ÐåæÜ

Ðïßçóç-Ìýèéá

Ï Dali & Åãþ

ÈÝáôñï-ÄéÜëïãïé

Äïêßìéá

Ó÷üëéá-Áñèñá

ËáïãñáöéêÜ

ÅíäéáöÝñïíôåò

ÊëáóóéêÜ

Áñ÷áßá Åëë Ãñáìì

ÄéáóêÝäáóç

ÐéíáêïèÞêç

ÅéêáóôéêÜ

Ðáãê. ÈÝáôñï

Ðëçñ-Ó÷ïë-Åðéêïéí.

Öáíôáóôéêü

Åñ. Ëïãïôå÷íßá

Ãëõðô./Áñ÷éô.

ÊëáóóéêÜ ÉÉ

 
 

ÊëáóóéêÜ 

Pushkin Aleksandr Sergeevich: Êïñõöáßïò Ñþóïò ÐïéçôÞò...


      ΑλεξÜντρ Ποýσκιν

   "Ο Ποýσκιν Þταν για üλους τους ποιητÝς σα μια ποιητικÞ φλüγα που 'πεσε απü τα ουρÜνια κι απü την οποßα, σα κερÜκια Üναψαν Üλλοι αυτοφυεßς ποιητÝς. Γýρω του διαμορφþθηκεν ολÜκερος αστερισμüς". 
ΝικολÜι Γκüγκολ



                                     Βιογραφικü

     Ο ΑλεξÜντρ ΣεργκÝγιεβιτς Ποýσκιν (Александр Сергеевич Пушкин), Þτανε Ρþσος λογοτÝχνης, ο μεγαλýτερος ποιητÞς της Ρωσßας που θεωρεßται κι ο δημιουργüς της νεüτερης ρωσικÞς λογοτεχνßας, θεμελιωτÞς της σýγχρονης ΡωσικÞς  λογοτεχνßας και γνωστüς φιλÝλληνας και ποιητÞς παγκüσμιας ακτινοβολßας. Στη χþρα του τον αποκαλοýν «¹λιο της ρωσικÞς ποßησης». Επßσης εκτüς απü μεγαλýτερος ποιητÞς της Ρωσßας, Ýγραψε Ýργα για την ελευθερßα, μες στη σýντομη ζωÞ του δημιοýργησε Ýργα που Üλλαξαν δραματικÜ τη πορεßα της ρωσικÞς λογοτεχνßας κι αντιστÜθηκε στο τσαρικü καθεστþς της εποχÞς του. Με καταγωγÞ απü τους ΒαγιÜρους , αριστοκρÜτης κι « επαναστÜτης»  με αιτßα το τυραννικü-απολυταρχικü καθεστþς της πατρßδας του και τα δεινÜ των δουλοπÜροικων συμπατριωτþν του. ΤÝλος, Þταν μελετητÞς και θαυμαστÞς της αρχαßας ελληνικÞς τÝχνης και πολιτισμοý.
     Ως μεγÜλος αρχαιολÜτρης και φιλÝλληνας Ýβλεπε τον αγþνα της ανεξαρτησßας των ΕλλÞνων, τα επαναστατικÜ γεγονüτα, μÝσα απü το πρßσμα της ελληνικÞς αρχαιüτητας, καλοýσε τα πνεýματα του παρελθüντος αρωγοýς στον αγþνα τους κι Ýβλεπε τους εξεγερμÝνους ¸λληνες με τις αρχαßες ενδυμασßες. ¸τσι, κατÜ τη χρονικÞ περßοδο 1821-23, ο Ποýσκιν συμμεριζüταν τις ρομαντικÝς αυταπÜτες σχετικÜ με το κßνημα των Φιλικþν κι εξÝταζε τα επαναστατικÜ γεγονüτα των ΕλλÞνων διÜ μÝσου του πρßσματος της αρχαιüτητας. ΒÝβαια, κατÜ την εξεταζüμενη χρονικÞ περßοδο, στη Ρωσßα κυρßαρχη θÝση κατεßχε η αρχαιοελληνικÞ λατρεßα.
      ΓεννÞθηκε στη Μüσχα 26 ΜÜη 1799, απü γονεßς ευγενεßς, τον ΣεργκÝι Λβüβιτς Ποýσκιν και τη ΝαντÝζντα (ΝÜντια) ¼σιποβνα ΧÜννιμπαλ, (Надежда Осиповна Ганнибал) οι οποßοι μüλις εßχαν εγκατασταθεß στη πρωτεýουσα μετÜ τη παραßτηση του πατÝρα του, ΣεργκÝι, απü τον τσαρικü στρατü και τη γÝννηση της αδελφÞς του ¼λγας λßγο καιρü νωρßτερα. Το 1805 γεννÞθηκε και το τρßτο παιδß, ο Λεβ.  ΜεγÜλωσε σε περιβÜλλον λογοτεχνικü εφ’ üσον κι ο πατÝρας του ασχολιüταν με τα γρÜμματα καθþς  κι ο θεßος του Βασßλι Ποýσκιν Þτανε γνωστüς της εποχÞς ποιητÞς. Στα 10 του χρüνια διÜβαζε Üνετα ¼μηρο και στα 11 Üρχισε τη φοßτησÞ του στο αριστοκρατικü Λýκειο ΤσÜρσκογε Σελü , üπου η εκπαιδευτικÞ αντßληψη της εποχÞς διαπνεüταν απü την ελεýθερη σκÝψη του διαφωτισμοý και τις φιλελεýθερες τÜσεις των πρþτων χρüνων της βασιλεßας του τσÜρου ΑλεξÜνδρου. Τüτε μαθητÞς ακüμα θα γρÜψει ποιÞματα μεγÜλης τελειüτητας üπως το Ρüδο κ.α. Οι γονεßς τους παραμελοýσανε τα παιδιÜ τους, με τον πατÝρα να διαθÝτει πολý λßγο χρüνο γι' αυτÜ και τη μητÝρα να ‘ναι πολý ιδιüτροπη στην Ýκφραση της αγÜπης της.


      Μικρüς Þτανε χοντρüς κι αδÝξιος στις κινÞσεις του. Η μητÝρα του επινοοýσε τιμωρßες για να του αποβÜλει τις κακÝς συνÞθειες και την αδεξιüτητÜ του, στο τÝλος üμως η υπομονÞ της εξαντλοýνταν με το ανυπÜκουο και σκυθρωπü παιδß της. ¹ταν, αντßθετα, πολý τρυφερÞ στην ¼λγα κι ιδιαßτερα στον μικρüτερο τον Λεβ, κÜνοντας τον ΑλεξÜντρ εσωστρεφÝς παιδß. Με τους γονεßς του μιλοýσε γαλλικÜ, συνÞθεια των ευγενþν της εποχÞς. Τα ρωσικÜ τα Ýμαθε απü τη γιαγιÜ του απü τη πλευρÜ της μητÝρας του και τους δουλοπÜροικους που υπηρετοýσαν στο σπßτι. Δýο δουλοπÜροικοι Üσκησαν μεγÜλη επßδραση πÜνω του: ο ΝικολÜι Κοζλüφ που Ýμεινε κοντÜ του πιστüς κι üταν μεγÜλωσε κι η τροφüς του Αρßνα Ροντιüνοβνα, μÝσω της οποßας Ýμαθε τη λαúκÞ ρωσικÞ ποßηση. Ο θεßος του, ποιητÞς Βασßλι Ποýσκιν (αδελφüς του πατÝρα του), τονε βοÞθησε επßσης στα πρþιμα καλλιτεχνικÜ του βÞματα κι αγαπÞθηκε ιδιαßτερα απü τον μικρü ΑλÝξανδρο.
     Απü μικρüς Ýδειξε ισχυρÞ κλßση προς τη λογοτεχνßα, πιÜνοντας τη πÝνα απü παιδß, ενþ γνωρßζεται με σπουδαßες προσωπικüτητες των τεχνþν και των γραμμÜτων στο σπßτι του, το οποßο αποτελοýσεν εστßα συγκÝντρωσης προσωπικοτÞτων της εποχÞς. Το 1811, σε ηλικßα 12 ετþν Ýφυγε απü τη Μüσχα για την Αγßα Πετροýπολη και μπÞκε υπüτροφος στο Λýκειο του ΤσÜρσκογιε Σελü, που μüλις εßχε εγκαινιÜσει τη λειτουργßα του, ιδρυμÝνο απü τον ΑλÝξανδρο Α´. Το Λýκειο αποτÝλεσε λßκνο ελεýθερων πνευμÜτων κι επαναστατþν, με πολλοýς νÝους, τÝκνα ευγενþν, να ενστερνßζονται φιλελεýθερες ιδÝες. Η ποßηση αποτελοýσε μÜθημα με μεγÜλη σπουδαιüτητα, με τους μισοýς μαθητÝς να γρÜφουν ποιÞματα. Ο Ποýσκιν Ýκανε δýο εγκÜρδιους φßλους εκεß, τον Βßλχελμ ΚÜρλοβιτς ΚýχελμπÝκερ, γερμανικÞς καταγωγÞς, ο οποßος διακρßθηκε μετÝπειτα ως ποιητÞς κι αφοý εισÞλθε στον κýκλο των Δεκεμβριστþν, Ýλαβε μÝρος στην εξÝγερση του Δεκεμβρßου του 1825 και τον Αντüν Αντüνοβιτς ΝτÝλβιγκ, τÝκνο ευγενþν, βαλτικÞς καταγωγÞς, ο οποßος επßσης διακρßθηκε ως ποιητÞς και κριτικüς λογοτεχνßας.


Το Λýκειο ΤσÜρσκογιε Σελü σÞμερα -που στιγμÞ δεν το 'βγαλε απü το νου του

     Ζωηρüς νÝος, γλÝντια στην αυλÞ, διασκεδÜσεις απü τη μια πλευρÜ και συγγραφικÞ εργασßα απü την Üλλη με στßχους κι επιγρÜμματα που χτυποýνε το απολυταρχικü σýστημα και τους κοσμικοýς κýκλους. ΑμÝσως δημιουργεß γýρω του Ýνα κýκλο εχθρþν, το δε ποßημÜ του ΩδÞ Στην Ελευθερßα του ανοßγει τον δρüμο για την εξορßα αλλÜ üχι για τη Σιβηρßα üπου Þθελε ο τσÜρος αρχικÜ να τον στεßλει αλλÜ για τον νüτο και το Κισινιüφ της σημερινÞς Μολδαβßας και κατüπιν στην Οδησσü. Εßναι 20 χρονþν, εßναι δημοφιλÝστατος στο λαü και για τους γεμÜτους Ελευθερßα πολιτικοýς στßχους του καθþς και για  το 1ο του επικü Ýργο το ΡουσλÜν & Λουντμßλα, φολκλορικü ρεαλιστικü Ýργο που προκÜλεσε αßσθηση με τη κυκλοφορßα του κι αποτελεß και σÞμερα με την ανÜλογη επεξεργασßα αγαπημÝνο ανÜγνωσμα των παιδιþν. Στη Μολδαβßα και την Οδησσü θα γνωρßσει ο εξüριστος Ποýσκιν και θα συνδεθεß με πολλοýς ¸λληνες της ΕλληνικÞς ΕπανÜστασης της οποßας και θα γßνει φλογερüς υποστηρικτÞς.

¸να αρχοντολüγι σκληρü, χωρßς αßσθημα και νüμο
Ýκανε με μαστßγιο δικü της τον κüπο και το χρüνο
του γεωργοý…

     Στßχοι απü το ποßημÜ του Χωριü, απü τα ποιÞματα που δυνÜμωναν την Ýχθρα του κατεστημÝνου εναντßον του κι Þταν Ýνα απü τα εκλεκτÜ πολιτικÜ του ποιÞματα που üλος ο λαüς κι οι θαυμαστÝς του περßμεναν με αγωνßα να διαβÜσουν. Τα λυρικÜ του ποιÞματα μικρÜ αριστουργÞματα τÝχνης μουσικÜ μελωδικÜ κομψοτεχνÞματα που Üνοιξαν νÝους δρüμους στη ΡωσικÞ ποßηση, τα Ýγραφε εξ ßσου πυκνÜ üπως και τα πολιτικÜ.
     Εßναι μüλις 15 ετþν üταν δημοσιεýει το πρþτο του ποßημα, το 1815 και συγκεκριμÝνα το ποßημα Ο ºσκιος Του Φονβßζιν, üπου σατßριζε δριμýτατα τους αρχαÀζοντες (τους ομιλητÝς της σλαβονικÞ γλþσσα -τα αρχαßα σλαβικÜ), παßρνοντας σαφÞ θÝση στο γλωσσικü πρüβλημα που γνþριζε üξυνση τüτε. Το 1817 Ýγραψε την ωδÞ Η Ελευθερßα, üπου ενþνει τη φωνÞ του με τον ΑλεξÜντρ ΝικολÜγιεβιτς Ραντßτσεφ και τον Βασßλι Βασßλιεβιτς Καπνßστ κατÜ του δεσποτισμοý. Αντßθετα απü την επιθετικüτητα του Ραντßτσεφ, απηýθυνε Ýκκληση στους Üρχοντες για εγκαθßδρυση της συνταγματικÞς μοναρχßας, επικαλοýμενος το Φυσικü Δßκαιο της ελευθερßας. Η ωδÞ αυτÞ διαβÜστηκε απü πολλοýς, θεωρÞθηκε üμως αντικαθεστωτικÞ και δεν τυπþθηκε παρÜ μüνο στο εξωτερικü πολλÜ χρüνια μετÜ το θÜνατü του.
     Με την αποφοßτησÞ του απü το Αυτοκρατορικü Λýκειο εßναι Þδη ευρÝως γνωστüς για το ταλÝντο του στους λογοτεχνικοýς κýκλους της εποχÞς. Η πρüσφατη ΓαλλικÞ ΕπανÜσταση εμπνÝει το νεαρü Ποýσκιν, ο οποßος προσηλþνεται στα φιλελεýθερα ιδεþδη και τον ουμανισμü. Οι νÝοι που Ýβγαιναν απ’ το Λýκειο του ΤσÜρσκογιε-Σελü διορßζονταν, συνÞθως -σýμφωνα με τις προτιμÞσεις τους- εßτε σε στρατιωτικÜ συντÜγματα εßτε στις κεντρικÝς πολιτικÝς υπηρεσßες. Οι περισσüτεροι στη συνÝχεια παραμελοýσανε τα καθÞκοντÜ τους και χαßρονταν τη ζωÞ, ýστερα απü χρüνια στα θρανßα. Ο Ποýσκιν αποφοßτησε και διορßστηκε στο Υπουργεßο Εξωτερικþν. ¢ρχισε να συχνÜζει σε λογοτεχνικοýς κýκλους και να ζει Ýντονα. Ο πρßγκιπας Πιοτρ ΑντρÝγεβιτς ΒιÜζεμσκι Ýγραφε τüτε στον θεßο τοý ποιητÞ, Βασßλι Ποýσκιν:

   "ΠρÝπει να τον κλεßσουμε σε κανÝνα φρενοκομεßο. Τι διαβüλους Ýχει μÝσα του! ¼λη την κινητÞ κι ακßνητη περιουσßα μου δßνω, για να μπορþ να γρÜψω τÝτοιους στßχους. Αυτü το λυσσασμÝνο ξεπεταρüνι θα μας καταφÝρει üλους, εμÜς και τους προγüνους μας".

     Σε ηλικßα 20 περßπου ετþν γνωρßζει το Ýργο του Λüρδου Βýρωνα ενþ σταδιακÜ αναδεικνýεται ως ο εκπρüσωπος των ριζοσπαστικþν λογοτεχνþν, κÜτι που προκαλεß τη σýγκρουσÞ του με τη κυβÝρνηση. Ως αποτÝλεσμα, εξορßζεται απü τη πρωτεýουσα και βρßσκεται στον Καýκασο, τη Κριμαßα, τη ΚαμÝνκα και το ΤσισνÜου, üπου Ýγινε μÝλος της μασονικÞς στοÜς αλλÜ και της ελληνικÞς ΦιλικÞς Εταιρßας, με σκοπü την απελευθÝρωση της χþρας απü τον τουρκικü ζυγü. ¼ταν ξÝσπασε η επανÜσταση, ο Ποýσκιν κρατοýσε ημερολüγιο με τα σημαντικüτερα γεγονüτα του ελληνικοý αγþνα, ενþ συνÝθεσε κι αρκετÜ ποιÞματα. Τα χρüνια αυτÜ γρÜφει τον ΑιχμÜλωτο Του ΚαυκÜσου, ενþ στη συνÝχεια μετÜ απü νÝα σýγκρουση με το τσαρικü καθεστþς, εξορßζεται στο κτÞμα της μητÝρας του, üπου αναγκÜζεται να παραμεßνει για δυο χρüνια.
     Στα χρüνια αυτÜ της εξορßας Ýγραψε το δρÜμα Μπüρις Γκουντοýνοφ, το üποιο üμως δεν θα κατορθþσει να δημοσιεýσει πριν απü το 1830, λüγω της λογοκρισßας την οποßα υφßσταται ακüμα και μετÜ τη χÜρη που λαμβÜνει απü τον τσÜρο Νικüλαο τον Α’. Το πρωτüτυπο του δρÜματος ωστüσο, χωρßς λογοκριτικÝς επεμβÜσεις δεν δημοσιεýθηκε πριν απü το 2007. Ο ΝτοστογιÝφσκι, θαυμαστÞς του Γκουντοýνοφ, Ýγραψε αργüτερα:

    "Θα μποροýσαν να γραφοýν ολüκληρα βιβλßα πÜνω στους χαρακτÞρες του Ýργου αυτοý, που ο Ποýσκιν Üντλησε απü τη ρωσικÞ γη, που πρþτος αυτüς ανακÜλυψε, λÜξεψε και Ýθεσε μπροστÜ στα μÜτια μας, για τþρα και για πÜντα, μÝσα στην αδιαφιλονßκητα σεμνÞ και μεγαλüπρεπη μαζß ψυχικÞ ομορφιÜ τους".

     ΠολλÜ ποιÞματα που Ýγραψε στα χρüνια 1817-1820 συντßθενται απü παιχνιδιÜρικους στßχους, εκφρÜζοντας, Üλλα απü αυτÜ Þρεμα αισθÞματα κι Üλλα ισχυρÜ πÜθη, üπως το ποßημα Ο Θρßαμβος Του ΒÜκχου. Την ßδια περßοδο ο ποιητÞς Ýγραψε το 1ο μεγÜλο ποιητικü του Ýργο, κωμικοηρωικü Ýπος 3.000 στßχων, το ΡουσλÜν & Λιουντμßλλα, Ýνα μεγÜλο παραμýθι με θρυλικÝς περιπÝτειες του Þρωα, που αναζητÜ την αγαπημÝνη του κι αγωνßζεται να τη σþσει απü τις εχθρικÝς μαγικÝς δυνÜμεις. ΠαρÜλληλα üμως συνÝχισε τη καυστικÞ μÝσω των γραπτþν του κατÜ της κοινωνικÞς κατÜστασης στη τσαρικÞ Ρωσßα και της Ýντονης δεσποτικÞς φýσης της, προκαλþντας τελικÜ την οργÞ του τσÜρου ΑλÝξανδρου Α', ο οποßος αποφÜσισε να τον στεßλει εξüριστο στη Σιβηρßα Þ στον ακüμα πιο παγωμÝνο ΒορρÜ, σε Ýνα μοναστÞρι σε Ýνα νησß της ΛευκÞς ΘÜλασσας.



     ¸σπευσαν πÜντως να τον βοηθÞσουνε 3 κορυφαßοι τüτε εκπρüσωποι των ρωσικþν γραμμÜτων, ο λογοτÝχνης κι ιστορικüς ΝικολÜι ΜιχÜιλοβιτς Καραμζßν, ο ποιητÞς Βασßλι ΑντρÝγεβιτς Ζουκüφσκι κι ο ΑλεξÝι ΝικολÜγιεβιτς ΟλÝνιν, πρüεδρος της Ακαδημßας Καλþν Τεχνþν, Üντρας με εξαιρετικÞ ευρυμÜθεια. Ενεργοποßησαν υψηλÝς γνωριμßες τους και με τη συνδρομÞ και της τσαρßνας κινητοποιÞθηκαν για να τον σþσουν απü την οργÞ του τσÜρου. Τη πλÜστιγγα üμως οριστικÜ υπÝρ του Ýκρινε ο Καποδßστριας, Üμεσος προúστÜμενüς του στο Υπουργεßο Εξωτερικþν, αφοý πρþτα τοý υποσχÝθηκε ο Ποýσκιν να μεßνει μακριÜ απü τη πολιτικÞ για 1 χρüνο. ΜετÜ την υπüσχεση αυτÞ απÝσπασε την Ýγκριση του τσÜρου για μετÜθεση του αντιδραστικοý στη Νüτια Ρωσßα.
     Στο τüτε ρωσικü Κισινιüφ, τη πρωτεýουσα σÞμερα της Μολδαβßας (ΚισινÜου στα ρουμανικÜ), στη Βεσσαραβßα της νüτιας Ρωσßας üπου μετατÝθηκε, τÝθηκε υπü την επßβλεψη του στρατηγοý ΙβÜν Νßκιτιτς ºνζοφ, ανθρþπου γενναßου και καλλιεργημÝνου, διακεκριμÝνου πολεμιστÞ των ναπολεüντειων πολÝμων, Ýπειτα απü επιθυμßα του Καποδßστρια, ο οποßος με επιστολÞ του στον στρατηγü τοý ζητÜ να δεßξει φροντßδα στο νεαρü ποιητÞ, συμπληρþνοντας:

    "Δεν υπÜρχει ακρüτητα στην οποßα να μην υπÝπεσε ο ατυχÞς αυτüς νÝος, üπως δεν υπÜρχει και τελειüτητα που δεν θα μποροýσε να επιτýχει με την υψηλÞ ποιüτητα των χαρισμÜτων του".

     Στο Κισινιüφ, το 1821, ο Ποýσκιν Þρθε πιο κοντÜ στην υπüθεση της προσπÜθειας των ΕλλÞνων για ανεξαρτησßα, πιστεýοντας ακρÜδαντα üτι η ΕλλÜδα θα θριÜμβευε κι εκθειÜζοντας την ανδρεßα του ΑλÝξανδρου ΥψηλÜντη. Ο ενθουσιασμüς του üμως δεν κρÜτησε πολý. Απογοητεýτηκε με τον ΑλÝξανδρο ΥψηλÜντη αποδßδοντÜς του ανικανüτητα στον ηγετικü ρüλο που εßχε αναλÜβει. Η εκτßμηση αυτÞ του ποιητÞ βασßστηκε σε εσφαλμÝνες κι ανεπαρκεßς πληροφορßες. Θεωροýσε ακüμα γενναßο τον ΥψηλÜντη, δυσφüρησε üμως που μετÜ την Üτυχη μÜχη στο ΔραγατσÜνι (7 Ιουνßου 1821), ο ΥψηλÜντης κατÝφυγε στην Αυστρßα. Η απογοÞτευση του Ποýσκιν απü την αναβλητικüτητα, τη διχüνοια και την αδιαφορßα πολλþν ΕλλÞνων για την εθνικÞ υπüθεση, τον εξοργßζει και στηλιτεýει αγανακτισμÝνος τους ¸λληνες ως Ýναν Üθλιο λαü ληστÜρχων και μπακÜληδων, σπεýδοντας üμως μετανιωμÝνος κι Ýχοντας πικρÜνει κÜποιους φßλους του, να δηλþσει üτι η καρδιÜ του δεν θα μποροýσε να νιþσει εχθρüτητα στις ευγενικÝς προσπÜθειες ενüς αναγεννþμενου λαοý.
     Ο ποιητÞς και κριτικüς λογοτεχνßας Αντüν Αντüνοβιτς ΝτÝλβιγκ, ο πιο στενüς φßλος του ποιητÞ, πÝθανε μüλις 32 ετþν απü ασθÝνεια στους πνεýμονες, κεßνες τις μÝρες. Την ßδια εποχÞ, Ýγραψε μια απü τις καλýτερες μπαλÜντες του, Το Τραγοýδι Του Σοφοý ΟλÝγκ, βασισμÝνο σε σκανδιναβικü και ρωσικü μýθο. Στη μπαλÜντα αυτÞ στρÝφεται στους καιροýς του ΟλÝγκ και του ºγκορ, 1ων ηγεμüνων του ΚιÝβου (μετÜ το Νüβγκοροντ, 2η πρωτεýουσα των Ρως). Η μπαλÜντα ακολουθοýσε το καλλιτεχνικü ρεýμα του Ρομαντισμοý και μιλοýσε για την αξßα της συντροφικüτητας, τους φßλους που αφÞσαμε πßσω, την αλαζονεßα, την τιμÞ, τις αρχÝγονες ιδÝες της συλλογικüτητας που προδþσαμε και τη νÝμεση. Εßναι ποßημα σαφþς επηρεασμÝνο απü το Ýργο του λüρδου ΜπÜιρον.
     Ως τα τÝλη του 1822 Ýγραψε και τα: Οι Αδελφοß ΛÞσταρχοι (δεν το ολοκλÞρωσε), Η ΠηγÞ Του Μπαχτσε-ΣαρÜι. Εßχε κÜνει τüτε κι αρκετÜ ταξßδια, στο Κßεβο, στο Αικατερßνοσλαβ (σημερινü Ντνιπροπετρüφσκ στην ανατολικÞ Ουκρανßα) κι Ýνα μεγÜλο ταξßδι στον Καýκασο. Χαρακτηριστικü θÝμα των ποιημÜτων εßναι ο ανεκπλÞρωτος Ýρωτας. Απü τα γρÜμματα του ποιητÞ διαφαßνεται πως το Η ΠηγÞ Του Μπαχτσε-ΣαρÜι εßναι στενÜ δεμÝνο με δυνατü προσωπικü αßσθημα, τον Ýνα απü τους 2 πιο αγνοýς Ýρωτες της ζωÞς του, Ýρωτα που εκφρÜζει με το φλογισμÝνο στüμα του χÜνου (ηγεμüνα στους ταταρικοýς λαοýς) ΓιρÝι. Οι μελετητÝς του δεν εßναι σýμφωνοι ως προς το üνομα της κοπÝλας που αγαποýσε. Πιο πιθανü να Þταν η Σοφßα Ποτüσκαγια, συνομÞλικÞ του, κüρη Πολωνορþσου στρατηγοý κι Ελληνßδας Πολßτισσας, την οποßα αγαποýσε απü μικρüς, απü τα χρüνια της Αγßας Πετροýπολης. Η Σοφßα τοý εßχε διηγηθεß τη περιπÝτεια της γιαγιÜς της, που ο χÜνος της Κριμαßας την εßχε πÜρει αιχμÜλωτη στο ΜπαχτσÝ-σαρÜι (Þ ΜπαχτσισαρÜι-ΠαλÜτι των ΚÞπων-πρωτεýουσα του ΧανÜτου της Κριμαßας).
     Το ΔεκÝμβρη του 1825 σημειþθηκε στην Αγßα Πετροýπολη και τη Μüσχα εξÝγερση κατÜ του τσÜρου, εξÝγερση με διαφορετικü αßτημα στις δυο πüλεις. Στη μεν Αγßα Πετροýπολη το αßτημα Þταν η παροχÞ ΣυντÜγματος, στη δε Μüσχα η εγκαθßδρυση της Δημοκρατßας. Κοινü üμως αßτημα και των δυο κινημÜτων Þταν η απελευθÝρωση των χωρικþν απü τη δουλοπαροικßα και του λαοý απü το δεσποτισμü. Η εξÝγερση απÝτυχε υπü το βÜρος των κανονιþν κι ακολοýθησαν τα μαρτýρια των Δεκεμβριστþν. Ξεκßνησαν ανακρßσεις με συμμετοχÞ και του ßδιου του αυτοκρÜτορα, ΝικολÜου Α' στην ανακριτικÞ επιτροπÞ. ΚαταδικÜστηκαν σε θÜνατο κι εκτελÝστηκαν δια απαγχονισμοý οι θεωροýμενοι ως πρωταßτιοι, οι Πιοτρ Γκριγκüρεβιτς Κακüφσκι, ΣεργκÝι ΙβÜνοβιτς ΜουρÜβιοφ-Αποστüλ, ΜιχαÞλ Παýλοβιτς Μπεστοýσεφ-Ριουμßν, ο ποιητÞς ΚοντρÜτι Φιοντüροβιτς ΡυλÝγιεφ κι ο συνταγματÜρχης κι ιδεολογικü μυαλü του κινÞματος ΠÜβελ ΙβÜνοβιτς ΠÝστελ, βετερÜνος των πολÝμων 1812-13. ¼λοι τους, με εξαßρεση τον 1ο, Þτανε πολý καλοß φßλοι του Ποýσκιν. Πολλοß Üλλοι εξορßστηκαν σε καταναγκαστικÜ Ýργα στα βÜθη της Σιβηρßας και πÝθαναν απü τις κακουχßες Þ επÝστρεψαν στα σπßτια τους μετÜ απü πολλÜ χρüνια. Πολλοß απü τους ΔεκεμβριστÝς που μαρτýρησαν στους τüπους εξορßας Þταν απü το Λýκειο του ΤσÜρσκογιε-Σελü παλιοß συμμαθητÝς του ποιητÞ. Πολλοß απü αυτοýς που τοýς ανÝκριναν Þταν συμμαθητÝς τους απü το ßδιο Λýκειο.



     Ο Ποýσκιν Ýγινε κι αυτüς στüχος των ανακριτικþν Αρχþν. Ο τσÜρος üμως Νικüλαος ¢, σκÝφθηκε üτι η σýλληψη του πιο φημισμÝνου ποιητÞ της Ρωσßας θα Ýβλαπτε το θρüνο του, ιδßως μÜλιστα απü τη στιγμÞ που δεν υπÞρχαν στοιχεßα οýτε καν ηθικÞς συνÝργειÜς του στο κßνημα των Δεκεμβριστþν. ΠαρÜλληλα, ο καλüς φßλος του Ποýσκιν, Ζουκüφσκι, παρÝδωσε επιστολÞ του ποιητÞ στον τσÜρο στην οποßα επικαλεßται τη μεγαλοψυχßα του αυτοκρÜτορα κι υπüσχεται üτι δεν θα εκδηλþσει απü ‘δþ και πÝρα γνþμες αντßθετες προς τη καθιερωμÝνη τÜξη. Ο συμβιβασμüς δεν τον απÞλλαξε üμως αμÝσως, οýτε κι αργüτερα, απü δýσκολες þρες. Ως τις αρχÝς ΣεπτÝμβρη 1826 βρισκüταν υπü την επιτÞρηση των τοπικþν Αρχþν, στο Μιχαηλüφσκογιε, παραθεριστικü μÝρος της οικογÝνειÜς του στη ΠεριφÝρεια του Πσκοφ.
     ΜετÜ την επιστροφÞ του απü την εξορßα, πÝρασε δýσκολες μÝρες στη Μüσχα. Η λογοκρισßα των Ýργων του -την οποßα σýμφωνα με την υπüσχεσÞ του ασκοýσε προσωπικÜ ο τσÜρος- Þτανε πολý πιεστικÞ κι η παρακολοýθηση της αστυνομßας πολý στενÞ. Επß πλÝον οι κριτικοß αντιμετþπισαν τα Ýργα του αυτÞς της περιüδου δυσμενþς και το χειρüτερο, πολλοß ομοúδεÜτες του τον κατηγüρησαν ως αποστÜτη. ΠαρÜ ταýτα κεßνη την εποχÞ Ýγραψε τις λεγüμενες μικρÝς τραγωδßες του (Μüτσαρτ & ΣαλιÝρι, Ο ΠÝτρινος ΕπισκÝπτης κ. α.), πεζογραφÞματα, ποιÞματα κι Üρθρα. ΠαρÜλληλα απü το 1826 μÝχρι το 1831 ζοýσε μιαν Üσωτη ζωÞ στη Μüσχα. Το 1831 παντρεýτηκε τη Ναταλßα ΝικολÜγεβνα ΓκοντσÜροβα ýστερα απü μια περιπετειþδη σχÝση. ΕγκαταστÜθηκε στην Αγßα Πετροýπολη, διορßστηκε και πÜλι σε κρατικÞ θÝση και το 1834 πÞρε το αυλικü αξßωμα του Kammerjunker. Του ανατÝθηκε να γρÜψει μιαν ιστορßα του ΜεγÜλου ΠÝτρου τον οποßο θαýμαζε, αλλÜ αυτüς Ýγραψε την Ιστορßα (της εξÝγερσης) Του Πουγκατσüφ, Ýνα μυθιστüρημα με συναφÝς θÝμα Η Κüρη Του Λοχαγοý, το ημιτελÝς μυθιστüρημα Ντουμπρüβσκι κι Üλλα ελÜσσονα Ýργα, που Ýμειναν επßσης ημιτελÞ.
     Ο Ζωρζ ντ' ΑντÝς (Georges d'Anthès) Þταν ΓÜλλος εμιγκρÝ, αξιωματικüς της φρουρÜς στην Αγßα Πετροýπολη. Γνωρßστηκε με το ζεýγος Ποýσκιν και φλÝρταρε αρκετÜ φανερÜ τη Ναταλßα. Ο Ποýσκιν απεßλησε τον ντ’ ΑντÝς και τüτε ο τελευταßος παντρεýτηκε την αδελφÞ της Ναταλßας, Εκατερßνα ΓκοντσÜροβα. Οι φÞμες üμως και τα ανþνυμα γρÜμματα δεν σταματοýσαν, με συνÝπεια να γρÜψει ο ποιητÞς Ýνα προσβλητικü γρÜμμα στον θετü πατÝρα του ντ' ΑντÝς, τον Ολλανδü επιτετραμμÝνο βαρþνο Heeckeren. Η μονομαχßα που ακολοýθησε Þταν η τελευταßα απü τις πολυÜριθμες του Ποýσκιν. Τραυματßστηκε στο στομÜχι και σε δýο μÝρες πÝθανε.
     Στα παιδικÜ του χρüνια διÜβαζε λαúκοýς Ρþσους ποιητÝς, Ýργα των αρχαßων ΕλλÞνων φιλοσüφων κι απü μικρüς Ýγραψε τα πρþτα του ποιÞματα. Την περßοδο εκεßνη η ποßηση αποτελοýσε βασικü μÜθημα στα σχολεßα της Ρωσßας. ¢ρχισε να δημοσιεýει απü τα 1814, στο περιοδικü, The Messenger Οf Europe.Ο Ποýσκιν επηρεÜστηκε απü τις ιδÝες του Διαφωτισμοý και σε ηλικßα 16 ετþν Ýγραψε μια σειρÜ απü ποιÞματα υπÝρ της ελευθερßας. Τα πρþτα του ποιÞματα σατßριζαν τους ομιλητÝς της σλαβονικÞς γλþσσας και Þταν κατÜ του δεσποτισμοý του τσαρικοý καθεστþτος. ¼ταν ο τσÜρος ΑλÝξανδρος Α´Ýμαθε το περιεχüμενο των ποιημÜτων του, αποφÜσισε να τον εξορßσει στον ΒορρÜ. Ο ΙωÜννης Καποδßστριας που Þταν προúστÜμενος του στο Υπουργεßο Εξωτερικþν και θαυμαστÞς των Ýργων του, τον Ýσωσε απü την οργÞ του τσÜρου και κατÜφερε να τον μεταθÝσει στη Νüτια Ρωσßα, üπου τα πρÜγματα Þτανε καλλßτερα. Τη περßοδο κεßνη επισκÝφτηκε τη Κριμαßα κι Þρθε σε επαφÞ με τα απελευθερωτικÜ κινÞματα της Ευρþπης.
     ΕυαισθητοποιÞθηκε απü τον αγþνα των ΕλλÞνων για ανεξαρτησßα κι Þρθε σε επαφÞ με τα μÝλη της ΦιλικÞς Εταιρεßας. Ο Ποýσκιν γνωρßστηκε με τον ΑλÝξανδρο ΥψηλÜντη και στα ποιÞματÜ του αναφερüταν στον αγþνα των ΕλλÞνων και πολλÝς φορÝς ασκοýσε κριτικÞ στις ενÝργειες των ΕλλÞνων. ¸να απü τα κορυφαßα του Ýργα εßναι το Μπüρις Γκουντοýνοφ, που Ýγραψε τη περßοδο της εξορßας κι εßχε κεντρικü χαρακτÞρα τον Μπορßς Γκουντοýνοφ που ανÝλαβε τη καταπολÝμηση μιας επερχüμενης εξÝγερσης κι εκφωνοýσε λüγους υπÝρ της ελευθερßας. ΜετÜ την εξÝγερση που πραγματοποιÞθηκε στην Αγßα Πετροýπολη και τη Μüσχα κατÜ του τσαρικοý καθεστþτος τον ΔεκÝμβριο του 1825  πολλοß ποιητÝς που υποστÞριζαν τις απελευθερωτικÝς ιδÝες του λαοý με τα γραπτÜ τους, συνελÞφθησαν και καταδικÜστηκαν. Ο Ποýσκιν Ýγινε ξανÜ στüχος του ΤσÜρου αλλÜ δεν υπÞρχαν στοιχεßα εναντßον του κι απλÜ τÝθηκε υπü την παρακολοýθηση των αρχþν. Τη περßοδο αυτÞ συνÝχισε να γρÜφει πεζογραφÞματα και ποιÞματα που αντιμετωπßστηκαν με λογοκρισßα.

    "Δεν μου αρÝσει η ζωÞ στη Μüσχα, εδþ ζεις üχι üπως θες εσý αλλÜ üπως θÝλουν οι μεγÜλες γυναßκες να ζεις".

     Η συλλογÞ με τßτλο Τα ΔιηγÞματα Του Μακαρßτη ºβαν ΠÝτροβιτς που κυκλοφüρησαν το 1831 θεωρεßται Ýνα απü τα κορυφαßα Ýργα του. Το αντιπολιτευτικü ποßημÜ του ΣτιλÝτο τονε στÝλνει εξορßα στο κτÞμα της μητÝρας του το Μιχαηλüφσκαγε και στη περιοχÞ του Πσκοφ üπου ζει ερημικÜ με τη συντροφιÜ της αγαπημÝνης γιαγιÜς του και λßγων πιστþν φßλων που Ýρχονται απü τη μακρινÞ Πετροýπολη να τον επισκεφτοýν. ΓρÜφει διαρκþς και συγχρüνως πιÝζει τους φßλους του να μεσολαβÞσουν για να λÞξει η ποινÞ της απομüνωσης του και να επιστρÝψει στη Πετροýπολη. ΤελικÜ ο νÝος ΤσÜρος Νικüλαος Α' του δßνει τη πολυπüθητη Üδεια και το 1827 ο Ποýσκιν θα εγκατασταθεß οριστικÜ στην Πετροýπολη. Η βιοποριστικÞ εργασßα του, η προσωπικÞ του ζωÞ καθþς κι η λογοτεχνικÞ του δρÜση ελÝγχονται πλÞρως απü τις μυστικÝς υπηρεσßες και τον ßδιο τον τσÜρο απü τον οποßο και ο Ποýσκιν εξαρτÜται απüλυτα. Ασφυκτικüς ο κλοιüς γýρω του, πολλοß οι εχθροß του ιδßως οι αυλικοß κι οι κοσμικοß της εποχÞς, η ζωÞ του φιλελεýθερου αυτοý πνεýματος καταντÜ μαρτυρικÞ. ΠαρÜ τις αντιξοüτητες δημιουργεß, γρÜφει τα Ýργα που θα τον περÜσουν στην αθανασßα της ΤÝχνης και στη κορφÞ της. Αναδεßχτηκε σταδιακÜ ως ο εκπρüσωπος των Ριζοσπαστικþν λογοτεχνþν , γεγονüς που προκαλοýσε τις συγκροýσεις του με τη ΚυβÝρνηση, τις εξορßες του κ. λ. π., η δε ελευθεροφροσýνη του κι η περιφρüνηση που Ýδειχνε προς την νÝα αριστοκρατßα και την αυλÞ προκÜλεσαν την εχθρüτητα της καλÞς κοινωνßας και της γραφειοκρατικÞς κορυφÞς. Απü τις αρχÝς του 1830 ο Ποýσκιν δÝχεται συνεχþς τις επιθÝσεις του αντιδραστικοý τýπου αλλÜ δεν σταματÜ να Ýχει στραμμÝνη την προσοχÞ του στην ιστορικÞ τýχη και τα σýγχρονα προβλÞματα της χþρας, του λαοý και της κοινωνßας στην ανÜπτυξη της εθνικÞς κουλτοýρας, στο φιλοσοφικü νüημα της ζωÞς και της Ιστορßας.
     Στις 18 ΦλεβÜρη 1831 παντρεýτηκε τη Ρωσßδα ΝατÜλια ΓκοντσÜροβα, την οποßα εßχε ερωτευτεß απü üταν εκεßνη Þταν 16 χρονþν. Η Ναταλßα φημιζüταν για την ομορφιÜ της στους κýκλους των ευγενþν της τσαρικÞς αυλÞς. Το 1833 δημοσιεýεται η Ýμμετρη του σýνθεσÞ του ΕυγÝνιος ΟνÝγκιν, Ýργο το οποßο αποδεικνýεται προφητικü αφοý ο ποιητÞς θα Ýχει το ßδιο τÝλος με αυτü του διÜσημου ÞρωÜ του. Ο κορυφαßος Ρþσος κριτικüς της εποχÞς Vissarion Belinsky χαρακτηρßζει τον ΕυγÝνιο ΟνÝγκιν "εγκυκλοπαßδεια της ρωσικÞς ζωÞς και καθρÝφτη της εθνικÞς συνεßδησης στην πρþτη της αφýπνιση". Ο ßδιος αποκαλεß την αισθητικÞ αντßληψÞ του που αποτυπþνεται στον ΟνÝγκιν ρομαντικü ρεαλισμü και τον εαυτü του "ποιητÞ της πραγματικüτητας".


                                            Η ΝατÜλια

     ¾στερα απü διαβεβαιþσεις üτι το τσαρικü καθεστþς δεν θα τον Ýδιωχνε ξανÜ απü τη Ρωσßα επιστρÝφει παντρεýεται, αποκτÜ 4 παιδιÜ και μετακομßζει οικογενειακþς σε διαμÝρισμα στην Αγßα Πετροýπολη. Η Ναταλßα ΓκοντσÜροβα γεννÞθηκε το 1812. ΜετÜ το θÜνατο του Ποýσκιν λÝγεται πως Þταν ερωμÝνη του ΤσÜρου και το 1844 παντρεýτηκε Ýνα Ρþσο ΕυγενÞ. Η γυναßκα του συνÝχισε να 'ναι πειρασμüς για τους ευγενεßς ακüμα και για τον ΤσÜρο Νικüλαο Α', με τον οποßο λÝγεται üτι εßχε σχÝσεις πριν και μετÜ το θÜνατο του Üντρα της. Πολλοß τη κατηγüρησαν üτι Þταν ο λüγος που ο Ποýσκιν παρÞκμασε, καθþς τα ακριβÜ της γοýστα τον οδÞγησαν να πÜρει μεγÜλα δÜνεια και να γρÜφει συνεχþς ποιÞματα με σκοπü να τα αποπληρþσει. ΠλÝον Ýγραφε για το κÝρδος κι üχι απü ευχαρßστηση κι αυτü φαινüτανε στο περιεχüμενο των Ýργων του. Πολλοß θαυμαστÝς του Ποýσκιν της καταλüγισαν ευθýνες και για τον θÜνατο του ποιητÞ.
     Το 1835 η Ναταλßα γνωρßστηκε με τον ΓÜλλο ευγενÞ, Ζορζ ντ' ΑντÝς κι Üρχισαν να κυκλοφοροýνε πολλÝς φÞμες για τη σχÝση τους. Στο σπßτι του Ποýσκιν Ýφταναν συνεχþς προσβλητικÜ γρÜμματα για τη τιμÞ της γυναßκας του και του ßδιου. Ο Ποýσκιν Ýμαθε üτι αποστολÝας Þταν ο θαυμαστÞς της γυναßκας του, Ζορζ ντ' ΑντÝς και τονε κÜλεσε σε μονομαχßα. Στις 29 ΓενÜρη 1837 κοντÜ στον ποταμü ΤσερνÜγια οι δýο Üντρες στÜθηκαν απÝναντι ο Ýνας απü τον Üλλο. Ο Ποýσκιν τραυματßστηκε πρþτος απü τη σφαßρα του Ντ' ΑντÝς και δýο μÝρες αργüτερα υπÝκυψε στα τραýματα του. Ο θÜνατος του βýθισε στη θλßψη τους Ρþσους. ¹τανε 38 χρονþν αλλ' εßχε αφÞσει πßσω του μεγÜλο Ýργο λογοτεχνικþν κειμÝνων και ποιημÜτων. Ο ποιητÞς Mikhail Lermontov συνθÝτει την ωδÞ Ο ΘÜνατος Του ΠοιητÞ, που, ειρωνικÜ, προφητεýει και το δικü του θÜνατο, επßσης σε μονομαχßα. ¢φησε πßσω του περß τα 800 λυρικÜ κι αφηγηματικÜ ποιÞματα, πολιτικÜ κεßμενα και δοκßμια, τα περισσüτερα απü τα οποßα δημοσιεýθηκαν μετÜ θÜνατον εξαιτßας της τσαρικÞς λογοκρισßας. Χαρακτηρßζεται ο θεμελιωτÞς της νÝας ρωσικÞς λογοτεχνßας και τιμÜται ως ο εθνικüς ποιητÞς της Ρωσßας.
     Ο Ποýσκιν στα μüλις 25 χρüνια της συγγραφικÞς ζωÞς του δημιοýργησε Ýργα που Üλλαξαν δραματικÜ την πορεßα της ΡωσικÞς Λογοτεχνßας. Η σημασßα των Ýργων του και οι διαστÜσεις της μεγαλοφυÀας του τον τοποθετοýν στη σειρÜ των εξαιρετικþν μορφþν του Παγκüσμιου Πολιτισμοý. Η μεγÜλη απÞχηση των Ýργων του στο λαü αλλÜ κι η οξýτητα και ελευθερßα των αντιλÞψεþν του Ýχουν προκαλÝσει την εχθρüτητα επισÞμων κýκλων που τον εποφθαλμιοýν και ενθαρρýνουν Þ και προκαλοýν μια μονομαχßα μεταξý του Ποýσκιν και του ΓÜλλου αξιωματικοý Ζωρζ ντ’ ΑντÝς θαυμαστÞ της συζýγου του ποιητÞ. Τα δÞθεν γρÜμματα θαυμασμοý του ΓÜλλου εμιγκρÝ στην ωραßα κοσμικÞ Ναταλßα η αιτßα του πρüωρου θανÜτου του μεγÜλου ποιητÞ.

ΜÝσα στο θüρυβο της ορμητικÞς ζωÞς
Ýψαχνα ν’ αφουγκραστþ την ομορφιÜ...

Ýγραφε σε Ýνα απü τα πρþτα του ποιÞματα. Οι νεωτερισμοß του προκαθüρισαν üχι μüνο την ανÜπτυξη της ΡωσικÞς λογοτεχνßας (Γκüγκολ, ΛÝρμοντοφ, ΝεκρÜσοφ, Τολστüι, ΝτοστογιÝφσκι κ. α) αλλÜ κι üλων σχεδüν των εκφρÜσεων της ΡωσικÞς τÝχνης και της πνευματικÞς ζωÞς του 20ου αιþνα. Τα Ýργα του Ýχουν μεταφραστεß σχεδüν σε üλες τις γλþσσες του κüσμου.
     Η μονομαχßα Ýλαβε χþρα στις 27 ΓενÜρη 1837 στα περßχωρα της Πετροýπολης, κοντÜ στον ποταμü ΤσερνÜγια, ο ποιητÞς τραυματßστηκε θανÜσιμα στην κοιλιÜ. ΜεταφÝρεται στο σπßτι του üπου ο γιατρüς του διαπιστþνει τη σοβαρüτητα του τραýματος. Η γυναßκα του, μÜταια προσπαθεß τις πρþτες þρες να μπει στο δωμÜτιü του. Ο ποιητÞς δε θÝλει να την απελπßσει. ΚοντÜ του βρßσκονται ο γιατρüς του κι ο πιστüς του φßλος ΝτανζÜς, που ωστüσο αδυνατοýν να του κρýψουνε την αλÞθεια. ΤελικÜ πÝθανε μετÜ 2 μÝρες 29 ΓενÜρη 1837 (παλιü ημερολüγιο).
     Ο Ρωσικüς λαüς θεþρησε τον θÜνατü του εθνικÞ τραγωδßα κι η τσαρικÞ ΚυβÝρνηση φοβοýμενη το θüρυβο επÝβαλε αυστηρü Ýλεγχο στον τýπο κι η κηδεßα του Ýγινε σε διαφορετικü τüπο απü τον αρχικü καθορισμÝνο, η δε σορüς του μεταφÝρθηκε κρυφÜ νýχτα κι ενταφιÜστηκε εσπευσμÝνα στο ΜοναστÞρι Σβιατογκüρσκι (σημερινü χωριü Πουσκßνσκιε Γκüρι της περιοχÞς του Πσκοφ).
     ΑφιÝρωσε αρκετÜ ποιÞματα στον ελληνικü λαü που πολεμοýσε για την απελευθÝρωσÞ του απü τους Τοýρκους. 2 απü αυτÜ μετÝφρασε ο ΒÜρναλης. Το ποßημα Εμπρüς ΕλλÜδα το οποßο συμπεριÝλαβε στα ΠοιητικÜ (1956). Η μετÜφραση αυτοý του ποιÞματος πρωτοδημοσιεýτηκε το 1949 στο περιοδικü Ελεýθερα ΓρÜμματα (Χριστοýγεννα 1949 τεýχ. 7-8) με τον τßτλο Για Την ΕλλÜδα Του 1921. Μαζß με αυτü  δημοσßευσε και τη μετÜφραση ενüς ακüμη ποιÞματος του Ποýσκιν την οποßα δε συμπεριÝλαβε στα ΠοιητικÜ. Πρüκειται για το ποßημα με τßτλο Σε Μια ΠιστÞ ΓραικιÜ.
     Ο Ποýσκιν μπορεß να Þταν μικρüς το δÝμας, αλλÜ Þτανε γßγας στη λογοτεχνßα. Εßναι ο πρþτος μεßζων παγκüσμια συγγραφÝας που Ýβγαλε η Ρωσßα και με τον ΕυγÝνιο ΟνÝγκιν, ο 1ος Ρþσος μυθιστοριογρÜφος, μολονüτι το μυθιστüρημα εßναι γραμμÝνο σε στßχους. ¸γραψε σε κÜθε λογοτεχνικü εßδος και συχνÜ με τρüπο ιδιαßτερα μοντÝρνο για τον σýγχρονο αναγνþστη. Εßναι ο δημιουργüς της ρωσικÞς λογοτεχνικÞς γλþσσας και οι φαινομενικÜ απλοß στßχοι των ποιημÜτων του (που η εκφραστικüτητÜ τους Ýχει συγκριθεß με τη μουσικÞ του Μüτσαρτ) πολý δýσκολα μεταφρÜζονται σε ξÝνες γλþσσες. Γι' αυτü και στο εξωτερικü δεν Ýχει εκτιμηθεß επαρκþς ο μÝγιστος τοýτος Ρþσος ποιητÞς. Η λογοτεχνßα του 19ου αι. βρßσκει σ' αυτüν, τον 1ο μεγÜλο ερμηνευτÞ της και τη πιο αντιπροσωπευτικÞ μορφÞ του εθνικοý πνεýματος. Η γλþσσα του, πλοýσιο μεßγμα παλαιþν σλαβüνικων και ρωσικÞς καθομιλοýμενης της εποχÞς, Ýβαλε τα θεμÝλια της νεüτερης ρωσικÞς λογοτεχνßας. Φυσιογνωμßα μ' εκλεκτικÞ συγγÝνεια προς τον Βýρωνα (και πολλÜ κοινÜ βιογραφικÜ στοιχεßα: üπως τα ταξßδια φυγÞς, τους παθιασμÝνους Ýρωτες και την ανÜμιξη στη πολιτικÞ), τον ανακÜλυψε στα 20 του και με τη σειρÜ του αναγνωρßστηκε, εξßσου νÝος, ηγετικÞ φυσιογνωμßα του Ρομαντισμοý στη χþρα του.
     Ηταν λßγες οι δßοδοι του πνεýματος και της ευρυμÜθειÜς του κι ακüμη και κεßνος που ξÝρει τα γενικÜ χαρακτηριστικÜ της ζωÞς του Ποýσκιν (προνομιακÞ ανατροφÞ, επαναστατημÝνη νιüτη, εξορßα, λογοκρισßα προσωπικþς απü τον ΤσÜρο, γÜμος με μια κοσμικÞ καλλονÞ, πρüωρος θÜντος σε μονομαχßα), θα εκπλαγεß απü την καταπßεση της δημιουργικÞς ελευθερßας που υπÝστη. Απü λογοκρισßα περνοýσε η προσωπικÞ αλληλογραφßα του, παρακολουθοýνταν οι κινÞσεις του κι η ζωÞ του Þτανε στενÜ δεμÝνη με την αυλÞ. ΚατÜ την επιθυμßα του ΤσÜρου ΝικολÜου A´ Ýπρεπε να υποβÜλει üλα τα χειρüγραφÜ του για επßβλεψη και τα πÜντα Üθλια οικονομικÜ του τον αναγκÜζανε σε ταπεινωτικÝς διαπραγματεýσεις, με τον επικεφαλÞς της μυστικÞς αστυνομßας, προκειμÝνου να πÜρει δÜνειο. Κι üταν τα μÜτια του ΤσÜρου πÝσανε στην ωραßα γυναßκα του, ο δýστυχος ποιητÞς εξαναγκÜσθηκε να γßνει αυλικüς, þστε η σýζυγος του να παρευρßσκεται σε üλους τους κοσμικοýς χοροýς.
     Ο Ποýσκιν απερßσκεπτα διεξÞγαγε μονομαχßες και χαρτüπαιζε, χρησιμοποιþντας αντß χαρτονομισμÜτων, χειρüγραφÜ του, σαν μια απüδειξη κι επßδειξη της ανεξαρτησßας του μÝσα σ' Ýνα ασφυκτικü κλοιü. O αναγνþστης χρειÜζεται να Ýχει μια γενικÞ γνþση της ζωÞς και του Ýργου του Ποýσκιν, þστε να μη χαθεß μÝσα στην απεραντοσýνη των ρωσικþν ονομÜτων, τοπωνυμιþν και τßτλων. Το τελευταßο üμως κεφÜλαιο, με τις μηχανορραφßες του ΓÜλλου Ζορτζ ντ' ΑντÝς που υπÞρξαν η αιτßα του πρüωρου θανÜτου του ποιητÞ σε μονομαχßα μαζß του, αναπτýσσεται με τüσο θαυμαστÞ ψυχρüτητα κι αποστασιοποßηση, þστε αποτελεß το συναρπαστικü τÝλος μιας συναρπαστικÞς ζωÞς.
     Ο Ποýσκιν απÝδωσε Ýνα ποιητικü Ýργο που αρθρþνει και προσδιορßζει παρÜλληλα μßα δυναμικÞ μουσικüτητα, με μßα διÜστικτη εικονοποιßα να παρεμβÜλλεται ανÜμεσα στους στßχους, ωθþντας προς την κατεýθυνση της διαρκοýς μετατüπισης των ορßων, του προσδιορισμοý μßας υποκειμενικÞς Ρωσικüτητας η οποßα δεν πασχßζει να αναφÝρει. Ο ποιητÞς, Ýνα πρüσωπο αριστοκρατικÞς καταγωγÞς, επεδßωξε να εκφρÜσει ποιητικÜ την ορμÞ για το καινοýργιο & την επιθυμßα του καινοýργιου, επανεπινοþντας την προσßδια ποιητικÞ των εκτατικþν συμβολισμþν, ανανοηματοδþντας τις προκεßμενες του προσωπικοý βιþματος, συναρθρþνοντας παρÜλληλα τις ευρýτερες ΡωσικÝς πολιτισμικÝς τροπικüτητες σε Ýνα πλαßσιο, σε Ýνα αμÜλγαμα απü το οποßο αναδýετο η εκ-φορÜ της Ýντασης, της επιδιωκüμενης συμμετοχÞς σε μßα Κοινüτητα της οποßα διαρκÝς επßδικο καθßσταται η τÜση αντιστροφÞς των üρων.
     Επικοινωνþντας συνθετικÜ και μ’ ευρωπαúκÜ ποιητικÜ λογοτεχνικÜ ρεýματα, συν-διαλÝγεται με την ιστορßα, εγγρÜφει στην ßδια την ποßηση του την ιδιαßτερη αγωνßα του για την αßσθηση υπÝρβασης του απü την ιστορßα, συγκεφαλαιþνει με Ýναν λυρικü τρüπο, φανερÝς & κεκαλυμμÝνες ερωτικÝς προθÝσεις, ενÝχοντας μßα ποιητικÞ γλþσσα η οποßα, αφενüς μεν απο-καλýπτει, αφετÝρου δε υποκρýπτει, ‘ρηγματþνεται’ απü τις αντιθÝσεις μßας αχανοýς üσο και αντιθετικÞς χþρας, προσιδιÜζοντας στην ßδια την μορφÞ και την μομφÞ της δια-πÜλης, της δια-πÜλης με üτι δýναται να θεωρηθεß ως ποιητικÜ -λογοτεχνικÜ φορμαλιστικü.
     ΕναλλÜσσοντας εικüνες, συγκροτþντας την αßγλη της τελετουργßας μýησης στη προσιτÞ φυσικüτητα, διαμορφþνοντας τις προûποθÝσεις συν-διαλλαγÞς με τη ΡωσικÞ γη που εκ-ζητεß την ßδια την ιστορßα της, ο ποιητÞς οικειοποιεßται την αμεσüτητα της απεýθυνσης, την ενικüτητα περιπÝτειας στο χωροχρüνο καθþς και της πληθυντικüτητα ενüς Ýρωτα που δýναται να ανα-κýψει. Κι ως Üλλος ΕυγÝνιος ΟνÝγκιν, αναφÝρει:

    "Πεßτε μου, ποý χαθÞκατε μÝρες χρυσÝς της Üνοιξης μου; ¢δικα η ματιÜ μου κοιτÜει να πιÜσει αυτü που τ’ αýριο μου ετοιμÜζει. Μες σε βαθý σκοτÜδι εßναι κρυμμÝνο, αδιÜφορο δßκαιος της μοßρας μου ο νüμος. Κι αν με χτυπÞσει κατÜστηθα μια σφαßρα Þ κι αν περÜσει δßπλα μου ξυστÜ üλα καλÜ: του ξýπνιου και του ýπνου η þρα Ýρχεται üταν εßναι για να 'ρθει. ΕυλογημÝνη η μÝρα του αγþνα! ΕυλογημÝνος και της νýχτας ο ερχομüς!"

     Στην οριακüτητα μεταξý φυγÞς κι αßσθησης φυγÞς, ο ΟνÝγκιν δýναται να ενσαρκþσει την ευκαιρßα της παρÝμβασης, εγγßζει τον δüκιμο κßνδυνο, ανα-πλαισιþνει τις συνηχÞσεις της εκ νÝου εμβÜπτισης στα νÜματα τη ΡωσικÞς ( ερωτικÞς) θηλυκüτητας, της ΡωσικÞς μÞτρας ανα-ζητþντας τις εκφÜνσεις του απροσδιüριστου, αναφωνþντας:

    "ΕυλογημÝνη η μÝρα του αγþνα! ΕυλογημÝνος και της νýχτας ο ερχομüς!"

     Με συναισθηματικÝς απολÞξεις που αναπαρÜγουν αξιþσεις καταγραφÞς, τον ßδιο τον βßο της εν-συναßσθησης, ο Ποýσκιν δια-κρατεß το φορτßο της δικÞς του εξορßας, τις επÜλληλες üψεις του ‘απονενοημÝνου διαβÞματος’ της γραφÞς, κινοýμενος μεταξý ιστορικÞς προσδοκßας και ορÜματος, εκεß üπου τα ßδια τα üρια καθßστανται δυσδιÜκριτα, εκεß üπου το üραμα καθßσταται η μαρτυρßα του αγνþστου και η δοκιμÞ του γνωστοý, δυνατüτητα μετÜβασης σε μßα ßδια & Üλλη Ρωσßα γνþσης.
     Κινοýμενος μεταξý κοσμικüτητας και λαúκüτητας, ο Ποýσκιν (θýμα της ΤσαρικÞς λογοκρισßας), ταξιδεýει ανÜ τη ΡωσικÞ επικρÜτεια, εγκολπþνεται στο ποιητικü του Ýργο üψεις της απüμακρης καθημερινüτητας, προσιδιÜζοντας προς την συγκρüτηση ενüς ποιητικοý πρÜττειν πολýσημου, εμπρüθετου, ανθεκτικοý και στις δικÝς τους συνθÞκες ζωÞς, Ýνα πρÜττειν το οποßο αναφÝρει κι αναφÝρεται απü τις ορßζουσες μßας ΡωσικÞς λαúκüτητας που ανακýπτει ως Ýνα ιδιαßτερα βουβü σημεßο, σημεßο τομÞς μεταξý ορθüδοξου παν-Σλαβισμοý, Ρωσικοý σκεπτüμενου ορθολογισμοý κι ενüς συναινετικοý κι Üλλοτε βßαιου υποδεßγματος ΡωσικÞς αναγÝννησης. Ο θεωροýμενος κι εθνικüς ποιητÞς της Ρωσßας, δýναται να προσδιοριστεß και ν’ αναγνωστεß πÝρα απü τις αξιþσεις και τις ορßζουσες του συμβολικοý, για τη χþρα, μυθεýματος, πÝρα απü τις αξιþσεις της συμβολικÞς üσο και ποιητικÞς του μουσειοποßησης.
     Με επÜλληλες αναφορÝς στη δυνατüτητα ορατοποßησης του ελληνικοý εξεγερσιακοý-απελευθερωτικοý προτÜγματος, (εθνικο-απελευθερωτικüς αγþνας του 1821), ο Ποýσκιν μßας ιδιαßτερης ελληνικÞς τομÞς εντüς της συνÝχειας, δεν καθßσταται Ρωσικüς κοινüς τüπος λüγω του σημαßνοντος του Ρωσικοý μεγαλεßου, αλλÜ λüγω της παρουσßας της Ρωσικüτητας σε συνθÞκες ανισορροπßας: εκεß üπου το τραýμα δεν ζητεß την απαλλαγÞ, αλλÜ να κακοφορμßσει για ν’ ακουστεß, για να επικοινωνÞσει το αδüκιμο: την αßσθηση του Ρþσικου πÜθους για τα μεßζονα αλλÜ κυρßως για τα ελÜσσονα στοιχεßα, την ιδιαßτερη απελπισßα του ανοιχτοý ορßζοντα. Ενþπιον κι απÝναντι σε μßα εξουσßα που δεν δýναται να αντιληφθεß την τολμηρüτητα του üταν δεν επιδιþκει να τον ενσωματþσεις στις προκεßμενες του Üγονου καθωσπρεπισμοý, ο Ποýσκιν λειτοýργησε Ýκκεντρα, δομþντας πρüτυπα.
     Αποδßδοντας εκ νÝου τη ΡωσικÞ γλþσσα και τη ΡωσικÞ ποιητικÞ-λογοτεχνικÞ γλþσσα και νησιωτικüτητα, ο ποιητÞς συνυφαßνει ρεýματα και ΚεφÜλαια γνþσης, αντινομßες δßχως üνομα, την ορμÞ της νεüτητας: Ýζησε κι απεβßωσε νÝος, γρÜφοντας ως νÝος. Κι αυτÞν τη μυστηριακÞ δýναμη-δυναμικÞ του σφρßγους ßσως επιδιþκει ν’ αποδþσει ο ΝτοστογιÝφσκι, γρÜφοντας:

    "Ο Ποýσκιν πÝθανε μÝσα στην Üνθηση των δυνÜμεων του κι ας μην αμφιβÜλλουμε γι’ αυτü, στον τÜφο του πÞρε Ýνα μεγÜλο μυστικü. Και σ’ αυτü το μυστικü απü δω και πÝρα εßναι Ýργο δικü μας να προσπαθÞσουμε ν' εμβαθýνουμε και δßχως αυτüν".

     Με το ιδιαßτερο ýφος του, συν-διαλÝγεται με üτι επÝρχεται ως οργÞ κι ως θÜνατος, ως Ýνταση που κινεßται στα üρια της απüρριψης. Τα ποιÞματα του ενÝχουν την αßσθηση της επιδιωκüμενης κτÞσης του αδÝσμευτου, δýνανται να πραγματωθοýν στην ßδια την μερικüτητα τους, στο χþρο που γεννÜ τÜσεις φυγÞς.

Και μια στÜλα απ' το αßμα πÝφτοντας
πÝταλα μου ματωμÝνα
θα χαθεß μÝσα στο χρþμα σας
θα γενεß μαζß σας Ýνα.

     Η ποιητικüτητα του αναπαρÜγει & αφηγεßται διÜστικτες ιστορßες, ανα-πλαισιþνει το ανοßκειο και το ανþφελο με μßα ιδιαßτερη συγ-κßνηση, üπως τη στιγμÞ κατÜ την οποßα γρÜφει για τον ενσþματο Ýρωτα και τις προεκτÜσεις του, για την διαδικασßα ερωτικοποßησης ενüς γßγνεσθαι αντιθÝσεων, αφηγοýμενος ποιητικÜ τον Ýρωτα μßας γυναßκας για τον νεαρü μοναχü Καλλßνικο, Ýναν Ýρωτα που δεν απο-ζητÜ τη γλυκýτητα αλλÜ την ασýγγνωστη πρüθεση, την ενσþματη δοτικüτητα που εισÝρχεται βßαια στο προσκÞνιο, εκεß που η γυναßκα μÝνει μüνη με την αφιερωματικÞ θηλυκüτητα της:

Δεν εßμαι εγþ μια ΠαναγιÜ σωστÞ.
Μüν' εßμαι κÜποιος Ýρωτας,
ενüς παιδιοý μονÜχου!

     Το ποιητικü του πρÜττειν προσδιορßζει κατευθýνσεις, καθßσταται μαρτυρßα του βßου και της ‘σεσημασμÝνης’ γραφÞς-γλþσσας. Για κÜθε διÜψευση, η μαρτυρßα της. Ο Ýνθερμος φιλÝλληνας Ποýσκιν, που ακüμα απü τα νεανικÜ του χρüνια Üρχισε να μελετÜ και να θαυμÜζει τον αρχαßο ελληνικü πολιτισμü, στα Ýργα του κι ιδιαιτÝρως σ' αυτÜ που εßναι αφιερωμÝνα στην ελληνικÞ υπüθεση της ελευθερßας και ανεξαρτησßας, χρησιμοποßησε, üπως εßπαμε, αρχαιοελληνικÝς μορφÝς και θρýλους για να υμνÞσει και να προβÜλει τον αιματηρü και μακρüχρονο αγþνα του ελληνικοý λαοý. Επüμενο Þταν, για Ýναν ποιητÞ παγκüσμιας ακτινοβολßας, σαν τον Ποýσκιν, ο αρχαιοελληνικüς πολιτισμüς να Ýχει βαθειÜ επßδραση στο πνεýμα του. Ο Ποýσκιν συνÝνωσε τις επιτυχßες της νÝας εποχÞς με τις αξßες της αρχαιüτητας.
     Ο μεγÜλος αρχαιολÜτρης φιλÝλληνας ποιητÞς, που Þταν μελετητÞς και θαυμαστÞς της αρχαßας ελληνικÞς τÝχνης και πολιτισμοý, στην παιδικÞ ηλικßα του, με ζÞλο και πÜθος ενδιαφερüταν για την αρχαßα ποßηση και πολý διÜβαζε Ýργα αρχαßων συγγραφÝων. Ιδιαßτερα την προσοχÞ του επÝσυραν δýο «ινδÜλματα» του αρχαιοελληνικοý πολιτισμοý, οι δýο θεοß - «δýο διαβολικÝς αναπαραστÜσεις», ο Απüλλων, ο θεüς προστÜτης της μουσικÞς και της ποßησης και η Αφροδßτη, η θεÜ της ομορφιÜς και του Ýρωτα. Ετσι, ο Ποýσκιν αναπολεß την ομορφιÜ και τη λατρεßα του ωραßου γενικÜ στο ελληνικü παρελθüν, χωρßς να ξεχÜσει το δραματικü ελληνικü παρüν. Μνημονεýει τη ζωÞ του λαοý σ' üλα τα φανερþματÜ της. Αυτü το εκφρÜζει ο φιλÝλληνας ποιητÞς σε πολλÜ απü τα Ýργα του. ΕνδιαφÝρθηκε για την απολýτρωση των συγχρüνων ΕλλÞνων απü το βÜρβαρο οθωμανικü ζυγü, αλλÜ και μελÝτησε με πÜθος την αρχαιοελληνικÞ ποßηση και μυθολογßα. Ο μεγÜλος αρχαιολÜτρης και φιλÝλληνας Ποýσκιν Ýβλεπε τον αγþνα της ανεξαρτησßας των ΕλλÞνων, τα επαναστατικÜ γεγονüτα, μÝσα απü το πρßσμα της ελληνικÞς αρχαιüτητας, καλοýσε τα πνεýματα του παρελθüντος αρωγοýς στον αγþνα τους και Ýβλεπε τους εξεγερμÝνους ¸λληνες με τις αρχαßες ενδυμασßες.
     Ετσι, κατÜ τη χρονικÞ περßοδο 1821-23, ο Ποýσκιν συμμεριζüταν τις ρομαντικÝς αυταπÜτες σχετικÜ με το κßνημα των Φιλικþν κι εξÝταζε τα επαναστατικÜ γεγονüτα των ΕλλÞνων διÜ μÝσου του πρßσματος της αρχαιüτητας. ΒÝβαια, κατÜ την εξεταζüμενη χρονικÞ περßοδο, στη Ρωσßα κυρßαρχη θÝση κατεßχε η αρχαιοελληνικÞ λατρεßα. Στην τσαρικÞ ΑυλÞ, το üλο περιβÜλλον Þταν ελληνοπρεπÝς, üπως και τα θÝματα συζητÞσεων, ενþ η ελληνικÞ γλþσσα ακουγüταν στις πüλεις της Ρωσßας, στα σχολεßα και στα καταστÞματα. ΠολλÝς καινοýριες πüλεις της χþρας κι ιδιαßτερα του Νüτου, üπως Σεβαστοýπολη, Οδησσüς, Χερσüνα, Συμφερüπολη κι Üλλες, εßχαν ελληνικÝς ονομασßες. Το ΤσÜρσκογιε Σελü το στüλιζαν μια σειρÜ αρχαιοελληνικÜ μνημεßα. Ενþ ο κυβερνÞτης της Νüτιας Ρωσßας, στρατηγüς Γ. Ποτιüμκιν, Üρχισε την οικοδüμηση της πüλης ΑικατερινοσλÜφ, κατÜ τα πρüτυπα της ΑθÞνας. ΒÝβαια, η λατρεßα στην αρχαßα ΕλλÜδα εκ μÝρους των κυβερνητικþν κýκλων σε μεγÜλο βαθμü εξυπηρετοýσε τα συμφÝροντα της ρωσικÞς πολιτικÞς. Εκτüς αυτοý, εßναι επßσης χαρακτηριστικü üτι η παιδικÞ βιβλιοθÞκη του ΜεγÜλου ΠÝτρου συμπεριλÜμβανε τη μυθιστορßα για τον ΜεγÜλο ΑλÝξανδρο, που ο ΠÝτρος απü μικρüς εßχε διαβÜσει. Το βιβλßο αυτü λÝγεται, με εντολÞ του ΠÝτρου, μεταφρÜστηκε στα ρωσικÜ.
     ΜÝχρι σÞμερα στην ιστορικÞ βιβλιογραφßα αναφÝρεται, üτι ο ΠÝτρος Ýδωσε εντολÞ να μεταφραστεß «Η ιστορßα της Τροßας», üμως αυτü δεν ευσταθεß. Επßσης, ο ΜεγÜλος ΠÝτρος στο ουκÜζ (διÜταγμα) προς το ρωσικü λαü αναφÝρει, üτι "Δεν Ýχομεν το δικαßωμα να αφÞνωμεν τους απογüνους του ΜεγÜλου ΑλεξÜνδρου, του ΠλÜτωνος, του ΑριστοτÝλους να εξακολουθοýν να τÞκωνται υπü το πÝλμα μαýρης δουλεßας». Κι üταν ο ελληνιστÞς Ν. ΓκνÝτιτς μετÝφρασε την ΙλιÜδα του ΟμÞρου κι Ýπη (τα δημοτικÜ τραγοýδια των σημερινþν ΕλλÞνων) στα ρωσικÜ, τα οποßα εκδüθηκαν το 1830, ο λÜτρης του αρχαιοελληνικοý πολιτισμοý Ποýσκιν σε γρÜμμα του προς τον Ν. ΓκνÝτιτς γρÜφει: "Η προσπÜθειÜ σας αποτελεß τον1ο κλασσικü ευρωπαúκü Üθλο στη πατρßδα μας".
     Η αισθητικÞ θεωρßα της αρχαιüτητας (ΑριστοτÝλης), η ιστορßα (Θουκυδßδης) και μυθολογßα (Ησßοδος) του αρχαßου κüσμου, τα Ýργα του ΑριστοφÜνη, του ΟμÞρου, του Ευριπßδη κι Üλλων ποιητþν, με τη μορφÞ και τη θαυμαστÞ τεχνικÞ της στιχουργßας, απορρüφησαν το ενδιαφÝρον του Ποýσκιν. Ο ποιητÞς εκτιμοýσε την αρμονßα της δομÞς των Ýργων των αρχαßων ποιητþν. Το ενδιαφÝρον αυτü του Ποýσκιν για την αρχαßα λογοτεχνßα τον ακολοýθησε σε üλη τη ζωÞ του και τακτικÜ προσÝφευγε σ' αυτÜ, üμως δε συγχωνεýτηκε με αυτÞν. Η αρχαιοελληνικÞ μυθολογßα και ιστορßα μπÞκε στην ποßησÞ του ακüμα απü τα φοιτητικÜ του χρüνια. Το ΜÜη του 1815 Ýγραψε το ποßημÜ του με τßτλο Προς Τον Πουστσßν, üπου εκφρÜζεται με θαυμασμü για τον πατÝρα της ΙατρικÞς, τον μεγÜλο ΙπποκρÜτη, κι ιδιαßτερα για τον περßφημο ¼ρκο Του Ιατροý, που συνδÝθηκε με το üνομα του. Επßσης, στον ΙπποκρÜτη ο ποιητÞς αναφÝρεται και στο ποßημÜ του Χαßρε, Κοýμποκ (1816) και σ' Üλλα. Το ßδιο Ýτος σ' Ýνα Üλλο ποßημÜ του το ΒοσπομινÜνιε (ΑνÜμνηση), το οποßο ξανÜ το αφιερþνει στο συμφοιτητÞ και φßλο του Π. Πουστσßν, γρÜφει μεταξý Üλλων για το θεü - προστÜτη της βλÜστησης, της αμπελουργßας και οινοπαραγωγÞς, το Διüνυσο. Μα ακüμα και το 1816, προτελευταßο Ýτος της φοßτησÞς του στο Λýκειο, σε ποßημÜ του αναφÝρεται στους αρχαßους Ελληνες, üπως στον ΠερικλÞ και στη θεÜ της σοφßας, την ΑθηνÜ.
     Ενα χρüνο πριν την Ýναρξη της εξÝγερσης των Φιλικþν στις παραδουνÜβιες ηγεμονßες, ο Ποýσκιν Ýγραψε το Ýργο ΡουσλÜν & Λιουντμßλα (1820), στο οποßο αναφÝρεται στο μυθικü τραγουδιστÞ ΟρφÝα, που με την ωραßα μελωδικÞ φωνÞ του γοÞτευε θεοýς κι ανθρþπους και δÜμαζε ακüμα και τα Üγρια θηρßα. Στο ßδιο αυτü Ýργο του αναφÝρεται και στον ξακουστü γλýπτη της αρχαιüτητας, τον Φειδßα. ΚατÜ τη χρονικÞ περßοδο 181517 ο αρχαιοελληνικüς πολιτισμüς χρησιμοποιÞθηκε στα Ýργα του σε μεγÜλην Ýκταση, üπως στα: Προς Τον ΝτÝλβιγκ (1815), Τεν Φονβιζßνα (1815), Σισκüβου (1816) κι Üλλα. Π.χ., στο ποßημÜ του Τεν Φονβιζßνα, ο ποιητÞς αναφÝρεται σε αρχαιοελληνικοýς θεοýς, επιστÞμονες και καλλιτÝχνες, üπως στον Απüλλωνα, στον ΕρμÞ, στον Πλοýτωνα, στην Ασπασßα, στην Αφροδßτη, στον ΔημοσθÝνη και σ' Üλλους.
     ΚατÜ την περßοδο της εξÝγερσης των ΕλλÞνων στις παραδουνÜβιες ηγεμονßες, üταν ο Ποýσκιν Þταν εξüριστος στο Κισινιüφ κι Þρθε σε Üμεση επαφÞ με τα επαναστατικÜ γεγονüτα, αφιÝρωσε σ' αυτÞν πολυÜριθμα ποιÞματÜ του, στα οποßα εξαßρει το αρχαιοελληνικü ýφος κι Þθος. Σ' αυτÜ τα ποιÞματα, που Þταν γεμÜτα απü ηρωικÝς παραδüσεις και μýθους της αρχαßας ΕλλÜδας, εßναι φανερÞ η χαρακτηριστικÞ ρυθμικÞ ιδιαιτερüτητα της ποßησÞς του, κυρßως üταν μιλÜ απευθεßας για τον αγþνα της ανεξαρτησßας του λαοý μας. Ιδιαßτερα χαρακτηριστικü εßναι το ποßημÜ του Ελληνßδα ΠιστÞ Μη Κλαις. Αυτü το ποßημα δεν το εßχε τελειþσει και βρÝθηκε μüνον το πρüχειρο. ΘÝμα του εßναι ο ηρωικüς θÜνατος Ελληνα αγωνιστÞ. Ο Ποýσκιν ηρωοποιεß επÜξια τη μορφÞ του σκοτωμÝνου Ελληνα φιλικοý και τονε συγκρßνει με τον αρχαßο Αθηναßο τυραννοκτüνο Αριστογεßτονα. Ο προσανατολισμüς στο ηρωικü παρελθüν της ΕλλÜδας καθορßζει üλη την Ýκφραση του ποιÞματος. Τον αγþνα των ΕλλÞνων για την απελευθÝρωσÞ τους τον χαρακτηρßζει ιερÞ μεγÜλη υπüθεση κι αιματηρü δρüμο τιμÞς. Ο ποιητÞς, ιδιαßτερα μετÜ την Ýναρξη της επανÜστασης, παρουσιÜζει τους νÝους Ελληνες σα ζωντανÜ ενθυμÞματα των αρχαßων πολεμιστþν.
     Στο 2ο τüπο της εξορßας του, την Οδησσü, ο ποιητÞς συνεχßζει να υμνεß την αρχαßα ΕλλÜδα και τον αγþνα της ανεξαρτησßας του ελληνικοý λαοý και γρÜφει Ýνα απü τα βασικüτερα Ýργα του, αφιερωμÝνο στην ελληνικÞ επανÜσταση του ‘21, με τον τßτλο ΕξεγÝρσου Ω ΕλλÜδα ΕξεγÝρσου, που üσο ζοýσε ο ποιητÞς δε δημοσιεýτηκε, λüγω του üτι δεν Þταν ικανοποιημÝνος απü τη γραφÞ του. Στο ποßημα αυτü, η ΕλλÜδα προβÜλλεται και πÜλι διαμÝσου των αρχαßων αναμνÞσεων, σαν «χþρα ηρþων και θεþν». Σ' αυτü το μικρü ποßημÜ του, ο Ποýσκιν, σε 12 στßχους, αναφÝρεται σ' 7 Þρωες και θεοýς της αρχαßας ΕλλÜδας και ιστορικοýς τüπους (ΠερικλÞς, Τυρταßος, ΑθηνÜ, ΘησÝας, Ολυμπος, Πßνδος και Θερμοπýλες). Σε Üλλα Ýργα του αναφÝρεται στον Παρνασσü και τον Ταàγετο. Το ποßημα αυτü, αποτελεß μια φλογερÞ προκÞρυξη προς τους αγωνιζüμενους ¸λληνες. Εδþ ευδιÜκριτα φαßνεται, üτι ο ποιητÞς, χρησιμοποιþντας την αρχαιοελληνικÞ μυθολογßα, καλοýσε τους υπüδουλους ¸λληνες στον αγþνα της ανεξαρτησßας και δεν ονειρευüταν μüνο τις περασμÝνες δüξες της ΕλλÜδας.
     Στο γρÜμμα του, το ΜÜρτη του 1821, προς το φßλο του Β. Νταβßντοβ γρÜφει: "...¼λες οι σκÝψεις στρÝφονται σ' Ýνα σκοπü, την ανεξαρτησßα της αρχαßας πατρßδας... (της ΕλλÜδας)". ¼πως προανεφÝρθη, κατÜ τη περßοδο της παραμονÞς του Ποýσκιν στην Οδησσü, αρχßζει η αρχαιολατρικÞ κρßση κι αντßληψη του ποιητÞ για τους Ελληνες.
     Για ν’ αποφýγει τη λογοκρισßα, καταφεýγει στα Ýργα του σε υπαινιγμοýς, με στüχο τη συγκÜλυψη των νοημÜτων τους, üπως το 1827, στο αλληγορικü ποßημÜ του Αρßων, üπου χρησιμοποßησε τον αρχαιοελληνικü μýθο. ΘÝμα του εßναι ο γνωστüς θρýλος του αρχαßου ΛÝσβιου κιθαρωδοý και τραγουδιστÞ Αρßωνα, που πρþτος δßδαξε το διθýραμβο κι Üνοιξε το δρüμο προς τη τραγωδßα και το δρÜμα. ΚατÜ το θρýλο, Ýνα δελφßνι, μαγεμÝνο απü την κιθÜρα του Αρßωνα, Ýσωσε τον καλλιτÝχνη απü κακοýργους ναýτες παßρνοντÜς τον στη ρÜχη του, σ' Ýνα ταξßδι απü τη ΛÝσβο προς τη Κüρινθο. Η διαχωριστικÞ γραμμÞ ανÜμεσα στο ποßημα αυτü του Ποýσκιν και το θρýλο βρßσκεται στο üτι στη θÝση της εχθρüτητας μεταξý των ανθρþπων, ο Ποýσκιν προÝβαλε τη φιλßα και την αγÜπη. ¸τσι, χρησιμοποιþντας την αλληγορßα, μπüρεσε να κÜνει υπαινιγμü στο ρüλο του επαναστατικοý κινÞματος των φßλων κι ομοúδεατþν, των Δεκεμβριστþν.
     Επßσης, ο φιλÝλληνας ποιητÞς σ' Ýνα Üλλο ποßημÜ του, το Γοροντüκ (Μικροýπολη), αναφÝρεται στα ομηρικÜ Ýπη. Σ' Ýνα απü τα βασικÜ Ýργα του, το ΕυγÝνιος ΟνÝγκιν, αναφÝρεται σε ιστορικÜ πρüσωπα της αρχαßας ΕλλÜδας. Γι' αυτü το Ýργο του, ο ποιητÞς σε γρÜμμα του προς τον Π. ΠλÝντεφ, τον Οκτþβρη του 1824, αναφÝρεται στον αρχαßο ελληνικü ανþτατο θεσμü απονομÞς δικαιοσýνης, τον ¢ρειο ΠÜγο, και ζητÜ να συσταθεß κατÜ τα πρüτυπα, μια τριμελÞς επιτροπÞ, Ýνα εßδος Αρεßου ΠÜγου, για να κρßνουν το Ýργο του. Επßσης, στο ποßημÜ του ΕξεγÝρσου Ω ΕλλÜδα ΕξεγÝρσου (1829), που αναφÝρθηκε πριν, ο ποιητÞς σε 2 στßχους, σαλπßζει:

Χþρα ηρþων και θεþν,
σπÜσε τα βÜρβαρα δεσμÜ σου...

     Το ßδιο Ýτος, γρÜφει το ποßημα ΖαγÜτκα (Αßνιγμα), το οποßο μεταξý Üλλων αναφÝρεται στον ποιητÞ Θεüκριτο, το θεμελιωτÞ των ειδυλλßων. Ενα χρüνο αργüτερα (1830), σε Üλλο ποßημÜ του γρÜφει για τη Κυπρßδα (Αφροδßτη). Ο Ποýσκιν στο Ýργο του αναφÝρεται στις αρχαιοελληνικÝς αποικßες στη Ταυρßδα (Κριμαßα), ΠαντικÜπαιον (σημερινü Κερτς), Ζολοτüι ΚουργÜν (Χρυσüς Τýμβος) κ.Ü. Το 1830, ο ποιητÞς αφιερþνει ποßημÜ του στην  ΙλιÜδα, ενþ σ' Üλλο Ýργο του αναφÝρεται στο εßδωλο των Δελφþν. Θαýμαζε τüσο την αρχαßα ΕλλÜδα, που πολý τσουχτερÜ κριτικÜρει το ποßημα του ποιητÞ Β. ΚιουχελμπÝκερ με τον τßτλο Ολυμπιακοß Αγþνες. Στον ΕυγÝνιο ΟνÝγκιν γρÜφει:

...Πετþντας μÝσ' τη σκüνη τ' αμαξιοý,
σαν κληρονüμο, που τον εßχε ο Δßας...

και σε συνÝχεια:

...συχνÜ μπερδευüταν κι Ýκανε λÜθος
με τους ανÜπαιστους κι ιαμβικοýς!
¼μηρο και Θεüκριτο μισοýσε...

Σ' Üλλο μÝρος αναφÝρει:

...Και Φαßδρα Þ ΚλεοπÜτρα τις σφυρßζει...
Απ' τ' Üσμα σας θα πληρωθοýν οι χþροι,
και θα χαρþ τη Ρþσα Τερψιχüρη...

...Σαν ποýπουλο ανυψþνεται γοργÜ,
μ' αýρα που πνεν τα χεßλη του Αιüλου...

...Τρεις þρες δαπανοýσε στον καθρÝφτη
κι üταν πια τ' αποφÜσιζε να βγει,
σαν Αφροδßτη πÝταγε στη γη...

Και τÝλος γρÜφει:

...πÜνω στου ΝÝβα τα πανþρια μÝρη,
που τα νερÜ - κρουστÜλλι φωτεινü,
της ¢ρτεμης την üψη καθρεφτßζουν...

     ¼λη αυτÞ η αναδρομÞ στο Ýργο του Ποýσκιν αποδεικνýει, το πüσο εκτεταμÝνα αναφÝρεται ο ποιητÞς στον αρχαιοελληνικü πολιτισμü. ¸νας Ρþσος ιστορικüς, ο Ν. Σβßριν, σε Üρθρο του με τον τßτλο Ο Ποýσκιν Κι Η ΕλληνικÞ ΕξÝγερση, αναφÝρει, üτι ο ποιητÞς την εξÝγερση των ΕλλÞνων Φιλικþν τη περιγρÜφει με θρýλους και μýθους της αρχαßας ΕλλÜδας.
     Σ' Ýνα Üλλο ποßημÜ του, το Μπρος Στο ΠορτρÝτο Του ΤσααντÝφ (1817-20), ο Ποýσκιν αναφÝρεται στο διÜσημο κρατικü παρÜγοντα του αθηναúκοý κρÜτους του χρυσοý αιþνα, τον ΠερικλÞ κι εξυμνεß τη προσωπικüτητα, τη γενναιοφροσýνη του και τη δικαιοσýνη, που κυριαρχοýσε στο αθηναúκü κρÜτος. Η ΑθηναúκÞ Πολιτεßα, üπως πιστεýει ο Ευριπßδης, αποτÝλεσε το πραγματικü πνευματικü κÝντρο του Ελληνισμοý. Ο αρχαιοελληνικüς πολιτισμüς μÝσα απü τα Ýργα του Ποýσκιν βοÞθησε τη κοινÞ γνþμη της Ρωσßας περισσüτερο να γνωρßσει την αρχαιοελληνικÞ κουλτοýρα, αλλÜ και να προβÜλλει τον αγþνα της ανεξαρτησßας του ακαταμÜχητου ελληνικοý λαοý. ΑυτÞ üλη η παρουσßαση, αποδεικνýει τη βαρýνουσα συμβολÞ του στον αγþνα της ελευθερßας κι ανεξαρτησßας και του δικοý μας λαοý.
     Στη νουβÝλα του ΝτÜμα Πßκα, αποδεικνýει την ικανüτητÜ του να μεταφÝρει στον αναγνþστη üλη τη πολυπλοκüτητα στη σýλληψη μßας συγγραφικÞς ιδÝας εγκιβωτßζοντας διÜφορα μεταξý τους στοιχεßα που συνθÝτουν την λογοτεχνικÞ του ευφυÀα. Και στη συνÝχεια μÝσα απü την απλüτητα μßας αφÞγησης που üπως μüνο συγγραφεßς σαν αυτüν μποροýν να χτßσουνε, καταφÝρνει να μετατρÝπει την ιδÝα αυτÞ σε μßα ιστορßα μυστηρßου ποτισμÝνη με κοινωνικÜ μηνýματα που ακροβατεß ανÜμεσα στο φανταστικü και το πραγματικü αφÞνοντας μßα γεýση αβεβαιüτητας κι ασυμβατüτητας στον αναγνþστη του. Πρüκειται σαφþς για την εισβολÞ στα Üδυτα της ανþριμης ψυχÞς του σýγχρονου ανθρþπου που διψÜ για πλοýτο και για εýκολη αναγνþριση μακριÜ απü κüπο αλλÜ με πολý μεγÜλη δüση πÜθους για το επικßνδυνο.
     Ο Ποýσκιν βÜζει στον ÞρωÜ του τα παρακÜτω λüγια: "Η θÝση του δεν του επÝτρεπε να θυσιÜζει το αναγκαßο με την ελπßδα ν’ αποκτÞσει το περιττü". ºσως üλη η πεμπτουσßα της ιστορßας κρýβεται σε αυτÜ τα λüγια. ¼πως κι ο ΝτοστογιÝφσκι λßγα χρüνια αργüτερα με τον Παßκτη Ýτσι κι εδþ σε προηγοýμενο χρüνο ο Ποýσκιν θßγει το θÝμα του πειρασμοý και της παραδοξüτητας, της μετακßνησης απü μßα θÝση σε μßα Üλλη. Γιατß ο ¸ρμαν, που εßναι κι ο κýριος πρωταγωνιστÞς, καταλÞγει να κυνηγÜ σφüδρα το κατÜ τα Üλλα περιττü που üμως γßνεται Ýντονα αναγκαßο για κεßνον και μÜλιστα κυριαρχεßται τüσο πολý απü την ανÜγκη αυτÞ που ξεπερνÜ κÜθε εμπüδιο για να φτÜσει στον τελικü του στüχο. Θα παραπλανÞσει την υπηρÝτρια ΕλισÜβετ ΙβÜνοβνα και θα τη παρασýρει σ’ Ýνα παιχνßδι σαγÞνης που ποτÝ ο ßδιος δεν πßστεψε πραγματικÜ. ΦαρισαúκÞ συμπεριφορÜ κι εκμετÜλλευση της ανθρþπινης δßψας για αγÜπη, να οι αδυναμßες που προκýπτουν απü την υπüθεση υποκλοπÞς του μυστικοý που προσπαθεß να εκμαιεýσει ο πανοýργος Þρωας του Ποýσκιν απü την ¢ννα Φεδüντοβνα χρησιμοποιþντας την υπηρÝτριÜ της ως δüλωμα και θÞραμα μαζß. Το χρÞμα σκληραßνει τους ανθρþπους, τους καταντÜ Ýρμαια του διαβολικοý του χρþματος και της ακüμα χειρüτερης απειλητικÞς μυρωδιÜς του καθιστþντας τους τους πιο δουλικοýς του εκπροσþπους.
     Η μετÜλλαξη ενüς ανθρþπου απü αγνü σε μοχθηρü εßναι η πιο εýκολη αποστολÞ ενüς διαβολικοý σχεδßου που οργανþνεται και πλÞττει καßρια πρüσωπα ψυχικÜ ευÜλωτα που δεν Ýχουν την πυγμÞ να το αντικροýσουν. Η χαρτοπαιξßα, αυτÞ η μÜστιγα που Ýπληττε και πλÞττει ακüμα και σÞμερα τις κοινωνßες, παßρνει μÝσα απü την νουβÝλα αυτÞ διαστÜσεις κüλαφου για μßα ρþσικη κοινωνßα που μÝσα στην απαισιοδοξßα της και την μιζÝρια της ψÜχνει για αποκοýμπι και εýκολες διεξüδους. Ο ¸ρμαν δεν εßναι ξÝνος προς τον αναγνþστη, δεν εßναι ξÝνος προς τον συγγραφÝα, κÜπου εκεß καθρεφτßζεται κι ο ßδιος ο γρÜφων καθþς σýχναζε σε λÝσχες και γνþρισε απü κοντÜ αυτü το βρþμικο κüσμο με τις υπüγειες ανÞθικες διαδρομÝς.
     Ο Ποýσκιν -εκεß Ýγκειται και το μεγαλεßο του δημιουργοý που αξßζει κανεßς να ανακαλýψει- παßζει και με την Ýννοια μßας φανταστικÞς αφÞγησης που üμως παραμÝνει συγκεχυμÝνη, πλανÜται Ýνα συνεχÝς ερωτηματικü üσο πλησιÜζουμε στο τÝλος της εξιστüρησης κι ο αναγνþστης γßνεται μÝρος της χωρßς να εßναι σßγουρος για τη πραγματικÞ Ýκβαση, μοιÜζει σα να του ’χει εμφυσÞσει το μικρüβιο της Üγνοιας της εξÝλιξης. Εßναι το üραμα του ¸ρμαν αποκýημα της φαντασßας του κι αποτÝλεσμα της πÜλης του για το συμφÝρον του που τον τυφλþνουν και τον οδηγοýν να ονειρεýεται πρüσωπα και πρÜγματα που στην ουσßα δεν υπÜρχουν; Εßναι το φÜντασμα που τον κατατρÝχει αυτü της συνεßδησÞς του που τον ακολουθεß για την επαßσχυντη συμπεριφορÜ του Þ μÞπως üντως βιþνει μßα εσωτερικÞ κüλαση για τα πεπραγμÝνα του και την ανομßα του και δεν Ýχει την δýναμη να ξεφýγει; Κανεßς δεν γνωρßζει τελικÜ στο τÝλος τι απ’ üλ’ αυτÜ επικρατεß κι ο Ποýσκιν μοιρÜζει απλüχερα στον αναγνþστη το χαρτß της επιλογÞς κατÜ το δοκοýν.
     Η μεγÜλη ρωσικÞ σχολÞ μÝλος της οποßας εßναι κι ο Ποýσκιν μες στη δραματικüτητα και τη διδαχÞ της Ýχει την ικανüτητα να κρατÜ το ενδιαφÝρον αμεßωτο εις το διηνεκÝς üταν διαφαßνεται στο προσκÞνιο πως η τραγικÞ φιγοýρα του ανθρþπου εßναι αυτÞ που συνθλßβεται απü τη μικροπρÝπεια, τη μικροψυχßα και την ιδιοτÝλεια μες στον üλεθρο του πολÝμου μεταξý καλοý και κακοý. Γιατß πÜντα η λογοτεχνßα που ‘χει ως επßκεντρο την αδýναμη ανθρþπινη ψυχÞ και προσπαθεß να τη ξεψαχνßσει, εßναι αυτÞ τελικÜ που θορυβεß την εποχÞ της και μÝνει στα ρÜφια της ιστορßας üχι σκονισμÝνη αλλÜ καθαρÞ και κρυστÜλλινη.

    "Δýο Ýμμονες ιδÝες δεν μποροýν να υπÜρχουν ταυτüχρονα στον νου, üπως και δýο φυσικÜ σþματα δεν μποροýν να κατÝχουν ταυτüχρονα την ßδια θÝση".

     Η ρωσικÞ λογοτεχνßα ευτýχησε να Ýχει Ýναν Üξιο θεμελιωτÞ: τον Ποýσκιν. ¼λα τα ρεýματα της λογοτεχνßας αυτÞς, η οποßα Ýχει μßαν εξαιρετικÞ θÝση στην ευρωπαúκÞ και κατÜ συνÝπεια τη παγκüσμια λογοτεχνßα, πηγÜζουν απü το Ýργο του ποιητÞ αυτοý, στο οποßο αποτυπþνεται το πλοýσιο ταλÝντο του. ΕυφυÞς, οξυδερκÞς, με καταπληκτικü Ýμφυτο γοýστο, προικισμÝνος πολλÝς φορÝς με παρÜτολμο θÜρρος στην Ýκφραση των απüψεþν του, Þτανε σε θÝση να οραματιστεß τη λογοτεχνßα της οποßας Ýθεσε τις βÜσεις, να συλλÜβει τις πιο διαφορετικÝς πλευρÝς της και να τις κυοφορÞσει Ýμπρακτα μÝσα στο Ýργο του.

   "¢λλη, καλýτερη ζητþ ελευθερßα...".

     Δε φαßνεται στη ξÝνη γλþσσα η μεγαλοσýνη αυτοý του ποιητÞ. Κι εξηγεß το παρÜξενο φαινüμενο να ‘χει καθιερωθεß στη σειρÜ των μεγÜλων ποιητþν παγκοσμßως απü τη φÞμη του πιüτερο παρÜ απü τις μεταφρÜσεις του. ΦÞμη που καλλιÝργησαν οι Üλλοι σπουδαßοι ρþσοι συγγραφεßς, üλοι αυτοß οι εκπρüσωποι της ρωσικÞς κλασσικÞς λογοτεχνßας που θεωροýν τον Ποýσκιν αρχÞ κÜθε αρχÞς. Γιατß οι μεταφρÜσεις των ποιημÜτων του Ποýσκιν, üχι μüνο στα ελληνικÜ, αλλÜ σε κÜθε γλþσσα, μüνο κÜποιες γεýσεις μποροýν να δþσουν. Κι εξηγεßται αυτü το παρÜδοξο καταφεýγοντας σε μßα παρατÞρηση του ßδιου του ποιητÞ απü Ýνα γρÜμμα του 1836, που απευθýνεται σ’ Ýναν απü τους πρþτους μεταφραστÝς του στα γαλλικÜ: "Δεν υπÜρχει δυσκολüτερη δουλειÜ απü τη μετÜφραση ρωσικþν στßχων σε γαλλικοýς και τοýτο γιατß λüγω της πυκνüτητας που προσιδιÜζει στη γλþσσα μας εßναι αδýνατη η απüδοση της συντομßας της". Αυτü λοιπüν που χÜνεται στη μετÜφραση των στßχων του εßναι η επιγραμματικüτητα, η πυκνüτητα κι η συντομßα, μαζß με τη μουσικüτητα και τη λÜμψη των λÝξεων, þστε να φαντÜζουν σαν κοινοτοπßες οι εικüνες που φτÜνουν τελικÜ στον αναγνþστη.
     ¼μως παρüλα αυτÜ ο υποψιασμÝνος και καλλιεργημÝνος αναγνþστης μπορεß και μÝσα απü τη μετÜφραση να διαισθανθεß σχεδüν το φßνο γοýστο και τη λεπτüτητα της ευαισθησßας, τη κλασικÞ αßσθηση της ισορροπßας των εικüνων και τον Ýμμεσο σχολιασμü που κÜνουν του νοÞματος, γιατß πÜνω απ` üλα Þταν Üριστος μαθητÞς üλων των μεγÜλων ποιητþν, των οποßων τη τÝχνη αφομοßωσε δημιουργικÜ και κατÜφερε να την ανακεφαλαιþσει μÝσα απü το δικü του ταλÝντο και τα δικÜ του ποικßλα ενδιαφÝροντα, για τις ανÜγκες του λαοý του.
     Ακüμα και στα ρομαντικÜ του ποιÞματα θα μποροýσε τις να εφαρμüσει τüσο φροûδικÞ, üσο και χριστιανικÞ ανÜλυση. Στη φροûδικÞ το αγκÜθι εßναι Ýνα τüσο φανερÜ φαλλικü σýμβολο, που κυριαρχεß στην εφηβικÞ φαντασßωση, καθþς ο Üπειρος νÝος συνειδητοποιεß τη φυσιολογßα και τη λειτουργßα του πüθου κι ονειρεýεται τη πραγματοποßησÞ του. Στη χριστιανικÞ η ψυχÞ εßναι ματωμÝνη γιατß ζει το ΓολγοθÜ της που την εξαγνßζει και της δßνει την ευγενικÞ ομορφιÜ της, που üμως το πονηρü αγκÜθι του πÜθους χρησιμοποιεß σα δüλωμα, για να παγιδÝψει την Üλλη ψυχÞ, που οýτε κι αυτÞ εßναι τüσο αθþα αφοý Ýχει κι αυτÞ το δικü της πüθο να κüψει το τριαντÜφυλλο, για να ενωθοýν τελικÜ τα δýο καταματωμÝνα κüκκινα σ’ Ýνα, ο πüθος να συναντÞσει τον πüνο σε μßα ουσιαστικÞ επικοινωνßα αγÜπης.
     Στη διÜρκεια των χρüνων της εξορßας στην Οδησσü (1820-24) επισκÝφτηκε τον Καýκασο, που του ενÝπνευσε το επικü Ýργο Ο ΑιχμÜλωτος Του ΚαυκÜσου, τις νüτιες ακτÝς της Κριμαßας, üπου κατÜ τη διÜρκεια ενüς νυχτερινοý ταξιδιοý με πλοßο εμπνεýστηκε την ελεγεßα ¸σβησε Το Φως Της ΜÝρας, και τη Βεσσαραβßα. Ζοýσεν Ýντονη ζωÞ γεμÜτη περιπÝτειες, γλÝντια, Ýρωτες, μονομαχßες. ¸πειτα απü μια θυελλþδη λογομαχßα που αφορμÞ της Þτανε τα χαρτιÜ, Ýφυγε μαζß με τους τσιγγÜνους που συνÜντησε στο δρüμο κι αλÞτεψε μαζß τους για αρκετü καιρü. Απü κει εμπνεýστηκε το Ýργο Οι ΤσιγγÜνοι με Þρωα τον ΑλÝκο, το πρüπλασμα του χαρακτÞρα του ΕυγÝνιου ΟνÝγκιν.
     Ο Ποýσκιν üλη αυτÞ τη 1η περßοδü του βρισκüταν υπü την επßδραση του Λüρδου Βýρωνα και του ΣεγιÝ, αλλÜ ταυτüχρονα και μαγεμÝνος με τον Οβßδιο, κÜτω απü την επßδραση του οποßου παρομοßαζε τη τýχη του με τη τýχη αρχαßου ¸λληνα εξüριστου που τον στεßλανε κι αυτüν στις üχθες του Δοýναβη. Κι ενþ οι φßλοι του τον θεωροýσανε κýριο εκπρüσωπο του ρωσικοý ρομαντισμοý, διαμορφωνüταν σταδιακÜ ο προσωπικüς ποιητικüς του τρüπος, κýριο χαρακτηριστικü του οποßου εßναι η Üμεση σýνδεση με τη ζωÞ που τον περιβÜλλει. Αλλ’ ακüμη δεν εßχε γεννηθεß ο λογοτεχνικüς üρος ρεαλισμüς.
     ΜετÜ την επιστροφÞ του απü την εξορßα βρισκüταν υπü αστυνομικÞ επιτÞρηση. Αυτü τρομοκρÜτησε τον πατÝρα του και μετÜ απü Ýνα πολý Ýντονο καυγÜ, üλη η οικογÝνεια Ýφυγε για τη Πετροýπολη. ¸μεινε μüνος στο πατρικü κτÞμα, στο ΜιχαÞλοβο, με τη παραμÜνα του Αρßνα Ροντιüνοβα, απü την οποßαν Üντλησε πια συνειδητÜ üσο μποροýσε περισσüτερο τη γνþση του λαúκοý πολιτισμοý, ακοýγοντας απο το στüμα της ξανÜ τα παραμýθια και τις λαúκÝς αφηγÞσεις. Συγχρüνως ανακÜλυψε τον Σαßξπηρ: "Δεν μπορþ να συνÝλθω απü την κατÜπληξη που μου προξÝνησε" γρÜφει σ` Ýνα φßλο του την εποχÞ αυτÞ. Τη χρονιÜ αυτÞ (1825) Ýγραψε τη Κωμωδßα Για Τον ΤσÜρο Μπüρις, τον Μπüρις Γκουντοýνοφ, 6 κεφÜλαια απü τον ΕυγÝνιο ΟνÝγκιν και τον Κüμητα Νοýλιν, Ýργα στα οποßα φαßνεται κι η επßδραση του Σαßξπηρ. Ακüμη, υπü την επÞρεια της εντýπωσης που του προξÝνησε ο ΤÜκιτος, Ýγραψε το ποιητικü μÝρος των Αιγυπτιακþν Νυχτþν.
     Ενþ βρισκüταν εκεß, εκδηλþθηκε το κßνημα των Δεκεμβριστþν, (üπως ονομÜστηκε απü την ημερομηνßα εκδÞλωσÞς  του, στις 14 ΔεκÝμβρη 1825), το οποßο ετοßμαζαν φιλελεýθεροι αξιωματικοß και διανοοýμενοι απü το 1815, με σκοπü την ανατροπÞ του τσÜρου και τη κατÜργηση της δουλοπαροικßας. Η εξÝγερση απÝτυχε, οι πρωτεργÜτες συνελÞφθησαν, üλοι γνωστοß και φßλοι του Ποýσκιν κι εκτελÝστηκαν. Στα χειρüγραφα του ποιητÞ βρßσκονται αλλεπÜλληλες ζωγραφιÝς με τις 5 κρεμÜλες και τις μορφÝς των φßλων του. Ο κßνδυνος πÝρασε ξυστÜ απü τον ßδιο κι αν Þθελε ο καινοýριος τσÜρος να τον ενοχοποιÞσει, θα μποροýσε και μüνο απü τα ποιÞματÜ του üπως η ΩδÞ Στην Ελευθερßα Þ το ΣτιλÝτο. ¼μως ο νÝος τσÜρος Νικüλαος προτßμησε (πρÜξη πολιτικÞς διορατικüτητας) να προσεταιριστεß τον Ποýσκιν και γι’ αυτü τον Ýφερε με διακριτικÞ αστυνομικÞ συνοδεßα στη Μüσχα, üπου και τον συνÜντησε στο Κρεμλßνο το ΣεπτÝμβρη του 1826. "Μüλις συζÞτησα με τον εφυÝστερο Üνθρωπο της Ρωσßας", εßπε μετÜ τη συνÜντηση ο τσÜρος.  ΥποσχÝθηκε λοιπüν üτι στο εξÞς θα διαβÜζει ο ßδιος και θα λογοκρßνει τα Ýργα του ποιητÞ, ο οποßος ανÝλαβε την υποχρÝωση να μη δημοσιεýει τßποτε, αν δε το Ýχει δει προηγουμÝνως ο αυτοκρÜτορας.
     Εκεßνη τη δýσκολη χρονιÜ, λßγο πριν τον καλÝσει ο τσÜρος, Ýγραψε το ποßημα Ο ΠροφÞτης, üπου τη ρομαντικÞ Ýννοια του προφÞτη τη διευρýνει μÝχρι κυριολεξßας, δßνοντας στον ποιητÞ τη ψυχοσýνθεση και το ρüλο προφÞτη της ΠαλαιÜς ΔιαθÞκης, üπως περιγρÜφεται απü τον Ησαúα. Το ποßημα αυτü Üρεσε πολý στον ΝτοστογιÝφσκι, ο οποßος το απÞγγειλε συχνÜ, τονßζοντας ιδιαßτερα τον τελευταßο στßχο. ΓενικÜ ο Ποýσκιν, αν κι επηρÝασε üλους τους μεταγενÝστερους ρþσους λογοτÝχνες, στον ΝτοστογιÝφσκι εßχε βαθýτατη επßδραση, καθþς ο συγγραφÝας εμπνεýστηκε ολüκληρα μυθιστορÞματα απü συγκεκριμÝνα ποιÞματÜ του, üπως θα δοýμε παρακÜτω, αλλÜ απü τον ΝτοστογιÝφσκι δÝχτηκε και τη καλýτερη αποτßμηση του Ýργου του.
     Στην υπüλοιπη ζωÞ του, που διÞρκησε περßπου Üλλα 10 Ýτη, προσπÜθησε να επιβιþσει απü αυτü το φοβερü χτýπημα που δÝχτηκε, ασφυκτιþντας απü την επιτÞρηση της τσαρικÞς αστυνομßας και την απüρριψη του «κüσμου» της ρωσικÞς κοινωνßας που τον μετÝτρεψε αργÜ αλλÜ σταθερÜ σε αποδιοπομπαßο τρÜγο, αφοý αδυνατοýσε να αφομοιþσει τη πληθωρικÞ, πολυσχιδÞ κι ασυμβßβαστη προσωπικüτητÜ του, την οποßα βÝβαια, μετÜ το θÜνατü του λÜτρεψε.
     Στην αρχÞ, ýστερα απü μια παρουσßασÞ του μπρος στον τσÜρο, ο οποßος τον Üφησε ελεýθερο απü κÜθε κρατικÞ επιτÞρηση, η ανþτερη κοινωνßα του Üνοιξε τα σαλüνια της κι Üρχισε η θερμÞ φιλολογικÞ εποχÞ της Μüσχας. ΦιλολογικÝς συναντÞσεις, συζητÞσεις, αναγνþσεις Ýργων κι αποσπασμÜτων, φωνÝς, γÝλια, δÜκρυα, συγχαρητÞρια. Σε λßγες μÝρες üμως εκδηλþθηκε ο φüβος κι η δυσπιστßα του καθεστþτος, με αποτÝλεσμα ο αρχηγüς της αστυνομßας ΜπÝγεντορφ να του στεßλει Ýνα γρÜμμα, στο οποßο του ζητοýσε να ελÝγχει üλους τους στßχους του προτοý να τους δημοσιεýσει. Κι απü την Üλλη εßχε να αντιμετωπßσει τα σχüλια και τις επικρßσεις που ακοýγονταν γýρω του για κÜποιους εγκωμιαστικοýς στßχους που εßχε αφιερþσει στον τσÜρο, (üπου μεταξý των Üλλων ανÝφερε και το δραστÞριο ρüλο της Ρωσßας τüτε στο ελληνικü ζÞτημα με τη ναυμαχßα του Ναυαρßνου). Τον μÝμφονταν για αυλοκολακßα οι ßδιοι εκεßνοι κüλακες του θρüνου, διανοοýμενοι κυρßως, που Þτανε δεμÝνοι με το παλÜτι και την επßσημη γραμμÞ.

     ΜÝσα σ’ üλ' αυτÜ ασφυκτιοýσε. Απü τη μια Ýπεφτε στο θüρυβο της πüλης, στις διασκεδÜσεις και το χαρτοπαßγνιο, απü την Üλλη Ýφευγε μακρυÜ σε κÜποιο χωριü και καταριüτανε τα κοσμικÜ σαλüνια. Με τη κÞρυξη του ρωσοτουρκικοý πολÝμου ζÞτησε το ΓενÜρη του 1830 να του δοθεß η Üδεια να πÜει να πολεμÞσει. Η απÜντηση Þταν αρνητικÞ. Το ΠÜσχα του ßδιου χρüνου ζÞτησε σε γÜμο τη Ναταλßα ΓκοντσÜροβα (1812-1863), που Þτανε τüτε 17 ετþν. Τη παντρεýτηκε το ΦλεβÜρη του1831 στη Μüσχα. Την Üνοιξη εγκαταστÜθηκαν στη Πετροýπολη και ζοýσανε στο σπßτι του Μüικα. Το ΝοÝμβρη τονε προσλÜβανε στην υπηρεσßα του τσÜρου, μßα θÝση ουσιαστικÜ αυλικοý. Επßσης του δþσανε την Üδεια να μπαßνει στα αυτοκρατορικÜ αρχεßα και να μελετÜ το ιστορικü υλικü. Τον επüμενο χρüνο Ýγινε μÝλος της ΑυτοκροτορικÞς ΡωσικÞς Ακαδημßας. Εν τω μεταξý συνÝχισε να γρÜφει, να συγκεντρþνει υλικü και να σχεδιÜζει νÝα Ýργα.
     ¼μως η ζωÞ της αυλÞς με τις αναγκαστικÝς παρουσßες στο ανÜκτορο δεν Þταν κÜτι που ταßριαζε στο χαρακτÞρα του. Απü την Üλλη δεν εßχε την οικονομικÞ Üνεση που χαρακτÞριζε τους νεαροýς αριστοκρÜτες που τον περιστοιχßζανε σε παρüμοιες θÝσεις. Το κτÞμα που του Ýδωσε ο πατÝρας του δεν απÝφερε εισüδημα λüγω της κακοδιαχεßρισης κι η γυναßκα του δεν εßχε λÜβει προßκα. Τα χρÝη Üρχισαν να μαζεýονται απειλητικÜ, καθþς η νεαρÞ Ναταλßα, παρüλο που Ýκανε συνεχþς παιδιÜ, συμμετεßχε μαζß με τις αδερφÝς της στους χοροýς και τη λαμπερÞ ζωÞ του παλατιοý. ¸τσι ο ποιητÞς Üρχισε να παρουσιÜζει μια θλιβερÞ εντýπωση ανÜμεσα στο πλÞθος των αυλικþν, να καταπßνει κÜθε τüσο τη περιφρüνηση  και τη ταπεßνωση, καθþς περπατοýσε γεμÜτος πλÞξη στα σαλüνια του παλατιοý, ρßχνοντας κρυφÝς ματιÝς πßσω απü τις κολþνες στους δανδÞδες που τριγυρνοýσαεν τη γυναßκα του, ενþ κεßνη χüρευε στολισμÝνη, εýθυμη κι αμÝριμνη. Και κοντÜ στη ζÞλεια Þτανε κι η συναßσθηση üτι üλοι αυτοß διασκÝδαζαν ευτυχισμÝνοι, ευχαριστημÝνοι, εξασφαλισμÝνοι οικονομικÜ, χωρßς να προβληματßζονται και να σκÝφτονται για το αýριο, σε αντßθεση με αυτüν που Þταν αναγκασμÝνος την Üλλη μÝρα να καταπιαστεß με τα οικονομικÜ οικογενειακÜ του προβλÞματα, που τον δαιμüνιζαν, üπως φαßνεται κι απü Ýνα γρÜμμα που απευθýνεται στη Ναταλßα: "...¸πρεπε να σε πÜρω γυναßκα μου, γιατß αν δε το Ýκανα θα Þμουν δυστυχισμÝνος σ` üλη μου τη ζωÞ. Δεν Ýπρεπε üμως ν` αναλÜβω την υπηρεσßα στην αυλÞ και το χειρüτερο να μπερδευτþ σε χρÝη".
     ΕπιπλÝον εßχε και τη λογοκρισßα που εξακολουθοýσε να τον παρακολουθεß και να διαβÜζει τα γρÜμματÜ του, ακüμη κι αυτÜ που απευθýνονταν στη γυναßκα του. ΚÜποτε, το 1833, στο σαλüνι του φßλου του Καραμζßν (που Ýγραψε την περßφημη ιστορßα της Ρωσßας) τον πλησßασε ο υπουργüς Παιδεßας ΟυβÜρωβ και, δεßχνοντÜς του Ýνα σημεßωμα, του εßπε üτι εßναι ταπεινü να κÜνει επιγρÜμματα και να σατιρßζει σεβαστÜ πρüσωπα.
 -Και με ποιο δικαßωμα, του απÜντησε ο ποιητÞς, μου κÜνετε παρατÞρηση, üταν δεν εßστε βÝβαιος αν οι στßχοι αυτοß εßναι δικοß μου Þ üχι; Πολλοß μποροýν να λÝνε. Εγþ, üμως σας λÝγω το εξÞς: Θα γρÜψω Ýνα επßγραμμα για σας και θα το δημοσιεýσω με την υπογραφÞ μου.
     ΜετÜ απü Ýνα χρονικü διÜστημα ο ΟυβÜρωβ αρρþστησε βαριÜ κι ο κληρονüμος του βιÜστηκε απü την ανυπομονησßα του να σφραγßσει üλη τη περιουσßα του, με αποτÝλεσμα να ρεζιλευτεß σε üλη τη πρωτεýουσα, üταν ýστερα απü λßγες μÝρες ο ΟυβÜρωβ Ýγινε καλÜ. Ο ποιητÞς λοιπüν Ýγραψε πÜνω σ`αυτÞ την ιστορßα Ýνα ποßημα με τßτλο: Στην ΑνÜρρωση Του Λοýκουλλου. ΚανÝνα περιοδικü στη Πετροýπολη δε δÝχτηκε να το δημοσιεýσει. Τüτε κι αυτüς την Ýστειλε στη Μüσχα, που τη δημοσßευσε το περιοδικü ΠαρατηρητÞς Της Μüσχας. ΑμÝσως τον κÜλεσε ο ΜπÝγεντορφ και του ‘πε üτι αν και τους στßχους τους βÜφτισε Λοýκουλλο κι αναφÝρονται στη ρωμαúκÞ ιστορßα, παρüλα αυτÜ η ρωσικÞ κοινωνßα εßναι τüσο εξελιγμÝνη «στην εποχÞ μας», þστε αμÝσως κατÜλαβε ποιος κρýβεται κÜτω απü τους στßχους αυτοýς.

 -ΕπιτρÝψτε μου να σας πω, εξακολοýθησε ο διοικητÞς της αστυνομßας, üτι μßα τÝτοια συμπεριφορÜ εßναι κατþτερη του ταλÝντου σας, üταν τολμÜτε μÜλιστα να θßγετε πρüσωπα σημαßνοντα.
      Εδþ τον διÝκοψε, λÝει ο ßδιος ο Ποýσκιν:
 -Και δε μου λÝτε, σας παρακαλþ, ποιο εßναι αυτü το σημαντικü κι οικτρü πρüσωπο που αναγνωρßσατε στη σÜτιρÜ μου;
 -¼χι εγþ, αλλÜ ο ßδιος ο ΟυβÜρωβ αναγνþρισε τον εαυτü του και με παρακÜλεσε να τα κÜνω üλ' αυτÜ γνωστÜ στον αυτοκρÜτορα κι ακüμη το üτι του εßπατε στου Καραμζßν üτι θα του γρÜψετε επßγραμμα και με την υπογραφÞ σας μÜλιστα.
 -Αυτü δεν το αρνοýμαι, αλλÜ αυτοß οι στßχοι δεν αφοροýσαν τον ΟυβÜρωβ.
 -Τüτε λοιπüν;
 -ΕσÜς.
     Ο ΜπÝγεντορφ τον κοßταξε κατÜπληκτος, γουρλþνοντας τα μÜτια κι Ýπειτα φþναξε:
 -ΕμÝνα; Τα γρÜψατε για μÝνα;
 -Για σας, για σας, για σας.
     Τüτε σηκþθηκε αμÝσως απü τη πολυθρüνα του, τονε πλησßασε και χτυπþντας κÜτω απü τη μýτη του το περιοδικü με τους στßχους εßπε:
 -ΠÜντως ακοýστε κýριε ποιητÞ: Τι πÜει να πει αυτü; (ΔιαβÜζει): Τþρα πια δε θα νταντεýω παιδιÜ στις μεγÜλες κυρßες (...) ε; Αυτü δεν εßναι τßποτα (κι εξακολουθεß να διαβÜζει): Τþρα για τη τιμÞ μου -δεν με μÝλλει, δεν θ` απατþ πια τη γυναßκα μου ε; Κι αυτü δεν πειρÜζει, κουταμÜρες... Ετοýτο üμως, εßναι τρομερü, δεν επιτρÝπεται. (ΔιαβÜζει): Και θα πÜψω απü δω κι εμπρüς να κλÝβω τα ξýλα του δημοσßου. Και τονε ρωτÜ: Τι Ýχετε να πεßτε λοιπüν γι` αυτÜ;
 -Θα πω απλοýστατα üτι δεν αναγνωρßζετε τον εαυτü σας!
 -Και μÞπως Ýκλεψα ποτÝ τα ξýλα του δημοσßου;
 -¿στε θα τα ‘κλεψε ο ΟυβÜρωβ, αφοý πÞρε πÜνω του Ýνα τÝτοιο υπαινιγμü!
     Τüτε ο ΜπÝγεντορφ κατÜλαβε επιτÝλους, χαμογÝλασε θυμωμÝνα και μουρμοýρισε:
 -Χμμ! Ναι εγþ φταßω!
 -¸τσι ακριβþς εκθÝστε την υπüθεση στον αυτοκρÜτορα, σας παρακαλþ. Και τþρα λαμβÜνω την τιμÞ να χαιρετÞσω την εξοχüτητÜ σας.

     Σ’ αυτÜ Üρχισαν να προστßθενται και καθαρÜ φιλολογικÝς δυσαρÝσκειες. Ο ποιητÞς Üρχισε να παρατηρεß κÜποια ψυχρüτητα μεταξý των φιλολογικþν κýκλων. Ποý και ποý σε κριτικÝς περιοδικþν Ýκαναν νýξη üτι ο ποιητÞς ξεθýμανε, ξεζουμßστηκε και καθþς τα νεýρα του Þταν χαλαρωμÝνα, üλα τÜπαιρνε κατÜκαρδα και γινüταν Ýξω φρενþν. «ΠιστÝψτε με», Ýγραφε σ’ Ýνα του γρÜμμα την εποχÞ αυτÞ, «η ζωÞ üσο ευχÜριστη συνÞθεια κι αν εßναι, πÜντα κρýβει μÝσα της μια πßκρα που τη κÜνει αποκρουστικÞ. Η κοινωνßα μας εßναι Ýνας σιχαμερüς βοýρκος».
     ¼πως εßναι φανερü βρισκüτανε σε αδιÝξοδο κι ο κýκλος γýρω του στÝνευε üλο και πιο πολý. Οι εχθροß του και μαζß μ` αυτοýς ο ΟυβÜρωβ κι ο ΜπÝγεντορφ, ζητοýσαν αφορμÞ για να τον ταπεινþσουνε. Και την αφορμÞ τους την Ýδωσε ο ωραßος βαρþνος  Ζωρζ Ντ’ ΑντÝς, Ýνας ΓÜλλος που λÜτρευε üλος ο καλüς κüσμος και που φλερτÜριζε τη γυναßκα του. ¢ρχισαν οι διαδüσεις με στüχο τη τιμÞ του και ταυτüχρονα ο Ποýσκιν Üρχισε να παßρνει ανþνυμες επιστολÝς με πρüστυχο περιεχüμενο, γεμÜτες προσβολÝς κι ειρωνεßες. Μη ανεχüμενος τα κουτσομπολιÜ, δεν εßχε Üλλη επιλογÞ παρÜ να καλÝσει τον ντ' ΑντÝς σε μονομαχßα. Ο θετüς üμως πατÝρας του ντ' ΑντÝς, πρεσβευτÞς της Ολλανδßας στην Αγßα Πετροýπολη, προσπÜθησε με κÜθε τρüπο να αποτρÝψει την επικεßμενη μονομαχßα μεταξý των δýο ανδρþν, παντρεýοντας μÜλιστα τον ντ' ΑντÝς με τη μεγαλýτερη σε ηλικßα αδελφÞ της Ναταλßας, την Αικατερßνη ΓκοντσÜροβα (Yekaterina Goncharova). Ο γÜμος Ýγινε στις 10 ΓενÜρη 1837. Δεν Üργησε üμως να εκδηλωθεß και πÜλι το ενδιαφÝρον του ντ' ΑντÝς για την üμορφη γυναßκα του ποιητÞ Ναταλßα. ΤελικÜ, ο ντ' ΑντÝς αποδÝχτηκε τη πρüσκληση του Ποýσκιν για μονομαχßα, παρÜ την επßσημη απαγüρευση που υπÞρχε. Ο Ποýσκιν συνÜντησε στο Λογοτεχνικü ΚαφÝ της Αγßας Πετροýπολης το φßλο του Konstantin Danzas (1801-1870), ταγματÜρχη του ρωσικοý στρατοý, τον οποßο üρισε μÜρτυρα στη μονομαχßα του με τον ντ' ΑντÝς Η υπüθεση κατÝληξε σε μονομαχßα στις 27 ΓενÜρη 1837 στις 5 η þρα το πρωß στο Μαýρο ΠοτÜμι (Chernaya Rechka), στα χιονισμÝνα περßχωρα της Αγßας Πετροýπολης, με δυνατü αÝρα και θερμοκρασßα 15 βαθμοýς υπü το 0.
     Ο ΜπÝγεντορφ πληροφορÞθηκε τι επρüκειτο να γßνει κι Ýπρεπε σýμφωνα με το νüμο να στεßλει τους στρατιþτες του για να τη προλÜβει. ¼μως, αντß να τους στεßλει εκεß, τους Ýστειλε σκüπιμα στο Αικατερινüφ, κÜνοντας δÞθεν λÜθος. Στη μονομαχßα ο ποιητÞς πληγþθηκε θανÜσιμα στη μÝση. Η σφαßρα περνþντας το κüκαλο σφηνþθηκε βαθιÜ στην κοιλιÜ του και μεταφÝρθηκε με Üμαξα στο σπßτι του στη πρωτεýουσα. ΠÝρασε τις τελευταßες ημÝρες της ζωÞς του στο σπουδαστÞριο-γραφεßο του, ανÜμεσα σε αγαπημÝνα του πρüσωπα, θαυμαστÝς και φßλους. Δυο μÝρες πÜλεψε μÝσα σε φοβεροýς πüνους κι Üφησε τη τελευταßα του πνοÞ στο ανÜκλιντρο του γραφεßου του, στις 29 ΓενÜρη το απüγευμα, στις 2.45 μμ το 1837, σε ηλικßα μüλις 38 ετþν. Η εßδηση του θανÜτου του διαδüθηκε σαν αστραπÞ σ’ üλη τη πüλη. Το πλÞθος απü νωρßς πολιορκοýσε το σπßτι του. ¼λες οι τÜξεις, ακüμα κι οι τελεßως απλοúκοß κι αγρÜμματοι, το θεþρησαν υποχρÝωσÞ τους να παρελÜσουνε μπρος στο λεßψανü του.  Οι στßχοι που Ýγραψε ο νεαρüς τüτε ποιητÞς ΛÝρμοντοβ για το θÜνατο του Ποýσκιν Þτανε στα στüματα üλων. Τη σορü του ποιητÞ τη τοποθÝτησανε στον τÜφο που ‘χεν ετοιμÜσει ο ßδιος 1 χρüνο πριν, δßπλα στο φÝρετρο της μητÝρας του. ¹ταν δεν Þταν τüτε 37 ετþν.
     Στις 5 Ιουνßου 1880, η Μüσχα γιüρτασε τ’ αποκαλυπτÞρια του ανδριÜντα του, μ’ εκδηλþσεις που αποτελÝσανε τη 1η δημüσια αναγνþρισÞ του. Στα πλαßσια των εκδηλþσεων αυτþν ο ΝτοστογιÝφσκι εκφþνησε λüγο στη πανηγυρικÞ συνεδρßαση της Εταιρεßας Φßλων ΡωσικÞς Λογοτεχνßας ενþπιον πολυπληθοýς ακροατηρßου που Ýμεινε στην ιστορßα.  Στο λüγο αυτüν επισημαßνει 4 βασικÜ σημεßα που εξηγοýνε γιατß θεωρεßται επÜξια ο κυριþτερος εθνικüς ποιητÞς της Ρωσßας.
     Το πρþτο εßναι üτι "με το βαθýτατα διορατικü και μεγαλοφυÝς πνεýμα του και την καθαρþς ρþσικη καρδιÜ του προηγÞθηκε üλων των Üλλων στην επισÞμανση και την υπογρÜμμιση του βασικοý και νοσηροý φαινομÝνου των αποκεκομμÝνων απü τις ρßζες της κοινωνßας κι απομεμακρυσμÝνων απü τον λαü διανοουμÝνων. Καθüρισε και γλαφυρþς περιÝγραψε τον αρνητικü μας χαρακτÞρα, τον εσωτερικþς ανειρÞνευτο Üνθρωπο, ο οποßος δεν Ýχει πßστη στην γενÝθλιο γη του, στις δυνÜμεις της πατρßδος του (δηλαδÞ στην κοινωνßα που ανÞκει, στο κοινωνικü στρþμα των διανοουμÝνων το οποßο εμφανßστηκε στην γενÝθλιο γη μας), ο οποßος εν τÝλει αρνεßται και την Ρωσßα και τον ßδιο του τον εαυτü, δεν επιθυμεß σχÝσεις με Üλλους και υποφÝρει ειλικρινþς".
     Ο χαρακτÞρας αυτüς, (του οποßου η τιμÞ της σýλληψης και της περιγραφÞς ανÞκει αποκλειστικÜ στον Ποýσκιν και τον οποßο αναπαρÞγαγαν στα Ýργα τους στη συνÝχεια πλÞθος Ρþσοι συγγραφεßς), εκπροσωπεßται κατα τον ΝτοστογιÝφσκι απü τον ΑλÝκο, Þρωα του Ποýσκιν στο Ýργο του ΤσιγγÜνοι, πρüδρομο του πιο ολοκληρωμÝνου ΕυγÝνιου ΟνÝγκιν, Þρωα του ομþνυμου Ýργου, που για να τελειþσει χρειÜστηκαν 8 χρüνια περßπου. Ο τýπος αυτüς δημιουργÞθηκε ως αναπüφευκτο αποτÝλεσμα του εκσυγχρονισμοý που επιχεßρησε με τη μεταρρýθμισÞ του ο ΜÝγας ΠÝτρος (1672-1725), Ýναν αιþνα πριν απü τον Ποýσκιν κι ο ποιητÞς εßναι αυτüς που συνÝλαβε και μπüρεσε να απεικονßσει με διαýγεια κι ακρßβεια τη νÝα αυτÞ πνευματικÞ κατÜσταση του μορφωμÝνου Ρþσου, που δεν Ýχει μÝσα του κανÝνα εσωτερικü Ýρεισμα, η εσωτερικÞ πνευματικÞ του ανεξαρτησßα κι αυτοσυνειδησßα εßναι νεκρÞ και περιφÝρει μüνο την αüριστη νοσταλγßα της ως Ýνα ανερμÞνευτο εσωτερικü μαρτýριο.

    "Ιδιüρρυθμος κι ανυπüμονος, ο Üνθρωπος αναμÝνει τη σωτηρßα προς το παρüν μüνον απü εξωτερικοýς παρÜγοντες - κι Ýτσι Üλλωστε πρÝπει να εßναι: ‘Η αλÞθεια', λÝει. ‘πρÝπει να βρßσκεται κÜπου Ýξω απü μÝνα, μπορεß σε κÜποιες Üλλες χþρες, στις ευρωπαúκÝς για παρÜδειγμα, με την στÝρεα ιστορικÞ τους συγκρüτηση, με την σταθερÞ κοινωνικÞ και πολιτικÞ ζωÞ'. Και ποτÝ δεν αντιλαμβÜνεται üτι η αλÞθεια πριν απ` üλα εßναι μÝσα του. Πþς üμως θα μποροýσε να το αντιληφθεß αυτü, üταν κατÜντησε ξÝνος στον ßδιο του τον τüπο; Εδþ κι Ýναν ολüκληρο αιþνα αποξενþθηκε απü την εργασßα, απü πÜσα καλλιÝργεια, μεγÜλωσε σαν εσωτερικüς οικüτροφος ιδρýματος μÝσα σε τÝσσερεις τοßχους, εκτελþντας μηχανικÜ και αλλüκοτα καθÞκοντα, τη συναρτÞσει της αφοσιþσεως και προσχωρÞσεþς του στην μßα Þ στην Üλλη απü τις 14 φατρßες που κατατρýχουν την μορφωμÝνη ρωσικÞ κοινωνßα... Ταπεινþσου, υπερÞφανε Üνθρωπε, και πριν απ` üλα δοýλεψε για τον τüπο σου», ιδοý η απÜντηση κατÜ τη λαúκÞ αλÞθεια και λογικÞ".

     Το 2ο, κατÜ τον ΝτοστογιÝφσκι, εßναι "üτι πρþτος αυτüς μας Ýδωσε λογοτεχνικοýς χαρακτÞρες με ρþσικη ομορφιÜ, αναβλýζουσα κατ`ευθεßαν απü τη ρþσικη ψυχÞ και την λαúκÞ αλÞθεια, απü την ßδια τη γη μας εκεß üπου την αναζÞτησε». Και αναφÝρεται στην ΤατιÜνα, τον αντßποδα του χαρακτÞρα του ΕυγÝνιου ΟνÝγκιν στο ßδιο Ýργο, η οποßα, αντιπροσωπεýοντας τη γνÞσια ρωσßδα γυναßκα, προφýλαξε τον εαυτü της απü το συσσωρευμÝνο ψεýδος που αντιπροσωπεýει ο ΟνÝγκιν, ο οποßος ως μοναδικü κριτÞριο των επιλογþν του εßχε τη γνþμη του κοσμικοý περßγυρου. ΜετÜ απü την ΤατιÜνα αναφÝρονται και Üλλοι τÝτοιοι χαρακτÞρες, για τους οποßους το βασικþτερο, üμως που πρÝπει να υπογραμμιστεß ιδιαιτÝρως, εßναι üτι üλοι αυτοß οι χαρακτÞρες θετικÞς ομορφιÜς του ρþσου ανθρþπου και της ψυχÞς του αναδýθηκαν εξ ολοκλÞρου απο το λαúκü πνεýμα". (Εßναι Üξιο παρατÞρησης νομßζω πως ο ΝτοστογιÝφσκι δε μιλÜ πουθενÜ για παρÜδοση, αλλÜ για λαúκü πνεýμα και λαúκÞ αλÞθεια, φανερþνοντας Ýτσι üτι δεν αναφÝρεται σε μßα εξωτερικÞ τυπολατρßα Þ μßμηση Þ αντιγραφÞ, αλλÜ για επικοινωνßα με το βαθýτερο πνεýμα του λαοý.)
     Το 3ο σημεßο σýμφωνα πÜντα με τον ΝτοστογιÝφσκι "εßναι εκεßνη η χαρακτηριστικÞ πλευρÜ της λογοτεχνικÞς του μεγαλοφυúας, η οποßα δεν απαντÜ σε κανÝναν Üλλο, η ικανüτητÜ του να αγκαλιÜζει το καθολικü και να οικειοποιεßται κατÜ τρüπο τÝλειο το πνεýμα των Üλλων εθνþν». ¸τσι σ` αυτÞ την κατηγορßα των Ýργων του μποροýμε να συμπεριλÜβουμε εκεßνα «στα οποßα βασικÜ Ýλαμψαν οι οικουμενικÝς ιδÝες, απεικονßστηκαν οι ποιητικÝς μορφÝς Üλλων λαþν και ενσαρκþθηκαν οι μεγαλοφυÀες τους.   Οι πλÝον Ýνδοξοι απü τους ευρωπαßους ποιητÝς ποτÝ δεν μπüρεσαν να ενσαρκþσουν με τÝτοια δýναμη την μεγαλοφυÀα ενüς Üλλου λαοý, ακüμη και γειτονικοý τους, να ενσαρκþσουν το πνεýμα του, üλο το κρυμμÝνο βÜθος αυτοý του πνεýματος και üλη τη θλßψη της της αποστολÞς του, üπως μπüρεσε να το κÜνει ο Ποýσκιν. ΑντιθÝτως, επικαλοýμενοι τις ξÝνες εθνικüτητες, οι ευρωπαßοι ποιητÝς επεδßωξαν να τις ενσωματþσουνε στη δικÞ τους παρÜδοση και να τις ερμηνεýσουν με τον οικεßο τους τρüπο. Ακüμη και σ’ αυτü τον Σαßξπηρ, οι ιταλοß ÞρωÝς του, για παρÜδειγμα, Ýχουνε σχεδüν τη ψυχοσýνθεση του ¢γγλου. Μüνον ο Ποýσκιν απ` üλους τους ποιητÝς παγκοσμßου εμβελεßας κατÝχει τον τρüπο να μετενσαρκοýται σα μια ξÝνη εθνικüτητα. Να οι σκηνÝς απ’ το ΦÜουστ, να ο ΦιλÜργυρος πρßγκηπας κι η μπαλÜντα  ¹ταν Ýνας φτωχüς ιππüτης. ΔιαβÜστε τον Δον ΖουÜν. ΕÜν δεν υπÞρχε η υπογραφÞ του Ποýσκιν, δεν θα καταλαβαßνατε ποτÝ üτι το Ýργο γρÜφτηκε απü κÜποιον που δεν εßναι Ισπανüς".
     Και το 4ο σημεßο που Ýρχεται σα συμπÝρασμα κι ανακεφαλαßωση των 3 που προηγÞθηκαν εßναι η προφητικÞ, üπως την ονομÜζει ο ΝτοστογιÝφσκι, δýναμη του Ποýσκιν, που σαν "εξ ολοκλÞρου λαúκüς ποιητÞς συνειδητοποιεß την τερÜστια αποστολÞ ...της οικουμενικüτητας, η οποßα δεν θα αποκτηθεß με το σπαθß, αλλÜ με την αδελφοσýνη και την αδελφικÞ μας προσπÜθεια για την Ýνωση üλων των ανθρþπων... Γιατß ... το να γßνει κανεßς αληθινüς Ρþσος σημαßνει να προσπαθÞσει να συμφιλιþσει και μÜλιστα οριστικþς τις ευρωπαúκÝς αντιθÝσεις, να υποδεßξει τη διÝξοδο στην ευρωπαúκÞ θλιβερÞ αποτελμÜτωση μÝσω της παγκüσμιας και ενοποιοý ρωσικÞς ψυχÞς περικλεßοντας στοργικÜ μÝσα της üλους τους αδελφοýς και εδραιþνοντας στο τÝλος την παγκüσμια αρμονßα, την οριστικÞ αδελφικÞ συμφιλßωση üλων των φυλþν της γης υπü την σκÝπη του ευαγγελικοý νüμου του Χριστοý... ΕπαναλαμβÜνω: μποροýμε τουλÜχιστον να αναδεßξουμε τον Ποýσκιν, τη παγκüσμια και πανανθρþπινη διÜσταση της μεγαλοφυÀας του. Γιατß ο ßδιος μπüρεσε να χωρÝσει στη καρδιÜ του üλα τα ξÝνα και διαφορετικÜ πνεýματα σαν να Þταν δικÜ του. Στην τÝχνη τουλÜχιστον, στην καλλιτεχνικÞ δημιουργßα, ανÝδειξε τον πüθο του ρωσικοý πνεýματος για την οικουμενικüτητα και τοýτο αποτελεß Þδη μιαν ακριβÞ παρακαταθÞκη. Αν η σκÝψη μας εßναι ουτοπικÞ, στον Ποýσκιν υπÜρχει κÜτι με το οποßο μποροýμε να θεμελιþσουμε αυτÞ την ουτοπßα. Αν ζοýσε περισσüτερο, ßσως φþτιζε τις αθÜνατες κι Ýνδοξες φανερþσεις της ρþσικης ψυχÞς εις τρüπον þστε να τις κατανοοýσαν οι Ευρωπαßοι αδελφοß μας, κι ßσως μποροýσε να τους φÝρει πολý κοντýτερα σ` εμÜς απ` üτι εßναι τþρα, προλαβαßνοντας μÜλιστα να τους εξηγÞσει üλη την αλÞθεια των επιδιþξεþν μας, Ýτσι þστε να μÜντευαν κι αυτοß ποιοι εßμαστε και να Ýπαυαν να μας κοιτÜζουν αφ` υψηλοý, γεμÜτοι καχυποψßα κι απαξßωση üπως τþρα..."
     ΑυτÜ σε γενικÝς γραμμÝς εßναι τα βασικÜ σημεßα της ομιλßας του που Ýκανε μεγÜλη εντýπωση üταν εκφωνÞθηκε και δημοσιεýτηκε, ενþνοντας τους σλαβüφιλους και τους δυτικüφιλους σε κοινÞ επιδοκιμασßα. Τα ποιÞματα του Ποýσκιν Üλλωστε, ενÝπνευσαν κι ολüκληρα μυθιστορÞματα στον ΝτοστογιÝφσκι, üπως το ποßημα Ο Φτωχüς Ιππüτης, που αναφÝρθηκε στα παραπÜνω και πÜνω στο οποßο βασßστηκε ο χαρακτÞρας του Ηλßθιου ΛÝοντα ΝικολÜγεβιτς απü το ομþνυμο μυθιστüρημα, üπου και συμπεριλαμβÜνεται:

                     Ο Φτωχüς Ιππüτης

             ¹ταν στον κüσμο εις φτωχüς ιππüτης
              απλüς και σιωπηλüς μ’ üψη χλωμÞ,
              συννεφιασμÝνο τ’ üνειρο της νιüτης
              κι αλýγιστη η γενναßα του ψυχÞ.

              ΚÜποια οπτασßα που ποτÝ δε σβÞνει
              και που κανεßς δεν Ýχει φανταστεß
              του ‘τυχε κι απü τüτε η εικüνα κεßνη
              στα φýλλα της καρδιÜς του Ýχει γραφτεß.

              ΣτÜχτη κι αποκαÀδια πια η ψυχÞ του,
              σ' Üλλη γυναßκα μÞτε μια ματιÜ
              δεν Ýριξε κι ως τη στερνÞ πνοÞ του
              δεν Üλλαξε οýτε λÝξη με καμιÜ.

              Αντß μαντÞλι στο λαιμü του πßσω
              δÝνει το κομποσκοßνι του ασκητÞ,
              κι απ' τη μορφÞ του τ' ατσαλÝνιο γεßσο
              δε σÞκωσε, κανÝνας να τον δει.

              Κεßνη η οπτασßα μüνη του ηλιαχτßδα,
              γεμÜτος Ýρωτα πιστü κι αγνü,
              Αλφα. Μι. ΔÝλτα. πÜνω στην ασπßδα
              με το αßμα του εßχε γρÜψει το ζεστü.

              Στης Παλαιστßνης τις ερÞμους. ΒρÜχοι
              ολüγυρα, κι οι Παλαδßνοι εκεß
              κραυγÜζαν, καθþς ρßχνονταν στη μÜχη,
              τ’ üνομα της καλÞς τους -μουσικÞ.

              Και, Lumen coeli, sancta Rosa*! Κεßνος
              εφþναζε Üγριος και σαν κεραυνüς
              στων ΜουσουλμÜνων πÜνωθε το σμÞνος
              Ýπεφτε της φοβÝρας του ο αχüς.

              Κι ως γýρισε, στον πýργο του κλεισμÝνος,
              τυλßχτηκε σε μοναξιÜ αυστηρÞ,
              πÜντοτε σιωπηλüς, πÜντα θλιμμÝνος,
              και σαν τρελλüς τÝλειωσε τη ζωÞ.

 * Φως τ' ουρανοý, Αγßα Ροζα

   απüδοση: ¢ρης ΑλεξÜνδρου

     ¼πως επßσης και το ποßημα που ακολουθεß Τα Δαιμüνια, του ενÝπνευσαν το ομþνυμο μυθιστüρημα Δαßμονες Þ ΔαιμονισμÝνοι:

                          Τα Δαιμüνια

               ΝÝφη τρÝχουν, βουρλßζονται νÝφη.
               ¸να φεγγÜρι αüρατο
               στο χιüνι φεγγρßζει που πÝφτει.
               Σκοτεινüς ουρανüς, νýχτα σκοτεινÞ.

               ΠÜω, πÜω, η στÝπα γυμνÞ.
               Ντιν ντιν ντιν το κουδουνÜκι...
               Κι απü μÝσα η καρδιÜ
               απ` το φüβο της χτυπÜ!

               «Χτýπα, χτýπα, αμαξÜ! ...»
               «¢λλο τ` Üλογα δεν παν, δαιμονισμÝνη
               η θýελλα τα μÜτια μου κλειστÜ
               κρατεß κι οι δρüμοι χιονισμÝνοι.

               Τßποτα δε φαßνεται και δεν ξεχωρßζει,
               σημÜδι γνþριμο οýτ` Ýνα πουθενÜ!
               Δαßμονας στη στÝππα μας κλωθογυρßζει
               μια εδþ μια εκεß μας περιπλανÜ.

               Κοßτα τüνε πþς γελÜει,
               Πþς με φτýνει, πþς φυσÜει.
               Τþρα τ` ÜλογÜ μας διþχνει,
               ßσα στο γκρεμü τα σπρþχνει.

               Εκεß σαν θεüρατη κολüνα
               ΑστρÜφτει και βροντÜει,
               Εδþ σπßθα γßνεται και σκÜει,
               Στο σκοτÜδι χþνεται και πÜει».

               ΝÝφη τρÝχουν, βουρλßζονται νÝφη.
               ¸να φεγγÜρι αüρατο
               στο χιüνι φεγγρßζει που πÝφτει.
               Σκοτεινüς ουρανüς, νýχτα σκοτεινÞ.

               Η δýναμÞ μας σþνεται, γονÜτισε η ψυχÞ.
               Δε χτυπÜει το κουδουνÜκι, εσταθÞκαν τ`Üλογα...
               «Τι Ýγινε; Τι φαßνεται στη στÝππα αμαξÜ;»
               «¸να κοýτσουρο Þ λýκος - πßσω μου σ` Ýχω σατανÜ...»

                Μαßνεται η θýελλα, μοιρολογÜει,
                Τ` Üλογα φρουμÜζουν τρομαγμÝνα.
                ΝÜ τος, φεýγει τþρα, πÝρα πÜει,
                ΦÝγγουνε τα μÜτια του αναμμÝνα.

               ΠÜλι τ` Üλογα τραβÜνε,
               ντιν ντι ντιν το κουδουνÜκι
               -στη στÝπα πÝρα την ασπρουδερÞ
               πνεýματα εγιüμισε η γη.

               ΑμÝτρητοι, στραβοφτιαγμÝνοι üλοι.
               Στου φεγγαριοý το φÝγγρισμα
               -Üλλο τÝτοιο να μη σ` Ýβρει-
               χßλιοι δυο στροβιλßζονται διαüλοι
               σαν τα φýλλα του ΝοÝμβρη...

               Πüσοι να `ναι, που τους πÜνε;
               Και γιατß μοιρολογοýν;
               ΜÞπως κÜνα δαßμονα στον τÜφο προβοδÜνε;
               ΜÞπως καμιÜ μÜγισσα κακιÜ παντρολογοýν;

               ΝÝφη τρÝχουν, βουρλßζονται νÝφη.
               ¸να φεγγÜρι αüρατο
               στο χιüνι φεγγρßζει που πÝφτει.
               Σκοτεινüς ουρανüς, νýχτα σκοτεινÞ.

               ΣμÜρια σμÜρια τα δαιμüνια πÜνε
               κι ανεβαßνουνε ψηλÜ,
               üσο νους δεν το μετρÜ.
               Και μουγκρßζουν και βογγÜνε
               και μου σκßζουν τη καρδιÜ...

 απüδοση: ΜÞτσος Αλεξανδρüπουλος

     Ο Ποýσκιν εßναι Ποýσκιν, παρÝμεινε ο ßδιος χαρακτÞρας σε üλη τη διÜρκεια της ζωÞς του. Η κýρια επιδßωξÞ του Þταν να γßνει σεβαστÞ η ιδιüτητα του ποιητÞ, την οποßα υπερασπßστηκε με πÜθος. ΠÜλεψε γι` αυτÞν, χωρßς να καταδεχτεß να κρυφτεß πßσω απü κÜποια Üλλη, για να καταφÝρει να επιβιþσει, προσπÜθησε να τη μετατρÝψει σε βιοποριστικü επÜγγελμα, κÜτι που Þταν αδιανüητο την εποχÞ εκεßνη. ¼ταν ζÞτησε απü τον τσÜρο Νικüλαο να αποσυρθεß για πÝντε χρüνια στο κτÞμα του χωρßς να πÜψει να λαμβÜνει το μισθü του, στο üνομα αυτÞς της αξιοπρÝπειας το ζÞτησε. Θεωροýσε την ποßηση μßα δουλειÜ Üξια να αμεßβεται και να αναγνωρßζεται. Οι Üλλοι αδυνατοýσαν να παραδεχτοýν και να αποδεχτοýν αυτü που ο ßδιος Þξερε, το Ýργο και τη σημασßα του, γιατß αυτü δεν Þταν προúüν τυχαιüτητας, αλλÜ συνειδητοý σχεδιασμοý. Η αλÞθεια εßναι üτι ο Ποýσκιν Þταν πÜντοτε ολομüναχος. Για τον ουρανü δεν Þταν Üγιος και για τη γη δεν Þταν θνητüς. Η Ýμπνευση τον κατÝκλυζε, το μυαλü του Þταν σε θÝση να την αξιοποιÞσει με τον καλýτερο τρüπο, οι συμπατριþτες θαýμαζαν το Ýργο του, αλλÜ ο ßδιος προκαλοýσε φüβο, τüσο φüβο üσο προκαλεß στον καθÝνα ο αληθινüς του εαυτüς.
    Η Οικßα-Μουσεßο Ποýσκιν βρßσκεται στη Προκυμαßα του Καναλιοý Μüικα (12, Moika Embankment) στην Αγßα Πετροýπολη της Ρωσßας, κοντÜ στα ΧειμερινÜ ΑνÜκτορα και το Μουσεßο ΕρμιτÜζ, üπου Ýζησε με την οικογÝνειÜ του μÝχρι το θÜνατü του. Πρüκειται για το διαμÝρισμα στο οποßο εγκαταστÜθηκε ο Εθνικüς ποιητÞς της Ρωσßας Ποýσκιν με τη σýζυγü του Ναταλßα και τα 4 παιδιÜ τους το φθινüπωρο του 1836. ¹τανε το αρχοντικü της πριγκßπισσας Βολκüνσκαγια  κι ο ποιητÞς ενοικßασε τον 1ο üροφο αποτελοýμενο απü 11 δωμÜτια και ξεχωριστÜ οικÞματα για υπηρÝτες. Το 1925 μετατρÜπηκε σε Μουσεßο αφιερωμÝνο στη ζωÞ και το Ýργο του μεγÜλου ποιητÞ και διατηρεßται üπως Þταν μετÜ τον θÜνατü του.



     ΠεριÝχει μεταξý Üλλων την βιβλιοθÞκη του με 4.500 τüμους σε 14 ΕυρωπαúκÝς κι ΑνατολικÝς γλþσσες: εγκυκλοπαßδειες, βιβλßα ιστορßας και γεωγραφßας, συλλογÝς λαúκþν τραγουδιþν και λογοτεχνικÜ Ýργα Ευρωπαßων και Ρþσων συγγραφÝωνπου θαýμαζε ο Ποýσκιν, üπως οι Σαßξπηρ, ΔÜντηςΒολταßρος, ΧÜινε και Βýρων και στο γραφεßο του υπÜρχουν χειρüγραφÜ του με ατελεßωτα Ýργα, σημειþσεις για το περιοδικü του Ο Σýγχρονος (Souremennik).



     ΥπÜρχουν ακüμη η πÝνα του ποιητÞ, ο φιλντισÝνιος χαρτοκüπτης του, οι σφραγßδες του, το επισκεπτÞριü του, Ýνα μπροýτζινο κουδουνÜκι με το οποßο καλοýσε τον υπηρÝτη του, η πολυποßκιλτη πßπα του και μια επιτραπÝζια λÜμπα. Στον απÝναντι απü το γραφεßο του τοßχο κρÝμεται Ýνα σπαθß ξιφασκßας σε ασημÝνια θÞκη, δþρο στον Ποýσκιν. Απü τα πιο αξιüλογα εκθÝματα εßναι επßσης η μηχανικÞ πολυθρüνα του, τýπου "Voltaire", επενδυμÝνη με κüκκινο μαροκινü δÝρμα, που εßχε αγορÜσει το ΜÜη του 1835, παραμονÞ των γενεθλßων του, καθþς και 3 πολυτελÞ μπαστοýνια που χρησιμοποιοýσε, κατÜ τη συνÞθεια των ευγενþν της εποχÞς, στους περιπÜτους του.
     Στην αυλÞ της οικßας του Ýχει στηθεß υψωμÝνος σε βÜθρο, περßτεχνος μπροýτζινος ανδριÜντας του ποιητÞ.



     ΤÝλος, κλεßνοντας, αξßζει να σημειωθεß πως θαýμαζε τον Μüτσαρτ. Στο ποßημα Εμπρüς ΕλλÜδα, που γρÜφτηκε το 1829, αναφÝρεται και στο ποιητικü Ýργο του ΡÞγα ΒελεστινλÞ. Τ' üνομÜ του φÝρουν σχολεßα, δρüμοι, ιδρýματα, μουσεßο, βραβεßο, δßπλωμα, πλατεßες κ.λπ.
     Εßπε: "¢δειος, εßν' üποιος προσπαθεß να γεμßσει απü τον εαυτü του
".

--------------------------------------------------------------------------------

                     Στη  Τροφü Μου

               Συντρüφισσα, των μαýρων ημερþν μου,
               καλÞ μου, ερειπωμÝνη μου γριοýλα
               σ’ Ýνα σπßτι χαμÝνο μες στα δÜση
               απü καιρü με περιμÝνεις μοναχοýλα.

               ΠικρÞ συλλογισμÝνη στη βερÜντα
               κÜθεσαι κει φρουρüς Üγρυπνος πÜντα.

               Το Ýρημο προαýλιο κοιτÜζεις
               το μακρυνü που σκοτεινιÜζει δρüμο
               η Ýγνοια μου, η λαχτÜρα σε βαραßνει
               κι ο νους σου φτερουγÜ στον ταχυδρüμο.

            απüδοση: Ρßτα Μποýμη -ΠαπÜ

                       Ο ΠροφÞτης

               Τη δßψα μου για να χορτÜσω τη πνευματικÞ
                στη μαýρην Ýρημο πλανιüμουνα. Εκεß,
                στο σταυροδρüμι φτÜνοντας μπροστÜ,
                εξÜπτερο Ýνα σεραφεßμ ορþ να σταματÜ.

                Λες üνειρο Þταν -απαλÜ
                μου μÜλαξαν τα βλÝφαρα τα δÜχτυλÜ του,
                σαν τρομαγμÝνου αúτοý αναπετÜρισαν τα μÜτια μου
                καθþς απü τα μÜτια τα δικÜ του
                μια üραση επÞρανε προφητικÞ.

                ΜετÜ τ` αυτιÜ μου αγγßζει. Η ακοÞ
                γιομßζει αμÝσως φωνÝς και Þχους
                σαν να σημαßνανε καμπÜνες. Το ρßγος
                Ýνιωσα με μιας του ουρανοý.

                Σε βουνÜ πÜνω αγγÝλους βλÝπω να πετÜνε,
                ενþ στα βÜθη μÝσα του ωκεανοý
                της θÜλασσας τα τÝρατα Ýρχονται και πÜνε.
                Και πÝρα οι κÜμποι με τα’ αμπÝλια μαραμÝνοι.

                Τα χεßλη μου Ýπειτα αγγßζει κι απü μÝσα
                τη γλþσσα μου, την κολασμÝνη
                απü τα κοýφια κι επηρμÝνα λüγια μου,
                τραβÜει και ξεριζþνει.

                Νιþθω το στüμα μου να παγþνει, μα εκεß
                η δεξιÜ του, στο αßμα üλη,
                φυτεýει του φιδιοý το πÜνσοφο κεντρß.
                Το θþρακÜ μου με τη ρομφαßα του χτυπÜει

                και τον ανοßγει, την καρδιÜ
                που ακüμα σπαρταρÜει
                τραβÜει Ýξω και τ` αναμμÝνο κÜρβουνο
                το μπÞγει μες το στÞθος μου το ανοιγμÝνο.

             Στην Üμμο της ερÞμου, κορμß δßχως πνοÞ,
             ακοýω απü πÜνω το Θεü να λÝει:
             «ΣÞκω προφÞτη, Üκουγε και βλÝπε,
             το θÝλημÜ μου πρÜττε καθþς θα σ` οδηγεß
             κι üπου διαβαßνεις, θÜλασσα και γη,
             κÜμε του ανθρþπου την καρδιÜ ο λüγος να τη καßει».

                απüδοση: ΜÞτσος Αλεξανδρüπουλος

              Επßκληση

Αν εßναι αλÞθεια πως τη νýχτα
την þρα που οι ζωντανοß ησυχÜζουν
κι απü τον ουρανü του φεγγαριοý
οι αχτßδες στις ταφüπλακες
γλιστροýν και τους νεκροýς ξυπνοýν.

Αν εßναι αλÞθεια πως την þρα
εκεßνη τα Þσυχα μνÞματα αδειÜζουν.
Εγþ, τη σκιÜ της ΛεúλÜ καλþ.
ΑγαπημÝνη, Ýλα σε μÝνα. Εδþ, εδþ

Φανερþσου λατρεμÝνη σκιÜ
üπως Þσουν πριν το χωρισμü
χλωμÞ σα μÝρα του χειμþνα. ΠαγωμÝνη.
Απ’ το στενü μαρτýριο ρημαγμÝνη.

¸λα σαν μακρινü αστÝρι,
σαν Þχος απαλüς Þ σαν πνοÞ
σαν üραμα τρομαχτικü. Αδιαφορþ.
Αρκεß να’ρθεις, εδþ, εδþ.

Σε καλþ üχι για να μεμφθþ
εκεßνους που η κακßα τους
σκüτωσε τη χαρÜ μου Þ για να
μÜθω του τÜφου τα μυστικÜ

οýτε γιατß, καμιÜ φορÜ, για τη ζωÞ
εκεß με βασανßζει αμφιβολßα.
ΑλλÜ γιατß ποθþ Üρρωστος
απü νοσταλγßα να πω üτι
και τþρα σ’ αγαπþ.
Δικüς σου εßμαι. Εδþ, εδþ.

Απüδοση: ΜÞτσος Αλεξανδρüπουλος

           Εμπρüς ΕλλÜδα

Εμπρüς, στηλþσου, ΕλλÜδα επαναστÜτισσα,
βÜστα γερÜ στο χÝρι τ’ ÜρματÜ σου!
ΜÜταια δεν ξεσηκþθηκεν ο ¼λυμπος,
η Πßνδο, οι Θερμοπýλες -δüξασμÜ σου.

Απ’ τα βαθιÜ τους σπλÜχνα ξεπετÜχτηκεν
η λευτεριÜ σου ολüφωτη, γενναßα
κι απ’ τον τÜφο του ΣοφοκλÞ, απ’ τα μÜρμαρα
της ΑθÞνας, πÜντα ιερÞ και νÝα.

Θεþν κι ηρþων πατρßδα, σπÜζεις Üξαφνα
το ζυγü σου και την εναντßον Μοßρα
με τον ηχü, που βγÜνει του Τυρταßου σου,
του ΜπÜιρον και του ΡÞγα η Üξια λýρα.

απüδοση: Κþστας ΒÜρναλης

         Σε Μια ΠιστÞ ΓραικιÜ

ΠιστÞ ΓραικιÜ μη τον θρηνεßς! ¸χει σαν Þρως πÝσει
βüλι πικρü του χþρισε τα στÞθια μες σ τη μÝση…
Μη τον θρηνεßς… ΤÜχατε συ δεν του ‘δειξες το δρüμο
σαν κßνησε περÞφανος μ’ üπλο βαρý στον þμο
και του ‘πες με μελωδικÞ φωνÞ: «ΜπροστÜ σου νÜτος
ανοßγει ο δρüμος της τιμÞς απü θυσßες γιομÜτος»;

Σ’ αποχαιρÝτησε σεμνÜ κι αμßλητα ο καλüς σου
ξÝροντας πως παντοτεινüς θαν’ ο αποχωρισμüς σου…
ΑλαφροχÜιδεψε μ’ ευχÞ το τρυφερü βλαστÜρι
των σπλÜγχνων του, που κρÜταγες στον κüρφο με καμÜρι!

Κι üταν στητÞ μαστßγωσε τον Üνεμο η παντιÝρα
της λευτεριÜς η ολüμαυρη κι Ýφτασε η τßμια μÝρα
καθþς ο Αριστογεßτονας μυρτιÜς κλαδß εßχε δÝσει
στην ατσαλÝνια σπÜθα του, που κρÝμασε στη μÝση.
Ετσι κι αυτüς, απüμεινε στη μÜχη: ¸νας γενναßος
για το που δεν ορßζεται και δε μετριÝται χρÝος!…  (1830)

απüδοση: Κþστας ΒÜρναλης

              Το ΜατωμÝνο ΣÜλι

Μες στο αßμα βαμμÝνο βλÝπω τοýτο το σÜλι
üπου εßχε σκεπÜσει το ξανθü της κεφÜλι

Και γεννÜ τüσες πßκρες στη ζωÞ μου τη μαýρη,
Που ποτÝς ησυχßα και γαλÞνη δε θα ‘βρει.

¼ταν γλýκαινε ακüμα τη ζωÞ μου η ελπßδα,
Σαν τρελüς αγαποýσα μια ξανθÞ Ελληνßδα,

Που μου εßχε το νου μου η ματιÜ της πλανÝψει
Και τους πüθους αρπÜξει και τα νιÜτα μου κλÝψει.

Με παλιοýς μου συντρüφους μια βραδιÜ το γλεντοýσα
και στο γλÝντι να σβÞσω τον καημü μου ζητοýσα.

¼ταν Ýνας Εβραßος πονηρÜ με κοιτÜει,
Και μου λÝει κρυφÜ -η ΡωμιÜ σ’ απατÜει.

Του πετÜω φλουριÜ, μου θολþνει το μÜτι.
ΚαβαλÜω ευθýς το γοργü μου το Üτι,

και στο σπßτι της τρÝχω, στη μικροýλα φωλιÜ της,
üπου εßχα περÜσει γλυκÝς νýχτες σιμÜ της.

Με τα μÜτια θολÜ, με το νου φλογισμÝνο,
σπω τη πüρτα κι ευθýς μες στη κÜμαρη μπαßνω.

Και στου λýχνου το φως που σιγÜ τρεμοσβοýσε
η ξανθÞ η Ελληνßδα Ýναν Üλλον φιλοýσε.

Τους αδρÜχνω τους δυο με τ’ αντρεßο μου χÝρι
και το φßλημα κüβει τ’ αργυρü μου μαχαßρι.

Κι η ξανθÞ η Ελληνßδα με ντροπÞ χλωμιασμÝνη
εκυλßστη στο πÜτωμα κÜτω σφαγμÝνη.

Μες στο αßμα βαμμÝνο πÞρα τüτε το σÜλι,
üπου εßχε σκεπÜσει το ξανθü της κεφÜλι.

Κι απü τüτε καμιÜς γυναικüς δεν εμßλησα,
οýτε üμορφα χεßλη καμιανÞς δεν εφßλησα.

¸χει πßκρα γεμßσει τη ψυχÞ μου τη μαýρη,
που ποτÝς ησυχßα και γαλÞνη δε θα ‘βρει.

¼σο βλÝπω βαμμÝνο μες στο αßμα το σÜλι
¼που εßχε σκεπÜσει το ξανθü της κεφÜλι.

                 Πιντεμüντε

Στων μεταλλεßων της Σιβηρßας τα βÜθη
αγÝρωχα φυλÜχτε την υπομονÞ,
χαμÝνα δεν θα παν του μαρτυρßου σας τα πÜθη,
οýτε και των ονεßρων σας η σκÝψη η υψηλÞ.

Η ελπßδα, αδερφÞ πιστÞ στη δυστυχßα,
στα Ýγκατα της γης τα σκοτεινÜ
το πνεýμα θα ξυπνÞσει και την ανδρεßα
- η þρα θα ‘ρθει η ποθητÞ ξανÜ:

Θα φτÜσουν ως εσÜς η αγÜπη κι η φιλßα,
στη σκοτεινÞ θα μποýνε φυλακÞ,
üπως στο κÜτεργο απ’ την ελευθερßα
Ýρχεται η φωνÞ μου να σας βρει.

Θα πÝσουν τα βαριÜ δεσμÜ,
οι φυλακÝς θα γκρεμιστοýν κι η λευτεριÜ
απüξω απ’ την πüρτα θα σας καρτερεß
κι οι αδελφοß στο χÝρι σας θα ξαναβÜλουν το σπαθß.

ΥπÜρχουν δικαιþματα ηχηρÜ,
ξÝρω, πολλÜ θαμπþνουνε μυαλÜ,
üμως εγþ δεν τα τιμþ· παρÜπονα δεν κÜνω που οι θεοß
μου αρνηθÞκαν το γλυκü προνüμιο στην πληρωμÞ
των φüρων να μετÝχω· οýτε κι εμπüδια να βÜλω
στο ‘να βασßλειο να πολεμÜει τ’ Üλλο.

Λßγο με νοιÜζει μπορεß Þ δεν μπορεß η δημοσιογραφßα
να σατιρßζει τους μωροýς και η μυγιÜγγιχτη λογοκρισßα
των περιοδικþν να περικüβει την αμετρολογßα.
Λüγια, λüγια, λüγια üλα αυτÜ.

¢λλα, καλýτερα, δικαιþματα μου εßναι σεβαστÜ.
¢λλη, καλýτερη, ζητþ ελευθερßα:
Να σε ορßζει ο τσÜρος, να σε ορßζει ο λαüς
το ßδιο δεν μας κÜνει;

Εßθε ο θεüς να τους φυλÜει!
Μα κανενüς υπüλογος ο Üνθρωπος δεν εßναι,
σημασßα ας δßνει μüνο στη ζωÞ του
τον εαυτü του να φροντßζει και να ‘περετεß.

Για τη λιβρÝα, για την εξουσßα,
η σκÝψη, η συνεßδηση του μη καμφθεß
- γι αυτÜ μη σκýψει το κεφÜλι.
¼που θελÞσει γυρνÜει τα βÞματα του,
ü,τι ορßσει η καρδιÜ και η ψυχÞ:

Τις θεúκÝς της φýσης ομορφιÝς, της τÝχνης πÜλι
και της Ýμπνευσης τα Ýργα
να τα γλεντÞσει και να τα χαρεß
- αυτÜ τα δικαιþματα του…

Απüδοση: ΜÞτσος Αλεξανδρüπουλος

       Στο Τελευταßο Βαγüνι

Μοναχικüς της λευτεριÜς σπορÝας βγÞκα,
νωρßς, προτοý καλοχαρÜξει
και με καθÜριο χÝρι, μα κι αθþο,
σπüρο πετοýσα, ζωντανü,
φυτεßες, σε σκλαβωμÝνον üργο, να καρπßσει.
Μα τον καιρü μου Ýχασα μονÜχα,
τις ακριβÝς μου σκÝψεις και τους κüπους...

ΒοσκÞστε, Þμερων λαþν αγÝλες!
ΕσÜς, φωνÞ τιμÞς δε σας ξυπνÜει...
Της λευτεριÜς το δþρο τι το θÝλουν,
τÜχατες, τ' Üβουλα κοπÜδια;

Σ' αυτÜ το σφÜξιμο ταιριÜζει
και η κουρÜ του τομαριοý τους μüνο·
κι απü γενιÜ τους σε γενιÜ κληροδοτοýνε
σκλαβιÜς ζυγü, κουδοýνια και καμτσßκι.

Απüδοση: Κßρα Σßνου

              ΚÜποτε

¹μουν ερωτευμÝνος κÜποτε μαζß σου,
Και να το πω ειλικρινÜ, ακüμα σ' αγαπþ,
ΑλλÜ μη σε απασχολεß πλÝον αυτü,
Αφοý δεν πρüκειται ξανÜ να σ' ενοχλþ.

Εγþ σε λÜτρευα σιωπηλÜ, παρθενικÜ,
ΓοητευμÝνος απü το δικü σου κÜλλος.
¢δολα σ' αγαποýσα, τüσο στοργικÜ,
Εßθ' Ýτσι να σε αγαπÞσει κÜποιος Üλλος.

απüδοση: ΓιÜννης Αηδονüπουλος

Üλλη εκδοχÞ του ιδßου ποιÞματος:

Σε αγαποýσα. ºσως η αγÜπη
δεν Ýσβησε ακüμα στη ψυχÞ.
Μα, ας μη σ’ αναστατþνει πια
ο Ýρωτας μου. Δεν θÝλω θλßψη
να σου δþσω περιττÞ.

Σε αγαποýσα σιωπηλÜ,
χωρßς ελπßδα βασανισμÝνος
απü ζÞλεια και ντροπÞ.
Σε αγαποýσα τρυφερÜ κι αληθινÜ
τüσο που εýχομαι κι ο Üλλος
Ýτσι να σ’ αγαπÜ.      (1829)

απüδοση: ΜÞτσος Αλεξανδρüπουλος

       Το Μοναχικü Φýλλο

ΕπÝζησα μες απ' τους Üσβηστους καημοýς
Και Ýπαψα ν' αγαπþ τα üνειρÜ μου,
Πüτε χαιρüμουν και γελοýσα ξÝχασα
ΜονÜχα μεßνανε τα βÜσανÜ μου.

Κατ' απ' τις θýελλες της μοßρας της σκληρÞς,
ΜαρÜθηκε το ανθισμÝνο μου στεφÜνι,
Ζω απομονωμÝνος, θλιβερüς,
Και καρτερþ: θα 'ρθει ο λυτρωμüς;

¸τσι απü το ψýχος χτυπημÝνο,
¼ταν η χειμωνιÜτικη η θýελλα οργιÜζει,
Σ' Ýνα λιανü, μικρü κλαδß,
Μοναχικü το φýλλο τρεμουλιÜζει.

                      Στον ΠοιητÞ

Μην εκτιμÜς του κüσμου την αγÜπη, ποιητÞ!
Εκστατικþν εγκωμßων ο θüρυβος αμÝσως θα περÜσει.
Θ' ακοýς την κρßση του ανüητου, το γÝλασμα του πλÞθους απαθÝς,
¼μως εσý να μεßνεις Þρεμος και ο Θεüς θα σε φυλÜξει.

Να ζεις μοναχικüς σαν βασιλιÜς. ΒÜστα το δρüμο τον ελεýθερο,
Εκεß που σε τραβÜ το δημιουργικü σου πνεýμα.
Και τελειοποιþντας τους καρποýς των σκÝψεων ενδüμυχων,
Να μη ζητÜς ανταμοιβÞ για το πολýτιμü σου Ýργο.

Ο ßδιος εßσαι ο ανþτατος κριτÞς και της αλÞθειας ο επιτετραμμÝνος.
Μπορεßς να εκτιμÜς πιü δßκαια απ' üλους το δικü σου Ýργο.
Εισ' ευχαριστημÝνος Üραγε, φßλε μου καλλιτÝχνη αυστηρÝ;

Εßσαι! Τüτε ας βρßζει το Ýργο σου ο üχλος μανιασμÝνος,
Ας ιεροσυλεß πÜνω στον ιερü σου, ας νοθεýει
Και με παιδιÜστικη του ζωηρÜδα το θρüνο σου ας ταλαντεýει.

                      Μνημεßο
Exegi monumentum*

Στον εαυτü μου ανüρθωσα αχειροποßητο μνημεßο,

Εκεß δε πρüκειται να δεις το μονοπÜτι το λαúκü χορταριασμÝνο.
Με τη κορφÞ του ανυπüτακτη υψþθηκε πÜνω απ' τον
¼λυμπο συννεφοσκεπασμÝνο.

¼χι, ολüτελα δε θα πεθÜνω! Το πνεýμα μου ποιητικü
Τη στÜχτη μου θα επιζεß, τη σÞψη θα διαφýγει,
Και δοξασμÝνος θα 'μαι, ως που στη γη
¸στω και Ýνας ποιητÞς θα ζει.

Η φÞμη η γοργüφτερη για μÝνα θα περνÜ απ' üλη τη Ρωσßα,
Και τ' üνομÜ μου θα γνωρßζει ο καθÝνας :
Των ΣλÜβων το περÞφανο παιδß, ο ΤÜταρος αγÝλαστος
Και ο βουνßσιος ο ΤσετσÝνος.

Και για πολý καιρü θα εßμαι λατρευτüς απ' το λαü μου,
Γιατß αισθÞματα βαθιÜ με τη ποιητικÞ μου λýρα προκαλοýσα,
Γιατß στον Üκαρδο αιþνα μας υμνοýσα την ΕλευτεριÜ
Και Ýλεος για τους αμαρτωλοýς καλοýσα.

Στην προσταγÞ του Παντοδýναμου, ω! μοýσα μου, να υπακοýς,
Να μην αφÞνεις τους Üκακους στη λÜκκα,
Με απÜθεια να δεχθεßς το Ýπαινο, τη διαβολÞ
Και μην αμφισβητεßς τον βλÜκα.

Μισομυλüρδος και μεταπρÜτης με νοθευμÝνη ζυγαριÜ,
Πολý ανßδεος και λßγο μορφωμÝνος.
ΜισοπαλιÜνθρωπος, üμως μπορþ να πω με σιγουριÜ,
Πως τελικÜ θα γßνει ολοκληρωμÝνος.

 * σημαßνει κατÜ λÝξιν ΠερασμÝνο Μνημεßο, μα εν προκειμÝνω εßναι κομμÜτι απü τις ΩδÝς του Ορατßου!

         Ο Βßος Του Στιχοπλüκου

ΛιγÜκι διÜβασμα, μια στÜλα σκÝψη, το γρÜψιμο
ΠÜνω απ' üλα.
Με λÝπρα του μυαλοý του γÝμισε
Την κüλλα.
ΜετÜ παßρνει τ' αφτιÜ του κüσμου και παρεξηγημÝνος
Θßγεται.
ΜετÜ τυπþνει τα γραπτÜ του και στη ΛÞθη
Πνßγεται.

              Μελαγχολßα

Στης Γεωργßας τα βουνÜ κεßται η καταχνιÜ
ΜπροστÜ μου η ΑρÜγκβη θορυβεß απεγνοσμÝνα,
Εßμαι περßλυπος με θλßψη ελαφριÜ,
Η θλßψη μου ολüγιομη με σÝνα.
Μελαγχολþ με λýπη γαληνÞ,
Αυτü διüλου δε με βασανßζει,
Και η καρδιÜ μου αγαπÜ, πονεß,
Γιατß, χωρßς λαχτÜρα, δεν μπορεß να ζει.

         Στην Ελληνßδα
(απüσπασμα)

ΓεννÞθηκες να αναφλÝγεις
Τη φαντασßα αχαλßνωτη των ποιητþν,
Να την ταρÜζεις και μαγεýεις
Με την φιλüφρονη ζωντÜνια των χαιρετισμþν,
Με της κουβÝντας τη γλυκιÜ παραξενια
Και των ματιþν τη τσαχπινιÜ
Με του ποδιοý τη γýμνια Üσεμνη
ΓεννÞθηκες να προξενεßς τη φλογερÞ τρυφÞ
Και να γεμßζεις αγαλλßαση τα πÜθη.

            Ελευθερßα
(απüσπασμα)

Τýραννε, εγκληματßα, σε μισþ!
Τα Ýργα σου αποκηρýσσω,
Το θÜνατü σου, το προσμÝνω
Και με σκληρÞ χαρÜ θα το κηρýσσω.
Στο μÝτωπü σου βλÝπουν οι λαοß
Το στßγμα της κατÜρας και της σÞψης.
Εßσαι η φρßκη της γενιÜς, ντροπÞ της πλÜσης,
Εßσαι μομφÞ για το Θεü στη γη.

               ΑποσπÜσματα

ΝτρÝπονται την αγÜπη και τη σκÝψη διþχνουν
Και τον αδýναμο εκμεταλλεýονται ωμÜ,
Απ' τους ασÞμαντους κατασκευÜζουν εßδωλα
Και θÝλουν μüνο χρÞμα και δεσμÜ.

Η καρδιÜ μου ονειρεýεται το μÝλλον,
η μÝρα η σημερινÞ εßναι βαρýθυμη κι ανιαρÞ,
ασýλληπτη και φευγαλÝα η στιγμÞ...
μüνο τα περασμÝνα προξενοýν την ηδονÞ.

Μες στο μυαλü στριφογυρßζει η σκÝψη εκλεκτÞ
Και στο χορü αυτü οι ρßμες συμμετÝχουν.
Το χÝρι ψÜχνει το στυλü, και το στυλü χαρτß.
ΛεπτÜ ...και οι στßχοι αβßαστα τρÝχουν.

      Ο ΘÜνατος Του Αητοý

¸να βüλι πικρü τα φτερÜ του 'χει σπÜσει
κι απü κει που περÞφανος πρþτα πετοýσε
αστραπÞ μελανÞ, πÝφτει μÝσα στα δÜση,
μες στα δÜση που κÜποτε εßχε αγκαλιÜσει.

Σε μια ρßζα πλατÜνου βουβοý, που δε ξÝρει
παρηγüρια γλυκειÜ στο φτωχü να χαρßσει,
τα φτερÜ του διπλþνει δειλÜ κι υποφÝρει,
των ματιþν η φωτιÜ μες στη στÜχτη ´χει σβÞσει.

ΒασιλιÜς τ' ουρανοý, κυβερνÞτης τ' αγÝρα,
την ορμÞ του αντικρýζει να σβÞνει, με θÜρρος
κι Ýχει μπρος του ορθωθεß με θυμü και φοβÝρα
και ζητÜ να τον πÜρει ο κατÜμαυρος χÜρος.

Μ' Ýνα βλÝμμα στερνü τον αιθÝρα ικετεýει
να του δþσει ξανÜ τα μεγÜλα φτερÜ του.
ΦτερουγÜ μια στιγμÞ, μα τη δýναμη κλÝβει
των σπασμÝνων φτερþν, ο ρυθμüς του θανÜτου.

Δεν του μÝλλει τ' αητοý που πεθαßνει και μüνος
ξεψυχÜ σε μια ρßζα θλιμμÝνος, πλατÜνου.
Εßναι κι Üλλος βαθýς, μεγαλýτερος πüνος,
απ' τα δÜση αν θα πÜψει να χαßρεται πÜνου,

μια περÞφανη σκÝψη ταρÜζει τα βÜθη
της πικρÞς του ψυχÞς και λυγÜ τα φτερÜ του:
ΤÜχα ποιüς δυνατüς θα βρεθεß για να μÜθει
πως πετοýν οι αητοß στ' αρφανÜ τα παιδιÜ του.

                       ΑγκÜθι

        Η ψυχÞ μου εßναι τριαντÜφυλλο
        κι εßμαι πÜνω της αγκÜθι...
        Μην το πεßτε και τ' ακοýσουνε
        η καλÞ μου μη το μÜθει...

        Θε ναρθεß γλυκιÜ κι υπÝροχη
        την αυγοýλα κÜποιου Απρßλη
        με χαμüγελο στα μÜτια της,
        μ' ομορφιÜ πÜνω στα χεßλη.

        ΘαμπωμÝνη απü την κüκκινη,
        καταματωμÝνη μου üψη,
        με τ' αργü της το βημÜτισμα,
        θα σιμþσει να με κüψει.

        Μα το κÜτασπρο χερÜκι της
        που αγαπþ και τρÝμω τüσο
        θα χαρþ -χαρÜ περÞφανη-
        με κακßα να τ' αγκυλþσω.

        Και μια στÜλα απ' το αßμα πÝφτοντας
        πÝταλÜ μου ματωμÝνα
        θα χαθεß μÝσα στο χρþμα σας
        θα γενεß μαζß σας Ýνα...

   Απüδοση: ΓιÜννης Αηδονüπουλος

                          ¢ντσαρ

 (ΔιασκευÞ απü Ýνα διÞγημα του ΤουργκÝνιεφ με Ýνα ποßημÜ του, με τον ßδιο τßτλο)

Μες στη τσιγκοýνα, τη χλωμÞ κι αδýνατη ερμιÜ,
πÜνω στη γη την Üσπλαχνη κι ολüξερη απ' το κÜμα,
μονÜχο τ' Üντσαρ, σα φρουρüς ακοßμητος, φυλÜ.
Η Φýση των στεππþν π' αιþνια αλλÜζουν, μÜνα,

το 'πλασε μÝρα θυμοý και με φαρμÜκι δραστικü,
πüτισ' τα πρÜσινα πικρÜ κλαριÜ του, ως τη ρßζα
κι αυτü σταλÜζει, στο κÜμα, απ' τους πüρους καυτü
και το σοýρουπο πÞζει σε δÜκρια λαγρÜ μα και γκρßζα.

Πουλß κοντÜ δε πετÜ, μÞτε ζþο της στÝππας σιμþνει,
μον’ ο μαýρος αγÝρας, στο κορμü του χτυπιÝται,
-στο κορμü του ΘανÜτου, που τσιγκλÜ και παγþνει-
φαρμακαßνει σκληρÜ και παντοý, ξαμολιÝται.

Κι üταν νÝφη με βιÜ το αντσÜρ το ποτßζουν,
και σταγüνες βροχÞς τα κλαριÜ του τυλßγουν,
πÜνωθÝ του κυλοýν και την Üμμο ραντßζουν,
πικραμÝνες κι αυτÝς ΧÜρου λßμνες ξανοßγουν.

Μα ο ΑφÝντης με σκληρÞ φωνÞ, δεσποτικÜ,
στÝλνει το Δοýλο, το αντσÜρ, να ανταμþσει
κι αυτüς υπÜκουος, παßρνει το δρüμο βιαστικÜ,
πικρü ρετσßνι, απ' του ΧÜρου το δεντρß, να φÝρει να του δþσει.

Πως πÞγε, πως ματÜρθε ο Δοýλος, ποιüς το ξÝρει;
Μα σε δυο μÝρες γýρισε χλωμüς στ' Αφεντικü του.
¸να φαρμακερü κλαρß, με φýλλα, του 'χε φÝρει
κι ιδρþς ποτÜμια κýλαγε πÜνω στο μÝτωπü του.

Λýγισ' ο Δοýλος Ýπειτα, τα αποκαμÝνα μÝλη,
πλÜγιασε 'κει σ' Ýνα ψαθß, νεκρüς, 'μπρος στους δικοýς του.
Ο ΑφÝντης βοýτηξε ευτýς τις μýτες απ' τα βÝλη
στο αντσÜρ και γýρω σκüρπισε θÜνατο, στους οχτροýς του!

               ΠÜτροκλος                    Απρßλης 1989

 

 

Web Design: Granma - Web Hosting: Greek Servers