Η Ποßηση Του ΔημÞτρη Χριστοδοýλου
Ο ποιητÞς της Σýγκρουσης και της ΑναγÝννησης (Α’ μÝρος)
Ο ΔημÞτρης Χριστοδοýλου αναδýθηκε για πρþτη φορÜ στα ελληνικÜ ποιητικÜ δρþμενα στην περßοδο που χρονικÜ τοποθετεßται στην πρþτη δεκαετßα μετÜ τη λÞξη του Β’ Παγκοσμßου ΠολÝμου και ανÝδειξε ποιητικÝς μορφÝς που συγκροτοýν το λογοτεχνικü ρεýμα, το οποßο συμβατικÜ αποκαλεßται «πρþτη μεταπολεμικÞ γενιÜ». Η εμφÜνιση και ÝνταξÞ του στον κýκλο των πνευματικþν ανθρþπων της περιüδου συντελÝσθηκε με το ποßημα Νυχτοφýλακες το 1952 στο λογοτεχνικü περιοδικü «ΜακεδονικÜ ΓρÜμματα». ¸να απü τα κυρßαρχα γραμματολογικÜ γνωρßσματα της περιüδου καθßσταται η επικρÜτηση της λυρικÞς και τολμηρÞς υπερρεαλιστικÞς Ýκφρασης. Η ανÜπτυξη του υπερρεαλιστικοý τρüπου γραφÞς συνδÝθηκε τüσο με τις λογοτεχνικÝς εξελßξεις στον ευρωπαúκü χþρο, üσο και με τα βßαια βιþματα της πολυδιÜστατης κατοχικÞς αποσýνθεσης που εντυπþθηκαν στα βαθýτερα υποστρþματα του ασυνεßδητου των εκπροσþπων της εγχþριας ποιητικÞς δημιουργßας. Οι ρωγμÝς στο αποσταθεροποιημÝνο ψυχολογικü οικοδüμημα των ποιητþν, μετουσιþνονται σε υπαινικτικü, αποκρυπτικü και ασαφÞ λüγο. Η σταθερÜ αυτÞ, της ποιητικÞς δημιουργßας της μεταπολεμικÞς περιüδου συνοδεýτηκε απü τον περιορισμü Þ την κατÜργηση του μÝτρου, του ομοιοκατÜληκτου στßχου και της χαλÜρωσης του στικτικοý συστÞματος. Οι καινοτομßες αυτÝς διαμüρφωσαν τις κατÜλληλες προûποθÝσεις για την ατüνηση της νοηματικÞς αλληλουχßας και του προβληματισμοý της ποιητικÞς φüρμας, χωρßς ωστüσο να συνδυÜζεται με τη χρÞση αφηρημÝνων εννοιþν (ΜΕΡΑΚΛΗΣ, Μ.Γ. : Γλþσσα-μορφÞ της πρþτης μεταπολεμικÞς γωνιÜς, -ΕισÞγηση στο Α' Συμπüσιο ΝεοελληνικÞς Ποßησης, ΠÜτρα,3-5 Ιουλßου- στο Η ΕλληνικÞ Ποßηση 6 σε επιμÝλεια ΑλÝξανδρου Αργυρßου: Εκδüσεις Σüκολη: ΑθÞνα 1985).
Ο ßδιος ο ποιητÞς χαρακτηρßζει τη γραφÞ του ως ποιητικü λüγο "συμπαρÜστασης" κι "αντßστασης" απÝναντι στο "τρομερü" και στο "ανÝκλητο", που "Üρχισε απü μßα ειδοποιημÝνη εφηβεßα κι απλþθηκε μÝσα στους συντριπτικοýς δρüμους της ανεýρεσης μιας απüκρισης και μιας στÜσης, πλουτßζοντας Ýτσι σε γνþση ρυθμü και φραστικÞ τÜξη, φτιÜχνοντας Ýνα πνευματικü υπüβαθρο, στιβαρü κι απεγνωσμÝνα γενναßο, που πÜνω του αγωνßζομαι και θ’ αγωνßζομαι να στηρßξω την ψυχÞ μου, την ψυχÞ μας, που εν τοýτοις κÜποια στιγμÞ πρÝπει να παραδþσω, να παραδþσουμε". Προφανþς η εσþτερη ανÜγκη του ΔημÞτρη Χριστοδοýλου να εκφραστεß μÝσω της δημιουργßας ποιητικοý λüγου, αποτÝλεσε απüρροια των οντολογικþν προβληματισμþν που αποτυπþθηκαν στο νοητικü του πεδßο απü την ενδελεχÞ παρατÞρηση των κοινωνικþν φαινομÝνων, σφραγßζοντας συνολικÜ την πορεßα της καλλιτεχνικÞς του δημιουργßας. Ακολοýθως αναφÝρει üτι η ποιητικÞ γραφÞ του καταθÝτει "μßα πορεßα αßματος και συντριπτικοý εσωτερικοý διαξιφισμοý ανÜμεσα στη ροπÞ της πτþσης και στον αντßλαλο της ανÜτασης". Μßα πτυχÞ αυτÞς της ατÝρμονης συγκρουσιακÞς κατÜστασης Ýγκειται στην πÜλη του ατüμου ως μονÜδα με την εξωτερικÞ πραγματικüτητα, που τον απειλεß με την ολοκληρωτικÞ υπαρξιακÞ συντριβÞ, εκμηδενισμü και διαγραφÞ απü την ιστορικÞ ροÞ.
Απü το πρþτο κιüλας δεßγμα της γραφÞς του, ο ΔημÞτρης Χριστοδοýλου επιχεßρησε να προσεγγßσει το ανθρþπινο πρüβλημα, üχι στην ολüτητα και στην πολυπλοκüτητÜ του, αλλÜ περιορßζοντÜς το καθαρÜ στην υπαρξιακÞ του διÜσταση. ¼μως η δραματικÞ Ýνταση, η πηγαßα εκδÞλωση της αγωνßας και ο ρωμαλÝος τüνος διαπνÝουν εμφανþς το στßχο του. "Η κραυγÞ Ýβγαινε αβßαστη και ισχυρÞ, σαν απü σωματικü πüνο θα Ýλεγες". Στις επüμενες συλλογÝς η υπαρξιακÞ αγωνßα επιτεßνεται και δηλþνεται με την πραγμÜτευση εννοιþν που τοποθετοýνται στο επßκεντρο του στοχασμοý της ανθρþπινης διανüησης: η αÝναη κßνηση του χρüνου -ισοπεδωτικÞ της ατομικÞς υπüστασης- η προσπÜθεια δημιουργßας ενüς αληθινοý απαλλαγμÝνου απü τα δεσμÜ των εξωγενþν φαινομÝνων, εαυτοý, η ανυπαρξßα που επιφÝρει ο πνευματικüς και βιολογικüς θÜνατος.
Στο σýνολο της ποιητικÞς δημιουργßας του ΔημÞτρη Χριστοδοýλου εßναι διÜχυτη η προσπÜθεια κατÜκτησης της αυτεπßγνωσης κι εν γÝνει της γνþσης των δυνÜμεων που συγκροτοýν τη δομÞ και καθορßζουν τη λειτουργßα της συμπαντικÞς κατασκευÞς αλλÜ και την ýπαρξη και τη μορφÞ του επÝκεινα. Η γνþση αυτÞ αποτελεß το μοναδικü üπλο της θνÞσκουσας φýσης του ανθρþπου για την αποδοχÞ της φθοροποιοý και ανελÝητης επßδρασης της ροÞς του χρüνου που οδηγεß τον Üνθρωπο στην αναπüφευκτη απüληξÞ του. Η εκφραστικÞ δýναμη του λüγου του επενδýει τον αγþνα για την απüκτηση της γνþσης μÝσω του μικροý, κοφτοý στßχου, τον Ýντονο ρυθμü "με λιγüτερο Þ περισσüτερο ακουγüμενες ρßμες, σαν στρατιωτικÜ παραγγÝλματα, Þ σαν επωδοß απü πρωτüγονα ξüρκια" (ΛΕΙΒΑΔΙΤΗΣ,Τ.: Η ποßηση του ΔημÞτρη Χριστοδοýλου. -Με την ευκαιρßα της συλλογÞς του ΠÜροδος. Η ΑΥΓΗ,1963.χ.σ.) και "λÝξεις ριγμÝνες σαν σπαθιÜ". "ΣυχνÜ βÝβαια συνεπαßρνεται τüσο πολý κι ο ßδιος απü τον ρυθμü που τον εξακολουθεß και πÝρα απü το συναισθηματικü του τÝλος". Ο συγγραφÝας διακατÝχεται κι ενßοτε περιχαρακþνεται, απü Ýνα βαθý εσωτερικü πüνο που εκπορεýεται τüσο απü το μαρτýριο της ßδιας της ýπαρξης, üσο κι απü τη θλßψη του για την πορεßα της ανθρωπüτητας. Στο πλαßσιο αυτü θßγει την ατομικÞ ευθýνη για την εξÝλιξη των γεγονüτων και την παγßωση ανελεýθερων καθεστþτων που ποδηγετοýν τις λαúκÝς μÜζες και καταπατοýν τα ανθρþπινα δικαιþματα, προτρÝποντας συγχρüνως το σýγχρονο Üνθρωπο να αναλÜβει ενεργü δρÜση για την αποτßναξη κÜθε καταπιεστικοý ζυγοý, þστε να συμβÜλλει στη διαμüρφωση των κατÜλληλων συνθηκþν για τη δημιουργßα ενüς νÝου συστÞματος διακυβÝρνησης, με κýρια εγγενÞ δομικÜ συστατικÜ την επικρÜτηση ομüνοιας κι αλληλεγγýης μεταξý των πολιτþν σε Ýνα περιβÜλλον κοινωνικÞς δικαιοσýνης.
ΑποκαλυπτικÞ για τα στοιχεßα που σταχυολογεß απü ποικßλα φιλοσοφικÜ ρεýματα και λογοτεχνικÜ κινÞματα, τα οποßα συγκροτοýν το διανοητικü οικοδüμημα του ΔημÞτρη Χριστοδοýλου και αντικατοπτρßζονται στην ποιητικÞ γραφÞ του, καθßσταται η συνÝντευξη στη Θεανþ ΚυριÜκη στις 13 Απριλßου 1989 (ΠηγÞ: youtube απü τον χρÞστη Giorgos Velentzas). ΑρχικÜ ο ποιητÞς προβληματßζεται για την επικρατοýσα αντßληψη αναφορικÜ με το τÝλος της κατασκευÞς φιλοσοφικþν συστημÜτων που σηματοδοτεß ο θÜνατος του ΓκÝοργκ ΧÝγκελ, ενþ αμφισβητεß την ικανüτητα των αποφοßτων των πανεπιστημιακþν τμημÜτων να συμβÜλουν στη θεμελßωση και εγκαθßδρυση νεωτεριστικþν ρευμÜτων. Εν συνεχεßα αναφÝρεται στις αμφιλεγüμενες, ως προς την ιδιüτητÜ τους, πνευματικÝς μορφÝς, ΜÜρτιν ΧÜúντεγκερ και στον υπαρξιστÞ Ζαν-Πωλ Σαρτρ, ο οποßος με την ταυτüτητα του καλλιτÝχνη Ýχει ανατρÝψει την ορθολογικÞ και επιχειρηματολογικÞ διαδικασßα που συνιστÜ την οργανικüτητα της φιλοσοφßας. Για τον δημιουργü, ο φιλοσοφικüς στοχασμüς εßναι Üρρηκτα συνδεδεμÝνος με τις ρßζες του εκστατικοý ποιητικοý λüγου. Η φιλοσοφßα συνιστÜ μßα διαδικασßα παραγωγÞς συλλογισμþν και το ποιητικü φαινüμενο απü την πλευρÜ του ενσωματþνει ως θÝσφατα τα προúüντα της νοητικÞς αυτÞς επεξεργασßας. Ο Χριστοδοýλου θεωρεß üτι σε αποστολÞ της ποιητικÞς λειτουργßας ανÜγεται η γÝννηση της συγκßνησης και συνακüλουθα της Ýκστασης στην ψυχÞ του ανθρþπου.
Ο ßδιος τοποθετεß την ποßησÞ του με γνþμονα Ýνα χρονικü, οριοθετεßται "μετÜ το θÜνατο της φιλοσοφßας" και φÝρει την ενοχÞ και την ευθýνη για την εξÝλιξη των πολιτικþν και πολιτιστικþν δρþμενων στον ελλαδικü χþρο και κατ' επÝκταση στον ευρýτερο ευρωπαúκü με τη λογικÞ διαδικασßα του ΑριστοτÝλη. Στην ΕλλÜδα τα τεκταινüμενα προσλαμβÜνουν εφÞμερο χαρακτÞρα, στεροýνται αρμονικÞς σýζευξης κι αδυνατοýν να επιτελÝσουν το ρüλο του διαμορφωτÞ παρÜδοσης. "Ο κüσμος εßναι αριστοτελικüς στο βαθμü που εßναι πρακτικüς και πολιτικüς και πλατωνικüς στο βαθμü που επιδιþκεται η επιβßωση της χριστιανικÞς θρησκεßας κÜτω απü οποιεσδÞποτε διοικητικÝς παραμορφþσεις". Αυτοπροσδιορßζεται ως ¸λληνας που δεν αποδÝχεται τα συμπερÜσματα της φιλοσοφßας, αντßθετα θÝτει ερωτÞματα που παραμÝνουν αναπÜντητα. Η αποτυχßα των επαναστατικþν οπτικþν, της επανÜστασης üχι ως πρÜξης αλλÜ σαν εφαρμογÞ ενüς μεγαλεπÞβολου ουμανιστικοý πλÜνου που ανατρÝπεται στον τομÝα των ελευθεριþν και επιβεβαιþνεται στον τομÝα της διανομÞς σε κÜποιο μÝτρο της διανομÞς του εθνικοý εισοδÞματος. Το αποξενωμÝνο Üτομο διαβιεß στα στενÜ üρια ενüς ανýπαρκτου, ουτοπικοý χþρου. Ο ποιητÞς μετουσιþνει τα ερωτηματικÜ του σε ποιητικü λüγο και σε τραγοýδι, διüτι γι' αυτüν η ερþτηση, εκκßνηση της φιλοσοφικÞς σκÝψης, η αμφισβÞτηση κι η υιοθÝτηση μßας στÜσης εναργοýς δρÜσεως, βοηθÜ στη σýλληψη και τη διαχεßριση του αδιεξüδου που αναφýεται μετÜ τον Β' Παγκüσμιο Πüλεμο και τα κοινωνικÜ επιφαινüμενÜ του. Ο Χριστοδοýλου εγκαταλεßπει το ρεýμα του σουρρεαλισμοý, διüτι παýει να ανταποκρßνεται στις ανÜγκες του ατüμου, στη ψυχοσýνθεση του οποßου, Ýχουν εμπεδωθεß οι πολυεπßπεδες επιπτþσεις του πολÝμου, ενþ ο ποιητÞς επιδιþκει πλÝον την εκφραστικÞ σαφÞνεια και τη χρÞση συγκεκριμÝνου λüγου, χωρßς ωστüσο να απαξιþνει την προσπÜθεια απεικüνισης των εσωτερικþν καταστÜσεων και του αθÝατου κüσμου, που υπερβαßνει την εμπειρικÞ, απτÞ πραγματικüτητα. Στο ßδιο πλαßσιο κινεßται κι η απομÜκρυνσÞ του απü τις φροûδικÝς ψυχαναλυτικÝς προσεγγßσεις του ασυνεßδητου, προς συγκεκριμÝνες ερωτÞσεις που αφÞνουν περιθþρια μÝσω της νοηματικÞς πýκνωσης των λÝξεων για την προβολÞ της διÜστασης του απωθημÝνου και τραυματικοý χþρου. Μßα απü τις κýριες πηγÝς Ýμπνευσης κι ανÜδυσης της ποιητικÞς δημιουργßας του ΔημÞτρη Χριστοδοýλου, αποτελεß ο üρος "ενοχÞ", που εμπßπτει τüσο σε ατομικü επßπεδο με την απþθηση των πολýπλευρων προσδοκιþν του, üσο σε και σε συλλογικü υπü την Ýννοια της ευθýνης ενüς πνευματικοý ανθρþπου απÝναντι στο κοινωνικü σýνολο.
Στη συνÝχεια αναδιπλþνει την κοινωνιολογικÞ του σκÝψη, που επικεντρþνεται στην οργανωμÝνη απüπειρα και πραγμÜτωση της απολýτου πειθαρχÞσεως του προλεταριÜτου, σε üλο το φÜσμα των επιμÝρους διαβαθμßσεþν του (λοýμπεν, περιθωριακοß, απωθημÝνοι, εκμεταλλευüμενοι, üσοι επιδιþκουν να μεταπηδÞσουν σε Üλλη τÜξη) κÜτω απü τις κατεστημÝνες δυνÜμεις που απορρßπτουν a priori το διÜλογο και χρησιμοποιοýν το μονüλογο και τη βßαιη επιβολÞ. Για τον ποιητÞ, που εμφανþς εμφορεßται απü τις αρχÝς της μαρξιστικÞς θεωρßας, η επανÜσταση, προσδιοριζüμενη ως φαινüμενο αιτιοκρατικοý χαρακτÞρα, αναδεικνýεται σε μοναδικÞ λýση στο αßτημα της ελευθερßας, της αυτοδιÜθεσης και της επικρÜτησης κοινωνικÞς δικαιοσýνης. Βασικüς πυρÞνας του ορÜματüς του καθßσταται η αποδüμηση του ισχýοντος μοντÝλου της κοινωνικÞς οργÜνωσης και συνακüλουθα η διαμüρφωσης μßας αταξικÞς κοινωνßας αυτοδιαχεßρισης κι αλληλεγγýης, üπου θα Ýχουν εξαλειφθεß κροýσματα απομüνωσης ομÜδων απü τη λÞψη αποφÜσεων και περιθωριοποßησης στο πλαßσιο του κοινωνικοý ιστοý. Αναγκαßα συνθÞκη για την αναμüρφωση της κοινωνßας αποτελεß ο οργανωμÝνος Ýνοπλος αγþνας, που θα προκαλÝσει και το "θαýμα". Η επαναστατικÞ πρÜξη για τον ποιητÞ ακολουθεß συγκεκριμÝνη μÝθοδο με κýρια στοιχεßα την ενüτητα και το αγωνιστικü πνεýμα που την τροφοδοτεß, που ενισχýει τη σýγκρουση με το κατεστημÝνο των εκφραστþν των ισχυρþν κεφαλαιοýχων.
Απαραßτητη προûπüθεση για Ýνα δημιουργü εßναι η αντßληψη των ιδιαιτεροτÞτων του εθνικοý του χþρου, η οποßα συνεπÜγεται και βαθειÜ γνþση της γλþσσας. Ο ßδιος μÝχρι την ÜφιξÞ του στο Παρßσι μιλοýσε μüνον ελληνικÜ, διüτι επιδüθηκε στη μελÝτη της αρχαúκÞς, της κλασικÞς, τη μÝσης, της νεοελληνικÞς, τη βυζαντινÞς και της νεüτερης παρÜδοσης, του γλωσσικοý μας συστÞματος. Το κßνημα του υπερρεαλισμοý αξιοποιεß τη δýναμη της γλþσσας, που ουσιαστικÜ ανατρÝπεται εκ των Ýσω, για την κατÜλυση του λüγου των κυρßαρχων τÜξεων και της αναπαραγωγÞς των ιδεολογημÜτων τους που αναπαρÜγουν και συντηροýν το καθεστþς της καταπßεσης. Στο σημεßο αυτü καυτηριÜζει την υποκριτικÞ διαμαρτυρßα του T.S Eliot που μÝσω της ποιητικÞς του δημιουργßας προβÜλλει την ηθικÞ κατÜπτωση κι αποτελμÜτωση του ατüμου, προτÜσσοντας μßα θεολογικÞ ερμηνευτικÞ προσÝγγιση της σýγκρουσης, η οποßα üμως για τον Χριστοδοýλου ενÝχει τα χαρακτηριστικÜ της ταξικÞς πÜλης. Ωστüσο, τα ποιητικÜ προúüντα του Eliot και του Ezra Pound, που Ýχουν θεμελιþσει τη νεþτερη ευρωπαúκÞ ποßηση, Üσκησαν σημαντικÞ επιρροÞ στον τρüπο γραφÞς του.
Στη συνÝχεια εξηγεß το ρüλο των θεþν στον ποιητικü του λüγου, üπου η αποδοχÞ τους "δεν εßναι κÜθετη, αλλÜ μßα μορφÞ μετατροπÞς των υπερβατικþν δυνÜμεων σε ρεαλιστικþν". Στο Ýργο του καθßσταται διÜχυτος ο φüβος του αγνþστου, της φθοροποιοý δρÜσης της ροÞς του χρüνου και της φυσικÞς απαγüρευσης του θανÜτου, αλλÜ κι η επßδραση των αρχαßων ΕλλÞνων τραγικþν ποιητþν και φιλοσüφων. Κυρßαρχη εßναι κι η περιγραφÞ του ελληνικοý τοπßου, το οποßο χαρακτηρßζεται απü τα δýο αντιθετικÜ στοιχεßα τη φωτιÜ, το Üπλετο ηλιακü φως και το ýδωρ, το υδÜτινο στοιχεßο που δεσπüζει στην ελληνικÞ φýση. Η επÜνοδüς του στον ελλαδικü χþρο συνοδεýεται απü την απεχθÞ παραβßαση του φυσικοý περιβÜλλοντος απü την αισθητÞ βιομηχανοποßηση κι αλματþδη τουριστικÞ ανÜπτυξη της χþρας. Αναμφßβολη πηγÞ Ýμπνευσης συνιστÜ ο αρχαúκüς χþρος, χþρος εκκßνησης της σκÝψης της σπορÜς των ιδεþν, τα σπÝρματα των οποßων δημιοýργησαν τον ευρωπαúκü πολιτισμü.
Το ýφος του διαφοροποιεßται απü τις ΑιχμÝς απü κÜθετο, κοφτü, σκληρü, γßνεται πιο παρατακτικü, λυρικü, απλþνει ο λüγος και τεßνει να γßνει πιο παρατακτικü, ενþ εμφανþς εντÜσσεται στη στιχουργικÞ μορφολογικÞ παρÜδοση της ελληνικÞς ποßησης, με συχνÞ χρÞση του ιαμβικοý δεκαπεντασýλλαβου, ποικιλßα ρυθμþν, στροφÝς κι αποστροφÝς, που üπως υπογραμμßζει κι ο ßδιος, παραπÝμπουν κατευθεßαν στα χορικÜ μÝρη της τραγικÞς ποßησης, με την οποßα τον συνδÝει και μßα σχÝση σωματικüτητας, καθþς υπηρÝτησε τα αρχαßα κεßμενα στο πλαßσιο της επß σκηνÞς παρουσßασÞς τους. ΕπιπλÝον εκπüνησε πολυÜριθμες μεταφρÜσεις αρχαßων κειμÝνων ως δοκßμια διδασκαλßας. Η τÜση του να πυκνþνει το συμπÝρασμα οφεßλεται στη φιλοσοφικÞ καταγωγÞ της θετικÞς σκÝψης των προσωκρατικþν, επηρεÜστηκε απü την αριστοτελικÞ λογικÞ και το Συμπüσιο του ΠλÜτωνα. Ο ποιητÞς δεν εντÜσσει τον εαυτü σε κανÝνα κßνημα, εκτüς της μετÜ-υπερρεαλιστικÞς ποßησης Þ νÝας ρεαλιστικÞς ποßησης κι επιδιþκει να αποκαταστÞσει τον λüγο σε νÝες ηθικÝς προοπτικÝς.(ντισκοτÝκ νÝος λüγος στρÝφει την προσοχÞ σε νÝο κüσμο).Η διαμüρφωση της γραφÞς του βασßστηκε σε δýο κυρßως Üξονες, στην αρχαßα τραγωδßα και στο δημοτικü τραγοýδι, απü το οποßο Üντλησε τη σýνδεση του ανθρþπινου ψυχικοý πÜθους με τα στοιχεßα της φýσης.
Στο ποιητικü του Ýργο αποτυπþνεται με αλληγορικü τρüπο η πολιτικÞ κατÜσταση της χþρας, üπως αυτÞ διαμορφþθηκε μετÜ την υπογραφÞ της συνθÞκης της ΒÜρκιζας, τα μετεμφυλιακÜ γεγονüτα, η πρακτικÞ της εξορßας των αντιφρονοýντων και στη συνÝχεια την επιβολÞ της δικτατορßας, τονßζοντας την παρÝμβαση των ξÝνων δυνÜμεων στα εσωτερικÜ ζητÞματα του κρÜτους. Ο ποιητÞς εκφρÜζει την απογοÞτευσÞ του για την επικρÜτηση του καπιταλιστικοý οικονομικοý μοντÝλου αλλÜ και την υποβÜθμιση της ΕλλÜδας απü τις συμμαχικÝς της δυνÜμεις, παρÜ την καßρια συνεισφορÜ της στη νßκη στην αßσια Ýκβαση του πολÝμου, ενþ αναφÝρεται στην κοινωνικÞ επανÜσταση που ξÝσπασε στη Γαλλßα κι Ýγινε γνωστÞ ως ΜÜης του '68 και στο κυπριακü ζÞτημα. Ο προβληματισμüς του επεκτεßνεται στην Ýλλειψη συλλογικÞς συνεßδησης και στη διÜσπαση του ελληνικοý λαοý, που δεν του επιτρÝπει να συσπειρωθεß απÝναντι στους εξωτερικοýς εχθροýς και να προβÜλλει διεκδικÞσεις.
Οι επιρροÝς του ποιητικοý λüγου του ΔημÞτρη Χριστοδοýλου (ΜΠΑΓΙΕΡΗΣ, Δ.: Ο ΔημÞτρης Χριστοδοýλου πýρινη και λυρικÞ ρομφαßα. Μετρονüμος 43(2011).28-31) ανÜγονται στη γραφÞ του ¢γγελου Σικελιανοý, του Γιþργου ΣεφÝρη αλλÜ και του ΑνδρÝα ΚÜλβου, "ο οποßος του δßδαξε τι θα πει ποιητικü πρüβλημα", ενþ "τη μεγαλýτερη Ýκπληξη της ζωÞς του" αποτÝλεσε για εκεßνον η ποιητικÞ δημιουργßα του Κωνσταντßνου ΚαβÜφη. Στα πρþιμα Ýργα του διαφαßνονται απüηχοι του ΣεφÝρη και του ΓιÜννη Ρßτσου. Ο κριτικüς λογοτεχνßας ΑνδρÝας Καραντþνης χαρακτηρßζει την ποßηση του Χριστοδοýλου "ως μßα μεγÜλη μÜχη με τις λÝξεις, λÝξεις εναντßον λÝξεων, λÝξεις εναντßον πραγμÜτων, μÜχη με τα πÜντα ακüμη και με τον ßδιο του τον εαυτü, με ü,τι τον συνιστÜ σαν μνÞμη, σαν αßσθηση. Η δýναμη και η καταγωγÞ των λÝξεων εßναι μÝσα στον Χριστοδοýλου. Γι’ αυτü μακρηγορεß συχνÜ, δε μπορεß να κÜνει διαφορετικÜ, αφοý αδιÜκοπα μÜχεται- δε μας κουρÜζει εýκολα, μας αναγκÜζει να τρÝχουμε πßσω απü τις αλληλοδιÜδοχες εικüνες και αποστροφÝς του, τις ανακραυγÝς και τις χειρονομßες του, γιατß η κÜθε μßα μας υπüσχεται πως υπÜρχει αμÝσως παρακÜτω κÜτι Üλλο πιο σημαντικü, πιο οριστικü πιο αποκαλυπτικü. Δεν εßναι εýκολο να ζυγιÜσουμε δßκαια τα διÜφορα ποιÞματα, τα μÝρη, τις συλλογÝς, τους κýκλους που αποτελοýν την ογκþδη αυτÞ ποιητικÞ εκδÞλωση. ΓενικÜ Ýχει μßα σφαιρικÞ ενüτητα, απü την αρχÞ μÝχρι το τÝλος, αδιÜφορο αν η κλßμακα της ποιüτητας ανεβοκατεβαßνει, υπακοýοντας σε Ýνα δικü της ειρμü, Üσχετο με τη βοýληση του ποιητÞ. Μα ο üγκος της εργασßας του, ο πληθωρισμüς και η ευγλωττßα του λüγου του, το ενδιαφÝρον των ροπþν του, η δικÞ του μακριÜ ρÞση μας ανÜγκασαν να τον ακολουθÞσουμε, ως εκεß που μποροýμε βÝβαια. ¢λλοι ßσως να δεßχναν λιγüτερη αντοχÞ, Üλλοι üμως πολý περισσüτερη. Γιατß η ποßηση του Χριστοδοýλου Ýχει μÝσα της και ορμÞ που παρασÝρνει και αντßσταση που εξαναγκÜζει". (¼.π.,σ.31.). Για τον ΤÜσο Λειβαδßτη η στιχουργικÞ του παραπÝμπει στην πλαστικüτητα της ποιητικÞς ýλης του ΚωστÞ ΠαλαμÜ κι ιδßως στον ΔωδεκÜλογο του Γýφτου, αλλÜ και στον φιλολογικü ηρωúκü μηδενισμü του Νßκου ΚαζαντζÜκη.
συνεχßζεται με το Β' μÝρος.
--------------------------------------------
Το παρüν Üρθρο συνετÜχθη για το Περι-ΓραφÞς, απü την:

ΧριστιÜνα Οικονüμου
απüφοιτο του τμÞματος Ιστορßας, Αρχαιολογßας & Ιστορßας της ΤÝχνης του ΕΚΠΑ, με Mhil στις Theatrical Studies.