ÐåæÜ

Ðïßçóç-Ìýèéá

Ï Dali & Åãþ

ÈÝáôñï-ÄéÜëïãïé

Äïêßìéá

Ó÷üëéá-Áñèñá

ËáïãñáöéêÜ

ÅíäéáöÝñïíôåò

ÊëáóóéêÜ

Áñ÷áßá Åëë Ãñáìì

ÄéáóêÝäáóç

ÐéíáêïèÞêç

ÅéêáóôéêÜ

Ðáãê. ÈÝáôñï

Ðëçñ-Ó÷ïë-Åðéêïéí.

Öáíôáóôéêü

Åñ. Ëïãïôå÷íßá

Ãëõðô./Áñ÷éô.

ÊëáóóéêÜ ÉÉ

 
 

ÊëáóóéêÜ 

Barnes Julian Patrick: Ç Éóôïñßá Ôïõ Êüóìïõ Óå 10 1/2 ÊåöÜëáéá

     Βιογραφικü

     Ο Τζοýλιαν ΠÜτρικ Μπαρνς (Julian Patrick Barnes) εßναι ¢γγλος συγγραφÝας που γεννÞθηκε στο ΛÝστερ, στην Αγγλßα, 19 ΓενÜρη του 1946, αν κι η οικογÝνειÜ του μετακüμισε στα προÜστια του Λονδßνου 6 βδομÜδες αργüτερα. Κι οι δýο γονεßς του Þτανε καθηγητÝς γαλλικþν. Ο ßδιος εßπε üτι η υποστÞριξÞ του για τη ποδοσφαιρικÞ ομÜδα Leicester City Þταν, -μüλις στα 4 Þ 5 του-, Ýνας συναισθηματικüς τρüπος να μεßνει στην πüλη του. Στα 10, εßπε στη μητÝρα του üτι εßχε πÜρα πολý φαντασßα. Το 1956, η οικογÝνεια μετακüμισε στο Northwood, Middlesex, το Metroland του 1ου του μυθιστορÞματος.
     Σποýδασε στη ΣχολÞ City of London στο Λονδßνο απü το 1957 ως το 1964 και στη συνÝχεια συνÝχισε στο κολλÝγιο Magdalen της Οξφüρδης, üπου σποýδασε Σýγχρονες Γλþσσες κι αποφοßτησε, το 1968. ΜετÜ εργÜστηκε ως λεξικογρÜφος για το αγγλικü συμπλÞρωμα λεξικþν της Οξφüρδης για 3 Ýτη. Το 1977, ξεκßνησε σαν κριτικüς και λογοτεχνικüς συντÜκτης για το New Statesman και το New Review. Στη διÜρκεια της θητεßας του στο New Statesman, ο Barnes υπÝφερε απü εξουθενωτικÞ συστολÞ, λÝγοντας: "¼ταν γßνονταν εβδομαδιαßες συναντÞσεις, θα παρÝλυα στη σιωπÞ και θεωροýμην ως το βουβü μÝλος του προσωπικοý". Τα Ýτη 1979-86 εργÜστηκε ως τηλεοπτικüς κριτικüς, αρχικÜ στο New Statesman και στη συνÝχεια στον The Observer.
     Το 1ο του μυθιστüρημα, το Metroland, εßναι η ιστορßα του Κρßστοφερ, ενüς νεαροý Üνδρα απü τα προÜστια του Λονδßνου που ταξιδεýει στο Παρßσι ως φοιτητÞς, επιστρÝφοντας τελικÜ στο Λονδßνο. Το μυθιστüρημα ασχολεßται με θÝματα ιδεαλισμοý και σεξουαλικÞς πιστüτητας κι Ýχει την 3μερÞ δομÞ που αποτελεß συχνÞ επανÜληψη στο Ýργο του Μπαρνς. Αφοý διÜβασε το μυθιστüρημα, η μητÝρα του, παραπονÝθηκε για τον βομβαρδισμü της βρωμιÜς του βιβλßου. Το 2ο μυθιστüρημÜ του Before Me Met Me χαρακτηρßζει μια πιο σκοτεινÞ αφÞγηση, μια ιστορßα εκδßκησης ενüς ζηλιÜρη ιστορικοý που του γßνεται εμμονÞ το παρελθüν της 2ης συζýγου του. Το πρωτοποριακü μυθιστüρημÜ του Ο ΠαπαγÜλος Του ΦλωμπÝρ απομακρýνθηκε απü τη παραδοσιακÞ γραμμικÞ δομÞ των προηγοýμενων και παρουσßασε μια αποσπασματικÞ βιογραφικÞ ιστορßα ενüς ηλικιωμÝνου γιατροý, του Geoffrey Braithwaite, που εστιÜζει μ' εμμονÞ τη ζωÞ του Gustave Flaubert. Αναφερüμενος στο ΦλωμπÝρ, ο Μπαρνς εßπε, "εßναι ο συγγραφÝας που τα λüγια του τεßνω να τα ζυγßζω με μεγαλýτερη προσοχÞ, γιατß πιστεýω πως εßπε τη περισσüτερη αλÞθεια για τη συγγγραφÞ". Ο ΠαπαγÜλος του ΦλωμπÝρ εκδüθηκε με μεγÜλη αποδοχÞ, ειδικÜ στη Γαλλßα και βοÞθησε να καθιερωθεß ως Ýνας απü τους κορυφαßους συγγραφεßς της γενιÜς του.



     Το 1980, ο Barnes, με το üνομα Dan Kavanagh (που 'χε νυμφευτεß πρüσφατα τη λογοτεχνικÞ πρÜκτορα Pat Kavanagh), δημοσßευσε το το απü τα 4 αστυνομικÜ μυθιστορÞματα με τον Duffy, Ýναν απü τους 1ους γκÝι Üντρες ντετÝκτιβ της Βρεττανßας. ΦÝρεται ν' αποκαλεß τη χρÞση ψευδωνýμου, "ελευθερþνοντας ü,τι θα μποροýσατε να φαντασιωθεßτε για κÜθε βßα που μπορεß να 'χετε". Ενþ το Metroland, που δημοσιεýτηκε επßσης το 1980, χρειÜστηκε 8 χρüνια να το γρÜψει, ο Duffy χρειÜστηκε λιγüτερο απü 2 βδομÜδες -Ýνα πεßραμα για να δοκιμÜσει "πþς θα Þταν να γρÜφω üσο πιο γρÞγορα μπορþ κι üσο πιο συγκεντρωτικÜ". Ακολοýθησε το Staring at the Sun το 1986, Ýνα Üλλο φιλüδοξο μυθιστüρημα για μια γυναßκα που ωριμÜζει στη μεταπολεμικÞ Αγγλßα κι ασχολεßται με θÝματα αγÜπης, αλÞθειας και θανÜτου. Το 1989 δημοσßευσε το A History of the World σε 10½ ΚεφÜλαια, που εßναι επßσης Ýνα μη γραμμικü μυθιστüρημα και χρησιμοποιεß μια ποικιλßα στο στυλ γραφÞς για να θÝσει υπü αμφισβÞτηση τις αντιληπτÝς Ýννοιες της ßδιας της ανθρþπινης ιστορßας και γνþσης.
     Το 1991, δημοσßευσε το Talking It Over, σýγχρονο ερωτικü τρßγωνο, που οι 3 χαρακτÞρες εναλλÜσσονται με τον αναγνþστη, αντανακλþντας κοινÜ γεγονüτα. Ακολοýθησε μια συνÝχεια, που επανεξετÜζει τους χαρακτÞρες 10 Ýτη μετÜ. Το μυθιστüρημÜ του The Porcupine ασχολεßται ξανÜ με Ýνα ιστορικü θÝμα καθþς απεικονßζει τη δßκη του Stoyo Petkanov, του πρþην ηγÝτη μιας κατεστραμμÝνης κομμουνιστικÞς χþρας στην ΑνατολικÞ Ευρþπη, καθþς δικÜζεται για εγκλÞματα κατÜ της χþρας του. Η Αγγλßα, εßναι Ýνα χιουμοριστικü μυθιστüρημα που εξερευνÜ την ιδÝα της εθνικÞς ταυτüτητας καθþς ο επιχειρηματßας Sir Jack Pitman δημιουργεß Ýνα θεματικü πÜρκο στο Isle of Wight που μοιÜζει με μερικÜ απü τα τουριστικÜ σημεßα της Αγγλßας. Το Arthur & George, Ýνας φανταστικüς απολογισμüς ενüς αληθινοý εγκλÞματος που ερευνÞθηκε απü τον Sir Arthur Conan Doyle, ξεκßνησε τη καρριÝρα του Barnes στο πιο δημοφιλÝς mainstream. ¹ταν το 1ο απü τα μυθιστορÞματÜ του που εμφανßστηκε στη λßστα των μπεστ σÝλερ των New York Times για το Hardback Fiction.
     Ο Μπαρνς εßναι Ýνθερμος Γαλλüφιλος και το βιβλßο του το 1996, Cross Channel εßναι μια συλλογÞ απü 10 ιστορßες που περιγρÜφουν τη σχÝση της Βρεττανßας με τη Γαλλßα. ΕπÝστρεψε επßσης στο θÝμα της Γαλλßας στο Something to Declare, μια συλλογÞ δοκιμßων για γαλλικÜ θÝματα.
Το 2003, ανÝλαβε Ýναν σπÜνιο ηθοποιü ως φωνÞ του Georges Simenon σε μια σειρÜ προσαρμογþν του BBC Radio 4, των ιστοριþν του επιθεωρητÞ Maigret. ΕξÝδωσε 2 βιβλßα: μια συλλογÞ διηγημÜτων που τιτλοφορεßται Πßνακας Λεμονιþν και το Αρθοýρος & Τζωρτζ, που εκδüθηκαν τον Ιοýλιο του 2005. Το 11ο μυθιστüρημÜ του, The Sense of a Ending, που εκδüθηκε απü τον Jonathan Cape, κυκλοφüρησε στις 4 Αυγοýστου 2011. Τον Οκτþβρη του ßδιου Ýτους, το βιβλßο βραβεýτηκε με το Βραβεßο Man Booker. Οι κριτÝς χρειÜστηκαν 31 λεπτÜ για ν' αποφασßσουν τον νικητÞ κι η επικεφαλÞς κριτÞς, ΣτÝλλα Ρßμινγκτον, εßπε üτι Η αßσθηση ενüς τÝλους Þταν Ýνα üμορφα γραμμÝνο βιβλßο κι η επιτροπÞ θεþρησε üτι μßλησε στην ανθρωπüτητα στον 21ο αι. Με αυτü, κÝρδισε επßσης τα Europese Literatuurprijs κι Þτανε στη λßστα των μπεστ σÝλερ των New York Times για αρκετÝς εβδομÜδες.



     Το 2013, δημοσßευσε το Levels of Life. Το 1ο μÝρος του βιβλßου δßνει μια ιστορßα με αερüστα κι αεροφωτογραφßες, περιγρÜφοντας το Ýργο του Gaspard-Félix Tournachon. Το 2ο, εßναι μια μικρÞ ιστορßα για τον Fred Burnaby και τη Γαλλßδα ηθοποιü Sarah Bernhardt κι οι 2 επßσης λÜτρεις του αερüστατου. Το 3 δε, εßναι δοκßμιο που συζητÜ τη θλßψη του για το θÜνατο της γυναßκας του, Pat (αν και δεν κατονομÜζεται): "Εßμαστε 2 Üτομα που δεν εßχαμε γνωριστεß στο παρελθüν. ΜερικÝς φορÝς λειτουργεß. Και κÜτι νÝο Ýγινε κι ο κüσμος Üλλαξε! ¹μουνα 32 üταν γνωριστÞκαμε, 62 üταν πÝθανε. Η καρδιÜ της ζωÞς μου, η ζωÞ της καρδιÜς μου". Στην εφημερßδα The Guardian, ο ΜπλÝικ Μüρισον εßπε για το 2ο μÝρος: "Η απÞχησÞ του προÝρχεται απ' üλα üσα δεν λÝει, καθþς κι απü αυτÜ που κÜνει. Απü το βÜθος της αγÜπης του, συμπεραßνουμε την ερημιÜ της θλßψης του".
     Το 2013, εναντιþθηκε στη βρεττανικÞ κυβÝρνηση για το μαζικü κλεßσιμο των δημüσιων βιβλιοθηκþν, για τη πτþση της Βρεττανßας στον πßνακα του παγκüσμιου πρωταθλÞματος για τον αλφαβητισμü, και την ιδεολογικÞ λατρεßα της αγορÜς -τüσον οιονεß θρησκευτικÞ üσο κι η λατρεßα της φýσης- και το συνεχþς διευρυνüμενο χÜσμα μεταξý πλοýσιων και φτωχþν. Ο αδελφüς του, Jonathan, εßναι φιλüσοφος που ειδικεýεται στην αρχαßα φιλοσοφßα. Ο Τζοýλιαν Μπαρνς εßναι προστÜτης της οργÜνωσης ανθρωπßνων δικαιωμÜτων για την αποφυγÞ βασανισμοý, (Freedom from Torture) για την οποßα Ýχει χορηγÞσει αρκετÝς εκδηλþσεις συγκÝντρωσης χρημÜτων και την αξιοπρÝπεια στο θÜνατο, μια ομÜδα εκστρατεßας για υποβοηθοýμενους θανÜτους. Ζει στο Tufnell Park, βüρειο Λονδßνο, απü το 1983.
     Ο Barnes εßναι αγνωστικιστÞς.
¸χει λÜβει διÜφορα βραβεßα και τιμÝς για το γρÜψιμü του συμπεριλαμβανομÝνου του βραβεßου Somerset Maugham (Metroland 1981), 2 Βραβεßα Booker (1984 Αγγλßα Parrot, 1998 Αγγλßα, Flaubert), Faber Memorial Prize (FP 1985) Prix Mιdicis (FP 1986) Ε. Μ. Forster Award (ΑμερικανικÞ Ακαδημßα & ºδρυμα Τεχνþν & ΓραμμÜτων, 1986) Βραβεßο Gutenberg (1987) Βραβεßο Cavour Grinzane (Ιταλßα 1988), το Prix Femina (1992) και Βραβεßο Man Booker, 2011, με το The Sense of a Ending.



     ΟνομÜστηκεν Ιππüτης ΤÜγματος της ΤιμÞς, στα ΓρÜμματα, το 1988, Αξιωματοýχος των Τεχνþν Του ΤÜγματος, το 1995 και ΔιευθυντÞς του ΤÜγματος των ΓραμμÜτων,(L'Ordre des Arts et des Lettres) το 2004. Το 1993 του απονεμÞθηκε το βραβεßο Shakespeare απü το ßδρυμα FVS και το 2004 επßσης, κÝρδισε το αυστριακü κρατικü βραβεßο για την ευρωπαúκÞ λογοτεχνßα. Οι τιμÝς του περιλαμβÜνουν επßσης το Βραβεßο Somerset Maugham και το Βραβεßο ΜνÞμης Geoffrey Faber. Του απονεμÞθηκε τÝλος, το Βραβεßο ΙερουσαλÞμ, 2021. ¸χει γρÜψει πολλÜ μυθιστορÞματα, αλλÜ και βιβλßα διηγημÜτων, επßσης, συλλογÝς δοκßμιων και μια συλλογÞ συνταγþν μαγειρικÞς. ¸χει μεταφρÜσει επßσης βιβλßο απü το γÜλλο συγγραφÝα Alphonse Daudet και μια συλλογÞ γερμανικþν κινοýμενων σχεδßων απü το Volker Kriegel. Με το γρÜψιμü του Ýχει κερδßσει ιδιαßτερο σεβασμü και φÞμη κι ο ßδιος χαßρει εκτßμησης, ως συγγραφÝας που ερευνÜ θÝματα ιστορßας, πραγματικüτητας, αλÞθειας κι αγÜπης. Σαν Dan Kavanagh, Ýχει γρÜψει κι αστυνομικÜ μυθιστορÞματα.

ΒΡΑΒΕ¾ΣΕΙΣ:

2021 Jerusalem Prize
2016 Siegfried Lenz Prize
2015 Zinklar Award at the first annual Blixen Ceremony in Copenhagen
2012 Europese Literatuurprijs
2011 Costa Book Awards, shortlist, The Sense of an Ending
2011 Booker Prize, winner, The Sense of an Ending
2011 David Cohen Prize for Literature.
2008 San Clemente literary prize
2004 Commandeur de L'Ordre des Arts et des Lettres (Chevalier, 1988).
2004 Austrian State Prize for European Literature
1993 Shakespeare Prize
1992 Prix Femina Étranger, winner, Talking It Over
1986 E. M. Forster Award from the American Academy & Institute of Arts & Letters
1985 Geoffrey Faber Memorial Prize
1981 Somerset Maugham Award

ΜΥΘΙΣΤΟΡ¹ΜΑΤΑ:

Metroland (1980)
Before She Met Me (1982)
Flaubert's Parrot (1984) shortlisted for Booker Prize
Staring at the Sun (1986)
A History of the World Ιn 10½ Chapters (1989)
Talking It Over (1991)
The Porcupine (1992)
England, England (1998) shortlisted for Booker Prize
Love, etc (2000) sequel to Talking it Over
Arthur & George (2005) shortlisted for Booker Prize
The Sense of an Ending (2011) winner Booker Prize
The Noise of Time (2016)
The Only Story (2018)

ΚΡΙΤΙΚ¢:

Cross Channel (1996)
The Lemon Table (2004)
Pulse (2011)

ΔΙΑΦΟΡΑ:

Letters from London (Picador, London, 1995)
Something to Declare (2002) δοκßμια
The Pedant in the Kitchen (2003)  βιβλßο μαγειρικÞς
Nothing to Be Frightened Of (2008) αναμνÞσεις
Through the Window (2012) – 17 essays and a short story
A Life with Books (2012) - pamphlet
Levels of Life (2013) - memoir
Keeping an Eye Open: Essays on Art (October, 2015) – essays
The Man in the Red Coat (2019)

ΝΟΥΒ¸ΛΛΕΣ:

Duffy (1980)
Fiddle City (1981)
Putting the Boot In (1985)
Going to the Dogs (1987)
Short Story
"The 50p Santa. A Duffy Detective Story" (1985)

ΜΕΤΑΦΡΑΣΕΙΣ:

Alphonse Daudet: In The Land of Pain (2002), transl. of Daudet's La Doulou
Volker Kriegel: The Truth About Dogs (1988), transl. of Kriegel's Kleine Hunde-Kunde


================


              Η Ιστορßα Του Κüσμου Σε 10 ½ ΚεφÜλαια

                                  Κεφ.: ½ 
ΠαρÝνθεση

     Θα σας πω τþρα κÜτι για κεßνη. Εßναι το μεσαßο διÜστημα της νýχτας, üταν κανÝνα φως δεν περνÜει απü τις κουρτßνες, ο μüνος θüρυβος του δρüμου εßναι το κλαψοýρισμα ενüς ρüμεο που γυρßζει σπßτι του και τα πουλιÜ δεν Ýχουν αρχßσει ακüμα τη ρουτινιÝρικη, αλλÜ αναζωογονητικÞ δουλειÜ τους. Εκεßνη εßναι ξαπλωμÝνη στο πλευρü της, με την πλÜτη γυρι­σμÝνη προς το μÝρος μου. Δεν μπορþ να τη δω μÝσα στο σκοτÜδι, αλλÜ απü το ρυθμικü θρüισμα της ανÜσας της θα μποροýσα να σας σχεδιÜσω τον χÜρτη του κορμιοý της. ¼ταν εßναι ευτυχισμÝνη, μπορεß να κοιμÜται þρες στην ßδια στÜση. ¸χω αγρυπνÞσει απü πÜνω της üλες αυτÝς τις οχετþδεις þρες της νýχτας και μπορþ να πιστοποιÞσω πως δεν μετακινεßται. Αυτü, βÝβαια, μπορεß να οφεßλεται απλþς σε καλÞ χþνευση και Þρεμα üνειρα· αλλÜ εγþ το θεωρþ σημÜδι ευτυχßας.

     Οι νýχτες μας διαφÝρουν. Εκεßνη αποκοιμιÝται üπως κÜ­ποιος που αφÞνεται να παρασυρθεß απαλÜ απü Ýνα ζεστü ρεýμα και πλÝει μ' εμπιστοσýνη ως το πρωß. Εγþ αποκοιμιÝ­μαι πιο δýστροπα, παλεýω με τα κýματα, απρüθυμος ν' απο­χωριστþ μια καλÞ μÝρα Þ χολωμÝνος ακüμα για μια κακÞ. Στις περιüδους της ασυναισθησßας μας, μας διατρÝχουν δια­φορετικÜ ρεýματα. ΕμÝνα, κÜθε τüσο, ο φüβος του χρüνου και του θανÜτου, ο πανικüς μπροστÜ στο κενü που πλησιÜζει, μ' εκσφενδονßζουν Ýξω απü το κρεβÜτι· με τα πüδια στο πÜτωμα, το κεφÜλι στα χÝρια μου, φωνÜζω καθþς ξυπνÜω Ýνα ανþφελο (και απογοητευτικÜ Üμοιρο ευφρÜδειας) «¼χι, üχι, üχι». Τüτε εκεßνη πρÝπει να διþξει τη φρßκη μου με το χÜδι, üπως ξεπλÝνει κανεßς Ýνα σκýλο που βγÞκε γαβγßζοντας απü Ýνα βρüμικο ποτÜμι.

     Λιγüτερο συχνÜ συμβαßνει να διακüπτεται ο δικüς της ýπνος απü μια κραυγÞ, και τüτε εßναι η σειρÜ μου να τη νοια­στþ με προστατευτικü ζÞλο. Εßμαι σε πλÞρη εγρÞγορση κι εκεßνη μου αποκαλýπτει με νυσταγμÝνα μÜτια την αιτßα του ξεφωνητοý της. «¸να πολý μεγÜλο σκαθÜρι», λÝει, σαν να μην επρüκειτο να μ' ενοχλÞσει για Ýνα μικρüτερο· Þ «Τα σκαλοπÜτια γλιστροýσαν»· Þ απλþς «ΚÜτι απαßσιο» (δÞλωση που μου φαßνεται μυστικοπαθÞς þς το σημεßο της ταυτολο­γßας). Κατüπιν, αφοý αποβÜλει απü τον οργανισμü της αυτüν τον μουσκεμÝνο φρýνο, αυτÞ τη χοýφτα βüρβορο, αναστενÜ­ζει κι επιστρÝφει σ' Ýναν αποκαθαρμÝνο ýπνο. Εγþ κεßτομαι ξýπνιος, κρατþντας σφιχτÜ Ýνα γλοιþδες αμφßβιο, περνþντας μια χοýφτα απüβλητα απü το Ýνα χÝρι στο Üλλο, ανÞσυχος και γεμÜτος θαυμασμü. (Με την ευκαιρßα, δεν ισχυρßζομαι üτι εγþ Ýχω επιβλητικüτερα üνειρα. Ο ýπνος εκδημοκρατßζει τον φüβο. Η τρομÜρα για Ýνα χαμÝνο παποýτσι Þ για Ýνα τρÝνο που δεν πρüλαβες εßναι εξßσου μεγÜλη üσο η φρßκη για επßθεση ανταρτþν Þ Ýνα πυρηνικü πüλεμο). Τη θαυμÜζω επει­δÞ τα καταφÝρνει πολý καλýτερα απü μÝνα σ' αυτÞ τη δου­λειÜ, τον ýπνο, που üλοι μας πρÝπει να κÜνουμε, κÜθε νýχτα, ακατÜπαυστα, þσπου να πεθÜνουμε. Τη διεκπεραιþνει σαν Ýνας κοσμογυρισμÝνος ταξιδιþτης, για τον οποßον Ýνα και­νοýργιο αεροδρüμιο δεν Ýχει τßποτα το απειλητικü. Ενþ εγþ κεßτομαι τη νýχτα στο κρεβÜτι μ' Ýνα διαβατÞριο που η ισχýς του Ýχει λÞξει, σπρþχνοντας Ýνα καροτσÜκι αποσκευþν που η μια του ρüδα στριγκλßζει και πηγαßνοντας να παραλÜβω τις βαλßτσες μου απü λÜθος ιμÜντα.

     ΤÝλος πÜντων... εκεßνη κοιμÜται, γυρισμÝνη στο πλευρü και με τη πλÜτη προς το μÝρος μου. Τα συνηθισμÝνα τεχνÜ­σματα και οι αλλαγÝς στÜσης δεν κατüρθωσαν να με ναρκþ­σουν, κι Ýτσι αποφασßζω να κουρνιÜσω στο απαλü ζιγκ-ζαγκ του κορμιοý της. Καθþς μετακινοýμαι και ακουμπÜω το κα­λÜμι μου πÜνω σε μια γÜμπα που ο ýπνος Ýχει χαλαρþσει τους μυς της, εκεßνη αισθÜνεται τι κÜνω και χωρßς να ξυπνÞ­σει απλþνει το αριστερü της χÝρι, παßρνει τα μαλλιÜ απü τους þμους της και τα σηκþνει στο κεφÜλι της, για να μπορÝσω να κουρνιÜσω στον γυμνü λαιμü της. ΚÜθε φορÜ που αντιδρÜ Ýτσι, η ακρßβεια αυτÞς της ενýπνιας φιλοφρüνησης με κÜνει ν' αναριγþ απü αγÜπη. Τα μÜτια μου βουρκþνουν και μου 'ρχεται να την ξυπνÞσω για να της θυμßσω πως την αγαπþ. Εκεßνη τη στιγμÞ, ασýνειδα, Üγγιξε κÜποιο κρυφü υπομüχλιο των αισθημÜτων μου. ΦυσικÜ, δεν το ξÝρει· ποτÝ δεν της Ýχω μιλÞσει γι' αυτÞ τη μικροýλικη, συγκεκριμÝνη νυχτερινÞ χα­ρÜ. Αν και τþρα το κÜνω, υποθÝτω...

     Νομßζετε üτι στην πραγματικüτητα εßναι ξýπνια üταν το κÜνει αυτü; Μπορεß να σας φανεß πως εßναι μια συνειδητÞ πρÜξη αβροφροσýνης -μια ευχÜριστη χειρονομßα, που ωστü­σο δεν σημαßνει üτι οι ρßζες της αγÜπης φτÜνουν βαθýτερα απü τη συνεßδηση. ¸χετε δßκιο να δυσπιστεßτε: πρÝπει να εß­μαστε επιεικεßς μüνον þς Ýνα βαθμü με τους ερωτευμÝνους, που η ματαιοδοξßα τους συναγωνßζεται εκεßνη των πολιτικþν. ΑλλÜ Ýχω κι Üλλες αποδεßξεις. Τα μαλλιÜ της, για να ξÝρετε, πÝφτουν στους þμους της. ΑλλÜ πριν απü μερικÜ χρüνια, üταν μας υποσχÝθηκαν üτι η καλοκαιρινÞ ζÝστη θα κρατοýσε μÞνες, τα Ýκοψε κοντÜ. Ο λαιμüς της Þταν γυμνüς για φιλιÜ üλη μÝρα. Και στο σκοτÜδι, üταν Þμασταν ξαπλωμÝνοι κÜτω απü το ßδιο σεντüνι κι εγþ λουζüμουν στον ιδρþτα, üταν το μεσαßο διÜστημα της νýχτας Þταν συντομüτερο, αλλÜ üχι λι­γüτερο δυσβÜσταχτο -τüτε, καθþς γýριζα προς αυτÞ τη χα­λαρÞ καμπýλη δßπλα μου, εκεßνη, μ' Ýνα απαλü μουρμοýρισμα, προσπαθοýσε να σηκþσει τα ανýπαρκτα μαλλιÜ απü τον σβÝρκο της.

     «Σ' αγαπþ», ψιθυρßζω στον κοιμισμÝνο λαιμü, «σ' αγαπþ». ¼λοι οι μυθιστοριογρÜφοι ξÝρουν üτι η τÝχνη τους εßναι μια Ýμμεση διαδικασßα. ¼ταν ο συγγραφÝας δοκιμÜζει τον πειρα­σμü του διδακτισμοý, πρÝπει να φαντÜζεται Ýνα κομψü καπε­τÜνιο που βλÝπει τη θýελλα να πλησιÜζει, τρÝχει απü üργανο σε üργανο σαν πýρινος τροχüς με χρυσÜ σιρßτια, στÝλνει κοφτÝς διαταγÝς μÝσα απü τον φωναγωγü. ΑλλÜ δεν υπÜρχει κανÝνας κÜτω, το μηχανοστÜσιο δεν τοποθετÞθηκε ποτÝ και το τιμüνι Ýσπασε πριν απü αιþνες. Ο καπετÜνιος μπορεß να δþσει μια πολý καλÞ παρÜσταση, πεßθοντας üχι μüνο τον εαυτü του, αλλÜ και μερικοýς απü τους επιβÜτες· ωστüσο, το αν ο πλωτüς κüσμος τους θα τα βγÜλει πÝρα δεν εξαρτÜται απ' αυτüν, αλλÜ απü τους λυσσασμÝνους ανÝμους και τη σκυθρωπÞ θÜλασσα, απü τα παγüβουνα και τους αναπÜντε­χους σκοπÝλους.

     Παρ' üλα αυτÜ, εßναι φυσικü να δυσανασχετεß πüτε-πüτε ο μυθιστοριογρÜφος για τις σκüλιες ατραποýς της λογοτε­χνßας. Στο κÜτω μÝρος του πßνακα του Ελ ΓκρÝκο «Η ΤαφÞ Του Κüμη ΟργκÜθ», στο ΤολÝδο, υπÜρχει μια παρÜταξη απü γωνιþδεις μορφÝς με δαντελÝνιες τραχηλιÝς. Η ματιÜ τους, με θεατρικÜ πÝνθιμη Ýκφραση, εßναι στραμμÝνη προς τη μια Þ την Üλλη κατεýθυνση. Μüνο μßα απ' αυτÝς κοιτÜζει ολüισια Ýξω απü τον πßνακα και μας ατενßζει με ζοφερü, ειρωνικü βλÝμμα -Ýνα βλÝμμα που δεν μποροýμε να μην παρατηρÞ­σουμε, επßσης, üτι δεν εßναι κολακευμÝνο. Η παρÜδοση υπο­στηρßζει üτι αυτÞ η μορφÞ εßναι ßδιος ο Ελ ΓκρÝκο. "Εγþ το Ýφτιαξα αυτü", λÝει. "Εγþ ζωγρÜφισα αυτüν τον πßνακα. Εγþ εßμαι υπεýθυνος και γι' αυτü σας κοιτÜζω".

     Φαßνεται πως οι ποιητÝς γρÜφουν ευκολüτερα για την αγÜπη απ' üσο οι πεζογρÜφοι. Πρþτα-πρþτα, διαθÝτουν αυτü το ευÝλικτο «εγþ» (üταν εγþ λÝω «εγþ», θÝλετε να μÜθετε μÝσα σε μια-δυο παραγρÜφους αν εννοþ τον Τζοýλιαν Μπαρνς Þ κÜποιο φανταστικü πρüσωπο, ενþ Ýνας ποιητÞς μπορεß να επαμφοτερßζει ανÜμεσα στα δýο, εισπρÜττοντας επαßνους τü­σο για τη βαθýτητα του αισθÞματος üσο και για την αντικει­μενικüτητα του). ¸πειτα, φαßνεται πως οι ποιητÝς εßναι ικανοß να μεταστοιχειþνουν την κακÞ αγÜπη -την εγωιστικÞ, την ευτελÞ αγÜπη- σε καλÞ ποßηση για την αγÜπη. Ενþ οι πε­ζογρÜφοι δεν Ýχουν τη δýναμη αυτÞς της αξιοθαýμαστης και ανÝντιμης μετουσßωσης. Εμεßς το μüνο που μποροýμε να κÜ­νουμε εßναι να μεταστοιχειþνουμε τη κακÞ αγÜπη σε πρüζα για τη κακÞ αγÜπη. Γι' αυτü ζηλεýουμε (και δυσπιστοýμε ελαφρÜ), üταν οι ποιητÝς μας μιλοýν για την αγÜπη.

     Κι Ýπειτα, γρÜφουν κÜτι πρÜγματα που λÝγονται ερωτικÞ ποßηση. Συγκεντρþνονται σε βιβλßα που τιτλοφοροýνται ΜΕ­ΓΑΛΗ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ ΕΡΩΤΙΚΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ Þ κÜ­πως Ýτσι και ενδεßκνυνται ως δþρο για τη γιορτÞ του Αγßου Βαλεντßνου. 'Ασε πια τις ερωτικÝς επιστολÝς· αυτÝς συγκε­ντρþνονται σε ανθολογßες üπως η ΧΡΥΣΗ ΓΡΑΦΙΔΑ - ΘΗΣΑΥΡΟΣ ΕΡΩΤΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΟΛΟΓΡΑΦΙΑΣ (μπορεßτε να το πα­ραγγεßλετε ταχυδρομικþς). ΑλλÜ δεν υπÜρχει λογοτεχνικü εßδος που ν' ανταποκρßνεται στον üρο «ερωτικÞ πεζογρα­φßα». Ακοýγεται Üχαρα, σχεδüν σαν σχÞμα οξýμωρο. ΕΡΩΤΙ­ΚΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ - ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΓΙΑ ΣΠΑΣΙΚΛΕΣ. Θα το βρεß­τε στην πτÝρυγα των βιβλßων ξυλουργικÞς.

     Η ΚαναδÝζα συγγραφÝας Μαßηβις ΓκÜλλαντ Ýθεσε το ζÞ­τημα ως εξÞς: «Το μυστÞριο του τι ακριβþς εßναι Ýνα ζευγÜ­ρι εßναι σχεδüν το μüνο αληθινü μυστÞριο που μας Ýμεινε, και üταν θα το Ýχουμε εξιχνιÜσει δεν θα χρειαζüμαστε πια τη λογοτεχνßα -οýτε Üλλωστε τον Ýρωτα». ¼ταν το πρωτο­διÜβασα αυτü, το σχολßασα στο περιθþριο με το σκακιστι­κü σημÜδι «!;» το οποßο σημαßνει μια κßνηση που, αν και ß­σως λαμπρÞ, μÜλλον εßναι επισφαλÞς. ΑλλÜ η Üποψη της ΓκÜλλαντ με πεßθει üλο και περισσüτερο, και το σημÜδι Üλ­λαξε σε «!!».

     «¼,τι θα μεßνει απü μας εßναι η αγÜπη». Σ' αυτü το συμπÝ­ρασμα καταλÞγει προσεχτικÜ ο Φßλιπ ΛÜρκιν στο ποßημα του «ΑρουνδÝλειος Τýμβος». Ο στßχος μας εκπλÞσσει, γιατß Ýνα μεγÜλο μÝρος απü το Ýργο αυτοý του ποιητÞ Þταν απομυθο-ποιητικü σαν Ýνα στιμμÝνο σφουγγαρüπανο. Ετοιμαζüμαστε να ευφρανθοýμε· αλλÜ πρþτα θα Ýπρεπε να κοιτÜξουμε με πεζü και καχýποπτο βλÝμμα και ν' αναρωτηθοýμε γι' αυτÞ την ποιητικÞ φιοριτοýρα: Εßναι τÜχα αληθινÞ; Εßναι Üραγε η αγÜπη ü,τι θα μεßνει απü μας; Ωραßα που θα Þταν, αν μπο­ροýσαμε να το πιστÝψουμε! Θα Þταν παρÞγορο, αν η αγÜπη Þταν μια ενεργειακÞ πηγÞ που εξακολουθεß ν' ακτινοβολεß μετÜ τον θÜνατο μας. ¼ταν Ýκλεινες τις παλιÝς τηλεοπτικÝς συσκευÝς, Üφηναν στο κÝντρο της οθüνης μια φωτεινÞ βοýλα, που μßκραινε σιγÜ σιγÜ κι ενþ αρχικÜ εßχε το μÝγεθος ενüς φλορινιοý κατÝληγε να γßνει Ýνα σημαδÜκι Ýτοιμο να εξαφα­νιστεß κι αυτü. ¼ταν Þμουν μικρüς, παρατηροýσα αυτÞ τη διαδικασßα κÜθε βρÜδυ, με την αüριστη επιθυμßα να την ανα­χαιτßσω (και με την εφηβικÜ μελαγχολικÞ αßσθηση üτι Ýβλεπα το σημÜδι που λÝγεται ανθρþπινη ýπαρξη να χÜνεται αδυσþ­πητα μÝσα σ' Ýνα μαýρο σýμπαν). ΤÜχα να εξακολουθεß η αγÜπη να φεγγοβολεß Ýτσι για Ýνα διÜστημα, μετÜ το σβÞσιμο τη συσκευÞς; Εγþ προσωπικÜ δεν το βλÝπω. 'Οταν πεθαßνει το ορφανεμÝνο σκÝλος ενüς ερωτικοý ζευγαριοý, πεθαßνει κι η αγÜπη. Αν κÜτι μÝνει απü μας, θα πρÝπει να εßναι κÜτι Üλλο. Αυτü που θα μεßνει απü τον ΛÜρκιν δεν εßναι η αγÜπη του, αλλÜ η ποßηση του: αυτü εßναι ολοφÜνερο. Κι üποτε διαβÜζω το τÝλος του «ΑρουνδÝλειου Τýμβου», θυμÜμαι τον Ουßλλιαμ ΧÜσκισον. ¹ταν πολιτικüς και χρηματιστÞς, πολý γνωστüς στον καιρü του, αλλÜ σÞμερα τον θυμüμαστε επειδÞ στις 15 Σεπτεμβρßου 1830, στα εγκαßνια της σιδηροδρομικÞς γραμμÞς Λßβερπουλ-ΜÜντσεστερ, Ýγινε ο πρþτος Üνθρωπος που πα­ρασýρθηκε και σκοτþθηκε απü τρÝνο (αυτü Ýγινε ο ΧÜσκισον, σ' αυτü μεταμορφþθηκε). Αγαποýσε Üραγε ο Ουßλλιαμ ΧÜσκισον; Και κρÜτησε η αγÜπη του; Δεν το ξÝρουμε. ¼,τι Ýμεινε απ' αυτüν εßναι η στιγμÞ της τελευταßας απροσεξßας του -ο θÜνατος τον πÜγωσε σε μια διδακτικÞ καμÝα για τη φýση της προüδου.

     «Σ' αγαπþ». Πρþτα πρþτα, καλÜ θα κÜναμε να φυλÜξου­με αυτÞ τη φρÜση σ' Ýνα ψηλü ρÜφι σ' Ýνα τετρÜγωνο κουτß, πßσω απü Ýνα τζÜμι που πρÝπει να σπÜσουμε με τον αγκþνα μας, στη τρÜπεζα. Δεν πρÝπει να την αφÞνουμε üπου να 'ναι στο σπßτι, σαν Ýνα σωληνÜριο με βιταμßνη Ο . Αν την Ýχουμε πρüχειρη, θα τη χρησιμοποιÞσουμε χωρßς δεýτερη σκÝψη· δεν θ' αντÝξουμε στον πειρασμü. ΛÝμε βÝβαια πως δεν θα το κÜνουμε, αλλÜ θα το κÜνουμε. Θα εßμαστε μεθυ­σμÝνοι Þ θα νιþθουμε μοναξιÜ Þ -το πιθανüτερο απ' üλα- θα θÝλουμε να τρÝφουμε ελπßδες, που να πÜρει και τüτε η φρÜση θα χαθεß, θα καταναλωθεß, θα μαγαριστεß. Θα πεßτε: σκεφτüμαστε πως μπορεß να εßμαστε ερωτευμÝνοι και δοκιμÜ­ζουμε αυτÞ τη φρÜση για να δοýμε αν ταιριÜζει. Πþς μποροý­με να ξÝρουμε τι σκεφτüμαστε, αν δεν ακοýσουμε τι λÝμε; ΕλÜτε τþρα, επιχεßρημα εßναι αυτü; Εδþ πρüκειται για σπου­δαßα φρÜση, πρÝπει να εßμαστε βÝβαιοι üτι την αξßζουμε. Α­κοýστε την πÜλι, στα αγγλικÜ: 'Αú λαβ γιοý. Υποκεßμενο, ρÞμα, αντικεßμενο: μια απÝριττη, ακαταμÜχητη φρÜση. Το υποκεßμε­νο εßναι μια τüση δα λεξοýλα, που υποδηλþνει την ταπεινο­φροσýνη του εραστÞ. Το ρÞμα εßναι μεγαλýτερο, αλλÜ ανε­πßδεκτο παρερμηνεßας, μ' αυτÞ την αποκαλυπτικÞ στιγμÞ που η γλþσσα εκλακτßζεται ζωηρÜ για ν' απελευθερþσει το φω­νÞεν. Το αντικεßμενο, üπως και το υποκεßμενο, δεν Ýχει σýμ­φωνα και το εκφÝρουμε σπρþχνοντας τα χεßλη μας προς τα εμπρüς, σαν να φιλÜμε. 'Αú ΛÜβ Γιοý. Πüσο σοβαρü, πüσο βα­ρυσÞμαντο, πüσο φορτισμÝνο ακοýγεται.

     ΦαντÜζομαι μια φωνητικÞ συνωμοσßα ανÜμεσα στις γλþσ­σες του κüσμου. Αποφασßζουν σε μια συνδιÜσκεψη πως η φρÜ­ση οφεßλει να ηχεß πÜντα σαν κÜτι που πρÝπει κανεßς να κερ­δßσει, να μοχθÞσει γι' αυτü, να εßναι Üξιος του. Ιχ Λßμπε Ντιχ: Ýνας νυχτερινüς ψßθυρος, με φωνÞ βραχνÞ απü το τσιγÜρο, μ' αυτÞ την ευτυχÞ ομοιοκαταληξßα υποκειμÝνου και αντι­κειμÝνου, Ζε Τ' Εμ: μια διαφορετικÞ διαδικασßα, üπου ξεμπερ­δεýουμε γρÞγορα με το υποκεßμενο και το αντικεßμενο για να γευτοýμε μÝχρι τρυγüς το μακρü φωνÞεν της λατρεßας. (Εδþ η γραμματικÞ κÜνει επßσης κÜτι καθησυχαστικü: με το αντι­κεßμενο τοποθετημÝνο δεýτερο, δεν υπÜρχει περßπτωση ν' αποκαλυφθεß ξαφνικÜ üτι το αγαπημÝνο πρüσωπο εßναι κÜ­ποιο Üλλο). Για ΤεμπιÜ Λιουμπλιοý: το αντικεßμενο πÜλι στην παρÞγορη δεýτερη θÝση, αλλÜ αυτÞ τη φορÜ -παρÜ τον υπαινιγμü που κρýβει η ομοιοκαταληξßα υποκειμÝνου κι αντικειμÝνου- αισθÜνεσαι üτι υπÜρχουν δυσκολßες, εμπüδια που πρÝπει να υπερνικηθοýν. Ιο Τι 'Αμο: ßσως θυμßζει υπÝρ το δÝον απεριτßφ, αλλÜ δομικÜ εßναι πειστικü, με το υποκεßμενο και το αντικεßμενο, το ενεργοýν πρüσωπο και την ενÝργεια, να πε­ρικλεßονται στην ßδια λÝξη.

     ΣυγχωρÝστε με γι' αυτÞ την ερασιτεχνικÞ προσÝγγιση. Ευ­χαρßστως θ' Üφηνα το Ýργο σε κÜποιο φιλανθρωπικü ßδρυμα αφιερωμÝνο στην επαýξηση των γνþσεων του ανθρþπου. Ας αναθÝσουν σε μια ερευνητικÞ ομÜδα να μελετÞσει τη φρÜση σ' üλες τις γλþσσες του κüσμου, να δει την ποικιλßα της, ν' ανακαλýψει τι δηλþνουν οι φθüγγοι της σ' αυτοýς που τους ακοýν, να εξακριβþσει αν το μÝγεθος της ευτυχßας μεταβÜλλεται με τον πλοýτο της διατýπωσης. Ερþτηση απü το ακροα­τÞριο: υπÜρχουν φυλÝς που δεν Ýχουν στο λεξιλüγιο τους τη φρÜση Σ' αγαπþ; ¹ μÞπως Ýχουν εκλεßψει üλες;

     ΠρÝπει να φυλÜμε αυτÞ τη φρÜση στο κουτß της, πßσω απü το τζÜμι. Κι üταν τη βγÜζουμε Ýξω, πρÝπει να τη χρησιμο­ποιοýμε με προσοχÞ. Οι Üνδρες λÝνε «Σ' αγαπþ» για να καταφÝρουν μια γυναßκα να πÜει στο κρεβÜτι μαζß τους, οι γυναßκες λÝνε «Σ' αγαπþ» για να καταφÝρουν Ýναν Üνδρα να τις παντρευτεß κι οι δυο λÝνε «Σ' αγαπþ» για να διþξουν τον φüβο, για να πεισθοýν απü τα λüγια για τα Ýργα, για να βεβαιωθοýν üτι Ýχει επÝλθει η πολυπüθητη κατÜσταση, για να ξεγελÜσουν τους εαυτοýς τους με την ιδÝα üτι δεν Ýχει παρÝλ­θει ακüμα. ΠρÝπει να φυλαγüμαστε απü τÝτοιες χρÞσεις. Το "Σ' αγαπþ" δεν πρÝπει να βγαßνει στον κüσμο, να γßνεται νü­μισμα, εμπορεýσιμη μετοχÞ, να μας αποφÝρει κÝρδη. Θα το κÜνει, αν το αφÞσουμε. ΑλλÜ φυλÜξτε αυτÞ την πειθÞνια φρÜ­ση για να την ψιθυρßζετε σ' Ýνα λαιμü, απü τον οποßο μια κßνηση μüλις σÞκωσε τα ανýπαρκτα μαλλιÜ.

     Για την þρα εßμαι μακριÜ απü εκεßνη, ßσως το μαντÝψατε. Το υπερατλαντικü τηλÝφωνο φÝρνει μια κοροúδευτικÞ ηχþ, σαν κÜποιος να λÝει «Τα 'χουμε ξανακοýσει üλα αυτÜ». «Σ' αγαπþ» και πριν εκεßνη προλÜβει ν' απαντÞσει ακοýω τον μεταλλικü δεýτερο εαυτü μου ν' αποκρßνεται: «Σ' αγαπþ». Αυτü δεν με ικανοποιεß· με την ηχþ, τα λüγια δημοσιοποιÞ­θηκαν. ΔοκιμÜζω ξανÜ, με το ßδιο αποτÝλεσμα. "Σ' αγαπþ, σ' αγαπþ" -κατÜντησε Ýνα φλýαρο τραγοýδι που εßναι μÝγα σουξÝ για Ýνα θυελλþδη μÞνα κι Ýπειτα εξορßζεται στα κατα­γþγια, üπου κοντüχοντροι ροκÜδες με λιγδωμÝνο μαλλß και νταλγκÜ στη φωνÞ τους το χρησιμοποιοýν για να ρßξουν τα κορßτσια που λικνßζονται αποχαυνωμÝνα στην πρþτη σειρÜ. "Σ' αγαπþ, σ' αγαπþ", ενþ ο πρþτος κιθαρßστας χαχανßζει και η γλþσσα του ντρÜμερ κρÝμεται υγρÞ απü το ανοιχτü του στüμα.

     ΠρÝπει να εßμαστε ακριβεßς με την αγÜπη, τη γλþσσα της και τις χειρονομßες της. Αν θÝλουμε να μας σþσει, πρÝπει να την αντικρßζουμε το ßδιο καθαρÜ üσο θα Ýπρεπε να μÜθουμε ν' αντικρßζουμε τον θÜνατο. ΜÞπως πρÝπει να διδÜσκεται η αγÜπη στο σχολεßο; Πρþτη τÜξη: η φιλßα, δεýτερη τÜξη: η τρυφερüτητα, τρßτη τÜξη: ο Ýρωτας. Γιατß üχι; Μαθαßνουν στα παιδιÜ πþς να μαγειρεýουν, πþς να επισκευÜζουν αυτοκßνητα και πþς να πηδιοýνται χωρßς να γκαστρþνεται η κοπÝλα· και τα παιδιÜ, Ýτσι υποθÝτουμε, τα καταφÝρνουν σ' üλα αυτÜ πολý καλýτερα απ' üσο εμεßς στην ηλικßα τους, αλλÜ τι τα ωφελοýν, αν δεν ξÝρουν τßποτα για την αγÜπη; ΠεριμÝνουμε να μÜθουν γι' αυτÞν απü μüνα τους. Υποτßθεται üτι θα δþσει τη λýση η Φýση, üπως ο αυτüματος πιλüτος σ' Ýνα αεροπλÜ­νο. ΑλλÜ η Φýση, στην οποßα μεταθÝτουμε την ευθýνη για ü,τι δεν μποροýμε να καταλÜβουμε, δεν εßναι και τüσο καλÞ, üταν γυρßζουμε το κουμπß στο αυτüματο. Οι μωρÝς παρθÝνες που στρατολογÞθηκαν στον γÜμο δεν ανακÜλυψαν ποτÝ üτι η Φýση Ýχει Ýτοιμη απÜντηση για üλα, üταν Ýσβησαν το φως. Οι μωρÝς παρθÝνες εßχαν ακοýσει üτι η αγÜπη εßναι η Γη Της Επαγγελßας, μια κιβωτüς με την οποßα δýο Üνθρωποι μπο­ροýν να γλιτþσουν απü τον Κατακλυσμü. Μπορεß η αγÜπη να εßναι κιβωτüς, αλλÜ μια κιβωτüς üπου η ανθρωποφαγßα δßνει και παßρνει, μια κιβωτüς με κυβερνÞτη Ýνα τρελüγερο, που σε δÝρνει με μια μαγκοýρα απü κυπαρισσüξυλο και μπο­ρεß ανÜ πÜσα στιγμÞ να σε πετÜξει στη θÜλασσα.

     Ας αρχßσουμε απü την αρχÞ. Σε κÜνει ευτυχισμÝνο η αγÜ­πη; ¼χι. ΚÜνει ευτυχισμÝνο τον Üνθρωπο που αγαπÜς; ¼χι. Τα διορθþνει üλα; Σßγουρα üχι. ΚÜποτε, βÝβαια, τα πßστευα üλα αυτÜ. Ποιος δεν τα πßστευε (ποιος δεν εξακολουθεß να τα πιστεýει, κÜπου στα βÜθη της ψυχÞς του); Τα λÝνε üλα τα βιβλßα μας, üλες οι ταινßες μας· εßναι ο επßλογος χιλιÜδων ιστοριþν. Ποιος ο λüγος να υπÜρχει η αγÜπη, αν δεν λýνει üλα τα προβλÞματα; Η ßδια η λαχτÜρα μας για αγÜπη μÜς επιτρÝπει να συμπερÜνουμε üτι η αγÜπη, απü τη στιγμÞ που μπαßνει στη ζωÞ μας, καταπραàνει τον καθημερινü μας πüνο, μας εξασφαλßζει κÜποια Üκοπη αναλγησßα. ¸τσι θα θÝλαμε να εßναι.
     ¸νας Üνδρας και μια γυναßκα αγαπιοýνται, αλλÜ δεν εß­ναι ευτυχισμÝνοι. Τι συμπεραßνουμε απ' αυτü; ΜÞπως üτι ο Ýνας απü τους δýο δεν αγαπÜ πραγματικÜ τον Üλλο, üτι αγαπιοýνται þς Ýνα βαθμü, αλλÜ üχι αρκετÜ; Αυτü το αμφι­σβητþ πραγματικÜ, το αμφισβητþ αρκετÜ. ΑγÜπησα δυο φο­ρÝς στη ζωÞ μου (και μου φαßνεται πολý), τη μιαν αßσια, την Üλλη Üτυχα. Η Üτυχη αγÜπη Þταν που μου δßδαξε τα περισ­σüτερα για τη φýση της αγÜπης -üχι βÝβαια τüτε, αλλÜ χρüνια αργüτερα. Τις χρονολογßες και τις λεπτομÝρειες συ­μπληρþστε τις üπως θÝλετε. Αλλ' αγαποýσα κι αγαπιü­μουν, για πολý καιρü, πολλÜ χρüνια. Στην αρχÞ Þμουν αναß­σχυντα ευτυχισμÝνος, νταβραντισμÝνος απü σολοικιστικÞ χα­ρÜ, αλλÜ τον περισσüτερο καιρü Þμουν ανεξÞγητα, βασανι­στικÜ δυστυχισμÝνος. ΜÞπως δεν την αγαποýσα αρκετÜ; ¹ξερα πως την αγαποýσα αρκετÜ -κι ανÝβαλα για χÜ­ρη της το μισü μÝλλον μου. ΜÞπως δεν με αγαποýσε αρκε­τÜ; ¹ξερα πως με αγαποýσε αρκετÜ -κι εγκατÝλειψε για χÜρη μου το μισü παρελθüν της. ΖÞσαμε δßπλα-δßπλα πολλÜ χρüνια και μας Ýτρωγε η απορßα τι πÞγαινε στραβÜ με την εξßσωση που εßχαμε καταστρþσει. Η αμοιβαßα αγÜπη δεν Þ­ταν ßση με την ευτυχßα. Εμεßς επιμÝναμε με ισχυρογνωμοσýνη για το αντßθετο.

     Κι αργüτερα συνειδητοποßησα τι πßστευα για την αγÜπη. Φανταζüμαστε πως εßναι μια δραστικÞ δýναμη. Η αγÜπη μου την κÜνει ευτυχισμÝνη, η αγÜπη της με κÜνει ευτυχισμÝ­νο: πþς μπορεß να εßναι λÜθος αυτü; Κι üμως εßναι λÜ­θος· ανÜγεται σ' Ýνα λανθασμÝνο εννοιολογικü μοντÝλο. Υ­πονοεß üτι η αγÜπη εßναι Ýνα μαγικü ραβδß, που λýνει τον περßπλοκο κüμπο, γεμßζει το ψηλü καπÝλο με μαντßλια, ραντß­ζει τον αÝρα με περιστÝρια. Το μοντÝλο, üμως, δεν προÝρχε­ται απü τη μαγεßα, αλλÜ απü τη φυσικÞ των στοιχειωδþν σωματιδßων. Η αγÜπη μου δεν την κÜνει, δεν μπορεß να την κÜνει ευτυχισμÝνη· η αγÜπη μου μπορεß απλþς ν' αποδεσμεý­σει μÝσα της την ικανüτητα να εßναι ευτυχισμÝνη. Και νÜ που τþρα τα πρÜγματα φαßνονται πιο κατανοητÜ. Πþς γßνεται να μην μπορþ να την κÜνω ευτυχισμÝνη, πþς γßνεται να μην μπορεß να με κÜνει ευτυχισμÝνο; Απλοýστατα: η πυρηνικÞ αντßδραση που περιμÝνεις δεν συμβαßνει, η ακτßνα με την ηχþ ακοýγεται θαυμÜσια, αλλÜ δεν εßναι αληθινü, το πετÜμε -μια τÝτοια μÝθοδος εßναι τονωτικÜ απαλλαγμÝνη απü συγ­γραφικü ναρκισσισμü. ΣÞμερα, üμως, δεν εßμαι και τüσο σß­γουρος. Ο στßχος "ΠρÝπει ν' αγαπÜμε αλλÞλους και να πεθÜ­νουμε" Ýχει οπωσδÞποτε με το μÝρος του τη λογικÞ· εξÜλλου, εßναι πÜνω-κÜτω το ßδιο ενδιαφÝρων για το ζÞτημα της αν­θρþπινης κατÜστασης και το ßδιο εντυπωσιακüς, üσο το "ΠρÝ­πει ν' ακοýμε ραδιüφωνο και να πεθÜνουμε" Þ "ΠρÝπει να θυμüμαστε να κÜνουμε απüψυξη στο ψυγεßο και να πεθÜνου­με". Ο ¿ντεν εßχε δßκιο να δυσπιστεß για την ßδια του τη ρη­τορεßα· αλλÜ üταν λÝμε üτι ο στßχος "ΠρÝπει ν' αγαπÜμε αλ­λÞλους Þ να πεθÜνουμε" εßναι αναληθÞς επειδÞ Ýτσι κι αλλιþς πεθαßνουμε (Þ επειδÞ üσοι δεν αγαποýν δεν ξεψυχοýν στη στιγμÞ), βλÝπουμε το θÝμα στενÜ Þ παραβλÝπουμε πολλÜ. ΥπÜρχουν εξßσου λογικοß και πιο πειστικοß, τρüποι να διαβÜ­σουμε τον στßχο με το Þ. Ο πρþτος και πιο προφανÞς εßναι ο εξÞς: πρÝπει ν' αγαπÜμε ο Ýνας τον Üλλο, γιατß αλλιþς κινδυνεýουμε ν' αλληλοσκοτωθοýμε τελικÜ. Ο δεýτερος εß­ναι: πρÝπει ν' αγαπÜμε ο Ýνας τον Üλλο, γιατß αλλιþς, αν η αγÜπη δεν εßναι η κινητÞρια δýναμη της ζωÞς μας, δεν θ' Üλλαζε τßποτα αν Þμασταν νεκροß. Σßγουρα δεν εßναι «ψÝμα, που να πÜρει», üταν κÜποιος υποστηρßζει πως üσοι αντλοýν τη βαθýτερη ικανοποßηση τους απü Üλλα πρÜγματα ζουν μιαν Üδεια ζωÞ, εßναι ποζÜτα καβοýρια που καρκινοβατοýν καμα­ρωτÜ στον βυθü της θÜλασσας μÝσα σε δανεικÜ üστρακα. ΠατÜμε σ' επισφαλÝς Ýδαφος. ΠρÝπει να 'μαστε ακριβεßς αλλÜ και να μη παρασυρθοýμε σε συναισθηματισμοýς. Αν θÝλουμε ν' αντιτÜξουμε την αγÜπη σε δüλιες και χεροδýναμες Ýννοιες üπως η εξουσßα, το χρÞμα, η ιστορßα κι ο θÜνα­τος, τüτε δεν πρÝπει να περιχαρακωθοýμε ρßχνοντας το στο αυτολιβÜνισμα και σε ξιπασμÝνες αοριστολογßες.
     Οι εχθροß της αγÜπης επωφελοýνται απü τις γενικüλογες διακηρýξεις της, απü την εντυπωσιακÞ ικανüτητα της να επιφÝρει τον απομονωτισμü. Απü ποý λοιπüν θ' αρχßσουμε; Η αγÜπη μπο­ρεß να παραγÜγει ευτυχßα, μπορεß κι üχι, ανεξÜρτητα απü το αν οδηγεß τελικÜ εκεß Þ üχι, η πρωταρχικÞ της συνÝπεια εßναι νου. Κι επειδÞ γνωρßζω καλÜ το φýλο μου, τεßνω ν' αμφιβÜλ­λω για τα κßνητρα του τελευταßου. Μπορεß ο αρσενικüς πι­γκουßνος να τα Ýβαλε κÜτω και να σκÝφτηκε πως üταν εßσαι αναγκασμÝνος να ζÞσεις χρüνια στην ΑνταρκτικÞ, τüτε το πιο Ýξυπνο που μπορεßς να κÜνεις εßναι να κÜθεσαι σπßτι σου φροντßζοντας το αβγü και να στÝλνεις το θηλυκü να ψαρÝψει στα παγωμÝνα νερÜ. Μπορεß δηλαδÞ το αρσενικü να τα Ýφε­ρε Ýτσι üπως το βüλευαν.
     Ποý λοιπüν παßζει ρüλο η αγÜπη; Δεν εßναι απüλυτα απα­ραßτητη, Ýτσι; Μποροýμε να χτßσουμε φρÜγματα, üπως κÜνει ο κÜστορας, χωρßς αγÜπη. Μποροýμε να οργανþσουμε πο­λýπλοκες κοινωνßες, üπως κÜνει η μÝλισσα, χωρßς αγÜπη. Μποροýμε να διανýσουμε μεγÜλες αποστÜσεις, üπως κÜνει το αλμπατρüς, χωρßς αγÜπη. Μποροýμε να χþσουμε το κε­φÜλι μας στην Üμμο, üπως κÜνει η στρουθοκÜμηλος, χωρßς αγÜπη. Μποροýμε να εξαφανιστοýμε ως εßδος, üπως το ντο-ντü, χωρßς αγÜπη.

     ΜÞπως η αγÜπη εßναι μια χρÞσιμη μετÜλλαξη, που βοηθÜει τη φυλÞ να επιβιþσει; Δεν μου φαßνεται. ΜÞπως, λüγου χÜρη, εμφυτεýτηκε στους πολεμιστÝς þστε να πολεμοýν σκληρüτε­ρα για τη ζωÞ τους, κουβαλþντας βαθιÜ μÝσα τους τη φωτι­σμÝνη απü Ýνα κερß ανÜμνηση της οικογενειακÞς εστßας; Πο­λý απßθανο. Η παγκüσμια Ιστορßα μÜς διδÜσκει üτι οι αποφα­σιστικοß παρÜγοντες στον πüλεμο εßναι μια νÝου τýπου αιχμÞ βÝλους, Ýνας πανοýργος στρατηγüς, Ýνα γεμÜτο στομÜχι κι η ελπßδα του πλιÜτσικου, üχι Ýνας αισθηματßας που γλωσσοκοπανÜει για το σπßτι του.

     ΜÞπως τüτε η αγÜπη εßναι μια πολυτÝλεια που γεννÞθηκε σε ειρηνικοýς καιροýς, üπως η κατασκευÞ καπιτονÝ παπλω­μÜτων; ΚÜτι ευχÜριστο, πολυσýνθετο, αλλÜ επουσιþδες: Μια τυχαßα εξÝλιξη, ενισχυμÝνη απü την κουλτοýρα, μια εξÝλιξη που απü καθαρÞ σýμπτωση εßναι αγÜπη και üχι κÜτι Üλλο; ¸τσι νομßζω μερικÝς φορÝς. ΥπÞρχε κÜποτε στη βορειοδυτικÞ Üκρη των ΗνωμÝνων Πολιτειþν μια φυλÞ ΙνδιÜνων (δεν εßναι δικÞ μου επινüηση), που ζοýσαν εξαιρετικÜ εýκολη ζωÞ. Η απομüνωση τους τους προστÜτευε απü εχθροýς κι η γη που καλλιεργοýσαν Þταν απεριüριστα εýφορη. Δεν εßχαν παρÜ να ρßξουν πßσω τους Ýνα σαφρακιασμÝνο φασüλι για να φυτρþ­σει μια φασολιÜ και να τους λοýσει με λουβιÜ. ¹ταν υγιεßς, ευχαριστημÝνοι και δεν εßχαν καμßα Ýφεση για πολυαßμακτους πολÝμους. Το αποτÝλεσμα Þταν üτι διÝθεταν μπüλικο χρüνο. Αναμφßβολα διÝπρεπαν σε τομεßς στους οποßους ειδικεýονται οι κοινωνßες της ραστþνης· αναμφßβολα τα προúüντα της καλαθοπλεκτικÞς τους Ýγιναν σωστü ροκοκü, η ερωτικÞ τÝχνη τους απÝκτησε περισσüτερο χαρακτÞρα γυμναστικÞς, η μÝθο­δος τους να χρησιμοποιοýν κονιορτοποιημÝνα φýλλα για να προκαλοýν αποχαυνωτικÞ Ýκσταση üλο και αποτελεσματικü­τερη. Δεν ξÝρουμε τßποτα γι' αυτÝς τις πλευρÝς της ζωÞς τους, αλλÜ ξÝρουμε ποια Þταν η κýρια ασχολßα τους στις Üφθονες þρες της σχüλης τους. ¸κλεβαν ο Ýνας τον Üλλο. Αυτü τους Üρεσε να κÜνουν, Ýτσι διασκÝδαζαν. ¼ταν Ýβγαι­ναν απü τα αντßσκηνα τους αγουροξυπνημÝνοι και Üλλη μια Üψογη μÝρα ερχüταν να τους φιλÞσει απü τον Ειρηνικü, ρου­φοýσαν τον μελωμÝνο αÝρα και ρωτοýσαν ο Ýνας τον Üλλο τι εßχαν σκαρþσει την προηγοýμενη νýχτα. Ο ερωτþμενος απαντοýσε ομολογþντας ντροπαλÜ -Þ κομπÜζοντας αυτÜ­ρεσκα- üτι εßχε διαπρÜξει μια κλοπÞ. Ο Μικρüς Γκρßζος Λýκος ξÜφρισε πÜλι την κουβÝρτα του ΓÝρικου Κüκκινου Προσþπου. Τι μου λες! Προοδεýει αυτüς ο Μικρüς Γκρßζος Λýκος. Κι εσý τι σκÜρωσες; Εγþ; Α, απλþς βοýτηξα τα φρý­δια του τοτÝμ. ¼χι, πÜλι τα ßδια; Βαρετüüü, βρε παιδß μου. ΜÞπως Ýτσι πρÝπει να δοýμε και την αγÜπη; Η αγÜπη μας δεν μας βοηθÜει να επιβιþσουμε, üπως δεν βοÞθησαν τους ΙνδιÜνους οι κλεψιÝς τους. ΑλλÜ μας δßνει την ατομικüτητα μας, μας δßνει Ýνα σκοπü στη ζωÞ. ΣτερÞστε απü τους ΙνδιÜ­νους τις χαροýμενες λαθροχειρßες τους και δεν θα μποροý­σαν πια τüσο εýκολα ν' αυτοπροσδιοριστοýν. ΕπομÝνως η αγÜπη δεν εßναι παρÜ μια ιδιüτροπη μετÜλλαξη; Δεν τη χρεια­ζüμαστε για την εξÜπλωση της φυλÞς μας, εßναι μÜλιστα επι­ζÞμια για Ýναν εýτακτο πολιτισμü. Η σεξουαλικÞ επιθυμßα θα Þταν πολý ευκολüτερη, αν δεν Ýπρεπε να σκοτιζüμαστε για την αγÜπη. Ο γÜμος θα Þταν τιμιüτερος -κι ßσως πολý διαρκÝστερος- αν δεν λαχταροýσαμε την αγÜπη, αν δεν αναγαλλιÜζαμε στον ερχομü της και δεν φοβüμασταν μÞπως ξαναφýγει.

     Αν εξετÜσουμε την παγκüσμια Ιστορßα, θα εκπλαγοýμε που συμπεριλαμβÜνει και την αγÜπη. Εßναι Ýνα εξÜμβλωμα, Ýνα τερατοýργημα, κÜποια καθυστερημÝνη προσθÞκη στην ημε­ρÞσια διÜταξη. Μου θυμßζει εκεßνα τα μισÜ σπßτια που, σýμ­φωνα με τα καθιερωμÝνα κριτÞρια της ανÜγνωσης ενüς χÜρ­τη, δεν θα Ýπρεπε να υπÜρχουν. Πριν απü μια-δυο βδομÜδες πÞγα στην εξÞς βορειοαμερικανικÞ διεýθυνση: οδüς Γιανγκ αρ. 2.041 1/2. Ο ιδιοκτÞτης του 2.041 πρÝπει να ποýλησε κÜποτε Ýνα μικρü οικüπεδο κι εκεß χτßστηκε αυτü το μισοαριθμημÝνο, μισοαναγνωρισμÝνο σπßτι. Κι ωστüσο υπÜρχουν Üν­θρωποι που ζουν εκεß μÝσα Üνετα κι ευχÜριστα, Üνθρωποι που το λÝνε σπιτικü τους... Ο Τερτυλλιανüς εßπε για τη χριστια­νικÞ πßστη πως Þταν αληθινÞ επειδÞ Þταν Üτοπη. ºσως η αγÜ­πη εßναι ουσιþδης επειδÞ εßναι περιττÞ.

     Εκεßνη εßναι το κÝντρο του κüσμου μου. Οι ΑρμÝνιοι πßστευαν üτι το ΑραρÜτ εßναι το κÝντρο του κüσμου· αλλÜ το βουνü μοιρÜστηκε ανÜμεσα σε τρεις αυτοκρατορßες και τελικÜ δεν Ýμεινε στους ΑρμÝνιους κανÝνα κομμÜτι του, καλýτερα λοι­πüν να μη συνεχßσω αυτÞ τη σýγκριση. 'Αú Λαβ Γιοý. Γýρισα σπßτι μου κι αυτÜ τα λüγια δεν συνοδεýονται πια απü κοροú­δευτικÞ ηχþ. Ζε Τ' Εμ. Τι 'Αμο (με σüδα). Κι αν δεν εßχατε γλþσσα, αν δεν μποροýσατε να υμνÞσετε με λüγια την αγÜπη σας, θα κÜνατε το εξÞς: θα σταυρþνατε τα χÝρια στους καρποýς, με τις παλÜμες να βλÝπουν προς το μÝρος σας, θ' ακουμποý­σατε τους σταυρωμÝνους καρποýς πÜνω στην καρδιÜ σας (στη μÝση του στÞθους σας, τÝλος πÜντων), Ýπειτα θα προ­τεßνατε λßγο τα χÝρια και θα τ' ανοßγατε προς το αντικεßμενο της αγÜπης σας. Εßναι κÜτι εξßσου εýγλωττο üσο η ομιλßα. Και φανταστεßτε πüσες τρυφερÝς μετατροπÝς εßναι δυνατÝς, πüσες λεπτÝς αποχρþσεις μποροýν να εκφραστοýν με φιλιÜ στους κüμπους των δαχτýλων, παλÜμες που ενþνονται ταιριαστÜ και παιχνιδιÜρικα ακροδÜχτυλα που οι ρüγες τους κουβα­λοýν στις σπεßρες τους την απüδειξη της ατομικüτητας μας.
     ΑλλÜ οι παλÜμες που ενþνονται ταιριαστÜ εßναι παραπλα­νητικÝς. Η καρδιÜ δεν Ýχει σχÞμα καρδιÜς, αυτü εßναι Ýνα απü τα προβλÞματα μας. Φανταζüμαστε, Ýτσι δεν εßναι, Ýνα συμ­μετρικü δßθυρο üστρακο, που με το σχÞμα του κωδικοποιεß τον τρüπο με τον οποßο η αγÜπη ενþνει δýο μισÜ, δýο ξεχω­ριστÝς υπÜρξεις, σ' Ýνα ενιαßο σýνολο. Φανταζüμαστε αυτü το γλαφυρü σýμβολο να κοκκινßζει ζωηρÜ, να κοκκινßζει επß­σης απü το αßμα της σεξουαλικÞς Ýξαψης. ¸να ιατρικü εγχει­ρßδιο δεν θα μας προσγειþσει αμÝσως· εδþ η καρδιÜ απεικο­νßζεται χαρτογραφημÝνη σαν το μετρü του Λονδßνου. ΑορτÞ, αριστερÞ και δεξιÜ πνευμονικÞ αρτηρßα και πνευμονικÝς φλÝ­βες, αριστερÞ και δεξιÜ υποκλεßδια αρτηρßα, αριστερÞ και δεξιÜ στεφανιαßα αρτηρßα, αριστερÞ και δεξιÜ καρωτßδα... φαß­νεται Ýνα κομψü, καλÜ μελετημÝνο, φερÝγγυο δßκτυο απü α­ντλßες. Εδþ, σκÝφτεσαι, το αßμα κυλÜει με δρομολογιακÞ α­κρßβεια.

     Στοιχεßα που μÝνουν στη μνÞμη μας:

  -η καρδιÜ εßναι το πρþτο üργανο που αναπτýσσεται στο Ýμβρυο· üταν δεν εßμαστε μεγαλýτεροι απü Ýνα φασüλι, η καρδιÜ μας εßναι Þδη ορατÞ και πÜλλει αδιÜκοπα.

  -σ' Ýνα παιδß, η καρδιÜ εßναι αναλογικÜ πολý μεγαλý­τερη απ' üσο σ' Ýναν ενÞλικο: το 1/1300 του συνολι­κοý βÜρους του σþματος, σε σýγκριση με το 1/300ü.

  -κατÜ τη διÜρκεια της ζωÞς το μÝγεθος, το σχÞμα κι η θÝση της καρδιÜς υπüκεινται σε σημαντικÝς αλλαγÝς.

  -μετÜ τον θÜνατο, η καρδιÜ αποκτÜ σχÞμα πυραμßδας.

     Η βοδινÞ καρδιÜ που αγüρασα στου Κüρριγκαν'ς ζýγιζε 1 κιλü και 276 γραμμÜρια, κüστιζε δε, 2 λßρες και 42 πÝνες. Το μεγαλýτερο διαθÝσιμο ζωικü δεßγμα, αλλÜ και μ' εφαρμογÞ στον Üνθρωπο. «Εßχε καρδιÜ βοδιοý», Ýκφραση απü τη λογοτεχνßα της αποικιοκρατικÞς εποχÞς, απü τα περιπετειþδη μυθιστορÞματα, απü τα παιδικÜ αναγνþσματα. Οι καβαλιÝροι με τις τροπικÝς κÜσκες, που ξÝκαναν τον ρινüκερο μ' Ýνα και μοναδικü σμπÜρο απü το στρατιωτικü πιστüλι τους, ενþ η κüρη του συνταγματÜρχη κρυβüταν ζαρωμÝνη απü φüβο πß­σω απü το μπαομπÜμπ, εßχαν απλü χαρακτÞρα, αλλÜ üχι απλÞ καρδιÜ -αν πÜρουμε ως κριτÞριο αυτü το βüδι. Το üργανο Þταν βαρý, συμπαγÝς, ματωμÝνο, σφιγμÝνο σαν επι­θετικÞ γροθιÜ. Αντßθετα με τον σιδηροδρομικü χÜρτη στο ιατρικü εγχειρßδιο, η πραγματικÞ καρδιÜ αποδεßχτηκε κλειστÞ κι απρüθυμη να παραδþσει τα μυστικÜ της.

     Την τεμÜχισα μαζß με μια φßλη μου ακτινολüγο. «Δε θα ζοýσε για πολý ακüμα αυτü το βüδι», σχολßασε. Αν η καρδιÜ ανÞκε σ' Ýναν απü τους ασθενεßς της, ο τελευταßος δεν θ' Üνοιγε δρüμο με τη μαχαßρα του μÝσα απü πολλÝς ακüμα ζοýγκλες. Το δικü μας ταξιδÜκι Ýγινε μ' Ýνα κουζινομÜχαιρο. Διεισδýσαμε στον αριστερü κüλπο και την αριστερÞ κοιλßα, θαυμÜζοντας τη μυúκÞ μÜζα, αντÜξια ενüς εκλεκτοý φιλÝτου. ΧαúδÝψαμε τη μεταξÝνια φüδρα, χþσαμε τα δÜχτυλα μας σε διαμπερÞ τραýματα. Οι φλÝβες Þταν λÜστιχα, οι αρτηρßες κοντüχοντρα καλαμÜρια. Στην αριστερÞ κοιλßα υπÞρχε Ýνας μεταθανÜτιος θρüμβος σαν σαλιγκÜρι Βουργουνδßας. ΣυχνÜ χÜναμε τον δρüμο μας σ' αυτÞ τη συμπαγÞ κρεÜτινη μÜζα. Τα δýο μισÜ της καρδιÜς δεν χþριζαν εýκολα, üπως εßχα φανταστεß αφελþς, αλλÜ κρατιüντουσαν σφιχταγκαλιασμÝνα με απüγνωση, σαν δυο ερωτευμÝνοι που πνßγονται. ΜπÞξαμε δυο φορÝς το μαχαßρι στην ßδια κοιλßα, πιστεýοντας üτι εßχαμε βρει την Üλλη. ΘαυμÜσαμε το Ýξυπνο σýστημα των βαλβßδων και τις μυúκÝς ßνες που εμποδßζουν την κÜθε βαλβßδα ν' ανοßξει περισσüτερο απ' üσο πρÝπει: Ýνα σýστημα μικρþν, αλλÜ γερþν ιμÜντων, που αποτρÝπουν την υπερÝκταση του αλεξßπτωτου.

     ¼ταν τελειþσαμε, η καρδιÜ Ýμεινε την υπüλοιπη μÝρα α­πλωμÝνη πÜνω σε μια λεκιασμÝνη εφημερßδα, υποβιβασμÝ­νη σ' Ýνα δεßπνο που δεν υποσχüταν και πολλÜ. Ξεφýλ­λισα κÜμποσους οδηγοýς μαγειρικÞς για να δω τι μποροý­σα να την κÜνω. ΤελικÜ βρÞκα μια συνταγÞ, για γεμιστÞ καρδιÜ σερβιρισμÝνη με βραστü ρýζι και φÝτες λεμüνι, αλ­λÜ δεν μου φÜνηκε πολý δελεαστικÞ. ΟπωσδÞποτε δεν Ü­ξιζε το üνομα που της δßνουν οι Δανοß, οι εφευρÝτες της. ΛÝνε αυτü το φαγητü «ΠαρÜφορη ΑγÜπη».
     ΘυμÜστε εκεßνο το παρÜδοξο της αγÜπης, των πρþτων βδομÜδων και μηνþν της ΠαρÜφορης ΑγÜπης (με κεφαλαßα, üπως η συνταγÞ) -το παρÜδοξο με τον χρüνο: Εßστε ερωτευ­μÝνοι, σε σημεßο που αλληλοσυγκροýονται μÝσα σας η περη­φÜνια κι η ανησυχßα. ¸να κομμÜτι του εαυτοý σας θÝλει να επιβραδυνθεß ο χρüνος: γιατß αυτÞ, λÝτε μÝσα σας, εßναι η ωραιüτερη περßοδος ολüκληρης της ζωÞς μου. Εßμαι ερωτευμÝνος, θÝλω να το γευτþ, να το μελετÞσω, να το αφÞσω να με παρασýρει στη χαýνωση του ρεμβασμοý, μακÜρι το σÞμε­ρα να κρατÞσει για πÜντα. ΑυτÞ εßναι η ποιητικÞ πλευρÜ σας. ΥπÜρχει üμως κι η πεζÞ πλευρÜ σας, που πιÝζει τον χρüνο üχι να επιβραδυνθεß, αλλÜ να επιταχυνθεß. "Πþς ξÝρεις üτι εßναι αγÜπη αυτü;" ψιθυρßζει η πεζÞ πλευρÜ σας σαν σκεπτι­κιστÞς δικηγüρος, "υπÜρχει μüνον εδþ και λßγες βδομÜδες, λßγους μÞνες. Δεν θα ξÝρεις üτι εßναι στ' αλÞθεια αυτü που νομßζεις παρÜ μüνον αν αισθÜνεσαι (κι αισθÜνεται κι εκεßνη) το ßδιο Ýπειτα απü Ýνα χρüνο, ας ποýμε, μüνον Ýτσι μπορεß ν' αποδειχτεß üτι δεν ζεις μια εφÞμερη αυταπÜτη. Κοßταξε να περÜσει αυτÞ η φÜση το γρηγορüτερο δυνατü, üσο κι αν την απολαμβÜνεις· κατüπιν θα μπορÝσεις να εξακριβþσεις αν εß­σαι πραγματικÜ ερωτευμÝνος".

     Εμφανßζουμε μια φωτογραφßα μÝσα σε μια λεκÜνη με υγρü. ΠροηγουμÝνως Þταν Ýνα κενü φωτογραφικü χαρτß, κλεισμÝνο σ' Ýνα φÜκελο αδιαπÝραστο απü το φως- τþρα Ýχει μια λει­τουργßα, μια εικüνα, μια βεβαιüτητα. ΑφÞνουμε τη φωτογρα­φßα να γλιστρÞσει γρÞγορα στη λεκÜνη με το στερεωτικü για να διαφυλÜξουμε αυτÞ τη σαφÞ, ευπρüσβλητη στιγμÞ, για να σκληρýνει η εικüνα, να μη ραγßσει, να μεßνει στÝρεη για του­λÜχιστον μερικÜ χρüνια. Τι θα γßνει, üμως, αν τη βυθßσουμε στο στερεωτικü υγρü και οι χημικÝς ουσßες δεν ενεργÞσουν; ΑυτÞ η διαδικασßα, αυτÞ η ερωτικÞ συγκßνηση που νιþθουμε, μπορεß ν' αρνηθεß να σταθεροποιηθεß. ¸χετε δει μια φωτο­γραφßα να εξακολουθεß αμεßλικτα να εμφανßζεται ωσüτου ο­λüκληρη η επιφÜνεια της γßνει μαýρη κι η στιγμÞ που επρü­κειτο ν' απαθανατιστεß σβÞσει δια παντüς; ΦυσικÜ, δεν ερωτευüμαστε για να λýσει ο κüσμος τα προβλÞματα που Ýχει με το εγþ του, αυτÞ, üμως, εßναι μια απü τις ασφαλÝστερες συνÝπειες της αγÜπης.

     ΑγÜπη κι αλÞθεια, αυτüς εßναι ο ζωτικüς δεσμüς, αγÜπη κι αλÞθεια. Εßπατε ποτÝ σας τüσες αλÞθειες üσο στην αρχÞ μιας καινοýργιας αγÜπης; Η αγÜπη μÜς κÜνει να βλÝπουμε την αλÞθεια, κÜνει καθÞκον μας να λÝμε την αλÞθεια. Το στρþμα και το ψÝμα: ακοýστε την προειδοποßηση, που δια­τρÝχει σαν αντιμÜμαλο αυτÝς τις δýο ομοιοκατÜληκτες λÝξεις. "ΞαπλωμÝνοι στο κρεβÜτι, λÝμε την αλÞθεια" μοιÜζει με παρÜδοξη πρüταση απü εγχειρßδιο φιλοσοφßας για πρωτοετεßς. ΑλλÜ εßναι κÜτι περισσüτερο (και λιγüτερο) απ' αυτü: μη βγÜζετε κολακευτικοýς στεναγμοýς, μην προσποιεßστε πως Ýχετε οργασμü. ΠÝστε την αλÞθεια με το σþμα σας, ακüμα και αν -προπαντüς αν- αυτÞ η αλÞθεια δεν εßναι μελοδρα­ματικÞ. Το κρεβÜτι εßναι Ýνας απü τους ιδανικüτερους τüπους για να υποκρßνεσαι χωρßς να σε ξεσκεπÜσουν, εκεß μπορεßς να ξεφωνßζεις και να γρυλßζεις στο σκοτÜδι κι αργüτερα να καυχιÝσαι για την «επßδοση» σου. Το σεξ δεν εßναι ηθοποιßα (üσο κι αν θαυμÜζουμε το δικü μας σενÜριο)· το σεξ αναφÝ­ρεται στην αλÞθεια. Απü το πþς αγκαλιÜζεις εξαρτÜται πþς βλÝπεις την ιστορßα του κüσμου. Τüσο απλü εßναι.

     Μας φοβßζει η ιστορßα, αφÞνουμε να μας τρομοκρατοýν οι χρονολογßες. Στα χßλια τετρακüσια ενενÞντα δυο διÝσχισε ο Κολüμβος τον μπλε ωκεανü. Κι Ýπειτα τι; ¸γιναν üλοι σοφüτεροι; ¸παψαν οι Üνθρωποι να χτßζουν καινοýργια γκÝτο για να εφαρμüσουν τις παλιÝς διþ­ξεις; ¸παψαν να κÜνουν τα παλιÜ λÜθη Þ καινοýργια λÜθη Þ καινοýργιες παραλλαγÝς παλιþν λαθþν; (Και μÞπως η Ιστορßα επαναλαμβÜνεται, την πρþτη φορÜ σαν τραγωδßα, τη δεýτερη σαν φÜρσα; ¼χι, αυτü θα παραÞταν μεγαλüπρεπο, θα Þταν μια υπερβολικÜ λογικÞ διαδικασßα. Η Ιστορßα απλþς ρεýεται κι εμεßς γευüμαστε ξανÜ το σÜντουιτς με ωμÜ κρεμ­μýδια, που καταβρüχθισε πριν απü αιþνες). Οι χρονολογßες δεν λÝνε την αλÞθεια. Μας βÜζουν τις φω­νÝς -εν δυο, εν δυο, σηκþστε τα κανιÜ σας, βρε ψοφßμια. ΘÝλουν να μας κÜνουν να πιστÝψουμε üτι πÜντα προοδεýου­με, πÜντα πÜμε μπροστÜ. ΑλλÜ τι Ýγινε μετÜ το 1492;

     Στα χßλια τετρακüσια ενενÞντα τρßα ο Κολüμβος γýρισε πßσω στην Ισπανßα. ΤÝτοιες χρονολογßες μοý αρÝσουν. Ας γιορτÜσουμε το 1493, üχι το 1492· την επιστροφÞ, üχι την ανακÜλυψη. Τι συνÝβη το 1493; Η αναμενüμενη δüξα, φυσικÜ, οι βασιλικοß Ýπαινοι, οι εραλδικÝς προαγωγÝς στο οικüσημο του Κολüμβου. ΑλλÜ συνÝβη και το εξÞς. Πριν αναχωρÞσει η αποστολÞ, υποσχÝ­θηκαν 10.000 μαραβÝδια αμοιβÞ στον πρþτο Üνθρωπο που θ' αντßκριζε τον ΝÝο Κüσμο. ¸νας απλüς ναýτης κÝρδισε αυτü το βραβεßο, αλλÜ üταν επÝστρεψε η αποστολÞ, ο Κολüμβος το διεκδßκησε για τον εαυτü του (το περιστÝρι πÜλι παραγκω­νßζει το κορÜκι απü την Ιστορßα). Ο ναýτης Ýφυγε απογοητευ­μÝνος για το Μαρüκο, üπου, καθþς λÝγεται, Ýγινε εξωμüτης. ¹ταν ενδιαφÝρουσα χρονιÜ το 1493.

     Η Ιστορßα δεν εßναι αυτü που συνÝβη. Η Ιστορßα εßναι, α­πλþς, αυτü που μας λÝνε οι ιστορικοß. ΥπÞρξε τÜχα Ýνα σχÞ­μα, μια κßνηση, υπÞρξε επÝκταση, προÝλαση της δημοκρα­τßας· η Ιστορßα εßναι μια ταπετσαρßα, μια ροÞ συμβÜντων, μια σýνθετη αφÞγηση, λογικÜ συνεκτικÞ, εξηγÞσιμη. Η μια ωραßα ιστορßα οδηγεß στην Üλλη. Πρþτα υπÞρχαν βασιλιÜδες και αρχιεπßσκοποι, με μερικÜ θεßα μερεμετßσματα στα παρασκÞ­νια, Ýπειτα Þρθε η προÝλαση των ιδεþν και τα κινÞματα των μαζþν, Ýπειτα τοπικÜ μικρογεγονüτα που σημαßνουν κÜτι με­γαλýτερο, ολοÝνα üμως υπÜρχουν αιτιακÝς συνÜφειες, υπÜρ­χει πρüοδος, υπÜρχει νüημα, αυτü οδÞγησε σ' εκεßνο, αυτü συνÝβη εξαιτßας εκεßνου. Κι εμεßς, οι αναγνþστες της Ιστο­ρßας, τα θýματα της Ιστορßας, ανιχνεýουμε το σχÞμα για να βγÜλουμε αισιüδοξα συμπερÜσματα, για να βροýμε τον δρü­μο που οδηγεß μπροστÜ. Και χÜσκουμε μπροστÜ στην Ιστορßα σαν να Þταν μια σειρÜ πßνακες σαλονιοý, αποσπÜσματα απü συζητÞσεις που μας επιτρÝπουν εýκολα να φανταστοýμε τους συνομιλητÝς να ξαναζωντανεýουν, ενþ στην πραγματικüτητα Ýχουμε πÜντα να κÜνουμε μÜλλον με κÜτι σαν κολÜζ απü διÜφορα εκφραστικÜ μÝσα, βαμμÝνο με τον κýλινδρο του μπογιατζÞ και üχι με πινÝλο απü καμηλüτριχες.

     Η ιστορßα του κüσμου; Τßποτα Üλλο απü φωνÝς που αντη­χοýν στο σκοτÜδι, εικüνες που φÝγγουν για λßγους αιþνες κι Ýπειτα σβÞνουν, αφηγÞσεις, παλιÝς αφηγÞσεις, που μερικÝς φορÝς δεßχνουν να επικαλýπτουν η μια την Üλλη, παρÜδοξοι δεσμοß, Üσχετες σχÝσεις. Εßμαστε κατÜκοιτοι σ' Ýνα κρεβÜτι νοσοκομεßου που λÝγεται παρüν (τι üμορφα, καθαρÜ σεντü­νια που σου βÜζουν σÞμερα) και, με μια συσκευÞ προσαρμο­σμÝνη στο μπρÜτσο μας, μας ταÀζουν καθημερινÝς ειδÞσεις üλο μπουρμπουλÞθρες. Νομßζουμε üτι ξÝρουμε ποιοι εßμαστε, αν και δεν ξÝρουμε ακριβþς γιατß βρισκüμαστε εδþ Þ πüσο θα μας αναγκÜσουν να μεßνουμε. Κι ενþ βασανιζüμαστε με μπανταρισμÝνη αβεβαιüτητα -μπÞκαμε Üραγε εθελοντικÜ στο νοσοκομεßο;- το ρßχνουμε στη μυθοπλασßα. Επινοοýμε μια ιστορßα για να συγκαλýψουμε τα γεγονüτα που δεν ξÝρου­με Þ δεν μποροýμε ν' αποδεχτοýμε, κρατÜμε λßγα αληθινÜ στοιχεßα και γýρω απ' αυτÜ υφαßνουμε μια καινοýργια ιστο­ρßα. Μüνον η καταπραûντικÞ μυθοπλασßα μετριÜζει τον πα­νικü και τον φüβο μας, την ονομÜζουμε Ιστορßα -με κεφα­λαßο γιþτα.

     Θα πω και κÜτι υπÝρ της Ιστορßας. ¸χει την ικανüτητα να τα ξαναβρßσκει üλα. Εμεßς προσπαθοýμε να τα κρýψουμε, αλλÜ η Ιστορßα δεν το βÜζει κÜτω. ¸χει με το μÝρος της τον χρüνο, τον χρüνο και την επιστÞμη. Με üση μανßα κι αν διαγρÜφουμε τις πρþτες μας σκÝψεις, η Ιστορßα βρßσκει τρüπο να τις διαβÜσει. ΘÜβουμε μυστικÜ τα θýματα μας (στραγγα­λισμÝνους πριγκιπßσκους, ακτινοβολημÝνους ταρÜνδους), αλλÜ η Ιστορßα ανακαλýπτει τι τους κÜναμε. ΧÜσαμε τον Τιτα­νικü, για πÜντα üπως φαινüταν, αλλÜ νÜ που τον ξαναβρÞκαν. Πριν απü λßγο καιρü ανακÜλυψαν το ναυÜγιο του ΜÝδουσα, στα ανοιχτÜ των ακτþν της Μαυριτανßας. Δεν υπÞρχε καμιÜ ελπßδα για θησαυρü και το Þξεραν αυτü που περισυνÝλεξαν Ýπειτα απü εκατüν εβδομÞντα πÝντε χρüνια Þταν λßγα χÜλκινα καρφιÜ απü το σκαρß της φρεγÜτας και δυο κανüνια. ΑλλÜ πÞγαν και τα βρÞκαν, παρ' üλα αυτÜ.

     Τι Üλλο μπορεß να κÜνει η αγÜπη; Αν θÝλουμε να τη δια­φημßσουμε, καλü θα Þταν να τονßσουμε üτι εßναι η βÜση των κοινωνικþν αρετþν. Δεν μπορεßς ν' αγαπÞσεις κÜποιον χω­ρßς ομοιοπαθητικÞ φαντασßα, χωρßς ν' αρχßσεις να βλÝπεις τον κüσμο απü Üλλη σκοπιÜ. Δεν μπορεßς να εßσαι καλüς εραστÞς, καλüς καλλιτÝχνης Þ καλüς πολιτικüς χωρßς αυτÞ την ικανüτητα (μπορεßς να ξελασπþσεις και χωρßς να την Ýχεις, αλλÜ δεν εννοþ αυτü). Δεßξτε μου τους τυρÜννους που Þταν μεγÜλοι εραστÝς. ΛÝγοντας μεγÜλοι εραστÝς δεν εννοþ μεγÜλοι γαμιÜδες· üλοι ξÝρουμε πως η εξουσßα εßναι αφροδισια­κü (κι αυτοαφροδισιακü). Ακüμα και ο δημοκρατικüς Þ­ρωας μας, ο ΚÝννεντυ, περνοýσε τις γυναßκες σαν εργÜτης που στÝκεται πλÜι στον κυλιüμενο ιμÜντα και ψεκÜζει καροσερß αυτοκινÞτων.

     Σ' αυτÝς τις ετοιμüληκτες χιλιετßες του πουριτανισμοý, α­ναζωπυρþνεται κÜθε τüσο η διαμÜχη γýρω απü τη σýζευξη της σεξουαλικÞς ορθοδοξßας με την Üσκηση της εξουσßας. Αν Ýνας αρχηγüς κρÜτους δεν μπορεß να κρατÞσει κουμπωμÝνο το παντελüνι του, χÜνει Üραγε το δικαßωμα να μας κυβερνÜ; Αν Ýνας δημüσιος λειτουργüς απατÜ τη γυναßκα του, Ýχει Üραγε περισσüτερες πιθανüτητες να εξαπατÞσει τους εκλο­γεßς του; ΠροσωπικÜ, θα προτιμοýσα να με κυβερνÜ Ýνας μοιχüς, Ýνας Ýκφυλος, παρÜ μια σεμνüτυφη αρσακειÜδα Þ Ýνας διπλοκουμπωμÝνος σýζυγος. ¼πως οι εγκληματßες τεßνουν να ειδικεýονται σε ορισμÝνα εγκλÞματα, Ýτσι και οι διε­φθαρμÝνοι πολιτικοß ειδικεýονται κατÜ κανüνα σ' Ýνα τýπο διαφθορÜς: οι μπερμπÜντηδες μÝνουν προσηλωμÝνοι στο γα­μÞσι, οι αργυρþνητοι στο λÜδωμα. Οπüτε θα Þταν λογικüτερο να εκλÝγουμε αποδειγμÝνους μοιχοýς, αντß να τους απο­κλεßουμε απü τον δημüσιο βßο. Δεν λÝω πως πρÝπει να τους συγχωροýμε -απεναντßας, εßναι ανÜγκη να υποδαυλßζουμε τα αισθÞματα ενοχÞς τους. ΑλλÜ, εκμεταλλευüμενοι αυτÜ τα χρÞσιμα αισθÞματα, περιορßζουμε την αμαρτßα τους στην ε­ρωτικÞ σφαßρα κι εξασφαλßζουμε αντισταθμιστικÞ ακε­ραιüτητα στην πολιτικÞ συμπεριφορÜ τους. ΑυτÞ, τουλÜχι­στον, εßναι η θεωρßα μου.

     Στη ΜεγÜλη Βρετανßα, üπου οι περισσüτεροι πολιτικοß εß­ναι Üνδρες, υπÜρχει μια παρÜδοση στο Συντηρητικü Κüμμα να παßρνουν συνÝντευξη απü τις γυναßκες των πιθανþν υπο­ψηφßων. Πρüκειται, φυσικÜ, για μια εξευτελιστικÞ διαδικασßα, üπου η γυναßκα του υποψÞφιου ανακρßνεται απü τα μÝλη της τοπικÞς οργÜνωσης για να εξακριβωθεß αν εßναι κανονικÞ. (Εßναι συνετÞ; Εßναι σταθερüς χαρακτÞρας; ¸χει το σωστü χρþμα; ¸χει υγιεßς απüψεις; ΜÞπως εßναι γýναιο; ¸χει φωτο­γÝνεια; Μποροýμε να τη χρησιμοποιÞσουμε για ψηφοθηρßα;). Ρωτοýν αυτÝς τις γυναßκες, που ευσυνεßδητα συναγωνßζονται η μια την Üλλη σε αλληλÝγγυα πληκτικüτητα, τους κÜνουν πολλÝς ερωτÞσεις κι οι γυναßκες ορκßζονται μ' επισημüτητα üτι υποστηρßζουν απü κοινοý με τον σýζυγο τους τα πυρηνικÜ üπλα και την ιερüτητα του θεσμοý της οικογÝνειας. ΑλλÜ δεν τους υποβÜλλουν την πιο σημαντικÞ ερþτηση: σας αγαπÜει ο σýζυγος σας; Η ερþτηση δεν πρÝπει να παρανοηθεß και να θεωρηθεß απλþς πρακτικÞ (ο γÜμος σας εßναι ανÝφελος απü σκÜνδαλα;) Þ συναισθηματικÞ, αποβλÝπει σε μια συγκεκριμÝ­νη πληροφορßα για την καταλληλüτητα του υποψÞφιου να εκπροσωπεß Üλλους ανθρþπους. Εßναι Ýνα τεστ για την ομοιο­παθητικÞ φαντασßα του.

     ΠρÝπει να εßμαστε ακριβεßς με την αγÜπη. Α, θÝλετε μÞπως περιγραφÝς; Πþς εßναι οι γÜμπες της, τα στÞθη της, τα χεßλη της, τι χρþμα Ýχουν τα μαλλιÜ της; (ΛυπÜμαι, δεν θα μπορÝ­σω). ¼χι, το να εßμαστε ακριβεßς με την αγÜπη σημαßνει ν' αφουγκραζüμαστε τη καρδιÜ, τους σφυγμοýς της, τις βε­βαιüτητες της, την αλÞθεια της, τη δýναμη της -και τις ατÝ­λειες της. ΜετÜ τον θÜνατο η καρδιÜ γßνεται πυραμßδα (πÜντα Þταν Ýνα απü τα θαýματα του κüσμου), αλλÜ και στη ζωÞ η καρδιÜ δεν εßχε ποτÝ σχÞμα καρδιÜς.

     ΒÜλτε την καρδιÜ δßπλα στον εγκÝφαλο και δÝστε τη δια­φορÜ. Ο εγκÝφαλος εßναι συμμετρικüς, τακτοποιημÝνος, χω­ρισμÝνος σε δýο μισÜ, üπως φανταζüμαστε üτι θα Ýπρεπε να εßναι η καρδιÜ. Μπορεßς να βρεις Üκρη με τον εγκÝφαλο, Ýτσι νομßζεις, εßναι Ýνα δεκτικü üργανο, Ýνα üργανο που σ' ενθαρ­ρýνει να το καταλÜβεις. Ο εγκÝφαλος φαßνεται λογικüς. Εßναι πολýπλοκος, βÝβαια, με üλες αυτÝς τις πτυχÝς, τις Ýλικες, τις αýλακες και τους θυλÜκους, μοιÜζει με κορÜλλι, κÜνοντας σε ν' αναρωτιÝσαι μÞπως κινεßται αδιüρατα üλη την þρα, μÞπως αυξÜνεται χωρßς να το αντιλαμβÜνεσαι. Ο εγκÝφαλος Ýχει τα μυστικÜ του, αλλÜ üταν οι κρυπταναλυτÝς, οι κατασκευαστÝς λαβυρßνθων κι οι χειρουργοß ενþσουν τις προσπÜθειες τους θα κατορθþσουν σßγουρα να εξιχνιÜσουν αυτÜ τα μυστÞρια. Μπορεßς να βρεις Üκρη με τον εγκÝφαλο, üπως εßπα, φαßνεται λογικüς. Ενþ φοβÜμαι πως η καρδιÜ, η ανθρþπινη καρδιÜ, εßναι Ýνας κυκεþνας, που να πÜρει.

     Η αγÜπη εßναι αντιμηχανικÞ, αντιυλιστικÞ: να γιατß ακüμα κι η κακÞ αγÜπη εßναι καλÞ αγÜπη. Μας κÜνει δυστυχισμÝ­νους, αλλÜ επιμÝνει üτι δεν εßναι ανÜγκη να κÜνει κουμÜντο το μηχανικü, το υλιστικü. Η θρησκεßα Ýχει γßνει εßτε αξιοθρÞ­νητα πεζÞ, εßτε αθερÜπευτα τρελÞ, εßτε σκÝτη επιχεßρηση -üταν συγχÝει την πνευματικüτητα με φιλανθρωπικÝς δωρεÝς. Η τÝχνη, αντλþντας αυτοπεποßθηση απü την παρακμÞ της θρησκεßας, εξαγγÝλλει την υπÝρβαση του κüσμου (κι αντÝ­χει, αντÝχει! η τÝχνη νικÜ τον θÜνατο!), αλλÜ αυτÞ η εξαγ­γελßα δεν εßναι προσιτÞ σε üλους Þ, üπου εßναι προσιτÞ, δεν οιστρηλατεß πÜντα οýτε εßναι πÜντα ευπρüσδεκτη. ¸τσι, η θρησκεßα κι η τÝχνη πρÝπει ν' αφÞσουν το προβÜδισμα στην αγÜπη. ΑυτÞ μας δßνει την ανθρωπιÜ μας και, επßσης, τον μυστικισμü μας. Εßμαστε κÜτι περισσüτερο απü εμεßς.

     ΦυσικÜ, η υλιστικÞ επιχειρηματολογßα επιτßθεται στην αγÜ­πη· σε üλα επιτßθεται. Η αγÜπη, λÝει, ανÜγεται στις φερομüνες. Αυτü το καρδιοχτýπι, αυτÞ η διαýγεια του βλÝμματος, αυτÞ η ενεργητικüτητα, αυτÞ η ηθικÞ βεβαιüτητα, αυτÞ η ανÜταση, αυτÞ η Ýφεση προς τις κοινωνικÝς αρετÝς, αυτü το ψιθυριστÜ "Σ' αγαπþ", προκαλοýνται üλα απü μιαν ανεπαßσθη­τη μυρωδιÜ που αναδßνει ο Ýνας σýντροφος κι οσφραινεται ασýνειδα ο Üλλος. Δεν εßμαστε παρÜ μια επιβλητικüτερη πα­ραλλαγÞ εκεßνου του σκαθαριοý που κουτουλÜει σ' Ýνα κουτß μüλις ακοýσει το ελαφρü χτýπημα ενüς μολυβιοý. Το πι­στεýουμε αυτü; Ας το πιστÝψουμε για μια στιγμÞ, γιατß κÜνει μεγαλýτερο τον θρßαμβο της αγÜπης. Απü τι εßναι φτιαγμÝνο Ýνα βιολß; Απü ξýλο κι απü Ýντερο προβÜτου. ΜÞπως η κατασκευÞ του μειþνει κι εκχυδαßζει τη μουσικÞ; Απεναντßας, την εξυψþνει ακüμα περισσüτερο.

     Και δεν λÝω üτι η αγÜπη θα σας κÜνει ευτυχισμÝνους -προπαντüς αυτü δεν λÝω. Τεßνω μÜλιστα να πιστÝψω üτι θα σας κÜνει δυστυχισμÝνους: εßτε αμÝσως, üταν θα δοκιμÜσετε τα μαρτýρια ενüς δεσμοý που δεν μπορεß να πραγματοποιη­θεß, εßτε αργüτερα, üταν το σαρÜκι θα Ýχει περÜσει χρüνια ροκανßζοντας Þσυχα Þσυχα κι ο θρüνος του επισκüπου θα καταρρεýσει. ΑλλÜ μπορεßτε να το πιστεýετε αυτü και ωστü­σο να επιμÝνετε üτι η αγÜπη εßναι η μüνη ελπßδα μας.

     Εßναι η μüνη ελπßδα μας ακüμα και αν μας απογοητεýει, παρüλο που μας απογοητεýει, επειδÞ μας απογοητεýει. ΜÞ­πως τþρα χÜνω σε ακρßβεια; Αυτü που ψÜχνω να βρω εßναι η κατÜλληλη σýγκριση. ΑγÜπη κι αλÞθεια, ναι, αυτüς εßναι ο βασικüτερος δεσμüς. ¼λοι ξÝρουμε πως η αλÞθεια εßναι ανÝφικτη, πως üποτε συμβαßνει Ýνα γεγονüς θα 'χουμε Ýνα πλÞθος υποκειμενικÝς αλÞθειες που αξιολογοýμε κι Ýπειτα μυθοποιοýμε σε Ιστορßα, σε κÜποια θεüβλεπτη εκδοχÞ αυτοý που «πραγματικÜ» συνÝβη. ΑυτÞ η θεüβλεπτη εκδοχÞ εßναι φενÜκη -μια γοητευτικÞ, ανυπüστατη φενÜκη, üπως εκεßνοι οι μεσαιωνικοß πßνακες που δεßχνουν üλα τα στÜδια των Α­γßων Παθþν να διαδραματßζονται ταυτüχρονα σε διαφορετι­κÜ τμÞματα του πßνακα. ΑλλÜ, παρüλο που το ξÝρουμε αυτü, πρÝπει να εξακολουθÞσουμε να πιστεýουμε üτι η αντικειμενι­κÞ αλÞθεια εßναι εφικτÞ -Þ πρÝπει να πιστεýουμε πως εßναι εφικτÞ κατÜ 99%- Þ, αν δεν μποροýμε να το πιστÝψουμε αυτü, πρÝπει να πιστÝψουμε üτι 43% αντικειμενικÞ αλÞθεια εßναι προτιμüτερη απü 41%. ¸τσι πρÝπει να κÜνουμε, γιατß αλλιþς εßμαστε χαμÝνοι, θα πÝσουμε σ' Ýναν εκμαυλισπκü σχετικι­σμü, θα υπολογßζουμε την εκδοχÞ του ενüς ψεýτη üσο και την εκδοχÞ του Üλλου ψεýτη, θα σηκþνουμε τα χÝρια επειδÞ üλα εßναι μπερδεμÝνα, θα παραδεχüμαστε üτι ο νικητÞς Ýχει δι­καßωμα üχι μüνο στα λÜφυρα, αλλÜ και στην αλÞθεια. (Με την ευκαιρßα, τßνος την αλÞθεια προτιμοýμε, του νικητÞ Þ του θýματος; 'Αραγε το φιλüτιμο κι η συμπüνια εßναι μεγαλýτε­ροι διαστρεβλωτÝς της αλÞθειας απ' üσο η ντροπÞ κι ο φüβος;).

     ¸τσι εßναι και με την αγÜπη. ΠρÝπει να πιστεýουμε σ' αυτÞν, αλλιþς εßμαστε χαμÝνοι. Μπορεß να μεßνει ανÝφικτη για μας Þ να την αποκτÞσουμε και να διαπιστþσουμε üτι μας κÜνει δυστυχισμÝνους, ωστüσο, πρÝπει να πιστεýουμε σ' αυτÞ. Αλλιþς θα παραδοθοýμε στην ιστορßα του κüσμου και στην αλÞθεια κÜποιου Üλλου.

     Θα Ýχει Üσχημη κατÜληξη αυτÞ η αγÜπη; ΜÜλλον θα Ýχει. Αυτü το ακανüνιστο üργανο, σαν την Üμορφη μÜζα του βο­δινοý κρÝατος, εßναι ýπουλο και το διακρßνει η κρυψßνοια. Το σημερινü μοντÝλο μας για το σýμπαν εßναι η εντροπßα, που στην καθημερινÞ γλþσσα μεταφρÜζεται ως εξÞς: üλα γßνο­νται μπÜχαλο. ΑλλÜ üταν μας απογοητεýει η αγÜπη, εμεßς πρÝπει να εξακολουθοýμε να πιστεýουμε σ' αυτÞ. ΜÞπως ο κþδικας κÜθε μορßου εßναι τÝτοιος þστε üλα να γßνονται μπÜ­χαλο, þστε η αγÜπη να φÝρνει απογοÞτευση; ºσως. Ωστüσο, πρÝπει να πιστεýουμε στην αγÜπη, üπως ακριβþς πρÝπει να πιστεýουμε στην ελεýθερη βοýληση και στην αντικειμενικÞ αλÞθεια. Και üταν μας απογοητεýει η αγÜπη, πρÝπει να ρß­χνουμε το φταßξιμο στην ιστορßα του κüσμου. Αν αυτÞ μας Üφηνε Þσυχους, θα μποροýσαμε να ευτυχÞσουμε. Θα μπο­ροýσαμε να μεßνουμε ευτυχισμÝνοι. Η αγÜπη μας χÜθηκε και γι' αυτü φταßει η ιστορßα του κüσμου.

     ΑλλÜ δεν Ýχουμε ακüμα καταλÞξει εκεß. ºσως δεν καταλÞ­ξουμε ποτÝ. Τη νýχτα, μποροýμε ν' αψηφÞσουμε τον κüσμο. Ναι, σωστÜ, μποροýμε να το κÜνουμε, μποροýμε ν' αντιμε­τωπßσουμε αφ' υψηλοý την ιστορßα του κüσμου. ΠÜνω στην Ýξαψη μου, αρχßζω ν' αναδεýω και να κλοτσÜω. Εκεßνη σα­λεýει και βγÜζει Ýναν υπüγειο, Ýναν υποβρýχιο αναστεναγμü. Να μη τη ξυπνÞσω. Τþρα μου φαßνεται πως συνÝλαβα μια μεγÜλη αλÞθεια, αλλÜ το πρωß μπορεß να μου φανεß üτι δεν αξßζει τον κüπο να την απασχολÞσω μ' αυτÞ. ΒγÜζει τþρα Ýνα μικρüτερο, σιγανüτερο αναστεναγμü. Μαντεýω τον χÜρ­τη του κορμιοý της δßπλα μου, στο σκοτÜδι. Γυρßζω στο πλευ­ρü, κÜνω Ýνα παρÜλληλο ζιγκ-ζαγκ και περιμÝνω να με πÜρει ο ýπνος.
_______________

(Εßναι το ½ απü τα 10 ½ κεφÜλαια τοýτου του θαυμÜσιου βιβλßου απü τις Εκδüσεις "Ψυχογιüς". Θα σας το συνιστοýσα ανεπιφýλακτα. Π. Χ.)

 

 

Web Design: Granma - Web Hosting: Greek Servers