ÐåæÜ

Ðïßçóç-Ìýèéá

Ï Dali & Åãþ

ÈÝáôñï-ÄéÜëïãïé

Äïêßìéá

Ó÷üëéá-Áñèñá

ËáïãñáöéêÜ

ÅíäéáöÝñïíôåò

ÊëáóóéêÜ

Áñ÷áßá Åëë Ãñáìì

ÄéáóêÝäáóç

ÐéíáêïèÞêç

ÅéêáóôéêÜ

Ðáãê. ÈÝáôñï

Ðëçñ-Ó÷ïë-Åðéêïéí.

Öáíôáóôéêü

Åñ. Ëïãïôå÷íßá

Ãëõðô./Áñ÷éô.

ÊëáóóéêÜ ÉÉ

 
 

Äïêßìéá 

ÃÕÍÁÉÊÅÓ ÔÏÕ ÊÏÓÌÏÕ Ö': ÇãÝôéäá Åêôüò Ïñßùí ËïãéêÞò


                                                  Πρüλογος

     ΞÝρω τß θα πεßτε: Πως üλο λÝω τÝλος, νÜσου και ξεπετιÝται κι Üλλο Ýνα Üρθρο, μα δεν φταßω εγþ... αυτÝς φταßνε και χαßρομαι γι' αυτü. 21ο Üρθρο για μιαν ακüμα πολý ξεχωριστÞ Γυναßκα Του Κüσμου και σε τß εποχÞ ε; ΠÜντως πολý παλιÜ. ΦυσικÜ αγγßζει, αλλÜ πολý ελαφρÜ, τα üρια του μýθου, πλην üμως τα γεγονüτα υπÜρχουνε, τι κι αν η τυχüν σÜλτσα που τα πλαγιοσυμπληρþνει μπορεß να εßναι και μýθευμα για να περπατÞσει πιο καλÜ το στüρυ. ΛÝω üπως πως μια μικρÞ κι ανεπαßσθητη σαλτσοýλα χρειÜζεται για να γιομßσει τα τερÜστια κενÜ που υπÜρχουνε λüγω του χρüνου που κýλησε απü τüτε, σαν Ýνας γλýπτης κι εξαφÜνισε τις λεπτομÝρειες...
     Δεν πολυλογþ Üλλο, και να περÜσουμε αμÝσως σε μιαν εισαγωγÞ, þστε να διαγραφεß το υπüβαθρο της ιστορßας. ΠÜμε παρεοýλα.


                                                    ΕισαγωγÞ

     Βρισκüμαστε στον 6ο αι. π.Χ. κι üπως üλοι πια ξÝρουμε, στοιχεßα πολλÜ δεν υπÜρχουνε. ΞÝρουμε üμως πως ακüμα δεν Ýχουνε σχηματιστεß οι Πüλεις-ΚρÜτη με τη πλÞρη Ýννοια, ξÝρουμε επßσης πως ο ΘÜμυρις Ýχει Þδη ζÞσει, η Σαπφþ κι ο Αλκαßος κÜπου εδþ γýρω θα 'ναι, πως σε λßγα χρüνια θα ξεκινÞσει σαν ιδÝα η τραγωδßα και πως ο Ηρüδοτος μας Üφησε στις ιστορßες του, πως θεωροýσε τον Κýρο τον ΜÝγα, ως τον πιο μεγÜλο ηγÝτη που πÝρασε ως τüτε στα χρονικÜ. Εμεßς üμως θα φýγουμε απü την ΕλλÜδα, να πÜμε πιο πÝρα και πιο πÜνω κι απü τα παρÜλια της ΜικρÜς Ασßας και θα βροýμε πως εκεß, στις στÝππες αυτÝς, ζοýσανε Üλλες φυλÝς, Üγνωστες στον ελληνικü χþρο. ΣÜκα, ΜασσαγÝτες, ΧωρÝσμιοι, Δαüι, Ισσηδüνες κι οι τρομεροß Σκýθες, που μας τους παρουσιÜζει ο ¼μηρος σαν μια Üξενη κι Üγρια φυλÞ και φυσικÜ κι οι γνωστοß μας ΠÝρσες, αλλÜ πιο κÜτω και λßγο πιο πÝρα απü τα μικρασιατικÜ παρÜλια. Επßσης η Αßγυπτος πιο πÝρα και κÜτω προς τα δεξιÜ, με τον πολιτισμü της και τις Πυραμßδες της. Εμεßς üμως απλÜ περιγρÜψαμε περßπου το τß υπÞρχε τüτε και δεν θα ασχοληθοýμε μ' αυτÜ, εμÜς μας ενδιαφÝρει μια συγκεκριμÝνη φυλÞ, οι ΜασσαγÝτες, που επßσης πολλοß μετÝπειτα ιστορικοß, τους ονομÜζουνε -μÜλλον εσφαλμÝνα- Σκýθες.
     Αυτοß λοιπüν οι Σκýθες (ΜασσαγÝτες) Þτανε μια πολý ισχυρÞ φυλÞ με αρχηγü τους τον ΣπαργκÜπη. Αυτüς ο γενναßος ηγÝτης, εßχε μια κüρη, που γÝννησε και πÝθανε αμÝσως μετÜ, η γυναßκα του ΜποπÜη. Τüτε οι φυλÝς της στÝππας δεν εßχανε καθüλου üμοια με μας συνÞθεια, (πρüγονοι των Μογγüλων κατÜ μιαν Ýννοια), καθþς απü μικροß μαθαßνανε τα üπλα και τα Üλογα. Επßσης σπÜνια ξεχωρßζανε κορßτσια απü αγüρια, ως προς την εκπαßδευση σ' αυτÜ. Ο ΣπαργκÜπη περßμενε φυσικÜ γιο για κληρονüμο του, Ýπνιξε τη πßκρα απü το χαμü της γυναßκας του και τυχüν την üποια απογοÞτευση απü το κοριτσÜκι που 'φερε στον κüσμο και το αγÜπησε με üλη τη δýναμη της γενναßας αλλÜ μεγÜλης καρδιÜς του. ¼που πÞγαινε το 'παιρνε μαζß, του μÜθαινε το σπαθß, το τüξο κι ιππασßα, αλλÜ üχι δεν Þτανε μüνον αυτÜ που ζητοýσε. ¹θελε να τη μÜθει να ηγεßται κι αυτü επιτυγχÜνεται üχι μüνο με την ισχý σε δýναμη και τÝχνη στα üπλα κι ιππεýοντας Üρτια, αυτü μαθαßνεται με τις περιστÜσεις üπου λαμβÜνεται η διδαχÞ. ΠÜντως η μικρÞ Ýδιχνε να τα παßρνει τα... γρÜμματα κÜθε φορÜ και με κÜθε διδαχÞ.
     Κι üπως εßναι σýνηθες σε μεγÜλους ηγÝτες, Þρθε η þρα της πτþσης του απü προδοσßα, τη στιγμÞ που η μικρÞ Þτανε κοριτσÜκι και μÜλιστα ßσα που τη γλýτωσε Ýνας απü τους Ýμπιστους του ΣπαργκÜπη και τη πÞρε μακρυÜ. Την Ýκρυψε κÜμποσα χρüνια κι üταν Ýγινε Ýφηβη γλýτωσε Üλλη μια φορÜ απü κÜποιους περαστικοýς κλÝφτες, που ωστüσο σκοτþσανε üλους τους υπüλοιπους. Τους κυνÞγησε και τους σκüτωσε και τους Ýξι μετÜ βÝβαια, αλλÜ τß να το κÜνεις üταν μÝνεις ολομüναχη σ' ολÜκερη στÝππα κι Üγνωστη. Τη περιμÜζεψε μια Üλλη φυλÞ που εßχανε καλÝς σχÝσεις με τους Σκýθες (ΜασσαγÝτες) και πÝρασε κÜμποσο διÜστημα μαζß τους που κι εκεß διακρßθηκε σε θÜρρος, τÝχνη των üπλων, ιππασßα, αλλÜ και στην γρηγορÜδα σκÝψης κι εξυπνÜδα και διπλωματßα.

                                  Η Λιονταρßνα Της ΣτÝππας
 
     ¼ταν ο Κýρος εßχε πετýχει τη κατÜκτηση των Βαβυλωνßων, εßχε πλÝον επιθυμßα να φÝρει τους ΜασσαγÝτες στη κυριαρχßα του. Αυτοß λÝγεται πως Þτανε μεγÜλο και πολεμικü Ýθνος, που κατοικεß προς την ανατολÞ του Þλιου, πÝρα ​​απü τον ποταμü ΑρÜξη (ΣÞμερα λÝγεται Συρ-ΝτÜρια) κι απÝναντι απ' τους Ισσηδüνες (αρχαßοι λαοß της ΚεντρικÞς Ασßας στο τÝλος της εμπορικÞς οδοý που οδηγοýσε βορειοανατολικÜ απü τη Σκýθεια, που περιγρÜφεται στη χαμÝνη Αριμασπßα του ΑριστÝα, απü τον Ηρüδοτο στην Ιστορßα του κι απü τον Πτολεμαßο στη Γεωγραφßα του). Εδþ ξεκινÜ τη διÞγηση ο Ηρüδοτος κι εμεßς ακοýμε:



     Απü πολλοýς θεωροýνται φυλÞ των Σκυθþν, στο ντýσιμο
και στον τρüπο ζωÞς τους, οι MασσαγÝτες μοιÜζουνε με τους Σκýθες. ΜÜχονται τüσο με Üλογο üσο και με τα πüδια, καμμßα μÝθοδος δεν εßναι περßεργη γι' αυτοýς: χρησιμοποιοýνε τüξα και λüγχες, αλλÜ το αγαπημÝνο τους üπλο εßναι το τσεκοýρι μÜχης. Τα χÝρια τους εßναι  καλυμμÝνα ολÜκερα απü χρυσü Þ ορεßχαλκο. Για τις αιχμÝς των βελþν τους και για τις Üκρες των δορÜτων και τα τσεκοýρια τους χρησιμοποιοýν ορεßχαλκο. για καλýμματÜ του κεφαλιοý και ζþνες το χρυσü. Το ßδιο ισχýει και με τη προστασßα των αλüγων τους, τους βÜζουνε θþρακες απü ορεßχαλκο, αλλÜ χρησιμοποιοýνε χρυσü για τα ηνßα και τα λοιπÜ προστατευτικÜ τους. Δεν χρησιμοποιοýν οýτε σßδερο οýτε ασÞμι, γιατß δεν εßχανε στη χþρα τους, αλλÜ εßχαν Üφθονο ορεßχαλκο και χρυσü.
     ΜερικÜ απü τα ÝθιμÜ τους: ΚÜθε Üντρας Ýχει μüνο μßα γυναßκα, αλλÜ üλες οι γυναßκες κρατοýνται απü κοινοý. γιατß αυτü εßναι Ýνα Ýθιμο των Μασσαγετþν κι üχι των Σκυθþν, üπως λÝνε λανθασμÝνα οι ¸λληνες. Η ανθρþπινη ζωÞ δεν φτÜνει στο φυσικü της τÝλος με αυτοýς τους ανθρþπους. αλλÜ üταν Ýνας Üντρας μεγαλþνει, üλοι οι συγγενεßς του μαζεýονται και τον προσφÝρουνε σε θυσßα. προσφÝροντας ταυτüχρονα μερικÜ βοοειδÞ. ΜετÜ τη θυσßα βρÜζουνε τη σÜρκα και γιορτÜζουνε κι üσοι τελειþνουνε τις μÝρες τους υπολογßζονται οι πιο χαροýμενοι. Αν Ýνας Üντρας πεθÜνει απü ασθÝνεια, δεν τον τρþνε, αλλÜ τονε θÜβουνε στο Ýδαφος, θρηνþντας τη κακοτυχßα του üτι δεν γιορτÜστηκε με τη θυσßα του. Δεν σπÝρνουνε, αλλÜ ζοýνε απü τα κοπÜδια τους, και με ψÜρια, που υπÜρχουνε σε αφθονßα στον ΑρÜξη. Το γÜλα εßναι αυτü που πßνουνε κυρßως. Ο μüνος θεüς που λατρεýουν εßναι ο Þλιος και σε αυτüν προσφÝρουν Üλογο σε θυσßα. με την Ýννοια üτι δßνουμε στους ταχýτερους απü τους θεοýς το ταχýτερο απü üλα τα θνητÜ πλÜσματα. Εδþ συνεχßζει ο περßπου μýθος:
     Ας γυρßσουμε πßσω στην Ýφηβη πλÝον κοπÝλλα που μεγαλþνει με τους φιλικοýς προς αυτÞν και τον πατÝρα της γεßτονες και γßνεται Ýνα μαζß τους. Τους πεßθει μÜλιστα, üταν υπÜρχουν οι κατÜλληλες συνθÞκες, να εκδικηθοýνε τους προδüτες που σκοτþσανε τον πατÝρα της και τþρα σφετερßζονταν το θρüνο του. Μπαßνοντας κι η ßδια επικεφαλÞς της επßθεσης φτÜνουνε μπροστÜ στον παρατεταγμÝνο αντßπαλο, που Þτανε πιο μεγÜλος κι ηγεßτο απü τους προδüτες -που εßχανε κÜνει τη βρωμοδουλειÜ κρυφÜ. Τüτε κι ενþ ετοιμαζüντουσαν για επßθεση, η κοπÝλλα πια, Τüμυρις, καλπÜζει με θÜρρος και φτÜνει μπροστÜ στους αντιπÜλους.



 -"ΛαÝ μου" τους φωνÜζει με δυνατÞ και καθÜρια φωνÞ, "δεν Ýχω κÜτι μαζß σας, αντßθετα σας αγαπþ üπως ο πατÝρας μου, ΣπαργκÜπη".. Στο Üκουσμα του ονüματος, μια αναταραχÞ ξÝσπασε, οι δυο προδüτες προσπÜθησαν να την εμποδßσουν να συνεχßσει, αλλÜ οι πιο κοντινοß τους συγκρÜτησαν και τους ανÜγκασαν σε ησυχßα. Η Τüμυρις συνÝχισε: "Ναι εßμαι η κüρη του Üξιου ΣπαργκÜπη, που απü προδοσßα αυτþν των δυο που τþρα ηγοýνται, σκοτþθηκε κι εγþ ßσα που γλýτωσα. Εßχανε συνεννοηθεß με τους ΧωρÝσμιους για συνεργασßα, πρÜγμα που ο πατÝρας μου δεν Ýστερξε, γιατß με αυτοýς δεν Ýχουμε κανÝνα κοινü. ¸τσι κι αφοý τον εßχανε σκοτþσει ξεκßνησε η συγκεκριμÝνη συνεργασßα. Τþρα εßμαι εδþ μπροστÜ σας ζητþντας εκδßκηση για το αßμα του πατÝρα μου κι αρχηγοý σας".
     Οι δυο προδüτες προσπÜθησαν να αντιδρÜσουν αλλÜ σε λßγα δευτερüλεπτα τα κεφÜλια τους κοσμοýσανε το Üλογο της Τομýριδος εν μÝσω επευφημιþν κι εναγκαλισμþν. Αυτü Þτανε. Την εßχανε δεχτεß σαν ηγÝτιδα και μÜλιστα με λατρεßα, χωρßς να χυθεß στÜλα αßμα. Κι üχι μüνον αυτü, εßχανε πλÝον και τη συνεργασßα των γειτüνων που εκτιμþντας το θÜρρος και τη γενναιüτητÜ της την εßχανε σαν αδελφÞ και σýμμαχο. Η Τüμυρις δεν Þτανε πια κοριτσÜκι, Þτανε μια πολεμßστρια αρκετÜ ικανÞ και μια ηγÝτις εξαιρετικÜ διπλωματικÞ κι Ýξυπνη.



     ¼ταν Þρθε η þρα να διαλÝξει Ýνα σýζυγο και να του αποθÝσει την ηγεσßα, διÜλεξε τον πιο κατÜλληλο, τον Ροýσταη. Του Ýκανε κι Ýνα γιο τον Σπαργκασßδη ο οποßος μεγÜλωνε με τις ßδιες αρχÝς που μεγÜλωναν üλα τα παιδιÜ των Μασσαγετþν κι η ßδια. Η επüμενη κßνηση Þταν να στραφεß και να εξαφανßσει τους ΧωρÝσμιους κι üταν το πÝτυχε κι αυτü Þτανε πια πανßσχυρη δýναμη στη στÝππα. ¼λοι πλÝον οι γειτονικοß λαοß της δεßχνανε τον πρÝποντα σεβασμü και καθþς κανÝναν δεν αδßκησε ποτÝ, δεν εßχανε και κανÝνα λüγο να της πÜνε κüντρα. Εδþ παραδßδω τη συνÝχεια στον Ηρüδοτο και πÜλι:

     ~530 π.Χ. Εκεßνη τη στιγμÞ τους ΜασσαγÝτες κυβερνοýσε μια βασßλισσα, τ' üνομÜ της, Τüμυρις, που μετÜ το θÜνατο του συζýγου της, ξανανÝβηκε στο θρüνο. Σε αυτÞν, ο Κýρος Ýστειλε πρεσβευτÝς, με οδηγßες να της παραδþσουνε πρüταση γÜμου και πρüσκληση να τη καλÝσουνε στο παλÜτι του, για να συζητÞσουνε, ενþ στα σχÝδιÜ του εßχε να τη σκοτþσει για να μη βρει αντßσταση. Ωστüσο, εκεßνη κατÜλαβε πως Þταν το βασßλειü της κι üχι την ßδια, που φλερτÜρει ο Κýρος κι απαγüρευσε στους Üντρες του να πλησιÜσουν. Γιατß üπως εßπαμε, οι Üντρες σýζυγοι υπερισχýουνε των γυναικþν, βÜσει των εθιμων τους κι η ßδια εßχε αποτραβηχτεß στον σýζυγü της, κι Ýτσι του αντιπρüτεινε μιαν Üλλη λýση. Ο Κýρος εßχε μια κüρη, την ¢τοσσα, κι αυτÞ εßχε τον γιο της τον Σπαργκασßδη, οπüτε Ýξυπνα του 'κανε ρελÜνς-προξενιü, πρÜγμα που φυσικÜ αυτüς δεν δÝχτηκε κι Ýτσι, λοιπüν, διαπιστþνοντας üτι δεν προωθοýσε τα σχÝδιÜ του απü αυτÞ την Ýμπνευση, βαδßζει προς τον ΑρÜξη κι εμφανßζει ανοιχτÜ τις εχθρικÝς του προθÝσεις. ¢ρχισε να κατασκευÜζει μια γÝφυρα που ο στρατüς του θα μποροýσε να διασχßσει τον ποταμü κι Üρχισε να χτßζει πýργους πÜνω στα σκÜφη που επρüκειτο να χρησιμοποιηθοýν στο πÝρασμα. ΑλλÜ ποιüς Þταν αυτüς ο Κýρος και γιατß τÜχα τον εßπανε ΜÝγα; Να το δοýμε κι αυτü- μια παρÝνθεση λοιπüν:
_______________________________

                                ΠροικισμÝνος Αντßπαλος

    Ο Κýρος Β' της Περσßας (~602 Þ 600  π.Χ. - 530 π.Χ.), γνωστüς κοινþς ως Κýρος ο ΜÝγας και Κýρος ο Πρεσβýτερος, Þταν ο ιδρυτÞς της ΑχαιμενιδικÞς Αυτοκρατορßας, της πρþτης ΠερσικÞς Αυτοκρατορßας. ¹τανε μεγÜλος κατακτητÞς κι ο σημαντικüτερος βασιλιÜς της Περσßας απü τη δυναστεßα των Αχαιμενιδþν. Η βασιλεßα του σýμφωνα με τις πηγÝς, διÞρκεσε 29 Þ 31 χρüνια, εßναι ο ιδρυτÞς της μεγÜλης ΠερσικÞς αυτοκρατορßας των Αχαιμενιδþν με πλÞθος απü τßτλους. Ο Ξενοφþν αναφÝρει πως Þταν γιος του Καμβýση Α' και της ΜανδÜνης, κüρης του βασιλιÜ των ΜÞδων, ΑστυÜνη που μεγÜλωσε στην αυλÞ του, και σε ηλικßα μüλις 16 χρονþν νßκησε κι Ýδιωξε τους Ασσýριους. ΚÞρυξε τον πüλεμο εναντßον του παπποý του Κýρου Α' και τελικÜ επικρÜτησε. ΜεγÜλωσε την Ýκταση του κρÜτους του κατακτþντας τους διÜφορους γειτονικοýς του λαοýς, στους οποßους φÝρθηκε με επιεßκεια. Με τη σειρÜ: Νßκησε τους ΜÞδους και πÞρε την εξουσßα απü τον ΑστυÜγη το 549, νßκησε τους Ληδοýς το 547 και τον Κροßσο, τον οποßο πÞρε σýμβουλü του λüγω της γνωστÞς μας ιστορßας με τον Σüλωνα. Νßκησε και προσÜρτησε επßσης, το 539 τους Βαβυλþνιους του ΒαλτÜζαρ. Εßχε σκοπü να περÜσει νικηφüρα τη στÝππα και να επιτεθεß στην Αßγυπτο.

    Οι κατακτÞσεις του επεκτÜθηκαν απü το Αιγαßο ΠÝλαγος και τον ΕλλÞσποντο ως τον Ινδü ποταμü, Þταν η μεγαλýτερη αυτοκρατορßα που γνþρισε ποτÝ η ανθρþπινη ιστορßα, οι κατακτÞσεις του Κýρου τον Ýκαναν κυρßαρχο της Ασßας. Οι σπουδαιüτερες αυτοκρατορßες που κατÝλαβε Þταν οι Βαβυλþνιοι, οι ΜÞδοι και το πανßσχυρο κεßνη την εποχÞ βασßλειο των Λυδþν του Κροßσου που κυριαρχοýσε σ' ολüκληρη τη Μ.Ασßα. Η κατÜκτηση της Λυδßας κι η κατÜλυση του βασιλεßου του Κροßσου ολοκλÞρωσε τη κατÜκτηση της Ασßας για λογαριασμü του Κýρου, η επüμενη περιοχÞ που σχεδßαζε να κατακτÞσει Þταν η Αßγυπτος αλλÜ δεν Ýγινε επειδÞ τον πρüλαβε ο θÜνατος.
     Ο Κýρος Β' σýμφωνα με τους αρχαιολüγους, εßναι ο πρþτος βασιλιÜς στην ιστορßα που Ýκανε τη διακÞρυξη των ανθρþπινων δικαιωμÜτων, τα κατÝγραψε απü το 539 π.Χ. ως το 530 π.Χ. στον περßφημο Κýλινδρο του Κýρου. Μοßρασε την απÝραντη αυτοκρατορßα του σε σατραπεßες με ανþτερο κυβερνÞτη τον ßδιο τον μεγÜλο βασιλιÜ (σÜχη) κι εßχε τα ανÜκτορα του στις ΠασαργÜδες. Εßναι επιπλÝον, Ýνα απü τα σημαντικüτερα πρüσωπα της Βßβλου, περιγρÜφεται σαν ο μεγÜλος φιλÜνθρωπος βασιλιÜς των Περσþν που επÝτρεψε στους Ιουδαßους να επιστρÝψουν στα Ιεροσüλυμα και να λατρÝψουν ελεýθερα το θεü τους. ΕξÝδωσε τα διατÜγματα της αποκατÜστασης, γι' αυτü πÞρε απü τη Βßβλο τον τßτλο του χρισμÝνου. ΤÝλος üρισε διÜδοχο του τον μεγαλýτερο γιο του Καμβýση Β' αλλÜ σýμφωνα με εντολÞ της διαθÞκης του κληροδüτησε στον μικρüτερο γιο του ΣμÝρδι τις ανατολικÝς σατραπεßες της αυτοκρατορßας του. Εδþ επιστρÝφω στον Ηρüδοτο για τη συνÝχεια απü τη στιγμÞ που πÞρε την απüφαση να διαβεß τη στÝππα
   
_________________________________

     Ενþ ο ΠÝρσης ηγÝτης ασχολιüταν με αυτÜ, η Τüμυρις του Ýστειλε Ýνα πρεσβευτÞ, που του εßπε: "ΒασιλιÜ των ΜÞδων, σταμÜτα αυτÞ τη προαπÜθεια, γιατß δεν μπορεßς να ξÝρεις  αν η τελικÞ Ýκβαση θα 'χει ευνοúκü αποτÝλεσμα. Μεßνε ευχαριστημÝνος με το να κυβερνÜς ειρηνικÜ το δικü σου βασßλειο, κι Üσε εμÜς να βασιλεýουμε το δικü μας, ειρηνικÜ και φιλικÜ. Ωστüσο, ξÝρω üτι δεν θα επιλÝξεις να ακολουθÞσεις αυτÞ τη συμβουλÞ, καθþς δεν υπÜρχει τßποτα λιγüτερο επιθυμητü απü την ειρÞνη και την ησυχßα, Ýλα τþρα, αν επιθυμεßς τüσο πολý να συναντÞσεις τη Τομýριδα, μη κÜνεις τζÜμπα κüπο για τη κατασκευÞ γÝφυρας. Ας αποτραβηχτοýμε κι οι δυο λαοß τρεις ημÝρες πορεßα απü την üχθη του ποταμοý και θα περÜσουμε μεις αφοý τραβηχτεßτε εσεßς σε κÜποια απüσταση κι αν πÜλι θÝλετε μÜχη, ας δοθεß σε τοýτη τη μεριÜ του ποταμοý".



      Ο Κýρος, με αυτÞ τη προσφορÜ, κÜλεσε τους αρχηγοýς των Περσþν κι Ýθεσε το ζÞτημα ενþπιον τους, ζητþντας τους να τονε συμβουλÝψουνε τι πρÝπει να κÜνει. ¼λες οι ψÞφοι Þταν υπÝρ του να αφÞσει τη Τομýριδα να διασχßσει το ρεýμα και να δþσει μÜχη στο περσικü Ýδαφος.
¼μως ο Κροßσος ο Λυδüς (ο γνωστüς μας απü τον Σüλωνα), που Þτανε παρþν στη συνÜντηση των αρχηγþν, απÝρριψε αυτÞ τη συμβουλÞ, σηκþθηκε λοιπüν κι εßπε: "Δυστυχþς, τα δικÜ μου βÜσανα, απü τη πολý πικρßα τους, με δßδαξαν να βλÝπω τους κινδýνους. Αν θεωρεßς τον εαυτü σου αθÜνατο κι ο στρατüς σου εßναι στρατüς αθÜνατων, η συμβουλÞ μου αναμφßβολα θα πεταχτεß στα σκουπßδια ΑλλÜ αν αισθÜνεσαι τον εαυτü σου ως Üντρα και κυβερνÞτη αντρþν, βÜλε το καλÜ στο νου, πως υπÜρχει Ýνας τροχüς στον οποßο περιστρÝφονται οι υποθÝσεις των αντρþν κι üτι η κßνησÞ του απαγορεýει στον ßδιο Üνθρωπο να εßναι πÜντα τυχερüς. Τþρα σχετικÜ με το υπü εξÝταση ζÞτημα, η κρßση μου Ýρχεται σε αντßθεση με την κρßση των Üλλων συμβοýλων σου. Γιατß αν συμφωνÞσεις να δþσεις στον εχθρü εßσοδο στη χþρα σου, σκÝψου τι κßνδυνο διατρÝχει! Γιατß, σßγουρα, αν κερδßσει τη μÜχη, δεν θα επιστρÝψει στο σπßτι του, αλλÜ θα βαδßσει προς τα κρÜτη της αυτοκρατορßας σου. ¹, αν κερδßσεις τη μÜχη, τüτε κερδßζεις πολý λιγüτερα απ' ü,τι αν Þταν απÝναντι απü το ρÝμα, üπου θα μποροýσατε να βαδßσετε εσεßς στα μÝρη τους. Αντß να σε νικÞσουνε στο δικü σου Ýδαφος, πρÝπει να ορßσεις το δικü τους σε παρüμοια περßπτωση. ΠÝρασε το στρατü στην Üλλη πλευρÜ του ποταμοý κι Ýχεις πρüσβαση αμÝσως στη καρδιÜ της χþρας τους. ΕπιπλÝον, δεν θα Þταν απαρÜδεκτο για τον Κýρο, τον γιο του Καμβýση να οπισθοχωρÞσει και να παραδþσει Ýδαφος σε μια γυναßκα; Η συμβουλÞ μου, λοιπüν, εßναι üτι διασχßζουμε το ποτÜμι και στρατοπεδεýουμε εκεß. Μου λÝνε üτι δεν γνωρßζουνε τα καλÜ πρÜγματα που 'χουμε μεις οι ΠÝρσες και δεν Ýχουνε δοκιμÜσει ποτÝ τις υπÝροχες απολαýσεις της ζωÞς. Ας προετοιμÜσουμε λοιπüν μια γιορτÞ με αυτÜ στο στρατüπεδο μας, αφÜχτε αρνιÜ κι αφÞστε κρασß Üφθονο þστε να προμηνÜ γλÝντι κι αφÞνοντας πßσω το πιο αδýναμο μÝρος του στρατÝýματος να απομακρυνθοýμε προς την Üκρη του ποταμοý. Εκτüς αν κÜνω πÜρα πολý λÜθος, üταν δοýνε το καλü γλÝντι θα ξεχÜσουν üλα τ' Üλλα και θα πÝσουν. Τüτε κι αφοý θα 'χουμε ποτßσει το κρασß με χασßς, επιστρÝφουμε και τους νικÜμε εýκολα". (ΜÜγκας ο Κροßσος -καμμÝνος απü εμπειρßα και πλÝον σοφüτερος).



     Ο Κýρος, üταν τα δýο σχÝδια τÝθηκαν σε αντιπαρÜθεση μπροστÜ του, Üλλαξε γνþμη και προτßμησε τη συμβουλÞ που 'χε δþσει ο Κροßσος, Ýστειλε απÜντηση στη Τομýριδα üτι πρÝπει να αποσυρθεß κι üτι θα διασχßσει αυτüς το ποτÜμι. ΑποτραβÞχτηκε λοιπüν αυτÞ κι αφÞνοντας στον Κροßσο τη φροντßδα του γιου του Καμβýση (τον οποßο εßχε διορßσει για να τον διαδεχθεß στο θρüνο), με αυστηρÞ εντολÞ να του 'χει κÜθε σεβασμü που αρμüζει και να τον μεταχειρßζεται καλÜ, αν η αποστολÞ αποτýγχανε τους Ýστειλε και τους δυο πßσω στη Περσßα. ¸πειτα διÝσχισε τον ποταμü με τον στρατü του.
     Τη πρþτη νýχτα μετÜ το πÝρασμα, καθþς κοιμüτανε στη χþρα του εχθροý, του εμφανßστηκε Ýνα üραμα. Φαινüταν να βλÝπει στον ýπνο του τον μεγαλýτερο απü τους γιους του ΥστÜσπη, με φτερÜ στους þμους του, να σκιÜζει με τη μßα φτεροýγα Ασßα και την Ευρþπη με την Üλλη. Τþρα ο ΥστÜσπης, ο γιος του ΑρσÝμη, Þταν απü τη φυλÞ των Αχαúμενιδþν κι ο μεγαλýτερος δικüς του γιος, ο Δαρεßος, Þταν τüτε μüλις εßκοσι ετþν. ¢ρα, επειδÞ δεν Þταν ακüμα στην ηλικßα για να πÜει σε μÜχες, εßχε μεßνει πßσω στη Περσßα. ¼ταν ο Κýρος ξýπνησε και σκÝφτηκε καλÜ το üραμα, του φÜνηκε üτι Ýχει σημασßα. ΕπομÝνως, μÞνυσε στον ΥστÜσπη: "ΥστÜσπη, ο γιος σου μαθαßνω πως συνωμοτεß εναντßον μου για το στÝμμα. Θα σου πω πþς το ξÝρω σßγουρα. Οι θεοß προσÝχουν την ασφÜλειÜ μου και με προειδοποιοýν εκ των προτÝρων. για κÜθε κßνδυνο. Τþρα χθες το βρÜδυ, πλαγιασμÝνος στο κρεβÜτι μου, εßδα σε Ýνα üραμα τον μεγαλýτερο απü τους γιους σου με φτερÜ στους þμους του, να σκεπÜζει με τη μßα φτεροýγα την Ασßα και την Ευρþπη με την Üλλη. Απü αυτü εßναι σßγουρο, πÝρα απü κÜθε πιθανÞ αμφιβολßα, üτι ασχολεßται με κÜποια συνωμοσßα εναντßον μου. Γýρνα αμÝσως στη Περσßα και να 'σαι σßγουρος πως üταν επιστρÝψω απü την κατÜκτηση τþν Μασσαγετþν, ο γιος σου θα λογοτÞσει σε μÝνα".
     ¸τσι, ο Κýρος μßλησε, με τη πεποßθηση πως εßχε συνωμοτÞσει ο Δαρεßος. αλλÜ Ýχασε την αληθινÞ Ýννοια του ονεßρου, το οποßο στÜλθηκε απü τον Θεü για να τον προειδοποιÞσει, üτι Ýμελλε να πεθÜνει εκεß και τüτε, κι üτι το βασßλειü του θα 'φτανε στα χÝρια του Δαρεßου. Ο ΥστÜσπης δε, του απÜντησε ως εξÞς: "Δεν υπÜρχει κανÝνας ΠÝρσης που θα συνωμοτοýσε εναντßον σας! Αν υπÜρχει κÜποιος, θα θανατωθεß γρÞγορα, τους κÜνατε ελεýθερους Üντρες, üταν τους βρÞκατε σκλαβωμÝνους και τους κÜνατε κυρßαρχους üλων. Αν Ýνα üραμα Ýχει φανερþσει πως ο γιüς μου συνωμοτεß εναντßον σας, τον παραδßδω στα χÝρια σας για να τον κÜνετε ü,τι θÝλετε". ¸πειτα πÝρασε τον ΑρÜξη κι επÝστρεψε στη Περσßα για να προσÝχει τον Δαρεßο.
     Εν τω μεταξý, ο Κýρος, Ýχοντας προχωρÞσει μια πορεßα μιας μÝρας απü το ποτÜμι, Ýκανε üπως του εßχε συμβουλÝψει ο Κροßσος και, αφÞνοντας το Üχρηστο τμÞμα του στρατοý του στο στρατüπεδο, αποχþρησε με τα καλÜ του στρατεýματα προς τον ποταμü. Λßγο αργüτερα, ο στρατüς της Τομýριδος, κατÜ το Ýνα τρßτο,με επικεφαλÞς το γιο της Σπαργκασßδη, πÝφτει πÜνω στο στρÜτευμα που 'χεν αφ´σει ο Κýρος και τους λιανßζει.. Στη συνÝχεια, βλÝποντας το συμπüσιο που τους περßμενε, κÜθισαν κι Üρχισαν να γιορτÜζουν. ¼ταν καλüφαγαν και καλüπιαν, τους πÞρε ο ýπνος, üπως ακριβþς εßχε προβλÝψει ο Κροßσος. Ο στρατüς του Κýρου που περßμενε πιο πÝρα, πÝσαν επÜνω τους και τους λιανßσανε. Σκοτþσανε το μεγαλýτερο μÝρος του και πιÜσανε πολλοýς αιχμαλþτους -μεταξý αυτþν κι ο γιος της.



     Εκεßνη üταν Ýμαθε τι εßχε συμβεß στον γιο της και στον στρατü της, Ýστειλε το εξÞς μÞνυμα στον Κýρο: "ΑιμοδιψÞ Κýρο, δεν μπορεßς να περηφανεýεσαι γι' αυτÞ τη κακÞ επιτυχßα: Þτανε το κρασß κι η μÝθη του -που, üταν το πßνεις, σε κÜνει να εßσαι τüσο τρελüς κι Üμυαλος και μεθυσμÝνος üντας λες και πολλÝς χαζομÜρες. ¹ταν αυτü το δηλητÞριο που παγßδεψες το παιδß μου κι Ýτσι τον νßκησες κι üχι σε δßκαιο ανοιχτü αγþνα. Τþρα Üκου αυτü που θα σε συμβουλÝψω και να 'σαι βÝβαιος πως θα 'ναι για το καλü σου. Στεßλε μου πßσω τον γιο μου ζωντανü και φýγε απü τη γη μου Þσυχα και δε θα σε πειρÜξει κανεßς. Αν αρνηθεßς σου ορκßζομαι στον Þλιο, εγþ η ηγÝτιδα των Μασσαγετþν, μιας κι εßσαι διψασμÝνος για αßμα, θα στο ποτßσω να το πιεßς με τα ßδια μου τα χÝρια"!
     Ο Κýρος Ýλαβε το μÞνυμα και γÝλασε χωρßς να το σεβαστεß καθüλου. Ο δε Σπαργκασßδης, üταν συνÞλθε απü τη μÝθη κι εßδε με τα καθαρÜ πλÝον μÜτια του το ýψος της καταστροφÞς, ζÞτησε χÜρη απü το βασιλιÜ να του λýσουνε τα χÝρια, πρÜγμα που Ýγινε αμÝσως. Τüτε κι üταν εßχε ξεφýγει τη προσοχÞ üλων, Üρπαξε Ýνα σπαθß κι αυτοκτüνησε.
Η Τüμυρις, üταν διαπßστωσε πως δεν ελÞφθη στα σοβαρÜ απü τον Κýρο, συγκÝντρωσε üλες τις δυνÜμεις της στÝππας κι ετοιμÜστηκε για τη τελικÞ αναμÝτρηση, -που εßχε μεταξý Üλλων και προσωπικü πλÝον χαρακτÞρα γεμÜτο κι εγωισμü, εκτüς απü εκδßκηση και πεßσμα. Κι Ýτσι ξημÝρωσε λοιπüν κεßνη η μεγÜλη μÝρα: Καλοκαßρι, 530 π. Χ.



      ¼ταν παρÝταξε üλο το στρÜτευμÜ της -üλες οι φιλικÝς και μη, φυλÝς φοβοýμενες τις επιπτþσεις μιας Þττας και τις συνÝπειες, εßχανε σπεýσει σýσσωμες- τους μßλησε με δυνατÞ και καθÜρια φωνÞ, üπως πÜντα, λÝγοντÜς τους τα εξÞς: "Φßλοι, γεßτονες, αδÝρφια και συ αγαπημÝνε μου λαÝ, βρισκüμαστε μπροστÜ σε μια πολý μεγÜλη και πρωτüφαντη απειλÞ. Ο διψασμÝνος για αßμα Κýρος δεν χρωστÜει να κÜνει καλü σε κανÝνα. Στο νου του Ýχει μüνο τις κατακτÞσεις και να σκλαβþνει στην εξουσßα του λαοýς που δεν τονε πειρÜξανε και ζοýσαν ειρηνικÜ στις χþρες τους. Κι εμεßς üμως ενþ εßμαστε ισχυροß, δεν απειλÞσαμε ποτÝ κÜνενα και ζοýσαμε στις πατρßδες μας φιλειρηνικÜ, με τα συνÞθειÜ μας, τις οικογÝνειÝς μας, τα ζωντανÜ μας και τους θεοýς μας. Τþρα αυτÜ üλα απειλοýνται κι οφεßλουμε να τα υπερασπιστοýμε με το ßδιο μας το αßμα, γι' αυτü λÝω να μη του δþσουμε αυτÞ τη χαρÜ, αντßθετα να τονε βουτÞξουμε στο ßδιο του το αßμα". Ενθουσιασμüς ακολοýθησε τα τελευταßα της λüγια, üλοι ζητωκραυγÜσανε κι αμÝσως πÞρανε τις θÝσεις τους μπροστÜ στον παρατεταγμÝνο Þδη μεγÜλο αντßπαλο.
     Απü üλες τις μÜχες στις οποßες οι βÜρβαροι Ýχουν εμπλακεß μεταξý τους, θεωρþ πως Þταν η πιο σκληρÞ κι απ' ü,τι καταλαβαßνω Þτανε κυρßως ο τρüπος που διεξÞχθη: Πρþτα οι δýο στρατοß ρßξανε βροχÞ απü βÝλη ο Ýνας στον Üλλο κι üταν αδειÜσαν οι φαρÝτρες, Üρχισαν να πολεμοýν σþμα με σþμα, τσεκοýρι το τσεκοýρι, μαχαßρι με μαχαßρι και φυσικÜ με τ' Üλογα. Αυτü συνεχßστηκε για μεγÜλο χρονικü διÜστημα, χωρßς να υποχωρεß κανεßς. ΤελικÜ επικρÜτησε η Τüμυρις κι οι σýμμαχοß της. Το μεγαλýτερο μÝρος του στρατοý των Περσþν καταστρÜφηκε κι ο ßδιος ο Κýρος Ýπεσε, αφοý βασßλεψε εννÝα κι εßκοσι χρüνια. Μ' εντολÞ της βασßλισσÜς τους αρχßσανε να ψÜχνουν εναγωνßως τις σωροýς των σφαγμÝνων, για το σþμα του κι üταν τονε βρÞκανε του κüψανε το κεφÜλι και το πÞγανε σε κεßνη. ΑυτÞ πÞρε Ýνα μεγÜλο δοχεßο και γεμßζοντÜς το ανθρþπινο αßμα, βοýτηξε το κεφÜλι μÝσα, φωνÜζοντÜς του περÞφανα: "¸ζησα και σε κÝρδισα στη μÜχη κι üμως απü σÝνα καταστρÜφηκα, γιατß μου πÞρες τον μονÜκριβο γιο μου με δüλο. Τþρα Þρθε η þρα να σε πληρþσω üπως σου το 'χα υποσχεθεß κι εσý γελοýσες. Ορßστε αιμοδιψÞ ΒσσιλιÜ πιÝς το αßμα που διψÜς"! Απü τους πολλοýς διαφορετικοýς μýθους που λÝγονται για το θÜνατο του Κýρου, αυτü που γρÜφω τþρα μου φαßνεται πιο σωστü.(Εδþ τελειþνει ο Ηρüδοτος -κι η... λßγη σαλτσοýλα- τη διÞγησÞ του).


     Η εικüνα της Βασßλισσας Τομýριδος εßναι πολý δημοφιλÞς στη βιβλιογραφßα. Διατηροýσε Ýναν τερÜστιο αριθμü μýθων, θρýλων, ολüκληρων επικþν. ΓραπτÜ Ýργα κι Ýργα λογοτεχνικÜ κι Ýνα μπαλÝτο. Η βασßλισσα Τüμυρις παρουσιÜζεται συνÞθως σαν μια üμορφη γυναßκα, με σκοýρο δÝρμα, πλοýσια μαýρα μαλλιÜ, με μεγÜλη εξυπνÜδα, εμπειρßα και θÝληση. Επßσης, στην εικüνα αυτÞς της ηρωßδας υπÜρχει πÜντα η τραγωδßα της μητÝρας που Ýχασε τον αγαπημÝνο μονÜκριβο γιο της. ΠαρÜ το γεγονüς üτι κυβερνοýσε τη χþρα των ΣÜκα (Μασσαγετþν) πολý καιρü, η ιστορßα της παραμÝνει σχετικÜ Üγνωστη, καθþς αυτÜ τα γεγονüτα δεν Ýχουνε μüνον ιστορικü ενδιαφÝρον αλλÜ και λογοτεχνικü. ΥπÜρχουν απüψεις üτι εßναι το πρωτüτυπο των Αμαζüνων στην ελληνικÞ μυθολογßα, συμφωνεß ακüμη και το üτι πολλÝς πολεμßστριες ΣÜκα στερÞθηκαν τον Ýνα μαστü για την ευκολßα της χρÞσης του τüξου, αλλÜ αυτü δεν συνÝβη με αυτÞν. Ας το δοýμε απü τη πλευρÜ της ιστορßας λοιπüν.
     Η βασßλισσα των ΣÜκα, Τüμυρις, που ονομÜζεται επßσης βασßλισσα των Μασσαγετþν και (μασαγκÝτ σημαßνει η "mas-sak-ta" η μεγÜλη ορδÞ των ΣÜκα) Þταν απüγονος του ηγÝτη Ishpakaya, εγγονÞ της ηγÝτιδας Madiya και κüρης του θρυλικοý ΣπαργκÜπη. Οι ΣÜκα λοιπüν Þτανε μεγÜλη, πολεμικÞ φυλÞ που ζοýσε πÝρα απü τον ποταμü ΑρÜξη (σημερινü Συρ-ΝτÜρια), στην ανατολικÞ ακτÞ της Κασπßας θÜλασσας, στο σημερινü ΤουρκεστÜν.
Οι περισσüτερες πληροφορßες γι' αυτοýς φτÜσανε σÞμερα χÜρη στον Ηρüδοτο. ¸τσι, Ýχουνε περÜσει περßπου τρεις χιλιÜδες χρüνια απü τüτε που η βασßλισσα Τüμυρις κυβερνοýσε τους ΣÜκα στις ατÝλειωτες στÝπες. Οι ΣÜκα περιπλανηθÞκανε, σýμφωνα με τους θρýλους, απü τον Δοýναβη μÝχρι το ßδιο το ΑλτÜι (οροσειρÜ στο ΚαζακστÜν -χρυσü βουνü). Οι εκτÜσεις αυτÝς κατοικοýνταν απü ανθρþπους που οι ¸λληνες ονüμαζαν κÝνταυρους που γεννÞθηκαν στη σÝλα κι ο Ηρüδοτος Ýγραψε πως ο ßδιος ο ΗρακλÞς Þτανε γιος βασιλιÜ ΣÜκα.
     Οι εκτÜσεις αυτÝς Þταν τüσον αχανεßς που κανεßς δεν μποροýσε να τις κατακτÞσει. Οι ΣÜκα δεν εßχανε κανονικü στρατü, αλλÜ ο πληθυσμüς Þτανε μÜχιμος και κινητοποιÞθηκε αμÝσως κι οι γυναßκες στη τÝχνη του πολÝμου δεν Þτανε καθüλου κατþτερες απü τους Üνδρες. Η δýναμη του πνεýματος των γυναικþν πολεμιστþν Saka τρομοκρατοýσε τους εχθροýς κι ενÝπνευσε τους Þρωες να τους μιμηθοýν. Μια απü τις κορυφαßες Þταν η Βασßλισσα Τüμυρης. Σε διÜφορα μÝρη δημιουργÞθηκαν τραγοýδια, üπου η ηγÝτις ονομαζüτανε Tumar κι ακüμη και Tamar. Η τεχνικÞ των üπλων και των στρατιωτικþν ενεργειþν Þτανε γνωστÞ απü την παιδικÞ ηλικßα, ο πατÝρας δßδαξε μüνο τη κüρη του και συνεπþς πÜντα την Ýπαιρνε μαζß του και πολλÝς φορÝς Ýπρεπε να ξεφýγει κυνηγημÝνη στο Üλογο του πατÝρα.
     Την ιππασßα τη μÜθαινε απü τα πÝντε χρüνια της, και το πρþτο κοντü σπαθß - akinak - απü τα Ýξι. Κι η Τüμυρις, η βασßλισσα του ΣÜκα, Þταν τρελλÞ για τα πολεμικÜ. ΜετÜ το θÜνατü της, χρειÜστηκαν ταυτüχρονα τρεις Üρχοντες για το βασßλειο ΣÜκα. ΕυÝλικτη στρατιωτικüς στρατηγüς με μεγÜλη εξουσßα. ¼χι Üδικα προς τιμÞν της, το 1906, Τüμυρις ονομÜστηκε Ýνας μüλις ανακαλυφθεßς αστεροειδÞς, στη μνÞμη της ζωÞς της για χιλιÜδες χρüνια.



     Μßα απü τις φυλÝς Μασσαγετþν ονομÜστηκε ως επικεφαλÞς κι εκεß εκλÝγονταν οι ηγÝτες τους: εκεß κι η Tüμυρις üταν πÝθανε ο σýζυγüς της. Ο γÜμος της Þταν επßσης ενδιαφÝρων κι αξßζει μια ξεχωριστÞ αναφορÜ, αλλÜ οι πληροφορßες ανÜμεσα σε εκδοχÝς στα Ýπη εßναι σημαντικÜ διαφορετικÝς μεταξý τους. Εκτüς απü τον ηρωικü üμορφο Rustam, που Þταν ο σýζυγος, αναφÝρεται επßσης Ýνας εραστÞς -κÜποιος Bakhtiyar, ο οποßος Ýγινε προδüτης στις σημαντικüτερες μÜχες. Με λßγα λüγια, η λογοτεχνικÞ εικüνα της αρχαßας βασßλισσας εßναι ιδιαßτερα πλοýσια κι ενδιαφÝρουσα. Ενþ η πραγματικÞ κüρη του ΣπαργκÜπη μεγÜλωνε, στη ΚεντρικÞ Ασßα, οι ιερεßς Αχαιμενßδες, υπü την ηγεσßα του διαβüητου Κýρου, επεκτεινüταν ενεργÜ. Ο Κýρος ο ανßκητος, που ηττÞθηκε απü τη Βασßλισσα Τομýριδα; Θα μποροýσε. Κι αυτü οφεßλεται στο γεγονüς üτι οι φυλÝς ΣÜκα, που δεν εßχανε συνηθßσει να υπüκεινται σε κανÝναν, επηρεÜστηκαν βαθμιαßα απü την επεκτατικüτητα. ΜÝχρι κεßνη τη στιγμÞ, η βασßλισσα εßχε Þδη μεγαλþσει, εßχε παντρευτεß κι εßχε κÜνει γιο που Ýγινε πολεμιστÞς.
     Η φυλÞ των ΣÜκα, νομÜδες στις ατÝλειωτες εκτÜσεις της Ασßας -μια ακüμη πιο φωτεινÞ εικüνα τüσο για την ιστορßα üσο και για τη λογοτεχνßα. Αυτοß οι üμορφοι και πολý πολεμοχαρεßς, οι υπÝροχοι αναβÜτες κι εξαιρετικοß σκοπευτÝς Ýγιναν τα πρωτüτυπα των ηρþων τüσων μυθικþν ιστοριþν. ¼χι μüνο οι Αμαζüνες Þρθαν στην ΕλλÜδα απü τις ασιατικÝς στÝππες, αλλÜ κι οι κÝνταυροι. Οι ¸λληνες πολÝμαρχοι περιÝγραψαν τη σκυθικÞ επßθεση ως πονηρÞ κι απροσδüκητη. Ο στρατüς βλÝπει μιαν αγÝλη αλüγων, üμοια με τα Üγρια και ξαφνικÜ ιππεßς εμφανßζονται μπροστÜ τους κι επιτßθενται στους στρατιþτες που δεν εßναι Ýτοιμοι να απωθÞσουν την επßθεση. Οι ΣÜκα κατÜφεραν να κρυφτοýν στη ρÜχη του αλüγου, þστε να μην Þταν ορατοß. ¸τσι οι ¸λληνες Ýδωσαν στους Σκýθες τις ιδιüτητες των κÝνταυρων. Και καθþς οι γυναßκες ΣÜκα συμπεριφÝρονται με τον ßδιο τρüπο στη μÜχη -εντελþς ισÜξιες με τους Üνδρες, οι ¸λληνες μιλÜνε για τις φυλÝς των Αμαζüνων -υπερφυσικÜ üμορφες γυναßκες, γενναßες και δυνατÝς. Η βιογραφßα της Τομýριδος επιβεβαιþνει πλÞρως αυτÝς τις ιστορßες, εκτüς απü üτι δεν κüβανε το στÞθος τους. Οι ¸λληνες εßναι ειδικευμÝνοι αφηγητÝς, αν και μερικÝς φορÝς μπερδεýονται στις μαρτυρßες τους.
     ΟρισμÝνες αρχαßες πηγÝς μιλÜνε για τους ΣÜκα ως φιλüξενο, ευγενÞ, ευγενικü, ειλικρινÞ και θαρραλÝο λαü. ¢λλοι υποστηρßζουν üτι üλοι οι Σκýθες εßναι αδυσþπητοι και σκληροß, δειλοß κι ýπουλοι. Κατ' αρχÞν, δεν υπÜρχει τßποτα ιδιαßτερα αμφιλεγüμενο κι ακατανüητο σε αυτÜ τα χαρακτηριστικÜ, δεδομÝνου πως η κατÜσταση υπαγορεýει τη συμπεριφορÜ κι εßναι αναγκαßο να εξεταστοýν χωριστÜ. ΑλλÜ σε μßα και μοναδικÞ, üλες οι πηγÝς -τüσον ελληνικÝς üσο και περδικÝς- συγκλßνουν. ¼ταν λÝνε πως οι ΣÜκα εßναι εξαιρετικοß λÜτρεις της ελευθερßας κι εξαιρετικÜ ταλαντοýχοι σε στρατιωτικÝς υποθÝσεις. Ο τρüπος ζωÞς των ΕλλÞνων και των ΣÜκα, των Περσþν και των ΣÜκα για να συγκρßνουμε, φυσικÜ, εßναι αδýνατο. Η φιλοσοφßα τους Þτανε πολý διαφορετικÞ. Ακüμη κι απü τους ΠÝρσες, παρüλο που κÜπου οι γλþσσες εßναι παρüμοιες κι οι Üνθρωποι συνδÝονται.

     ΑλλÜ οι ΣÜκα δεν εßναι Ýνας λαüς, αλλÜ η Ýνωση πολυÜριθμων σκυθικþν φυλþν. ¸χουν μια κοινοτικÞ δομÞ ζωÞς, μüνο οι ηγÝτες εκλÝγονται χωρßς το δικαßωμα να κληρονομηθοýν. Αυτοß εßναι βοσκοß που περιπλανιοýνται σε μικρÝς ομÜδες -αυτÞ εßναι ßσως η πιο ακριβÞς περιγραφÞ. ΜικρÝς φυλÝς μερικÝς φορÝς προσωρινÜ συγχωνεýονται σε δυο, σε τρεις και στη συνÝχεια η κÜθε μια διασκορπßζεται επßσης ελεýθερα προς τη δικÞ τους κατεýθυνση. Στη διÜρκεια της βασιλεßας της Τομýριδος υπÞρχανε τÝσσερις αρκετÜ μεγÜλες ενþσεις φυλþν. Οι εκτÜσεις εßναι τερÜστιες, υπÞρχε αρκετüς χþρος για üλους. ΑλλÜ εν üψει κÜθε γενικοý κινδýνου, θα μποροýσανε πολý γρÞγορα να συγκεντρωθοýνε σε μια τερÜστια και τρομερÞ φυλÞ. Τη στιγμÞ του πολÝμου Þ σε περßπτωση φυσικþν καταστροφþν, εκλεγüταν Ýνας ηγÝτης -Ýνας κοινüς ηγÝτης κι üλες οι φυλÝς τον υπÜκουαν χωρßς αμφιβολßα και τυφλÜ. ¹ταν Ýνας τÝτοιος ηγÝτης που κÜποτε εξÝλεξαν: η ΣÜκα βασßλισσα Τüμυρις.
     Οι στÝππες, στις οποßες περιπλανιüταν ο ελεýθερος ΣÜκα, μοιÜζανε πολý δελεαστικÝς για τη σταδιακÞ απüκτηση üλο και περισσüτερης δýναμης στους ΠÝρσες. Κι εκεß, στο θρüνο, καθüταν ο βασιλιÜς των βασιλιÜδων, ο γιος του Καμβýση, ιδρυτÞς της περσικÞς αυτοκρατορßας, αλλÜ που δεν επιβßωσε στην ακμÞ του, που διÞρκεσε σχεδüν μÝχρι την Üφιξη του ΜεγÜλου ΑλεξÜνδρου. Ο βασιλιÜς ΚιÜραους, ο βασιλιÜς Κýρος, βασιλιÜς-Þλιος (üπως μεταφρÜζεται το üνομÜ του). Εßχεν Þδη κατακτÞσει σχεδüν το μισü του κüσμου, μüνον η Αßγυπτος εßχε ξεφýγει για το μÝλλον, αφοý τα κενÜ της Ασßας Þταν υπερβολικÜ στα νÝα üρια της εξουσßας του. Ο Κýρος Þταν Ýνας ταλαντοýχος διοικητÞς κι Ýνας καλüς διπλωμÜτης, καθþς κι Ýνας υποδειγματικüς Ζωροαστριανüς (αν και το σþμα του δεν κÜηκε ποτÝ). Ο πρüγονος της λατρεßας των Αχαιμενßδων, üμοιος με τη λατρεßα του Φαραþ, Ýζησε μüνο χαροýμενα και μοναδικÜ νικηφüρα γεγονüτα. Ο περσικüς πολιτισμüς παρουσßασε πρωτοφανÞ ανÜπτυξη. Ο Κýρος βρισκüταν στις ρßζες μιας Üλλης λατρεßας -των Αρßων, των πιο ευλογημÝνων απü τα Ýθνη.
     Ποιοß Þταν αυτοß οι νομαδικοß ΣÜκα σε σýγκριση με τους ΠÝρσες; Με την ßδια επιτυχßα εßναι δυνατü να συγκρßνουμε τους Ρωμαßους με τους ΓαλÜτες. ΣÜκα -ποιμÝνες, τß να πÜρουν απü αυτοýς, εκτüς απü το δÝρμα και το κρÝας; Εßναι αλÞθεια üτι οι ΣÜκα μισθοφüροι μÜχονται πολý καλÜ. (Παρεμπιπτüντως, οι ΣÜκα κερδßζανε κÜποια χρÞματα απü καιρü σε καιρü, αφοý Þταν Üριστοι αναβÜτες και τοξευτÝς. Οι ηγÝτες των φυλþν τους προσÝφεραν μισθοφορικÞν ενßσχυση σε κεßνους που Þθελαν). Η θρησκεßα τους Þταν η πιο πρωτüγονη. Λατρεýονταν τα πνεýματα των προγüνων και της φýσης τους -ο Þλιος, η βροντÞ, ο Üνεμος και τα παρüμοια, δεν εßχαν οýτε ιερεßς οýτε ναοýς. Ακüμη κι οι κανüνες συμπεριφορÜς δεν εßχανε τεκμηριωθεß: το φυλετικü συμβοýλιο αποφÜσιζε τι Þτανε κακü και τι Þτανε καλü, πþς θα τους μßλαγαν οι νεκροß πρüγονοι. Και στη Περσßα -η πιο προηγμÝνη θρησκεßα της εποχÞς με τÝλειους μηχανισμοýς δυαδικüτητας που 'χουν επιζÞσει ως σÞμερα. (Ο Freddie Mercury πÝθανε ΖωροαστριστÞς).



     Οι ΠÝρσες κατÜφεραν να κÜνουν τους υποτακτικοýς λαοýς να χτßσουν υπÝροχα παλÜτια στη Περσßα και κÜθε ΠÝρσης θα μποροýσε να στÞσει Ýναν κÞπο ο ßδιος, αυτü το Ýργο εθεωρεßτο ευλογημÝνο. Ακüμη κι ο βασιλιÜς των βασιλιÜδων, ο Κýρος εργÜστηκε πρüθυμα στη γη κι Þτανε περÞφανος για τους καρποýς του ροδιοý, üπως και με τις στρατιωτικÝς νßκες του. Οι ΠÝρσες τÞρησαν αυστηρÜ τους μακροχρüνιους κανüνες της κοινωνικÞς συμπεριφορÜς, üπου τηρÞθηκε αυστηρÜ η ιεραρχßα. Κι οι ΣÜκα που απ' üλα αυτÜ δεν Þθελαν να ξÝρουνε τßποτε, δεν τους ενδιÝφεραν, συμπεριφÝρθηκαν üπως νüμιζαν üτι χρειÜζονταν και δεν εßχαν υποταχτεß ποτÝ σε κανÝναν. Οι ΠÝρσες συμπεριφÝρθηκαν υπερÞφανα κι αλαζονικÜ στους ξÝνους και μεταξý τους Þταν διπλωματικοß και φιλüξενοι, επειδÞ Ýκριναν üτι εßναι οι καλλßτεροι απ' üλους. Σ' αυτü κι οι ΣÜκα Þταν ακριβþς ßδιοι: περÞφανοι κι αγενεßς, αναγνþριζαν μüνο τους δικοýς τους. Οι ΠÝρσες δεν θεωροýσανε τους βÜρβαρους ως ανθρþπους κι οι ΣÜκα θεωροýσαν τους ΠÝρσες δειλοýς, πονηροýς κι αλαζονικοýς απατεþνες.

     Ο Κýρος αναγκÜστηκε να ξεκινÞσει μιαν εκστρατεßα για τους ΣÜκα, που Þτανε μοιραßα γι' αυτüν. ¹ταν το καλοκαßρι του 530 π.Χ., οπüτε σκεφτεßτε τον αιþνα στον οποßο η βασßλισσα Τομßρης κυβερνοýσε. Ο Ηρüδοτος Ýγραψε λεπτομερþς γι' αυτÞ την εκστρατεßα. Πþς, διασχßζοντας τον ¢ραξη, ο στρατüς του Κýρου υπÝστη μια συντριπτικÞ Þττα. Εßναι αλÞθεια üτι πολλÜ ιστορικÜ γεγονüτα απü αυτÞν την αφÞγηση θεωροýνται απü τους ιστορικοýς üτι δεν εßναι αρκετÜ αξιüπιστα, αλλÜ πüσο üμορφη και ταιριαστÞ εßναι η εκδοχÞ της Τομýριδος! Το γεγονüς εßναι üτι εßναι γνωστü για ορισμÝνους πως ο Κýρος ετÜφη στις ΠασαργÜδες. Εκεß, ο ΜÝγας ΑλÝξανδρος θαýμαζε τα κατÜλοιπÜ του, στην εποχÞ του.
     Σýμφωνα με τους μýθους, ο Κýρος Þθελε αρχικÜ να νικÞσει με διπλωματßα κι Ýστειλε στη βασßλισσα Ýνα κÜρρο φορτωμÝνο με κοσμÞματα, καθþς και πρεσβευτÝς για τη καθιÝρωση διπλωματικþν σχÝσεων. ¹ταν οι πρεσβευτÝς που Ýπρεπε να κÜνουνε συμμαχßα με τους ΣÜκα. Ο Κýρος Þξερε και του αρÝσαν οι πολεμικÝς ιδιüτητες αυτþν των μισθοφüρων πολεμιστþν κι ο πüλεμος Ýπρεπε να εßναι μεγÜλος με την Αßγυπτο. Ο ηλικιωμÝνος πια Κýρος αποφÜσισε ακüμη να νυμφευτεß ξανÜ και πρüτεινε στη βασßλισσα γÜμο. Οι Περσικοß, αλλÜ και των ΣÜκα, νüμοι επιτρÝπουν μüνο την κυριαρχßα των ανδρþν κι ως εκ τοýτου, Ýχοντας γßνει σýζυγüς της, θα Þτανε και βασιλιÜς στις τερÜστιες εκτÜσεις των. Ωστüσο, η βασßλισσα δεν Þταν ηλßθια. Πρüτεινε μια Üλλη εκδοχÞ: Ο Κýρος εßχε μια κüρη την ¢τοσσα, κι εκεßνη το γιο της Σπαργκασßδη κι Ýτσι να τους παντρÝψουνε για την ειρÞνη και την ευημερßα. ΑλλÜ ο Κýρος για τον ßδιο λüγο, δεν Þθελε καθüλου να εßναι η κüρη του το üχημα για να μπει ηγÝτης ξÝνος. ¢λλωστε ο κληρονüμος Ýχει Þδη επιλεγεß κι η ¢τοσσα εßχε εμπλακεß. Μια τÝτοια καλÞ κßνηση, την Üγρια ​​βασßλισσα üχι μüνο την Üφησε Ýκπληκτη αλλÜ κι εξοργισμÝνη με τον Κýρο: δεν πßστευε üτι την Þξερε καλÜ, δεν καταλÜβαινε üτι η αυτοκρατορßα του Κýρου Þτανε τερÜστια κι ισχυρÞ και κανεßς ΣÜκα δεν μποροýσε να μπει, οýτε εßχε σπουδÜσει γεωγραφßα. ΕπιπλÝον, κατÝστησε ξεκÜθαρο üτι οι ΣÜκα γελÜνε με τους ΠÝρσες κι üχι μüνο δεν τους θεωροýν αντÜξιους αντιπÜλους στο ανοικτü πεδßο μÜχης. Και τüτε Ýπεσε το τελεσßγραφο του Κýρου: εßτε οι ΣÜκα υπακοýουν εßτε παýουν να υπÜρχουν. Η Τüμυρις απÜντησε üτι δεν Þθελε να χυθεß αßμα. Σýμφωνα με το μýθο, ο Κýρος απÜντησε üτι εßχε δßψα κι Þθελε να μεθýσει με το αßμα των ΣÜκα. Λοιπüν, Ýτσι κι Ýγινε.



     Ο Κýρος εßναι ο Üρχοντας του μισοý κüσμου, η Περσßα εßναι μια υπερδýναμη, πþς μπορεß κανεßς να κυριαρχÞσει στην εδþ κατÜσταση, αν üχι με τον πüλεμο; ¸πειτα Þταν η προσβολÞ που προκλÞθηκε απü τη βασßλισσα των βοσκþν. Ο Κýρος Ýφτιαξε Þδη Ýνα Üλλο κλουβß (λÜτρεψε τους εμπνευστÝς των κλουβιþν που προηγÞθηκαν, για μεταφορÜ, ακüμα κι ο ßδιος ο Κροßσος ταξßδεψε Ýτσι, στον δικü τους πüλεμο). ¸τσι þστε το κακü παρÜδειγμα των ΣÜκα δεν το ανÝθεσε σε Üλλους κι Ýπρεπε να γßνει σýντομα (το πολý δýο εβδομÜδες για üλα- σχεδüν Barbarossa!) και να τους κÜνει σκüνη. Ναι, οι ΠÝρσες δεν εßχανε ξαναδεß τÝτοια μÜχη -τÝτοιου εßδους μÜχη. Οι ΣÜκα δεν εßχανε τßποτα: οýτε πüλεις, οýτε φροýρια οýτε οχυρþσεις -τι να πολιορκÞσουνε; Πþς να κατακτÞσουν αυτü το "τßποτα"; Κι ο στρατüς στη μÜχη σþμα με σþμα δεν προσφÝρεται. Τα κινητÜ ΣÜκα αποσπÜσματα πεντακοσßων ιππÝων ρßχνονταν απü το πουθενÜ κÜναν ü,τι κÜναν και γοργÜ απομακρýνονταν χωρßς να μÝνουνε. Θα πÝφτανε, θα δαγκþνανε και θα κρυβüντουσαν κι üλα αστραπιαßα. Οι ΣÜκα δεν κÜνανε μεγÜλες μÜχες. Μüνον αυτÜ τα αποσπÜσματα αλλÜ, υπÞρχανε πολλÝς εκατοντÜδες τÝτοιων αποσπασμÜτων.
     Ο Ηρüδοτος περιγρÜφει τον πüλεμο ως εξÞς: Ýνα μικρü απüσπασμα των ΣÜκα επιτÝθηκε στους ΠÝρσες τη νýχτα üταν ξεκουρÜστηκαν. Πεντακüσιοι βοσκοß, αλλÜ Üρτιοι ιππεßς κι Ýξοχοι τοξευτÝς μποροýσαν να σκοτþσουν αρκετÝς χιλιÜδες ανθρþπους του τακτικοý στρατοý και να αναγκÜσουν αυτüν τον στρατü να υποχωρÞσει σε αταξßα. ΔηλαδÞ, üλες οι αξßες Ýχουν εγκαταλειφθεß. ΣυμπεριλαμβανομÝνων των τροφßμων και του κρασιοý. Το μεγαλýτερο πρüβλημα εßναι üτι üλες οι πληροφορßες των ΣÜκα τους περιγρÜφουν πως Þτανε πüτες μεν αλλÜ με μÝτρο. Το αλκοüλ το δοκιμÜσανε για πρþτη φορÜ για πρþτη φορÜ κεßνη τη νýχτα που περιγρÜφηκε και τους Üρεσε, με τις γνωστÝς συνÝπειες.
     ΜετÜ üμως πλÝον ενÞμεροι οι βοσκοß, δεν ηρÝμησαν κι Üρχισαν να τσιμποýν üλο και πιο οδυνηρÜ τον περσικü στρατü. Οι ΠÝρσες Üρχισαν να γκρινιÜζουν και να διψοýν για μια γενικÞ μÜχη Þ επιστροφÞ στα σπßτια τους - Þτανε κουρασμÝνοι, ο πüλεμος κρατοýσε πολý. Για μια αποτυχßα που φÜνηκε λßγο πιο μεγÜλη κι ολüκληρος στρατüς τα χρειÜστηκε. Δεν Þτανε παγιδευμÝνοι, αλλÜ κατÝληξαν στην Ýρημο χωρßς φαγητü, νερü Þ οδηγοýς και σε σýντομο διÜστημα, εξαντλημÝνοι απü τη δßψα, κÜλυπταν τον πολυαναμενüμενο μεγÜλο στρατü. Η Τüμυρις βρισκüταν στο κεφÜλι σε μια λευκÞ φορÜδα. Ο περσικüς στρατüς ηττÞθηκε κι ο Κýρος σκοτþθηκε στη μÜχη. ΠεραιτÝρω, ο θρýλος λÝει üτι η Τüμυρις μÜζεψε αßμα σε Ýνα δοχεßο δερμÜτινο και βοýτηξε κε το κεφÜλι του Κýρου με τις λÝξεις: "ΔιψÜς για αßμα; ΠιÝς λοιπüν"!





   ...¼ταν ο Κýρος Ýκανε υποχεßριü του και το λαü αυτüν (Βαβυλþνιους), τον κυρßεψε η επιθυμßα να υποτÜξει τους ΜασσαγÝτες. Ο λαüς αυτüς, καταπþς λÝνε, εßναι μεγÜλος και γενναßος και κατοικεß κατÜ τα μÝρη που φÝγγει κι απü üπου ανατÝλλει ο Þλιος, πÝρα απü τον ποταμü ΑρÜξη, απÝναντι στους Ισσηδüνες.
     Αυτüς ο ΑρÜξης Üλλοι λÝνε πως εßναι μεγαλýτερος κι Üλλοι μικρüτερος απü τον ºστρο. Και διηγοýνται ακüμη πως μÝσα σ᾽ αυτüν υπÜρχουν πολλÜ νησιÜ, μεγÜλα üσο περßπου η ΛÝσβος, και πως εκεß μÝνουν Üνθρωποι που τρÝφονται το καλοκαßρι με ρßζες κÜθε λογÞς, που τις βγÜζουν απü τη γη, ενþ τους καρποýς των δÝνδρων που βρßσκουν την εποχÞ που εßναι þριμοι, τους αποθηκεýουν για τη διατροφÞ τους, και μ᾽ αυτοýς τρÝφονται το χειμþνα. ΛÝνε ακüμη πως οι Üνθρωποι αυτοß Ýχουνε βρει κι Üλλου εßδους δÝνδρα, που βγÜζουνε καρποýς με τÝτοιες κÜπως ιδιüτητες: Αφοý συγκεντρωθοýν ομÜδες ομÜδες στο ßδιο μÝρος κι ανÜψουνε φωτιÝς, κÜθονται Ýνα γýρω και ρßχνουνε στη φωτιÜ απü τους καρποýς αυτοýς· μυρßζοντας ýστερα τους καρποýς που Ýριξαν και που καßγονται, μεθοýνε με τη μυρωδιÜ τους, üπως οι ¸λληνες με το κρασß, και üσο περισσüτερους καρποýς βÜζουνε πÜνω στη φωτιÜ, τüσο και πιο πολý μεθοýνε, þσπου σηκþνονται και το ρßχνουν στο χορü και στο τραγοýδι. ΤÝτοια λÝνε πως εßναι η ζωÞ των ανθρþπων αυτþν.
     ¼σο για τον ποταμü ΑρÜξη Ýρχεται απü τη χþρα των Ματιανþν, üπως κι ο Γýνδης (αυτüν που τον χþρισε ο Κýρος στα τριακüσια εξÞντα κανÜλια που εßπαμε) και χýνεται σε σαρÜντα στüματα που üλα, Ýξω απü Ýνα, καταλÞγουν σε βÜλτους και σε Ýλη κι εκεß, üπως λÝνε, κατοικοýν Üνθρωποι που τρÝφονται με ψÜρια ωμÜ κι Ýχουν συνÞθειο να ντýνονται με δÝρματα απü φþκιες. Το Ýνα üμως απü τα παρακλÜδια αυτÜ του ΑρÜξη τρÝχει ανεμπüδιστα και καθαρÜ þς τη Κασπßα θÜλασσα. Η Κασπßα θÜλασσα εßναι απομονωμÝνη, δßχως να επικοινωνεß με την Üλλη θÜλασσα. Γιατß üλη αυτÞ η θÜλασσα που με τα πλοßα τους διασχßζουν οι ¸λληνες, ακüμη κι εκεßνη που βρßσκεται Ýξω απü τις ΣτÞλες του ΗρακλÞ και λÝγεται Ατλαντßς κι η ΕρυθρÜ επßσης συναποτελοýν μιαν ενιαßα θÜλασσα.



     Η Κασπßα üμως εßναι μια θÜλασσα χωριστÞ κι απομονωμÝνη· το μÞκος της, για να το διασχßσει κÜποιος πλÝοντας με καρÜβι που Ýχει και κουπιÜ, χρειÜζεται δεκαπÝντε μÝρες, ενþ το πλÜτος της, εκεß που εßναι πιο πλατιÜ, οχτþ μÝρες. Στη δυτικÞ πλευρÜ αυτÞς της θÜλασσας εκτεßνεται ο Καýκασος, Ýνα βουνü που και σε μÞκος εßναι το πιο μεγÜλο και σε üγκο το πιο ψηλü. Κατοικοýνε πÜνω στον Καýκασο πολλοß και κÜθε λογÞς λαοß, που üλοι σχεδüν τρÝφονται μ' Üγριους καρποýς. Στα μÝρη τους, λÝνε, υπÜρχουνε δÝνδρα που Ýχουνε φýλλα τÝτοιας λογÞς, þστε τριμμÝνα κι ανακατωμÝνα με νερü τα χρησιμοποιοýνε για να ζωγραφßζουνε πÜνω στα ροýχα τους διÜφορες παραστÜσεις κι αυτÝς οι ζωγραφιÝς δε βγαßνουν με το πλýσιμο, παρÜ παλιþνουν μαζß με το ροýχο, σαν να Þταν υφασμÝνες μαζß του απü την αρχÞ. Αυτοß οι Üνθρωποι, καταπþς λÝνε, σμßγουνε μεταξý τους στα φανερÜ, üπως τα ζþα.
     Λοιπüν απü τη δυτικÞ μεριÜ τη θÜλασσα αυτÞ, που Ýχει το üνομα Κασπßα, τη κλεßνει ο Καýκασος, προς τη μεριÜ που φÝγγει κι απü üπου ανατÝλλει ο Þλιος, απλþνεται μια πεδιÜδα απÝραντη, που χÜνεται το μÜτι του ανθρþπου. Απü τη μεγÜλη αυτÞ πεδιÜδα Ýνα κομμÜτι -κι üχι το μικρüτερο- το πιÜνουν οι ΜασσαγÝτες, που εναντßον τους ζÞτησε ο Κýρος να κινÞσει το στρατü του. Γιατß Þταν πολλÝς και μεγÜλες οι αιτßες που τον ξεσÞκωναν και τον παρακινοýσαν σ' αυτü τον Κýρο: πρþτα η γÝννησÞ του, που τον Ýκανε να πιστεýει πως εßναι κÜτι παραπÜνω απü Üνθρωπος· ýστερα η επιτυχßα του στους προηγοýμενους πολÝμους, γιατß üπου Ýβαζε στο νου του να εκστρατεýσει, δεν υπÞρχε τρüπος ο λαüς αυτüς να του γλιτþσει.
     Στο μεταξý οι ΜασσαγÝτες, ýστερα απü το θÜνατο του ανδρüς της, εßχαν βασßλισσÜ τους τη γυναßκα του. Τ' üνομÜ της Þταν Τüμυρις. Σ᾽ αυτÞ λοιπüν Ýστειλε ανθρþπους του ο Κýρος και τη ζÞταγε σε γÜμο, λÝγοντας τÜχα πως τη θÝλει για γυναßκα του. ¼μως η Τüμυρις, που κατÜλαβε üτι ο Κýρος δεν ορεγüταν αυτÞ την ßδια αλλÜ τη βασιλεßα των Μασσαγετþν, του αρνÞθηκε την Üδεια να παρουσιαστεß μπροστÜ της. ¾στερα απü αυτü ο Κýρος (αφοý το πρÜγμα δεν πÝτυχε με την απÜτη) προχþρησε προς τον ποταμü ΑρÜξη και φανερÜ πια κινοýσε το στρατü του εναντßον των Μασσαγετþν, ρßχνοντας γεφýρια για να περÜσει ο στρατüς του το ποτÜμι και χτßζοντας πÜνω στα πλοßα, που χρησßμευαν για το πÝρασμα του ποταμοý, πýργους.
     Κι ενþ ο Κýρος καταγινüταν μ᾽ αυτÜ, η Τüμυρις του Ýστειλε κÞρυκα που εßπε τα εξÞς: "ΒασιλιÜ των ΜÞδων σταμÜτα τα Ýργα που με πολλÞ σπουδÞ ετοιμÜζεις, γιατß δεν εßναι δυνατü να ξÝρεις αν η εκτÝλεσÞ τους θα σου βγει σε καλü. ΣταμÜτα, μεßνε βασιλιÜς στους δικοýς σου, και καταδÝξου να μας βλÝπεις και μας να ορßζουμε ü,τι ορßζουμε. Ωστüσο ξÝρω, δε θα θελÞσεις να ακοýσεις τις συμβουλÝς μου, αλλÜ θα κÜνεις οτιδÞποτε Üλλο, μüνο Þσυχος δε θα μεßνεις. Αν λοιπüν τüσο μεγÜλος εßναι ο πüθος σου να αναμετρηθεßς με τους ΜασσαγÝτες, πÜψε πια να σκοτßζεσαι προσπαθþντας να γεφυρþσεις το ποτÜμι, εμεßς θα απομακρυνθοýμε απü την üχθη του σε απüσταση τριþν ημερþν και συ πÝρασε αντßκρυ στη χþρα μας. Αν πÜλι θες να μας δεχθεßς καλλßτερα στη χþρα σου, κÜνε εσý αυτü το ßδιο". Στο Üκουσμα αυτþν των λüγων ο Κýρος, κÜλεσε σε συμβοýλιο τους πρþτους ανÜμεσα στους ΠÝρσες κι εκεß μπροστÜ σ᾽ üλους που εßχε μαζÝψει εξÝθεσε το ζÞτημα, ζητþντας τη συμβουλÞ τους, τß απü τα δýο να Ýκανε. Κι üλων αυτþν οι γνþμες συνÝπεσαν: του συνιστοýσαν να δεχτεß τη Τομýριδα και το στρατü της στη χþρα του.



     ¼μως εκεß Þταν κι ο Κροßσος ο Λυδüς που κατηγüρησε τη γνþμη αυτÞ κι εßπε μιαν Üλλη, αντßθετη απü την πρüταση των Üλλων, λÝγοντας: "ΒασιλιÜ μου, κι Üλλοτε σου το εßπα: μια κι ο Δßας με παρÝδωσε σε σÝνα, üποιο κακü κι αν βλÝπω να απειλεß το σπιτικü σου, θα κοιτÜζω το κατÜ δýναμιν να το αποτρÝψω. Γιατß εμÝνα τα παθÞματα, üσο πικρÜ κι αν στÜθηκαν, μου γßνανε μαθÞματα. Αν βÝβαια πιστεýεις πως εßσαι αθÜνατος κι üτι κυβερνÜς Ýνα στρατü παρüμοιο, δε θα εßχα κανÝνα λüγο να σου αναλýω τις σκÝψεις μου. Αν üμως παραδÝχεσαι πως Üνθρωπος εßσαι και συ κι üτι τÝτοιοι εßναι κι αυτοß που κυβερνÜς, τοýτο πρþτα στοχÜσου· πως οι τýχες των ανθρþπων εßναι δεμÝνες σ' Ýνα τροχü, που üλο γυρßζει και δεν αφÞνει πÜντα τους ßδιους να ευτυχοýν. Και τþρα για το προκεßμενο ζÞτημα: η γνþμη μου εßναι αντßθετη απ' ü,τι αυτþν εδþ. Γιατß αν θελÞσουμε να δεχτοýμε τους εχθροýς στη χþρα μας, να ποιüς κßνδυνος υπÜρχει σ᾽ αυτÞ τη λýση: Αν νικηθεßς, χÜνεις κοντÜ στη μÜχη κι üλο το βασßλειü σου· γιατß εßναι φανερü πως αν νικÞσουν οι ΜασσαγÝτες, δε θα φýγουν πÜλι πßσω, αλλÜ θα κινηθοýν να χτυπÞσουν τις σατραπεßες σου. Αν πÜλι νικÞσεις, η νßκη σου δε θα εßναι τüσο μεγÜλη, üσο αν περνþντας απÝναντι και νικþντας τους ΜασσαγÝτες, τους Ýπαιρνες απü πßσω στο φευγιü τους· γιατß τüτε θα στρÝψω αυτü που εßπα προηγουμÝνως απü εκεßνους σε σÝνα: πως δηλαδÞ εσý, νικþντας αυτοýς που θα σου αντισταθοýν, θα προχωρÞσεις ýστερα κατευθεßαν για το βασßλειο της Τομýριδος. ΑλλÜ κι ανεξÜρτητα απü üσα εßπαμε, εßναι ντροπÞ αβÜσταχτη, ο Κýρος του Καμβýση ο γιος, να αποσυρθεß στη χþρα του υποχωρþντας μπροστÜ σε μια γυναßκα. Τþρα λοιπüν η γνþμη μου εßναι να περÜσουμε το ποτÜμι, να προχωρÞσουμε τüσο, üσο εκεßνοι θα υποχωρÞσουν κι απü τη θÝση αυτÞ να δοκιμÜσουνε να τους νικÞσουμε εφαρμüζοντας το εξÞς σχÝδιο: ¼πως πληροφοροýμαι οι ΜασσαγÝτες δεν ξÝρουν τις απολαýσεις των Περσþν, οýτε και γεýθηκαν χαρÝς μεγÜλες, για τÝτοιους λοιπüν Üνδρες ας σφÜξουμε, δßχως να τα φειδωλευτοýμε, πολλÜ γιδοπρüβατα κι αφοý τα ετοιμÜσουμε, ας στρþσουμε εκεß μπροστÜ στο στρατüπεδü μας τραπÝζι, κι ας στÝκουν πλÜι κρατÞρες ξÝχειλοι απü αγνü κρασß κι Üλλα φαγþσιμα κÜθε λογÞς. ¾στερα αφÞνουμε εκεß τους χειρüτερους απü τους στρατιþτες μας, κι οι Üλλοι ας ξεκινÞσουμε πßσω για το ποτÜμι. Αν δεν αποδειχτεß λÜθος η γνþμη μου, οι ΜασσαγÝτες βλÝποντας τα πολλÜ αγαθÜ, θα ριχτοýν πÜνω σ᾽ αυτÜ -και τüτε εßναι ευκαιρßα για μας να μεγαλουργÞσομε".
     ΑυτÝς οι δýο γνþμες ακοýστηκαν, κι ο Κýρος απορρßπτοντας την πρþτη πρüταση προτßμησε τη δεýτερη του Κροßσου. Ειδοποßησε λοιπüν την Τομýριδα να τραβηχτεß προς τα πßσω, γιατß σχεδßαζε να περÜσει το ποτÜμι κι Ýτσι να χτυπηθεß μαζß της. Εκεßνη αποτραβÞχτηκε, üπως εξÜλλου το εßχε υποσχεθεß απü την αρχÞ. Ο Κýρος τüτε εμπιστεýθηκε πρþτα τον Κροßσο στα χÝρια του γιου του, του Καμβýση, που τον üρισε διÜδοχü του βασιλιÜ και του Üφησε πολλÝς παραγγελßες να τιμÜ τον Κροßσο και να του φÝρνεται καλÜ, για την περßπτωση που το πÝρασμα και η εισβολÞ στη χþρα των Μασσαγετþν δε θα ευοδωνüταν. ¾στερα απü τις παραγγελßες, αυτοýς τους δýο τοýς Ýστειλε πßσω στην Περσßα, ενþ ο ßδιος και ο στρατüς του Üρχισαν να περνοýν τον ποταμü.



     ¼ταν πια πÝρασε ο Κýρος τον ΑρÜξη, εßχε κιüλας νυχτþσει κι Ýπεσε να κοιμηθεß στη χþρα των Μασσαγετþν, üπου üμως εßδε το ακüλουθο üνειρο: Του φÜνηκε πως εßδε στον ýπνο του τον μεγαλýτερο απü τους γιους του ΥστÜσπη να Ýχει στους þμους του φτεροýγες, και η μßα να ρßχνει τη σκιÜ της στην Ασßα, ενþ η Üλλη πÜνω στην Ευρþπη. Ο μεγαλýτερος απü τους γιους του ΥστÜσπη, γιου του ΑρσÜμη, απü τη γενιÜ των Αχαιμενιδþν, Þταν ο Δαρεßος, ηλικßας τüτε περßπου εßκοσι χρüνων, που εßχε μεßνει πßσω στη Περσßα· γιατß δεν Þταν ακüμη σε ηλικßα για στρατιþτης. ¼ταν λοιπüν σηκþθηκε απü τον ýπνο συλλογιζüταν μüνος του το üνειρο. Κι Ýτσι που το üνειρο του εφÜνη βαρυσÞμαντο, φþναξε τον ΥστÜσπη και παßρνοντÜς τον κατÜ μüνας τοý εßπε: "ΥστÜσπη, Ýπιασα το γιο σου να επιβουλεýεται κι εμÝνα και τη βασιλεßα μου, το πþς το ξÝρω αυτü ασφαλþς, να σου τω πω: ΕμÝνα με προστατεýουν οι θεοß, κι ü,τι κακü εßναι να 'ρθει, üλα μοý τα προμαντεýουν. ¸τσι λοιπüν χθες βρÜδυ στον ýπνο μου εßδα τον μεγαλýτερü σου γιο να Ýχει στους þμους του φτεροýγες, που η μια τους Ýριχνε τη σκιÜ της στην Ασßα, ενþ η Üλλη πÜνω στην Ευρþπη. ¾στερα απü Ýνα τÝτοιο üνειρο, δεν υπÜρχει κανÝνα απολýτως ενδεχüμενο να μη με επιβουλεýεται ο γιος σου. Γι' αυτü λοιπüν γýρισε το γρηγορüτερο πßσω στην Περσßα και κανüνισε τα πρÜγματα Ýτσι, που üταν εγþ υποτÜξω τη χþρα αυτÞ κι επιστρÝψω εκεß, να μου παρουσιÜσεις το γιο σου για ανÜκριση".
     ¸τσι μιλοýσε ο Κýρος, πιστεýοντας πως ο Δαρεßος συνωμοτοýσε εναντßον του, ενþ στη πραγματικüτητα κÜποιος θεüς τοý προμÜντευε üτι του ßδιου τοý Ýμελλε να πεθÜνει εκεß στα ξÝνα, ενþ η βασιλεßα θα περνοýσε στα χÝρια του Δαρεßου. Ωστüσο ο ΥστÜσπης τοý αποκρßθηκε μ' αυτÜ τα λüγια: "ΒασιλιÜ μου, εýχομαι να μην Ýχει γεννηθεß κανÝνας ΠÝρσης που θα σε επιβουλευüταν· αν üμως υπÜρχει, τüτε να αφανιστεß το γρηγορüτερο. ΕσÝνα, που απü δοýλους Ýκανες τους ΠÝρσες να ζουν ελεýθεροι, κι αντß να τους ορßζουν Üλλοι, αυτοß να ορßζουν üλο τον κüσμο! Αν πρÜγματι κÜποιο üνειρο σου προμαντεýει üτι ο γιος μου συνωμοτεß εναντßον σου, εγþ στον παραδßνω κι εσý κÜνε τον ü,τι θÝλεις". ¸τσι αποκρßθηκε ο ΥστÜσπης, και περνþντας τον ΑρÜξη τρÜβηξε για τη Περσßα, για να κρατÞσει το γιο του τον Δαρεßο στη διÜθεση του Κýρου.
     Στο μεταξý ο Κýρος προχþρησε απü τον ΑρÜξη μιας μÝρας δρüμο κι ακολοýθησε τις υποδεßξεις του Κροßσου. ¾στερα, üταν ο Κýρος και το μÜχιμο τμÞμα του περσικοý στρατοý τραβÞχτηκαν πßσω στον ΑρÜξη, ενþ εκεß Ýμειναν μüνο οι Üχρηστοι στρατιþτες, üρμησαν πÜνω τους οι ΜασσαγÝτες, Ýσφαξαν τους στρατιþτες που εßχε αφÞσει πßσω του ο Κýρος, παρüλο που αυτοß αντιστÜθηκαν και κατüπιν βλÝποντας μπρος τους στρωμÝνο το τραπÝζι (αφοý πια εßχαν εξολοθρεýσει τους αντιπÜλους τους) κÜθισαν κι Üρχισαν το φαγοπüτι κι üταν πια γÝμισε η κοιλιÜ τους απü φαÀ και κρασß το Ýριξαν στον ýπνο. Τüτε κÜναν οι ΠÝρσες επßθεση, πολλοýς απ' αυτοýς τους σφÜξαν, ακüμη üμως πιüτερους τους πιÜσαν αιχμαλþτους, ανÜμεσα μÜλιστα στους Üλλους και το γιο της Τομýριδος, που 'ταν αρχηγüς του στρατοý των Μασσαγετþν κι ονομαζüταν Σπαργκαπßσης.
     ¼ταν η Τüμυρις Ýμαθε τß εßχε πÜθει ο στρατüς της κι ο γιος της, Ýστειλε στον Κýρο Ýναν κÞρυκα, που του Ýλεγε τα εξÞς: "Αιμοβüρε Κýρε, μη περηφανευτεßς μ' αυτü σου το κατüρθωμα, που χÜρη στον καρπü του αμπελιοý -αυτüν με τον οποßο οι ßδιοι φουσκþνετε και γßνεστε σαν τρελοß, Ýτσι που üταν το κρασß κατÝβει στο στομÜχι σας, ανεβαßνουν στη γλþσσα σας λüγια ντροπÞς, μη περηφανευτεßς αν μ' Ýνα τÝτοιο δηλητÞριο για δüλωμα νßκησες το γιο μου κι üχι σε μÜχη με τη δýναμÞ σου. Τþρα λοιπüν θα σου δþσω μια καλÞ συμβουλÞ και λÜβε υπüψη σου τα λüγια μου: Δþσ' μου πßσω το γιο μου και φýγε απü τη χþρα αυτÞ με το αζημεßωτο κι ας εξευτÝλισες το Ýνα τρßτο απü το στρατü των Μασσαγετþν. Αν üμως δεν το κÜνεις, ορκßζομαι στον ¹λιο, τον κýριο μας, πως, κι αν εßσαι αχüρταγος για αßμα, εγþ θα σε χορτÜσω".



     Ο Κýρος στα λüγια αυτÜ που του εßπανε δεν Ýδωσε καμιÜ σημασßα. ¼σο για το γιο της βασßλισσας, τον Σπαργαπßση, μüλις συνÞλθε απü το κρασß και κατÜλαβε τß συμφορÜ τον εßχε βρει, ικÝτευε τον Κýρο να του λýσει τα δεσμÜ, κι αυτüς το Ýκανε, üμως, ευθýς ως λýθηκε εκεßνος απü τα δεσμÜ του κι Ýμειναν τα χÝρια του λεýτερα, αυτοκτονεß. Ο Σπαργαπßσης λοιπüν πεθαßνει μ' αυτüν τον τρüπο που εßπαμε. Κι η Τüμυρις, επειδÞ ο Κýρος δεν Üκουσε τη συμβουλÞ της, συγκÝντρωσε üλη της τη στρατιωτικÞ δýναμη και χτυπÞθηκε με τον Κýρο. ΑυτÞ η μÜχη πιστεýω πως στÜθηκε η πιο σκληρÞ απü üσες μÜχες Ýγιναν μεταξý βαρβÜρων. Και μÜλιστα πληροφοροýμαι πως εξελßχθηκε ως εξÞς: Καταπþς λÝνε, στην αρχÞ κρατþντας οι αντßπαλοι απüσταση μεταξý τους, Ýριχναν ο Ýνας στο Üλλο βÝλη, ýστερα, üταν τα βÝλη τοýς τελεßωσαν, Þρθαν στα χÝρια κι Üρχισαν να χτυπιοýνται με λüγχες και με μαχαßρια. ¿ρα πολλÞ συμπλÝκονταν και μÜχονταν κι οýτε ο Ýνας οýτε ο Üλλος Ýλεγε να τραβηχτεß. Στο τÝλος üμως νßκησαν οι ΜασσαγÝτες.
     ¸τσι αφανßστηκε στο πεδßο της μÜχης το μεγαλýτερο μÝρος του περσικοý στρατοý, και το σπουδαιüτερο: σκοτþνεται ο ßδιος ο Κýρος, ýστερα απü βασιλεßα που κρÜτησε συνολικÜ τριÜντα χρüνια παρÜ Ýνα. Η Τüμυρις τüτε, Ýχοντας γεμßσει Ýναν ασκü με αßμα ανθρþπινο, Ýψαχνε ανÜμεσα στους νεκροýς των Περσþν το πτþμα του Κýρου κι üταν το βρÞκε, του βýθισε το κεφÜλι μÝσα στον ασκü κι ενþ κακοποιοýσε τον νεκρü, του Ýλεγε ταυτοχρüνως τα παρακÜτω λüγια: "Εσý μ' αφÜνισες εμÝνα, κι ας ζω κι ας σ' Ýχω νικÞσει στη μÜχη, αφοý Ýπιασες μ' απÜτη το γιο μου, εσÝνα λοιπüν κι εγþ με τη σειρÜ μου, σýμφωνα με τις απειλÝς μου, θα σε χορτÜσω με αßμα". ΑνÜμεσα στα üσα λÝγονται -και λÝγονται πολλÜ- για το τÝλος του Κýρου, ανÝφερα τη παρÜδοση που κατÜ τη γνþμη μου εßναι η πιο αξιüπιστη.
     Οι ΜασσαγÝτες ντýνονται üπως κι οι Σκýθες, üμοιος εßναι κι ο τρüπος της ζωÞς των. ΜÜχονται και πÜνω απü Üλογα και δßχως Üλογα (γιατß εßναι επιτÞδειοι και στα δýο), χρησιμοποιοýν και τüξο κι ακüντιο κι Ýχουν συνÞθειο να κρατοýν σαγÜρεις (εßδος τσεκουριοý μÜχης). Μεταχειρßζονται γενικÜ χρυσü και χαλκü. Γιατß προκειμÝνου για τις λüγχες, τις μýτες απü τα βÝλη και τις σαγÜρεις, χρησιμοποιοýν πÜντα χαλκü, ενþ ü,τι φοροýνε στο κεφÜλι, τους ζωστÞρες τους και τους μασχαλιστÞρες τα κοσμοýν με χρυσü. Το ßδιο και με τα ÜλογÜ τους: το στÞθος τους το σκεπÜζουν με θþρακες χÜλκινους, τα χαλινÜρια üμως τα στüμια και τα φαλÜρια τα δουλεýουν με χρυσÜφι. Αντßθετα δε χρησιμοποιοýν καθüλου σßδερο κι ασÞμι· γιατß οýτε Ýχουνε απü αυτÜ στη χþρα τους, ενþ χρυσÜφι και χαλκüς υπÜρχουν σε αφθονßα.
     Τα ÝθιμÜ τους εßναι τα ακüλουθα: ΚαθÝνας παντρεýεται απü μια γυναßκα, παρüλα üμως αυτÜ υπÜρχει κοινογαμßα σ' αυτοýς. Οι ¸λληνες λÝνε üτι αυτü το κÜνουν οι Σκýθες κι üμως δεν εßναι οι Σκýθες που το συνηθßζουν, αλλÜ οι ΜασσαγÝτες. ¼ταν Ýνας ΜασσαγÝτης επιθυμÞσει μια γυναßκα, κρεμÜ τη φαρÝτρα του μπροστÜ στην ÜμαξÜ της κι Ýτσι Üφοβα σμßγει μαζß της. Δεν Ýχουν βÜλει οι ΜασσαγÝτες κανÝνα Üλλο üριο στη ζωÞ του ανθρþπου, üταν üμως κανεßς παραγερÜσει, οι συγγενεßς του μαζεýονται üλοι και τον θυσιÜζουν μαζß και μ' Üλλα σφÜγια κι ýστερα ψÞνουνε τα κρÝατα και τρþγοντας γλεντοýν. Αυτü πιστεýουν οι ΜασσαγÝτες πως εßναι το πιο ευτυχισμÝνο τÝλος· üποιος üμως πεθαßνει απü αρρþστια, αυτüν δεν τον τρþνε, αλλÜ τον παραχþνουνε στη γη, θεωρþντας συμφορÜ του, που δεν Ýφτασε ο νεκρüς στην ηλικßα για να θυσιαστεß. Δε σπÝρνουν τßποτε, παρÜ ζοýνε απü τα κτÞνη κι απü ψÜρια, τα Ýχουν αυτÜ Üφθονα στη διÜθεσÞ τους απü τον ποταμü ΑρÜξη. Πßνουνε γÜλα. Απü θεοýς λατρεýουν μüνον τον Þλιο, που του θυσιÜζουν Üλογα. Και νÜ ποιü εßναι το νüημα της θυσßας αυτÞς: στο πιο γρÞγορο θεü προσφÝρουν το πιο γρÞγορο ζþο απü üλα üσα υπÜρχουν στη γη.

Ηροδüτου Κλειþ 1.203-1.294
 
     
                                            ΣυμπερÜσματα

     Τþρα Þρθε η þρα να μιλÞσει κι ο γρÜφων, κλεßνοντας αυτü το Üρθρο κι επειδÞ ο γρÜφων δεν Þτανε μπροστÜ -και δεν θα μποροýσε να εßναι λüγω των... πραγμÜτων- μπορεß μüνο να "δεßξει" τα σßγουρα γεγονüτα þστε να υπÜρξουνε κÜποιες ενδεßξεις για το αν ισχýει Þ üχι αυτüς ο μýθος και γιατß. ΦυσικÜ οýτε ιστορικüς εßμαι, οýτε ειδικευμÝνος σε τÝτοιου εßδους μελÝτες, πλην üμως δεν παýω να παραμÝνω λογικüς -δεν ξÝρω φυσικÜ για πüσον ακüμα- και με αυτÞ την Ýννοια μπορþ να σταχυολογÞσω κÜποια πρÜγματα που σßγουρα υπÜρχουν. ΠÜμε λοιπüν παρÝα για λßγο ακüμα, να δοýμε πως θα καταλÞξουμε. Φýγαμε:

     Γεγονüς 1: Ο Κýρος ο Β' βασßλεψε απü το 561 Þ 559 π.Χ. -κι αυτÞ η απüκλιση εξαρτÜται απü την αμφιλεγüμενη χρονιÜ γÝννησης- και για 29 συναπτÜ Ýτη, μÝχρι το 530 π.Χ. που Ýχασε τη μÜχη με τους ΣÜκα. Δεν το λÝω εγþ αυτü, το λÝνε üλα τα βιογραφικÜ του και συγκεκριμÝνα διÜλεξα την Βικιπαßδεια.
     Γεγονüς 2: Ο Καμβýσης Β' (558 π.Χ. - 522 π.Χ.) Þτανε βασιλιÜς της Περσßας απü τη δυναστεßα των Αχαιμενιδþν απü το 530 ως το 522 π.Χ. γιος του Κýρου Β' και της ΣισυγÜμβριδος. Το 530 ανÝβηκε στο θρüνο μετÜ το θÜνατο του πατÝρα του Κýρου Β' στη μÜχη ενÜντια στους ΜασσαγÝτες Σκýθες (ΣÜκα) (περιοχÞ ΑζοφικÞς). Οýτε αυτü το λÝω εγþ, κι ομοßως κλπ, απü τη Βικιπαßδεια.
     Γεγονüς 3: ΘÜφτηκε στις ΠασαργÜδες. Ομοßως κλπ, δεν το λÝω εγþ, ωστüσο, δηλαδÞ θα Þταν αφýσικο να ζητÞθηκε απü τη Τομýριδα να προσφÝρει τη σορü για να θαφτεß, Ýστω και χωρßς κεφÜλι; ΡωτÜω απλÜ. Αποδεικνýει κÜτι ο υπÜρχων τÜφος, ως προς το τß περικλεßει; Δεν θα μποροýσε να 'χανε κÜνει μια τιμητικÞ ταφÞ για Ýναν πραγματικü ηγÝτη τÝτοιου βεληνεκοýς; Αυτüν που κι ο ßδιος ο Ηρüδοτος τον εßχε περß πολλοý;
     Γεγονüς 4: Ο Ηρüδοτος γεννÞθηκε περßπου το 485 π.Χ. κι Üρχισε να το ψÜχνει γυρνþντας τον τüτε κüσμο, απü το 455 π.Χ. κι εντεýθεν, δηλαδÞ σταθεßτε λιγÜκι να υπολογßσω... περßπου 80 χρüνια μετÜ. ¹τανε κανεßς Üλλος ιστορικüς κοντýτερα χρονικÜ απü τον Ηρüδοτο; Γýριζε κι Üλλος τον κüσμο ρωτþντας και μαθαßνοντας;
     Γεγονüς 5: Εκτüς απü τους ΣÜκα και... τις Αμαζüνες, γνωρßζουμε κανÝναν Üλλο λαü, να 'χε σε περßοπτη θÝση τη Γυναßκα σε üλα της και χωρßς περιορισμοýς; ¢ρα μÞπως γι' αυτüν ακριβþς το λüγο "κρýφτηκε" γενικÜ η ιστορßα της "γιατß πως μια γυναßκα τüλμησε κι αντÝκρουσε νικητÞρια Ýναν τÝτοιο μεγÜλο Üντρα κι Üρα, Üσε μη βγÜλουμε τη βρþμα και ξυπνÞσουνε κι οι δικÝς μας"; ΑπλÜ κι απαλÜ ρωτÜω, Ýτσι! ΡωτÜω γιατß στη πÜροδο των ετþν και των Üρθρων μου, Ýχουνε διαβÜσει πολλÜ τα ματÜκια μου κι εßμαι επιφυλακτικüς πολý κι Üλλωστε δεν Þμουνα παρþν, αλλÜ οýτε και κανεßς Üλλος φρονþ, απ' üσους επιχειροýν να ανατρÝψουνε το "μýθο"! ¢ρα;
     Γεγονüς 6: Και κλεßνω για να μη κουρÜσω και κουραστþ κι εγþ κι Üλλο. Γιατß ο Ηρüδοτος απ' üλους τους μýθους επÝλεξε σαν ισχυρüτερο αυτüν; Και ποιüς; ΕπαναλαμβÜνω: Þτανε φανατικüς λÜτρης του Κýρου Β'. Για κÜποιον Þ κÜποιους λüγους σßγουρα, που αναγκÜστηκε να διαλÝξει αυτÞ την εκδοχÞ, αλλÜ δεν μποροýμε να μÜθουμε πλÝον. Τß κρßμα! ΠÜντως γι' αυτü και για Üλλες παρüμοιες επιλογÝς, ο Ηρüδοτος χαρακτηρßστηκε "αδýνατος" ιστοριογρÜφος. ΑλλÜ απü ποιοýς; ΜÞπως απü κÜποιους που "προσαρμüζουνε" την ιστορßα κατÜ το δοκοýν, το.... λογικü δοκοýν; ΡωτÜω απλÜ.
     Η γνþμη μου Ýστω κι ανßσχυρη ιστορικÜ, εμÝνα εßναι πως καλÜ Ýκανε ο Ηρüδοτος που στÞνοντας τον Μýθο της Τομýριδος, την εμφÜνισε σαν την Üλλη Üποψη του προσδοκþμενου, που ýψωσε το ανÜστημÜ της πιο ψηλÜ, μεταδßδοντας τα κατÜλληλα μηνýματα, Ýστω κι αν εßναι μüνο μýθος, εμεßς δεν πρÝπει να το δοýμε Ýτσι. ΑλλÜ σαν κÜτι που υπÞρξε κι Ýδρασε για το σωστü. Η Τüμυρις ποτÝ δεν κινÞθηκε εναντßον κÜποιου λαοý, αντßθετα οι ΠÝρσες συνεχßσανε την ßδια ιστορßα μÝχρι που τους Ýβαλε χÝρι ο ΜÝγας ΑλÝξανδρος και τους διÝλυσε. ΑλÞθεια, για τον ΜÝγα ΑλÝξανδρο ξÝρουμε, Ýτσι; Και γενικÜ για üοοοολους τους ΜεγÜλους ¢ντρες!!!!
     ΜÝχρι το επüμενο Üρθρο χαιρετþ κι ελπßζω να το απολαýσετε αυτü, üσο κι εγþ üσο το 'φτιαχνα!

                                                    Χ.Π.

 

 

Web Design: Granma - Web Hosting: Greek Servers