Πριν ξεκινήσω το άρθρο οφείλω να πω πω το συγκεκριμένο, δε θα μπορούσα να το φτιάξω, αν δεν είχα τρομερή βοήθεια από τη Μαρία Θαλασσινή (κατά κόσμον Μαρία Αρκουλή), την οποίαν ευχαριστώ πάρα πολύ και της εκφράζω το βαθύτατο σεβασμό μου!  Επίσης υπάρχει πλέον  και το ΓΛΩΣΣΑΡΙ του,  όπου μπορείτε να το ανοίξετε δίπλα παράλληλα, ώστε διαβάζοντας και βρίσκοντας λέξη άγνωστη, να μπορείτε να ανατρέχετε εκεί!

     Πρόκειται για θρηνητικά τραγούδια που λέγονταν παρά τη θύρα του προσώπου που παρατούσε το ταίρι του, από το ίδιο το ταίρι κι ήταν ένα (κατά τα λεγόμενα) σύνηθες φαινόμενο κατά την αρχαιοτητα! Αυτό συνήθως, αν το εν λόγω άτομο δε μπορούσε, παραγγελόταν σε κάποιον ή κάποια ποιήτρια της εποχής! 
     Παρακάτω θα παραθέσω μερικά δείγματα, τέτοιων ασμάτων.

Άγνωστης Αρχαίας Ποιήτριας

      Παρακλαυσίθυρον

Ἐξ ἀμφοτέρων γέγονεν αἵρεσις, ἐζευγίσμεθα•
τῆς φιλίης Κύπρις ἔστ' ἀνάδοχος•
ὀδυνή μ' ἔχει, ὅταν ἀναμνησθῶ ὡς κατεφίλει
'πιβούλως μέλλων με καταλιμπάνειν
ἀκαταστασίης εὑρετής. Χὠ τὴν φιλίην ἐκτικώς
ἔλαβέ μ' Ἔρως, οὐκ ἀπαναίνομαι,
αὐτὸν ἔχουσ΄ ἐν τῇ διανοίαι.
Ἄστρα φίλα καὶ πότνια Νὺξ
συνερῶσά μοι παράπεμψον ἔτι με νῦν
πρὸς ὃν Κύπρις ἔκδοτον ἄγει με
χὠ πολὺς Ἔρως παραλαβών.
Συνοδηγὸν ἔχω τὸ πολὺ πῦρ
τοὐν τῇ ψυχῇ μου καιόμενον.
Ταῦτά μ' ἀδικεῖ, ταῦτά μ' ὀδυνᾷ•
ὁ φρεναπάτης, ὁ πρὸ τοῦ μέγα φρονῶν,
καὶ ὁ τὴν Κύπριν οὐ φάμενος
εἶναί μοι τοῦ 'ρᾶν αἰτίαν,
οὐκ ἤνεγκε νῦν τὴν τυχοῦσαν ἀδικίην.
Μέλλω μαίνεσθαι• ζῆλος γάρ μ' ἔχει,
καὶ κατακαίομαι καταλελειμμένη.
Αὐτὸ δὲ τοῦτό μοι τοὺς στεφάνους βάλε,
οἷς μεμονωμένη χρωτισθήσομαι.
Κύριε, μή μ' ἀφῇς ἀποκεκλειμένην•
δέξαι μ' εὐδοκῶ, ζηλῶ δουλεύειν.
Ἐπιμανῶς ἐρᾶν μέγαν ἔχει πόνον,
ζηλοτυπεῖν γὰρ δεῖ, στέγειν, καρτερεῖν•
ἂν δ' ἑνὶ προσκαθῇ, μόνον ἄφρων ἔσει,
ὁ γὰρ μονιὸς ἔρως μαίνεσθαι ποιεῖ.
Γίνωσχ' ὅτι θυμὸν ἀνίκητον ἔχω,
ὅταν ἔρις λάβῃ με• μαίνομαι εἰ μονοκοιτήσω,
σὺ δὲ χρωτίζεσθ' ἀποτρέχεις.
Νῦν δ’ ἂν ὀργισθῶμεν, εὐθὺ δεῖ καὶ διαλύεσθαι.
Οὐχὶ διὰ τοῦτο φίλους ἔχομεν οἳ κρινοῦσι τίς ἀδικεῖ;
νῦν ἂν μὴ ἐπι[
ἐρῶ, κύριε, τὸν [
Νῦν μὲν οὔθ’ ε[
πλύτης ο[
δυνήσομαι
Κοίτασον, ἧς ἔχ[εις
ἱκανῶς σοῦ ἐν [
κύριε, [
πῶς μ’ ἀ[φῇς
πρῶτός μ’ ἐπείρ[ασας
κύρι’, ἂν ἀτυχ[ῇ]ς, οὐ [
ὀπυασώμεθα• ἐμῶν ..εδε[…. ἐπι-]
τηδείως αἰσθέσθω μ..ταν [
Ἐγὼ δὲ μέλλω ζηλοῦν τω [
δουλ….. τ’ ἄν• διαφοροῦ• ἢ
ἀνθρ[ώπου]ς ἀκρίτως θαυμάζεις
με[      ]φ[ο]ρη• προσίκου δ’ ὠ[
θαυ[μα             ὠ]χρίην κατεῖδον ὁ
σχω[             ]τῳ τοιντα η ετυ[
κου[            ἐ]νόσησα νηπία• σὺ δέ, κύρ[ιε,
καὶ [             ] [καταλελει]μμέν[ην]  [     ]
λελάλ[ηκ’ ἐγὼ      πε]ρὶ ἐμὴν [ ψυχήν.

Τὸ θέλαμε κι οἱ δυό μας·
παντρευτήκαμε· τὸν ἔρωτά μας ἡ Κύπρις
εὐλογεῖ· ὀδύνη μὲ κατέχει,
ὅταν θυμηθῶ
πῶς μὲ γέμιζε φιλιὰ τῆς προδοσίας
ἐνῶ το ‘χε ἀποφασίσει
νά μ’ ἐγκαταλείψη
τῆς ἀνεμοδούρας ὁ ἐφευρέτης
καὶ τῆς ἀγάπης ὁ ἔνοχος.
Ἔρωτας μὲ αἰχμαλώτισε,
δὲν τὸ ἀπαρνοῦμαι.
Ἀστέρια λατρεμένα καὶ Νύχτα ἀρχόντισσα
συντρόφισσα στὸν ἔρωτά μου ἐσὺ
τώρα πιὰ συνόδεψέ με σ’ ἐκεῖνον
ποὺ προδομένη μὲ τραβᾶ
ἡ Κύπρις κι αἰχμάλωτη ὁ πολὺς Ἔρωτας.
Συνοδηγὸ ἔχω τὴν τρανὴ φωτιὰ
ποὺ μοῦ καίει τὰ σωθικά.
Ἔτσι μὲ προδίδει ἔτσι μὲ πονᾶ
ὁ καρδιοπλάνος,
ὁποὺ καυχιότανε παλιά  κι ἔλεγε
πὼς δὲν εἶν’ ἡ Κύπρις τοῦ ἔρωτά μου ἡ αἰτία
τώρα δὲν ἄντεξε τὴν ἀπιστία ποὺ τὸν βρῆκε! 
Θὰ τρελλαθῶ· μὲ κυριεύει ἡ ζήλεια
καὶ καίγομαι ὁλόκληρη ἡ ἐγκαταλελειμμένη.
Εἶναι κι αὐτό·  τὰ στεφάνια ἄστα μου νὰ πέσουν,
γιατὶ μαζί μ’ αὐτὰ τὸ κορμί μου θὰ ξαπλώσω μοναχή μου·
δέξου με· τὸ θέλω τὸ λαχταρῶ σκλάβα σου νὰ γίνω.
Νά ‘σαι τρελλὸς ἀπὸ ἔρωτα μεγάλο ἔχει πόνο,
γιατὶ ἀναγκάζεσαι ἀπὸ ζήλεια νὰ χτυπιέσαι , νὰ ὑπομένης, νὰ βαστᾶς.
σὲ ἕναν ἂν κολλήσης,  σχεδὸν θὰ χάσης τὸ μυαλό σου,
γιατὶ ὁ ἔρωτας ὁ ἀνανταπόδοτος σὲ ὁδηγεῖ στὴν τρέλλα.
Μάθε πὼς ἔχω ἀνίκητη καρδιά
ὅταν μὲ πιάση τὸ γινάτι μου· ζουρλαίνομαι
ἂν μόνη μου πλαγιάζω,
ἐνῶ ἐσὺ  τρέχεις ἀλλοῦ νὰ δώσης τὸ κορμί σου.
Καὶ τώρα ἂν μαλώσουμε πρέπει
ἀμέσως νὰ φιλιώσουμε.
Γι’ αὐτὸ δὲν ἔχουμε τοὺς φίλους,
ποιός φταίει γιὰ νὰ κρίνουν;
Τώρα ἂν δὲν [
ἀγαπῶ, κύριε, τὸν [
Τώρα βέβαια οὔτε [
νὰ πλύνω [
θὰ μπορέσω.
Ξάπλωσέ τη στὸ πλάι σου
ἀρκετὰ [
κύριε, πῶς μ’ ἀφήνης
πρῶτος γυναῖκα μὲ ἔκανες
κύριε, ἂν ἀτυχήσης,
ἂς παντρευτοῦμε· τῶν δικῶν μου [
κοντά του ἂς μὲ νιώση [
Μὰ ἐγὼ θὰ ζηλεύω [
σκλάβα…κάνε με κομμάτια·
ἀνθρώπους ἀδιακρίτως θαυμάζεις
] ἦρθες ὡς ἱκέτης [
κουκλὶ [     ] χλωμὸ σὲ εἶδα
   ] κι ἀρρώστησα ἡ ἀνόητη· ὅμως ἐσύ, κύριε,
[μ’ ἔχεις             ] ἐγκαταλελειμμένη· [ ἔτσι  ]
ἔχω μιλήσει ἐγὼ γιὰ τὴ ζωή μου.

--------------------------------------------------------------------------------

                             Προπέρτιος

     Ο Σέξτος Προπέρτιος καταγόταν από οικογένεια ιππέων κι ήταν Λατίνος Ρωμαίος ελεγειακός ποιητής, που γεννήθηκε περί το 50 π.Χ. στη Μπεβάνια (Bevagna) στο Assisium της Ουμβρικής (κεντρική Ιταλία, κοντά στη σημερινή Περούτζια) και πέθανε μεταξύ του 15 π.Χ. και του 2 π.Χ.. Αν κι ορφανός από πατέρα σε μικρή ηλικία, στάλθηκε στη Ρώμη για να γίνει δικηγόρος, αλλά αφοσιώθηκε στην ποίηση. Πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στη Ρώμη κι υπέστη δήμευση της περιουσίας του ως αποτέλεσμα των αγροτοοικονομικών μεταρρυθμίσεων του Οκταβιανού μετά τους εμφυλίους πολέμους. Ελάχιστα άλλα πράγματα γνωρίζουμε για τη ζωή του. Το έργο του πάντως έχει ισχυρές επιδράσεις από την ποίηση του Κάτουλλου, του πλέον αξιοσημείωτου νεωτερικού ποιητή.
     Το σωζόμενο έργο του Προπερτίου αποτελείται από 4 βιβλία με ελεγείες. Στις ιδέες του μοιάζει να αμφιταλαντεύεται ανάμεσα στη τάξη και στην ανατρεπτικότητα. Στις Ελεγείες I-III περιγράφει τη νοοτροπία της «οικογενειακής γαλήνης» πολλών Ρωμαίων που ήθελαν να απολαύσουν την ειρήνη μετά από 3 γενιές εμφυλίου πολέμου. Ενώ θαυμάζει την αγνότητα, αλλού αντιτίθεται στους αυστηρούς ηθικούς νόμους του Αυγούστου. Στο II.vii διεκδικεί το δικαίωμα να ζήσει εκτός γάμου με την ερωμένη του, τη Κυνθία. (Η αγαπημένη του που φέρει το λογοτεχνικό όνομα Κυνθία (Cynthia)  πραγματικά ενδέχεται να ονομαζόταν Οστία (Hostia)). Οι Ιουλιανοί Νόμοι του 18 π.Χ. πρόσταζαν ότι άνθρωποι όπως ο Προπέρτιος πρέπει να παντρεύονται και να έχουν παιδιά, ενώ όσοι δεν συμμορφώνονταν αντιμετώπιζαν βαριές ποινές.
     Ο Προπέρτιος είναι ένας doctus poeta, ένας λόγιος δηλαδή ποιητής, ο οποίος ακολούθησε τα χνάρια της καλλιμαχικής αισθητικής και πολυμάθειας. Η «αλεξανδρινών προδιαγραφών» ποίησή του χαρακτηρίζεται από την έντονη παρουσία του μύθου, πρωταρχικός σκοπός του οποίου είναι να καταστήσει σαφές σε ποια θέση κατατάσσει ο ποιητής την αγαπημένη του και τον έρωτά του. Η προτίμηση του ποιητή για τις πιο σκοτεινές και λιγότερο γνωστές μυθολογικές παραλλαγές εντυπωσιάζει. Η γλώσσα του είναι γεμάτη αντιθέσεις, όπως κι η αλληλουχία των σκέψεων κι η δομή των ποιημάτων του. Οι ελεγείες του, που είναι κατά κανόνα συντομότερες από εκείνες του Τίβουλλου, εμφανίζουν αναπάντεχες ανατροπές και απότομες συναισθηματικές μεταπτώσεις και χαρακτηρίζονται από έντονη δραματικότητα.
     Στον Προπέρτιο όλα τα μοτίβα της ερωτικής ελεγείας εμφανίζονται σε πλήρη ανάπτυξη. Σε αντίθεση με τον Τίβουλλο, δεν τον συγκινεί ούτε η φύση ούτε ο ομοφυλοφιλικός έρωτας. Για τον Προπέρτιο ευγένεια καταγωγής, δύναμη, και πλούτος υποχωρούν και υποτάσσονται στον έρωτα. Ωστόσο, απέχει πολύ από το να θεωρηθεί φιλοσοφικός ποιητής.
     Πολύ συχνά και με ποικιλία τρόπων ο ποιητής στο έργο του σχολιάζει τη διαδικασία της ποιητικής γραφής. Μαζί με τον Οράτιο έχει στοχαστεί την ποιητική του τέχνη περισσότερο από πολλούς άλλους ποιητές της αυγούστειας εποχής. Έχει πλήρη συναίσθηση της σπουδαιότητας της ποίησής του. Έτσι, στο πρώτο βιβλίο η ποίηση τίθεται στην υπηρεσία του έρωτα ως τρόπου ζωής. Στο δεύτερο και τρίτο αναπτύσσει περισσότερο τη σπουδαιότητα της ποίησής του, ενώ στο τέταρτο η ελεγεία εξυπηρετεί μια καλλιμαχικού τύπου αιτιολογική επεξεργασία γνήσια ρωμαϊκού υλικού.
     Ο ποιητής δουλεύει πάνω σε σχήματα που θα γίνονταν ουσιώδη στην ελεγειακή ποίηση, π.χ. στο παρακλαυσίθυρον (1, 6). Από τα καλύτερα σημεία του έργου του θεωρείται η «βασίλισσα των ελεγειών» ή «Ελεγεία της Κορνηλίας» (IV.xi), όπου η νεκρή Κορνηλία μιλά από τον τάφο στον σύζυγό της Paullus και στα παιδιά της. Σε ένα από τα πλέον συγκινητικά χωρία στη ρωμαϊκή ποίηση, συμβουλεύει τον άνδρα της πώς να είναι ένας καλός πατέρας προς τα παιδιά τους:

   «Και αν ποτέ θρηνείς, μη τ’ αφήνεις να δουν, παρά όταν έρχονται σιμά σου, παραπλάνησε τα φιλιά τους με στεγνά μάγουλα! Να είσαι ήσυχος σε άυπνες νύχτες που πέρασες σκεπτόμενος ότι σου λείπω και με συχνά όνειρα που σου φαίνεται πως βλέπεις το πρόσωπό μου. Και όταν μιλάς μόνος σου στο πορτραίτο μου, κάνε κάθε σου λόγο πιστεύοντας πως θ' απαντήσω» (79-84).

     Η ταραχώδης ερωτική σχέση του Προπέρτιου με τη φλογερή Κυνθία είναι το βασικό θέμα στο έργο του και δίνει επίσης κάποιους από τους γνωστότερους στίχους του. Στο I.xix δεν είναι ο θάνατος που φοβάται, αλλά ότι πεθαίνοντας θα χάσει την Κυνθία («καμιά αγάπη δεν είναι ποτέ αρκετά μακρόχρονη»). Στο II.i περιγράφει πως η «μούσα» του τον εμπνέει να γράψει:

   «Ας πούμε ότι βγαίνει αστράφτοντας με μετάξια από την Κω, το Κώον της φόρεμα μιλά για ένα τόμο... ή πάλι αν σφαλίσει τα βλέφαρα σε επιθυμητό ύπνο, έχω χίλιες νέες ιδέες για ποιήματα. Αν πάλι παλεύει μαζί μου γυμνή, ε, τότε σωρεύουμε μακροσκελείς Ιλιάδες. Απ' ό,τι μπορεί να κάνει ή να πει, ένα έπος γεννιέται, μεγάλο, από το τίποτα» (5-16).

     Το ύφος του Προπέρτιου σημαδεύεται από φαινομενικά απότομες μεταπτώσεις κι είναι πολύ υπαινικτικό. Η ιδιόμορφη χρήση της γλώσσας, συνδυαζόμενη με τη κακή κατάσταση του αρχικού κειμένου, έχουνε καταστήσει τις ελεγείες του πρόκληση για τον επιμελητή των εκδόσεών τους.

      Εισαγωγικό σημείωμα για τον κῶμο που θα ακολουθήσει (1,16)

     Το ποίημα ανήκει στη κατηγορία του κώμου ή παρακλαυσίθυρου, του μάταιου, δηλαδή, τραγουδιού του exclusus amator (χωρισμένοι εραστές) έξω από την πόρτα της αγαπημένης του. Ο κῶμος του εραστή έξω από την κλειστή πόρτα της αγαπημένης του έχει διαχρονική παρουσία τόσο στην αρχαία ελληνική όσο και τη λατινική λογοτεχνία.
     Απαντά για πρώτη φορά στον Αλκαίο (απ. 374 δέξαι με κωμάσδοντα, δέξαι, λίσσομαί σε, λίσσομαι) και σε μεγαλύτερη κλίμακα στον Αριστοφάνη (Εκκλ. 952 κ.εξξ.). Η παρουσία του μοτίβου είναι εντονότατη στην ελληνιστική ποίηση, κυρίως στο επίγραμμα (π.χ. ΠΑ 5. 145, 164, 167), από όπου πέρασε και στους Ρωμαίους ελεγειακούς. Η παρουσία του ανιχνεύεται επίσης και στη ρωμαϊκή κωμωδία.
     Στο ποίημα ο Προπέρτιος καινοτομεί φέρνοντας μια αναπάντεχη ανατροπή όσον αφορά τον ομιλητή. Αντί για τον exclusus amator, όπως θα ήταν αναμενόμενο, στο ποίημα μιλά η πόρτα της αγαπημένης, που στον μονόλογό της ενσωματώνει το κυρίως παράπονο του εραστή εναντίον της.
     Δομικά το ποίημα διακρίνεται σε έξι ενότητες, καθεμιά από τις οποίες αποτελείται από οκτώ στίχους, ως εξής: α) στ. 1-8: η πόρτα αντιπαραβάλλει το ένδοξο, ηρωικό παρελθόν της προς το ντροπιαστικό παρόν των αποκλεισμένων εραστών, β) στ. 9-16: η πόρτα ανησυχώντας για την ηθική έκλυση της κυρίας της κάνει αναφορά στο ολονύχτιο τραγούδι του exclusus amator, γ) στ. 17-24: o εραστής παραπονιέται για τη σκληρότητα της πόρτας που τον αναγκάζει να περνάει τις νύχτες στο κατώφλι της, δ) στ. 25-32: o εραστής διαμαρτύρεται για την αδιαφορία της αγαπημένης του παρακαλώντας να εισακουστούν τα παράπονά του, έστω και μέσα από μια μικρή χαραμάδα της πόρτας, ε) 33-40: o εραστής καταφέρεται εναντίον της πόρτας, γιατί δεν κάμπτεται ούτε από τα δώρα ούτε και από τις ύβρεις του, στ) στ. 41-48: o εραστής τελειώνει τα παράπονά του με αναφορά στα ποιήματα και τα φιλιά που μάταια προσφέρει στην πόρτα. Το ποίημα ολοκληρώνεται με το παράπονο της πόρτας, γιατί εξακολουθεί να δυσφημείται εξαιτίας της συμπεριφοράς της κυρίας της και των παραπονούμενων εραστών.

                          κῶμος 1.16

Εγώ που κάποτ’ έστεκ' ανοιχτή σε θρίαμβους μεγάλους,
πόρτα περίφημη κι αγνή όμοια με της Ταρπηίας,
που μπρος μου πανηγύριζαν άρματα χρυσωμένα
και μ’ έβρεχαν με παρακλητικά δάκρυα, αιχμαλώτοι,
τώρα τρωθείσα από νυχτερινούς καυγάδες μεθυσμένων
βαρυγκωμώ συχνά σα με χτυπάν απαίσια χέρια
κι έχω συνέχεια πάνω μου ντροπιαστικά στεφάνια
και δάδες χάμω βρίσκονται, αυτού που κλαίει απέξω.

Κι ούτε προστάτις στη Κυρά από νυχτιές ντροπής,
η διάσημη εγώ που ξέπεσα σε άσεμνα τραγούδια.
Ούτε κι εκείνη νοιάζετ’ όμως για τη φήμη της
και ζει πιότερο ανήθικα, απ’ την έκλυτη εποχή μας.
Κι έτσι μου μένει να θρηνώ με παράπονο μεγάλο
κι ακόμα μεγαλύτερην εγώ, έχω τη στεναχώρια
για τον ικέτη που περνά τ’ ατέλειωτα τα βράδυα.
Κειός δεν αφήνει ήσυχο ποτέ του το κατώφλι μου,
άδοντας με παράπονο, το ντέρτι της καρδιάς του:

«Θύρα σκληρή, σκληρότερη κι απ’ τα μέσα της κυράς μου,
γιατί σιωπάς ολόκλειστη μες στα σκληρά σου φύλλα;
Γιατί δε ξεκλειδώνεσαι ποτέ, να δεις τον έρωτά μου;
Δεν ξέρεις; Δεν λυγίζεσαι, να στείλεις τα κρυφά μου
τα παρακάλια να δοθεί στον πόνο μ’ ένα τέλος;
Όλος ντροπή να καίω κει δα, ετούτο το κατώφλι;
Μεσάνυχτα, που τ’ άστρα γέρνουν να πλαγιάσουν
κι η ψύχρα με τη πάχνη της λυπούνται με, πεσμένο.

Εσύ μόνη τον ανθρώπινο πόνο μου δε λυπάσαι,
και μου απαντάς με άηχο τρίγμα απ’ τους μεντεσέδες.
‘Αμποτε ας πέρναγ’ η φωνή μες απ’ τις χαραμάδες
και να ‘φτανε στα έκπληκτα αυτάκια της κυράς μου!
Κι αν ήτανε σκληρότερη κι από τα βράχια της Αίτνας,
σκληρότερη από σίδερο κι από ατσάλι ακόμα,
κι όμως στεγνά τα μάτια της δεν θα τα εκρατούσε
κι έν αχ! θεν’ ανηφόραγε μες στ’ άθελα δάκριά της.

Τώρα, αυτή στην αγκαλιά κοιμάται κάποιου άλλου,
ζηλεύω, και τα λόγια μου τα παίρνει το ζεφύρι.
Όμως, εσύ, θύρα κακή, είσαι η μόνη αιτία,
και με πονείς, δε δέχεσαι να πάρεις τα σου δίνω.
Να πεις ότι σε πρόσβαλλα με βρίσιμο στο στίχο,
που συνηθά με παιχνιδιάρικη οργή να λέει καθετί,
και θα πρέπει να τιμωρηθώ να μείνω να βραχνιάσω,
καθώς με το παράπονο ξάγρυπνος να γεράσω
και να περνώ ανήσυχες νυχτιές στο σταυροδρόμι.

Όμως, συχνά για σένανε τραγούδι έχω ξυφάνει
σε νέο ρυθμό, και πέφτοντας στα γόνατα
τα σκαλοπάτια σου φιλώ, που πάτησεν εκείνη.
Πόσες φορές αχάριστη, στράφηκα στο κατώφλι
κι απόθεσα τη πρέπουσα, κρυφά, τη προσφορά!»
Μ’ αυτά εκείνος, δύστυχοι εραστές, τα λόγια κι ό,τι άλλα,
πασχίζει το κελάδημα των αηδονιών να συγκαλύψει.
Εγώ λοιπόν ισόβια καταδίκη για της κυράς μου εκτίω
ντροπιαστική, με τους σπαραχτικούς τους θρήνους
του εραστή της, τους ατέλειωτους, όσα τα σφάλματά της.

                            Οβίδιος

     Ο Πόπλιος Οβίδιος Νάσων (Publius Ovidius Naso, 20 Μαρτίου 43 π.Χ. - 2 Γεναρη 17μ.Χ.), γνωστός ως Οβίδιος, ήτανε Ρωμαίος ποιητής, που έζησε κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Οκταβιανού Αύγουστου. Ήταν σύγχρονος των γηραιότερων Βιργίλιου και Οράτιου, με τους οποίους συχνά κατατάσσεται ως ένας από τους τρεις κανονικούς ποιητές της λατινικής λογοτεχνίας. Είναι περισσότερο γνωστός από τις Μεταμορφώσεις, μίας σειράς 15 βιβλίων μυθολογικής αφήγησης γραμμένης σε δακτυλικό εξάμετρο, καθώς και για τις συλλογές ερωτικής ποίησης σε ελεγειακά δίστιχα, και ιδιαίτερα για τα "Έιδύλλια" (Amores) και την "Ερωτική Τέχνη" (Ars Αmatoria).



     Πολλοί μιμήθηκαν την ποίησή του κατά την Ύστερη Αρχαιότητα και το Μεσαίωνα και επηρέασε σε μεγάλο βαθμό τη δυτική τέχνη και λογοτεχνία. Ήταν ο τελευταίος από τους μεγάλους αυγούστειους ποιητές, που έζησε στις αρχές της Pax Romana, της ειρήνης δηλαδή ανάμεσα στα έθνη της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας που επέβαλαν οι ρωμαϊκές στρατιωτικές δυνάμεις.
     Γεννήθηκε στην ιταλική πόλη Σουλμόνα το 43 π.Χ. και πέθανε στην πόλη Τόμοι της Μοισίας (Ρωμαϊκής επαρχίας του κάτω Δούναβη) το 17 μ.Χ. Προερχόταν από εύπορη οικογένεια πατρικίων της επαρχίας που από πολλές γενιές ανήκε στην τάξη των ιππέων, ώστε να στείλει τον ίδιο και τον αδελφό του στη Ρώμη για να σπουδάσουν σε ηλικία περίπου 12 ετών ρητορική. Μετά από την βασική παιδεία που πήρε κοντά στους καλύτερους δασκάλους έκανε λαμπρές νομικές και φιλολογικές σπουδές. Εκπαιδεύτηκε στη ρητορική ώστε να αποκτήσει ευφράδεια χωρίς όμως να τον προσελκύει ιδιαίτερα η τυποποιημένη επιχειρηματολογία των ασκήσεων δικανικής ακριβείας. Τελικά, όμως αφιερώθηκε στην ποίηση. Βέβαια η συχνότατη χρήση αποφθεγμάτων κι η εκτίμησή του για controversiae (ασκήσεις στη ρητορική που είναι διαμάχες με επιχειρηματολογία φιλοσοφική και λογική βάσει επικρατούντων στοιχείων) και suasoriae (άσκηση στη ρητορική, μια μορφή διακήρυξης που ο σπουδαστής ομιλεί μιμούμενος συνήθως ένα μονόλογο μιας ιστορικής φιγούρας που διδάσκει, που εξηγεί, πώς να βαδίσει κανείς σε μια κρίσιμη καμπή στη ζωή του) είναι εμφανής στο ποιητικό του έργο.



     Η επιτυχία κι η φήμη του γρήγορα εξαπλώθηκε στους λογοτεχνικούς κύκλους της Ρώμης. Είχε στενές σχέσεις με τον λογοτεχνικό κύκλο του Μεσσάλλα, ενώ, όπως ο ίδιος αναφέρει, συναναστράφηκε σημαντικούς ποιητές της εποχής, όπως τον Οράτιο, τον Προπέρτιο και τον Μάκερ. Με μεγάλη του λύπη σημειώνει πως δεν πρόλαβε να γνωρίσει τον μεγάλο Βιργίλιο και τον Τίβουλλο, ο οποίος πέθανε το 19 π.Χ.
     Όπως περιγράφει ο Σενέκας ο Πρεσβύτερος σε μια βιογραφία του Οβιδίου αυτής της περιόδου, τον ενδιέφεραν καταστάσεις που το ζητούμενο περιστρεφόταν γύρω από συλλογισμούς με ηθικό και ψυχολογικό περιεχόμενο.
     Ο Οβίδιος πέρασε ένα χρονικό διάστημα στην Αθήνα, αφού συνόδευσε σε ένα ταξίδι του εκεί τον Πομπήιο Μάγνο, όπως συνήθιζαν οι νέοι των ανώτερων κοινωνικών τάξεων και ταξίδεψε αρκετά στην Ελλάδα κερδίζοντας αρκετές εμπειρίες. (ασκήσεις στη ρητορική που είναι διαμάχες με επιχειρηματολογία φιλοσοφική και λογική βάσει επικρατούντων στοιχείων)
     Ως μέλος της ρωμαϊκής τάξης των ιππέων, ήταν προορισμένος για σταδιοδρομία στον δημόσιο βίο και κατέλαβε μερικές κατώτερες δικαστικές θέσεις, τις πρώτες βαθμίδες στην κλίμακα του δημοσίου, όμως διαπίστωσε ότι ο δημόσιος βίος δεν του ταίριαζε. Έτσι εγκατέλειψε το επάγγελμα του για να ασχοληθεί με τη ποίηση και την ανάπτυξη σχέσεων κι επαφών με τους γνωστούς ποιητές της εποχής του.
     Όταν ο Οβίδιος εμφανίστηκε στη λογοτεχνική σκηνή, η ειρήνη ήταν εξασφαλισμένη και ήταν διάχυτη η επιθυμία για έναν πιο χαλαρό τρόπο ζωής και λιγότερο αυστηρά ήθη, τα οποία διαμόρφωσαν την ανώτερη τάξη της πρωτεύουσας. Ο Οβίδιος γίνεται εκφραστής αυτών των επιθυμιών και αναπτύσσει μια ποίηση που ανταποκρίνεται στον τρόπο ζωής της εποχής του.
     Δοκίμασε να γράψει σε όλα τα σημαντικά λογοτεχνικά είδη, την ελεγεία, το έπος, την επιστολογραφία, τη τραγωδία, και κατάφερε να επιτύχει συνεχή διεύρυνση του ορίζοντα του και μια νέα αντίληψη της σχέσης μεταξύ ποίησης και ζωής. Τα έργα του μπορούν να καταταγούν σε τρεις περιόδους. Εδώ ανήκουν τα νεανικά έργα του ποιητή. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η ποίηση που έγραψε κατά τη 1η περίοδο της σταδιοδρομίας του ως ποιητή, αντικατοπτρίζει μία θεώρηση της ζωής, του έρωτα και της ποίησης αντίθετη με τις "επίσημες" ηθικές θέσεις που προωθούσε ο αυτοκράτορας Αύγουστος.
    Α) Ο Οβίδιος ξεκινά με μια συλλογή ερωτικών ελεγειών, τους "Amores" (Έρωτες), σε 5 βιβλία περίπου το 20 π.Χ., όπου εκφράζει σε πρώτο πρόσωπο τα παραδοσιακά θέματα της ερωτικής ελεγείας. Τα νέα στοιχεία που χαρακτηρίζουν την ελεγεία του Οβιδίου είναι εμφανή με πιο εντυπωσιακή καινοτομία την απουσία μιας κεντρικής γυναικείας μορφής ως κέντρο των διάφορων ερωτικών εμπειριών. Αντί για το πάθος των μεγάλων λατίνων ερωτικών ποιητών, ο Οβίδιος προτιμά να εμφανίζει την ερωτική εμπειρία μέσα από το φίλτρο της ειρωνείας και της απόστασης του διανοουμένου.
   Β) Το ποίημα που φαίνεται να έπαιξε σημαντικό ρόλο στην απόφαση του Αυγούστου να εξορίσει τον ποιητή, είναι η "Ερωτική τέχνη" (Ars amatoria), που δημοσιεύθηκε το 1 π.Χ. Το μήνυμα που περνούσε εκεί ο Οβίδιος στην πραγματικότητα υπονόμευε το επίσημο πρόγραμμα ηθικών μεταρρυθμίσεων που είχε υιοθετηθεί από τον Αύγουστο. Ο έρωτας του Οβιδίου επιζητεί την ανεκτικότητα, με την βοήθεια της οποίας μπορούν να αρθούν οι κανόνες μιας ηθικής, η οποία δεν ταιριάζει πλέον σε ένα πρωτευουσιάνικο κοινωνικό στρώμα. Το έργο περιείχε αναφορές στα σύμβολα προσωπικού γοήτρου του Αυγούστου, διατυπωμένες με αναίδεια και αδιακρισία μέσα στα συμφραζόμενα. Ήταν λογικό, το έργο αυτό, να μην τύχει καλής υποδοχής από όσους είχαν ενστερνιστεί τους στόχους και τις επιδιώξεις του πουριτανισμού της εποχής του Αυγούστου.
   Γ) Κατά την περίοδο αυτή ο Οβίδιος δημοσίευσε επίσης το έργο "Επιστολές ηρωίδων" (Epistulae Heroidum), δύο σειρές από πνευματώδεις δραματικούς μονολόγους που χαρακτηρίζονται ως επιστολικά ποιήματα. Η πρώτη σειρά (1-15) περιέχει επιστολές γραμμένες από διάσημες ηρωίδες της ελληνικής μυθολογίας και η δεύτερη σειρά (16-21) περιλαμβάνει επιστολές ερωτευμένων ανδρών και απαντήσεις των αγαπημένων τους γυναικών (Πάρης κι Ελένη, Ηρώ και Λέανδρος κ.ά.).



     Θεωρείται η σημαντικότερη περίοδος για το έργο του ποιητή, εποχή ωριμότητας και των σπουδαιότερων έργων του. Η τραγωδία του Οβιδίου, "Μήδεια" δεν διασώθηκε. Καθώς επαινέθηκε από τον ιστορικό Τάκιτο και άλλους, είναι πιθανό να επηρέασε την τραγωδία του Σενέκα με το ίδιο θέμα.
     Το "Ημερολόγιο" (Fasti) είναι ένα έργο που η πρόθεση του είναι να παρουσιάσει τους μύθους, τα έθιμα και τις θρησκευτικές γιορτές του ρωμαϊκού έτους. Είχε προγραμματίσει 12 βιβλία ελεγειακών δίστιχων, ένα για κάθε μήνα. Η εξορία του άφησε το έργο ημιτελές αφού υπάρχουν μόνο έξι βιβλία, τα οποία επεξεργάστηκε εν μέρει στα χρόνια της εξορίας. Το "Ημερολόγιο" έγινε έργο εθνικό κι ήταν ίσως προμελετημένο για να αποκαταστήσει τη φήμη του συγγραφέα του ενώπιον του αυτοκράτορα καθώς περιέχει κολακείες για την αυτοκρατορική οικογένεια και έναν έντονο πατριωτισμό.
     Οι "Μεταμορφώσεις", επικό ποίημα σε 6μετρους, σε 15 βιβλία, για τις μεταμορφώσεις των ανθρώπινων όντων από το χάος έως την αποθέωση του Καίσαρα, αποτελεί μια τεράστια πινακοθήκη μυθικών παραδόσεων. Στο έργο αυτό που αποτελεί ίσως το σπουδαιότερο του ποιητή, δίνει τον καλύτερο εαυτό του. Λαμπρές εικόνες, γεμάτες φαντασία, δείχνουν ότι ο ποιητής γνωρίζει πράγματι να αποδίδει θαυμαστά την ψυχική κατάσταση του πανικού και της κατάπληξης των όντων που μεταμορφώνονται τη στιγμή κατά την οποία μεταβάλλονται σταδιακά σε φυτό, ζώο ή πέτρα, ενώ το πνεύμα διατηρεί καθαρά ανθρώπινα συναισθήματα. Είναι φανερό πως ο Οβίδιος με το έργο αυτό επιδιώκει να κάνει κάνει μια συνολική αναφορά όλης της λογοτεχνίας, από τον Όμηρο και την τραγωδία της Αθήνας και της Ρώμης μέχρι τους συγχρόνους του. Σχεδόν όλες οι ιστορίες των ανθρώπινων μεταμορφώσεων είναι ερωτικές ιστορίες γεμάτες πάθος εμπλουτισμένες με μυθιστορηματικά στοιχεία. Ο κόσμος του ποιήματος αποτελείται από όψεις, μεταμφιέσεις, σκιές, αντικατοπτρισμούς που τρέφουν την ανθρώπινη ελπίδα με κάθε μεταμόρφωση να αποτελεί έναν θάνατο και έτσι το περιεχόμενο να δίνει μια αίσθηση θλίψης. Σε όλες τις εποχές μέχρι σήμερα, οι ήρωες του Οβιδίου, Φαέθων, Νάρκισσος, Δάφνη και πολλοί άλλοι, υπήρξαν πολύ δημοφιλείς, ενώ το ίδιο αυτό θέμα των Μεταμορφώσεων στάθηκε πηγή έμπνευσης για όλες τις τέχνες.
     Όμως, ενώ ο ποιητής βρίσκεται στο απόγειο της δόξας του, ο Αύγουστος το 8 μ.Χ. τον εξορίζει στους μακρινούς και παγωμένους Τόμους της Μαύρης Θάλασσας (σημερινή Κωστάντζα της Ρουμανίας). Η πραγματική αιτία της εξορίας του Οβιδίου εξακολουθεί να παραμένει αδιευκρίνιστη, ενώ πολυάριθμες και συχνά ευφάνταστες πιθανές εξηγήσεις έχουν διατυπωθεί ήδη από την αρχαιότητα. Ο ίδιος ο ποιητής επανέρχεται συχνά στην ποίηση της εξορίας στο θέμα της εξορίας του. Στα Tristia 2.207 γράφει ότι δύο είναι οι αιτίες που οδήγησαν στην εξορία του (perdiderint cum me duo crimina, carmen et error): ένα ποίημα (carmen) κι ένα σφάλμα (error). Πίσω από το ποίημα (carmen) κρύβεται η Ars amatoria, η οποία στο πλαίσιο του ηθικοπλαστικού προγράμματος του Αυγούστου ηχούσε μάλλον παράταιρα. Όσον αφορά το σφάλμα (error) ο ποιητής κρατά το στόμα του ερμητικά κλειστό.
     Μετά τη ξαφνική εξορία του, εγκαταλείπει τη φανταστική και ζωηρή αφηγηματική ποίηση κι επιστρέφει στην ελεγεία. Το έργο του "Άσματα θλιβερά" (Tristia) αποτελείται από 5 βιβλία ελεγειών, όπου διεκτραγωδεί την κατάσταση του και ικετεύει για τη βελτίωση της. Οι "Επιστολές από τον Πόντο" (Epistulae ex Ponto) είναι 4 βιβλία ελεγειών, του ίδιου ψυχολογικού κλίματος, τις οποίες απευθύνει σε ισχυρούς φίλους του. Το "Ίβις" (Ibis), που γράφηκε λίγο μετά την άφιξή του στους Τόμους, ένα ένα μακροσκελές και περίτεχνο ανάθεμα ενάντια σε κάθε ανώνυμο εχθρό.
     Ωστόσο η ζωή του δεν ήταν πάντα θλιμμένη. Αφού εξοικειώθηκε με την ιδέα ότι η εξορία αυτή θα ήταν η μόνιμη πατρίδα του, άρχισε να βλέπει μερικές θετικές πλευρές στον νέο τόπο διαμονής του και στους κατοίκους του. Έδειξε ενδιαφέρον για την ιστορία του τόπου και την πολιτική και συνέθεσε ποιήματα στην τοπική γλώσσα. Ο Οβίδιος, εκτός από ένας που χάρηκε τις ομορφιές της ζωής και του μύθου, υπήρξε, ταυτόχρονα, μια τραγική μορφή, που πέθανε στην εξορία δυστυχισμένος, θύμα ηγεμονικής δυσμένειας. Καταδικάστηκε, τον Νοέμβριο του έτους 8 μ.Χ., σε εξορία, κατά διαταγή του αυτοκράτορα Αυγούστου. Η είδηση αυτή για το πάθημα του Οβιδίου, μόλις έγινε γνωστή στη Ρώμη, προκάλεσε απερίγραπτη συγκίνηση που δεν περιορίσθηκε μόνο μεταξύ του κόσμου της πολιτικής και των Γραμμάτων, αφού όλοι ήξεραν το μεγάλο ταλέντο του ποιητή και τις κατακτήσεις του ανάμεσα στο "ωραίο φύλο" της εποχής. Ήταν αυτός που είχε διδάξει τη στρατηγική της ερωτικής γοητείας με το περίφημο έργο του "Η τέχνη του έρωτα" και τη ρωμαϊκή κι ελληνική μυθολογία με τις σπουδαίες "Μεταμορφώσεις", που αποκλήθηκαν η "Βίβλος των ποιητών".



     Εκτός όμως από τη συγκίνηση, γεννήθηκε απορία για τα αίτια της ποινής του, αφού ούτε η Σύγκλητος ούτε κάποιο δικαστήριο την είχαν επιβάλει. Ήταν μια περίεργη υπόθεση, αφού κατηγορήθηκε για εσχάτη προδοσία, δικάστηκε στο ιδιαίτερο δικαστήριο του αυτοκράτορα κι η απόφαση πάρθηκε κι ανακοινώθηκε από τον ίδιο τον αυτοκράτορα. Αν και δεν του αφαιρέθηκαν τα πολιτικά του δικαιώματα κι η περιουσία του, ούτε του απαγορεύθηκε να συνθέτει ποιήματα και να επικοινωνεί με τους δικούς του ανθρώπους, τα βιβλία όμως αποσύρθηκαν από τις δημόσιες βιβλιοθήκες και κυκλοφορούσαν μόνο ιδιωτικά, μεταξύ φίλων.
     Οι ερευνητές σε διάφορες εποχές προσπάθησαν να εξηγήσουν αυτή τη στάση του Αυγούστου απέναντι στον Οβίδιο. Άλλοι πιστεύουν πως ο Αύγουστος θέλησε να παγιώσει ένα ηθικό κλίμα τιμωρώντας τον ελευθεριάζοντα ποιητή, άλλοι, όμως, φρονούν ότι η αυτοκρατορική δυσμένεια ήταν πολιτικής φύσεως, γιατί ο Οβίδιος είχε ανάμειξη στους ανταγωνισμούς για τη διαδοχή του Αυγούστου.
     Ο Αύγουστος που ήξερε να αποφεύγει τα δημόσια σχόλια, αφού μέχρι σήμερα μυστήριο καλύπτει την υπόθεση αυτή, εξόρισε τον Οβίδιο στους Τόμους, ένα λιμάνι στα σύνορα της αυτοκρατορίας, κοντά στις εκβολές του Δούναβη, περιοχή με πολύ άσχημο κλίμα, εκτεθειμένο στις περιοδικές επιθέσεις τών γύρω βαρβαρικών φύλων. Βιβλία και εκπολιτισμός δεν υπήρχαν και μέσα στη μοναξιά του ο ποιητής (η γυναίκα του είχε μείνει στη Ρώμη ώστε να μεσολαβήσει σε ισχυρούς φίλους υπέρ του άνδρα της) άρχισε και πάλι να γράφει σε πιο προσωπικό και ενδοσκοπικό ύφος.
     Επί 9 ολόκληρα χρόνια μέχρι τον θάνατό του, υπέφερε διαρκώς και το αποτύπωνε αυτό με τα ελεγεία και τα μηνύματα προς τους φίλους, τη γυναίκα του και τον ασυγκίνητο αυτοκράτορα. Στον τόπο της εξορίας του, ανάμεσα στους λίγους Ρωμαίους λεγεωνάριους και στους εγχώριους πληθυσμούς, ο Οβίδιος δεν παύει να ονειρεύεται τη Ρώμη της παλαιάς ευτυχίας του και να εκλιπαρεί την επιείκεια του αυτοκράτορα, με συνεχή μηνύματα χωρίς όμως να πετύχει ποτέ τον επαναπατρισμό του. Τελικά, ο Οβίδιος πέθανε στην εξορία στους Τόμους γύρω στο 17 μ.Χ.
     Από τις παραπάνω χρονολογίες εύκολα προκύπτει ότι ο Οβίδιος είναι ένας ποιητής ανάμεσα σε δύο εποχές. Η ζωή και το έργο του καλύπτουν τη μετάβαση από το τέλος της αυγούστειας στις αρχές της αυτοκρατορικής εποχής. Σε σχέση με τους άλλους αυγούστειους ποιητές (όπως Βιργίλιος, Οράτιος, Προπέρτιος, Τίβουλλος) ο Οβίδιος δε γνώρισε τη φρίκη των εμφυλίων πολέμων, αλλά έζησε ως ενήλικας εξολοκλήρου στα χρόνια διακυβέρνησης του Αυγούστου. Γι’ αυτόν η pax Augusta είναι μια αυτονόητη πραγματικότητα κι όχι ένα δώρο μετά από 10ετίες αναταραχών· κι αυτό είναι κάτι που αντικατοπτρίζεται ξεκάθαρα στο έργο του.
     Ο Οβίδιος υπήρξε πολυγραφότατος. Με εξαίρεση τις επικές Μεταμορφώσεις, όλα τα έργα του είναι γραμμένα σε ελεγειακό δίστιχο, γεγονός που προδίδει τη θεμελιωδώς ελεγειακή του ιδιοσυγκρασία. Το κατεξοχήν ελεγειακό του έργο, με το οποίο ξεκίνησε την ποιητική σταδιοδρομία του, είναι οι Amores. Πρόκειται για μια συλλογή ερωτικών ελεγειών, όπου ο ποιητής σε πρώτο πρόσωπο εκφράζει τα ερωτικά του συναισθήματα προς την αγαπημένη του, η οποία έχει το λογοτεχνικό ψευδώνυμο Κορίννα (Corinna). Στη μορφή που σώζεται σήμερα η συλλογή αποτελείται από τρία βιβλία. Γνωρίζουμε ότι αυτή είναι η δεύτερη έκδοση, ενώ η πρώτη περιλάμβανε πέντε βιβλία. Η πληροφορία προέρχεται από το επίγραμμα που έγραψε ο ίδιος ο ποιητήςως πρόλογο στη δεύτερη έκδοση του έργου του.



      Ο Οβίδιος χρονολογικά είναι ο τελευταίος στη σειρά των ελεγειακών ποιητών της αυγούστειας περιόδου. Ο Προπέρτιος, ο Τίβουλλος και ο πρόδρομός τους Κορνήλιος Γάλλος είχαν ήδη θέσει τα βασικά μοτίβα και τις συμβάσεις του είδους, αφήνοντας ελάχιστο χώρο για καινοτομία και πρωτοτυπία. Ο ποιητής έχοντας επίγνωση της επιγονικότητάς του καταφέρνει με το ανεξάντλητο ταλέντο του και την ανάλαφρη διάθεσή του να υπερβεί τις συμβάσεις της ερωτικής ελεγείας και να τη φτάσει στην τέλειά της ανάπτυξη. Οι Amores του σηματοδοτούν το τέλος του είδους στη Ρώμη.
     Η παρωδία και το χιούμορ κυριαρχούν στο έργο του και το κάνουν να ξεχωρίζει από εκείνο του Τίβουλλου και του Προπέρτιου. Ο Οβίδιος φτάνει την ερωτική ελεγεία σε οριακό σημείο χωρίς δυνατότητα περαιτέρω εξέλιξης. Αυτό που για τον Προπέρτιο ήταν ζήτημα ζωής και θανάτου, για τον Οβίδιο δεν είναι παρά μια αφορμή για να ξεδιπλώσει την ειρωνεία του νεωτερικού του παιχνιδιού. Ο έρωτας δεν είναι τόσο ένα έντονο βίωμα όσο υλικό για λογοτεχνική επεξεργασία με κύρια χαρακτηριστικά τον σαρκασμό και την αυτοειρωνική αποστασιοποίηση. Ο Οβίδιος επιζητεί κατά κανόνα την πάση θυσία διασκέδαση του αναγνώστη. Ο ίδιος μπορεί να μην επεκτείνει το θεματικό πεδίο της ελεγείας, όπως ενδεχομένως να περίμενε κανείς, ωστόσο αποκαλύπτει την ποιητική μαεστρία του στην αναζήτηση τρόπων ειρωνικής επεξεργασίας και εντέλει ανατροπής της σοβαροφάνειας και του κύρους που εξ ορισμού ενέχει η λογοτεχνική παράδοση.

         Εισαγωγικό σημείωμα για το Ειδύλλιον 1.6

     Στην ελεγεία 1.6 των "Amores" ο Οβίδιος αναπτύσσει το μοτίβο του παρακλαυσίθυρου, όπως έκαναν πιο μπροστά ο Τίβουλλος (1.2) και ο Προπέρτιος (1.16), ωστόσο, κατά τη γνωστή του συνήθεια, προχωρά σε παιγνιώδεις διαφοροποιήσεις κι απρόσμενες ανατροπές. Η αντικατάσταση της domina, του αναμενόμενου δηλαδή αποδέκτη του παρακλαυσίθυρου, όχι από την πόρτα, όπως συμβαίνει στον Τίβουλλο (1.2.7 κ.εξξ.) και τον Προπέρτιο (1.16.17 κ.εξξ.), αλλά από τον δούλο-θυρωρό είναι ενδεικτική της χιουμοριστικής διάθεσης του ποιητή.
     Εξίσου απρόσμενη και παιγνιώδης είναι η επανεπεξεργασία πολλών γνωστών χαρακτηριστικών του μοτίβου μες στο ποίημα. Τέλος, αξίζει να σημειωθεί πως η ελεγεία 1.6 εμφανίζει πολλά κοινά γνωρίσματα με suasoria, γεγονός που ο καλά ασκημένος στη ρητορική Οβίδιος, εκμεταλλεύεται στο έπακρο μ’ εξαιρετικά αποτελέσματα.

                           Amores 1.6

Ianitor ‒indignum!‒ dura religate catena,
difficilem moto cardine pande forem!
quod precor, exiguum est ‒aditu fac ianua parvo
obliquum capiat semiadaperta latus.
longus amor tales corpus tenuavit in usus
aptaque subducto pondere membra dedit.
ille per excubias custodum leniter ire
monstrat: inoffensos derigit ille pedes.

at quondam noctem simulacraque vana timebam;
mirabar, tenebris quisquis iturus erat.
risit, ut audirem, tenera cum matre Cupido
et leviter ‘fies tu quoque fortis’ ait.
nec mora, venit amor ‒non umbras nocte volantis,
non timeo strictas in mea fata manus.
te nimium lentum timeo, tibi blandior uni;
tu, me quo possis perdere, fulmen habes.

adspice ‒ uti videas, inmitia claustra relaxa‒
uda sit ut lacrimis ianua facta meis!
certe ego, cum posita stares ad verbera veste,
ad dominam pro te verba tremente tuli.
ergo quae valuit pro te quoque gratia quondam‒
heu facinus!‒pro me nunc valet illa parum?
redde vicem meritis! grato licet esse quod optas.
tempora noctis eunt; excute poste seram!

excute! sic, inquam, longa relevere catena,
nec tibi perpetuo serva bibatur aqua!
ferreus orantem nequiquam, ianitor, audis,
roboribus duris ianua fulta riget.
urbibus obsessis clausae munimina portae
prosunt; in media pace quid arma times?
quid facies hosti, qui sic excludis amantem?
tempora noctis eunt; excute poste seram!

non ego militibus venio comitatus et armis;
solus eram, si non saevus adesset Amor.
hunc ego, si cupiam, nusquam dimittere possum;
ante vel a membris dividar ipse meis.
ergo Amor et modicum circa mea tempora vinum
mecum est et madidis lapsa corona comis.
arma quis haec timeat? quis non eat obvius illis?
tempora noctis eunt; excute poste seram!

lentus es: an somnus, qui te male perdat, amantis
verba dat in ventos aure repulsa tua?
at, memini, primo, cum te celare volebam,
pervigil in mediae sidera noctis eras.
forsitan et tecum tua nunc requiescit amica‒
heu, melior quanto sors tua sorte mea!
dummodo sic, in me durae transite catenae!
tempora noctis eunt; excute poste seram!

fallimur, an verso sonuerunt cardine postes,
raucaque concussae signa dedere fores?
fallimur ‒impulsa est animoso ianua vento.
ei mihi, quam longe spem tulit aura meam!
si satis es raptae, Borea, memor Orithyiae,
huc ades et surdas flamine tunde foris!
urbe silent tota, vitreoque madentia rore
tempora noctis eunt; excute poste seram!

aut ego iam ferroque ignique paratior ipse,
quem face sustineo, tecta superba petam.
nox et Amor vinumque nihil moderabile suadent;
illa pudore vacat, Liber Amorque metu.
omnia consumpsi, nec te precibusque minisque
movimus, o foribus durior ipse tuis.
non te formosae decuit servare puellae
limina, sollicito carcere dignus eras.

iamque pruinosus molitur Lucifer axes,
inque suum miseros excitat ales opus.
at tu, non laetis detracta corona capillis,
dura super tota limina nocte iace!
tu dominae, cum te proiectam mane videbit,
temporis absumpti tam male testis eris.
qualiscumque vale sentique abeuntis honorem;
lente nec admisso turpis amante, vale!
vos quoque, crudeles rigido cum limine postes
duraque conservae ligna, valete, fores!

                   Έρωτες 1.6

Της θύρας Φύλακα βαριά αλυσοδεμένε -τι ντροπή!-
Στρέψε λίγο το μεντεσέ κι άνοιξ’ τη σκληρή πόρτα!
Λίγο ζητώ. Κάν’ τη να μείνει μια σταξιά ανοιχτή,
μια χαραμάδα για να μπω, μου είναι πλέον αρκετή,
κι εύκολα μέσα της γλυστρώ από το πλάγι.

Με λέπτυνεν ο Έρωτας, χωρώ χωρίς τα πάχη
τα μέλη μου λιανίστηκαν για τέτοια πρακτική.
Αυτός μου δείχνει βήματα, να ‘λαφροπερπατώ
κι απ’ τις σκοπιές να ξεγλιστρώ, των δούλων.

Παλιά φοβόμουν τη νυχτιά με τα φαντάσματά της.
Θαύμαζα τόν που τη πατεί, άφοβα στα σκοτάδια.
Γέλασ’  ο Έρως, άκουσα, με τη μητέρα του μαζί
και λέει χαρούμενα: «Κι εσύ θα γίνεις Ήρως».
Κι αμέσως του με γράπωσε. Δε σκιάζομαι σκιές
που μες στη νύχτα πηλαλούν και χέρια που πετούνε
στρέφοντας γύρω ζοφερά και μέλλον, μου απειλούνε.

Μονάχα εσένα σκιάζομαι, και θα σε καλοπιάσω,
π’ αδιάφορα κράτας βροντή, και θα με καταστρέψεις,
εσύ που ‘σαι ανάλγητος στον πόνο το δικό μου.
Αν ξεκλειδώσεις τ’ς άσπλαχνες τις κλειδαριές, στη πόρτα
μπορείς να δεις πως μούσκεψε, από τα δάκρυά μου.

Εγώ και σε προστάτεψα γυμνό, προ μαστιγίου,
λέγοντας στην αφέντρα σου καλά λόγια για σένα.
Λοιπόν η χάρη σου ‘γινε, κάνε μου μια και μένα.
Κάνε την ανταπόδοση, σ’ αυτή τη καλωσύνη,
κι έπειτα πέτυχες: αυτό που θες θα γίνει.

Τη θύρα ξεμαντάλωσε κι η νύχτα ξεγλιστράει!

Άνοιξε και θ’ απαλλαγείς απ’ τη βαριά αλυσίδα
και δε θα πίνεις συνεχώς του δούλου το νεράκι!
Της θύρας Φύλακα σκληρέ, ακούς τις ικεσίες,
κι ακλόνητη, μ’ ενίσχυση από οξυάς κορμάκι,
η πόρτα μνέσκει σφαλιστή, μάταιο τόσο κλάμα.

Στις πόλεις είναι χρήσιμο ετούτο το μαντάλωμα
της θύρας, σε καιρό πολιορκίας, μα σ’ ειρήνη
δεν έχεις όπλα απέναντι που πρέπει να φοβάσαι.
Αν φοβηθείς τον εραστή, στα όπλα τι θα κάνεις;

Τη θύρα ξεμαντάλωσε κι η νύχτα ξεγλιστράει!

Χωρίς στρατούς και άοπλος έφτασα εδώ πέρα.
Και μόνος θα ’μουνα εάν δεν έρχοταν ο Έρως.
Σκληρός και πως κι αν ήθελα, να τονε παρατήσω,
πιο εύκολο θα ήτανε να χωριστώ στα δύο.
Συντρόφοι μου λοιπόν Έρως και νόθος οίνος,
σειούν το στεφάνι που ‘χω στα μυρωμένα μου μαλλιά.
Είναι αυτοί οχτροί, που πρέπει τόσο να φοβάσαι;

Τη θύρα ξεμαντάλωσε κι η νύχτα ξεγλιστράει!

Ακόμα είσαι απρόθυμος; Ή σε πήρε τάχα ο ύπνος
(είθε να σε χαλάσει) και του εραστή τα λόγια
στον άνεμο σκορπάνε, μη μπαίνοντας στ’ αυτιά σου;
Θυμάμαι ομώς το μάτι σου γαρίδα να ξαγρυπνά,
σαν ήθελα κάτω απ’ της νύχτας τ’ άστρα να σου φύγω.
Ίσως, στο πλάι σου, τυχερέ, ναν’ η αγαπημένη σου
τώρα, (και πόσο, αλίμονο η τύχη σου καλύτερη).
Και έτσι βάλε σε μένα τις σκληρές σου αλυσίδες!

Τη θύρα ξεμαντάλωσε κι η νύχτα ξεγλιστράει!

Μου φάνηκε πως άκουσα το μεντεσέ να τρίζει
και πως γυρίσανε τριχτά, της θύρας τα πορτόφυλλα!
Γελάστηκα! Άνεμος ξερός χτυπά το πορτοθύρι.
Κρίμα και πόσον ήλπισα σε τούτονε τον ήχο.
Θυμάσαι, τάχα, π’ άρπαξες, Βοριά, την Ωρειθύια,
έλα κι εδώ με δύναμη, χτύπα τη κούφια θύρα!
Ήσυχη η πόλη και υγρή στο πούσι της αυγούλας!

Τη θύρα ξεμαντάλωσε κι η νύχτα ξεγλυστράει!!

Ειδάλλως μ’ όπλα θα σου ‘ρθώ, με ξίφος και με φλόγα,
που θα τη τρέφει ο πυρσός, κι επίθεση θα κάνω.
Κρασί μαζί με τη νυχτιά, κακοί συμβούλοι είναι.
Κείνα δε ξέρουνε ντροπή κι ο Έρως από φόβο.
Όλα τα εδοκίμασα, ικεσίες, κατάρες κι απειλές
και τίποτα δεν κατάφερα για να σε συγκινήσω
τι είσ’ απ’ τη θύρα πιο σκληρός κι εκείνη δεν ανοίγεις.
Δε σου ταιριάζει να φυλάς όμορφης νιας κατώφλι
εσύ κάλλιο σε κάτεργο αρμόζει να φυλάττεις.

Η ροδοδάχτυλη αυγή σιμώνει με τ’ αμάξι
και το πουλί της που καλεί τους δύστυχους εργάτες.
Κι ιδού στεφάνι δύστυχο, σε βγάνω απ’ τα μαλλιά μου
και σε πετώ σε τούτο το σκληρότατο κατώφλι,
εκεί να μείνεις μάρτυρας στην άπονη κυρά μου,
να δει πως πέρασα άσχημα τούτη τη μαύρη νύχτα.

Όποιος κι αν είσαι Φύλακα, δέξου τη παινεσιά μου
τώρα που φεύγω, να σου πω πως δε ντροπιάστης διόλου
αφήνοντας τον Εραστή να μπεί στη πύλη. Γειά σου!
Κι εσύ… κι εσύ, πόρτα σκληρή με το τραχύ κατώφλι
και τα σκληρά πορτόφυλλα, δούλοι της πού ‘στε, γειά σας!

Αριστοφάνης (Εκκλησιάζουσες 938 -975)

ΝΕΑΝΙΑΣ: εἴθ᾽ ἐξῆν παρὰ τῇ νέᾳ καθεύδειν,
καὶ μὴ ᾽δει πρότερον διασποδῆσαι
ἀνάσιμον ἢ πρεσβυτέραν·
οὐ γὰρ ἀνασχετὸν τοῦτό γ᾽ ἐλευθέρῳ.
ΓΡ. Α’:  οἰμώζων ἄρα, νὴ Δία, σποδήσεις·
οὐ γὰρ τἀπὶ Χαριξένης τάδ᾽ ἐστίν.
κατὰ τὸν νόμον ταῦτα ποιεῖν
ἐστι δίκαιον, εἰ δημοκρατούμεθα.
ἀλλ᾽ εἶμι τηρήσουσ᾽ ὅ τι καὶ δράσεις ποτέ.
ΝΕΑΣ. εἴθ᾽, ὦ θεοί, λάβοιμι τὴν καλὴν μόνην,
ἐφ᾽ ἣν πεπωκὼς ἔρχομαι πάλαι ποθῶν.
ΚΟΠ.: ἐξηπάτησα τὸ κατάρατον γρᾴδιον·
φρούδη γάρ ἐστιν οἰομένη μ᾽ ἔνδον μένειν.
ἀλλ᾽ οὑτοσὶ γὰρ αὐτὸς οὗ ᾽μεμνήμεθα.
δεῦρο δή, δεῦρο δή,
φίλον ἐμόν, δεῦρό μοι
πρόσελθε καὶ ξύνευνέ μοι
τὴν εὐφρόνην ὅπως ἔσει.
πάνυ γάρ τις ἔρως ‹δεινός› με δονεῖ
τῶνδε τῶν σῶν βοστρύχων.
ἄτοπος δὲ πόθος τις μοὔγκειται
ὅς με διακναίσας ἔχει.
μέθες, ἱκνοῦμαί σ᾽, Ἔρως,
καὶ πόησον τόνδ᾽ ἐς εὐνὴν
τὴν ἐμὴν ἱκέσθαι.
ΝΕΑΣ.:  δεῦρο δή, δεῦρο δή,
φίλον ‹ἐμόν›, καὶ σύ μοι
καταδραμοῦσα τὴν θύραν
ἄνοιξον [τήνδ᾽]· εἰ δὲ μή, καταπεσὼν κείσομαι.
ἀλλ᾽ ἐν [τῷ] σῷ βούλομ᾽ ‹ἐγὼ› κόλπῳ
πληκτίζεσθαι μετὰ [τῆς] σῆς πυγῆς.
Κύπρι, τί μ᾽ ἐκμαίνεις ἐπὶ ταύτῃ;
μέθες, ἱκνοῦμαί σ᾽, Ἔρως,
καὶ πόησον τήνδ᾽ ἐς εὐνὴν
τὴν ἐμὴν ἱκέσθαι.
καὶ ταῦτα μέντοι μετρίως πρὸς τὴν ἐμὴν ἀνάγκην
εἰρημέν᾽ ἐστίν. σὺ δέ μοι, φίλτατον, ὢ ἱκετεύω,
ἄνοιξον, ἀσπάζου με·
διά τοι σὲ πόνους ἔχω.
ὦ χρυσοδαίδαλτον ἐμὸν μέλημα, Κύπριδος ἔρνος,
μέλιττα Μούσης, Χαρίτων θρέμμα, Τρυφῆς πρόσωπον,
ἄνοιξον, ἀσπάζου με·
διά τοι σὲ πόνους ἔχω.

- - - - - -

ΠΑΛΙΚΑΡΙ (μόνο του)
Να μπορούσα την κοπέλα να ξαπλώσω
κι όχι πρώτα να δροσίσω στανικά μου
πλατσομύτα και μπαμπόγρια σιχαμένη·
ντροπή θα ᾽ταν για λεύτερο Αθηναίο.
Α’ ΓΡΑΙΑ.
Σκούζε, πλάνταζε, όσο θέλεις, μορφονιέ μου.
Πρώτα εμένα θα δουλέψεις, λέει ο νόμος
ο καινούργιος. Τα παλιά να τα ξεχάσεις
είναι τώρ᾽ αληθινή δημοκρατία!
(κουβεντιαστά)
Πάω μέσα να βιγλίζω τί θα κάνει.
ΠΑΛ. (μόνο του)
Βόηθα, θε μου, να τη βρω μονάχη
τη μικρούλα. Γι᾽ αυτήν τα ᾽πια κι ήρθα,
από καιρόν πολύν τη λαχταρώ.
ΚΟΠ. (βγαίνοντας στο παράθυρο)
Καταραμένη στρίγκλα, σε ξεγέλασα!
Πάει, χάθηκε, θαρρώντας με πως θα ᾽μνησκα
κλεισμένη μέσα. Νά το παλικάρι!
Αυτός είναι κι αυτόν ονειρευόμουνα.
(τραγουδιστά)
Κατά δω, κατά δω, παλικάρι.
Κατά δω, ζύγωσέ με αγαπάκι,
μην αργείς να πλαγιάσεις μαζί μου
να χαρείς το κορμί μου νυχτέρι.
Με τραντάζει καημός και λαχτάρα
για τα ωραία κατσαρά σου μαλλάκια.
Βόηθα, βόηθα, Ερωτόθεε, και κάνε
τ᾽ ομορφόπαιδο νά ᾽ρθει να πέσει
στο δικό μου κρεβάτι.
ΠΑΛ.
Κατά δω, κατά δω, κοπελιά μου,
αγαπούλα μου καμαροφρύδα.
Έλα κάτου τρεχάλα ν᾽ ανοίξεις,
δεν κρατιέμαι, θα πέσω στο δρόμο,
στο ζεστό σου τον κόρφο να γείρω
τα κρουστά σου μεριά να φουχτώσω.
Αφροδίτη, με τρέλανες. Τρέξε,
βόηθησέ με και κάνε την νά ᾽ρθει
στο δικό μου κρεβάτι.
Μαλαματένιο γκόλφι μου,
της Αφροδίτης γέννα,
άνοιξε να μ᾽ αγκαλιάσεις
τι με λώλανεν ο πόθος!
Άνοιξε να μ᾽ αγκαλιάσεις
και να με νεκραναστήσεις.
Είναι φτωχά τα λόγια μου
μπρος στον βαρύ καημό μου.
Και συ, ποθοκρατόρισσα κυρά,
συμπόνεσέ με.
και των Μουσών η μέλισσα
και θρέμμα των Χαρίτων,
άνοιξε να μ᾽ αγκαλιάσεις
τι με λώλανεν ο πόθος!

μτφ.: Ιωάννη Πολέμη

                                                   Θεόκριτος

     Ο Θεόκριτος (Συρακούσες 315 π.Χ.-260 π.Χ.) ήταν ένας από τους σημαντικότερους ποιητές της Ελληνιστικής εποχής, πρωτοπόρος της βουκολικής ποίησης που άνθισε περίπου τον 3ο π.Χ αιώνα. Για τη ζωή του Θεόκριτου δε διαθέτουμε πολλές πληροφορίες, ενώ όσα γνωρίζουμε προέρχονται κυρίως από το ίδιο το έργο του. Πιθανότερη χρονική περίοδος γέννησής του θεωρείται το 315 π.Χ. περίπου, καθώς η ακμή του συνέπεσε με την 124η Ολυμπιάδα (284-280 π.Χ.). Σχετικά με τον τόπο καταγωγής του, μία ευρύτερα αποδεκτή θεώρηση είναι πως γεννήθηκε στις Συρακούσες, άποψη που φαίνεται να επιβεβαιώνεται και μέσα από το ίδιο το έργο του (Ειδύλλιο XXVIII, στ. 16-18). Θεωρείται επίσης πολύ πιθανό πως έζησε στην Κω, την Αλεξάνδρεια καθώς και στην Αίγυπτο την περίοδο του Πτολεμαίου Β'.



     Ο Θεόκριτος αναγνωρίζεται ως ένας από τους σημαντικούς ποιητές του αρχαίου κόσμου. Από το σύνολο του έργου του, διασώθηκαν τριάντα ποιήματα, που αργότερα συγκεντρώθηκαν κάτω από το γενικό τίτλο Ειδύλλια. Αμφιβολίες έχουν διατυπωθεί και ως προς τη γνησιότητα 8 ειδυλλίων και συγκεκριμένα για τα υπ'αριθμόν 8, 9, 19, 20, 21, 23, 26 και 27. Ο όρος ειδύλλια χρησιμοποιήθηκε πιθανόν λόγω της μικρής έκτασης των ποιημάτων, αντίθετα με τα έπη. Επύλλια δηλ. ειδύλλια (αγλ.Idyls) μοιάζουν με το έπος, γιατί αφηγούνται περιπέτειες ηρώων, αλλά είναι πολύ πιο σύντομα και πραγματεύονται το θέμα τους με φυσικότερο τρόπο και πιο άνετη διάθεση. Κυρίως ασχολούνται με το δωρικό ήρωα Ηρακλή (Ηρακλίσκος, Ύλας) και σ’ αυτά ανήκει και το μεγαλύτερο ποίημα του Θεοκρίτου, ο "Ύμνος Εις Διοσκούρους".
     Στο Θεόκριτο αποδίδονται επιπλέον 16 επιγράμματα της Παλατινής Ανθολογίας, πολλά από τα οποία όμως δε θεωρούνται γνήσια. Στη 2η κατηγορία των ποιημάτων του κατατάσσονται τα επιγράμματά του με τα οποία, όπως και με εκείνα του Καλλίμαχου, το είδος αυτό έφτασε στο υψηλότερό του σημείο κατα την Αλεξανδρινή εποχή. Πολλά φαίνεται ότι γράφτηκαν για πραγματικά περιστατικά κι αρκετά εκτός από την ομορφιά τους, είναι και πολύ πνευματώδη. Ξεχωρίζει μια όμαδα επιγραμμάτων που φαίνεται να γράφτηκαν για να χαραχτούν στη βάση αγαλμάτων ποιητών: Αρχίλοχου, Ανακρέοντα, Ιππώνακτα, Επίχαρμου, Πεισάνδρου από την Κάμειρα. Μερικά, τέλος φαίνονται σαν ελεγείες κι αναγγέλουν την λατινική ελεγεία του Σέξτου Προπέρτιου.
     Σε μια 3η κατηγορία μπορούν να περιληφθούν τα υπόλοιπα ποιήματα του Θεόκριτου: "Έπαινοι" (π.χ. στον Ιέρων Β’ των Συρακουσών, στον Πτολεμαίο Φιλάδελφο), συνοδευτικά δώρων (Ηλακάτη) κ.α, όπως και το κομψό στιχουργικό παιχνίδι η "Σύριγξ", ένας γρίφος σε στίχους που η έκτασή του ποικίλλει έτσι, ώστε το κείμενο να μοιάζει με απεικόνιση του γνωστού ποιμενικού πνευστού, της φλογέρας.
     Με το ποιητικό του έργο, ο Θεόκριτος αποτέλεσε τον ιδρυτή της αποκαλούμενης και βουκολικής ποίησης. Σε αρκετά ποιήματα των "Ειδυλλίων" η θεματολογία βασίζεται στον ποιμενικό βίο, ενώ τα υπόλοιπα στηρίζονται σε θέματα μυθικού ή ερωτικού περιεχομένου, χωρίς να απουσιάζουν και ύμνοι ή ποιήματα επικού χαρακτήρα. Η γλώσσα που χρησιμοποίησε ο Θεόκριτος ήταν η δωρική διάλεκτος, αλλά συναντάται επίσης ιωνική -κυρίως σε ποιήματα επικού ύφους- κι αιολική. Σχεδόν το σύνολο των "Ειδυλλίων" είναι γραμμένο σε δακτυλικό εξάμετρο.
     Η επίδραση της ποίησης του Θεόκριτου ήταν σημαντική και αρκετοί μεταγενέστεροι ποιητές μιμήθηκαν το ύφος του. Θεωρείται εμφανής και στην ποίηση του Βιργίλιου, ειδικότερα στο έργο του Εκλογές (ή Βουκολικά) και του Σέξτου Προπέρτιου.

                                                       ΣΟΥΐΔΑ

ἔστι καὶ ἕτερος Θεόκριτος, Πραξαγόρου καὶ Φιλίννης, οἱ δὲ Σιμμίχου∙ Συρακούσιος, οἱ δέ φασι
Κῷον∙ μετῴκησε δὲ ἐν Συρακούσαις. οὗτος ἔγραψε τὰ καλούμενα Βουκολικὰ ἔπη Δωρίδι διαλέκτῳ.
τινὲς δὲ ἀναφέρουσιν εἰς αὐτὸν καὶ ταῦτα∙ Προιτίδας, Ἐλπίδας, Ὕμνους, Ἡρωΐνας, Ἐπικήδεια μέλη,
ἐλεγείας καὶ ἰάμβους, ἐπιγράμματα. ἰστέον δὲ ὅτι τρεῖς γεγόνασι Βουκολικῶν ἐπῶν ποιηταί,
Θεόκριτος οὑτοσί, Μόσχος Σικελιώτης καὶ Βίων ὁ Σμυρναῖος, ἔκ τινος χωριδίου καλουμένου Φλώσσης.

                     ΕΠΙΓΡΑΜΜΑ

Ἄλλος ὁ Χῖος∙ ἐγὼ δὲ Θεόκριτος, ὃς τάδ᾽ ἔγραψα,
εἷς ἀπὸ τῶν πολλῶν εἰμὶ Συρηκοσίων,
υἱὸς Πραξαγόραο περικλειτῆς τε Φιλίνης,
μοῦσαν δ᾽ ὀθνείην οὔτιν᾽ ἐφελκυσάμην.

          Το Πρώτο Σκαλί

Εις τον Θεόκριτο παραπονιούνταν
μια μέρα ο νέος ποιητής Ευμένης:

«Τώρα δυο χρόνια πέρασαν που γράφω
κι ένα ειδύλλιον έκαμα μονάχα.
Το μόνον άρτιόν μου έργον είναι.
Aλλοίμονον, είν' υψηλή το βλέπω,
πολύ υψηλή της Ποιήσεως η σκάλα,
κι απ’ το σκαλί το πρώτο εδώ που είμαι
ποτέ δεν θ’ ανεβώ ο δυστυχισμένος.»

Είπ' ο Θεόκριτος: «Aυτά τα λόγια
ανάρμοστα και βλασφημίες είναι.
Κι αν είσαι στο σκαλί το πρώτο, πρέπει
νάσαι υπερήφανος κι ευτυχισμένος.
Εδώ που έφθασες, λίγο δεν είναι,
τόσο που έκαμες, μεγάλη δόξα.

Κι αυτό ακόμη το σκαλί το πρώτο
πολύ από τον κοινό τον κόσμο απέχει.
Εις το σκαλί για να πατήσεις τούτο
πρέπει με το δικαίωμά σου να 'σαι
πολίτης εις των ιδεών την πόλι.
Και δύσκολο στην πόλι εκείνην είναι
και σπάνιο να σε πολιτογραφήσουν.

Στην αγορά της βρίσκεις Νομοθέτας
που δεν γελά κανένας τυχοδιώκτης.
Εδώ που έφθασες, λίγο δεν είναι,
τόσο που έκαμες, μεγάλη δόξα.»

Κωνσταντίνος Καβάφης

----------------------------------------------------------

                           Ειδύλλια 3.23

᾿Ανήρ τις πολύφιλτρος ἀπηνέος ἤρατ᾽ ἐφάβω,
τὰν μορφὰν ἀγαθῶ, τὸν δὲ τρόπον οὐκέθ᾽ ὁμοίω.
μίσει τὸν φιλέοντα καὶ οὐδὲ ἓν ἅμερον εἶχε,
κοὐκ ᾔδει τὸν ῎Ερωτα, τίς ἦν θεός, ἡλίκα τόξα
χερσὶ κρατεῖ, πῶς πικρὰ βέλη ποτικάρδια βάλλει·
πάντα δὲ κἠν μύθοισι καὶ ἐν προσόδοισιν ἀτειρής.
οὐδέ τι τῶν πυρσῶν παραμύθιον, οὐκ ἀμάρυγμα
χείλεος, οὐκ ὄσσων λιπαρὸν σέλας, οὐ ῥοδόμαλον,
οὐ λόγος, οὐχὶ φίλαμα, τὸ κουφίζει τὸν ἔρωτα.
οἷα δὲ θὴρ ὑλαῖος ὑποπτεύῃσι κυναγώς,
οὕτως πάντ᾽ ἐποίει ποτὶ τὸν φίλον· ἄγρια δ᾽ αὐτῷ
χείλεα καὶ κῶραι δεινὸν βλέπος· εἶχε γὰρ ὄγκον·
τᾷ δὲ χολᾷ τὸ πρόσωπον ἀμείβετο, φεῦγε δ᾽ ἀπὸ χρὼς
ὕβριν τᾶς ὀργᾶς περικείμενος. ἀλλὰ καὶ οὕτως
ἦν καλός· ἐξ ὀργᾶς ἐρεθίζετο μᾶλλον ἐραστάς.
λοίσθιον οὐκ ἤνεικε τόσαν φλόγα τᾶς Κυθερείας,
ἀλλ᾽ ἐλθὼν ἔκλαιε ποτὶ στυγνοῖσι μελάθροις,
καὶ κύσε τὰν φλιάν, οὕτω δ᾽ ἀνενείκατο φωνάν·
‘῎Αγριε παῖ καὶ στυγνέ, κακᾶς ἀνάθρεμμα λεαίνας,
λάινε παῖ καὶ ἔρωτος ἀνάξιε, δῶρά τοι ἦλθον
λοίσθια ταῦτα φέρων, τὸν ἐμὸν βρόχον· οὐκέτι πὰρ σὲ
κῶρ᾽ ἐθέλω λύπης κεχολωμένος, ἀλλὰ βαδίζω,
ἔνθα τύ μευ κατέκρινας, ὅπῃ λόγος ἦμεν ἀταρπὸν
ξυνάν, τοῖσιν ἐρῶσι τὸ φάρμακον ἔνθα τὸ λᾶθος.
ἀλλὰ καὶ ἢν ὅλον αὐτὸ λαβὼν ποτὶ χεῖλος ἀμέλξω,
οὐδ᾽ οὕτως σβέσσω τὸν ἐμὸν χόλον. ἄρτι δὲ χαίρειν
τοῖσι τεοῖς προθύροις ἐπιτέλλομαι. οἶδα τὸ μέλλον.
καὶ τὸ ῥόδον καλόν ἐστι, καὶ ὁ χρόνος αὐτὸ μαραίνει·
καὶ τὸ ἴον καλόν ἐστιν ἐν εἴαρι, καὶ ταχὺ γηρᾷ·
λευκὸν τὸ κρίνον ἐστί, μαραίνεται ἁνίκα πίπτῃ·
ἁ δὲ χιὼν λευκά, καὶ τάκεται ἁνίκα πασθῇ.
καὶ κάλλος καλόν ἐστι τὸ παιδικόν, ἀλλ᾽ ὀλίγον ζῇ.
ἥξει καιρὸς ἐκεῖνος, ὁπανίκα καὶ τὺ φιλάσεις,
ἁνίκα τὰν κραδίαν ὀπτεύμενος ἁλμυρὰ κλαύσῃ.
ἀλλὰ τὺ παῖ καὶ τοῦτο πανύστατον ἁδύ τι ῥέξον·
ὁππόταν ἐξενθὼν ἠρτημένον ἐν προθύροισι
τοῖσι τεοῖσιν ἴδῃς τὸν τλάμονα, μή με παρένθῃς,
στᾶθι δὲ καὶ βραχὺ κλαῦσον, ἐπισπείσας δὲ τὸ δάκρυ
λῦσον τῶ σχοίνω με καὶ ἀμφίθες ἐκ ῥεθέων σῶν
εἵματα καὶ κρύψόν με, τὸ δ᾽ αὖ πύματόν με φίλασον,
κἂν νεκρῷ χάρισαι τὰ σὰ χείλεα. μή με φοβαθῇς·
οὐ δύναμαι λυπεῖν σε, διαλλάξεις με φιλάσας.
χῶμα δέ μοι χῶσόν τι ὅ μευ κρύψει τὸν ἔρωτα.
κἂν ἀπίῃς, τόδε μοι τρὶς ἐπαίασον· ὦ φίλε κεῖσαι.
ἢν δὲ θέλῃς, καὶ τοῦτο· καλὸς δέ μοι ὤλεθ᾽ ἑταῖρος.
γράψον καὶ τόδε γράμμα, τὸ σοῖς τοίχοισι χαράξω·

«τοῦτον ἔρως ἔκτεινεν. ὁδοιπόρε, μὴ παροδεύσῃς,
ἀλλὰ στὰς τόδε λέξον· ἀπηνέα εἶχεν ἑταῖρον».̂̔

Ωδ᾽ εἰπὼν λίθον εἷλκεν, ἐρεισάμενος δ᾽ ἐπὶ τοίχω
ἄχρι μέσων οὐδῶν φοβερὸν λίθον ἅπτετ᾽ ἀπ᾽ αὐτῶν,
τὰν λεπτὰν σχοινῖδα, βρόχον δ᾽ ἐνέβαλλε τραχήλῳ,
τὰν ἕδραν δ᾽ ἐκύλισεν ὑπὲκ ποδός, ἠδ᾽ ἐκρεμάσθη
νεκρός. ὁ δ᾽ αὖτ᾽ ὤιξε θύρας καὶ τὸν νεκρὸν εἶδεν
αὐλᾶς ἐξ ἰδίας ἠρτημένον, οὐδ᾽ ἐλυγίχθη
τὰν ψυχάν, οὐ κλαῦσε νέον φόνον, ἀλλ᾽ ἐπὶ νεκρῷ
εἵματα πάντ᾽ ἐμίανεν, ἐφαβικὰ βαῖνε δ᾽ ἐς ἄθλα
γυμναστῶν, καὶ τῆλε φίλων ἐπεμαίετο λουτρῶν,
καὶ ποτὶ τὸν θεὸν ἦλθε, τὸν ὕβρισε· λαϊνέας δὲ
ἵστατ᾽ ἀπὸ κρηπῖδος ἐς ὕδατα· τῷ δ᾽ ἐφύπερθεν
ἅλατο καὶ τὤγαλμα, κακὸν δ᾽ ἔκτεινεν ἔφαβον·
νᾶμα δ᾽ ἐφοινίχθη· παιδὸς δ᾽ ἐπενάχετο σῶμα.
χαίρετε τοὶ φιλέοντες· ὁ γὰρ μισῶν ἐφονεύθη.
στέργετε δ᾽ οἱ μισεῦντες· ὁ γὰρ θεὸς οἶδε δικάζειν.

- = - = -

Άντρας στα φίλτρα τ’ Έρωτα χαμένος, πόθησ’ έφηβο
άκαρδο, ωραίο στην όψη, μα στο χαρακτήρα σκάρτο.
Μισούσε που τονε ποθούσε τόσο, γιατί δεν ήταν μαζί του
τρυφερός, δεν ήξερε τον Έρωτα, μα και τη δύναμή του,
ούτε τα βέλη που κρατά τα δυνατά, πως σε τρυπάνε,
ίσα μες στη καρδιά. Ήταν στα λόγια αγροίκος και σκληρός

Καμιά παρηγοριά με φλόγα, κανένα τρέμισμα ματιού,
κανέν στα χείλια του φιλί, που πάθη ανακουφίζει.
Όπως τ’ αγρίμι του βουνού τους κυνηγούς λοξά θωρεί
έτσι τον εραστή, μ’ άγρια χείλη, βλέμμα τρομερό
και με χολή στο πρόσωπο, κόκκινο από το θυμό.

Μ’ ακόμα κι έτσι όμορφος ήτανε κι η οργή του
ερέθιζε τους εραστές, το δίχως άλλο.
Κι έτσι δεν άντεξε στη φλόγα της Κυθέρειας
και πήγε κι έκλαψε στο ανελέητο σπίτι,
και το κατώφλι φίλησε κι είπε τούτα τα λόγια:

«Άγριο αγόρι κι άσπλαγχνο, θρέμμ’ άγριας λιονταρίνας,
που ‘χεις μια πέτρα στη καρδιά, ανάξιε της Αγάπης,
τούτα τα δώρα δέξου τα, που φέρνω τα στερνά μου,
το βρόχο μου αγόρι μου γιατί άλλο πια δε θέλω
να σε λυπώ με μένανε και πια παίρνω τη στράτα,
που συ με καταδίκασες να πάρω, και που λένε,
πως είν’ κοινή για όλους μας, εμάς τους ‘ρωτευμένους
κι είναι και φάρμακο καλό, που φέρνει και τη λήθη.

Μα αλίμονο ακόμα κι όλο μέχρι τέλους να ρουφήξω,
πάλι τον πόθο μου για σε, δε πρόκειται να σβήσω.
Και τώρα όλος χαίρομαι στη θύρα τη δική σου,
γνωρίζοντας πολύ καλά το μέλλον μου μαζί σου.
Και τ’ όμορφο το ρόδο, το μαραίνει ο χρόνος
κι όλα τα όμορφα γοργά την άνοιξη γερνάνε,
λευκό είναι το κρίνο, μα σα πέσει κιτρινίζει,
άσπρο το χιόνι μα όταν πέσει χάμω λυώνει,
κι η ομορφιά είν’ όμορφη μα δε κρατά πολύ.

Θα ‘ρθει και κείνος ο καιρός κι συ θε ν’ αγαπήσεις
κι ίσως κι εσύ καμμένος στη καρδιά, πικρά να κλάψεις.
Όμως αγόρι μου μια τελευταία χάρη σου ζητώ,
αν έξω βγεις και με ιδείς κρεμασμένο στο κατώφλι,
τον δυστυχή εμένανε να μη με προσπεράσεις.

Στάσου λιγάκι, κλάψε με, μια στάλα μόνο στάξε
σπονδή στερνή και λύσε με απ’ το σχοινί μου πάνω
ντύσε με με τα μέλη σου και κρύψε το κορμί μου
με κάποια απ’ τα φορέματα, που φόραγες δικά σου
κι ένα φιλί, για μια στερνή φορά, δώς μου στα χείλη.

Μη φοβηθείς, γιατί νεκρού πώς να σε βλάψει το φιλί;
Και φώναξέ με τρεις φορές: ‘Αγαπημένε είσαι νεκρός’.
Χώμα σκάψε και θάψε με, ‘με και τον έρωτά μου
κι αν θέλεις πάλι, φώναξε: ‘Πάει ‘χάθη ο καλός μου’!
Γράψε κι αυτό το επίγραμμα στον τοίχο σου, που γράφω»:

ΤΟΥΤΟΝ Ο ΕΡΩΣ ΣΚΟΤΩΣΕ,
ΔΙΑΒΑΤΗ ΛΙΓΟ ΣΤΆΣΟΥ,
ΤΑ ΛΟΓΙΑ ΤΟΥΤΑ ΜΟΝΟ ΠΕΣ:
‘‘ΑΚΑΡΔΟΝ ΕΙΧΕ ΤΑΙΡΙ’’

Κι έπειτα, που ‘πεν όλ’ αυτά επήρε μια κοτρώνα,
πάνω στη πόρτα έδεσε χοντρό ένα σχοινί,
και τη θηλιά επέρασε τριγύρω στο λαιμό του,
κλωτσά τη πέτρα δυνατά και βρήκε το χαμό του.

Εκείνος σαν την άνοιξε και βρήκε τον χαμένο,
μηδ’ η καρδιά του λύγισε, μήτε το δάκρυ βγήκε,
του λέρωσε, του έφτυσε τα ρούχα που φορούσε,
και όπως καθημερινά πήγε στ’ αθλήματά του
και στα λουτρά ασυγκίνητος μετ’ από κει εμπήκε.

Μα ο Θεός τα είδ’ αυτά, τ’ άτιμα δε χωνεύει
πετάχτηκ’ απ’ το πέτρινο κατώφλι στα γερά
και πάνω του σαν άγαλμα ρίχτηκε με μανία
και σκότωσε τον ασεβή κι ανάξιο νεανία.
Το ύδωρ βάφτει κόκκινο και τότενες ακούστη
από το νέο, Θεού φωνή να βγαίνει βροντερή:

«Χαρείτε ρωτευμένοι,
ο που μισούσε πόθανε,
οι που μισεί’ λατρέψτε,
γιατί Θεός σας κραίνει!

                 (Ειδύλλια, Κώμος ΙΙ)

Κωμάσδω ποτὶ τὰν Ἀμαρυλλίδα, ταὶ δέ μοι αἶγες
βόσκονται κατ᾽ ὄρος, καὶ ὁ Τίτυρος αὐτὰς ἐλαύνει.
Τίτυρ᾽, ἐμὶν τὸ καλὸν πεφιλημένε, βόσκε τὰς αἶγας,
καὶ ποτὶ τὰν κράναν ἄγε, Τίτυρε, καὶ τὸν ἐνόρχαν,
τὸν Λιβυκὸν κνάκωνα, φυλάσσεο μή τυ κορύψῃ.

Ὦ χαρίεσσ᾽ Ἀμαρυλλί, τί μ᾽ οὐκέτι τοῦτο κατ' ἄντρον
παρκύπτοισα καλεῖς, τὸν ἐρωτύλον; Ἦ ῥά με μισεῖς;
Ἦ ῥά γε τοι σιμὸς καταφαίνομαι ἐγγύθεν ἦμεν,
νύμφα, καὶ προγένειος; Ἀπάγξασθαί με ποησεῖς.
Ἠνίδε τοι δέκα μᾶλα φέρω· τηνῶθε καθεῖλον
ὦ μ' ἐκέλευ καθελεῖν τυ· καὶ αὔριον ἄλλα τοι οἰσῶ.

Θᾶσαι μὰν θυμαλγὲς ἐμὸν ἄχος. Αἴθε γενοίμαν
ἁ βομβεῦσα μέλισσα καὶ ἐς τεὸν ἄντρον ἱκοίμαν,
τὸν κισσὸν διαδὺς καὶ τὰν πτέριν ᾇ τυ πυκάσδῃ.
Νῦν ἔγνων τὸν Ἔρωτα· βαρὺς θεός· ἦ ῥα λέαινας
μαζὸν ἐθήλαζεν, δρυμῷ τε νιν ἔτραφε μάτηρ,
ὅς με κατασμύχων καὶ ἐς ὀστέον ἄχρις ἰάπτει.

Ὦ τὸ καλὸν ποθορεῦσα, τὸ πᾶν λίπος, ὦ κυάνοφρυ
νύμφα, πρόσπτυξαί με τὸν αἰπόλον, ὡς τυ φιλήσω.
Ἔστι καὶ ἐν κενεοῖσι φιλήμασιν ἁδέα τέρψις.
Τὸν στέφανον τῖλαί με καὶ αὐτίκα λεπτὰ ποησεῖς,
τόν τοι ἐγών, Ἀμαρυλλὶ φίλα, κισσοῖο φυλάσσω,
ἀμπλέξας καλύκεσσι καὶ εὐόδμησι σελίνοις.

Ὤμοι ἐγών, τί πάθω, τί ὁ δύσσοος; Οὐχ ὑπακούεις.
Τὰν βαίταν ἀποδὺς ἐς κύματα τηνῶ ἁλεῦμαι,
ὧπερ τὼς θύννως σκοπιάζεται Ὄλπις ὁ γριπεύς·
καἴ κα δὴ ᾽ποθάνω, -τό γε μὰν τεὸν ἁδὺ τέτυκται.
Ἔγνων πρᾶν, ὅκα μοι, μεμναμένῳ εἰ φιλέεις με,
οὐδὲ τὸ τηλέφιλον ποτεμάξατο, τὸ πλατάγημα,
ἀλλ᾽ αὔτως ἁπαλὸν ποτὶ πάχεϊ ἐξεμαράνθη.

Εἶπε καὶ ἁ γραία τἀλαθέα κοσκινόμαντις,
ἁ πρᾶν ποιολογεῦσα Παραιβάτις, οὕνεκ᾽ ἐγὼ μέν
τὶν ὅλος ἔγκειμαι, τὺ δέ μευ λόγον οὐδένα ποιῇ.
Ἦ μάν τοι λευκὰν διδυματόκον αἶγα φυλάσσω,
τάν με καὶ ἁ Μέρμνωνος Ἐριθακὶς ἁ μελανόχρως
αἰτεῖ· καὶ δώσω οἱ, ἐπεί τύ μοι ἐνδιαθρύπτῃ.

Ἅλλεται ὀφθαλμός μευ ὁ δεξιός· ἆρά γ' ἰδησῶ
αὐτάν; ᾈσεῦμαι ποτὶ τὰν πίτυν ὧδ᾽ ἀποκλινθείς·
καί κέ μ᾽ ἴσως ποτίδοι, ἐπεὶ οὐκ ἀδαμαντίνα ἐστίν.
Ἱππομένης, ὅκα δὴ τὰν παρθένον ἤθελε γᾶμαι,
μᾶλ᾽ ἐν χερσὶν ἑλὼν δρόμον ἄνυεν· ἁ δ᾽ Ἀταλάντα
ὡς ἴδεν, ὡς ἐμάνη, ὡς ἐς βαθὺν ἅλατ᾽ ἔρωτα.

Τὰν ἀγέλαν χὡ μάντις ἀπ᾽ Ὄθρυος ἆγε Μελάμπους
ἐς Πύλον· ἃ δὲ Βίαντος ἐν ἀγκοίναισιν ἐκλίνθη,
μάτηρ ἁ χαρίεσσα περίφρονος Ἀλφεσιβοίας.
Τὰν δὲ καλὰν Κυθέρειαν ἐν ὤρεσι μῆλα νομεύων
οὐχ οὕτως Ὥδωνις ἐπὶ πλέον ἄγαγε λύσσας,
ὥστ᾽ οὐδὲ φθίμενόν νιν ἄτερ μαζοῖο τίθητι;

Ζαλωτὸς μὲν ἐμὶν ὁ τὸν ἄτροπον ὕπνον ἰαύων
Ἐνδυμίων· ζαλῶ δε, φίλα γύναι, Ἰασίωνα,
ὃς τόσσων ἐκύρησεν, ὅσ᾽ οὐ πευσεῖσθε, βέβαλοι.
Ἀλγέω τὰν κεφαλάν, τὶν δ᾽ οὐ μέλει. Οὐκέτ᾽ ἀείδω,
κεισεῦμαι δὲ πεσών, καὶ τοὶ λύκοι ὦδε μ᾽ ἔδονται.
Ὡς μέλι τοι γλυκὺ τοῦτο κατὰ βρόχθοιο γένοιτο.

---------------------

Για την Αμαρυλλίδα μου θα πω ένα τραγουδάκι
κι οι γίδες βόσκουν στο βουνό κι ο Τίτυρος τις βόσκει.
Βόσκε τις γίδες, Τίτυρε, και φέρε τες στο ρέμα
κι έχε το νου στο Λιβυκό και στο βαρβάτο τράγο,
τον τράγο τον ξανθόμαλλο, να μη σε κουτουλήσει.

Πώς δεν προβάλλεις στη σπηλιά να με καλέσεις νά ᾽ρθω;
Μ᾽ εχθρεύεσαι το δύστυχο, γλυκιά μου Αμαρυλλίδα,
ή μήπως τάχα από κοντά με βρίσκεις πλατομύτη;
Αμαρυλλίδα αγάπη μου, με κάνεις να μαδήσω
τ᾽ ολόδροσο στεφάνι αυτό που ᾽'χω για σένα πλέξει
μ᾽ ευωδιασμένα σέλινα και με μπουμπούκια κίστου*.

Αλίμονό μου! δε μ᾽ ακούς; τί έχω να πάθω ο μαύρος!
Νά, δέκα μήλα σου ᾽φερα· τα ᾽κοψα κει που μου ᾽πες·
νά, δέκα μήλα, και ταχιά θενα σου φέρω κι άλλα.
Αχ! κοίταξε τον πόνο μου: Πώς ήθελα να γίνω
βομβολαλούσα μέλισσα και νά ᾽ρθω στη σπηλιά σου,
μες στον κισσό σου να χωθώ, στη φτέρη που σ᾽ ισκιώνει.

Τώρα τον έρωτα ένιωσα· σκληρός θεός· λιοντάρι
τον βύζαξε κι η μάνα του τον έθρεψε στο λόγγο.
Βαθιά-βαθιά ως τα κόκαλα με κατακαίει εκείνος.
Όσο η ματιά σου είναι γλυκιά, τόσο η καρδιά σου πάγος·
αχ! μαυροφρύδα δέξου με κι ένα φιλάκι δώσ᾽ μου.
Και τα φιλάκια μοναχά έχουν κι εκείνα γλύκα.

Θα βγάλω τη φλοκάτη μου στα κύματα να πέσω
από το βράχο που ο ψαράς παραμονεύει τόνους·
κι αν δεν πεθάνω, όμως κι αυτό θενα σ᾽ ευφράνει εσένα
Το ξέρω πως δε μ᾽ αγαπάς· θέλοντας να το μάθω,
έκρουσα μες στη φούχτα μου της παπαρούνας φύλλο
κι εκείνο απομαράθηκε χωρίς να κάνει κρότο.

Μα κι η κοσκινομάντισσα η σταχολόγα η Γραίω
κι αυτή που την ερώτησα αληθινά μου το ᾽πε
πως είμ᾽ εγώ τρελός για σε και συ δε με λογιάζεις.
Φυλάω για σένα κάτασπρη και διπλομάνα γίδα,
που την ζητά η μελαχρινή του Μέρμνωνα δουλεύτρα·
σαν δε με καταδέχεσαι σ᾽ αυτήν θα τη χαρίσω.

Παίζει το μάτι μ᾽ το δεξί· μήπως την ανταμώσω;
Θα γείρω δίπλα στη φτελιά και θενα τραγουδήσω
κι ίσως γυρίσει να με δει· δεν είναι δα από πέτρα.
Την Αταλάντη θέλοντας να πάρει ο Ιππομένης,
παράβγηκε στο τρέξιμο κι είχε στα χέρια μήλα,
κι ευθύς τον ερωτεύθηκε μόλις τον είδ᾽ εκείνη.

Όταν στην Πύλο ο Μέλαμπος έφερε το κοπάδι
από την Όθρυ, έγειρε στην αγκαλιά του Βία
η ωραία Πειρώ, της γνωστικής Αλφεσιβοίας η μάνα.
Και μήπως τάχα ο Άδωνις, μες στα βουνά τσοπάνης,
δε μάγεψε τόσο τρελά την όμορφη Αφροδίτη
που και νεκρό στον κόρφο της σφιχτά τον εκρατούσε;
Μα και τον Ενδυμίωνα ζηλεύω που εκοιμήθη
τον ύπνο τον αξύπνητο· και τον Γιασίων᾽ ακόμα,
που απόλαψε όσα δεν μπορούν οι αμάθευτοι ν᾽ ακούσουν.

Πονεί μου εμένα η κεφαλή κι εσένα δε σε μέλει.
Θα πάψω το τραγούδι μου και θενα πέσω χάμω
νά ᾽ρθουν οι λύκοι να με φαν για να χαρεί η καρδιά σου.
Μέλι σου γίνει ο χαμός, γλυκό-γλυκό, στο στόμα.

μτφ.: Ιωάννη Πολέμη

==================================

* Κίστος:  επίσης Λαδανιά, Κουνούκλα (Cistus incanus)
     Ανήκει στην οικογένεια των Κιστιδών (Cistaceae). Εξαπλώνεται στο μεγαλύτερο τμήμα της Μεσογείου και είναι κοινό στην Ελλάδα. Είναι θερμόφιλο φυτό, το οποίο απαιτεί ξέφωτα και ηλιόλουστα μέρη. Αγαπάει τις πετρώδης θέσεις, τα φρύγανα και τα διάκενα ημιορεινών δασών, τα φτωχά και ασβεστολιθικά εδάφη. Οι λαδανιές ή Κουνουκλιά ή Λάδανος ή Αλαδανιάείναι φυτά αειθαλή, θαμνώδη μέχρι ένα μέτρο ύψος, με πολύκλαδο βλαστό και παχιά, με πυκνούς αδένες και ρυτιδώδη φύλλα. Τα άνθη είναι σαν μικρά τριαντάφυλλα, ροδόχρωμα. H άνθηση αρχίζει τον Ιούνιο και διαρκεί μέχρι και τον Αύγουστο.