, η κατοπινÞ του επßδοση προκαλεß ξÜφνιασμα και θαυμασμü, αν μελετÞσει κανεßς üχι μüνο τα επιγρÜμματÜ του γενικÜ, αλλÜ κι αυτÜ που εßναι γραμμÝνα εξολοκλÞρου στα ελληνικÜ Þ εν μÝρει στα ελληνικÜ, δηλαδÞ με διαδοχικÞ εναλλαγÞ ελληνικþν και λατινικþν στßχων Þ ακüμα κι αυτÜ που περιÝχουνε μεμονωμÝνες ελληνικÝς λÝξεις Þ φρÜσεις. Εκτüς απü τα επιγρÜμματα, την ελληνικÞ γλþσσα χρησιμοποιεß ο Αυσüνιος και στις ΕπιστολÝς του. Το πüσο τελικÜ τον Üγγιζε τüσο Þ λατινικÞ üσο και η ελληνικÞ Μοýσα φαßνεται απü τους 3 πρþτους στßχους της Ýμμετρης επιστολÞς του προς το ρÞτορα Axius Paulus, γραμμÝνη σε ελληνολατινικοýς στßχους.: Ἑλλαδικῆς μÝτοχον Μοýσης Latiaeque camenae / Ἄξιον Αὐσüνιος sermone adludo bilingui. / Musae, quid facimus?
    Με το εγχεßρημÜ του αυτü εντÜσσεται üχι μüνο στη μακρÜ παρÜδοση του επιγρÜμματος ως λογοτεχνικοý εßδους, αλλÜ και στη παμπÜλαιη παρÜδοση της μετÜφρασης, που θεωρεßται Üλλωστε ρωμαúκÞ επινüηση. Εßναι αλÞθεια πως οι Ρωμαßοι üχι μüνο επινοÞσανε τη μετÜφραση στη προσπÜθειÜ τους να δημιουργÞσουνε δικÞ τους λογοτεχνßα μες απü τη συνειδητÞ πρüσληψη της ελληνικÞς γραμματεßας, αλλÜ και διατýπωσαν νομοτελειακÜ τους 1ους γüνιμους προβληματισμοýς γýρω απü τη μεταφραστικÞ θεωρßα και πρÜξη. Ολüκληρη η περßοδος της Αρχαιüτητας, ιδωμÝνη πÜντα υπü το πρßσμα της μεταφρασεολογßας, απετÝλεσε πεδßο ζυμþσεων κι αναζητÞσεων, που οδηγÞσανε σε καινοτüμες ιδÝες περß του πþς δει μεταφρÜζειν. Η μετÜφραση Ýγινε σταδιακÜ μßα απü τις πιο συνηθισμÝνες πρακτικÝς λογοτεχνικÞς δημιουργßας στη Ρþμη και συστατικü στοιχεßο της λατινικÞς λογοτεχνικÞς παραγωγÞς. Για τους μεταφραστÝς της Αρχαιüτητας η μετÜφραση συνιστÜ πρÜξη πατριωτικÞ, σημαßνει κατÜκτηση των νοημÜτων που Ýχουν εκφραστεß σε μßα γλþσσα και την υπαγωγÞ τους σε κατÜσταση γραμματικÞς αιχμαλωσßας στους νüμους και τη ρητορικÞ μιας Üλλης. ΕιδικÜ για το Ρωμαßο η μετÜφραση ενÝχει σκοποýς εθνικοýς Þ ιμπεριαλιστικοýς κι ως κατÜκτηση οδηγεß στην ολοκλÞρωση της ρωμαúκÞς παγκüσμιας κυριαρχßας διαμÝσου της μεταφορÜς των τεχνþν της ελληνικÞς σοφßας στη γλþσσα των Ρωμαßων.



     Πρþτος ο Berschin το 1998, συζητþντας για τις αριστοτελικÝς μεταφρÜσεις του Βοηθßου, παρατÞρησε πως ο μεγÜλος αυτüς φιλüσοφος της ¾στερης Αρχαιüτητας πρÝσβευε τη παλαιÜ αντßληψη των κλασσικþν χρüνων üτι με τη μετÜφραση επιτελεßται μια κατÜκτηση, μια πατριωτικÞ πρÜξη. Εßναι γνωστÞ η αντßληψη του ΚικÝρωνα περß κατακτητικÞς διαρπαγÞς της φιλοσοφßας και μεταφορÜς της στη Ρþμη κατÜ τον ßδιο τρüπο που και οι πρüγονοι με κüπο και προσπÜθεια υπÝταξαν τον κüσμο. Η αρχÞ Ýγινε με τη μετÜφραση της ομηρικÞς Οδýσσειας απü τον Λßβιο Ανδρüνικο, περßπου στα 250 π.Χ. ¸τσι ο Λßβιος διασκεýασε με δημιουργικü πνεýμα το κεßμενο χρησιμοποιþντας αρχαúσμοýς και κυρßως αντικαθιστþντας τις ελληνικÝς ιδÝες με ρωμαúκÝς. Οι κωμικοß ποιητÝς Πλαýτος και ΤερÝντιος εφαρμüσανε ριζοσπαστικÝς πρακτικÝς κατÜ τη μεταφορÜ των ελληνικþν κωμωδιþν, με τον  2ο ιδßως να πρωτοτυπεß εισÜγοντας τις τεχνικÝς της contaminatio και του εκρρωμαúσμοý. Στο ßδιο πνεýμα κινεßται ασφαλþς κι ο εισηγητÞς της μεταφραστικÞς θεωρßας στη Δýση, ΚικÝρων, που στο Ýργο του De Οptimo Genere Οratorum (14-15) προκρßνει την ad sensum (γραπτÞ δομÞ στην οποßα η εξÞγηση μιας λÝξης καθορßζεται απü τη σημασιολογßα της λÝξης Þ των λÝξεων με τις οποßες συσχετßζεται, κατÜ παρÜβαση του ü, τι απαιτεßται απü την ερμηνεßα καθαυτÞ) Ýναντι της ad verbum (κατÜ λÝξη μετÜφραση) μετÜφρασης δηλþνοντας με σαφÞνεια üτι βασικÞ επιδßωξÞ του Þταν η Ýνταξη του μεταφραζüμενου κειμÝνου στο πεδßο της λατινικÞς λογοτεχνßας κι υπονοþντας σταθερÜ πως οι μεταφρÜσεις πραγματοποιοýνται προς üφελος üχι της μεταφραζüμενης γλþσσας, αλλÜ της μεταφραστικÞς, δηλαδÞ της λατινικÞς. Τη μεταφραστικÞ γραμμÞ του ακολοýθησαν επßσης οι Ναßβιος, ¸ννιος, Πακοýβιος, Καικßλιος ΣτÜτιος, αλλÜ κι αργüτερα ο ΚÜτουλλος (Carmina 66) αποδßδοντας ελεýθερα το ποßημα του ΚαλλιμÜχουΒερενßκης Πλüκαμος. Ο τελευταßος μÜλιστα διασκÝυασεν επßσης στο Carmina 51 και τη περßφημη σαπφικÞ ωδÞ "φαßνεται μοι κÞνος ßσος θεοßσιν/ Ýμμεν' þ νηρ...". --->

         Carmina 51

Στα μÜτια μου θεüς φαντÜζει εκεßνος,
κι αν εßναι üσιο, κι απü θεüς πιο πÜνω,
κεßνος που αντßκρυ σου στÝκεται κι ολοÝνα
σε βλÝπει και σ' ακοýει να γλυκογελÜς.

Αχ Θεοß! Αλßμονο, αλßμονο σε μÝνα,
γιατß Ýχασα, Λεσβßα μου, τα λογικÜ,
μüλις σε δþ δε μου απομÝνει πια λαλιÜ,
Παγþνει η γλþσσα μου και σ´ üλα μου τα μÝλη
λεπτÞ μαßνεται φλüγα, και τ' αυτιÜ
μου κουδουνßζουνε, και πια νυχτιÜ
μου σκÝπει δßδυμη, τα μÜτια.

Η αδρÜνεια, ΚÜτουλλε, οχληρÞ σου 'ναι.
Απü αδρÜνεια αναπηδÜς υπÝρβολος γαυριÜς.
Η αδρÜνεια Ýσβησε παλιÜ και βασιλιÜδες
πÜλαß ποτε κι ευτυχισμÝνες πολιτεßες.                                         ΚÜτουλος



     Ο ΚικÝρων καταδικÜζει τη κατÜ λÝξη μετÜφραση και χαρακτηρßζει τους μεταφραστÝς με γλωσσικÞν Ýνδεια (nec tamen exprimi verbum e verbo necesse erit, ut interpretes indiserti solent), αποδÝχεται τη χρÞση περισσüτερων της μιας λατινικþν λÝξεων για να αποδþσει μßα ελληνικÞ (equidem soleo etiam quod uno Graeci, si aliter non possum, idem pluribus verbis exponere), ενþ συμβιβÜζεται και με τη χρÞση ελληνικþν λÝξεων στη μετÜφραση, αν δεν υπÜρχει αντßστοιχος λατινικüς üρος (et tamen puto concedi nobis oportere ut Graeco verbo utamur, si quando minus occurret Latinum). Ο δε ΟρÜτιος στην Ars Poetica 133-134, καταδικÜζει επßσης τη κατÜ λÝξη μετÜφραση αναφÝροντÜς τη σαν στεßρα μßμηση.
    Ο Αυσüνιος ζει και συνθÝτει τα επιγρÜμματÜ του σε μιαν εποχÞ που συνυπÜρχουνε 2 μεταφραστικÝς τÜσεις, η ad verbum που οι χριστιανοß εφαρμüζουνε στα θεολογικÜ κεßμενα κι η ad sensum του Ιερþνυμου ως συνεχιστÞ του ΚικÝρωνα. Ο Αυσüνιος δßνει τη μεταφραστικÞ του γραμμÞ στον εισαγωγικü του χαιρετισμü προς τον αναγνþστη της συλλογÞς Epitaphia Ηeroum Qui Bello Troico Interfuerunt: "quae antiqua cum aput philologum quendam repperissem, Latino sermone converti, non ut inservirem ordinis persequendi [studio], set ut cohercerem libere nec aberrarem". Ο ποιητÞς δηλþνει ρητÜ üτι μετÝφρασε στα λατινικÜ τα αρχαßα ποιÞματα που βρÞκε στη κατοχÞ κÜποιου λογßου χωρßς να ακολουθÞσει κατÜ γρÜμμα το πρωτüτυπο þστε να υποδουλωθεß σε αυτü, αλλÜ επιχειρþντας μßα ελεýθερη παρÜφραση, χωρßς ωστüσο να απομακρýνεται απü την κεντρικÞ ιδÝα. Η τοποθÝτησÞ του αυτÞ εßναι αποκαλυπτικÞ για τη μεταφραστικÞ του θεωρßα και τονε συντÜσσει με τη κικερþνεια αντßληψη περß μετÜφρασης, εφüσον κÜνει λüγο για αποφυγÞ της δουλικÞς μßμησης του προτýπου κι επιδßωξη μιας ελεýθερης διασκευÞς. O σýγχρονος του Αυσονßου, μαθητÞς και φßλος του, Paulinus απü τη Nola στην ΕπιστολÞ του 46.2 προβληματßζεται γýρω απü την ιδανικÞ μετÜφραση κι υποστηρßζει πως αυτÞ πρÝπει να αποδßδει και τις λÝξεις · üταν üμως αυτü δεν εßναι εφικτü, τüτε θα πρÝπει κανεßς να αποδßδει το νüημα κατÜ τον καλλßτερο δυνατü τρüπο: quod...exprimere verba non potui, sensu potius...transtulerim.
    Ο Αυσüνιος δεν εßναι ο μüνος που τη περßοδο αυτÞ ασχολεßται με το επßγραμμα εßτε συνθÝτοντας δικÜ του εßτε μεταφρÜζοντας ελληνικÜ πρωτüτυπα. Ο σýγχρονüς του Naucellius επιμελεßται τη συλλογÞ Epigrammata Bobiensia, μες στην οποßα υπÜρχουνε και μεταφρÜσεις ελληνικþν επιγραμμÜτων κοινÝς με τον Αυσüνιο, προσφÝροντας Ýτσι ενδιαφÝρουσες μεταφραστικÝς συγκρßσεις κι αντανακλþντας θαυμÜσια το πολιτιστικü επßπεδο της μορφωμÝνης υψηλÞς κοινωνßας του 4ου αι. μ.Χ.: κατÜ κανüνα, οι μεταφρÜσεις του Αυσονßου εßναι προúüντα ελεýθερης επεξεργασßας, σε αντßθεση με τα επιγρÜμματα Bobiensia που ακολουθοýν μια πιο συντηρητικÞ γραμμÞ αποδßδοντας με μεγαλýτερη πιστüτητα το κεßμενο αφετηρßας.
    Ο πρþτος που επιχεßρησε μßα συστηματικÞ μελÝτη της μεταφραστικÞς τεχνικÞς του Αυσονßου Þταν ο Benedetti με το Ýργο του La Tecnica Del 'Vertere' Negli Epigrammi Di Ausonio. Στην εισαγωγÞ της μελÝτης του διαχωρßζει τον μεταφραστικü τρüπο του Αυσονßου απü αυτüν των μεταφραστþν της αρχαúκÞς εποχÞς, γιατß θεωρεß πως ζουν και δρουν σε εντελþς διαφορετικü πολιτισμικü περιβÜλλον: για τον ποιητÞ της αρχαúκÞς περιüδου σκοπüς της μετÜφρασης Þταν να προσεγγßσει και να καταστÞσει κατανοητÝς τις ιδÝες και τις σκÝψεις του ελληνικοý κειμÝνου στον ρωμαúκü κüσμο. Αντßθετα, κατÜ την ¾στερη Αρχαιüτητα, οι δýο κüσμοι, ελληνικüς & ρωμαúκüς, δε διαφÝρουν πολý κι η ποßηση των επιγραμματοποιþν τους οποßους μεταφρÜζει ο Αυσüνιος τεßνει να λÜβει χαρακτÞρα οικουμενικü, οπüτε κι απουσιÜζουνε σαφεßς αναφορÝς στον ελληνικü τρüπο ζωÞς. ΕπιπλÝον, τα θÝματα τþρα Ýχουν εξαντληθεß απü τη συνεχÞ επανÜληψÞ τους, με αποτÝλεσμα η προσοχÞ να εßναι περισσüτερο στραμμÝνη στο χρωματισμü της σκÝψης παρÜ στην ßδια τη σκÝψη. ΕπομÝνως ο Benedetti υποστηρßζει πως στη περßπτωση του Αυσονßου δεν μποροýμε να κÜνουμε λüγο για εκρρωμαúσμü σκÝψης κι ιδεþν, σαν αυτüν που αποτυπþνεται στις μεταφρÜσεις των 1ων χρüνων της Αρχαιüτητας. Ωστüσο, δÝχεται Ýναν εκρρωμαúσμü υφολογικü, τεχνικÞς και γλωσσικþν επιλογþν στις μεταφρÜσεις του Αυσονßου κι αυτü ακριβþς επιχειρεß να αποδεßξει μες απü τη συγκριτικÞ αντιπαραβολÞ ελληνικοý και λατινικοý κειμÝνου. Αντλεß το υλικü αποκλειστικÜ απü τη συλλογÞ Epigrammata de diversis rebus (κι εδþ προκαλεß Ýκπληξη το γεγονüς πως δεν περιλαμβÜνει στη μελÝτη του τα Epitaphia, παρüλο που σε αυτÜ προτÜσσει ο Αυσüνιος τη μεταφραστικÞ γραμμÞ του) και το κατανÝμει με μεταφραστικÜ κριτÞρια σε 4 κεφÜλαια: στο 1ο εντÜσσει τις ελεýθερες αποδüσεις (libere versioni), στο 2ο τα επιγρÜμματα που συντÝθηκαν με τη τεχνικÞ της contaminatio, δηλαδÞ με τη χρÞση 2 Þ περισσüτερων προτýπων (epigrammi contaminati), στο 3ο αυτÜ που μεταφρÜζονται κι απü τα Epigrammata Bobiensia και στο 4ο αυτÜ που αποτελοýν πιθανÝς μεταφρÜσεις απü τα ελληνικÜ (presunte traduzioni dal greco).
    ¼πως Ýχει Þδη αναφερθεß, τα ελληνικÜ πρüτυπα του ποιητÞ εντοπßζονται στη συντριπτικÞ τους πλειοψηφßα στη ΠΑ του ΚεφαλÜ, τη σημαντικüτερη συλλογÞ ελληνικþν επιγραμμÜτων, που ωστüσο τοποθετεßται χρονικÜ στον 9ο αι. μ.Χ. κι εßναι κατÜ συνÝπειαν μεταγενÝστερη του Αυσονßου. ΕπομÝνως, η αναζÞτηση της ελληνικÞς πηγÞς του αποκτÜ ιδιαßτερο ενδιαφÝρον, καθþς ο δρüμος της αναγνþρισης του ελληνικοý επιγρÜμματος ως λογοτεχνικοý εßδους και της σταδιακÞς του οργÜνωσης σε σþματα συλλογþν -με αποκορýφωμα τη ΠΑ- υπÞρξε μακρýς και περßπλοκος. Το αποκορýφωμα της σταδιοδρομßας του Αυσονßου üμως σßγουρα υπÞρξεν ο διορισμüς του το 364 ως tutor του μελλοντικοý αυτοκρÜτορα Γρατιανοý, καθþς κι η ανÜληψη της υπατεßας το 379. ΣυμπερασματικÜ ο Αυσüνιος, ως η κορυφαßα ποιητικÞ μορφÞ του 4ου μεταχριστιανικοý αιþνα, συνεχßζει με τα επιγρÜμματÜ του τη μακρÜ παρÜδοση üχι μüνο της μετÜφρασης, üπως αυτÞ προσδιορßστηκε κι οριοθετÞθηκε με κýριο εκφραστÞ τον ΚικÝρωνα, αλλÜ και του επιγρÜμματος ως λογοτεχνικοý εßδους.



                                        Βιογραφικü

     ΓεννÞθηκε στα Βουρδßγαλα (Þ Βορδßγαλα) στη Γαλατßα, το σημερινü Μπορντþ, το 310 μ. Χ.. ¹ταν ελληνικÞς, αλλÜ κι αριστοκρατικÞς, καταγωγÞς κατÜ το Þμισυ. Ο πατÝρας του Þταν αξιüλογος γιατρüς ελληνικÞς καταγωγÞς, ενþ η μητÝρα του καταγüτανε κι απü τους δýο γονεßς της απü αριστοκρατικÝς οικογÝνειες της νοτιοδυτικÞς Γαλατßας. Μαζß με τους γονεßς του, Ιοýλιο κι Αιμιλßα, κατοικοýσαν στη πüλη Bazas σε μιαν αριστοκρατικÞ κοινωνßα, üπου οι δραστηριüτητες κι οι πολιτικÝς συνθÞκες που επικρατοýσαν Ýμελλε να αποτυπωθοýν στις σελßδες του ποιητÞ. Στα σχολεßα του Μπορντþ μορφþθηκε κι ο Αυσüνιος, ενþ σε μικρÞ ηλικßα τρÜβηξε τη προσοχÞ του θεßου του Αρβορßου, ενüς σημαßνοντα ρÞτορα, που τον πÞρε υπü τη σκÝπη του για να σπουδÜσει στην Τουλοýζη. ¸λαβε αυστηρÞν ανατροφÞ απü τη θεßα του και τη γιαγιÜ του, που αμφüτερες εßχανε τ' üνομα Αιμιλßα. Η εκπαßδευσÞ του υπÞρξεν εξαιρετικÞ, ιδßως στη ΓραμματικÞ και τη ΡητορικÞ, αλλÜ Ýλεγε üτι η πρüοδüς του στην ελληνικÞ γλþσσα δεν Þταν ικανοποιητικÞ. ΜετÜ το πÝρας των σπουδþν του στα Βορδßγαλα και στη Τολþση (σημ. Toulouse) εξασκÞθηκε για λßγο ως δικηγüρος, αλλÜ προτιμοýσε να διδÜσκει.
     Οι λεπτομÝρειες για τη ζωÞ και την οικογενειακÞ κατÜσταση στην περßπτωση του Αυσονßου θεωροýνται αξιομνημüνευτες για 2 βασικοýς λüγους: 1ον γιατß η οικογÝνεια του ποιητÞ αποτελοýσε παρÜδειγμα της γαλατικÞς αριστοκρατßας, επομÝνως φανερþνει και τις κοινωνικοπολιτικÝς συνθÞκες που επικρατοýσαν σε μια περßοδο που βρισκüτανε στο μεταßχμιο κι ανÜμενε τη νÝα θρησκεßα, και 2ον το βιογραφικü υλικü του συσσωρεýεται στα γραπτÜ του κι αποτελεß τη βασικÞ πηγÞ πληροφüρησης που Ýχουμε για τη πορεßα του, üσο αντικειμενικÞ μπορεß να θεωρηθεß.

     ¼πως αποκαλýπτει ο ßδιος στο Praefationes I, πÝρασε 30 χρüνια ως γραμματικüς και ρÞτορας, παρüλο που δεν εßναι ξεκÜθαρο πþς χωρßζεται αυτÞ η χρονικÞ διÜρκεια. Ξεκßνησε τη καριÝρα του üταν Þταν μüλις 25 (335 μ.Χ.), πÝρασε μÝσω του cursus grammaticus σε rhetor Ýχοντας βÝβαια και την επικουρßα αρκετþν συναδÝλφων του. Ας σημειωθεß πως η θÝση του ρÞτορα-γραμματικοý Þταν μßα και μοναδικÞ στα πανεπιστÞμια της εποχÞς κι ο Αυσüνιος υπÞρξε Ýνας απü τους λßγους που κατεßχε τη συγκεκριμÝνη θÝση τα χρüνια 360-366 μ.Χ., κÜτι βÝβαια που αποτελοýσε ýψιστη τιμÞ. ΕργÜστηκε αρκετÜ χρüνια στα δικαστÞρια χωρßς ενθουσιασμü καθþς, üπως προκýπτει απü τα λüγια του (Praefat. 1.17-18), η διδασκαλßα του ταßριαζε περισσüτερο. ¸τσι καταξιþθηκε ως δÜσκαλος, δοýλεψε πολý καλÜ τις σχολικÝς τεχνικÝς κι Ýγινε περιζÞτητος παιδαγωγüς.
     Το 334 ßδρυσε σχολÞ ρητορικÞς στο Μπορντþ, που Ýγινε πολý δημοφιλÞς. Η φÞμη του ξεπÝρασε τη πüλη του κι Ýτσι ο αυτοκρÜτορας Βαλεντινιανüς τονε κÜλεσε ν' αναλÜβει τη διαπαιδαγþγηση του Γρατιανοý, üταν η αυτοκρατορικÞ αυλÞ Ýδρευε στους ΤρεβÞρους (σημερινü ΤριÝρ). Εκτüς απü το μικρü πρßγκιπα, μαθητÞς αλλÜ και φßλος του υπÞρξεν ο Παυλßνος* του Νüλα, η συχνÞ αλληλογραφßα μεταξý τους αναδεικνýει την ανθρþπινη φýση του ποιητÞ και τα συναισθÞματα του, αλλÜ και τις ρητορικÝς τεχνικÝς οι οποßες απü τον 1ο αι. δυνÜμωναν την επιρροÞ τους και κÝρδιζαν ολοÝνα και περισσüτερους συγγραφεßς. ¢λλο Ýνα αξιοσημεßωτο γνþρισμα της εποχÞς Þταν η καλÞ γνþση της ελληνικÞς γλþσσας. Πιο Ýντονα κατÜ τον 4ο αι. εντοπßζεται μια μεταφραστικÞ κινητικüτητα απü τα ελληνικÜ στα λατινικÜ, στην οποßα πρωταγωνιστεß και διακρßνεται ο Αυσüνιος. Στα επιγρÜμματÜ του αποτυπþνεται η μßα μεταφραστικÞ τÜση της μεταβατικÞς εποχÞς, ενþ τα δßγλωσσα ποιÞματα του (ελληνο-λατινικÜ) αποδεικνýουν την τεχνικÞ του δεξιüτητα στη ποιητικÞ σýνθεση.

 * Ο Anicius Paulinus, üπως κι ο Αυσüνιος, Þταν γηγενÞς του Μπορντþ και καταγüταν απü πλοýσια οικογÝνεια. Ο Αυσüνιος τον εκπαßδευσε με τις δικÝς του αρχÝς και κοντÜ του μυÞθηκε στην στιχουργικÞ. Παρακολοýθησε την καριÝρα του στα σχολεßα, στην υπατεßα και στην κυβÝρνηση της Καμπανßας. Παρüλα αυτÜ ο Παυλßνος παντρεýτηκε μια πλοýσια κυρßα, τη Θερασßα, κι ο Αυσüνιος θεþρησε πως αυτüς Þταν ο λüγος της σιωπÞς του, καθþς μαζß αποσýρθηκαν στα κτÞματα τους στην Ισπανßα. Ο Αυσüνιος φαßνεται να Ýγραφε κÜθε χρüνο στον Παυλßνο στην Ισπανßα, üμως τα πρþτα 3 γρÜμματα Ýφτασαν μαζεμÝνα κι Ýτσι ο Παυλßνος Ýμεινε χωρßς νÝα του για 3 χρüνια. Διασþθηκε μüνον 1 γρÜμμα του Αυσονßου απü αυτÜ, στο οποßο παραπονιÝται, επειδÞ ο φßλος του μÝνει σιωπηλüς.

    Η λεπτüτητα, η στιλιστικÞ χÜρη κι η κομψüτητα Þταν αρετÝς που κατεßχαν οι προκÜτοχοß του. Η ρητορικÞ του διδασκαλßα βασßστηκε πÜνω στα παραδοσιακÜ κεßμενα κι απü αυτÝς τις αρχÝς ορμþμενος παρþτρυνε τους μαθητÝς του προς παραδειγματισμü. Η μοýσα του Þταν το σχολεßο και τη νÝα θρησκεßα την υποδÝχτηκε με διαλλακτικüτητα: "συμμορφþθηκε δηλαδÞ με ευπρÝπεια", üπως ακριβþς θα αντιδροýσε δεßχνοντας σεβασμü στην παλαιÜ θρησκεßα Ýναν αιþνα νωρßτερα. Ο Αυσüνιος δεν Þταν ποιητÞς χριστιανüς, η Ýνταση της πßστης του δεν επηρÝασε τη λογοτεχνικÞ του προσωπικüτητα, ενþ η ποßηση του μαρτυρÜ "το πορτρÝτο ενüς πεπαιδευμÝνου κοσμικοý χριστιανοý". Πρüκειται για Ýνα "χαρακτηριστικü παρÜδειγμα της πολιτιστικÞς ιστορßας μιας ýστερης φÜσης της αρχαιüτητας, η οποßα προσβλÝπει στη διατÞρηση μÜλλον του λαμπροý παρελθüντος παρÜ σε μια ανανÝωση". Με Ýνα παρüμοιο τρüπο θα πορευθεß και στις διαπροσωπικÝς του σχÝσεις με τις δυνατÝς διασυνδÝσεις να καθορßζουνε τη ζωÞ του ποιητÞ σε üλους τους τομεßς.
    ¸νας επιπλÝον παρÜγοντας που στιγμÜτισε την καριÝρα και το Ýργο του Þταν ο κýκλος του. ¼πως αποδεικνýεται απü τα γραπτÜ του κι ειδικüτερα απü τις ΕπιστολÝς, εßχε συνÜψει φιλßες κι Þτανε γνþριμος με σημαßνοντα πρüσωπα της εποχÞς. Η θεσμικÞ και κοινωνικÞ διαστρωμÜτωση των συνομιλητþν του δεν μαρτυρεß μüνο το φÜσμα της κοινωνικüτητας , αλλÜ υπαγορεýει Ýναν τρüπο ζωÞς, μια στüχευση στη τÝχνη και μια ιδεολογßα. Τα Üτομα που αλληλογραφοýν με τον Αυσüνιο Ýχουνε διαφορετικÝς ιδιüτητες, που βÝβαια επηρεÜζουνε στον ßδιο βαθμü διαφορετικÝς πτυχÝς του. Η προφανÞς διÜκριση του περιβÜλλοντος του μπορεß να καταγραφεß σε 3 επßπεδα: α) στην αυτοκρατορικÞ αυλÞ, β) σε πρüσωπα με αξιþματα και μεγÜλο πνευματικü υπüβαθρο (συνÜδελφοι ποιητÝς, καθηγητÝς και πολιτικοß αξιωματοýχοι) και γ) στο στενü κι οικογενειακü περιβÜλλον.
    Εßναι γεγονüς üτι αποτελεß σημαντικü παρÜδειγμα της κοινωνικÞς ευελιξßας που μποροýσε ν' αποφÝρει η λογοτεχνικÞ διÜκριση τον 4ο αι., θÝση που προκýπτει κυρßως απü τη σχÝση που 'χε με τον αυτοκρÜτορα Βαλεντινιανü και τον πρßγκηπα Γρατιανü, που δεν Ýμοιαζε διüλου με σχÝση πελÜτη προς πÜτρωνα, ενþ Ýνα μÝρος του Ýργου του μοιÜζει σαν αποτÝλεσμα εξÜρτησης απü την αυτοκρατορικÞν αυλÞ. ¼ταν κλÞθηκε απü το Βαλεντινιανü να εγκαταλεßψει την Þσυχη κι επαρχιακÞ του κοινωνßα της εποχÞς του Θεοδοσßου και να μετακομßσει σα δÜσκαλος του Γρατιανοý στους ΤρεβÞρους, Þτανε σχεδüν βÝβαιος γι' αυτÜ που θα ακολουθοýσαν. Ξεκινþντας σταδιοδρομßα στα δικαστÞρια, οι Ýπαινοι κι οι τιμÝς δεν Üργησαν να Ýρθουν· Ýγινε comes και quaestor sacri polatii, Ο Γρατιανüςλοιπüν σεβüτανε πολý το δÜσκαλü του κι üταν ανÝβηκε στο θρüνο τονε τßμησε με τους υψηλüτερους τßτλους και τιμÝς, -αξßωμα του Ýπαρχου στη Γαλατßα, στη Λιβýη και την Ιταλßα (378 μ.Χ.)- με αποκορýφωμα το αξßωμα του υπÜτου το 379.
    Σε Ýνα γρÜμμα του ο αυτοκρÜτορας Θεοδüσιος προς τον Αυσüνιο, ζητÜ απü τον ποιητÞ Ýνα αντßγραφο των Ýργων του, του υπενθυμßζει πως "Ýχει την υποχρÝωση ν' ακολουθÞσει το παρÜδειγμα των καλλßτερων συγγραφÝων", ενþ αποκαλεß τον εαυτü του Αýγουστο και τον Αυσüνιο ποιητÞ της αυλÞς του! Εντοýτοις στις επαφÝς του με τον Βαλεντινιανü η εξÜρτηση αυτÞ δεν φαßνεται να Þταν μονομερÞς. Η φαινομενικÞ ιδιοτÝλεια του ποιητÞ εξασθενεß, αν πλÜι στη μακρÜ ευχαριστÞρια προσφþνηση προς το Γρατιανü, με την ευκαιρßα της υπατεßας του αντιπαραβληθεß με το διÜταγμα που εξÝδωσε ο Γρατιανüς το 376 μ.Χ. στους ΤρεβÞρους, το οποßο ßσως υπαγορεýτηκε απü τον Αυσüνιο Þ γρÜφτηκε υπü την επιρροÞ του, καθιστþντας Ýτσι αυτÞ τη σχÝση ανταποδοτικÞ. Στο πλαßσιο αυτü ο Αυσüνιος θα συνθÝσει το Cento Nuptialis το 374 μ.Χ. για το γÜμο του Γρατιανοý. Συμμετεßχε δε, και σε μια στρατιωτικÞ εκστρατεßα κατÜ των ΑλεμÜνων το 375, και μετÜ του δωρÞθηκε η ΣουηβÞ σκλÜβα Bissula ως μÝρος της λεßας (αργüτερα της απεýθυνε Ýνα ποßημÜ του).



     Οι Ρωμαßοι λογοτÝχνες κυκλοφοροýσαν Ýργα τους σε διευρυμÝνους ομüκεντρους κýκλους που αρχικÜ καθορßζονταν απü τις διαπροσωπικÝς τους σχÝσεις, που κατÜ κανüνα επηρεÜζονταν απü τα λογοτεχνικÜ ερεθßσματα του γρÜφοντος κι απü την κοινωνικÞ τους θÝση, παρÜγοντες που ρýθμιζαν Ýπειτα και τη φιλικÞ τους σχÝση. Ο Αυσüνιος επεδßωκε την αναγνþριση και την υστεροφημßα, Ýτσι ο Θεοδüσιος, γνωρßζοντας τις πεποιθÞσεις του ποιητÞ, του προσφÝρει τις δÝουσες φιλοφρονÞσεις στην επιστολÞ του, Praef. 3.1-2: amor meus qui in te est et admiration ingenii atque eruditionis tuae. ΕπιπλÝον το κοινü δÝσιμο χÜρη της φÞμης δημιουργεß την ανÜγκη στον Αυσüνιο να μνημονεýσει συναδÝλφους καθηγητÝς του Μπορντþ. Θεωρεß πως για να κερδßσει κÜποιος την αναγνþριση, οφεßλει να την εντοπßσει στους ομοßους του και να την αναδεßξει.
     Οι συνομιλητÝς του Αυσονßου, που κατ’ επÝκταση εßναι και παραλÞπτες των επιστολþν που επισυνÜπτονται τα γραπτÜ του, εßναι αυστηρÜ επιλεγμÝνοι απü τον ποιητÞ. Στη πορεßα προς την αναγνþριση και τη φÞμη οι κριτÝς του λογοτεχνικοý προúüντος, σε 1ο στÜδιο δημοσßευσης, Ýπρεπε να κατÝχουν σπουδÞν αλλÜ και λογοτεχνικÝς αρετÝς. ¸τσι, σπουδαßα ονüματα της εποχÞς βρßσκονται σε φιλικÞ και λογοτεχνικÞ επαφÞ με τον ποιητÞ, üπως ο Σýμμαχος που Þταν Ýνθερμος οπαδüς της παλαιÜς τÜξης πραγμÜτων Þ ο ΣυÜγριος, Ýνας αξιωματοýχος κι Ýπαρχος του 370 μ.Χ. που εßχε πολλÜ κοινÜ με τον Αυσüνιο και καταγüταν απü αξιομνημüνευτην οικογÝνεια, ο ΔρεπÜνιος ΠÜκατος ρÞτωρ και συγγραφÝας πανηγυρικþν λüγων, αλλÜ και proconsul. Επßσης ο Γρηγüριος Πρüκουλος, που επαινεßται απü τον ßδιο τον Αυσüνιο για τη μüρφωση και τις ικανüτητες του στον γραπτü λüγο, διετÝλεσε praefectus praetorio στη Γαλατßα το 383 μ.Χ., ενþ ο ΣÝξτος Πετρþνιος Πρüβος, ανθýπατος στην ΑφρικÞ το 358 μ.Χ. κι ýπατος επß Γρατιανοý το 371 μ.Χ., πλοýσιος ευγενÞς της εποχÞς, χαßρει της εκτßμησης αλλÜ και της υπερβολικÞς κολακεßας του Αυσονßου.
     Στο στενü και οικογενειακü του περιβÜλλον ανÞκουν ο συνÜδελφος του, ρÞτορας και ποιητÞς, ¢ξιος Παýλος κι ο γιος του ΕσπÝριος. Μüνον Ýνας πολý καλüς και γνþστης της ποιητικÞς τÝχνης θα κατανοοýσε τη προσωπικÞ ποßηση του Αυσονßου. Ο Παýλος θα κληθεß να αξιολογÞσει Ýργα με ερωτικü Þ και πονηρü περιεχüμενο. Το Cento Nuptialis που συντÝθηκε με αφορμÞ το γÜμο του Γρατιανοý και μετÝφερε ‘Üσεμνα’ νοÞματα υπü τους κερματισμÝνους βεργιλιανοýς στßχους, παρουσιÜστηκε σε 2ο στÜδιο στον Παýλο, για να λÜβει την αναγνþριση που του Üξιζε χωρßς παρεξηγÞσεις. Για τον ßδιο λüγο ο Παýλος ξεχωρßζει απü τη κοινÞν αγÝλη στο Bissula και σε πολý οικεßο λüγο τονε προτρÝπει να διαβÜσει τα ερωτικÜ γραπτÜ του, που κοκκινßζει στην ιδÝα της δημοσιοποßησÞς τους, γι' αυτü συστÞνει στο φßλο ν' απαλλαγεß απü τη νηφαλιüτητÜ του, προς τÝρψη της ανÜγνωσης. Το αßσθημα ντροπÞς του ποιητÞ εßναι φανερü και στο Protrepticus ad Nepotem, εκεß επιζητεß απ' το γιο του ΕσπÝριο τη συμβολÞ ενüς ειλικρινοýς κριτÞ απαλλαγμÝνου απü κÜθε προκατÜληψη με δßκαιην αντιμετþπιση που βεβαια θα μεßνει μεταξý τους.
     Ο Αυσüνιος ανÝπτυξε μια καθüλου ευκαταφρüνητη πολιτικÞ δραστηριüτητα και σταδιοδρüμησε σε διÜφορα αξιþματα. ΕισÞλθε στη γερουσßα αρκετÜ χρüνια Ýπειτα απü την επßσημη εκπαßδευση του και σε αυτüν τον τομÝα τον προþθησε ο δÜσκαλος του ΤηβÝριος. Αυτü Þταν κÜτι σýνηθες. Το απρüβλεπτο Þταν üτι εισχþρησε στη γερουσßα της Ρþμης και της Κωνσταντινοýπολης κι üχι σε κÜποια τοπικÞ! Το αποκορýφωμα üμως της δüξας του Þταν η στιγμÞ της υπατεßας του το 379 και το δýσκολο Ýργο του Ýπαρχου, που ßσως ολοκληρþθηκε απü το γιο του. Ο ΕσπÝριος χρημÜτισε Ýπαρχος της Ιταλßας, της Ιλλυρßας και της ΑφρικÞς· πιστεýεται, πως παρüτι αναμφßβολα ο Αυσüνιος απολÜμβανε σημαντικÞς επιρροÞς, την εκτελεστικÞ εξουσßα στη Γαλατßα την ασκοýσε ο γιος του. KαθοριστικÞ στη λογοτεχνικÞ του πορεßα υπÞρξε κι η στρατιωτικÞ του διÜκριση με συμμετοχÞ στην εκστρατεßα κατÜ των Αλαμανþν το 375 μ.Χ. Ο ποιητÞς διÝμενε προσωρινÜ με τις αυτοκρατορικÝς δυνÜμεις κι αποκüμισε ως λÜφυρο τη μικρÞ ΣουηβÞ σκλÜβα με το üνομα Bissula. ¸πειτα πÝρασε το χρüνο του ανÜμεσα στο Μπορντþ και τους ΤρεβÞρους Ýως το 383 μ.Χ., üταν κι ο στρατüς στη Βρετανßα επαναστÜτησε υπü τον ΜÜξιμο. Το ΤριÝρ λεηλατÞθηκε, ο Γρατιανüς δολοφονÞθηκε κι εξορßστηκε ο Βαλεντινιανüς Β'. Το γεγονüς αυτü Ýβαλε τÝλος και στις Ýνδοξες μÝρες του Αυσονßου, αν κι εßναι πιθανü να δßδασκε κατÜ τη περßοδο της otium Burdigalense (σýμφωνα με το χαρακτηρισμü του Peiper), Ýπειτα απü τη πτþση του Γρατιανοý.
     ¸πειτα αποσýρθηκε στα κτÞματÜ του και παρÝμενε στο Μπορντþ ακüμη και μετÜ την ανατροπÞ του ΜÜξιμου απü το Θεοδüσιο το 388 μ.Χ. Τα τελευταßα χρüνια της ζωÞς του ιδιþτευσε καταγινüμενος με φιλολογικÝς κυρßως ασχολßες. Εßχε αρκετÞ περιουσßα και πολý ελεýθερο χρüνο να συνθÝσει και να επανεξετÜσει τους στßχους του. Πιθανüν η ÝκτασÞ του να περιελÜμβανε το σημερινü κτÞμα του Château Ausone, που ονομÜσθηκε απü αυτüν. Εμφανßζεται ως εκχριστιανισθεßς σε μεγÜλη ηλικßα. Παρüτι θαυμαζüτανε πολý απü τους συγχρüνους του, τα γραπτÜ του δεν συγκαταλÝγονται γενικÜ στα καλλßτερα της λατινικÞς λογοτεχνßας. Το ýφος του εßναι εýκολο και ρÝον και το ποßημÜ του Mosella χαßρει ακüμα μεγÜλης εκτßμησης για τη περιγραφÞ της ζωÞς και των τοπßων κατÜ μÞκος του ποταμοý ΜοζÝλα. ΓενικÜ θεωρεßται ετερüφωτος και χωρßς πρωτοτυπßα. Ο ΕδουÜρδος Γßββων στο Ýργο του, ΠαρακμÞ & Πτþση Της ΡωμαúκÞς Αυτοκρατορßας (τüμος Γ'), παρατηρεß üτι "η ποιητικÞ φÞμη του Αυσüνιου καταδικÜζει την αισθητικÞ της εποχÞς του".



     Ο Αυσüνιος αναφÝρεται συχνÜ απü ιστορικοýς της οινοποιßας, καθþς τα Ýργα του παρÝχουνε πρþιμες ενδεßξεις για αμπελοκαλλιÝργειες σε μεγÜλη κλßμακα στη σÞμερα περßφημη οινοπαραγωγü περιοχÞ γýρω απü τη γενÝτειρÜ του το Bordeaux. ΠÝθανε μεταξý Λανγκüν και Λα Ρεüλ, στη Γαλατßα, το 395 μ. Χ. περßπου, στα 85 του χρüνια. ΣημειωτÝον πως Ýγραψε κι επιγρÜμματα, που 'χουνε μεταφραστεß στα ελληνικÜ, στη ΠαλατινÞν Ανθολογßα.
     Στα θετικÜ γνωρßσματα του ποιητÞ Þταν η εντυπωσιακÞ μνÞμη του και το ταλÝντο στην ευκολßα της στιχοποιßας, ενþ η ευφυÀα του δεν αμφισβητεßται οýτε απü τους σφοδροýς επικριτÝς του. Οι σελßδες του αποτυπþνουν τη πολυμÜθεια του, και δεßχνουν τις προτιμÞσεις του. ¸γραψε εκλογÝς, επιτÜφια, ποιητικÝς επιστολÝς, πÜνω απü 100 επιγρÜμματα, ποιÞματα για φßλους, συναδÝλφους και συγγενεßς. ¸χει χαρακτηριστεß ως ο καλλßτερος λογοτÝχνης που καταγρÜφει τις ζωÝς των ανθρþπων, ταßριαξε στα γραπτÜ του πληροφορßες για τον εαυτü του, την οικογÝνεια του, τις επαγγελματικÝς δραστηριüτητες και τις προσωπικÝς του εμπειρßες. Με αυτÞ τη θεματολüγια κÝρδισε καταρχÜς το θαυμασμü για τη ποßηση του κι Ýγινε ο αντιπροσωπευτικþτερος ποιητÞς της εποχÞς του ξεπερνþντας κατηγορßες που του αποδüθηκαν, üπως Ýλλειψη διανοητικοý περιεχομÝνου, συναισθÞματος και διδακτικþν εκφρÜσεων.
     ΥπÞρξεν απü τους κορυφαßους χρÞστες του προοιμßου. ¸γραψε ποιητικÜ και πεζÜ προοßμια με σκοπü να προλογßσει και να συνοδεýσει τα βιβλßα του. Εκτüς απü τα κατÜλληλα προοιμιακÜ κεßμενα δοýλεψεν ευρÝως το επιστολικü προοßμιο, που κατÝστη σημαντικü εργαλεßο στα χÝρια του, εξυπηρετþντας πολλαπλÝς λειτουργßες. Οι συλλογÝς των ποιημÜτων του προλογßζονται με κÜθε τýπο προοιμßου και σε πολλοýς συνδυασμοýς. ΠαρÜλληλα η μελÝτη της συνýπαρξης κÜθε τýπου προοιμßου σ' Ýνα Ýργο αποκαλýπτει επßπλαστη εκδοτικÞ τακτικÞ, ποιητολογικÝς στοχεýσεις κι Üλλες προσωπικÝς (μÜλλον ιδεολογικο-πολιτικÝς) επιδιþξεις. Τα επιμÝρους χαρακτηριστικÜ κι η ευελιξßα που Ýδωσε στα προοßμιÜ του θα φÝρουνε τη περßφημη captatio benevolentiae στον ßδιο, ενþ η χρÞση τους θα γßνει απαραßτητη απü τους λογοτεχνικοýς εκπροσþπους της ýστερης αρχαιüτητας.



                                     ΠΕΡΙ ΠΡΟΟΙΜΙΟΥ

    Αν πρÜγματι η αρχÞ εßναι το Þμισυ του παντüς, οι διÜσημες per terram per mare εισαγωγÝς δικαιολογοýνε το λüγο της επιβßωσÞς τους στις μνÞμες μας. Οι φρÜσεις ἄνδρα μοι ἔννεπε, μοῦσα, πολýτροπον, ὃς μÜλα πολλὰ της Οδýσσειας και μῆνιν ἄειδε θεὰ ΠηληúÜδεω Ἀχιλῆος της ΙλιÜδας συνιστοýνε τα παλαιüτερα λογοτεχνικÜ ξεκινÞματα της αρχαßας μας κληρονομιÜς, γεγονüς που φανερþνει πως στοχευμÝνη εισαγωγÞ αποτελεß και παρακαταθÞκη για τη πορεßα ενüς Ýργου. Τα προοßμια αυτÜ παρουσιÜζουν εντυπωσιακÝς ομοιüτητες ιδιαßτερα στην αρχÞ. Πρþτα ανακοινþνεται το θÝμα (ἂνδρα/ μῆνιν), στη συνÝχεια ακολουθεß η επßκληση (μοι ἔννεπε, Μοῦσα/ ἂειδε, θεÜ), Ýπειτα 4σýλλαβο επßθετο που προσδιορßζει το θÝμα (πολýτροπον, οὐλομÝνην), που επεκτεßνεται με αναφορικÞ πρüταση (ὃς μÜλα πολλÜ πλαγθη/ ἣ μυρß Ἀχαοῖς ἂλγε ἔθηκε). Η πρüταση αναλýεται περαιτÝρω σε 2 που συνδÝονται παρατακτικÜ με τον σýνδεσμο δÝ (πολλῶν δ’, πολλÜ δ’/ πολλÜς δ’, αὐτοýς δÝ). Και στα 2, ο ποιητÞς αναφÝρεται στις απÝραντες προοπτικÝς του θÝματος (μÜλα πολλÜ, πολλῶν δ’, πολλÜ δ’/ μυρß) και στη δυστυχßα που πρÝπει να περιγραφεß (πÜθεν ἂλγεα/ ἂλγε ἔθηκε). Και τα 2 προûποθÝτουν εκ μÝρους του ακροατÞ μια γενικÞ εξοικεßωση με το μυθικü πλαßσιο.
     Η λÝξη prooemium Þ prohoemium (prohemium) Ýχει τη ρßζα της στην ελληνικÞ λÝξη προοßμιον. Ερμηνεýεται ως το προανÜκρουσμα, η εισαγωγÞ Þ το εισαγωγικü χωρßο απü Ýνα ποßημα Þ μια ομιλßα κ.ο.κ. Πρüκειται κατÜ βÜση για τον πρüλογο που παραπÝμπει στο αγγλικü preface και το προοßμιο στο αντßστοιχο preamble, που ισοδυναμεß με μια αρχÞ, με το ξεκßνημα μιας περιüδου Þ διαδικασßας. Το ξεκßνημα ενüς βιβλßου Þ μιας ποιητικÞς προσπÜθειας δεν αποτελεß εýκολη υπüθεση, καθþς η 1η εντýπωση που δßνεται στον αναγνþστη ßσως να εßναι ζωτικÞς σημασßας για την εικüνα που θα σχηματßσει για üλο το Ýργο. ¢ρα ενδιαφÝρει το συγγραφÝα να δημιουργÞσει καλÞ εντýπωση εξ αρχÞς þστε να ελπßσει σ' ανÜλογην αντιμετþπιση απ' τον αναγνþστη. Γι' αυτü απαιτεßται να δοθεß ιδιαßτερη προσοχÞ στο προοßμιο του Ýργου þστε να καταστεß üσο το δυνατüν ελκυστικþτερο.
        Η ρητορικÞ εκπαßδευση αποτελοýσε το υψηλüτερο εßδος μüρφωσης στη ρωμαúκÞ αρχαιüτητα κι Þταν επακüλουθο Ýνας Λατßνος συγγραφÝας να επηρεαστεß απü τη ρητορικÞ θεωρßα ως προς τη συγγραφÞ των προοιμßων του. Ο ΑριστοτÝλης μιλþντας για το προοßμιο ενüς ρητορικοý λüγου αναφÝρει: τü μÝν οὖν προοßμιον ἐστßν ἀρχÞν λüγου, ὃπερ ἐν ποιÞσει πρüλογος καß ἐν αὐλÞσει προαýλιον: πÜντα γÜρ ἀρχαß ταῦτ’ εἰσß, καß οἶον ὁδοποßησις τῶ ἐπιüντι, ενþ ο ΚικÝρων θα δþσει τη ‘συνταγÞ’ για Ýνα προοßμιο που υπακοýει σε ορισμÝνους κανüνες. Σýμφωνα με το Ρωμαßο πολιτικü θα πρÝπει η Ýκταση του να αναλογεß, üπως στα σπßτια και στους ναοýς οι προθÜλαμοι κι οι πüρτες βρßσκονται στη πρÝπουσα αναλογßα προς το υπüλοιπο οικοδüμημα, δηλαδÞ να μην εκτεßνεται σε βαθμü δυσανÜλογο του υπüλοιπου Ýργου κι ο διαχωρισμüς του απü τη διÞγηση να εßναι σαφÞς κι ευκρινÞς.
    ΣχετικÜ με το περιεχüμενο ο Engel μελÝτησε προοßμια επικÜ, διδακτικÜ κι ιστορικÜ απü την αρχαιüτητα και προχþρησε σε ταξινüμηση στις παρακÜτω κατηγορßες: 1. Indicatio (η διατßμηση, indicium: Ýνδειξη, μÞνυση, αποκÜλυψη, δÞλωση) 2. Dispositio (η διÜθεση, διÜταξη, διευθÝτηση) 3Recordatio (η ανÜμνηση Þ η ενθýμιση μιας παλαιÜς ιστορßας) 4. Causa (η αιτßα, αφορμÞ) 5. Dedicatio (dedico: αγγÝλλω, βεβαιþ, προσφωνþ, καθιερþνω, αλλÜ κι αφιερþνω) 6Commendatio (η μελÝτη, πραγματεßα, διατριβÞ) 7. Scriptor de se ipse loquens (ο συγγραφÝας ξεκινÜ μιλþντας για τον εαυτü του) και τÝλος 8. Invocatio numinum (επßκληση θεοτÞτων). Στη λατινικÞ γραμματεßα το περιεχüμενο της εισαγωγÞς εμπεριÝχεται και πραγματþνεται με διαφορετικÝς μορφÝς ανÜλογα με το εßδος που πλαισιþνει. Ο συνηθισμÝνος και διαδεδομÝνος üρος που χρησιμοποιεßται για την εισαγωγÞ πεζþν Ýργων εßναι ο üρος prooemium. Κοινü νüημα σε αυτÞ την ερμηνεßα φÝρει κι ο üρος praefatio, ο οποßος εßναι βÝβαια μεταγενÝστερος. Το exordium Þ ορισμÝνες φορÝς με γενικþτερη σημασßα principium, προηγεßται των ρητορικþν λüγων κι ακολουθοýσε ως εισαγωγÞ τον τßτλο inuetio, καθþς συνüδευε το μÝρος που γινüτανε συνÞθως η παρουσßαση του θÝματος. Επßσης η αρχÞ ενüς δρÜματος ονομÜζεται prologus, ενþ η εισαγωγÞ σ' Ýνα εßδος ‘γρÜμματος’ λÝγεται πολý απλÜ epistula.
    Σε κÜθε περßπτωση η ýπαρξη του προοιμßου κρινüταν χρÞσιμη για τη μετÜβαση του συγγραφÝα απü το αρχικü σημεßο εκκßνησης, πüσο μÜλλον μετÜ την ανÜπτυξη της αθηναúκÞς ρητορικÞς, üπου γßνεται απαραßτητη η χρÞση του κι η μορφÞ του εξελßσσεται. Η βασικÞ λειτουργßα του προοιμßου εξυπηρετεß 2 πρωταρχικοýς στüχους. Ο 1ος σχετßζεται εμφανþς με την αισθητικÞ Üποψη, ενþ ο 2ος με τη λεγüμενη captatio benevolentiae. Εν ολßγοις η αρχÞ του λüγου δεν Ýπρεπε να μοιÜζει Üστοχη Þ κακüηχη: τοýτων δÝ ἕνεκα προοιμßου δεῖται, ἢ κüσμου χÜριν, ὡς αὐτοκÜβδαλοι φαßνεται ἐÜν μÞ ἔχῃ, ενþ Ýπρεπε ο ομιλητÞς-συγγραφÝας να επιλÝξει τη χρÞση συγκεκριμÝνων ρητορικþν τüπων, ανÜλογα τη περßπτωση, με στüχο να καταστÞσει στο prooemium τον αναγνþστη Þ συνομιλητÞ benevolum, docile κι attentum. ¸τσι κÝρδιζε τη προσοχÞ του κοινοý, προκαλοýσε το ενδιαφÝρον και τη διÜθεση του ακροατÞ, για να μÜθει κερδßζοντας απü την αρχÞ την εýνοια του. Οι ρÞτορες δηλþνανε σýντομα το περιεχüμενο του λüγου και την αιτßα της εκφþνησης του, ἳνα προειδῶσι περß οὗ ᾖ ὁ λüγος καß μη κρÝμηται ἡ διÜνοια.
    Για τους Ρωμαßους τα αφιερωτικÜ προοßμια Ýγιναν αγαπημÝνη συνÞθεια, αν και κατÜ τη κλασσικÞ περßοδο συνηθßζονταν τα ρητορικÜ παρÜ τα επιστολικÜ. ΚÜποια ßχνη επιστολικþν προοιμßων εντοπßζουμε στους Coelius Antipater, Lutatius Catulus, Cornelius Sulla, ενþ διαφορετικÞ εßναι η φýση των επιστολþν του ΟρÜτιου. Παρüλο που οι περισσüτερες παρουσιÜζουνε κι απü τυπικÞ Üποψη επιστολικü χαρακτÞρα, σε ορισμÝνες ο παραλÞπτης δεν διαδραματßζει κανÝνα ρüλο. Ο ΟρÜτιος επιθυμοýσε να εκθÝτει τους καρποýς της σκÝψης του και της ζωÞς του στους σýγχρονους του και τους μεταγενÝστερους του, ενþ παρÜλληλα "να εκπÝμπει την εικüνα της δεκτικÞς κι ανÞσυχης ψυχÞς του". ΜετÝπειτα τον μιμÞθηκαν ως προς την εξωτερικÞ μορφÞ, αρκετοß ποιητÝς, μεταξý των οποßων Þταν ο ΣτÜτιος κι ο Αυσüνιος.
    Η ρωμαúκÞ σýλληψη των αφιερþσεων Þταν ευÝλικτη σε πολý μεγÜλο βαθμü και τüσο καλÜ ταιριασμÝνη για ποικßλους σκοποýς. Εßναι φανερü πως η εξÝλιξη της δομÞς της ρωμαúκÞς κοινωνßας, που ακολοýθησε τη δημιουργßα της αυτοκρατορßας, αποτυπþνεται ξεκÜθαρα στα προοßμια της εποχÞς, πριν τον 1ο αι. μ.Χ. Το πολßτευμα μετατρÜπηκε σε de facto μοναρχßα και το λογοτεχνικü κοινü Þταν επßσης διαφορετικü. Στα παλαιüτερα χρüνια επικρατοýσε σχετικÞ ισορροπßα στο αγωνιστικü φÜσμα, πλÝον η κρßση ενüς Ýργου απü Ýναν αναγνþστη δεν θα 'χε την ßδια βαρýτητα μ' üλους τους Üλλους. ¸νας συγγραφÝας αναγνωρισμÝνος απü τον αυτοκρÜτορα εξασφÜλιζε εν πολλοßς το μÝλλον του. ¸τσι παρατηρεßται η προσπÜθεια να κερδηθεß απü τους συγγραφεßς η εýνοιÜ του κι αυτü εßχε ως αποτÝλεσμα να μνημονεýεται τ' üνομÜ του στα προοßμιÜ τους. ¸νας ποιητÞς που 'χε τη δυσμÝνεια της αυλÞς ßσως δεν θα του επιτρεπüταν να διαδþσει το Ýργο του κι Ýτσι θα 'μενε στην αφÜνεια. Αυτüς ο φüρος τιμÞς προς τον αυτοκρÜτορα καθιÝρωσε και το αφιερωτικü προοßμιο, που χρησιμοποιÞθηκε σε πολλÜ λογοτεχνικÜ εßδη.
    ΠροορισμÝνα για δημοσßευση Þταν τα προοßμια του ΣτÜτιου και του ΜαρτιÜλη. Ο ΣτÜτιος εßναι ο 1ος που θα γρÜψει εισαγωγικÞ πεζÞ επιστολÞ σε κÜθε μßα συλλογÞ ποιημÜτων και στα 5 βιβλßα των Silvae καθιερþνοντας το auctoritas editionis για κÜθε σýνθεση. ¼ταν ο ποιητÞς επιθυμοýσε να αφιερþσει ολüκληρο βιβλßο σε πρüσωπο, τüτε το συνüδευε με μια επιστολÞ, σχεδιασμÝνη με τρüπο þστε να συνοδεýει τη δημοσßευση. Με αυτüν τον τρüπο δημιοýργησε Ýνα νÝο εßδος προοιμßου για ποιητικÝς συλλογÝς. Τα προοßμια αυτÜ μοιÜζουν μεταξý τους κι ακολουθÜνε κοινÝς νüρμες, üπως για παρÜδειγμα οι κολακευτικÝς λÝξεις για τους παραλÞπτες Þ παρουσßαση καταλüγου περιεχομÝνων με λßστα απü ποιÞματα που περιÝχει το βιβλßο, τα ονüματα των προσþπων για τους οποßους Ýγινε η αρχικÞ σýνθεση, μια σýντομη αλλÜ αναγκαßα αναφορÜ των συνθηκþν της λογοτεχνικÞς δημιουργßας κι ßσως κÜποια νýξη για γρÞγορη Þ βιαστικÞ γραφÞ, αλλÜ κι η δÞλωση της πλÞρους εξÜρτησης της τýχης του Ýργου απ' τη πορεßα της κριτικÞς που θα ασκÞσει ο παραλÞπτης. Τα προοßμια του ΜαρτιÜλη εßναι λιγüτερα, ωστüσο παρουσιÜζουν μεγαλýτερη ποικιλßα. Σε μερικÜ απ' τα βιβλßα του συναντÜμε τον ßδιο τýπο επιστολικþν προοιμßων με κεßνα του ΣτÜτιου, ενþ στα υπüλοιπα επισυνÜπτονται μικρÜ εισαγωγικÜ ποιÞματα, που 'χουνε τον ßδιο χαρακτÞρα με τα ποιÞματα του βιβλßου που συνοδεýουνε, βÜσει των προτýπων του ΚÜτουλλου και του Οβßδιου κι απευθýνονται στο ßδιο το βιβλßο. ΚÜποιες φορÝς μÜλιστα αφιερþνονται τα επιμÝρους βιβλßα του ßδιου Ýργου σε διαφορετικÜ πρüσωπα. Ο Pavlovskis θεωρεß πως τα πεζÜ προοßμια στο ΜαρτιÜλη ßσως περιττεýουνε, καθþς Ýνας επιδÝξιος στιχουργüς, üπως αυτüς, μποροýσε να προσφÝρει στα βιβλßα του Ýμμετρες επιστολÝς. Η συνýπαρξη ωστüσο πεζþν και ποιητικþν εισαγωγþν στο 1ο βιβλßο αποδεικνýει üτι χρησιμοποßησε το προοßμιο, üχι για να καθιερþσει μÝθοδο Þ ορισμÝνο τýπο, αλλÜ üπως αυτü ταßριαζε στις εκÜστοτε περιστÜσεις Þ προÝκυπτε ανÜλογα με την ιδιοτροπßα του.
    ¸πειτα απü αυτοýς τους ποιητÝς στη λογοτεχνικÞ παραγωγÞ πριν απü τον Αυσüνιο δεν συναντÜμε τÝτοια προοßμια, η χρÞση των οποßων εγκαινιÜζεται κι απü ποιητÝς σχεδüν συγχρüνους με τον Αυσüνιο, αλλÜ και μεταγενÝστερους του, üπως ο Παυλßνος, ο Σεδοýλιος, ο Αβιτιανüς, ο Εννüδιος κ.α. Τα επιστολικÜ προοßμια θα γνωρßσουνε σημαντικÞν Üνθιση την εποχÞ του Φλαβιανοý και θα χρησιμοποιηθοýνε κατÜ κüρον σε ποιητικÜ και πεζÜ Ýργα. Στην εξÜπλωσην αυτÞ βοηθÞσαν ορισμÝνοι παρÜγοντες, üπως üτι Þταν ο καταλλÞλþτερος τρüπος να υμνηθεß ο αυτοκρÜτορας Þ να επαινεθεß στα ποιητικÜ κυρßως Ýργα, τα πεζÜ προοßμια κÜνανε σαφÞ τη διÜκριση μεταξý εισαγωγÞς και κυρßως Ýργου, χÜριν της εξωτερικÞς εικüνας κι επιπρüσθετα παρατηρεßται το γεγονüς üτι οι συγγραφεßς επηρεÜζονταν απü τους ομοßους τους, Ýτσι αν Ýγραφε ο εις επιστολικü προοßμιο θ' αποτελοýσε παρÜδειγμα μßμησης για τους λοιποýς. ΑυτÞ η καθιερωμÝνη ρωμαúκÞ τακτικÞ της αφιÝρωσης θα κρατÞσει τον οικεßο κι ιδιωτικü τüνο και θ' αποτελÝσει μÝρος του κειμÝνου πριν το κυρßως μÝρος Þ τις αρχÝς του Ýργου, üταν αυτü δημοσιευθεß.
    Ο Αυσüνιος χρησιμοποßησε το προοßμιο αφειδþς εφαρμüζοντας τις ρητορικÝς, αλλÜ κυρßως τις επιστολικÝς τεχνικÝς. Τα προοßμια της 1ης κατηγορßας θα χρησιμεýσουν απλÜ και μüνο για να ανακοινþσουν την ευκαιρßα που προκÜλεσε τη γραφÞ. ΤÝτοια παραδεßγματα συναντÜμε στο Epicedion in Patrem και στα Parentalia. Απü την Üλλη τα επιστολικÜ προοßμια δεν εßναι μüνο τα περισσüτερα, αλλÜ και τα εξοχüτερα. Οι αποδÝκτες των αφιερþσεων εßναι συγκεκριμÝνοι, Üλλοτε ο αναγνþστης, Üλλοτε κÜποιος επþνυμος, μÝχρι και οι νεκροß συγγενεßς του ποιητÞ (π.χ. Parentalia). Παρüλο βÝβαια που αποφεýγει να χρησιμοποιεß λÝξεις απü τα προοßμια του ΣτÜτιου, η θεματικÞ επßδραση απü κεßνον εßναι εμφανÞς. Ο Αυσüνιος διατηρεß τον απολογητικü τüνο, κι üπως ο ΣτÜτιος προτιμÜ να υποστηρßζει τον αυθορμητισμü και τη ταχýτητα της σýνθεσης. Κι οι 2 ποιητÝς παραδÝχονται πως οι στßχοι τους ßσως φÝρουνε δυσμενÞ αποτελÝσματα εξαιτßας της βιασýνης. ΑυτÝς οι δηλþσεις προφανþς γßνονταν στο πλαßσιο της μετριοφροσýνης κι εßχανε σκοπü να δεßξουνε τη ταχýτητα μÜλλον που μποροýσαν να ανταποκριθοýν στη σýνθεση. Αν και σε ορισμÝνα ποιÞματα του Αυσονßου μαρτυροýνται κÜποια ψεγÜδια επιπολαιüτητας, ωστüσο αυτÝς οι στερεüτυπες εκφρÜσεις που σχετßζονται με την αδυναμßα του ποιητÞ να συνθÝσει, Ýχουν να κÜνουν με τη τÜση της αυτü-ταπεßνωσης των συγγραφÝων και λειτουργοýνε στα πλαßσια της σεμνüτητας, Ýχοντας ως προφανÞ στüχο την εýνοια και τη συμπÜθεια του αναγνþστη. Αντßθετα περιεχüμενο κι επιτηδευμÝνο ýφος μαρτυρÜνε την Ýντονη επιθυμßα του Αυσονßου ν' αρÝσουνε στον παραλÞπτη και κατÜ συνÝπεια στον αναγνþστη.
       Αν και δεν συναντÜμε παρÜλληλες λÝξεις απü τα προοßμια του ΜαρτιÜλη, ωστüσο θεωρεßται σßγουρη η μßμηση του σ' αρκετÜ σημεßα. Τα σωζüμενα αφιερωτικÜ Ýργα του Αυσονßου Ýχουν μονÝς και πολλαπλÝς αφιερþσεις. ΑυτÞ η αξιοπρüσεκτη ποικιλßα, η χρÞση δηλαδÞ 2 Þ πιüτερων προοιμßων σ' Ýνα ποßημα Þ σε 1 συλλογÞ ποιημÜτων, ακολουθεß φανερÜ προηγουμÝνους συγγραφεßς και σßγουρα τη περßπτωση του ΜαρτιÜλη. Στο 1ο βιβλßοεπιγραμμÜτων του, υπÜρχουνε 4 αφιερþσεις, που ο ποιητÞς προσπερνÜ μια πεζÞ εισαγωγÞ και προτÜσσει Ýνα ποßημα Þ πÜλι γρÜφοντας μια Ýμμετρη εισαγωγÞ που τοποθετεßται πλÜι στη πεζÞ. Ο Αυσüνιος δεν εκθÝτει τις ικανüτητες του προχωρþντας σε μικρÞ αισθητÞ μετÜβαση μεταξý των 2 μÝσων, üπως ο ΜαρτιÜλης. ΥπÜρχει το φαινüμενο να γρÜφει Ýνα πεζü προοßμιο κι Üλλο Ýνα Þ και παραπÜνω σε στßχους χωρßς απαραßτητα να προσθÝτει κÜποια νÝα σκÝψη, αλλÜζοντας μüνο λÝξεις που θα εξυπηρετοýν πλÝον τη προσωδßα. Αντßθετα στις 4 εισαγωγÝς του βιβλßου του ΜαρτιÜλη βρßσκουμε 4 διαφορετικÜ: α) τη παρουσßαση του συγγραφÝα β) τη διαφÞμιση για τη πþληση του βιβλßου γ) τα παρÜπονα για τις ýβρεις που θα υποστεß το βιβλßο, üταν βρεθεß στα χÝρια του κοινοý & δ) τη πειθþ προς τον αυτοκρÜτορα για την ευνοúκÞ μεταχεßριση. Φαßνεται üτι ο Αυσüνιος νιþθει υποχρÝωση να γρÜφει προοßμια στη προσπÜθεια προσαρμογÞς σε κÜποιο κανüνα χωρßς να προβληματßζεται αν εßναι απαραßτητη Þ επιθυμητÞ η συνýπαρξη 2 ßδιων στο περιεχüμενο προοιμßων. Επßσης üπου ο ποιητÞς προσαρτÜ Ýναν επßλογο, αυτüς διαμορφþνει σε συνδυασμü με το προοιμιακü μÝρος Ýνα πλαßσιο (κýκλος) μες στο οποßο βρßσκεται το κεßμενο. ΠαρολαυτÜ üπως στο ΜαρτιÜλη, üλες οι αφιερþσεις, πεζÝς και ποιητικÝς, προηγοýνται απü τα ποιητικÜ Ýργα, ενþ οι πολλαπλÝς αφιερþσεις κατÜ περßπτωσην εßτε απαντοýν εßτε συμπληρþνουν Þ καλýπτουν η μßα την Üλλη.
    Η εξÝταση της ποßησης του Αυσονßου δßνει αφορμÞ για διερεýνηση του θÝματος των αφιερωτικþν παρουσιÜσεων στη λογοτεχνßα της ýστερης αρχαιüτητας. Το βασικü θÝμα που προÝκυψε Ýχει να κÜνει με τη φýση της σχÝσης μεταξý της αφιÝρωσης και του κειμÝνου στο οποßο επισυνÜπτεται. Η Sivan το 1992 στο σχετικü Üρθρο Ýθεσε τα κυριþτερα ερωτÞματα σχετικÜ με τη λειτουργßα των προοιμßων στον Αυσüνιο, που συνδÝεται Üμεσα με τα στÜδια δημοσßευσης. Τι μποροýμε να συμπερÜνουμε απü τη συμπερßληψη Þ τη παρÜληψη ενüς αφιερωτικοý προοιμßου σχετικÜ με τις μεθüδους της δουλειÜς του ποιητÞ; ΤÝτοιας φýσης ερωτÞματα, üπως αν Þταν προορισμÝνα για δημοσßευση αλλÜ και ποιες πληροφορßες αντλοýμε απü αυτÜ σχετικÜ με τον χρüνο σýνταξης κι επεξεργασßας του Ýργου, πλαισιþνουνε κι Ýνα βασικü προβληματισμü για τη παροýσα εργασßα: Þταν στις προûποθÝσεις του Αυσονßου οι αφιερþσεις να λειτουργÞσουνε τüσον ως κατÜλληλα προοßμια üσο κι ως αφιερþσεις; Σε ποιες περιπτþσεις χρησιμοποιοýνται οι πολλαπλÝς αφιερþσεις και τι προκýπτει απü τη συνεξÝταση τους;
     Η ερμηνεßα για τη μεθοδολογßα και την ιδεολογßα του Αυσονßου σχετικÜ με την εκτεταμÝνη χρÞση και τις διαφορετικÝς λειτουργßες των προοιμßων, θα πρÝπει να δοθεß λαμβÜνοντας υπüψη μας κÜποιες σταθερÝς παραμÝτρους, οι οποßες σχετßζονται με παλαιüτερες συνÞθειες, αλλÜ κι αυτÝς του ßδιου του ποιητÞ. ΣυνÞθως οι εισαγωγÝς γρÜφονταν μετÜ τη σýνθεση üλου του Ýργου, üπως συμβαßνει στον ΚικÝρωνα (De Oratore) και στον Κοúντιλιανü, που 'γραψε το προοßμιο στο 1ο βιβλßο, αφοý εßχεν ολοκληρþσει το Ýργο, το ßδιο συμβαßνει και στο συγγραφÝα του Rhetorica Αd Herenium, üπου ξεκÜθαρα Ýγραψε τα προοßμια στα βιβλßα του μετÜ το πÝρας του καθενüς. ΠαρÜδειγμα αυτÞς της τακτικÞς εßναι ο Αυσüνιος, που Ýκανε πρÜξη τη λογοτεχνικÞ συνÞθεια της ανατροφοδüτησης. ΑυτÞ η τÜση σχετßζεται με την ευθýνη που κληροδοτοýσε ο συγγραφÝας στον αποδÝκτη της αφιÝρωσης, με τη παρÜκληση για ελÜφρυνση του ßδιου απü Ýνα μεγÜλο μÝρος ευθýνης για το Ýργο. ¸τσι μαζß με τις τιμÝς μετÝφερε και την ευθýνη. Σ' αυτü το πλαßσιο ανταλλαγÞς κι ο Αυσüνιος ζητοýσε απ' τους παραλÞπτες βοÞθεια με διορθþσεις κι υποδεßξεις προς βελτßωση του λογοτεχνικοý του Ýργου. Η διαδικασßα εßχεν ως εξÞς: τα ποιÞματα αποστÝλλονταν σε φßλους Þ συγγενεßς σαν πρωτοδημοσιεýματα. ΜετÜ ακολουθοýσε η πραγματικÞ Ýκδοση συνοδευμÝνη απü επιστολÞ που περιεßχε το αßτημα για... βελτιþσεις, ενþ ορισμÝνα ποιÞματα παραδßδονταν με 2 επιστολÝς τÝτοιου τýπου. Μες απ' αυτÜ τα στÜδια κυκλοφορßας καταγρÜφεται κι η ποικιλßα στο ýφος του ποιητÞ, σημαντικüς παρÜγων ως προς τη κατεýθυνσην αυτÞ αποτελοýσε η προσωπικüτητα του παραλÞπτη, που ρýθμιζε τον τüνο και το ýφος της αφιÝρωσης απü ειρωνικü σε διδακτικü κι απü επßσημο σε παιγνιþδες.
     Tþρα στο κυρßως θÝμα, για το προοßμιο στον Αυσüνιο. Η λογοτεχνικÞ παραγωγÞ του στο σýνολο της σþζει 31 κεßμενα προοιμιακοý χαρακτÞρα με ποικιλßα στην Ýκταση, τη μορφÞ αλλÜ και το περιεχüμενο τους. Τα βιβλßα του ποιητÞ μας στην πλειοψηφßα τους συνοδεýονται απü προοßμια: ομÜδες σýντομων αλλÜ κι αυτοτελþν ποιημÜτων, ακολουθοýν χωριστοýς προλüγους με χαρακτÞρα σýντομης αφιερωτικÞς επιστολÞς. Προοßμια επισυνÜπτονται στα Ýργα Professores (ποιητ.), Epicedion in Patrem (πεζü), Parentalia (πεζü & ποιητ.), Epigrammata (ποιητ.). Το 1ο αποτελεßται απü ποιητικοýς προλüγους, ενþ το ßδιο συμβαßνει στις ΕκλογÝς, στο Ludus και στους Caesares. ΠεζÜ προοßμια επßσης Ýχουνε τα ΕπιτÜφια, το Cupido Cruciatur, το Bissula, το Technopaegnion (2), το Griphus και το Cento, στο οποßο μια παρÝκβαση αποτελεß και τη συνÝχεια της πεζÞς επιστολÞς με συνÝπεια να συναντοýμε Ýναν παρÝμβλητο (προ)λüγο μετÜ τους 1ους 100 στßχους. Το Bissula Ýχει πεζü και ποιητικü πρüλογο, üπως τα Parentalia, με τη διαφορÜ πως σ' αυτÞ τη περßπτωση υπÜρχει αφιÝρωση (σε πρüσωπο και γενικÜ στον αναγνþστη). ΤÝτοια προοιμιακÜ κεßμενα με συγκεκριμÝνο παραλÞπτη, που 'χουν συνÞθως μορφÞ επιστολÞς, εμφανßζονται εκτüς απü το Bissula στα Ýργα Caesares, Cento, Cupido, Griphus, Ludus, Protrepticus και Technopaegnion, ενþ η πεζÞ επιστολÞ στα Epitaphia αφιερþνεται στον αναγνþστη. Η κερματισμÝνη αφιÝρωση στο Cento κλεßνει Ýνα κýκλο με μορφÞ επιλüγου, ενþ χωρßς προοßμιο παραδßδονται τα Ephemeris, Ordo urbium nobelium & Mosella, στο οποßο üμως υπÜρχει εισαγωγικü μÝρος που λειτουργεß εν εßδη προοιμßου.
    ΜÝρος απ' το σýνολο των προοιμιακþν κειμÝνων θα μποροýσαμε να το παρομοιÜσουμε με την αυλαßα που ανοßγει μπρος στο κοινü και δßνει το 1ο στßγμα, την παρουσßαση εν ολßγοις του Ýργου που θα παρακολουθÞσει ο θεατÞς. Πρüκειται για 5 κεßμενα, που Ýχουνε προοιμιακü χαρακτÞρα και συνιστοýν αυτοπαρουσßαση του δημιουργοý, καθþς συντελεßται η 1η γνωριμßα με το κοινü. Τα 3 κεßμενα που περιλαμβÜνει το Ýργο Praefatiunculae, Ausonius lectori, Ausonius Syagrio κι η απÜντηση του ποιητÞ στην επιστολÞ του αυτοκρÜτορα Θεοδüσιου αποτελοýν μαζß με τα 2 1α ποιητικÜ κεßμενα της συλλογÞς Epigrammata, μιαν Ýντεχνη προοιμιακÞ παραγωγÞ για τη τÝχνη που θα ακολουθÞσει.
    Το 1ο ξεκινÜ με το χαιρετισμü στον αναγνþστη, Ausonius lectori, με τον οποßο θα δþσει βιογραφικü σκßτσο υπογραμμßζοντας τις καλλßτερες στιγμÝς της οικογÝνειας του και τα ακαδημαúκÜ του κατορθþματα. Στη συνÝχεια θα ακολουθÞσει σýντομο ποιητικü σημεßωμα σε συγκεκριμÝνο πρüσωπο, στον φßλο του ΑπÜνιο ΣυÜγριο. ΣυνÞθιζε να επισυνÜπτει στα ποιÞματÜ του επιστολÝς απü επþνυμους φßλους και πÜτρωνες, στις οποßες εκφρÜζονται οι απαιτÞσεις τους για τη ποßηση του. Μια τÝτοια περßπτωση Þταν και το αυτοκρατορικü γρÜμμα που στÜλθηκε απü το Θεοδüσιο στον Αυσüνιο. Η Epistula Theodosi Augusti Ýχει εξÝχουσα θÝση στο Ýργο του ποιητÞ, αποτελεß προσωπικÞ εισαγωγÞ κι εξυπηρετεß την ανÜγκη του να πλησιÜσει το αναγνωστικü κοινü μÝσα απü πληροφορßες που εγεßρουν το ενδιαφÝρον και δημιουργοýνε προσδοκßες για τη συνÝχεια, κÜτι που αποδεικνýεται κι απü τη συμπερßληψη της στη συλλογÞ Praefatiunculae απü τους εκδüτες (Shenkl, Peiper, Prete) -κρßθηκε αναγκαßο να συμπορευτεß με την απαντητικÞ επιστολÞ του Αυσονßου, καθþς η συνανÜγνωση τους βοηθÜ να εντοπßσουμε την αφορμÞ του για τη χρÞση των ποιητολογικþν μÝσων που στοχεýουνε στη captatio benevolentia.. Ωστüσο, αρκετÜ αφιερωτικÜ κεßμενα Ýχουνε παραδοθεß χωρßς να επισυναφθεß κÜποιο λογοτεχνικü Ýργο, Ýνα απü αυτÜ εßναι κι επιστολÞ του Θεοδοσßου. Ο Green παραλεßπει την επιστολÞ αυτÞ καθþς θεωρεß πως ο Αυσüνιος αρνÞθηκε να στεßλει στον αυτοκρÜτορα μιαν Ýκδοση αφιερωμÝνη σε κεßνον. ΠρÜγματι, δεν υπÜρχει κÜποια απüδειξη που να οδηγεß στο ενδεχüμενο της ýπαρξης συλλογÞς Þ Ýκδοσης προς τιμÞ του Θεοδοσßου, χωρßς üμως να αποκλεßεται η πιθανüτητα ο ποιητÞς να Ýστειλε κÜποια ποιÞματα στον Θεοδüσιο με αφιÝρωση.
    Στην Ýκδοση του Green προστßθενται Üλλα 2 προοßμια, τα οποßα οι εκδüτες Shenkl & Peiper τα τοποθετοýνε σ' Üλλα Ýργα Þ σε διαφορετικÝς θÝσεις. Τα ποιÞματα αυτÜ εξαιτßας του περιεχομÝνου τους εξυπηρετοýν προοιμιακοýς σκοποýς: προοικονομοýν την ακολουθßα κÜποιου Ýργου χωρßς üμως να διασþζεται συγκεκριμÝνο συναπτüμενο Ýργο. Για τους λüγους αυτοýς τα ποιητικÜ κεßμενα Ad libelum suum (Epig. 1 Peiper) & Commentatio codicis (Epig. 1 Non unus… Green) συμπληρþνουν ομÜδα προλüγων που θα μποροýσαν να σταθοýν ως προοßμια στο Ýργο του Αυσονßου. ΚανÝνα απü αυτÜ δεν περιλαμβÜνει το περιεχüμενο των Ýργων που ενδεχομÝνως να Þτανε προορισμÝνα να συνοδεýουν, üπως για παρÜδειγμα στον ΣτÜτιο. ¼λα τα προοßμια εκθÝτουνε τη σπουδαιüτητα του ßδιου του ποιητÞ εßτε μÝσω αυτοβιογραφικþν λεπτομερειþν εßτε δßνοντας Ýμφαση στη προσωπικüτητα του αποδÝκτη της αφιÝρωσης.
    Το ποßημα Ausonius lectori βρßσκεται στην αρχÞ του χειρογρÜφου V κι εßναι μεγÜλη πιθανüτητα, σýμφωνα με τον Green, να 'χε πρüθεση ο ποιητÞς να το χρησιμοποιεß ως προοßμιο σε συλλογÞ Ýργων του. Η φýση και το περιεχüμενο του  ποιÞματος το κÜνουν να μοιÜζει με ποßημα σφραγßδα (στο τελευταßο ποßημα Þ στους τελευταßους στßχους μιας συλλογÞς, οι ποιητÝς συνÞθιζαν να παρÝχουν βιογραφικÝς πληροφορßες και να διατυπþνουνε φιλüδοξους στüχους τους για το Ýργο τους, üπως αυτÜ που τοποθετοýσαν συχνÜ οι κλασσικοß ποιητÝς στο τÝλος ενüς μεγÜλου ποιÞματος Þ μιας σειρÜς ποιημÜτων). ¸τσι, παρατηροýμε τα προσωπικÜ σχüλια να συμπορεýονται με τις αυτοβιογραφικÝς λεπτομÝρειες κερδßζοντας τη προσοχÞ του κοινοý, σε συνδυασμü μÜλιστα με τη προσφþνηση του αναγνþστη ως patronus (τελευταßος στßχος), κÜτι που μας παραπÝμπει στα πεζÜ προοßμια του ΣτÜτιου και του ΜαρτιÜλη. Παρüμοιες τεχνικÝς συναντοýμε στον ΠρουδÝντιο, που υπÞρξε πιστüς μιμητÞς του Αυσονßου, üταν απευθýνεται κι αυτüς γενικÜ στον αναγνþστη. ΠαρÜλληλα το ποßημα διαπνÝεται απü τη βασικÞ επιθυμßα του ποιητÞ να δοθεß Ýμφαση στη σεμνüτητα του γρÜφοντος, κÜτι που αποτÝλεσε και μßα απü τις βασικüτερες αναφορÝς των προοιμßων του ποιητÞ. Παρατηρεßται  υπολογισμÝνη humilitas στο κεßμενο μÝσω της οποßας αναδýεται σαφÝς το μÞνυμα της απλüτητας και της εικüνας που ο ßδιος θÝλει να παρουσιÜσει. Το θÝμα αυτü θα εγκαινιαστεß και θα ενσωματωθεß ως κοινüς τüπος απü τους συγγραφεßς της ýστερης αρχαιüτητας, με αυτü το εßδος της προσωπικÞς εισαγωγÞς θα προωθηθεß η ανÜγκη του ποιητÞ να 'ρθει σε Üμεση επαφÞ με κοινü και να κερδßσει εκ προοιμßου τη captatio benevolentiae.
    Το 4στιχο Ausonius Syagrio ακολουθεß το προοßμιο που απευθýνεται στον αναγνþστη στο χειρüγραφο V. Πρüκειται για μια αφιÝρωση σε Ýναν Üνδρα, στον οποßο κανÝνα Üλλο σωζüμενο Ýργο δεν αφιερþθηκε. Για να κατανοÞσουμε την ουσßα αυτÞς της αποστολÞς πρÝπει πρωτßστως να προσδιοριστεß η φυσιογνωμßα του παραλÞπτη. Η Sivan θεωρεß αδýνατο ν' αναγνωριστεß ποιος απü τους2 διαπρεπεßς ΣυÜγριους του ýστερου 4ου αι. Þταν ο Üνδρας αυτüς. Ο White για κÜποιον πραιτωριανü στα χρüνια 380-382 μ.Χ., ýπατο το 382 μ.Χ. κι επιστÞθιο φßλο του ΣυμμÜχου. Ο Green τον αποκαλεß φßλο του Αυσονßου και τοποθετεß την υπατεßα του ανÜμεσα στο 381-382 μ.Χ. Πρüκειται Üρα για κÜποιο διακεκριμÝνο πολιτικü της Γαλατßας, πολιτικü συνεργÜτη και προστατευüμενο του ποιητÞ.
    Το ποßημα παρüλο που μεταδüθηκε μÝσω της συλλογÞς των επιγραμμÜτων, ο Green θεωρεß üτι ßσως χρησßμευε ως 2ο προοßμιο για συλλογÞ που στüχευε να λειτουργÞσει ως αφιερωτικü προοßμιο κι üχι ως Ýνα κομμÜτι εκτοπισμÝνο. Προφανþς η εξωτερικÞ του μορφÞ να επηρÝασε κÜποιον αρχικü εκδüτη Þ αντιγραφÝα, þστε να το τοποθετÞσει ανÜμεσα στα επιγρÜμματα. Αν κι αποτελοýσε προσφιλÞ τακτικÞ του Αυσονßου να αφιερþσει Ýργο σε συγκεκριμÝνο πρüσωπο, εν τοýτοις το περιεχüμενο του ποιÞματος αυτοý διαφÝρει απ' Üλλες συνηθισμÝνες αφιερþσεις, καθþς δεν περιλαμβÜνει συγκεκριμÝνη αναφορÜ Þ περßληψη σε ακολουθοýμενο Ýργο (üπως συμβαßνει στους Caesares), οýτε βÝβαια κÜποια απαßτηση για ανατροφοδüτηση (üπως για παρÜδειγμα στο Ludus). ¸τσι, σýμφωνα και με τη θÝση της Sivan, κανÝνα σωζüμενο Ýργο δεν μπορεß να επισυναφθεß με αυτü το προοßμιο που Ýχει ως αποδÝκτη τον ΣυÜγριο. Ο Αυσüνιος πιθανüν πρüσθεσε αυτü το επßγραμμα στη συλλογÞ που δημιοýργησε στις αρχÝς του 380 μ.Χ., την περßοδο δηλαδÞ της μεγÜλης διÜκρισης του ΣυÜγριου και το γεγονüς üτι δεν αναφÝρεται ξανÜ το üνομÜ του ßσως Ýχει να κÜνει με το θÜνατü του Þ την αποξÝνωσÞ του. ¢λλωστε δεν πρÝπει να ξεχνÜμε πως Þξερε καλÜ πþς να εκμεταλλεýεται τη ποßηση του, þστε να αναπτýσσει και να σταθεροποιεß τις επαφÝς του με πρüσωπα που ασκοýσαν μεγÜλη επιρροÞ.
    Η συλλογÞ Bissula εßναι σειρÜ ποιημÜτων εμπνευσμÝνα προς τιμÞ μιας μικρÞς γαλανομÜτας κοπÝλας απü τη Γερμανßα που αιχμαλωτßστηκε στην εκστρατεßα κατÜ των Αλαμανþν και δüθηκε απü τον αυτοκρÜτορα Βαλεντινιανü Ι στον Αυσüνιο. Σýμφωνα με τη Sivan η ομþνυμη συλλογÞ της νεαρÞς ΣουηβÞς, προλογßζεται απü 3 αφιερþσεις (2 στο ßδιο πρüσωπο), μια πεζÞ και δýο ποιητικÝς. Σε αντßθεση üμως με τον καθαρÜ επιστολικü χαρακτÞρα του 1ου προοιμßου, το 2ο σýντομο ποιητικü praefatio, αν κι απευθýνεται ονομαστικÜ στον Παýλο, Ýχει χαρακτηριστικÜ εισαγωγικοý προοιμßου και δýναται να σταθεß μαζß με το φερüμενο προσδιορισμü, ως κατÜλληλο προοßμιο στο Ýργο. ¢ρα η αφιÝρωση των 2 1ων προοιμßων στο ßδιο πρüσωπο Ýχει πιθανüν και 2 ερμηνεßες, που σχετßζονται με τα διαφορετικÜ στÜδια δημοσßευσης κÜτι που δικαιολογεß κι η εμφανÞς επανÜληψη που διαπιστþνεται στο περιεχüμενο του 2ου ποιητικοý προοιμßου.
     ΤÝλος, Þτανε συχνü φαινüμενο οι συγγραφεßς να κÜνουν αναφορÝς στα προοßμια τους σε Ýργα παλαιüτερα με την ßδια θεματολογßα· τα Ýργα αυτÜ συνÞθως ανÞκουν σε ¸λληνες συγγραφεßς. Στο πεζü προοßμιο ο Αυσüνιος απευθýνεται γενικÜ στον αναγνþστη (Ausonius lectori) και τον προετοιμÜζει για την απüπειρα που θα επιχειρÞσει: θα ανακοινþσει τη προσπÜθεια του για ελεýθερη μετÜφραση ποιημÜτων απü τα ελληνικÜ στα λατινικÜ. Εδþ ο ποιητÞς με τη σεμνüτητα που τον διακρßνει θα επιλÝξει την ad sensum μεταφραστικÞ τακτικÞ του σýγχρονοý του και συνεχιστÞ του ΚικÝρωνα, Ιερþνυμου αποφεýγοντας ßσως για λüγους ασφαλεßας την ad verbum μεταφραστικÞ συνÞθεια των χριστιανþν στα θεολογικÜ κεßμενα. Θα δþσει στßγμα των ποιημÜτων δηλþνοντας εξαρχÞς τη συγγÝνεια του μ' Üλλα Ýργα τοποθετþντας τα Epitaphia αμÝσως μετÜ τη σειρÜ των επιταφßων για τους αποθανüντες καθηγητÝς του 4ου μ.Χ. αι. της πατρßδας του Μπορντþ (Professores). Θεωρεß αρμüζον να ολοκληρþσει τα Epitaphia και να τα θÝσει κοντÜ στα Parentalia και τους Professores χÜρη της γενικÞς τους ομοιüτητας. Ο Green πιστεýει üτι ο Αυσüνιος ξεκßνησε τη συγγραφÞ αυτþν των ποιημÜτων αρκετÜ νωρßτερα. ¢λλωστε, υπÜρχει ανÜλογο ενδιαφÝρον για μετÜφραση ελληνικþν ποιημÜτων στα επιγρÜμματα, τα οποßα εßναι σαφþς πρωιμüτερα κι ßσως χρονολογοýνται στην εποχÞ που ο Αυσüνιος μÜθαινε ελληνικÜ. Για τα Epitaphia μÜλλον χρησιμοποßησε ως πρüτυπο το Ýργο ΠÝπλος του ΑριστοτÝλη Þ κÜποια παρüμοια συλλογÞ.
    ¸να απü τα σπουδαιüτερα επιτεýγματα του Αυσονßου, εßναι το Cento Nuptialis. Ο ΓαμÞλιος Κεντρþνας αποτελεß μνημεßο ευφυÀας και πρωτοτυπßας. Εßναι φτιαγμÝνο απü αποσπÜσματα του Βεργιλßου χωρßς να διστÜζει να δημιουργεß με αυτοýς τους στßχους τολμηρü, ερωτικü προúüν. Η πρακτικÞ της διαστρÝβλωσης των επικþν üρων σε ανÞθικα νοÞματα και εικüνες Þταν Ýνας καθιερωμÝνος τüπος Ýντονου ερωτικοý αστεúσμοý πολý πριν τον Αυσüνιο. ΧρησιμοποιÞθηκε αρχικÜ απ' τον ¼μηρο, το ΣτρÜτωνα, ενþ σ' αρκετÝς περιπτþσεις επικþν περιγραφþν συχνÜ προσÝδιδαν ασαφÞν ερμηνεßα π.χ. ΒÜρωνας, ΜÝνανδρος, Οβßδιος. Το ßδιο κι ο ΜαρτιÜλης φüρτιζε μ' ερωτικü περιεχüμενο ομηρικοýς üρους. Φαßνεται πως ο Αυσüνιος Ýχει πετýχει τερÜστιο συμβιβασμü, που ταßριαζε Üμεσα με τις πεποιθÞσεις του. Η διαλλακτικüτητα της πßστης του συνδýασε τα πρüστυχα ακοýσματα με την ευγενικÞ κουλτοýρα που κληρονüμησε.
    Μποροýμε να συμπερÜνουμε πως η ποßησÞ του κυρßως βασßζεται στη τεχνικÞ και σπÜνια εßναι χαρωπÞ. Ωστüσο Ýργα, üπως: Griphus κι Eclogae, συνδυÜζουνε τους κανüνες τεχνικÞς με τη τÝρψη. Η συλλογÞ ¸κλογες αποτελεßται απü 25 ποιÞματα και χωρßζεται σε 2 ομÜδες στο χειρüγραφο V. Εßναι αρκετÜ δýσκολο να χρονολογηθεß εξαιτßας της αποσπασματικÞς του παρÜδοσης, ο Reeh το τοποθετεß στην εποχÞ της παραμονÞς του ποιητÞ στους ΤρεβÞρους, ενþ ο Green λαμβÜνει ως terminus ante quem το 390 μ.Χ. Επßσης πιστεýει üτι ο τιτλοφοροýμενος üρος Eclogae ßσως δεν προÝρχεται απü το χÝρι του ποιητÞ, καθþς σε Üλλες αναφορÝς χρησιμοποιÞθηκε με υποτιμητικÞ διÜθεση. Η βασικÞ üμως αμφισβÞτηση του ¢γγλου μελετητÞ σχετßζεται με το επιστολικü προοßμιο Ausonius Drepanio filio. Στις παλαιüτερες εκδüσεις (Peiper, Prete) η ποιητικÞ αφιÝρωση συνοδεýει τη παροýσα συλλογÞ κÜτι που δεν ισχýει στη πιο πρüσφατη Ýκδοση του Green, που το περιλαμβÜνει στο 1ο βιβλßο Praefationes Variae, μαζß με τα προοßμια για το Ýργο του Αυσονßου. ΒÝβαια δεν φαßνεται πειστικü το ενδεχüμενο Ýνας φανατικüς χρÞστης του προοιμßου, üπως ο Αυσüνιος, να Üφησε τη συγκεκριμÝνη συλλογÞ χωρßς εισαγωγικü μÝρος. ¸τσι, η αφιερωτικÞ επιστολÞ στον ΔρεπÜνιο ΠÜκατο κερδßζει τη δημοφιλßα της αρχικÜ απü τη σχετικÞ συζÞτηση που προκλÞθηκε γýρω απü την αμφιλεγüμενη θÝση της στο corpus του ποιητÞ. ¼μως, παρÜ τις ανακατατÜξεις που υποβλÞθηκε η αφιÝρωση μαρτυρÜ μια Ýντονη προσπÜθεια μßμησης του ποιητÞ Üλλων προγενÝστερων προοιμßων κι αποτελεß Ýνα κορυφαßο παρÜδειγμα υποτιμητικÞς προσπÜθειας απü τον ποιητÞ. Ο Αυσüνιος χαρακτηρßζει τη ποßηση του ανÜξια και προúüν του μη παραγωγικοý otium. Ο Sowers πιθανολογεß πως η μετακßνηση του προοιμßου σχετßζεται με την αυτü-ταπεινωτικÞ διÜθεση του ποιητÞ. ºσως αυτÞ η τÜση να μην Ýμοιαζε συμβατÞ με σοβαρÜ ποιÞματα, üπως αυτÜ των Εκλογþν. ΕπιπλÝον, εßτε εßναι αυτÞ εßτε üχι η αρμüζουσα θÝση του προοιμßου, εßναι βÝβαιο πως τÝτοιου εßδους εκδοτικÝς πρωτοβουλßες μας απομακρýνουν απü τη συγγραφικÞ μÝθοδο και τις ποιητολογικÝς στοχεýσεις του ποιητÞ.
     Για το Mosella τþρα ο Liebermann στη συνοπτικÞ παρουσßασÞ του αναφÝρει üτι οι στßχοι 1-22 ανÞκουν ειδολογικÜ στο ποιητικü Iterarium (οδοιπορικüν), ενþ στην εξÝλιξη του ποιÞματος υπÜρχουν εκφρÜσεις, κατÜλογοι (ιχθýων κτλ.), εγκþμια, recusatio κ.α. Πρüκειται εν ολßγοις για πολυδιÜστατο ειδολογικÜ ποßημα, ενþ σýμφωνα με τον Von Albrecht μαρτυροýνται κοινÜ στοιχεßα με τους εγκωμιαστικοýς λüγους Þ με Ýργα üπως τα Halieutica (για τα ψÜρια Ýγραψε Ýνα Ýργο κι ο ΑπουλÞιος), ενþ η εξιδανßκευση της Ρþμης μας παραπÝμπει Üμεσα στον Ýπαινο της Ιταλßας στα Georgica του Βεργιλßου. Κλεßνοντας αυτü το επßπονο Üρθρο, συμπερασματικÜ μποροýμε να ποýμε πως παρÜ το γεγονüς üτι δε μποροýμε να μιλÞσουμε για λογοτεχνικü εßδος, εφüσον τα προοßμια αποτελοýν μüνο μÝρη των κειμÝνων, ωστüσο εßναι φανερü πως ο Αυσüνιος καθιστÜ το προοßμιο σοβαρü εργαλεßο ποιητολογικþν κι Üλλων στοχεýσεων. Υπü αυτÞν την Ýννοια γßνεται ο κορυφαßος στη χρÞση -ßσως ο μεγαλýτερος- του προοιμßου.
     Τþρα ξÝρω πως κουρÜστηκα και κοýρασα σßγουρα τους αναγνþστες με τοýτα -τα αναγκιαßα ωστüσο- λεπτομερÞ παραθÝματα -αναθÝματα- και καιρüς εßναι για λßγη ξεκοýραση. Παρακαλεßται üποιος/α γνωρßζει καλÜ λατινικÜ, να μεταφρÜσει τα κÜτωθι ποιÞματα και να μου τα στεßλει να τα προσθÝσω επþνυμα -αν δεν το κÜνω ο ßδιος σε κÜποια μου τρελλÞ στιγμÞ!


==========================


          Ausonius Lectori

Ausonius genitor nobis, ego nomine eodem:
Qui sim, qua secta, stirpe, lare et patria,
Adscripsi, ut nosses, bone vir, quicumque fuisses,
Et notum memori me coleres animo.
Vasates patria est patri, gens Haedua matri 5
De patre, Tarbellis set genetrix ab Aquis,
Ipse ego Burdigalae genitus: divisa per urbes
Quattuor antiquas stirpis origo meae.
Hinc late fusa est cognatio: nomina multis
Ex nostra, ut placitum, ducta domo veniant: 10
Derivata aliis, nobis ab stemmate primo
Et non cognati, sed genetiva placent.
Set redeo ad seriem. genitor studuit medicinae,
Disciplinarum quae dedit una deum.
Nos ad grammaticen studium convertimus et mox 15
Rhetorices etiam, quod satis, attigimus.
Nec fora non celebrata mihi, set cura docendi
Cultior, et nomen grammatici merui,
Non tam grande quidem, quo gloria nostra subiret
Aemilium aut Scaurum Berytiumve Probum, 20
Sed quo nostrates, Aquitanica nomina, multos
Conlatus, set non subditus, adspicerem.
Exactisque dehinc per trina decennia fastis
Deserui doctor municipalem operam,
Aurea et Augusti palatia iussus adire 25
Augustam subolem grammaticus docui,
Mox etiam rhetor. nec enim fiducia nobis
Vana aut non solidi gloria iudicii.
Cedo tamen fuerint fama potiore magistri,
Dum nulli fuerit discipulus melior. 30
Alcides Atlantis et Aeacides Chironis,
Paene Iove iste satus, filius ille Iovis,
Thessaliam Thebasque suos habuere penates:
At meus hic toto regnat in orbe suo.
Cuius ego comes et quaestor et, culmen honorum, 35
Praefectus Gallis et Libyae et Latio
Et, prior indeptus fasces Latiamque curulem,
Consul, collega posteriore, fui.
Hic ergo Ausonius: sed tu ne temne, quod ultro
Patronum nostris te paro carminibus. 40

          Ausonius Syagrio

Pectoris ut nostri sedem colis, alme Syagri,
Communemque habitas alter ego Ausonium:
Sic etiam nostro praefatus habebere libro,
Differat ut nihilo, sit tuus anne meus.

Domino meo et omnium Theodosio Augusto Ausonius tuus

Agricolam si flava Ceres dare semina terrae,
Gradivus iubeat si capere arma ducem,
Solvere de portu classem Neptunus inermem:
Fidere tam fas est, quam dubitare nefas;
Insanum quamvis hiemet mare crudaque tellus 5
Seminibus, bello nec satis apta manus.
Nil dubites auctore bono. mortalia quaerunt
Consilium. certus iussa capesse dei.
Scribere me Augustus iubet et mea carmina poscit
Paene rogans: blando vis latet imperio. 10
Non habeo ingenium, Caesar sed iussit: habebo.
Cur me posse negem, posse quod ille putat?
Invalidas vires ipse excitat et iuvat idem,
Qui iubet: obsequium sufficit esse meum.
Non tutum renuisse deo. laudata pudoris 15
Saepe mora est, quotiens contra parem dubites.
Quin etiam non iussa parant erumpere dudum
Carmina. quis nolit Caesaris esse liber,
Ne ferat indignum vatem centumque lituras,
Mutandas semper deteriore nota? 20
Tu modo te iussisse, pater Romane, memento
Inque meis culpis da tibi tu veniam.

              Epicedion in Patrem

Post deum semper patrem colui secundamque re
-verentiam genitori meo debui. sequitur ergo hanc
summi dei venerationem epicedion patris mei. titulus
a Graecis auctoribus defunctorum honori dicatus, non
ambitiosus, sed religiosus: quem commendo lectori 5
meo, sive is filius est seu pater sive utrumque. neque,
ut laudet, exigo; set, ut amet, postulo. neque
vero nunc patrem meum laudo, quod ille non eget et
ego functum oblectatione viventium onerare non debeo.
neque dico nisi quod agnoscunt, qui parti aetatis eius 10
interfuerunt. falsum me autem morte [eius] obita
dicere et verum tacere eiusdem piaculi existimo. imagini
ipsius hi versus subscripti sunt neque minus in
opusculorum meorum seriem relati. alia omnia mea
displicent mihi; hoc relegisse amo.

       Parentalia. Praefatio in Prosa

Scio versiculis meis evenire, ut fastidiose legantur:
quippe sic meritum est eorum. sed quosdam solet
commendare materia et aliquotiens fortasse lectorem
solum lemma sollicitat tituli, ut festivitate persuasus
et ineptiam ferre contentus sit. hoc opusculum nec 5
materia amoenum est nec appellatione iucundum. habet
maestam religionem, qua carorum meorum obitus tristi
adfectione commemoro. titulus libelli est Parentalia.
antiquae appellationis hic dies et iam inde ab Numa
cognatorum inferiis institutes: nec quidquam sanctius 10
habet reverentia superstitum, quam ut amissos venerabiliter recordetur.

Parentalia. Item Praefatio Versibus Adnotata

Nomina carorum iam condita funere iusto,
Fleta prius lacrimis, nunc memorabo modis,
Nuda, sine ornatu fandique carentia cultu:
Sufficit inferiis exequialis honos.
Nenia, funereis satis officiosa querellis, 5
Annua ne tacitis munera praetereas,
Quae Numa cognatis sollemnia dedicat umbris,
Ut gradus aut mortis postulat aut generis.
Hoc satis et tumulis, satis est telluris egenis:
Voce ciere animas funeris instar habet. 10
Gaudent conpositi cineres sua nomina dici:
Frontibus hoc scriptis et monumenta iubent.
Ille etiam, maesti cui defuit urna sepulcri,
Nomine ter dicto paene sepultus erit.
At tu, quicumque es, lector, qui fata meorum 15
Dignaris maestis conmemorare elegis,
Inconcussa tuae percurras tempora vitae
Et praeter iustum funera nulla fleas.

         Bissula I. Ausonius Paulo

Pervincis tandem et operta musarum mearum, quae
initiorum velabat obscuritas, quamquam non profanus,
irrumpis, Paule carissime. quamvis enim te non eius
vulgi existimem, quod Horatius arcet ingressu, tamen
sua cuique sacra, neque idem Cereri, quod Libero, 5
etiam sub isdem cultoribus. poematia, quae in alumnam
meam luseram rudia et incohata ad domesticae solacium
cantilenae, cum sine metu…. et arcana securitate
fruerentur, proferre ad lucem caligantia coegisti. Verecundiae
meae scilicet spolium concupisti, aut, quantum 10
tibi in me iuris esset, ab invito indicari. ne tu Alexandri
Macedonis pervicaciam supergressus, qui, fatalis
iugi lora cum solvere noil posset, abscidit et Pythiae
specum, quo die fas non erat patere, penetravit.
Utere igitur ut tuis, pari hire, sed fiducia dispari: 15
quippe tua possunt populum non timere; meis etiam
intra me erubesco. vale.

             Bissula. Paefatio II

Ut voluisti, Paule, cunctos Bissulae versus habes,
Lusimus quos in Suebae gratiam virgunculae,
Otium magis foventes, quam studentes gloriae.
Tu molestus flagitator lege molesta carmina.
Tibi, quod intristi, exedendum est: sic vetus verbum iubet, 5
Compedes, quas ipse fecit, ipsus ut gestet faber.

Bissula III. Ad lectorem huius libelli

Carminis incompti tenuem lecture libellum,
Pone supercilium.
Seria contractis expende poemata rugis:
Nos Thymelen sequimur.
Bissula in hoc scedio cantabitur, haut Erasinus: 5
Admoneo, ante bibas.
Ieiunis nil scribo; meum post pocula si quis
Legerit, hic sapiet.
Sed magis hic sapiet, si dormiet et putet ista
Somnia missa sibi. 10

                      Mosella

Transieram celerem nebuloso flumine Navam,
Addita miratus veteri nova moenia Vinco,
Aequavit Latias ubi quondam Gallia Cannas
Infletaeque iacent inopes super arva catervae.
Unde iter ingrediens nemorosa per avia solum 5
Et nulla humani spectans vestigia cultus
Praetereo arentem sitientibus undique terris
Dumnissum riguasque perenni fonte Tabernas
Arvaque Sauromatum nuper metata colonis:
Et tandem primis Belgarum conspicor oris 10
Noiomagum, divi castra inclita Constantini.
Purior hic campis aer Phoebusque sereno
Lumine purpureum reserat iam sudus Olympum.
Nec iam, consertis per mutua vincula ramis,
Quaeritur exclusum viridi caligine caelum: 15
Sed liquidum iubar et rutilam visentibus aethram
Libera perspicui non invidet aura diei.
In speciem quin me patriae cultumque nitentis
Burdigalae blando pepulerunt omnia visu,
Culmina villarum pendentibus edita ripis 20
Et virides Baccho colles et amoena fluenta
Subter labentis tacito rumore Mosellae.

                 ΜοζÝλλα

Της ΝÜβα εßχα διασχßσει το ρυÜκι το γοργü της
κι αγνÜντευα νεφοσκεπÞ, τα ερεßπια των τειχþν της,
της ΓαλικιÜς τ' αρχαßο Βßνκο, που παλιÜ
εσφÜγη η ηττημÝνη απ' τους Ρωμαßους παροικιÜ:
νεκρÜ κορμιÜ στην ýπαιθρο κοιτþνταν σκορπισμÝνα,
αβüηθητα και Üκλαυτα, λερÜ, σαπßζανε πεσμÝνα.

ΠÜλι ξεκßνησα απü 'κεß μοναχικü ταξßδι,
σε δÜσα μÝσα Üγρια, παντÝρημα, παρθÝνα,
το μÜτι ßχνος πολιτισμοý δε ξÜκρισε κανÝνα.
Κι εγþ σκασμÝνος απ' τη ζÝστη και μουσκßδι
πÝρασα απ' του Dumnissus τους αγροýς τους διψασμÝνους,
με γÜργαρο απ' τις αστεßρευτες πηγÝς του, ποτισμÝνους,
κομμÜτια γης, σε Σαρμανοýς εποßκους μοιρασμÝνα.

Aπ' του Βελγßου τη γη, μακρÜν, Νoiomagus ξεχωρßζει,
το ξακουστü, που στρατοπÝδεψε ο Θεßος Κωνσταντßνος.
ΑÝρας 'δω πιο καθαρüς στις πεδιÜδες ψιθυρßζει
κι ο Φοßβος λÜμπει ατÜραχα στον ουρανü-¼λυμπü του.
ΠÝρασα απü τη πρÜσινη των κλαδιþν μελαγχολßα
και βλÝπω πια στερÝωμα, τη φωτεινÞν ημÝρα,
ζηλιÜρικα να προσπαθεß να δρÝψει τις αχτßδες
που θÜμπωσαν και μÜγεψαν και τα δικÜ μου μÜτια.

Εικþν αχειροποßητη γλυκειÜς και üμορφης πατρßδας,
Μπορντþ! κι οι στÝγες των σπιτιþν να ξεχωρßζουν,
ψηλÜ προς τις λοφοπλαγιÝς μ' αμπÝλια, ν' ατενßζουν,
και στις πετρþδεις üχθες του, ο üμορφος ΜοζÝλλα,
φιλþντας τες ευγενικÜ, γλυστρÜει σιωπηλÜ...

μετφρ.: ΕλÝνη ΠαππÜ, στο μÝτρο και τη ρßμα ΠÜτροκλος

      Cento Nuptialis. Ausonius Paulo

Perlege hoc etiam, si operae est, frivolum et nullius
pretii opusculum, quod nec labor excudit nec
cura limavit, sine ingenii acumine et morae maturetate.
centonem vocant, qui primi hac concinnatione
luserunt. solae memoriae negotium sparsa colligere 5
et integrare lacerata: quod ridere magis quam laudare
possis. pro quo, si per sigillaria in auctione
veniret, neque Afranius naucum daret, neque ciccum
suum Plautus offerret. piget enim Vergiliani carminis
dignitatem tarn ioculari dehonestasse materia. sed 10
quid facerem? iussum erat: quodque est potentissimum
imperandi genus, rogabat, qui iubere poterat, sanctus
imperator Valentinianus, vir meo iudicio eruditus.
nuptias quondam eiusmodi ludo descripserat, aptis
equidem versibus et compositione festiva. experiri 15
deinde volens, quantum nostra contentione praecelle-
ret, simile nos de eodem concinnare praecepit. quam
scrupulosum hoc mihi fuerit, intellege. neque anteferri
volebam neque posthaberi, cum aliorum quoque iudicio
detegenda esset adulation inepta, si cederem, inso- 20
lentia, si ut aemulus eminerem. suscepi igitur similis
recusanti feliciterque et obnoxius gratiam tenui nec
victor offendi. hoc tum die uno et addita lucubratione
properatum modo inter liturarios meos cum
reperissem, tanta mihi candoris tui et amoris fiducia 25
est, ut severitati tuae nec ridenda subtraherem. accipe
igitur opusculum de inconexis continuum, de diversis
unum, de seriis ludicrum, de alieno nostrum: ne in
sacris et fabulis aut Thyonianum mireris aut Virbium,
illum de Dionyso, hunc de Hippolyto reformatum. et 30
si pateris, ut doceam docendus ipse, cento quid sit,
absolvam. variis de locis sensibusque diversis quaedam
carminis structura solidatur, in unum versum ut
coeant aut caesi duo aut unus et sequens cum
medio. nam duos iunctim locare ineptum est, et tres 35
una serie merae nugae. diffinduntur autem per caesuras
omnes, quas recipit versus heroicus, convenire
ut posit aut penthemimeris cum reliquo anapaestico,
aut trochaice cum posteriore segmento, aut septem
semipedes cum anapaestico chorico, aut post 40
dactyllum atque semipedem quidquid restat hexametro:
simile ut dicas ludicro, quod Graeci ostomachion vocavere.
ossicula ea sunt: ad summam quattuordecim
figuras geometricas habent. sunt enim aequiliter triquetra:
vel extentis lineis vel frontis, 45
angulis vel obliquis: isoscele ipsi vel isopleura vocant,
orthogonia quoque et scalena. harum verticularum variis
coagmentis simulantur species mille formarum: helephantus
belua aut aper bestia, anser volans et mirmillo
in armis, subsidens venator et latrans canis, quin et 50
turris et cantharus et alia huiusmodi innumerabilium
figurarum, quae alius alio scientius variegant. sed
peritorum concinnatio miraculum est, imperitorum
iunctura ridiculum. quo praedicto scies, quod ego
posteriorem imitatus sum. hoc ergo centonis opuscu- 55
lum ut ille ludus tractatur, pari modo sensus diversi
ut congruant, adoptiva quae sunt, ut cognata videantur,
aliena ne interluceant: arcessita ne vim redarguant,
densa ne supra modum protuberant, hiulca ne
pateant. quae si omnia ita tibi videbuntur, ut prae- 60
ceptum est, dices me composuisse centonem. et quia
sub imperatore meo turn merui, procedere mihi inter
frequentes stipendium iubebis: sin aliter, aere dirutum
fades, ut cumulo carminis in fiscum suum redacto
redeant versus, unde venerunt. vale. 65

Parecbasis

Hactenus castis auribus audiendum mysterium nuptiale
ambitu loquendi et circuitione velavi. verum
quoniam et Fescenninos amat celebritas nuptialis verborumque
petulantiam notus vetere instituto ludus
admittit, cetera quoque cubiculi et lectuli operta pro- 5
dentur ab eodem auctore collecta, ut bis erubescamus,
qui et Vergilium faciamus impudentem. vos, si placet,
hic iam legendi modum ponite : cetera curiosis relinquite.
Sed cum legeris, adesto mihi adversum eos, qui,
ut luvenalis ait, ‘Curios simulant et Bacchanalia 5
vivunt,’ ne fortasse mores meos spectent de carmine.
‘Lasciva est nobis pagina, vita proba,’
ut Martialis dicit. meminerint autem, quippe eruditi,
probissimo viro Plinio in poematiis lasciviam, in moribus
constitisse censuram, prurire opusculum Sulpiciae, 10
frontem caperare; esse Appuleium in vita philosophum,
in epigrammatis amatorem; in praeceptis Ciceronis
extare severitatem, in epistulis ad Caerelliam subesse
petulantiam; Platonis Symposion composita in ephebos
epyllia continere. nam quid Anniani Fescenninos, quid 15
antiquissimi poetae Laevii Erotopaegnion libros loquar?
quid Evenum, quem Menander sapientem vocavit?
quid ipsum Menandrum? quid comicos omnes, quibus
severa vita est et laeta materia ? quid etiam Maronem
Parthenien dictum causa pudoris? qui in octavo 20
Aeneidos, cum describeret coitum Veneris atque Vulcani,
αἰσχροσεμνßαν decenter immiscuit. quid? in tertio
Georgicorum de summissis in gregem maritis nonne
obscenam significationem honesta verborum translatione
velavit? et si quid in nostro ioco aliquorum 25
hominum severitas vestita condemnat, de Vergilio
arcessitum sciat. igitur cui hic ludus noster non placet,
ne legerit, aut cum legerit, obliviscatur, aut non
oblitus ignoscat. etenim fabula de nuptiis est et, velit
nolit, aliter haec sacra non constant. 30

    Cento Nuptialis. Praefatio

Accipite haec animis laetasque
advertite mentes,
Ambo animis, ambo insignes
praestantibus armis;
Ambo florentes, genus insuperabile
bello.
Tuque prior, nam te maioribus
ire per altum
Auspiciis manifesta fides, quo 5
iustior alter
Nec pietate fuit, nec bello maior
et armis;
Tuque puerque tuus, magnae
spes altera Romae,
Flos veterum virtusque virum,
mea maxima cura,
Nomine avum referens, animo
manibusque parentem.
Non iniussa cano. sua cuique 10
exorsa laborem
Fortunamque ferent: mihi iussa
capessere fas est.

             Epigramma I.

Non unus vitae color est nec carminis unus 
Lector: habet tempus pagina quaeque suum.
Est quod mane legas, est et quod vespere. Laetis
Seria miscuimus, temperie ut placeant.
Hoc mitrata Venus probat hoc galeata Minerva,
Stoicus has partes, has Epicurus amat.
Salva mihi veterum maneat dum regula morum,
Ludat permissis sobria Musa iocis.

Δεν Ýχει μüνον Ýνα χρþμα η ζωÞ,
οýτε κι η ποßηση εν' αναγνþστη μüνο.
ΚÜθε βιβλßο τη δικÞ του 'χει στιγμÞ:
τη νýχτα Üλλο διÜβαζες και Üλλο το πρωß.
Για ναν' ωραßο, μπλÝχουμε τ' αστεßο με τον πüνο.
ΣτÝργει στο εν η Κýπριδα, στο Üλλο η ΑθηνÜ,
το Ýνα στÝργει Επßκουρος, Στωικüς τ' Üλλο αγαπÜ.
¼σον εντüς μου επιζεß κανüνας  των παλιþν ηθþν,
Ýτσι κι η Μοýσα να μου δßν' αστεßα ορßων επιτρεπτþν.

 

 

Web Design: Granma - Web Hosting: Greek Servers