ÐåæÜ

Ðïßçóç-Ìýèéá

Ï Dali & Åãþ

ÈÝáôñï-ÄéÜëïãïé

Äïêßìéá

Ó÷üëéá-Áñèñá

ËáïãñáöéêÜ

ÅíäéáöÝñïíôåò

ÊëáóóéêÜ

Áñ÷áßá Åëë Ãñáìì

ÄéáóêÝäáóç

ÐéíáêïèÞêç

ÅéêáóôéêÜ

Ðáãê. ÈÝáôñï

Ðëçñ-Ó÷ïë-Åðéêïéí.

Öáíôáóôéêü

Åñ. Ëïãïôå÷íßá

Ãëõðô./Áñ÷éô.

ÊëáóóéêÜ ÉÉ

 
 

Ãëõðô./Áñ÷éô. 

Ðïëýêëåéôïò

              Βιογραφικü

     Ο Πολýκλειτος (ο Πρεσβýτερος, 5ος αι. π.Χ.) θεωρεßται ο κορυφαßος των γλυπτþν του Πελοποννησιακοý εργαστηρßου κατ' Üλλους Σικυþνιος κατ' Üλλους Αργεßος γιατß κυρßως εργαζüτανε στο ¢ργος. Απü αυτü παρορμητικÜ μερικοß δεχθÞκανε, χωρßς ν' αληθεýει, üτι ο Σικυþνιος κι ο Αργεßος Πολýκλειτος Þτανε 2 εντελþς διαφορετικÜ πρüσωπα. Η γνþμη αυτÞ αποδεικνýεται εντελþς ανυπüστατη. Ο Overbeck (gesch. der gr. plastic τüμος 1, σελ. 386) πιστεýει üτι γεννÞθηκε την 74η Þ 75η ΟλυμπιÜδα (περßπου το 482-478). ΕπομÝνως, Þταν σýγχρονος του Φειδßα, αλλÜ νεüτερüς του 16-18 χρüνια. ¹ταν μαθητÞς του υπÝροχου Αργεßου γλýπτη ΑγελÜδα* και συμμαθητÞς του Φειδßα -αν και μικρüτερος 15 τουλÜχιστον χρüνια και κυρßως χαλκοπλÜστης. Πιθανþς εßχε συγγενικÞ σχÝση με τον Πολýκλειτο τον Νεþτερο. Ο διÜσημος αυτüς γλýπτης της αρχαιüτητας κατÝχει στην Αργεßα τÝχνη την ßδια θÝση που κατεßχε ο Φειδßας στην ΑττικÞ κι Þκμασε γýρω στο 450-420 π.χ.
      ΥπÞρξε καινοτüμος κι εισÞγαγε μßα σειρÜ απü νεωτερισμoýς στη γλυπτικÞ δημιουργßα. Η κυριþτερη μεταβολÞ εßναι üτι εισÞγαγε Ýνα νÝο μοτßβο στÞριξης διαφοροποιþντας εντονþτερα τη λειτουργικÞ διαφοροποßηση των σκελþν ως προς τη στÞριξη του κορμοý. Το Üνετο σκÝλος ανακουφßζεται πλÞρως απü το βÜρος κι Ýρχεται προς τα πßσω πατþντας με τα Üκρα των δακτýλων. Αντßστοιχα το φÝρον χÝρι εßναι αυτü που αντιστοιχεß στο Üνετο σκÝλος και το ελεýθερο χÝρι αντιστοιχεß στο στÜσιμο σκÝλος. Η κεφαλÞ στρÝφεται προς το φÝρον/στÜσιμο σκÝλος. Αυτüς εßναι ο πολυκλεßτιος κανüνας της ζýγισης που ενισχýει τον χιασμü των κινÞσεων (ανÝβασμα ισχßου φÝρουσας πλευρÜς και κατÝβασμα þμου, και αντßθετα χαμÞλωμα ισχßου και Üνοδος þμου στην Üνετη πλευρÜ του σþματος). ¸να Üλλο χαρακτηριστικü των Ýργων του εßναι το ορθογþνιο σχÞμα που δßνει στους μυς του σþματος. Κατασκεýασε πολλÜ αγÜλματα αθλητþν και λιγþτερες παραστÜσεις θεþν και Þταν διÜσημος στην αρχαßα παρÜδοση. Δημιοýργησε σχολÞ κι οι μαθητÝς του δρÜσανε στο 1ο μισü του 4ου αι. π.Χ.



     Ο πατÝρας του ονομÜζονταν ΠÜτροκλος Þ ΠατροκλÞς. ¼ταν μÜλιστα το ¢ργος απÝκτησε πολý σημαντικÞ πολιτικÜ θÝση εξαιτßας και της σταθερÞς συμμαχßας του με την ΑθÞνα, συγκεντρþθηκε σ' αυτü η καλλιτεχνικÞ δραστηριüτητα του Αργειακοý εργαστηρßου. ΕπικεφαλÞς του και 1ος του τεχνßτης αναδεικνýεται ο Πολýκλειτος. Προþθησε σε μÝγιστο βαθμü τη τÝχνη, üπως ο Φειδßας στην ΑθÞνα , με τις ιδιüτητες εκεßνες της γλαφυρüτητας και της συμμετρßας, που απÝρρεαν απü το Δωρικü χαρακτÞρα. ¼πως κι ο Φειδßας Þταν υπεýθυνος για το γλυπτü διÜκοσμο του Παρθενþνα, Ýτσι κι ο Πολýκλειτος αντßστοιχα γι' αυτüν του Ηραßου, που οι μετüπες κι η ζωφüρος του παριστÜνανε τη γÝννηση του Δßα, τη Γιγαντομαχßα και τον Τρωικü πüλεμο.
   
 Δεν σþζονται πρωτüτυπα Ýργα του, ωστüσο Ýχουμε την υπογραφÞ του σε βÜσεις αγαλμÜτων, üπως το ανÜθημα του ΠυθοκλÞ στην Ολυμπßα για την νßκη του στο πÝνταθλο το 452 π.Χ. και στο ανÜθημα του Αριστßωνα απü την Επßδαυρο για την νικÞ του στη πυγμαχßα. ¸ργο του Þταν και το χρυσελεφÜντινο Üγαλμα της ¹ρας στο Ηραßον του ¢ργους. ΔιÜσημο Ýργο, γνωστü απü τις περιγραφÝς αρχαßων συγγραφÝων Þταν ο Διαδοýμενος, νÝος αθλητÞς που δÝνει ταινßα γýρω απü το μÝτωπο του. Ο γλýπτης, σýμφωνα με τους αρχαßους συγγραφεßς, εßχε γρÜψει πραγματεßα για την ορθÞ απüδοση των αναλογιþν του ανθρωπßνου σþματος, αντιμετωπßζοντας την ως σýνθεση επιμÝρους τμημÜτων.
    Λßγο νεþτερος απü τον Αθηναßο Φειδßα Þταν ο 2ος κορυφαßος γλýπτης του 5ου αιþνα π.Χ., ο Πολýκλειτος και πολý λßγα μας εßναι γνωστÜ για τη ζωÞ και τη σταδιοδρομßα του μεγÜλου αυτοý καλλιτÝχνη, διαθÝτουμε üμως μαρτυρßες για τα σημαντικþτερα Ýργα του, μερικÜ απü τα οποßα τα γνωρßζουμε κι απü αντßγραφα των ρωμαúκþν χρüνων. Μια Üλλη ενδιαφÝρουσα πληροφορßα εßναι üτι ο Πολýκλειτος εßχε γρÜψει Ýνα βιβλßο με τον τßτλο Κανþν, στο οποßο εξηγοýσε τις αρχÝς της τÝχνης του κι ασχολοýνταν συστηματικÜ με το πρüβλημα των σωστþν αναλογιþν του ανθρþπινου σþματος και των μελþν του. Το σýγγραμμÜ του δεν σþθηκε, γνωρßζουμε üμως απü αντßγραφα των ρωμαúκþν χρüνων Ýνα Ýργο του, στο οποßο εßχεν εφαρμüσει με ακρßβεια το σýστημα των αναλογιþν που περιÝγραφε. Το Ýργο αυτü εßναι Ýνα Üγαλμα γυμνοý αγÝνειου νÝου Üνδρα, που κρατοýσε πιθανüτατα στο αριστερü του χÝρι Ýνα δüρυ και γι' αυτü ονομÜζεται Δορυφüρος.



     Το καλλßτερα σωζüμενο αντßγραφο προÝρχεται απü το θÝατρο της Πομπηßας και βρßσκεται στο Αρχαιολογικü Μουσεßο της ΝÜπολι
. Εßναι πολý πιθανüν üτι το πρωτüτυπο Üγαλμα, που Þταν οπωσδÞποτε χÜλκινο, εικüνιζε Ýναν νεαρü Þρωα της μυθολογßας (π.χ. τον ΑχιλλÝα Þ τον ΘησÝα), τον οποßο δεν μποροýμε να ταυτßσουμε με ασφÜλεια. Το Üγαλμα εßναι αξιοσημεßωτο για το στÞσιμü του. Το Üνετο σκÝλος εßναι Ýντονα λυγισμÝνο στο γüνατο κι η κνÞμη πηγαßνει προς τα πßσω και πλÜγια, ενþ το πüδι πατÜ στο Ýδαφος μüνο με τις Üκρες των δαχτýλων. Η στÜση αυτÞ κÜνει τη λεκÜνη να κλßνει προς τη πλευρÜ του Üνετου σκÝλους, ενþ οι þμοι Ýχουν αντßθετη κλßση. Με τον τρüπο αυτü το Üγαλμα Ýχει ισορροπημÝνη δομÞ, αλλÜ δεßχνει ταυτüχρονα κινοýμενο. Μπορεß δηλαδÞ ο θεατÞς, ανÜλογα με την οπτικÞ γωνßα που το βλÝπει να θεωρÞσει üτι ο νÝος στÝκεται χαλαρÜ Þ βαδßζει αργÜ. ¸τσι ο Πολýκλειτος δημιοýργησε Ýνα μοτßβο στÞριξης που του επÝτρεπε να προσαρμüζει μιαν αυστηρÜ δομημÝνη μορφÞ σε διαφορετικÜ συμφραζüμενα, χωρßς να εßναι υποχρεωμÝνος να τη τροποποιεß πολý και να αλλÜζει τις αναλογßες της.
     Στüχος του γλýπτη Þταν να αποδþσει αρμονικÜ τις αναλογßες του ανδρικοý σþματος. 1η φορÜ η γλυπτικÞ κατακτÜ σε τÝτοιο βαθμü τη χαλαρüτητα και την ισορροπßα της μορφÞς, üπως στο Δορυφüρο του. Η σýνθεση στηρßζεται στην ισορροπßα των αντιθÝσεων: το δεξß χαλαρü χÝρι βρßσκεται πÜνω απü το πüδι που στηρßζει τη μορφÞ, ενþ το αριστερü χÝρι που στηρßζει το δüρυ βρßσκεται πÜνω απü το χαλαρü πüδι. ¸τσι η μυúκÞ δραστηριüτητα κατανÝμεται και στις δυο πλευρÝς σε μια χιαστß κßνηση. Η απüδοση των μυþν, μαρτυρεß τη πλÞρη κατανüηση της ανατομßας του σþματος. ΘεωρÞθηκε τÝλεια απü τους συγχρüνους και τους μεταγενÝστερους γλýπτες, οι οποßοι θεωροýσαν το Ýργο αυτü ως πρüτυπο.



     Ο Δορυφüρος του Πολυκλεßτου χρονολογεßται γýρω στο 450 π.Χ κι εßχε αμÝσως σημαντικÞ επιρροÞ στη τÝχνη. ¹δη στη ζωφüρο του Παρθενþνα συναντÜμε κÜποιες μορφÝς που απηχοýνε σαφþς τις αναλογßες και το στÞσιμο του Δορυφüρου, δηλαδÞ τον πολυκλεßτειο κανüνα. ¸ν Üλλο Üγαλμα με üμοια τεχνοτροπßα κι αναλογßες, που αποδßδεται κι αυτü στον Πολýκλειτο, εßναι ο Διαδοýμενος. Κι αυτü το Ýργο Þτανε χÜλκινο, μας εßναι üμως γνωστü απü μαρμÜρινα αντßγραφα, το καλλßτερο απü τα οποßα βρÝθηκε στη ΔÞλο και φυλÜσσεται σÞμερα στο Εθνικü Αρχαιολογικü Μουσεßο. Εικονßζεται Ýνας νεαρüς αθλητÞς, αγÝνιος üπως ο Δορυφüρος, που μετÜ τη νßκη του δÝνει μια ταινßα γýρω απü το κεφÜλι του. Παρ' üλες τις ομοιüτητες στη δομÞ του σþματος και στην απüδοση των ανατομικþν λεπτομερειþν (για παρÜδειγμα, του στÞθους και των κοιλιακþν μυþν), ο Διαδοýμενος εßναι μεταγενÝστερη δημιουργßα και χρονολογεßται πιθανüτατα στη δεκαετßα 430-420 π.Χ. Το αντßγραφο απü τη ΔÞλο χρονολογεßται γýρω στο 100 π.Χ.



     Δεν εßναι τυχαßο üτι ο εικονιζüμενος εßναι αθλητÞς· ο Πολýκλειτος φημιζüταν ως δημιουργüς αγαλμÜτων νικητþν σε αθλητικοýς αγþνες και ξÝρουμε üτι κÜποια απü τα Ýργα του εικüνιζαν περßφημους ολυμπιονßκες. Ο Πολýκλειτος εßχεν επßσης μαθητÝς, αρκετοß απü τους οποßους διÝπρεψαν με τη σειρÜ τους στη κατασκευÞ ανδριÜντων αθλητþν. ¸τσι μποροýμε να μιλÜμε για πολυκλεßτεια σχολÞ στη γλυπτικÞ του 2ου μισοý του 5ου κι αρχþν του 4ου αι. π.Χ. Εßδαμε üτι ο Πολýκλειτος Þτανε πιο πολý γνωστüς για τα αγÜλματα νÝων ανδρþν (κυρßως αθλητþν) που εßχε κατασκευÜσει. Σýμφωνα üμως με τη μαρτυρßα του περιηγητÞ Παυσανßα (ΕλλÜδος ΠεριÞγησις 2.2.4, 6.6.2), Ýργο του Þταν επßσης το χρυσελεφÜντινο Üγαλμα της ¹ρας στον ναü της στο Ηραßον, το μεγÜλο ιερü της θεÜς κοντÜ στο ¢ργος. Ο παλαιüς ναüς της καταστρÜφηκε απü πυρκαγιÜ το 423 π.Χ. και το Üγαλμα του Πολυκλεßτου Ýγινε για τον καινοýργιο ναü, που κατασκευÜστηκε στη τελευταßα 20ετßα του 5ου αι. π.Χ. Μια δυσκολßα που δημιουργεß αυτÞ η πληροφορßα εßναι η σκÝψη üτι ο Πολýκλειτος, γλýπτης, üπως εßδαμε, Þδη γνωστüς στα μÝσα του 5ου αι., πρÝπει να Þτανε πολý ηλικιωμÝνος (αν ζοýσε ακüμη) üταν χτιζüταν ο νÝος ναüς για να αναλÜβει και να ολοκληρþσει Ýνα τÝτοιο Ýργο. Γι' αυτü ορισμÝνοι αρχαιολüγοι υπÝθεσαν üτι το κατασκεýασε Ýνας γιος του Πολυκλεßτου που εßχε το ßδιο üνομα με τον πατÝρα του. Δεν αποκλεßεται, ωστüσο, ο γλýπτης να επÝβλεψε τη δημιουργßα αυτοý του τüσο σπουδαßου για τη πατρßδα του αγÜλματος σε μεγÜλη ηλικßα. Για το χρυσελεφÜντινο Üγαλμα της ¹ρας ο περιηγητÞς Παυσανßας μας λÝει üτι Þταν καθιστü σε θρüνο, φοροýσε στεφÜνι με απεικονßσεις των Ωρþν (προσωποποιÞσεων των εποχþν του Ýτους) και κρατοýσε στο Ýνα χÝρι ρüδι και στο Üλλο σκÞπτρο.



     Η ¹ρα του Πολυκλεßτου που βρισκüτανε στο Ηραßον του ¢ργους, που δεν σþζεται, χρυσελεφÜντινη κι αυτÞ Þταν ανÜλογη κι εφÜμιλλη του χρυσελεφÜντινου αγÜλματος του Ολυμπßου Διüς του Φειδßα στην Ολυμπßα. ¼πως μας πληροφορεß ο Παυσανßας: "παρßσταντο μεγαλοπρεπþς και εýθρονος, γυμνοýς Ýχουσα τους απü ελεφαντοστοýν βραχßονες, διÜδημα περιδεδεμÝνη που κοσμοýσαν οι ΧÜριτες και οι ¿ρες, βοþπις (Βους + ωψ= με μεγÜλους οφθαλμοýς) και υπÝρτατη". Στο Ýνα χÝρι κρατοýσε ρüδι στο Üλλο σκÞπτρο που πÜνω του στεκüταν Ýνας κüκκυγας (κüτσυφας). Σýμφωνα με τη παρÜδοση εßναι ο Δßας που πρωτοεμφανßστηκε στην ¹ρα με αυτÞ τη μορφÞ. Μßα ιδÝα για τη δημιουργßα αυτÞ μποροýμε ν´ αντλÞσουμε απü τα νομßσματα που βρßσκονται στο Αρχαιολογικü Μουσεßο του ¢ργους που üμως λüγω των μικρþν διαστÜσεων οι γλυπτικÝς παραστÜσεις πÜνω στο διÜδημα αντικαταστÜθηκαν με απλÜ κοσμÞματα. ΑυτÞς της ¹ρας αντßγραφο θεωρεßται η προτομÞ που εκτßθεται στην Λουδοβικßα Ýπαυλη της Ρþμης. ΕξÝδωσε και σχετικü εγχειρßδιο ο Κανþν κι ως αρχιτÝκτονας εφÜρμοζε την αρμονßα και το κÜλλος οικοδομÞσας θÝατρο στην Επßδαυρο που σþζονται αξιüλογα λεßψανα.

     Τα αρχÝτυπÜ του Ýργα, üλα σχεδüν χÜλκινα και κυρßως ανδριÜντες αθλητþν, δεν Ýχουνε σωθεß. Απü τις δημιουργßες του που αναφÝρει η αρχαßα παρÜδοση, λιγοστÝς αναγνωρßζονται με ασφÜλεια σε ρωμαúκÜ αντßγραφα, üπως ο Δορυφüρος και Διαδοýμενος (αθλητÞς δÝνοντας ταινßα), ενþ τα περισσüτερα αποδßδονται με τεχνοτροπικÜ κριτÞρια σε δικÜ του αρχÝτυπα, üπως η Αμαζüνα του Καπιτωλßου. Δημιοýργησε και Üλλα θεþν αγÜλματα, üπως ΕρμÝς, Ηρακλεßς, αλλÜ κυρßως η ειδικüτητÜ του Þταν η παρÜσταση του νεανικοý κι üχι του θεßου ιδανικοý, αλλÜ του απüλυτου ανθρþπινου κÜλλους που πηγÜζει απü την ακριβÝστατη συμμετρßα των μερþν του σþματος. Γι' αυτü κι Ýνα Ýργο του, ο Δορυφüρος ονομÜσθηκε και Κανþν που χρησßμευε ως υπογραμμüς για τους τüτε και μετÝπειτα καλλιτÝχνες. Μεταξý των Ýργων του που διασþθηκαν ως πιστÜ αντßγραφα κυρßως ρωμαúκÜ σε μαρμαρüγλυπτη μορφÞ συγκαταλÝγονται και τα παρακÜτω:

  Ο Διαδοýμενος που παρßσταται ως νÝος αθλητÞς να περιδÝνει το διÜδημα της νßκης που κατÜ τον Πλßνιο πουλÞθηκε Ýναντι 100 ταλÜντων. ΘαυμÜσιο λßθινο αντßγραφο βρÝθηκε και διατηρεßται στην ΦαρνεσιανÞ Ýπαυλη της Ρþμης. ¢λλο Ýνα μαρμαρüγλυπτο βρÝθηκε στη ΔÞλο που εκτßθεται στο Αρχαιολογικü Μουσεßο Αθηνþν.



  Στα παλαιüτερα Ýργα του Πολυκλεßτου εντÜσσεται και το Üγαλμα του αθλητÞ Κυνßσκου που Þταν στημÝνο στην Ολυμπßα, üπου και βρÝθηκε η ενεπßγραφη βÜση του: "Πολýκλειτος ο Αργεßος εποßησεν". Αντßγραφο του, γνωστü ως ΑθλητÞς Westmacott, εκτßθεται στο Βρεττανικü Μουσεßο.
  Ο Δορυφüρος, που ονομÜζονταν κι αυτüς Κανþν, εßναι μια γυμνÞ ανδρικÞ μορφÞ σε ισορροπημÝνο σχÞμα.
  Λßγο αρχαιüτερος απü το Δορυφüρο εßναι Ýνας Δισκοφüρος του Πολýκλειτου, που σþζεται σε πολλÜ αντßγραφα.

  ΑνÜμεσα στα αγÜλματα γυναικþν ξεχωρßζει η Αφροδßτη της Νεαπüλεως κι η πληγωμÝνη Αμαζüνα του Καπιτωλßου.

     Τα περισσüτερα στοιχεßα για την πολυκλεßτεια δημιουργßα Ýχουν αντλÞσει τüσον οι αρχαßοι, üσο κι οι νεþτεροι ερευνητÝς απü τον Κανüνα του. Ιδιαßτερα ως σýμβολο της νεανικÞς, αθλητικÞς και συμμετρικÞς μορφÞς Ýχει εκτεθεß εδþ και πολλÝς 10ετßες Ýνα σýγχρονο χÜλκινο αντßγραφο του Κανüνα στα Προπýλαια του Πανεπιστημßου του ΜονÜχου, που αποτελεß οδηγü για τους νÝους στη μελÝτη της κλασσικÞς ομορφιÜς και του ελληνικοý δημιουργικοý πνεýματος.




ΕΡΓΑ ΤΟΥ:

      Ο ΕρμÞς στη ΛυσιμÜχεια: πρωτοβρÝθηκε στη ΛυσιμÜχεια στη ΘρακικÞ χερσüνησο, üπου μεταφÝρθηκε την 117,3 ολυμπιÜδα τη χρονιÜ δηλαδÞ που χτßστηκε η πüλη, ενþ πριν η βÜση του βρισκüτανε στον Αßνο Þ στη Καρßα. ¼πως μÜλιστα μπορεß κανεßς να συμπερÜνει απü τη στÜση του δεξιοý χεριοý, ο ΕρμÞς που βρßσκεται μπρος μας εßναι ο λüγιος. Η στÜση γενικÜ, η μορφÞ του κεφαλοý κι οι αναλογßες συμφωνοýν μ' αυτÝς του Δορυφüρου και του Διαδοýμενου. Πολυκλεßτειες μορφÝς δεßχνει και το ωραßο χÜλκινο Üγαλμα του ΕρμÞ το οποßο δημοσßευσε ο Conze. ( Jachr. d; arch. inst. 1887 taf. 9).
     Η Αφροδßτη στις Αμýκλες: αυτü αποτελοýσε μÝρος του αναθÞματος που αφιÝρωσαν οι ΣπαρτιÜτες για τη νßκη τους στους Αιγüς Ποταμοýς (Ολυμπ. 93,4). ¹τανε χÜλκινο και στηριζüτανε πÜνω σε τρßποδα.
     Ο Ζεýς Μειλßχιος: ΜαρμÜρινο Üγαλμα τοποθετημÝνο στο ¢ργος. Το Üγαλμα αυτü üπως και το επüμενο μερικοß το αποδßδουνε στο νεþτερο Πολýκλειτο.
     Απüλλων, Λητþ, ¢ρτεμη: Απü λευκü μÜρμαρο, στο ιερü της ορθßας ΑρτÝμιδος, πÜνω στο üρος Λυκþνη.



     Εκεßνο üμως το Ýργο του Πολýκλειτου που ξεπερνÜ üλα τα Üλλα εμπνευσμÝνα του Ýργα, εßναι η ¹ρα, η πολιοýχος θεÜ του ¢ργους ¼πως μÜλιστα ο Φειδßας εμπνεýστηκε απü τον ¼μηρο τη κατασκευÞ του αγÜλματος του Ολυμπßου Διüς, Ýτσι κι ο Αργεßος τεχνßτης, του ßδιου του Φειδßα ζÞλεψε τη δüξα και βÜλθηκε να δημιουργÞσει Ýνα Ýργο αντßστοιχο κι αντÜξιο σýντροφο του ΠαντοκρÜτορα Δßα. Το κολοσσιαßο τοýτο χρυσελεφÜντινο Üγαλμα του δαιμüνιου τεχνßτη, καθüτανε πÜνω σε θρüνο στο Ηραßο. Το κατασκεýασε μετÜ την 89,2 ολυμπιÜδα (423 π.χ.), δηλαδÞ μετÜ τη καταστροφÞ του αρχαßου ναοý. Αυτü Þτανε το πιο τÝλειο κι εκλεπτυσμÝνο Ýργο που το εκτÝλεσε με δημüσια παραγγελßα. ¹ταν η πιο Üρτια παρÜσταση της θεÜς και το πρüτυπο του αρχετýπου της ¹ρας. Εßναι κολοσσιαßου μεγÝθους, αλλÜ μικρüτερο απü το Δßα και την ΑθηνÜ του Φειδßα, γιατß Ýπρεπε να εßναι ανÜλογο με το μÝγεθος του ναοý. Η θεÜ παριστÜνεται να κÜθεται πÜνω σε χρυσü θρüνο, ντυμÝνη με πλοýσιο φüρεμα, που Üφηνε γυμνοýς μüνο το λαιμü και τους ωραßους λευκοýς þμους. Σýμφωνα μÜλιστα με το επßγραμμα του Παρμενßωνα που γρÜφτηκε για το Üγαλμα της ¹ρας, ο τεχνßτης Ýδειξε απü το σþμα της θεÜς μüνο ü, τι επιτρÝπεται να δοýνε θεοß κι Üνθρωποι, ενþ συγκÜλυψε ü, τι μüνο το μÜτι του Δßα Ýπρεπε να βλÝπει. (Ελλ. Ανθολ. 2,185.5)

_______________________________________________

ΠΑΡΜΕΝΙΩΝΟΣ
εις Üγαλμα "Ηρας.

Ωργεßος Πολýκλειτος, ο και μüνος üμμασιν
"Ηρην αθρÞσας, και üσην εßδε τυπωσÜμενος,
θνητοßς κÜλλος Ýδειξεν, üσον θÝμις
αι δ' υπü κüλποις Üγνωστοι μορφαß Ζηνß φυλασσüμεθα.

Ο Αργεßος Πολýκλειτος σκÜλισε την ¹ρα
κι Ýδειξε μüνον üσα βλÝπανε τα μÜτια του,
απ' το κÜλλος της Ýδειξε στους λοιποýς θνητοýς
üσον επιτρεπüτανε να δοýνε κι Ýκρυψε
απ' τα μÜτια τους üσα ο Δßας μüν' ορÜ.
_________________________________________________

     Το κεφÜλι με τα πλοýσια μαλλιÜ, το Ýζωνε χρυσü στεφÜνι, πÜνω στο οποßο Þταν σμιλεμÝνες οι ακüλουθες της θεÜς, οι ¿ρες κι οι ΧÜριτες. Στ' αριστερü της χÝρι κρατοýσε σκÞπτρο, πÜνω στο οποßο καθüταν Ýνας κοýκος σýμβολο του ιεροý της γÜμου με το Δßα και της καλüτυχης γονιμüτητÜς της. Στο δεξß της χÝρι κρατοýσε ρüδι εßτε για να συμβολßζει το θρßαμβü της ενÜντια στην αντßζηλü της ΔÞμητρα η οποßα μισοýσε τον καρπü αυτü που συμβüλιζε το γÜμο του Πλοýτωνα με την αγαπημÝνη της θυγατÝρα Περσεφüνη, εßτε σα γενικü Ýμβλημα του γÜμου. ΥπÞρχε üμοια Ýνα κλÞμα αμπελιοý και δÝρμα λιονταριοý, πÜνω στο οποßο Ýβαζε τα πüδια της, για να φανερþσει το μßσος της κατÜ των δýο Üλλων παλλακßδων του Δßα, δηλαδÞ της ΣεμÝλης και της ΑλκμÞνης και κατÜ των γιþν τους, Διüνυσου κι ΗρακλÞ, γιατß το κλÞμα και το δÝρμα του λιονταριοý Þτανε σýμβολα αυτþν των θεþν. ΤÝλος, γνωρßζουμε üτι η ¹βη, το παιδß που Ýκανε με το Δßα η ßδια η θεÜ, χρυσελεφÜντινο κι αυτü, το φιλοτÝχνησε ο Ναυκýδης μαθητÞς του Πολýκλειτου κι Þτανε τοποθετημÝνο δßπλα στο θρüνο της μητÝρας του, πÜνω στην ßδια βÜση. ΧρυσελεφÜντινη την Ýκανε την ¹ρα ο χαλκοπλÜστης Πολýκλειτος, παρακινημÝνος βÝβαια απü τα Ýργα του Ýνδοξου συμμαθητÞ του, του Φειδßα. Ο ΜÜξιμος ο Τýριος μÜλιστα τη περιγρÜφει ως εξÞς: "¹ραν Ýδειξεν Αργεßοις…βασιλικÞν" (δηλαδÞ, καθισμÝνη πÜνω σε χρυσü θρüνο). Κι ο ΜαρτιÜλης ακολοýθως: "βοþπιν…μεγαλοπρÝπειαν" (δηλαδÞ με μεγÜλα μÜτια και παρουσßα μεγαλοπρεπÞ).



      ΑυτÞ, λοιπüν, τη μορφÞ της ¹ρας δεν μποροýμε να τη παραλληλßσουμε και να τη θεωρÞσουμε εφÜμιλλη του Ολýμπιου Δßα του Φειδßα, ο οποßος παρÜστησε Ýτσι το θεü üπως τον Ýπλασε η φαντασßα üλων των ΕλλÞνων κι Þτανε ριζωμÝνος βαθιÜ στη συνεßδηση ολüκληρου του ¸θνους. Αυτü το πρüτυπο ακολουθþντας üφειλε να παραστÞσει την ¹ρα σαν την ανþτατη βασßλισσα του ουρανοý κι Ýξοχη σýζυγο του παντοκρÜτορα Δßα. ΑλλÜ, αντß να παρακινηθεß απü την ιδÝα που εßχε ολüκληρο το Ýθνος για την ιδεατÞ μορφÞ της, βασßστηκε μüνο στη θρησκεßα και τη λατρεßα της ¹ρας απü τους Αργεßους, που βÝβαια τη τιμοýσανε σα βασßλισσα του ουρανοý κι ευγενÞ σýζυγο του Δßα, αλλÜ τη θεωροýσαν ιδιαßτερα σα προστÜτισσα κι οδηγÞτρια του ιεροý δεσμοý του γÜμου. Γι' αυτü και την Ýκανε Ýνθρονη, με συστολÞ να στÝκεται, ντυμÝνη αναμφßβολα με φüρεμα που φτÜνει ως τα πüδια και με πανωφüρι που εßχε πτυχÝς βαθιÝς, πÜνω στο οποßο Ýδειχναν ακüμα λευκüτερα τα χÝρια της, πλασμÝνα απü ελεφαντüδοντο. ΕπομÝνως, συγχþνευσε τη μερικÞ αυτÞ ιδÝα με την καθολικÞ κι αναγκαστικÜ παρÜστησε τη θεÜ αυστηρÞ φýλακα του ιεροý νüμου σε αντßθεση με την ελαφρüτητα και την αστÜθεια και την επιρρÝπεια του συζýγου της να παραβιÜζει το συζυγικü του καθÞκον.
     ΜαρμÜρινο κεφÜλι στη ΝεÜπολη παριστÜνει τη θεÜ καχýποπτη, ν´ αρπÜζεται εýκολα και να μαλþνει με το Δßα. Μüνο η συνεχÞς κι επανειλημμÝνη εξÝταση της προτομÞς της θεÜς μπορεß να μας κÜνει ικανοýς να κατανοÞσουμε αυτÞ την αξιοθαýμαστη εργασßα, η οποßα εßναι η τελειüτερη αναπαρÜσταση της ιδÝας της θεÜς κι εßναι απαρÜμιλλης αισθητικÞς αξßας. Κι εßναι αναγκαßα η συνεχÞς κι επανειλημμÝνη εξÝταση ιδιαßτερα για τοýτο: γιατß η θεÜ εßναι κλεισμÝνη εντελþς στον εαυτü της και δεν μας προκαταλαμβÜνει üπως ο Δßας με κεßνο το γλυκý και πρÜο μειδßαμα, το οποßο παßζοντας πÜνω στα χεßλη της προτομÞς μας επιτρÝπει να αισθανθοýμε τον πατÝρα των θεþν και των ανθρþπων σε üλη του τη κυριαρχßα πÜνω στον κüσμο. ΑλλÜ εδþ κυριαρχεß η αυστηρüτητα και το μεγαλεßο. Η προτομÞ της ¹ρας παρουσιÜζεται φοβερÞ. Κι üμως. Εßναι αλÞθεια üτι μüννο αυτÞ η ομορφιÜ υποφÝρει τη μεγαλοπρÝπεια του βασιλιÜ των θεþν. Ας δοκιμÜσουμε, λοιπüν, εστιÜζοντας στα μÝρη της μορφÞς της να αισθανθοýμε αυτÞ την ομορφιÜ. Το πολý πλατý και ψηλü, ιδιαßτερα μÜλιστα στη μÝση και προς τα κÜτω, ισχυρÜ καμαρωτü μÝτωπο, προδßδει τη πολý ισχυρÞ θÝληση και τον αυστηρü χαρακτÞρα της θεÜς. Το μÝτωπο το λαμπερü και νεανικü που με την ισχυρÞ του απüληξη ρßχνει για τα καλÜ τη σκιÜ του στα περÞφανα βαθουλωτÜ μÜτια, αναδεικνýει το κÜτω μÝρος του προσþπου μÝσα σε μια ουρÜνια καθαρüτητα. Με ρÜχη πλατιÜ η ολüισια μýτη ανεβαßνει κλιμακωτÜ. Το λßγο ανοιχτü στüμα προδßδει την αυστηρüτητα και τη τραχýτητÜ της. Το πηγοýνι της που εßναι γενικÜ δυνατü και προεξÝχει πολý, αλλÜ εßναι κανονικÜ στρογγυλü, φανερþνει την ανεξÜντλητη ενεργητικüτητÜ της, ενþ ο λαιμüς της μας αναγκÜζει να αισθανθοýμε την ακατÜβλητη δýναμη της θÝλησÞς της. Το κÜλλος της, λοιπüν, μοιÜζει üχι με το ανοιξιÜτικο μπουμποýκι, αλλÜ με το ρüδο που 'ναι στην þρα του το καλοκαßρι, üχι με τη τρυφερÜδα της κüρης, αλλÜ με τη πληρüτητα και την ωριμüτητα της μεστωμÝνης γυναßκας. ΑυτÞς üμως που ποτÝ δεν μαραινüταν, αλλÜ ξανÜπαιρνε πÜντα πßσω τη λαμπρÞ της νιüτη, καθþς λουζüτανε στη ΚÜναχο πηγÞ.
     ΑλλÜ παρüλο της το μεγαλεßο η ¹ρα εßναι η θεúκÞ σýζυγος στη τελειüτερÞ της εκδοχÞ. ΠÜνω στα λουλουδιασμÝνα μÜγουλα περνοýν οι χιλιετηρßδες χωρßς ν´ αφÞνουνε τα ενοχλητικÜ τους ßχνη, ενþ η απαλÞ στρογγυλÜδα της μπροστινÞς επιφÜνειας του λαιμοý, μας αφÞνει το περιθþριο να μαντÝψουμε τα πλοýσια στÞθια της, το μαλακü μαξιλÜρι που πÜνω του αφÞνει τις Ýγνοιες του ο Δßας. Με την απαλüτητα της σÜρκας και τη περιποßηση των μαλλιþν, μαλακþνει κÜπως ο καλλιτÝχνης την αυστηρüτητα της μορφÞς. ΠÜνω απ´ üλα η αντßθεση αυτþν των μαλλιþν που πλοýσια κυματßζουν Þρεμα, ενþ το φως που πÝφτει χÜνεται στη σκιÜ των αυλακιþν τους κÜνοντÜς τα να μοιÜζουνε χαλαρÜ, με το χÜλκινο λεßο μÝτωπο της θεÜς και τον ευθυτενÞ λαιμü εßναι απαρÜμιλλη. Τα απαλÜ μαλλιÜ εßναι πολý απÝριττα τραβηγμÝνα προς τα πÜνω, αλλ' üμως χτενισμÝνα με μεγÜλην επιμÝλεια και το μαργαριταρÝνιο στεφÜνι δεßχνει, üτι η ¹ρα εßναι αντÜξια σýζυγος του βασιλιÜ των θεþν. Απ' αυτÞ λοιπüν την ιδεατÞ παρÜσταση της βασßλισσας του ουρανοý και της θεÜς του γÜμου, κατανοοýμε τον απÝραντο σεβασμü, που Ýτρεφε στο πρüσωπü της ο πιστüς Αργεßος και τη πεποßθηση πως ο γÜμος εßναι ιερüς κι η ζωÞ μÝγα αγαθü και πρþτο. ΑυτÞ τη πεποßθηση ενÝπνεε η θεÜ στους πιστοýς της δοýλους.



     Συνεχßζοντας στα λοιπÜ Ýργα: HρακλÞς ΗγÞτωρ παßρνοντας τα üπλα: Σýμφωνα με τον Lowey (inschrif. griech. bild σελ 321) βρÝθηκε στη Ρþμη η εξÞς επιγραφÞ: opus polycliti. Η επιγραφÞ αυτÞ ßσως αναφÝρεται σ' αυτü το Üγαλμα, διüτι, üπως αναφÝρει ο Πλßνιος (34, 56) στη Ρþμη Ýνα Ýργο αναφερüτανε στον Πολýκλειτο ( fecit Herculem qui Romae, hagetera arma sumentem).
ΗρακλÞς Υδροκτüνος, νικþντας την ¾δρα.
     Ο Δορυφüρος, (φÝρων δüρυ), εßναι Ýνα μαρμÜρινο Ρωμαúκü αντßγραφο του χαμÝνου χÜλκινου πρωτοτýπου. Εßναι χαρακτηριστικü παρÜδειγμα της þριμης κλασσικÞς γλυπτικÞς (480-323 π. Χ) Βρßσκεται στο αρχαιολογικü μουσεßο της ΝÜπολι. ΦιλοτεχνÞθηκε απü τον γλýπτη Πολýκλειτο απü το ¢ργος. Χρονολογεßται γýρω στο 440 π.Χ. Απεικονßζει Ýναν καλογυμνασμÝνο αθλητÞ ο οποßος φÝρει βαρý δüρυ. Το γλυπτü αυτü φÝρει üλα τα τυπικÜ χαρακτηριστικÜ της þριμης κλασσικÞς περιüδου και θεωρεßται σταθμüς στη γλυπτικÞ. Θεωρεßται εφαρμογÞ της αισθητικÞς θεωρßας του Πολýκλειτου του κανüνα . ºσως ενσÜρκωνε τον ΑχιλλÝα. Ταυτßζει την ιδÝα της ανδρεßας και της ομορφιÜς με την ιδÝα του ωραßου Þρωα. Ο Πολýκλειτος απü το ¢ργος εßχε εξειδικευτεß στη κατασκευÞ ανδριÜντων αθλητþν κι απεικüνιζε στα αγÜλματÜ του τη χαλÜρωση μετÜ τον αγþνα. Το σþμα του Δορυφüρου εßναι δοσμÝνο με μαθηματικÞ ακρßβεια στις αναλογßες και με στοιχεßα αφαßρεσης. Επιδεικνýει το τÝλος της εφηβεßας. Η Ýμπειρη κατεργασßα των μυþν και το τριχωτü του ηβαßου επιτυγχÜνουνε την αποτýπωση της ωριμüτητας του ανθρþπου (üπως και στην þριμη κλασσικÞ γλυπτικÞ) της τÝλειας ωριμüτητας του ανθρþπου. Το ανθρþπινο ανδρικü σþμα παρουσιÜζεται με ιδανικÝς αναλογßες χÜρη σε Ýνα σýστημα που επινüησε ο Πολýκλειτος γνωστü ως κανþν, Ýγραψε και σχετικÞ γραμματεßα και κατασκεýασε το Üγαλμα σýμφωνα με αυτüν. Φυσιοκρατßα, τρισδιÜστατη κÜλυψη, ιδανικü κÜλλος, νηφÜλιο πρüσωπο, γυμνασμÝνο σþμα.



     
Ο νÝος Üνδρας παριστÜνεται με το δüρυ στηριγμÝνο στον αριστερü του þμο, φαßνεται σα να στÝκεται ενþ βαδßζει. Ο θεατÞς κοιτÜζοντας το Ýχει την αßσθηση πως ο νÝος την επüμενη στιγμÞ θα ξεκινÞσει να κινεßται πÜλι. Το κορμß του εßναι ρωμαλÝο κι αθλητικü ΖυγιÜζεται πÜνω στο δεξß του πüδι, ενþ το αριστερü χαλαρü πατÜ πßσω στ' ακροδÜχτυλα. Το κεφÜλι του εßναι στραμμÝνο δεξιÜ. Χαρακτηριστικü για τα Ýργα του Πολýκλειτου εßναι το χαμηλü ανÜγλυφο των μαλλιþν, οι φαρδιοß þμοι και το τονισμÝνο κι ευδιÜκριτο σχÝδιο των μυþν. Το Üγαλμα αυτü φανερþνει μια τÝλεια δομÞ, με τÝλειες αναλογßες (συμμετρßα) οι οποßες δεν Þτανε πραγματικÝς αλλÜ καθαρÜ θεωρητικÝς, υπολογισμÝνες με μαθηματικü τρüπο και με μεγÜλη ακρßβεια, με βÜση Ýνα κοινü μÝτρο αντιπροσþπευε το σýνολο των καλýτερων αναλογιþν μιας σειρÜς αθλητþν δηλαδÞ ολυμπιονικþν (ειδßκευσÞ του). ¸χει ωραßο αθλητικü σþμα που αντανακλÜται στο νηφÜλιο και σεμνü του πρüσωπο με αυτü τον τρüπο εκφρÜζεται καλλßτερα το ανθρωπιστικü ιδεþδες της καλοκαγαθßας του σωματικοý και ψυχικοý κÜλλους των πολιτþν.

============================================

============================================

============================================

     Ο Διαδοýμενος: Πρüκειται για αντßγραφο του 100 π.X. του φημισμÝνου χÜλκινου αγÜλματος του Διαδοýμενου, που κατασκεýασε γýρω στο 450-425 π.X. ο Aργεßος γλýπτης Πολýκλειτος. Tο Üγαλμα Þτανε περßφημο Þδη απü την αρχαιüτητα κι αναφÝρεται απü το Pωμαßο ιστορικü Πλßνιο (nat. 34.55). ΠαριστÜνεται νεαρüς αθλητÞς να δÝνει στο κεφÜλι του τη ταινßα της νßκης. Δßπλα στη μορφÞ υπÜρχει κορμüς δÝντρου, που αποτελεß προσθÞκη του αντιγραφÝα. Σε αυτüν εßναι ριγμÝνο το Ýνδυμα του νÝου, και πÜνω του στηρßζεται μια φαρÝτρα, γεγονüς που Ýχει οδηγÞσει ορισμÝνους μελετητÝς στη ταýτιση της μορφÞς με τον θεü Aπüλλωνα. Tο Üγαλμα ενσαρκþνει το αθλητικü ιδεþδες, αλλÜ και τις ιδανικÝς αναλογßες του γυμνοý ανδρικοý σþματος, üπως αυτÝς εκφραστÞκανε στον κανüνα του Πολυκλεßτου, ενüς απü τους κατ’ εξοχÞν γλýπτες χÜλκινων αγαλμÜτων αθλητþν της κλασικÞς αρχαιüτητας. Πρüσφατες Ýρευνες αποκÜλυψαν üτι το γλυπτü Ýφερε επιχρýσωση.



     Η ΠληγωμÝνη Αμαζüνα: Το αυθεντικü αυτοý του αγÜλματος πÞρε το 1ο βραβεßο κατÜ τη διÜρκεια ενüς διαγωνισμοý στην ¸φεσσο, στην οποßα Ýλαβαν μÝρος ο Πολýκλειτος, Φειδßας, Κρεσßλας, Κýδων και ΦρÜδμων. Ο Πλßνιος μας αναφÝρει τα γεγονüτα: Οι κÜτοικοι της ΕφÝσσου εßχανε ζητÞσει Ýνα Üγαλμα της Αμαζüνας για τον ναü της ΑρτÝμιδος. Οι πιο φημισμÝνοι γλýπτες της ΕλλÜδος της εποχÞς Þλθανε στην ¸φεσσο να λÜβουν μÝρος με τα Ýργα τους. Οι αρμüδιοι τους ζÞτησαν να εκτιμÞσουν οι ßδιοι τα Ýργα τους. ¼λοι φυσικÜ αξιολüγησαν το Ýργο τους ως το καλλßτερο αλλÜ στη θÝση του 2ου ο Πολýκλειτος Ýλαβε τους περισσüτερους ψÞφους κι αναδεßχθηκε ο νικητÞς του διαγωνισμοý. Ο Φειδßας Þλθε 2ος, Κρεσßλας 3ος, Κýδων 4ος κι ο ΦρÜδμων 5ος. Ο Πολýκλειτος χρησιμοποιεß ξανÜ το κüντρα πüστο. Το Üγαλμα δßνει την αßσθηση της ηρεμßας κι ανÜπαυσις. Το προεξÝχον αριστερü πüδι, το οποßο δÝχεται το βÜρος του σþματος, δßνει κßνηση στο αρμονικÜ συμπλεγμÝνο σþμα.



     Ο Αποξυüμενος: Το Üγαλμα αυτü παριστÜνει νεαρü με ζωστÞρα να καθαρßζεται απü τη σκüνη της παλαßστρας.
     Ο Αποπτερνßζων: ΠαριστÜνει παγκρατιαστÞ πιθανþς να χρησιμοποιεß τη φτÝρνα του για να πλÞξει τον αντßπαλο.
     Οι
Κανηφüροι: Τα αγÜλματα αυτÜ ,πιθανüν, Þτανε προορισμÝνα σαν αφιερþματα στην ¹ρα. Εßναι μÜλιστα γνωστü üτι και στη λατρεßα της θεÜς του ¢ργους υπηρετοýσανε γυναßκες (πρβλ. arch. zeitung σελ. 253 του Ýτους 1866).
     Οι Αστραγαλßζοντες: Δυο παιδιÜ, ßσως ο ¸ρωτας κι ο ΓανυμÞδης παριστÜνονται σε σýμπλεγμα να παßζουν με τους αστραγÜλους. Σýμφωνα με τον Πλßνιο βρισκüτανε στο ανÜκτορο του αυτοκρÜτορα Τßτου και θεωρεßτο το πιο Üρτιο Ýργο της αρχαιüτητας. (Sillig. cat. artif. SEL. 364). Μερικοß θεωροýνε την εικüνα η οποßα Ýχει σωθεß στο Description ancient marbles τüμο 2, üτι παριστÜνει το Ýνα μüνο παιδß να παßζει.
     Ο ΑρτÝμονας: Μηχανικüς τον καιρü του ΠερικλÞ κι ονομÜσθηκε Περιφüρητος, καθþς Þτανε κουτσüς, τονε πÞγαιναν με φορεßο στα Ýργα που Þτανε κατεπεßγοντα. ΥπÜρχουν üμως και μερικοß, οι οποßοι πιστεýουν, üτι ο ΑρτÝμων Περιφüρητος αποτελεß παρÜσταση ανθρþπου θηλυπρεπÞ κι Ýκλυτου, με σκουλαρßκια και παρασüλι, δηλαδÞ με εξολοκλÞρου γυναικεßες ιδιüτητες σε αντßθεση με τον ΗρακλÞ τον ΗγÞτορα, το πρüτυπο αυτü του Üριστου Üνδρα, του ικανοý στον πüλεμο ανθρþπου. (Πλτ. Περ. 8,27. « ¸φορος δε και μηχαναßς… Περιφüρητον).
      Το Üγαλμα του αθλητÞ Θερσßλοχου απü τη ΚÝρκυρα ο οποßος νßκησε στην Ολυμπßα και πÞρε στεφÜνι σε Ýνα παιδικü αγþνισμα.
     Του Αριστßωνα, γιου του Θεüφιλου απü την Επßδαυρο , ο οποßος νßκησε στην πυγμαχßα και πÞρε στεφÜνι. Στην Ολυμπßα βρÝθηκε βÜση απü λευκü μÜρμαρο, πÜνω στην οποßα εßναι χαραγμÝνη η ακüλουθη επιγραφÞ, η οποßα συμφωνεß με üσα λÝει ο Παυσανßας (6,13,6) Αριστßων Θεοφßλεος../ Πολýκλειτος εποßησε. Μερικοß αποδßδουν αυτü το Ýργο στο νεþτερο Πολýκλειτο. (Lowey σελ. 73),



     Το Üγαλμα του Κυνßσκου πυγμÜχου απü τη Μαντßνεια. ΒρÝθηκε μÜλιστα στην Ολυμπßα κι επιγραφÞ που συμφωνεß με üσα λÝει ο Παυσανßας. (Παυσ. 6,4,11 inschrif. Lowey σελ. 43).
     Το Üγαλμα του ΠυθοκλÞ απü την Ηλεßα, ο οποßος νßκησε στο πÝνταθλο. Η βÜση αυτοý του αγÜλματος βρÝθηκε στην Ολυμπßα, απü μαýρο ασβεστüλιθο με εγχÜρακτη επιγραφÞ. Και αυτü και το επüμενο αποδßδονται στο νεþτερο Πολýκλειτο.
     Το Üγαλμα του ΞενοκλÞ του Μαιναλßου που νικÜ παιδιÜ παλαιστÝς. Στην Ολυμπßα βρÝθηκε επιγραφÞ πÜνω σε μαρμÜρινη βÜση.

_____________________________
 * Ο ΑγελÜδας υπÞρξε σημαντικüς αρχαßος ¸λληνας γλýπτης καταγüμενος απü το ¢ργος. ΥπÞρξε δÜσκαλος του Φειδßα, Μýρωνα και του Πολýκλειτου. ¢νθισε στα 520-480 π.Χ. Δυστυχþς κανÝνα απü τα Ýργα του δε σþθηκε και τα γνωρßζουμε μüνο απü μαρτυρßες. ΑνÜμεσα στα Üλλα, αναφÝρονται αγÜλματα αθλητþν, μια σýνθεση με το Üρμα, τα Üλογα, τον ηνßοχο και τον ολυμπιονßκη αρματοδρüμο. Οι τρεις ανδριÜντες του ολυμπιονικþν χρονολογοýνται στα 520-508 π.Χ. Στον ΑγελÜδα αποδßδεται επßσης Ýνα αναθηματικü δþρο στους Δελφοýς που χρονολογεßται στο 1ο 4ο του 5ου αι. π.Χ. ¹ταν μια Üλλη πολυπρüσωπη σýνθεση που παρßστανε γυναßκες κι Üλογα, το αφιÝρωσαν οι πολßτες του ΤÜραντα στους Δελφοýς. ¸ργα του εßναι ο Δßας στη ΜεσσÞνη κι ο ΗρακλÞς Αλεξßκακος στην ΑθÞνα. Το πιο γνωστü Ýργο του Þτανε το χÜλκινο Üγαλμα του Δßα ΙθωμÜτα (η ονομασßα απü το μεσσηνιακü φροýριο Ιθþμη, στην ακρüπολη του οποßου υπÞρχε ιερü του θεοý). Το Üγαλμα αυτü φαßνεται üτι απεικονßζεται σε μεσσηνιακÜ νομßσματα και παριστÜνει το Δßα να βαδßζει και να Ýχει πÜνω στο απλωμÝνο αριστερü του χÝρι Ýναν αετü, ενþ στο υψωμÝνο δεξß του χÝρι κρατÜ τον κεραυνü, Ýτοιμος να τον εκσφενδονßσει.

   "Ἀναυχßδας δὲ ὁ Φßλυος Ἠλεῖος πÜλης ἔσχεν ἐν παισὶ στÝφανον καὶ ἐν ἀνδρÜσιν ὕστερον·τοýτῳ μὲν δὴ τὴν εἰκüνα ὅστις ὁ εἰργασμÝνος ἐστὶν οὐκ ἴσμεν, Ἄνοχος δὲ ὁ ἈδαμÜτα Ταραντῖνος, σταδßου λαβὼν καὶ διαýλου νßκην, ἐστὶν ἈγελÜδα τÝχνη τοῦ Ἀργεßου".
                          ΕλλÜδος ΠεριÞγησις Παυσανßας

___________________________________

 

 

Web Design: Granma - Web Hosting: Greek Servers