Αρχαία Τραγωδία
Η αρχαία τραγωδία, η αρχαία τραγωδία
είναι ιερά κι ευρεία ως του σύμπαντος καρδία.
Την εγέννησεν είς δήμος, μία πόλις Ελληνίς,
αλλ’ ευθύς εκείνη έπτη, κι έστησεν εν ουρανοίς
την σκηνήν.
Εν θεάτρω Ολυμπίω, εν αξία των κονίστρα,
ο Ιππόλυτος, ο Αίας, Άλκηστις και Κλυταιμνήστρα,
την ζωήν μας διηγούνται την δεινήν και την κενήν
και ελέους θείου πίπτει εις την γην την αλγεινήν
η ρανίς.
Υπό την μικροτέραν της μορφήν την τραγωδίαν
έβλεπε και εθαύμαζε των Αθηνών ο δήμος.
Η τραγωδία ήκμαζεν εντός του σαπφειρίνου
θεάτρου τ’ ουρανού. Εκεί ακροατάς της είχε
τους αθανάτους. Κι οι θεοί, επί εδρών μεγάλων
εκ καθαρού αδάμαντος, ήκουον εν αφάτω
ευχαριστήσει τους καλούς του Σοφοκλέους στίχους,
του Ευριπίδου τους παλμούς, το ύψος του Αισχύλου,
και του λεπτού Αγάθωνος Ατθίδας φαντασίας.
Αντάξιοι υποκριταί των υψηλών δραμάτων
ήσαν αι Μούσαι, ο Ερμής και ο σοφός Απόλλων,
ο προσφιλής Διόνυσος, η Αθηνά κι η Ήβη.
Και επληρούντο τ’ ουρανού με ποίησιν οι θόλοι·
αντήχουν οι μονόλογοι, εύγλωττοι και πενθούντες·
και οι χοροί, ακένωτοι πηγαί της αρμονίας·
κι οι ευφυείς διάλογοι με τας βραχείας φράσεις.
Η φύσις όλη ευλαβής εσίγα, μη ταράξει
την θεσπεσίαν εορτήν θόρυβος τρικυμίας.
Ακίνητοι και ευλαβείς, αήρ, και γη, και πόντος
εφρούρουν των μεγάλων των θεών την ηρεμίαν.
Και κάποτε τοις ήρχετο ηχώ από τα άνω,
ολίγων στίχων έπνεεν άυλος ανθοδέσμη,
με «Εύγε, εύγε» των θεών, τρίμετροι μεμιγμένοι.
Κι έλεγεν ο αήρ τη γη, κι η γραία γη τω πόντω·
“Σιγή, σιγή· ακούσομεν. Εντός του ουρανίου
θεάτρου, την παράστασιν τελούν της Αντιγόνης“.
Η αρχαία τραγωδία, η αρχαία τραγωδία
είναι ιερά κι ευρεία ως του σύμπαντος καρδία.
Την εγέννησεν είς δήμος, μία πόλις Ελληνίς,
αλλ’ ευθύς εκείνη έπτη, κι έστησεν εν ουρανοίς
την σκηνήν.
Εν θεάτρω Ολυμπίω, εν αξία των κονίστρα,
ο Ιππόλυτος, ο Αίας, Άλκηστις και Κλυταιμνήστρα,
διηγούνται την ζωήν μας την δεινήν και την κενήν
και ελέους θείου πίπτει εις την γην την αλγεινήν
η ρανίς.
1893-7
Θεώρησα καλό να κλείσω το αρχινισθέν άρθρο για την Αρχαία Ποίηση και τα είδη της με το ποίημα τούτο του Καβάφη, που ανήκει στα Αποκηρυγμένα του κι αναφέρεται σ’ ένα μεγάλο κομμάτι της, την Αρχαία Τραγωδία. Εδώ όμως θα συνεχίσω και θα τελειώσω τους Δημιουργούς που ξεκίνησα στο Άρθρο. Επιλέγησαν να ξεχωρίσουν αυτοί, λόγω όγκου κι όχι σπουδαιότητας αν κι είναι από τους κορυφαίους.
Δεν έχω να πω πολλά, μόνο καλή συνέχεια, για όσους προχωρήσαν εδώ και καλή αρχή για όσους ξεκινάνε τώρα από εδώ, με προτροπή να πάνε μετά και πίσω. Π.Χ.
================================================
Θάμυρις:
Θεωρώ σκόπιμο να ξεκινήσω το τελευταίο κομμάτι τούτου του άρθρου με δύο εκτός αλφαβητικής ή άλλης σειράς, μυθολογικούς ποιητές και μουσικούς: το Θάμυρι και το Λίνο. Συγγνώμη γι’ αυτή τη… παρασπονδία, αλλά θαρρώ έπρεπε να το κάνω έτσι, γιατί βρίσκονται τόσο παλιά και στη σφαίρα της μυθολογίας. Π.Χ.
Στην Ιλιάδα τον αναφέρει ο Όμηρος, ως έναν από τους πιο φημισμένους αοιδούς. Στην ελληνική μυθολογία ο Θάμυρις ή Θάμυρης ή Θαμύρας ήτανε θρυλικός ποιητής, τραγουδιστής και μουσικός, στον οποίο οι αρχαίοι Έλληνες αποδίδανε πολλά ποιήματα κι ωδές, καθώς και νεωτερισμούς στη Μουσική. Σύμφωνα με τον Όμηρο και τον Ευρυπίδη καταγόταν από τη Θράκη. Κατά τη παράδοση, ήτανε γιος του μουσικού Φιλάμμωνα και της νύμφης Αργιόπης ή της Αρσινόης. Ο μουσικός των προϊστορικών χρόνων Φιλάμμων, γιο του Απόλλωνα και νικητής άσματος στο 2ο αγώνα άσματος στους Δελφούς θεωρούνταν από μερικούς κι ιδρυτής μυστικών λατρειών όπως της Λέρνας (Παυσ. 2, 37, 2). Η Αργιόπη ζούσε αρχικά στον Παρνασσό, όταν όμως έμεινε έγκυος, λένε πως μετοίκησε στους Οδρύσες, γιατί ο Φιλάμμωνας δεν ήθελε να τη φέρει στο σπίτι του. Γι’ αυτό τονε λένε, λόγω καταγωγής, Οδρύση και Θράκα.
Άλλοι λένε ότι ήταν γιος του Αέθλιου κι εγγονός του Ενδυμίωνα, γιος μιας Μούσας, της Ερατώς ή της Μελπομένης. Ήτανε πολύ όμορφος, ερωτεύτηκε τον Υάκινθο και λεγόταν ότι αυτός πρώτος εισήγαγε τον έρωτα ανάμεσα στους άνδρες. Μουσικός άριστος, πολύ καλός στο τραγούδι και τη λύρα -πώς αλλιώς, αφού είχε για δάσκαλο τον άλλο σπουδαίο μουσικό, τον Λίνο*.
Ο Θάμυρις παίζει τη λύρα του σ’ ένα βράχο και πίσω του 2 Μούσες
Φτωχός αλλά ευπρόσδεκτος στις αυλές ή σε χώρους θρησκευτικών πανηγύρεων, όπου συνηθίζονταν μουσικοί αγώνες. Καινοτόμος, έγραψε και μελοποίησε μία Θεογονία, μία Κοσμογονία και μία Τιτανομαχία. Πίστευαν επίσης ότι αυτός ήταν ο εφευρέτης του δώριου τρόπου (ή υποδώριου, είναι μουσικό σύστημα 7τονων κλιμάκων ημιτονίων). Από τον πατέρα του ήταν εγγονός του θεού Απόλλωνα. Σύμφωνα μ’ άλλες εκδοχές, ήτανε γιος του Αεθλίου κι εγγονός του Ενδυμίωνα, ενώ μητέρα του ήταν η Μούσα Ερατώ ή η Μελπομένη. Ο προομηρικός ποιητής και μουσικός φημιζότανε για την ομορφιά, το τραγούδι και το παίξιμο της λύρας, όργανο που διδάχτηκε από το Λίνο*. Άλλη παράδοση λέει ότι δίδαξε τον Όμηρο μουσική.
Ο Μουσικός (Θάμυρις;), από τοιχογραφία του Ανακτόρου του Νέστορα στη Πύλο
Περήφανος για τις ικανότητές του τόλμησε να αμφισβητήσει την υπεροχή των Μουσών, αλλά στον αγώνα που επακολούθησε νικήθηκε. Ο Ομηρος διηγείται ότι ο δάσκαλός του μπλέχτηκε σε μουσικό αγώνα με τις Μούσες. Θυμωμένες εκείνες -και για τον πρόσθετο λόγο ότι ζήτησε να πλαγιάσουν μαζί του σε περίπτωση που νικούσε, απείλησε με πρόσθετη τιμωρία την καθεμιά χωριστά και με διαφορετικό τρόπο- τον τύφλωσαν, του στέρησαν τις ικανότητές του στη μουσική κι όρισαν να μεταβεί μετά το θάνατό του στον τόπο των τιμωριών όπου θα βρισκόταν μαζί με άλλους ασεβείς. Κατόπιν τούτων συντριμμένος, καθώς πήγαινε από την Οιχαλία στο Δώριον, κοντά στην αρχαία Ιθώμη, φτάνοντας στο ποτάμι (σημερινή Μαυροζούμενα) πέταξε τη λύρα σαν άχρηστη και το ποτάμι πήρε το όνομα Βαλύρα (από το βάλλω και λύρα), “…γενέσθαι δὲ τὸ ὄνομα τῷ ποταμῷ λέγουσι Θαμύριδος τὴν λύραν ἐνταῦθα ἀποβαλόντος ἐπὶ τῇ πηρώσει” (Παυσ. 4.33.3).. Το ποτάμι συνάντησε ο Παυσανίας στο δρόμο προς τη Μεγαλόπολη, σε απόσταση 30 σταδίων από τη πύλη στη κορφή της Ιθώμης. Ο μύθος του Θάμυρι είναι από τους πολλούς που συναντώνται παράλληλα στη Θεσσαλία και στη Μεσσηνία. Τον μύθο τον αναφέρει κι ο Ησίοδος και παρουσιάζει το Θράκα Θάμυρι να συναντιέται με τις Πιερίδες Μούσες στο φημισμένο Δώριον πεδίο, στη νότια έξοδο των Τεμπών κι εκεί ν’ ανταγωνίζεται μ’ αυτές και να τυφλώνεται. Ο τόπος της τιμωρίας τοποθετείται στο Δώριο, κοντά στην Πύλο, ή στο Δώτιο της Θεσσαλίας. Ο Παυσανίας όμως αναφέρει πως έχασε το φως του πιθανώς από κάποια ασθένεια και σταμάτησε ν’ απαγγέλλει ποιήματα: “διεφθάρη δὲ ὁ Θάμυρις ἐμοὶ δοκεῖν ὑπὸ νόσου τοὺς ὀφθαλμούς” (Παυσ. 4.33.7), ενώ συνεχίζει λέγοντας πως αντίθετα, άλλοι αοιδοί και μουσικοί δεν πτοήθηκας σε δικές τους αντίστοιχες κακουχίες και συνέχισαν. Τέλος λέει πως στη τέχνη τον παρίσταναν τυφλό με μια σπασμένη λύρα στο χέρι.
Ο Πλάτων τον αναφέρει σε πολλά έργα του, στους Νόμους γράφει: “Κανείς να μη τραγουδήσει άσημο τραγούδι αν δεν το επιτρέψουν οι νομοφύλακες ακόμα κι αν είναι καλλίτερο από τους ύμνους του Θάμυρι“. Ο Σοφοκλής έγραψε έργο με τίτλο Θαμύρας και λέγεται ότι, όταν παίχτηκε, ο ίδιος έπαιζε τη λύρα (Αθήν., Δειπν. 14.40). Ο Πλάτωνας γράφει πως ο Θάμυρης επέλεξε να μετεμψυχωθεί σε αηδόνι κι ο Παυσανίας, περιγράφοντας τους μεγάλους πίνακες του Πολυγνώτου στη Λέσχη των Δελφών, σημειώνει ότι σ’ έναν από αυτούς απεικονιζόταν ο Θάμυρης στον Άδη, καθισμένος κοντά στον Πελία, που τα μάτια δε φαίνονται καθαρά κι έχει ατημέλητη εμφάνιση. Τα μαλλιά και τα γένεια του είναι πλούσια. Στα πόδια του είναι πεσμένη η λύρα κι έχει σπασμένα πλαίσια και χορδές. Ίσως αυτός ο Θάμυρης να ταυτίζεται με κείνο που 1ος έπαιξε λύρα χωρίς τη συνοδεία άσματος, ενώ αναφέρεται κι ως πιθανός πατέρας του Μουσαίου ή του Ομήρου.
Ο Όμηρος διηγείται ότι ο δάσκαλός του μπλέχτηκε σε μουσικό αγώνα με τις Μούσες. Θυμωμένες εκείνες -και για τον πρόσθετο λόγο ότι ο Θάμυρης, εκτός από το ότι ζήτησε να πλαγιάσουν μαζί του σε περίπτωση που νικούσε, απείλησε με πρόσθετη τιμωρία τη καθεμιά χωριστά και με διαφορετικό τρόπο- τον τύφλωσαν, του στέρησαν τις ικανότητεές στη μουσική κι όρισαν να μεταβεί μετά τον θάνατό του στον τόπο των τιμωριών όπου θα βρισκόταν μαζί με άλλους ασεβείς.
Σύμφωνα με τον Παυσανία: Στο δρόμο προς τη Μεγαλόπολη, από τη κορφή της Ιθώμης, συναντά σε απόσταση 30 σταδίων από τη πύλη το ρέμα της Βαλύρας. Το όνομα λένε πως δόθηκε στον ποταμό επειδή ο Θάμυρις πέταξε κει τη λύρα του όταν τυφλώθηκε. Ο Θαμυρις ήτανε γιος του Φιλάμμωνα και της νύμφης Αργιόπης. Η Αργιόπη ζούσε αρχικά περί τον Παρνασσό, όταν όμως έμεινε έγκυος, λένε πως μετοίκησε στους Οδρύσες, γιατί ο Φιλάμμωνας δεν ήθελε να τη φέρει στο σπιτι του. Γι’ αυτό τον Θάμυρι τον λένε Οδρύση και Θράκα. Ο μουσικός δε, των προϊστορικών χρόνων Φιλάμμων, γιος του Απόλλωνα, θεωρούνταν από μερικούς κι ιδρυτής μυστικών λατρειών όπως της Λέρνας.
Ο προομηρικός ποιητής και μουσικός Θάμυρις φημίζονταν για την ομορφιά του, για το τραγούδι και για το παίξιμο της λύρας. Περήφανος για τις ικανότητές του τόλμησε να αμφισβητήσει την υπεροχή των Μουσών, αλλά στον αγώνα που επακολούθησε νικήθηκε. Οι Μούσες εκδικούμενες τον τύφλωσαν, καθώς πήγαινε από την Οιχαλία στο Δώριον κι εκείνος φτάνοντας στο ποτάμι πέταξε τη λύρα ως άχρηστη και το ποτάμι πήρε το όνομα Βαλύρα. Ο μύθος του Θάμυρι είναι ενας από τους πολλούς που συναντώνται παράλληλα σε Θεσσαλία και Μεσσηνία. Τον μύθο τον αναφέρει κι ο Ησίοδος και παρουσιάζει τον Θράκα Θάμυρι να συναντιέται με τις Πιερίδες Μούσες στο φημισμένο Δώτιον πεδίον (στη νότια έξοδο των Τεμπών) κι εκει να ανταγωνίζεται μ’ αυτές και να τυφλώνεται].
Αναφέρει τον μύθο του Θάμυρη και ταυτίζει την Οιχαλία -απ’ όπου ερχόταν ο Θάμυρις- με την αρχαία Ανδανία όπου τελούνταν τα μυστήρια του Λύκου και του Καύκωνα. Η περιοχή βρισκεται απέναντι από την σημερινή πεδιάδα του Μελιγαλά, -αρχαίος Στενύκληρος και Κάπρου σήμ]. Στην Οιχαλία τοποθετεί ο Παυσανίας το Καρνάσιον Άλσος, που ήτανε γεμάτο κυπαρίσσια. Αγάλματα θεών υπήρχαν του Απόλλωνα Καρνείου, -της Αγνής- και του Ερμή με κριάρι. Το όνομα Αγνή ήτανε το προσωνύμιο της κόρης της Δήμητρας. Κοντά στο άγαλμα πηγάζει νερό. Τα μυστήρια του Καρνάσου ο Παυσανιας τα θεωρούσε τα ιερότερα μετά τα Ελευσίνια. Εκεί φυλασσόταν μια χάλκινη υδρία που ειχε βρει ο Αργείος στρατηγός Επιτέλης. Αυτός είχε συνεργασθεί στο κτίσιμο της Μεσσήνης με τον Επαμεινώνδα. Βοηθούμενος ο Επιτέλης, ο γιος του Αισχίνη, από όνειρο βρήκε τη χάλκινη υδρία που είχε κρύψει στις υπώρειες της Ιθώμης ο Αριστομένης και την έφερε στον Επαμεινώνδα, ο οποίος βρήκε μέσα την παρακαταθήκη του Αριστομένη, δηλαδή έλασμα κασσιτέρου λεπτότατο, που ήτανε γραμμένο το τελετουργικό των μυστηρίων της Ανδανίας, -8 σταδια αριστερά βρίσκονται σήμερα τα ερείπια της Ανδανίας.
_____________________
* Ο Λίνος ή και Οιτόλινος, είναι πρόσωπο της ελληνικής μυθολογίας, γνωστός για τις μουσικές του ικανότητες και φερόμενος ως εφευρέτης της μελωδίας και του ρυθμού. Αναφέρεται σα τέκνο του Οίαγρου ή του θεού Απόλλωνα και της Ψαμάθης (εναλλακτικά αναφέρονται η Καλλιόπη, η Ουρανία κι η Τερψιχόρη). Ο Ρισπέν αναφέρει ότι γονείς του Ορφέα ήταν ο Απόλλωνας κι η Μούσα Καλλιόπη κι αδελφός του ο Λίνος, αλλά δεν αναφέρει τη μητέρα. Aδελφός του υπήρξεν ο Ορφέας, στον οποίο δίδαξε μουσική και λύρα. Δίδαξε και τον Ηρακλή, που τονε σκότωσε, οργισμένος για τις επικρίσεις του δασκάλου του. Στη Βιβλιοθήκη του ψευδο-Απολλόδωρου αναφέρεται ως μητέρα του η Καλλιόπη. Σ’ άλλες πηγές αναφέρεται σα γιος του Απόλλωνα και της Ψαμάθης, κόρης του Βασιλέα του Άργους Κροτώπου. Φοβούμενη την οργή του πατέρα, εγκατέλειψε το παιδί, που βρέθηκε και κατασπαράχθηκε από τσοπανόσκυλα. Ο Απόλλωνας για να εκδικηθεί τον άδικο χαμό του γιου του, έστειλε στους Αργείτες τη Ποινή, η οποία άρπαζε τα παιδιά από τις μανάδες τους. Ο Κόροιβος ο Φρύγας την αντιμετώπισε, προκαλώντας την οργή του θεού, που έσπειρε πανώλη, κάτι που οδήγησε το Άργος στη καταστροφή.
Ήτανε λοιπόν ποιητής και στη κλασσική εποχή τού απέδιδαν φιλοσοφικές κι απόκρυφες πραγματείες. Κυρίως ήταν μουσικός ικανότατος, εφευρέτης του ρυθμού και της μελωδίας, καινοτόμος που αντικατέστησε το υλικό από το οποίο κατασκευάζονταν οι χορδές της λύρας, αντί για χορδές από λινάρι χρησιμοποίησε χορδές από έντερο. Λεγόταν ακόμη πως έμαθε από τον Κάδμο το φοινικικό αλφάβητο, ονόμασε τα γράμματα κι έδωσε το τελικό σχήμα τους. Αμετροεπής για τις ικανότητές του, καυχήθηκε πως μπορούσε να συναγωνιστεί στο τραγούδι και τον Απόλλωνα, ο θεός όμως οργίστηκε και τον σκότωσε τιμωρώντας τον σκληρά για την ύβρη του.
Σύμφωνα με μια παράδοση ο Λίνος, που είχε έρθει στη Θήβα κι είχε πολιτογραφηθεί Θηβαίος πολίτης, υπήρξε δάσκαλος του Ηρακλή στη μουσική, ενώ άλλοι τον εκπαίδευσαν στη τέχνη της οδήγησης του άρματος (Αμφιτρύωνας), της πάλης (Αυτόλυκος, παππούς του Οδυσσέα από τη πλευρά της μητέρας του), στην τοξοβολία (Εύρυτος), στη χρήση των όπλων (Κάστορας). Δίδαξε στον Ηρακλή και στον αδελφό του Ιφικλή να τραγουδά παίζοντας κιθάρα. Κι ο μεν Ιφικλής ήταν επιμελής μαθητής, ο Ηρακλής όμως ήταν αψύς, τόσο που τελικά σκότωσε το δάσκαλο. Ο φόνος προκλήθηκε από μια παρατήρηση, ή από συνεχόμενες παρατηρήσεις και τιμωρίες που του επέβαλλε για το παίξιμό του στη κιθάρα. Ο μαθητής οργίστηκε, χτύπησε το δάσκαλο με το μουσικό όργανο ή με μια πέτρα ή με το πλήκτρο, όργανο που χτυπούσανε τις χορδές της λύρας και τον σκότωσε. Ο φόνος παριστάνεται και σε κύλικα του Δούριδος όπου ο Ηρακλής επιτίθεται στο Λίνο με το πλήκτρο κι εκείνος, προκειμένου να αμυνθεί, σηκώνει ψηλά τη λύρα του.
Σε ερυθρόμορφο σκύφο του Ζωγράφου του Πιστόξενου είναι πολύ χαρακτηριστικές του ήθους των αδελφών οι παραστάσεις που καλύπτουν τις δύο πλευρές του αγγείου. Στη μία ο επιμελής Ιφικλής ακούει προσεκτικά το δάσκαλο Λίνο και προσπαθεί να βάλει τα χέρια του πάνω στη λύρα όπως ο δάσκαλός του. Στην άλλη πλευρά εικονίζεται ο Ηρακλής όρθιος, ακουμπισμένος σ’ ένα μεγάλο βέλος, συνοδευμένος από την άγνωστη γριά τροφό Γεροψώ που κρατά στο αριστερό της χέρι τη λύρα του νέου και στο δεξί βακτρία, να προσέρχεται στο μάθημα αργοπορημένος. Η αψάδα του ήθους του γιου του Δία ίσως λανθάνει στη μορφή της γριάς από τη Θράκη, που στο φαντασιακό των νοτιοελλαδιτών κατοικούνταν από φυλές άγριες. έχει τατουάζ στο λαιμό, στα πόδια, στα χέρια, το στόμα της είναι μισάνοιχτο, έντονο το προγούλι της, η μύτη μεγάλη. Στη δίκη που κάποιοι κίνησαν εναντίον του Ηρακλή για τον φόνο, εκείνος τους διάβασε νόμο του Ραδάμανθυ*, που έλεγε ότι απαλλάσσεται από κάθε κατηγορία όποιος υπερασπίζεται τον εαυτό του από αυτόν που πάει άδικα να επιτεθεί, κι αθωώθηκε.
Ο Λίνος ανήκει στη κατηγορία των μυθικών μορφών που παραμείνανε ζωντανές, άρα ήτανε φυσικό που άρχισαν να προστίθενται διάφορες λεπτομέρειες για τη ζωή και το θάνατό του και να τροποποιείται η καταγωγή του. Θεωρήθηκε γιος του Ερμή, που ήτανε και θεός της επιστήμης και κυρίως της γλώσσας (εύλογη σύνδεση λόγω της συμβολής του στη διαμόρφωση του φοινικικού αλφάβητου). Κι επειδή ήτανε σπουδαίος μουσικός, τον συνέδεσαν και με τον Ορφέα δίδοντάς του τον ίδιο πατέρα, τον Οίαγρο, άλλοτε πάλι τονε θεωρούσανε δάσκαλο του Ορφέα, όπως θεωρήθηκε και δάσκαλος του άλλου μουσικού, του Θάμυρη. Αδελφός ή δάσκαλος του Ορφέα, η τάση ήταν της εξομείωσης μαζί τους.
Ο Παυσανίας διασώζει και μιαν ιστορία, θηβαϊκής προέλευσης, για τη τύχη των οστών του, παρόμοιας σημασίας με κείνη για τα οστά του Ορφέα. Σύμφωνα με αυτή τα οστά του, που είχε ταφεί στη Θήβα, μεταφερθήκανε στη Μακεδονία. Η μεταφορά πραγματοποιήθηκε απ’ το Φίλιππο μετά τη νίκη του στη Χαιρώνεια ύστερα από όνειρο που ‘δε, όπως κι η επαναφορά τους στον αρχικό τόπο ταφής. Οι μεταφορές αυτές ήτανε κινήσεις πολιτικού περιεχομένου, όπως και των οστών του Ορφέα από τα Λείβηθρα στο Δίον: η πόλη κυριαρχούσε πλέον στη πολιτική κι επιζητούσε τη σύνδεση με την ορφική λατρεία, συνδεδεμένη τόσο με τα λαϊκά στρώματα όσο και με την αριστοκρατία.
Σχετικά με τη ταυτότητα του Λίνου που σκότωσε ο Ηρακλής, ο Παυσανίας διευκρινίζει ότι δεν πρόκειται για τον αδελφό του Ορφέα, αλλά για το γιο του Θηβαίου Ισμηνού ή Ισμήνιου ή του Μάγνη και της Μούσας Κλειώς. Συχνά οι δυο συγχέονται μεταξύ τους. Ο ποιητής Άλεξις έγραψε χαμένη σήμερα κωμωδία που φέρει το όνομα του Λίνου (Αθήν. 164b).
ΣΗΜ.: Ο λίνος μπορεί επίσης ν’ αναφέρεται στο είδος θρηνωδίας της αρχαιοελληνικής μουσικής, πιθανότατα μ’ αναφορά σε μυθικό πρόσωπο.
________________________
* Tρεις ήταν οι βασικές αρχές δικαίου του Ραδάμανθυ: α) Είναι αθώος αυτός που χτυπά αμυνόμενος, β) ανταπόδοση του κακού και γ) να μη δίνονται όρκοι για ασήμαντα πράγματα. Μίνωας, Ραδάμανθυς κι Αιακός, ήταν οι κριτές του κάτω κόσμου, ο Ραδάμανθυς κι ο Αιακός για τους νεκρούς Ασίας κι Ευρώπης αντίστοιχα κι ο Μίνωας πάνω απ’ όλους (Πλάτ. Γοργίας). Ο Ραδάμανθυς μαζί με τον Αιακό παριστάνονται στον τάφο της κρίσης, στη Μιέζα τέλη 4ου αι. π.Χ.==============
Αμειψίας:
Ο Αμειψίας (β’ μισό 5ου αι. π.Χ.) ήταν Αθηναίος κωμικός ποιητής, σύγχρονος του Αριστοφάνη. Με αντίπαλο τον τελευταίο κέρδισε 2 φορές στα Διονύσια, το 423 τη 1η νίκη και το 414 τη 2η, με τις κωμωδίες Κωμασταί (εκεί ήτανε 2ος ο Αριστοφάνης με τις Όρνιθες 3ος δε, ήταν ο Φρύνιχος με τον Μονότροπο) και Κόννος αντίστοιχα. Εχουνε σωθεί ελάχιστα μικρά αποσπάσματα. Το 423π.Χ., παρουσίασε τον Κόννο, όπου διακωμωδούσε το δάσκαλό του τον μουσικό Κόννο και τον Σωκράτη -ήτανε 2ος- στον ίδιο αγώνα παρουσίασε ο Αριστοφάνης τις Νεφέλες, -ήτανε 3ος-. ένα έργο που διακωμωδούσε επίσης τον Σωκράτη, ενώ νικητής ήταν ο Κρατίνος με τη Πυτίνη.
Έπαιρνε τα θέματά του από την επικαιρότητα ενώ τα έργα του δε χαρακτηρίζονταν από ιδιαίτερο φιλοσοφικό προβληματισμό. Στα σωζόμενα αποσπάσματά του συχνά γίνεται λόγος για φαγητό και πιοτό. Σωζώμενοι τίτλοι: 1. Αποκοτταβίζοντες, 2. Κατεσθίων, 3. Κόννος, 4. Κωμαστές, 5. Μοίχοι, 6. Σαπφώ, 7. Σφενδόνη.
Αυτά έχω μόνο γι’ αυτόν τον ποιητή.==============
Αναξανδρίδης:
Ο Αναξανδρίδης ήτανε ποιητής κωμωδιογράφος και θεωρείται ο αρχαιότερος της Μέσης Κωμωδίας. Εζησε κατά τον 4ο αι. π.Χ. κι ήτανε γιός του Ανάξανδρου, απ’ τη Κάμειρο ή ίσως από τη Κολοφώνα. Εζησε κι άκμασε στην Αθήνα. Το 348 π.Χ. έλαβε μέρος στους ποιητικούς αγώνες του Φιλίππου για τον εορτασμό της άλωσης της Ολύνθου. Σώζωνται ελάχιστα απ’ τα έργα του, -μόνο τίτλοι κι αποσπάσματα, από τα οποία δεν είναι δυνατόν να κριθεί η αξία του. Αναφέρονται 3 νίκες του στα Διονύσια κι 7 στα Λήναια. Μαζί με τον προγενέστερό του Αριστοφάνη, είναι οι 1οι που εισαγάγανε στη κωμωδία, θέματα από τη καθημερινή ζωή, τα ερωτικά και τις συζυγικές σχέσεις. Απ’ τη κωμωδία του Πόλεις σώζεται απόσπασμα όπου περιγράφεται η διαφορά των ηθών Αιγυπτίων κι Ελλήνων και γίνεται λόγος για τα χοιρινά που ο μεν Αιγύπτιος δεν τρώει, ενώ ο Αθηναίος μ’ ευχαρίστηση: “οὐκ ἐσθίεις ὕει’, ἐγὼ δέ γ’ ἥδομαι μάλιστα τούτοις“. Επίσης σε κάποιο άσμα του Πρωτεσιλάου διακωμωδεί με λεπτή ειρωνεία τις υπερβολικές προετοιμασίες για το συμπόσιο των γάμων του Αθηναίου στρατηγού Ιφικράτη με τη κόρη του βασιλιά των Θρακών Κότυος.
Στα 367 π. Χ. νίκησε στα Διονύσια στην Αθήνα. Σύμφωνα με το Σουίδα, νίκησε 10 φορές κι έγραψε συνολικά 65 κωμωδίες καθώς και διθυράμβους, που δεν έχουνε σωθεί. Λέγεται ότι οι Αιχμάλωτοι του Πλαύτου είναι απομίμηση κάποιας κωμωδίας του με παρόμοιο θέμα. Μια πληροφορία παρμένη απ’ το Περι Κωμωδίας του Χαμαιλέοντα από την Ηράκλεια, μας δίνει ο Αθήναιος σχετικά με τον Αναξανδρίδη: ‘Ητανε χαρακτήρας στενάχωρος και γι’ αυτό συνήθιζε όταν δε νικούσε,να δίνει τις κωμωδίες του χαρτί για περιτύλιγμα στην αγορά, εκεί που πουλούσανε λιβάνι για τις θυσίες. Μ’ αυτό τον τρόπο κατάστρεψε πολλά από τα έργα του.
Έργα του: (σωζώμενοι τίτλοι):
1. Αγροίκοι, 2. Αγχίσης, 3. Αισχρά, 4. Αντέρως, 5. Γεροντομανία, 6. Ηρακλεύς, 7. Θησαυρός, 8. Κέρκιος, 9. Κυνηγεται, 10. Λυκούργος, 11. Μελίλωτος, 12. Νηρεύς, 13. Νηρηίδες, 14. Οδυσσεύς, 15. Οπλομάχος, 16. Πάνδαρος, 17. Πόλεις, 18. Πρωτεσίλαος, 19. Σαμία, 20. Σατυρίας, 21. Τηρεύς, 22. Ύβρις, 23. Φαρμακόμαντις, 24. Φιαληφόρος.
Αυτά έχω όλα κι όλα γι’ αυτόν.==============
Αναξίλας:
Ο Αναξίλας ή Αναξίλαος, ήταν αρχαίος Έλληνας ποιητής της Μέσης Κωμωδίας, πιθανότατα Δωρικής καταγωγής, που έζησε στα μέσα του 4ου αι. π.Χ., σύγχρονος με το Δημοσθένη και τον Πλάτωνα. Το θέμα στα έργα του προέρχεται από τη μυθολογία ή από τη σύγχρονή του εποχή. Παρώδησε διάφορα μυθολογικά πρόσωπα, αλλά και χαρακτήρες της καθημερινής ζωής. Σωζωνται αρκετοί τίτλοι έργων του:
1. Αγροίκος, 2. Αυλίτης, 3. Βοτρυλίων, 4. Γλαύκος, 5. Ευανδρεία, 6. Καλυψώ, 7. Κίρκη, 8. Λυροποιός, 9. Μάγειροι, 10. Μονότροπος, 11. Νεοττίς, 12. Νηρεύς, 13. Ορνιθοκόμος, 14. Πλούσιοι, 15. Πορνοβοσκός, 16. Υάκυνθος, 17. Χάριτες, 18. Χρυσοχόος, 19. Ώραι.
Αυτά είναι όλα κι όλα…==============
Αντιφάνης:
Ο Αντιφάνης ήταν ο σημαντικότερος συγγραφέας της Μέσης Αττικής κωμωδίας, με εξαίρεση τον Αλέξιδα, έζησε από το 408 περίπου μέχρι το 334 π.Χ. Προφανώς δεν καταγόταν από την Αθήνα, αλλά ίσως από τη Κίο στη Προποντίδα, τη Σμύρνη ή τη Ρόδο. Μετοίκησε στην Αθήνα, όπου άρχισε περίπου το 387 π.Χ. να συγγράφει. Ήταν εξαιρετικά παραγωγικός: περισσότερες από 280 από τις συνολικά 365 (η διαφορά αυτή μάλλον οφείλεται σε ποιητή που φέρει το ίδιο όνομα) κωμωδίες -είναι γνωστοί σε μας μόνον 134 τίτλοι- που αποδίδονται σε αυτόν, είναι γνωστές σε μας από τους τίτλους κι αρκετά αποσπάσματα, που διατηρηθήκαν στον Αθήναιο. Πραγματεύονται κυρίως θέματα που αφορούν το τραπέζι, αλλά περιέχουν αρκετά εντυπωσιακό συναισθηματισμό. Κέρδισε 10 φορές σε αγώνες.
Το εξαιρετικά ενδιαφέρον απόσπασμα που υπάρχει παρακάτω, αν και φθαρμένο, είναι απ’ τη κωμωδία του Ποίησις, που εικάζεται ότι προέρχεται από τον πρόλογο του έργου, κάποιος, που μιλά εξ ονόματος των κωμικών ποιητών, μακαρίζει τη τραγωδία για τα “πλεονεκτήματα” που έχουν οι τραγικοί ποιητές σε σύγκριση με τους κωμικούς. 2 είναι τα υποτιθέμενα αυτά (και τα δύο συνδέονται με τη πλοκή): οι τραγικοί ποιητές αφ’ ενός δε χρειάζεται να επινοούνε τις υποθέσεις των έργων, αφού αντλούνε τα θέματά τους από τον μύθο, που είναι εκ των προτέρων γνωστός στους θεατές κι αφ’ ετέρου έχουνε τη δυνατότητα, όταν βρεθούνε σε αδιέξοδο με την εξέλιξη της πλοκής, να καταφεύγουνε, χωρίς τίμημα, στη λύση του από μηχανής θεού. Δηλαδή μιλά για το πόσο πιο δύσκολο είναι να γράψει κανείς κωμωδία γιατί πρέπει να επινοήσει τα πάντα, ονόματα, πλοκή, ενώ στη τραγωδία αρκεί ένα μυθικό πρόσωπο για να ξεδιπλωθει μια ολόκληρη ιστορία.
Τα Ρητά
* Μπρός στην εργασία όλα υποδουλώνονται
* Η καλή συμπεριφορά είναι το καλλίτερο απόκτημα
* Η λύπη είναι ο πλησιέστερος γείτονας της παραφροσύνης
* Όποιος δεν αδικεί, δε χρειάζεται οποιονδήποτε νόμο
* Τα παράνομα κέρδη παρέχουνε σύντομες ευχαριστήσεις, αλλά μακροχρόνιες λύπες
Τα Ποιήματα
Η τραγωδία είναι είδος που αξίζει
παντοιοτρόπως, τις, να μακαρίζει
Πρώτ’ απ’ όλα, οι πλοκές είναι γνωστές
απ’ την αρχή σ’ όλους τους θεατές,
προτού καν να μιλήσεις για αυτές.
Ο ποιητής αρκεί μόνο να τις θυμίζει.
Μόνο να πει “Οιδίπους“, τίποτ’ άλλο,
κάθε θεατής τα υπόλοιπα γνωρίζει:
Πατέρας του ο Λάιος, μητέρα η Ιοκάστη,
ποιες κόρες, ποιοι οι γιοι, πού εχαλάστη,
τι θα συμβεί, τι έπραξ’ ήδη και μεγάλο.
Αν κάποιος τον Αλκμέωνα1 αναφέρει,
κι ένα μικρό παιδάκι ακόμη ξέρει,
στο πι και φι πως ετρελλάθη θα σου πει,
που σκότωσε τη μάνα του ως του ‘χε ζητηθεί,
ότι θα σπεύσει ο Άδραστος2 έξω φρενών,
θα ξαναφύγει ύστερα από καυγά σφοδρόν.
Έπειτα, σαν δεν έχουν τίποτα να πούνε,
κάπως τα βρίσκουν σκούρα στη πλοκή,
υψώνουν σαν το δάχτυλο3, ευθύς τη μηχανή4
κι οι θεατές δεν έχουν πρόβλημα να δούνε.
Όμως δεν έχουν τέτοια, οι κωμικοί,
πρέπει τα πάντα να επινοούν αυτοί,
νέα ονόματα κι ιστορίες απ’ την αρχή,
τί έγινε, τί γίνεται και τι θε να συμβεί,
το κλείσιμο, τ’ ανάμεσα και την εισαγωγή.
Αν Χρέμης τις ή κάποιος Φείδων5 παραλείψει
έστω και ένα απ᾽ αυτά, τονε πετούνε
έξω με σφυριξιές6 και γιούχα, απ’ τη σκηνή.
Στον Πηλέα και τον Τεύκρο7 φευ κι αλί,
άνετα όλ’ αυτά θα επιτραπούνε.
1 Γιος του μάντη Αμφιάραου και της Εριφύλης. Ο Αμφιάραος γνώριζε ότι, αν έπαιρνε μέρος στην εκστρατεία των Επτά εναντίον της Θήβας, θα σκοτωνότανε. Γι’ αυτό κρυβόταν. Ο Πολυνείκης προσέφερε στην Εριφύλη το περιδέραιο της Αρμονίας κι εκείνη του αποκάλυψε πού ήτανε κρυμμένος ο μάντης. Ο Αμφιάραος, φεύγοντας για τη Θήβα, έδωσε εντολή στο γιο του τον Αλκμέωνα να τιμωρήσει τη μητέρα του την Εριφύλη κι αυτός τη σκότωσε. Σύμφωνα με τη πιο διαδεδομένη εκδοχή, ο μητροκτόνος τρελλαίνεται μετά τη πράξη του. Στον Αντιφάνη, που ίσως ακολουθεί την εκδοχή κάποιου τραγικού, η σειρά αντιστρέφεται.
2 Αδερφός της Εριφύλης, βασιλιάς του Άργους· ηγήθηκε της εκστρατείας των Επτά για να βοηθήσει το γαμπρό του Πολυνείκη. Δεν γνωρίζουμε σε ποια συγκεκριμένη τραγωδία αναφέρεται ο Αντιφάνης. Σφοδρή σύγκρουση του Αλκμέωνα με τον Άδραστο μαρτυρείται στη τραγωδία του Σοφοκλή Επίγονοι (απόσπ. 187).
3 Όπως οι ηττημένοι πυγμάχοι, που γλυτώνανε την εξόντωση, όταν αναγνωρίζανε την ήττα τους υψώνοντας το δείκτη μπρος στο στήθος του αντιπάλου.
4 Τη λύση με τη βοήθεια των θεῶν ἀπὸ μηχανῆς τη καθιέρωσε ο Ευριπίδης.
5 Ήρωες κωμωδιών. Φαίνεται πως ήδη όταν γράφει ο Αντιφάνης είχανε γίνει σταθερά πρόσωπα.
6 Το θεατρικό κοινό στην αρχαιότητα αντιδρούσε πολύ πιο ζωηρά από ό,τι συνήθως το σύγχρονο θεατρικό κοινό. Είναι χαρακτηριστικά τα ρήματα που περιγράφουν την αποδοκιμασία των ηθοποιών ἐκβάλλω (=πετάω έξω), ἐκσυρίττω (=πετάω έξω με σφυρίγματα).
7 Τυπικοί ήρωες τραγωδιών.==============
Αραρώς:
Ο Αραρώς, 2ος γιος του Αριστοφάνη, γεννημένος το 387 π.Χ., ήταν Αθηναίος κωμικός ποιητής της Μέσης Κωμωδίας. Οι αδελφοί του, ο Φίλιππος κι ο Νικόστρατος, ήταν επίσης κωμικοί ποιητές. Ο Αριστοφάνης τον παρουσίασε για πρώτη φορά στη δημοσιότητα ως κύριο ηθοποιό (υποκριτή) στο έργο του Πλούτος (388 π.Χ.), τη τελευταία κωμωδία που παρουσίασε στ’ όνομά του. Ο Αριστοφάνης έγραψε δύο ακόμη κωμωδίες, τον Κώκαλο και το Αιολόσικον, που κυκλοφόρησαν στο όνομα Άραρος, πιθανώς πολύ σύντομα μετά τη παραπάνω ημερομηνία κι αποτελούσανε παρωδίες έργων του Σοφοκλή. Το μόνο που γνωρίζουμε για τον δραματικό χαρακτήρα του Αραρώ περιέχεται στο ακόλουθο απόσπασμα του Αλέξιδος, ο οποίος, ωστόσο, ήταν ο αντίπαλός του: “Θέλω να δοκιμάσετε λίγο νερό: Έχω ένα μεγάλο πηγάδι νερού μέσα πιο ψυχρό από τον Αραρώ“.Ο Αραρώς παρουσίασε για πρώτη φορά στο όνομά του το 375. Ο Σουίδας αναφέρει τα ακόλουθα ως κωμωδίες του.
Έργα του (σωζώμενοι τίτλοι μόνο, δε σώθηκε κανένα):
1. Άδωνις, 2. Καινεύς, 3. Καμπυλίων, 4. Παρθενιδικός, 5. Πανός Γόναι, 6. Υμέναιος.
Αυτά τα ολίγα μόνο.==============
Αρίσταρχος:
Τραγικός ποιητής, που “πρώτος εις το νυν αυτών μήκος τα δράματα κατέστησε“. Σουίδας. Εγραψε περίπου 80 τραγωδίες και σατυρικά δράματα, απ’ τα οποία είναι γνωστοί δυο τίτλοι: Αχιλλεύς Τάνταλος, & Ασκληπιός. Το έργο Αχιλλέυς Τάνταλος, θα πρέπει να ‘τανε γνωστό ακόμη, 2,5 αι. μετά την συγγραφή του, γιατί το μιμήθηκε ο Έννιος, αλλά και στη Ρώμη σύμφωνα με τον πρόλογο του Πλαύτου στο Poenulus. Σαν ευχαριστία στον Ασκληπιό ο οποίος γιάτρεψε τον Αρίσταρχο, γράφτηκε το ομώνυμο έργο, όπου λέει πως οι Θεοί όντας φιλάνθρωποι κι αγαθοί, μας δίνουν τα πάντα χωρίς ανταλλάγματα, γιαυτό δεν πρέπει να τους ξεχνάμε.
ΕΡΓΑ: (σωζώμενοι τίτλοι) Αχιλλεύς, Τάνταλος, Ασκληπιός
Και τίποτ’ άλλο για τον ποιητή αυτόν.==============
Αριστομένης:
Ο Αριστομένης ήταν αρχαίος κωμωδιογράφος του 5ου π.Χ. αι., σύγχρονος του Αριστοφάνη στην Αρχαία κωμωδία. Νίκησε 4 φορές, στα Διονύσια, τα: 435, 394, και 390π.Χ., ενώ στα Λήναια νίκησε 2: 435 και 424π.Χ. Τη νίκη του 394 κέρδισε με το Διόνυσο, ενώ με το Υλοφόροι στα Λήναια το 424π.Χ. Τα αποσπάσματα που σώζωνται είναι από τα 2 παραπάνω έργα κι από τα: Άδμητος, Βοηθοί και Γόητες.
Αυτά είναι κι όλα όσα έχουμε γι’ αυτόν.==============
Αριστείας:
Τραγικός ποιητής, γιός του Πρατίνα, με καταγωγή από τον Φλιούντα, που ήκμασε κατά τον 5ο αι.. Σύμφωνα με την υπόθεση των Επτά Επί Θήβας του Αισχύλου, ο Αριστείας κέρδισε τη 2η νίκη στα 476π.Χ., με τα έργα Περσεύς, Τάνταλος και το σατυρικό δράμα Παλαισταί. Σύμφωνα με τη μαρτυρία ενός παπύρου που βρέθηκε πρόσφατα (Πάπυρος Οξυρρύχγου, Οx.Pap.2256), τα έργα αυτά ήτανε του πατέρα του. Μας είναι γνωστοί 7 τίτλοι έργων του ,συμπεριλαμβανομένων και των αμφισβητούμενων.
ΕΡΓΑ: (σωζώμενοι τίτλοι) Περσεύς, Τάνταλος, Κύκλωψ και τα σατυρικά δράματα, Ανταίος, Κήρες, Ορφεύς, Παλαισταί.
Κι αυτό είν’ όλο κι όλο.
==============
Αρίων:
Ο Αρίων ήτανε λυρικός, χορικός ποιητής και κιθαρωδός, ο καλλίτερος από τους σύγχρονούς του. Έζησε τον 7ο αιώνα π.Χ. και ήταν γιος του Κυκλέα. Καταγόταν από τη Μήθυμνα της Λέσβου. Βασική πηγή για τη ζωή του είναι ο Ηρόδοτος (1, 23/24). Το 600 π.Χ. περίπου βρέθηκε στην Αυλή του τυράννου της Κορίνθου Περίανδρου.
Έπειτα από πολλά χρόνια αποφάσισε να ταξιδέψει στην Ιταλία και τη Σικελία και, όταν θα συγκέντρωνε πολλά χρήματα και πλούτη, να επιστρέψει και πάλι στην Κόρινθο. Ξεκίνησε, λοιπόν, από τον Τάραντα με ένα καράβι, που το πλήρωμά του αποτελούνταν από Κορίνθιους. Στη διάρκεια του ταξιδιού οι ναύτες αποφάσισαν να τον πετάξουν στη θάλασσα και να κρατήσουν τα χρήματά του. Εκείνος το κατάλαβε και τους παρακάλεσε να τους δώσει τα λεφτά και να τον αφήσουν να ζήσει. Καθώς όμως δεν τους έπεισε, ζήτησε μία τελευταία χάρη: Να τον αφήσουν να τραγουδήσει, και μετά να τον σκοτώσουν. Οι ναύτες δέχτηκαν, διότι θα είχαν την ευκαιρία να ακούσουν τον καλλίτερο από όλους τραγουδιστή, και έτσι τραβήχτηκαν από την πρύμη στη μέση του καραβιού. Ο Αρίων φόρεσε τη στολή του, πήρε στα χέρια του την κιθάρα, στάθηκε στο κατάστρωμα κι αφού τραγούδησε τον όρθιον νόμον (λειτουργικό ύμνο προς τιμήν του Απόλλωνα, εισηγητής του οποίου θεωρείται ο Τέρπανδρος – το όνομά του οφείλεται στη μετρική του μορφή), έπεσε στη θάλασσα. Εκείνοι συνέχισαν το ταξίδι τους, ενώ τον ποιητή τον έβγαλε ένα δελφίνι στο Ταίναρο. Στη συνέχεια πήγε με τα πόδια στην Κόρινθο και διηγήθηκε λεπτομερώς στον Περίανδρο όσα συνέβησαν. Όταν έφτασαν οι ναύτες, ο Περίανδρος τους έπιασε, επιβεβαίωσε την εγκληματική τους συμπεριφορά και τους θανάτωσε.
Στη διήγηση του Ηροδότου βασίζονται ο Γέλλιος κι ο Παυσανίας, ο Πλούταρχος όμως κι ο Λουκιανός δίνουν μια παραλλαγή αυτής της ιστορίας. Ο Αρίων ήταν μαθητής του Αλκμάνα κι είχε γράψει, σύμφωνα με τη Σουίδα, άσματα και προοίμια, που δεν έχουν όμως σωθεί. Όσο ήτανε στην Αυλή του Περίανδρου παρουσίασε και δίδαξε το διθύραμβο, πρόδρομο της τραγωδίας και του σατυρικού δράματος. Έδωσε στο συγκεκριμένο είδος έντεχνη μορφή, μυθικό περιεχόμενο (από τη ζωή του Διονύσου) και καθιέρωσε τη διδασκαλία του με κύκλιο χορό 50 ατόμων, που ονομάζονταν σάτυροι.
Τον κύκλιο χορό -καθώς και τους επίτριτους ρυθμούς που χρησιμοποίησε ο Πίνδαρος στις ωδές του- εισήγαγε ο Αρίων ή ο πατέρας του. Σήμερα αποτελεί τον κυριώτερο κυκλικό λαϊκό χορό στη Πελοπόννησο και τη Στερεά Ελλάδα. Τη σχέση του διθύραμβου με τον ποιητή αναφέρει κι ο Αριστοτέλης (Βιβλιοθήκη Φωτίου, σ. 320, Bekker). Από το έργο του δεν έχει σωθεί τίποτε και δεν γνωρίζουμε ούτε την ακριβή χρονολογία της γέννησής του. Το γεγονός όμως ότι ήτανε στην Αυλή του Περίανδρου μας βοηθά να καθορίσουμε πότε έζησε. Στον Αρίονα έχουν αφιερώσει επιγράμματα ο Αιλιανός, καθώς και νεώτεροι ποιητές.
Δυστυχώς τίποτε άλλο δεν υπάρχει γι’ αυτόν.==============
Αστυδάμαντας:
Ήταν Αθηναίος τραγικός ποιητής, του 4ου π.Χ.α. Ο πατέρας του Μόρσιμος κι ο παππούς του Φιλοκλής, ήταν επίσης τραγικοί ποιητές, ενώ ήτανε συγγενής και με τον Αισχύλο. Ο Σουίδας μιλά για 240 τραγωδίες και 15 νίκες, ενώ η πρώτη του παράσταση έγινε το 397 π.Χ. Πέθανε 60 ετών.
Αστυδάμαντας ΙΙ:
Ήταν επίσης Αθηναίος τραγικός ποιητής, του 4ου αι.., γιος του άνω, Αστυδάμαντα κι εγγονός του Μόρσιμου. Υπήρξε μαθητής του Ισοκράτη. Νίκες του αναφέρονται στις χρονολογίες, 347, 341 και 340 π.Χ., όπου στη τελευταία στήθηκε κι ο αδριάντας του στο θέατρο του Διονύσου. Στους στίχους που θα αναγράφονταν στη προτομή του, μιλούσε για τη λύπη του που δεν αναμετρήθηκε με τους μεγάλους τραγικούς της κλασσικής εποχής. Από τα έργα του έχουν σωθεί κάποια αποσπάσματα.
ΕΡΓΑ: (σωζώμενοι τίτλοι): Αίας Μαινόμενος, Αλκμήνη, Βελλερεφόντης, Επίγονοι, Ηρακλής Σατυρικός, Παλαμήδης, Τυρώ, Φοίνιξ.
==============
Δαμόξενος:
Ο Δαμόξενος ήταν αρχαίος κωμικός ποιητής που ‘ζησε τέλη του 4ου π.Χ. -μεταξύ 350-300- αι. κι ενώ λέγεται πως η δραματουργική του παραγωγή ήτανε πλούσια, στα χέρια μας έφτασαν μόνο 3 αποσπάσματα από τον Σύντροφο, το Αυτόν Πενθών και μία 3η κωμωδία, αγνώστου τίτλου.Τα αποσπάσματα διέσωσε ο Αθηναίος.
Κι αυτά τα ολίγα μόνον.==============
Εκφαντίδης:
Ο Εκφαντίδης ήταν από τους αρχαιότερους κωμικούς ποιητές της αρχαίας Αττικής κωμωδίας μετά τους Περσικούς πολέμους, φέρεται να είναι Μεγαρεύς ή Ιωνικής καταγωγής, παλαιότερος από τον Κρατίνο, που, όπως ο νεώτερος σύγχρονός Αριστοφάνης τονε γελοιοποίησε και του έδωσε το ψευδώνυμο Καπνίας, επειδή οι ήρωές του δεν είχανε λαμπρό χαρακτήρα. Ο Κρατίνος έγραψε γι’ αυτόν πως τονε βοηθούσε ο δούλος του… Χοιρίλος. Μας έχουνε σωθεί μόνον ελάχιστα αποσπάσματα, ενώ μόνον ένας τίτλος του μας είναι γνωστός, Σάτυροι.
Αυτά είναι όλα κι όλα.==============
Έριφος:
Ο Έριφος ήταν αρχαίος ποιητής της Μέσης κωμωδίας, που ‘ζησε μέσα στον 3ο αι. π.Χ.. Από το έργο του σώζωνται συνολικά 30 τίτλοι, από 7 αποσπάσματα που ‘σωσε ο Αθηναίος, κι είναι από τις 3 μοναδικές κωμωδίες που σώθηκαν οι τίτλοι τους: Αίολος, Μελίβοια, Πελτασταί. Για τη Μελίβοια, κατηγορείται από τον Αθηναίο, πως έχει λογοκλέψει από τον Αντιφάνη, “τα ιαμβεία προθείς ως ίδια του Αντιφάνους“.
Ένα ρητό του που μας σώθηκε είναι: Το κρασί κάνει τους γέροντες να χορεύουνε χωρίς να το θέλουν.
Κι αυτά είναι όλα κι όλα που έχω.==============
Έρμιππος:
Ο Έρμιππος ήτανε ποιητής της αρχαίας Αττικής κωμωδίας από την Αθήνα, σύγχρονος του Ευπόλιδα και του Κρατίνου, που ‘ζησε τον 5ο π.Χ. αι. Στο Σουίδα αναφέρεται “ετερόφθαλμος αδελφός δε Μυρτίλου του κωμικού“. Πρωτοεμφανίστηκε γύρω στο 440 π.Χ. και συνέχισε να γράφει ως το 410 π.Χ. Έγραψε 40 κωμωδίες (όσες κι ο Αριστοφάνης). Κέρδισε τουλάχιστον 1 νίκη στα Μεγάλα Διονύσια και 4 στα Λήναια. Σώζονται 94 αποσπάσματα, από 10 σωζόμενους τίτλους. Αρκετά έργα του ήτανε παρωδίες μύθων. Η εικόνα που προκύπτει από τα σωζόμενα αποσπάσματα είναι η εικόνα ενός τυπικού εκπροσώπου της Αρχαίας Κωμωδίας του 5ου αιώνα: Σημαντική θέση στο έργο του κατέχει η πολιτική επικαιρότητα, ενώ είναι συχνές οι προσωπικές επιθέσεις εναντίον κορυφαίων πολιτικών.
Υπήρξε σφοδρός πολέμιος του Περικλή και σύμφωνα με τον Πλούταρχο ήταν αυτός που κατήγγειλε την Ασπασία ότι ενεργούσε ως προαγωγός του, φέρνοντας του Αθηναίες γυναίκες στο σπίτι τους. Σύμφωνα με άλλους ιστορικούς με μήνυσή του, που αναρτήθηκε στη Βασίλειο Στοά από Επώνυμο άρχοντα της πόλης, ήταν ο αίτιος για τη γνωστή δίκη της Ασπασίας, για την οποία οι μελετητές διαφωνούνε για το αν συνέβη πραγματικά ή αν πρόκειται για κωμική σκηνή που περιβλήθηκε μετέπειτα το ένδυμα της ιστορικότητας
Όμως η περιγραφή του Πλούταρχου για διώξεις ασέβειας είναι πολύ απίθανη. “Γύρω στην ίδια εποχή επίσης“, γράφει, “δικάστηκε η Ασπασία για ασέβεια κι ο Έρμιππος, ο κωμικός ποιητής, ήταν μηνυτής της. Τη κατηγόρησε επιπλέον ότι δεχόταν ελεύθερες γυναίκες στον οίκο συνέντευξης για τον Περικλή. Κι ο Διοπείθης έφερε ένα νομοσχέδιο που έλεγε πως θα γίνεται δημόσια καταγγελία εναντίον αυτών που δεν πιστεύουνε σε θεούς ή που διδάσκουνε διάφορα δόγματα σχετικά με τους ουρανούς κι έτσι κατηύθυνε τις απόψεις προς τον Περικλή μέσω του Αναξαγόρα“. Και συνεχίζει, “οι άνθρωποι δέχτηκαν μ’ ευχαρίστηση αυτές τις συκοφαντίες· ο Περικλής έσωσε την Ασπασία χύνοντας άφθονα δάκρυα στη δίκη, αλλά φοβήθηκε τόσο πολύ για τον Αναξαγόρα, που τον έστειλε μακρυά από τη πόλη κι έβαλε φωτιές στη σύγκουση με τη Σπάρτη, για να μεταστρέψει τη προσοχή από τις κατηγορίες εναντίον του ίδιου και των φίλων του“. Μια τέτοια πλοκή, φιλοσοφική και σέξι συγχρόνως, ήταν ό,τι έπρεπε για τους κωμικούς ποιητές.
Η αποκαλυπτική λεπτομέρεια στην αφήγηση του Πλούταρχου, είναι η φράση ότι ο κατήγορος ήταν ο ο Έρμιππος, ο κωμικός ποιητής. Φυσικά, ένας κωμικός ποιητής μπορούσε, όπως οποιοσδήποτε άλλος πολίτης, να εγείρει κατηγορία υπό τον αθηναϊκό νόμο. Αλλά δεν γνωρίζουμε καμιά άλλη περίπτωση που ένας κωμικός ποιητής καταδίκασε τον εαυτό του σε σοβαρότητα, φέρνοντας τ’ αστεία και τους λιβέλλους του στο δικαστήριο. Στο άρθρο του για τον Έρμιππο ο Pauly-Wissowa παίρνει την αφήγηση του Πλούταρχου κατά γράμμα και σημειώνει ότι ο Έρμιππος ήταν ο μόνος κωμικός ποιητής που δεν περιόρισε τις επιθέσεις του κατά του Περικλή στο θέατρο.
Ο Έρμιππος θα ‘χε γίνει γελοίος στην Αθήνα, αν είχε βγει από το ρόλο του κωμικού ποιητή κι είχε προσπαθήσει να μετατρέψει τα αστεία του σε νόμιμη καταγγελία. Στη πραγματικότητα θα ‘τανε πολύ δύσκολο να το κάνει λόγω έλλειψης χρόνου, ακόμα κι αν είχε τη διάθεση. Ήτο παραγωγικός στο επάγγελμά του. Του αποδίδονται 40 έργα, εκ των οποίων γνωρίζουμε τους τίτλους μόνο 10 κι έχουμε 94 αποσπάσματα. Θα ήταν επίσης παράξενο γι’ αυτόν να εμφανιστεί ως κατήγορος ασέβειας, όταν ένα από τα χαμένα έργα του ασεβώς γελοιοποιεί τη γέννηση της Αθηνάς κι είναι, όπως παρατηρεί ο Pauly-Wissowa, “το παλαιότερο παράδειγμα κωμικής θεώρησης μιας θείας γέννησης“, είδος που πολύ καλλιεργήθηκε στη μεταγενέστερη αρχαιότητα.
Από τους σωζόμενους τίτλους των έργων του είναι: Αγαμέμνων, Αθηνάς γοναί, Αρτοπώλιδες, Δημόται, Ευρώπη, Στρατιώται, Φορμοφόροι.
Τα Ποιήματα
Επέλεξα κομμάτι από τη κωμωδία Φορμοφόροι που παίχτηκε πιθανότατα το 425 ή το 426 π.Χ. κι είναι αυτοί που κουβαλάνε φορμούς (καλάθια), σαν αχθοφόροι, ωστόσο από τον τίτλο και τους σωζόμενους στίχους δεν είναι δυνατό να πούμε τίποτα περισσότερο για τη πλοκή του έργου. Σ’ αυτό τον επικού τύπου κατάλογο, που διανθίζεται μ’ επίκαιρες κωμικές αιχμές για εχθρούς των Αθηναίων, αναφέρονται τα χαρακτηριστικά προϊόντα κάθε πόλης ή περιοχής (τά ἐξ ἑκάστης πόλεως ἰδιώματα), που εισάγονται δια θαλάσσης στην Αθήνα. Εκτός της όποιας ποιητικής αξίας, υπάρχει κι αυτή του χρονικού, που μας δίνει ένα δείχμα το τί και το πως, γινόντουσαν κάποια πράματα. Χωρίο από την Αθηναίων Πολιτεία του Ψευδο-Ξενοφώντα, που γράφει περίπου την ίδια εποχή κι έν άλλο από το Θουκυδίδειο Επιτάφιο του Περικλή, που εκφωνήθηκε το 430 π.Χ., δείχνουν ότι η εικόνα που δίνει ο κωμικός δεν απέχει πολύ απ’ τη πραγματικότητα. Χάρη στη κυριαρχία στη θάλασσα, καθώς έρχονταν σ’ επαφή με άλλους στο ένα μέρος, με άλλους στο άλλο, διδαχθήκανε τρόπους γαστρονομικών απολαύσεων. Η μεγάλη ανάπτυξη του εμπορίου ευνοεί την αλληλεπίδραση ανάμεσα στους Αθηναίους και τους άλλους και σε πολλούς άλλους τομείς.
Ψάλλετε Μούσες μου1 εκεί στ’ Ολύμπου τα βουνά,
τί ο Διόνυσος2 μας φέρνει με το μαύρο του σκαρί,
σα πλέει σαν έμπορος στο οινοπέλαγος επάνω;
Σίλφιο και δέρματα βοδιών πολλά απ’ τη Κυρήνη3,
από τον Πόντο όλα τα παστά και το σκουμπρί4,
της Θεσσαλίας το πλιγούρι5 και παΐδια βοδινά
κι απ’ το Σιτάλκη6 ψώρα -για Σπαρτιάτες ειδικά,
κι απ’ του Περδίκκα ψέμματα7, φορτία ως απάνω.
Κι οι Συρακούσες φέρνουνε τυρί και χοιρινά8
… (λείπει)
Kι άμποτε ο Ποσειδών τη Κέρκυρα ξεκάνει
γιατί είναι δίγνωμη, πάνω στα κοίλα πλοία9.
Τούτ’ από δω. Απ’ το Μισσίρι πάλι, τα ιστία
τα κρεμαστά και πάπυρο10 κι απ’ τη Συρία λιβάνι11.
Στέλνει κι η Κρήτη για θεούς ωραίο κυπαρίσσι12,
άφθον’ ελεφαντόδοντο13 η Λιβύη δίνει πάλι,
η Ρόδος σύκα και σταφίδες για τα όνειρα γλυκά14.
Απ’ την Εύβοια αχλάδια και τα μήλα τα σκληρά15,
σκλάβοι από τη Φρυγία16, μισθοφόροι απ’ Αρκαδία17.
Δούλους σκέτους ή με στίγμα18, στέλνουνε οι Παγασές,
γλυκοκάστανα κι αμύγδαλα σιγαλόηχα κι αφράτα19
τα παρέχουν Παφλαγόνες20· ‘τί ‘ν’ του δείπνου ο μεζές21.
Η Φοινίκη22 τους χουρμάδες και μαζί τους σιμιγδάλι,
τάπητες και πολύχρωμα σεντόνια η Καρχηδόνα…
______________________________
1 Στην αρχή αυτού του δύσκολου καταλόγου πόλεων ή περιοχών και προϊόντων, ζητά τη συνδρομή των Μουσών, όπως κάνει ο Όμηρος, όταν αρχίζει τον ασυγκρίτως πιο δύσκολο δικό του κατάλογο των πλοίων στη 2η ραψωδία της Ιλιάδας.
2 Δεν μας εκπλήσσει ο Διόνυσος που ταξιδεύει στο πέλαγος, αλλά δεν γνωρίζουμε τίποτα για το ρόλο που έπαιζε στη συγκεκριμένη κωμωδία.
3 Το φυτό σίλφιο, που ευδοκιμούσε μόνο σ’ αυτή τη περιοχή, είναι το βασικό εξαγώγιμο προϊόν της Κυρήνης, κάτι σαν έμβλημά της. Τα βλαστάρια του τα τρώγαν, ενώ ο χυμός του αποτελούσε σπουδαίο γιατρικό. Η Κυρήνη ήταν ελληνική αποικία στη βόρεια ακτή της Αφρικής, απέναντι από τη νοτιοδυτική Πελοπόννησο, στη περιοχή της Λιβύης. Την ίδρυσαν άποικοι από την Θήρα, το 631 π.Χ. Κυρήνη ονομαζότανε κι η ευρύτερη περιοχή. Τα δέρματα από τη περιοχή της θεωρούνταν άριστης ποιότητας.
4 Το (παστό ή καπνιστό) σκουμπρί ήταν ιδιαίτερα δημοφιλές και φτηνό φαγητό. Τα παστά ψάρια που φτανανε στην Αθήνα προέρχονταν κυρίως από τον Πόντο.
5 πλιγούρι (αρχ. χόνδρος): Χοντροαλεσμένο σιτάρι ή άλλο δημητριακό προϊόν. Το ρίχναν μέσα σε νερό (ή σε γάλα) και το πρόσφεραν μετά το δείπνο. Το καλλίτερο ήτανε το θεσσαλικό πλιγούρι, με δεύτερο το μεγαρικό.
6 Ο Σιτάλκης ήτανε βασιλιάς των Οδρυσσών, ενός θρακικού φύλου, από τα χρόνια λίγο μετά το 440 π.Χ. ως το θάνατό του (424 π.Χ.). Το βασίλειό του συνέπιπτε περίπου με τη σημερινή Βουλγαρία. Το 431 π.Χ. είχε συνάψει συμμαχία με τους Αθηναίους εναντίον του βασιλιά της Μακεδονίας Περδίκκα Β’. Οι Σπαρτιάτες, στα επόμενα χρόνια, προσπάθησαν ανεπιτυχώς να τον πείσουν να εγκαταλείψει τη συμμαχία. Οι κωμικές αιχμές, με τις οποίες διανθίζεται αυτός ο κατάλογος πραγματικών προϊόντων, σχετίζονται με την εξωτερική πολιτική της Αθήνας και παραπέμπουνε στις κατά καιρούς συγκρούσεις με άλλες δυνάμεις.
7 Ο Περδίκκας Β’ υπήρξε κάπου 30 έτη βασιλιάς της Μακεδονίας (περ. 450-414 π.Χ.). Στις μέρες του η Μακεδονία έγινε ισχυρή δύναμη και παράγων της ελληνικής πολιτικής. Στα χρόνια του Πελοποννησιακού Πολ. συμμαχούσε άλλοτε με τους Αθηναίους κι άλλοτε με τους Σπαρτιάτες, ενώ θεωρείτο γενικά αναξιόπιστος ως σύμμαχος. Στη συγκεκριμένη περίπτωση φτάνανε στην Αθήνα ψεύδη αντί για τα ξύλα που φαίνεται πως είχεν υποσχεθεί και που ήτανε ζωτικής σημασίας για τη ναυπήγηση ή την επισκευή πλοίων.
8 Και τα χοιρινά και το τυρί της Σικελίας ήτανε φημισμένα.
9 Από το 427 ως το θέρος του 425 π.Χ. η Κέρκυρα σπαρασσόταν από εμφύλιο, οι ωμότητές του δεν είχανε προηγούμενο. Η Αθήνα, η Κόρινθος κι η αποικία της Κορίνθου Κέρκυρα, ήταν οι 3 μεγάλες ναυτικές δυνάμεις (κοίλα πλοία) της εποχής.
10 Εννοεί προφανώς τον πάπυρο ως γραφική ύλη. Οι Αιγύπτιοι φτιάχνανε και πανιά από πάπυρο.
11 Το λιβάνι προερχόταν από την Αραβία. Η σύνδεσή του με τη Συρία οφείλεται πιθανώς στο γεγονός ότι στους Έλληνες το προμήθευαν Φοίνικες έμποροι, που κατοικούσανε στη Συρία.
12 Η Κρήτη αναφέρεται κι ως η πατρίδα του κυπαρισσιού. Από το ιδιαίτερα ανθεκτικό ξύλο του κυπαρισσιού φτιάχνανε, μεταξύ άλλων, ξόανα (ξύλινα ομοιώματα θεών) και πόρτες για ναούς.
13 Λιβύη ονομαζόταν η βόρεια ή βορειοδυτική Αφρική, -κάποτε ολόκληρη η Αφρική. Το ελεφαντόδοντο εισαγόταν από την Αφρική και την Ινδία. Λόγω του υψηλού κόστους, το χρησιμοποιούσανε κυρίως σε μικροτεχνήματα στο πλαίσιο της λατρείας.
14 Η Αττική έβγαζε εξαιρετικής ποιότητας ξερά σύκα, φαίνεται όμως ότι η παραγωγή δεν επαρκούσε και κάναν εισαγωγές από τη Ρόδο, της οποίας τα ξερά σύκα ήταν επίσης φημισμένα και μάλιστα απ’ αυτά που φέρνουνε… γλυκά όνειρα.
15 Εδώ ενσωματώνει αυτούσια την ομηρική κατακλείδα του στίχου ἴφια μῆλα (γερά πρόβατα), της δίνει όμως διαφορετικό περιεχόμενο (κατά γράμμα: σκληρά μήλα).
16 Ήτανε τόσο συχνό το φαινόμενο οι δούλοι να προέρχονται από τη Φρυγία, ώστε το ίδιο το εθνικό “Φρύγας” έφτασε να σημαίνει δούλος.
17 Οι Αρκάδες ήταν οι μισθοφόροι της αρχαιότητας. Αποκαλυπτικό είναι ένα χωρίο από τα Ελληνικά του Ξενοφώντα: Ένας Αρκάδας που απευθύνεται σε Αρκάδες, για να αποδείξει πόσο γενναίους τους θεωρούν οι άλλοι, επικαλείται το γεγονός ότι, όποτε χρειάζονται μισθοφόρους, επιλέγουν Αρκάδες.
18 Το λιμάνι των Παγασών στον ομώνυμο κόλπο φαίνεται πως αποτελούσε σημαντικό σταθμό για το δουλεμπόριο. Τη δράση της Θεσσαλίας στο δουλεμπόριο τη μαρτυρεί κι ο Αριστοφάνης, όταν γράφει πως εκεί υπάρχουνε πλεῖστοι ἀνδραποδισταί (δουλέμποροι). Στίγμα (αρχ. στιγματίας): Δούλοι, συνήθως δραπέτες, μ’ ένα ανεξίτηλο σημάδι στο μέτωπο (στίγμα). Το στίγμα αποδείκνυε ότι κάποιος είναι δούλος και λειτουργούσε αποτρεπτικά για νέα απόδραση.
19 (Αρχ. ἀμύγδαλα σιγαλόεντα): Ομηρίζουσα έκφραση, που ο ποιητής χρησιμοποιεί το ομηρικό επίθετο σιγαλόεντα (στίλβοντα), του δίνει όμως διαφορετικό νόημα (αυτά που σπάζουν εύκολα, που δεν κάνουν θόρυβο, αφράτα).
20 Η Παφλαγονία βρισκότανε στη βόρεια Μικρά Ασία κι ήτανε γνωστή κυρίως για τη παραγωγή ξύλου.
21 Στο πρωτότυπο το ημιστίχιο προέρχεται αυτούσιο από τον Όμηρο.
22 Η Φοινίκη εκτεινόταν από τη Συρία ως τον νότιο Λίβανο.==============
Εύπολις:
Ο Εύπολις ήταν αρχαίος Έλληνας κωμωδιογράφος που γεννήθηκε το 445 π.Χ. στην Αθήνα. Ήτανε πολύ φίλος του Αριστοφάνη, μετά όμως μαλώσανε, γιατί ο ένας κατηγορούσε τον άλλο για λογοκλοπή. Η 1η του κωμωδία είχε τον τίτλο Μαρικάς, όπου διακωμωδούσε το δημαγωγό Υπέρβολο, το φημισμένο για τον κυνισμό του. Στα έργα του κτύπησε τους δημαγωγούς και τους σοφιστές. Έκανε αυστηρή κριτική σε καθετί που θεωρούσε ότι ήταν άσχημο. Έγραψε 14 κωμωδίες και κατ’ άλλους 17. Απ’ αυτές σώθηκαν μόνο 400 αποσπάσματα.
Πέθανε το 412 π.Χ. στην Αθήνα.
Έργα του:
Προσπάλτιοι, Ταξίαρχοι, Ἀστράτευτοι, Νουμηνίαι, Χειμαζόμενοι, Χρυσοῦν γένος, Αἶγες, Πόλεις, Μαρικᾶς, Κόλακες, Αὐτόλυκος, Βάπται, Δῆμοι, Φίλοι.
Αυτά είναι όσα έχω γι’ αυτόν! ==============
Ευρυπίδης ο Νεώτερος:
Πρόκειται για τον γιο ή τον ανηψιό του Ευρυπίδη, σύμφωνα με τον Σουίδα. Ανέβασε 3 έργα που αποδίδονται στον Ευρυπίδη, μετά το θάνατό του, τα: Ιφιγένεια εν Αυλίδι, Βάκχαι, Αλκμαίων, με τα οποία κέρδισε τη πέμπτη νίκη.
Δεν ξέρουμε κάτι άλλο γι’ αυτόν τον ποιητή.==============
Θεόπομπος:
Κωμικός ποιητής της αρχαίας και μέσης κωμωδίας, που η ακμή του τοποθείται στα 390 π.Χ.Εγραψε περί τα 24 έργα, από τα οποία σώζωνται μόνο κάποια αποσπάσματα.
Έργα (σωζόμενοι τίτλοι) 1.Αδμητος, 2.Ειρήνη, 3.Θησέας, 4.Πανταλέων, 5.Πηνελόπη.
Δεν υπάρχουν άλλα στοιχεία ή αποσπάσματα.==============
Θεόφιλος:
Κωμικός ποιητής της μέσης κωμωδιας, αναφέρεται μια νίκη του στα 330 π.Χ. Στα έργα του παρωδούσε μυθολογικά θέματα.Ακόμη έγραψε κωμωδίες με θέματα από τη καθημερινή ζωή.
Δεν υπάρχουν άλλα στοιχεία ή αποσπάσματα.==============
Καλλικράτης:
Κωμικός ποιητής της μέσης κωμωδίας, του 4ου π. Χ. αι. Τον αναφέρει ο Αθηναίος.
Δεν υπάρχουν άλλα στοιχεία ή αποσπάσματα.==============
Κάνθαρος:
Κωμικός ποιητής της αρχαίας και μέσης κωμωδίας, που άκμασε στο 2ο μισό του 5ου αι. π. Χ.. Απ’ το έργο του σώζωνται μόνο μερικοί τίτλοι: 1. Αηδόνες, 2. Μηδεια, 3. Μύρμηκες, 4. Συμμαχία, 5. Τηρεύς.
Η Συμμαχία πρέπει να ανήκει στην Αρχαία Κωμωδία.
Δεν υπάρχουν άλλα στοιχεία ή αποσπάσματα.==============
Καρκίνος:
Τραγικός ποιητής γεννημένος πιθανότατα περί το 420 π.Χ., γιος του Ξενοκλή. Ο παππούς του, επίσης ποιητής Καρκίνος, μνημονευότανε συχνά από τον Αριστοφάνη, σαν πατέρας που δίδαξε στα τέκνα του τη τέχνη της όρχησης.
Ο Σουίδας αναφέρει πως άκμασε γύρω στην 100ή Ολυμπιάδα (380 π.Χ.) κι ότι παρουσίασε 160 έργα. Τον μνημονεύει πολλές φορές ο Αριστοτέλης στη Ρητορική του, ενώ στη Ποιητική μιλά για ένα σφάλμα του που ‘χε σαν αποτέλεσμα την αποδοκιμασία του κοινού. Μια νίκη του αναφέρεται σε μια αττική επιγραφη. Από τα έργα του σώθηκαν 11 τίτλοι κι ελάχιστα αποσπάσματα στη συλλογή του Meineke.
ΕΡΓΑ: (σωζώμενοι τίτλοι): Αερόπη, Αίας, Αλόπη, Αμφιάραος, Αχιλλεύς, Θυέστης, Μήδεια, Οιδίπους, Ορέστης, Σεμέλη, Τηρεύς.
Κι αυτό είν’ όλο κι όλο…==============
Κινησίας:
Ο Κινησίας (450-390 π.Χ.) ήταν Αθηναίος διθυραμβικός ποιητής από το έργο του οποίου διασώζονται κάποια ελάχιστα τμήματα. Κατά τον ιστορικό Πλούταρχο (1ος αι. μ.Χ.) στα Ηθικά του, είχεν ιδιαίτερα αρνητική φήμη καθώς θεωρούνταν χαρακτηριστικά ασεβής και κακός ποιητής. Περιγράφεται από τον Αθήναιο (2ος – 3ος αι. μ.Χ.) σαν ιδιαίτερα ψηλός, κουτσος και λεπτός, ενώ το όνομα του πατέρα του ήταν Μέλης ή Ευαγόρας κι ήτανε κιθαρωδός.
Διακωμωδήθηκε αγρίως από τους κωμικούς της εποχής του και κατά τη μαρτυρία του ρήτορα Λυσία που ήτανε σύγχρονός του, δεν περνούσε έτος όπου κάποιος από τους κωμικούς δεν θα τονε στοχοποιούσε και πως διέθετε πολλά προβλήματα σε διάφορους τομείς καθώς στην εποχή του είχε κατηγορηθεί ως συκοφάντης, άπληστος και φιλάργυρος κερδίζοντας χρήματα με τον οποιοδήποτε τρόπο. Ο Αριστοφάνης τονε διακωμώδησε στα έργα Όρνιθες, Βάτραχοι, Εκκλησιάζουσες και στη Λυσιστράτη και τονε περιγράφει συχνά ως φιλύρινο Kινησία καθώς είχε πάρει μια σανίδα από φιλύρα και την είχε τοποθετήσει στη πλάτη του στερεώνοντάς τη στη ζώνη του ώστε να τον εμποδίζει να καμπουριάζει λόγω του μεγάλου ύψους και λεπτότητας του. Σ’ αντίθεση με τον Πλούταρχο που του αποδίδει αθηναϊκή καταγωγή, ο Αριστοφάνης τονε παρουσιάζει να ‘χει καταγωγή από τη Θήβα. Σ’ ό,τι αφορά το χαρακτήρα του στο έργο της Λυσιστράτης και τις παρακλήσεις του για συνουσία προς τη σύζυγο του τη Μύρρινα, έχει αποτυπωθεί από καλλιτέχνες όπως ο Πικάσο κι ο Όμπρεϊ Μπίρντσλι.
Ο Κινησίας κυνηγά να πείσει τη Μύρρινα για συνουσία
Ο ποιητής Στράττις αφιέρωσε το σύνολο ενός ολόκληρου θεατρικού έργου εναντίον του με τον τίτλο να είναι Κινησίας κι αναφέρεται σ’ αυτόν ως Φθείο Αχιλλέα (φθιῶτ᾽ ᾿αχιλλεῦ) καθώς στη ποίηση του έτεινε να χρησιμοποιεί πολύ συχνά το επίθετο φθιῶτα (Φθιώτης, από τη Φθιώτιδα), ενώ ο Φερεκράτης θεωρούσε πως ο Κινησίας είχε γενικώς διαβρωτική επίδραση στη διθυραμβική ποίηση. Η έκφραση Κινησίου δραν (Κινησίου δράση, πράγματα) χρησιμοποιήθηκε σαν έκφραση που αντικατόπτριζε τις ασεβείς κι ανάγωγες συμπεριφορές παρομοίου τύπου με αυτές του Κινησία. Του αποδόθηκε επίσης το επίθετο χοροκτόνος καθώς μετά από δικές του ενέργειες κατάφερε να καταργηθεί η θεατρική χορηγία στους κωμικούς ποιητές. Περίπου το 400 π.Χ. κατόρθωσε να ψηφιστεί νόμος που καταργούσε το χορό απ’ τη κωμωδία.
Ο Κινησίας αρρώστησε, ταλαιπωρήθηκε πολλά χρόνια και πέθανε σε μεγάλη δυστυχία.
Δεν έχω άλλα στοιχεία για τον ποιητή αυτόν.
==============
Κλεοφών:
Τραγικός ποιητής, Αθηναίος του 4ου π.Χ. αιώνα. Στα έργα του αποτύπωνε με ρεαλισμό τη καθημερινή ζωή, με απλή και λιτή γλωσσα. Εγραψε ακόμη και ποιήματα, τα οποία ο Αριστοτέλης θεωρεί πως βρίσκονται ανάμεσα στη παρωδία και το ηρωικό έπος.
Πρέπει να έγραψε 12 δράματα , απ’ τα οποία ο Σουίδας αναφέρει τα 10:
ΕΡΓΑ: (σωζώμενοι τίτλοι):
Ακτέων, 2. Αμφιάραος, 3. Αχιλλεύς, 4. Βάκχαι, 5. Δεξάμενος, 6. Εριγόνη, 7. Θυέστης, 8. Λεύκιππος, 9. Πέρσις, 10. Τήλεφος.==============
Κράτης:
Ο Κράτης ήταν αρχαίος κωμικός ποιητής της Αθήνας, που πήρε 3 φορές το Α’ βραβείο στα Μεγάλα Διονύσια. 1η φορά βραβεύτηκε πιθανώς προς το τέλος της 10ετίας του 450 π.Χ. ή στις αρχές της του 440 π.Χ.. Σε ένα σχόλιο περί του Ιππέα του Αριστοφάνη αναφέρεται ότι ξεκίνησε στο θέατρο ως ηθοποιός σε έργο του Κρατίνου.
Ο Αριστοφάνης στον Ιππέα 537-40 (424 π.Χ.) τον αναφέρει ως σημαντικό αντιπρόσωπο της προηγούμενης γενεάς, ενώ ο Αριστοτέλης λέει στο Ποιητική, ότι υπό την επιρροή των κωμικών ποιητών Επίχαρμου και Φόρμι, από τη Σικελία, ο Κράτης εγκατέλειψε για πρώτη φορά την κωμωδία με ιαμβικό μέτρο, για να κάνει πιο πολυσύνθετη και δραματοποιημένη την πλοκή των έργων του. Το λεξικό Σούδα αναφέρει ότι ο αδελφός του ήταν ο επικός ποιητής Επίλυκος (άγνωστων λοιπών στοιχείων).
Από τις κωμωδίες του Κράτη διασώζονται 60 αποσπάσματα (συμπεριλαμβανομένων 4 dubia) με 10 τίτλους: Γείτονες, Ἥρωες, Θηρία, Λάμια, Μέτοικοι, Παιδιαί (Παιχνίδια), Πεδῆται, Ῥήτορες, Σάμιοι, Τόλμαι.
Δεν ξέρουμε αν ταυτίζεται με το πρόσωπο του Κράτη Β’, έναν άλλο κωμικό ποιητή τον οποίον αναφέρει το Σουίδα και του αποδίδει τα 3 έργα: Θησαυρός, Ὄρνιθες, Φιλάργυρος.
Κι εδώ κλείνει κι ο Κράτης, χώρις άλλα στοιχεία ή αποσπάσματα.==============
Κρωβύλος:
Κωμικός ποιητής της Νέας και Μέσης Κωμωδίας, σύγχρονος του Υπερείδη (389-322π.Χ.). Ο Αθηναίος αναφέρει τις κωμωδίες του:
Απαγχομένος,
Απολείπουσα ή Απολιπούσα,
Ψευδυποβολιμαίος.
Αυτά μόνο για τον ποιητή Κρωβύλο.==============
Λυκοφρονίδης:
Ποιητής διθυράμβων του 4ου π.Χ.αι., για τον οποίο δεν υπάρχει καμμία πληροφορία, εκτός από 8 στίχους δυο ποιημάτων του, που σώζει ο Αθηναίος [XIII 564a ,XV 670e].
Και τίποτε άλλο γι’ αυτόν τον ποιητή.==============
Λυσιάδης:
Κωμικός ποιητήςτης Μέσης Κωμωδίας που έζησε στα μέσα του 4ου π.Χ. αι. Αναφέρεται μία δραματική του νίκη.
Αυτά μόνο για το Λυσιάδη.==============
Mάγνης:
Ο Μάγνης ήταν αρχαίος κωμικός ποιητής της Αθήνας. Έζησε τον 5ο π.Χ. αι. κι ήτανε σύγχρονος του Χιωνίδη. Από τους πρωτοπόρους ποιητές της Αρχαίας Κωμωδίας, οι Χιωνίδης & Μάγνης, είναι οι αρχαιότεροι γνωστοί κωμικοί ποιητές (δηλ. εκείνοι που παρουσιάσανε το έργο τους πριν από τον Κρατίνο) και ζήσανε στην ηρωική εποχή των Περσικών πολέμων. Αναφέρονται ως νικητές στα Μεγάλα Διονύσια. Είχε μεγάλη επιτυχία στο κοινό της εποχής, αφού κέρδισε 11 Α’ νίκες στα Διονύσια (η 1η το 472). Ο δε Χιωνίδης ήταν ο νικητής στον 1ο κρατικό διαγωνισμό κωμωδίας στα Μεγάλα ή εν άστει Διονύσια, το 486 π.Χ.
(Στην ελληνική μυθολογία ο Μάγνης ήτανε γιος του Αιόλου και της Εναρέτης, αδελφός του Κρηθέα, του Σισύφου, του Αθάμαντα, της Περιμήδης και της Κανάκης κι ήταν ο γενάρχης των Μαγνήτων. Από κάποια Ναϊάδα Νύμφη απέκτησε 2 γιούς, τον Πολυδέκτη και το Δίκτυ, που ίδρυσαν αποικία στη Σέριφο. Κατά μίαν άλλη παράδοση ο Μάγνης κι η Φιλοδίκη αποκτήσανε τον Ευρύνομο και τον Ηιονέα. Ο Παυσανίας όμως αναφέρει ότι μόνον ο Ηιονέας ήτανε γιος του Μάγνητα. Σε μια 3η εκδοχή ο Μάγνης είναι σύζυγος της Μελιβοίας και πατέρας του Αλέκτορα. Κάποιες πηγές τον αναφέρουνε σα γιο του Δία και της Θυίας, αδελφό του Μακεδόνα, με τον οποίο έζησε στη Πιερία και τον Όλυμπο. Ο Νίκανδρος γράφει πως ήτανε γιος του Άργου και μαζί με τη Καλλιόπη, γονέας του Υμεναίου. Ως παιδιά του Μάγνητα φέρονται από μερικούς συγγραφείς κι οι Γλάφυρος, Πίερος, Λίνος και Ιάλεμος).
Έργα του Μάγνητα κατεγράφησαν μεν αλλά σώζονται μόνον οι τίτλοι κι είναι τα εξής 9: Βαρβίτιδες, Βάτραχοι, Γαλεομυομαχία, Διόνυσος, Λυδοί, Ὄρνιθες, Πιτακίς ή Πυτακίδης, Ποάστρια, Ψῆνες
Το Σουίδα αναφέρει πως ο Χιωνίδης άκμασε 8 έτη πριν από τους Ελληνο-Περσικούς Πολέμους, δηλαδή το 487 π.Χ. Αλλά ο Μάινεκε πιστεύει ότι δεν άκμασε πριν το 460 π.Χ. Σ’ επιβεβαίωση αυτής της χρονιάς παραθέτει τον Αθηναίο, ο οποίος ανέφερε ένα κομμάτι των Πτωχών του, που αναφέρει το Γνέσιππο, ποιητή σύγχρονο με τον Κράτινο. Ο Αριστοτέλης σημειώνει επίσης ότι ο έζησε πολύ μετά τον Επίχαρμο. Αλλά ο Αθηναίος σημείωσε επίσης ότι ορισμένοι επικριτές εκείνη την εποχή θεωρούσαν τους Πτωχούς ως ψευτοχιωνιδικό έργο. Ομοίως, ορισμένοι μελετητές (π.χ. Heinrich Ritter) διαφωνούν έντονα κατά της γνησιότητας των παρατηρήσεων του Αριστοτέλη.
Για τον Χιωνίδη σώζονται μόλις 3 τίτλοι, οι εξής: Ήρωες, Πτωχοί & Πέρσαι
Και για τους 2, Μάγνη & Χιωνίδη, δεν έχω άλλα στοιχεία.==============
Μελανιππίδης:
Ο Μελανιππίδης ήταν αρχαίος Έλληνας ποιητής διθυράμβων από τη Μήλο κι ο πατέρας του λεγότανε Κρίτων. Άκμασε περί τα τέλη του 6ου’ και μέσα στον 5ο αι. π.Χ. Υπήρξεν ο αρχαιότερος αντιπρόσωπος της νέας τότε τεχνικής των διθυράμβων όπου οι διάλογοι δεν απαγγέλλονταν πλέον αλλά αυτά τα ίδια τα πρόσωπα εμφανίζονταν και παρίσταναν την υπόθεση. Έγραψεν επίσης επικά ελεγειακά κι επιγράμματα και ζούσε κατά την 65η Ολυμπιάδα, ήτοι γύρω στο 516 π.Χ. Αυτός 1ος εισήγαγε τις “αναβολές” (μικρά προοίμια), τα οποία και καυτηριάζει ο Αριστοτέλης στη Ρητορική. Κατά το 493 π.Χ. φέρεται νικητής σε ποιητικό αγώνα στην Αθήνα σύμφωνα με το Πάριο Χρονικό.
Ο Μελανιππίδης ο νεώτερος ήταν Αρχαίος Έλληνας ποιητής διθυράμβων, εγγονός του Μελανιππίδη του Μήλιου -η μητέρα ήτανε κόρη του κι ο πατέρας λεγότανε κι αυτός Κρίτων. Άκμασε περί τα μέσα του 5ου αι. π.Χ.κι έγραψεν επίσης λυρικά ποιήματα. Χαρακτηρίζεται από το Ξενοφώντα ως ο άριστος των διθυραμβοποιών της εποχής του, εφάμιλλος σε ποιητική αξία του Σοφοκλή και του Ομήρου, ο δε Πλούταρχος τον θεωρούσε ως ένα εκ των μεγάλων ιδρυτών της μουσικής. Έργα του, αναφέρονται τα: Δαναΐδες, Περσεφόνη και Μαρσύας, των οποίων ελάχιστα αποσπάσματα διασώθηκαν. Σε απόσπασμα εκ του Μαρσύα η Αθηνά κατηγορεί τον αυλό ως μουσικό όργανο που παραμορφώνει το σωματικό κάλλος., εις δε εκ της Περσεφόνης ότι οι άνθρωποι από τη στιγμή που γνώρισαν τη γεύση του οίνου απαξιούν το ύδωρ, (και οι δύο χαρακτηρισμοί φαντάζουν σήμερα ως επιθεωρησιακοί). Λόγω της μεγάλης του φήμης μετακλήθηκε στην Αυλή του Βασιλέως της Μακεδονίας Περδίκκα Β’ όπου και πέθανε το 412 π.Χ.
Δεν έχω άλλα στοιχεία για τους 2 αυτούς ποιητές.==============
Ναυσικράτης:
Κωμικός ποιητής της Μέσης Κωμωδίας, που σώθηκαν ελάχιστα αποσπάσματά του: 12 στίχοι από τον Ναύκληρο και 3 από τη Περσίδα.
Αυτά και για τον Ναυσικράτη.==============
Νικόστρατος:
Κωμικός ποιητής της Μέσης Κωμωδίας, που φέρεται σαν ο 3ος γιός του Αριστοφάνη. Από το έργο του έχουνε σωθεί 38 αποσπάσματα, ενώ κάποιες απ’ τις κωμωδίες του αποδίδονται στο Φιλέταιρο.
ΕΡΓΑ: (σωζώμενοι τίτλοι):
1. Άβρα, 2. Άντυλλος, 3. Βασιλείς, 4. Διάβολος, 5. Εκάτη, 6. Ησίοδος, 7. Ιεροφάντης, 8. Κλίνη, 9. Λάκωνες, 10. Μάγειρος, 11. Οινοπίων, 12. Πάνδροσος, 13. Πατριώται, 14. Πλούτος, 15. Ρήτωρ, 16. Τοκιστής, 17. Ψευδοστιγματίας.
Αυτά για τον Νικόστρατο.
==============
Νικοχάρης:
Κωμικός ποιητής της Μέσης Κωμωδίας, γεννημένος στην Αθήνα το 420 π.Χ., γιος του κωμικού Φιλωνίδη. Πέθανε το 354 π.Χ. Το 388 π.Χ., διαγωνίστηκε με τον Αριστοφάνη και τον Νικοφώντα, με το έργο Λάκωνες, ενώ οι άλλοι δύο πήραν μέρος με τα Πλούτος κι Αδωνις αντίστοιχα. Εγραψε πάνω από πενήντα κωμωδίες. Σώθηκαν ελάχιστα αποσπάσματα κι οι τίτλοι:
Αγαμέμνων, Αμυμόνη, Γαλάτεια, Ηρακλής Γάμων, Ηρακλής Χορηγός, Κένταυροι, Κρήτες, Λήμνιαι, Πέλοψ.
Δεν έχω κάτι άλλο για τον ποιητή αυτόν.
==============
Ξέναρχος:
Κωμικός ποιητής της Μέσης Κωμωδίας, που έζησε στα χρόνια του Μ.Αλεξάνδρου. Η ακμή του τοποθετείται στα 350 π.Χ. Σώζωνται 8 τίτλοι έργων του και μερικά αποσπάσματα που έχει δημοσιεύσει ο Meineke.
Τίποτε άλλο για τον ποιητή αυτόν.
==============
Πίνδαρος:==============
Πλάτων:==============
Πλάτων ο κωμικός:
Κωμικός ποιητής της Αρχαίας και Μέσης Κωμωδίας, σχεδόν σύγχρονος με τον Αριστοφάνη. Δημιουργός πολιτικών κωμωδιών, έζησε την εποχή του Πελοποννησιακού πολέμου. Στους τίτλους των έργων του συναντούμε πρώτη φορά τα ονόματα των πολιτικών προσώπων που χτυπούσε, όπως Υπέρβολος, Πείσανδρος, Κλεοφώντας. Παράλληλα αναφερθηκε και στη γενικότερη ελληνική πολιτική, όπως στο έργο Ελλάς ή Νήσοι.
Το λεξικό Σουίδα αναφέρει 30 τίτλους έργων του, όπου εμπεριέχονται κι αρκετά νόθα.
ΕΡΓΑ: (σωζώμενοι τίτλοι): 1 Αδωνις, 2 Δαίδαλος, 3 Κλεοφώντας, 4 Μέτοικοι, 5 Μύρμηκες, 6 Μαμμάκυνθος, 7 Μενέλεως, 8 Νίκαι, 9 Νυξ Μακρά, 10 Ποιητής, 11 Πείσανδρος, 12 Υπέρβολος, 13 Φάων.
Φάων, το πόθος των γυναικών για τον αφροδισιακό δαίμονα, το έργο ανέβηκε το 391 π.Χ. Από τον Αθηναίο αναφέρονται ως έργα του και τα Ανδροφόνος, Πανηγυρισταί, Συνεξαπατών κι άλλα.
Αυτά τα ολίγα για τούτο τον μεγαλόσχημο ποιητή.
==============
Ρίνθων ο Συρακούσιος:
Ποιητής του 4ου π.Χ.αιώνα, από τις Συρακούσες, που με βάση τους Φλύακες, την ελληνική φάρσα της κάτω Ιταλίας της εποχής, δημιούργησε την Ιλαροτραγωδία, που το περιεχόμενό της κινείται μεταξύ σοβαρού και γελοίου, με θέμα τη διακωμώδηση των μύθων, ενώ οι ηθοποιοί, εμφανίζονταν με πληθωρική εμφάνιση και φαλλούς. Πρέπει να έγραψε περίπου 38 έργα, απ’ τα οποία σώζωνται οι εξής τίτλοι:
Αμφιτρύων, Ευνοβάται, Ηρακλής, Ιφιγένεια εν Αυλίδι, Ιφιγένεια εν Ταύροις, Μήδεια, Ορέστης, Τήλεφος.
Δεν έχω κάτι άλλο για τον ποιητή αυτόν.==============
Σωτάδης:
Ο Σωτάδης ήτανε ποιητής από τη Μαρωνεία της Κρήτης, που άκμασε στα έτη της βασιλείας του Πτολεμαίου Φιλάδελφου, μέσα στον 4ο αι. π.Χ. Σύμφωνα με μαρτυρίες αρχαίων συγγραφέων κι ιδιαίτερα του Στράβωνος, υπήρξεν αρχηγός της σχολής της σατιρικής ποίησης των Κιναιδολόγων ή Κιναιδογράφων. Για τη ζωή και το έργο του έγραψαν ο γιος του Απολλώνιος κι ο κριτικός Καρύστιος από τη Πέργαμο. Οι κωμωδίες του, που μόνον ελάχιστα αποσπάσματα κι οι τίτλοι έχουνε σωθεί, ονομάζονταν Φλύακες ή Κίναιδοι ή Ιωνικοί Λόγοι. Γραφτήκανε σε γλώσσα Ιωνική κι αποτελούσαν μυθολογικές παρωδίες όπως η Εις Άδου Κατάβασις, Πρίηπος, Αμαζών κ.ά. Τα ποιήματά του ήτανε γνωστά στην αρχαία γραμματολογία. Σ’ ό,τι αφορά το ποιητικό μέτρο, εισήγαγε κάποιες καινοτομίες. Το σωτάδειο μέτρο αποτελείται από 2 ίσα 2μετρα κώλα ιωνικών από μείζονος ποδών, από τα οποία το 1ο είναι 8ληκτο, ενώ το 2ο καταληκτικό και χωρίζονται μεταξύ τους με διαίρεση. Η ποίησή του επαινείται γενικά από τους παλαιούς ως ευφυής και χαρίεσσα.
Ο Αθήναιος του άσκησε κριτική, γιατί όπως γράφει στους Δειπνοσοφιστές, όταν ο τελευταίος ήτανε στην Αλεξάνδρεια κοντά στο βασιλιά Πτολεμαίο χλεύασε το βασιλιά μεταξύ άλλων και για το γάμο του με την Αρσινόη. Οι στίχοι του Σωτάδη στρέφονταν τόσο φανερά κατά του βασιλιά, ώστε διώχθηκε από αυτόν και αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την Αλεξάνδρεια. Συνελήφθη όμως από τον στρατηγό του Πτολεμαίου, Πάτροκλο, που τον έκλεισε σε μολύβδινο κιβώτιο και τον έριξε στη θάλασσα, όπου πνίγηκε, περί τις αρχές του 3ου αι. π.Χ.
Αυτά όλα κι όλα που έχω γι’ αυτόν.==============
Τιμόθεος:
Ο Τιμόθεος (446 – 357-60 π.Χ.) ήταν Έλληνας μουσικός και διθυραμβικός ποιητής απ’ τη Μίλητο, γιος του Θέσανδρου. Τα μουσικά του έργα είχανε κυρίως μυθολογικό κι ιστορικό χαρακτήρα κι ενδεχομένως να υπήρξε μαθητής του Φρύνη του Μυτιληναίου. Περιγράφεται πως εισήγαγε επιπλέον χορδές στη λύρα, αυξάνοντας τες στις 11 (ἐνδεκακρουμάτοις), κάτι που κατά την εποχή εκείνη προκάλεσε τη δυσαρέσκεια των Σπαρτιατών και των Αθηναίων. Επίσης έφερε σημαντικά μεγαλύτερη ποικιλία μέτρων και τόνων και εισήγαγε μονωδικά τραγούδια στο διθυραμβικό χορικό τραγούδι. Παράλληλα, πέρασε κάποια χρόνια στην αυλή του Αρχέλαου Α’ της Μακεδονίας και συγχέεται μερικές φορές μ’ έναν άλλο διάσημο μουσικό, τον αυλητή Τιμόθεο το Θηβαίο ο οποίος βρισκότανε στην αυλή του Μ. Αλεξάνδρου.
Μεταξύ 450 και του θανάτου του Μ. Αλεξάνδρου, απ’ όλη τη προηγούμενη λυρική ποίηση, μεσουρανούνε κυρίως ο νόμος κι ο νέος διθύραμβος (ο τελευταίος χωρίς στροφική διαίρεση, πλέον, με απόλυτη επικυριαρχία της μουσικής και της μουσικότητας του λόγου, με ανεπτυγμένη τη συγγένεια τους προς τα δραματικά είδη, με ένθετες αναβολές, άριες, δηλαδή μακρές ωδές για σολίστα). Ένας από τους κύριους εκπρόσωπους της θεατροποιημένης αυτής τάσης ποίησης είναι κι ο Τιμόθεος. Πρόκειται για τη νέα σχολή ποίησης που διακηρύσσει περήφανα σέ ποίημά του (παρακάτω).
Κατά τη παράδοση έγραψε διθυράμβους και νόμους και συνέχισε με μουσικούς νεωτερισμούς τη ποίηση του δασκάλου του Φρύνη. Διασώζονται κάποια τμήματα από το συνολικό έργο του, το πιο γνωστό εκ των οποίων είναι το Πέρσαι (223 στίχοι), που αφορά στη ναυμαχία της Σαλαμίνας (480 π.Χ.) και στο οποίο γίνεται αναφορά κι από τον Πλούταρχο ως προς την ελευθερία κι ανεξαρτησία των Ελλήνων. Σημαντικό τμήμα του κειμένου ανακαλύφθηκε το 1902 στο Αμπουκίρ της βορειοκεντρικής Αιγύπτου σε πάπυρο του 4ου αι. π.Χ. (φωτ.) και για το οποίο υπάρχει πλήθος σχολίων από τον Ούλριχ Βιλαμόβιτς (1903) ως προς των αριθμό των χορδών της λύρας, χρονολόγηση του ποιητή και τα αποσπάσματα. Στο κείμενο περιγράφονται διάφορα επεισόδια της ναυμαχίας και γενικά περιγράφεται η ανωτερότητα κι η μεγαλύτερη άνεση των Ελλήνων έναντι των Περσών στο υγρό στοιχείο. Εκτιμάται πως ίσως το ποιήμα γράφτηκε περί το 412 π.Χ.
Τα Ποιήματα
Δεν τραγουδάω τώρα πια τραγούδια αρχαία,
τί τα δικά μου είναι καλλίτερα, τα νέα.
Ζευς ο νέος βασιλεύει και πολύ-πολύ μακρυά
είναι του Κρόνου η εξουσία η παλιά.
Εμπρός, ν’ αποχωρήσει η Μούσα η παλιά!==============
Υγίνος:
Ο Γάιος Ιούλιος Υγίνος (Gaius Iulius Hyginus, 64 π.Χ. -17) ήταν Λατίνος συγγραφέας, μαθητής του διάσημου Αλέξανδρου του Πολυίστορα, και απελεύθερος του Οκταβιανού Αυγούστου. Καταγόταν από την Ιβηρία (κατ’ άλλους από την Αλεξάνδρεια). Οδηγήθηκε στη Ρώμη ως δούλος, απελευθερώθηκε όμως από τον Οκταβιανό Αύγουστο. Έγινε μαθητής του Αλεξάνδρου του Πολυίστορα κι απέκτησε ευρεία μόρφωση, χάρη στην οποία διορίσθηκε βιβλιοθηκάριος της Παλατινής Βιβλιοθήκης κατά τον Σουετώνιο, που σχολιάζει ότι περιέπεσε σε μεγάλη φτώχεια στα γεράματά του κι υποστηριζόταν από τον ιστορικό Clodius Licinus.
H καταγωγή του ήταν ισπανική, αλλά σύμφωνα με ορισμένους άλλους πρόκειται για τον Αλεξανδρινό Υginus μαθητή του πολυμαθέστατου Κορνηλίου Αλεξάνδρου που επονομάστηκε Πολυΐστωρ. Αρχικά ήτανε δούλος, ίσως αιχμάλωτος πολέμου και στη συνέχεια απελευθερώθηκε από τον αυτοκράτορα κι εκτός από τα καθήκοντα του δασκάλου ανέλαβε και τη θέση του βιβλιοθηκάριου της Παλατινής Βιβλιοθήκης (Σουητ., Περ. γραμμ., ΧΧ). Υπήρξε προσωπικός φίλος του Οβίδιου και του Κλωδίου Λικίνου. Ο Υγίνος, πολύπλευρος ερευνητής και πολυμαθέστατος, συνέγραψε πολλά έργα, τα οποία όμως χάθηκαν, ανάμεσα σε αυτά περιλαμβάνονται τα σχόλια στον Propempticon του Κίννα, μια πραγματεία για τον Βιργίλιο. Ωστόσο αρκετά αμφισβητούνται βάσιμα. Συνέγραψε τοπογραφικές και βιογραφικές πραγματείες, διατριβές για τη γεωργία και τη μελισσοκομία κι άλλα, όλα χαμένα. Πιθανότερα έργα του θεωρούνται τα εξής:
De vita rebusque illustrium virorum
De urbibus
De familiis Trojanis
De proprietatis deorum
De penatibus
Υπομνήματα στον Βιργίλιο κ.ά.
Στο όνομά του υπάρχουν δύο σύνολα σχολικών σημειώσεων, που συνοψίζουν τις μυθολογικές πραγματείες του: Μία συλλογή ιστοριών, οι Fabulae (Μύθοι) και μια Ποιητική Αστρονομία, (Poeticon Astronomicon). Αμφότερα τα έργα είναι περιλήψεις, ύφος κι επίπεδο γλώσσας, με τα παιδαριώδη λάθη (ιδιαίτερα στην απόδοση των ελληνικών πρωτοτύπων ονομάτων), έχουνε τεθεί σαν επιχειρήματα για την άποψη ότι ένας τόσο διακεκριμένος άνθρωπος των γραμμάτων όπως ο Γάιος Ιούλιος Υγίνος δεν μπορεί να τα έχει γράψει. Υποστηρίζεται ότι πρόκειται για περιλήψεις που έγιναν μετά το 150 μ.Χ. των Genealogiae του Υγίνου από άγνωστο επιμελητή.
Οι Fabulae αποτελούνται από περίπου 300 πολύ συνοπτικά κι απλά γραμμένους μύθους κι ουράνιες γενεαλογίες. Είναι πολύτιμο για τη χρήση έργων Ελλήνων τραγικών ποιητών που έχουνε χαθεί. Εκεί ο συγγραφέας παραθέτει σε πρωτόγονη μορφή ό,τι κάθε μορφωμένος Ρωμαίος της εποχής του έπρεπε να γνωρίζει από ελληνική μυθολογία στο απλούστερο δυνατό επίπεδο. Σήμερα ωστόσο συνιστά ορυχείο πληροφοριών, καθώς οι περισσότερες εκδοχές των αρχαίων μύθων έχουνε πλέον χαθεί, όπως λίγο έλειψε να γίνει και με αυτό το έργο: Μόνο ένα χειρόγραφο υπήρχε, ο Codex Freisingensis (περ. 900 μ.Χ., τεμάχιά του φυλάσσονται στο Μόναχο), που μεταγράφηκε από τον Jacob Micyllus το 1535, που ίσως έδωσε και τον τίτλο που γνωρίζουμε σήμερα.
Το άλλο έργο, αυτό που ο αρχικός τίτλος ήταν De Astronomia (Περί Αστρονομίας), τυπώθηκε 1η φορά, με εικονογράφηση του Erhard Ratdolt στη Βενετία το 1482, ως Clarissimi uiri Hyginii Poeticon astronomicon opus utilissimum (Ποιητική Αστρονομία υπό του διασημοτάτου Υγίνου, έργον χρησιμώτατον). Το έργο καταγράφει τους αστέρες ανά αστερισμό, αλλά κυρίως αφηγείται τους μύθους που συνδέονται με τους διάφορους αστερισμούς, σε εκδοχές βασιζόμενες κυρίως στο έργο Καταστερισμοί του Ερατοσθένους.
Η Μικρή Άρκτος
Ο Αγλαοσθένης συγγραφέας των Ναξιακών, ισχυρίζεται ότι πρόκειται για την Κυνόσουρα, μια εκ των Ιδαίων Νυμφών και τροφών του Δία. Λέει επίσης ότι στην πόλη Ιστοίς (Histoe), την οποία ίδρυσε ο Νικόστρατος και οι άνθρωποί του, ο λιμένας και η ευρύτερη περιοχή έφεραν την ονομασία Κυνόσουρα χάρη σ᾽ εκείνη. Αυτή συγκαταλεγόταν στους Κουρήτες, άγρυπνους φύλακες του Δία. Άλλοι υποστηρίζουν ότι οι Νύμφες Ελίκη και Κυνόσουρα ανέθρεψαν τον Δία και σε αναγνώριση της προσφοράς τους καταστερίσθηκαν, αποκαλούμενες αμφότερες, Αρκούδες. Εμείς τις ονομάζουμε Βορείους (septentriōnēs).
Ωστόσο είχε ειπωθεί από πολλούς ότι η Μεγάλη Άρκτος μοιάζει με κάρο και οι Έλληνες κάνουν λόγο για Άμαξα. Ο λόγος για τις παραλλαγές αυτές μας παρέχεται: Αυτοί οι οποίοι αρχικά παρατήρησαν τ’ άστρα και υπέθεσαν ότι ανήκαν σε διάφορους αστερισμούς, αποκάλεσαν την ομάδα αυτή όχι Αρκούδα αλλά κάρο, καθώς δύο από τα επτά άστρα τα οποία έμοιαζαν ισομεγέθη και πλησιέστερα μεταξύ τους θεωρήθηκαν βόδια και τα υπόλοιπα πέντε σχημάτιζαν κάρο. Έτσι, το σημείο πλησίον του σχηματισμού αυτού ήθελαν να το αποκαλούν Βοώτη. Πράγματι, ο Άρατος υποστηρίζει ότι ούτε ο Βοώτης μήτε η Άμαξα οφείλουν τα ονόματά τους στα παραπάνω, αλλά επειδή η Άρκτος, ομοιάζουσα με τροχήλατο κάρο περιφέρεται γύρω από τον πόλο που ονομάζεται Βόρειος και ο Βοώτης λέγεται ότι την οδηγούσε. Στο συλλογισμό του αυτό φαίνεται να κάνει σημαντικό λάθος, καθώς αργότερα όπως αναφέρει ο Παρμενίσκος επικαλούμενος κάποιους αστρονόμους, τα άστρα που εμπλέκονταν στον σχηματισμό του αστερισμού της Άρκτου ήσαν εικοσιπέντε και όχι επτά. Κι έτσι, αυτός που προηγουμένως οδηγούσε την άμαξα και αποκαλούνταν Βοώτης, τώρα ονομαζόταν Αρκτοφύλαξ (φύλακας της Άρκτου) και αυτή (ή άλλοτε αποκαλούμενη Άμαξα) κατά του Ομηρικούς χρόνους ονομαζόταν Άρκτος. Για τους Βορείους (septentriōnēs) ο Όμηρος λέει ότι έφεραν και τα δύο ονόματα της Αρκούδας και της Άμαξας· πουθενά δεν αναφέρεται στο Βοώτη με την ονομασία Ακτοφύλαξ.
Ποικίλες είναι επίσης οι απόψεις για το λόγο που η Μικρή Άρκτος αποκαλείται Φοινίκη (Phoenice), γιατί αυτοί που τη χρησιμοποιούσαν ως πλοηγό τους λέγεται ότι έχαιραν μεγαλύτερης ακρίβειας και προστασίας και γιατί επίσης εφόσον ήταν πιο αξιόπιστη από την Μεγάλη Άρκτο δεν την ακολουθούσαν όλοι. Αυτοί οι άνθρωποι δε μοιάζουν να έχουν αντιληφθεί το λόγο που αποκαλούνταν Φοινίκη. Ο Θαλής ο Μιλήσιος, που μελέτησε προσεκτικά αυτά τα θέματα και πρώτος απ᾽ όλους την ονομάτισε Άρκτο, είχε Φοινικική καταγωγή, όπως υποστηρίζει ο Ηρόδοτος. Ως εκ τούτου όλοι εκείνοι στην Πελοπόνησσο χρησιμοποίησαν την Άρκτο (που είχε περιγράψει ο Θαλής), οι Φοίνικες ναυτικοί παρατηρούσαν ωστόσο το ίδιο άστρο (που ‘χε ανακαλυφθεί προγενέστερα και θεωρούσαν ότι εφόσον το ακολουθούσαν πιστά θα τους κατηύθυνε με ακρίβεια, το ονομάτησαν δε, Φοινίκη, χάριν της καταγωγής του εξευρευνητή της.==============
Φερεκράτης:
Κωμικός ποιητής της Αρχαίας Κωμωδίας,που πρωτύτερα υπήρξε υποκριτής κι έζησε στα τέλη του 5ου π.Χ. αι. Σύμφωνα με τον Σουίδα, είχε λάβει μέρος στις εκστρατείες του Αλεξάνδρου. Ο Φερεκράτης στα έργα του έθιξε θέματα που αφορούσαν στη κοινωνία της εποχής του, αλλά και τη πολυπόθητη απ’ όλους ειρήνη. Εδωσε ακόμη τ’ όνομά του σ’ ένα μέτρο,το φερεκράτειο, χωρίς όμως να ‘ναι γνωστό αν εκείνος το δημιούργησε ή απλά το χρησιμοποιούσε. Από τη πλοκή, καθώς και τους χαρακτήρες των έργων του, θεωρείται πρόδρομος της Μέσης και της Νέας κωμωδίας. Τα έργα του: Κοριαννώ, Πεταλήν και Θάλατταν (χαμένα), έχουν ονόματα από εταίρες.
Αποδίδονται σ’ αυτόν 18 τίτλοι έργων, αν κι ήδη οι Αλεξανδρινοί είχαν αμφιβολίες για κάποιους απ’ αυτούς.
ΕΡΓΑ: (σωζώμενοι τίτλοι): 1 Αγριοι, 2 Θάλατταν, 3 Κραπάταλοι, 4 Κοριαννώ, 5 Μεταλλείς, 6 Πεταλήν, 7 Χίρων.
Άγριοι: ο χορός των μισανθρώπων αποστρέφεται τον πολιτισμό. Αφού τον εγκαταλείπουν για να ζήσουν με τους άγριους, στη συνέχεια τον νοσταλγούν…
Κραπάταλοι: Σαν θέμα του παρουσιάζεται ένα ταξίδι στον Κάτω κόσμο.
Μεταλλείς: Η ζωή,και πάλι στον Κάτω κόσμο, παρουσιάζεται ευτυχισμένη. Το φανταστικό αυτό ταξίδι κάνει μια Αθηναία, η οποία φθάνει στον Αδη περνώντας μέσα από τις στοές των μεταλλείων του Λαυρίου. Από το έργο αυτό ο Αθηναίος διέσωσε 33 στίχους.
Χίρων: Η Κυρά-Μουσική θρηνεί για όσα υποφέρει από τους Νεοτονικούς.
Τέλος και γι’ αυτόν τον ποιητή, τα στοιχεία.==============
Φιλονίδης:
Κωμικός ποιητής της Αρχαίας Κωμωδίας που έζησε κι έδρασε τον 5ο π.Χ.αι. στην Αθήνα. Ασχολιόταν επίσης με τη διεύθυνση του χορού και τη σκηνοθεσία. Ο Σουίδας αναφέρει ως έργα του: Απήνη, Κοθόρνοι, Φιλέταιροι.
Τέλος και γι’ αυτόν τον ποιητή.==============
Φιλόξενος:
Ο Φιλόξενος ήταν αρχαίος Έλληνας ποιητής, γνωστός για τους διθυράμβους που ‘γραψε τον 5ο – 4ο π.Χ. αι. περίπου. Γεννήθηκε το 435 π.Χ. στα Κύθηρα και πέθανε στην Έφεσο το 380-79 π.Χ., σύμφωνα με το Πάριο Χρονικό. Ενώ ήταν ακόμα σε νεαρά ηλικία αιχμαλωτίστηκε κι έγινε δούλος. Πουλήθηκε αρχικά σε κάποιον Σπαρτιάτη ονομαζόμενο Αγεσύλο και στη συνέχεια στον ποιητή Μελανιππίδη, που τελικά τον απελευθέρωσε και του δίδαξε ποίηση και μουσική. Έζησε ένα διάστημα στη Σικελία και στην αυλή του τυράννου των Συρακουσών Διονυσίου του πρεσβύτερου, ο οποίος ασχολείτο με τη ποίηση. Οι επικρίσεις του όμως για τα δραματικά έργα του Διονυσίου τον εξοργίσανε τόσο ώστε να τον οδηγήσει σε λατομείο. Κάποιοι άλλοι ιστορικοί αιτιολογούν την απόφαση αυτή στις σχέσεις που ‘χε με την ερωμένη του Διονυσίου, Γαλάτεια. Απελευθερώθηκε τελικά και κατέφυγε στον Τάραντα, εν συνεχεία στη Κόρινθο κι από ‘κει στην Έφεσο. Λένε πως όταν ο Διονύσιος τον ελευθέρωσε, κάλεσε να τονε φέρουνε μπρος του και τονε ρώτησε ξανά να του πει τη γνώμη του για τα ποιήματά του. Ο Φιλόξενος αποκρινόμενος στο Διονύσιο είπε: “Ας με οδηγήσουν και πάλι στα λατομεία!”
Υπάρχουν αρκετές αναφορές γύρω από το Φιλόξενο. Ο κωμικός ποιητής Αντιφάνης, στη κωμωδία του Τριταγωνιστής, λέει γι’ αυτόν: “Θεός εν ανθρώποις ήν εκείνος, ειδώς την αληθώς μουσικήν – ήταν ένας θεός ανάμεσα στους ανθρώπους, γιατί γνώρισε την αληθινή μουσική“. Σύμφωνα με τον Πλούταρχο διθύραμβοί του, μαζί μ’ άλλα έργα, στάλθηκαν από τον Άρπαλο, παιδικό φίλο του Μ.Αλεξάνδρου, στα Σούσα για να παιχτούνε στις γιορτές των γάμων του. Ο Διογένης Λαέρτιος αναφέρει (Δ’, 6, 36) ότι κάποτε ο Φιλόξενος ακούγοντας μερικούς κτίστες να τραγουδάνε παράτονα κάποιες από τις μελωδίες του άρχισε να γκρεμίζει τις πλίθες με τις οποίες αυτοί κτίζανε, λέγοντας τους: “όπως εσείς καταστρέφετε τα έργα μου, έτσι κι εγώ καταστρέφω τα δικά σας“.
Σύμφωνα με το λεξικό Σουίδα, έγραψε 24 διθυράμβους κι ο Πλούταρχος στο έργο του Περί Μουσικής (1141C, 1142C, 30-31) τον μνημονεύει, μαζί με τον Τιμόθεο, ως σημαντικό και καινοτόμο δημιουργό, αν κι από άλλους επικριθήκανε γι’ αυτές τους τις καινοτομίες. Το πιο γνωστό κι αρτιότερα σωζόμενο έργο του ήταν ο Κύκλωψ ενώ αναφέρονται ακόμα ο Υμέναιος, Γενεαλογία Αιακιδών Μελικώς και το Δείπνον. Το έργο Κύκλωψ ή Πολύφημος & Γαλάτεια έχει σα θέμα του τον έρωτα του Κύκλωπα Πολύφημου προς τη Γαλάτεια και πρέπει να γράφτηκε όταν ζούσε στη Σικελία. Ήταν ένας από τους σημαντικώτερους ποιητές διθυράμβων (συνθέτης τραγουδιών) της εποχής του, που αγαπήθηκε πολύ όσο ζούσε, αλλά κι αργότερα. Ο Πλούταρχος λέει πως έργα του εκτελεστήκανε στους γάμους του Μ.Αλεξάνδρου στα Σούσα. Ητανε παροιμιώδης για τη πολυφαγία του, από την οποία και πέθανε. Ο Αθήναιος διέσωσε 3 αποσπάσματα ποιητών που αναφέρονται σ’ αυτόν.
Ο Φαινίας διηγείται για τον ποιητή που είχε μεγάλη αγάπη για το φαγητό, ότι κάποτε δειπνούσε καλεσμένος στο σπίτι του τυράννου Διονυσίου (των Συρακουσών). Όταν είδε να προσφέρουν στον οικοδεσπότη ένα λυθρίνι μεγάλο ενώ σε αυτόν ένα μικρό, έπιασε το μεγάλο ψάρι και το ακούμπησε στο αυτί του. Τον ρώτησε ο Διονύσιος για ποιο λόγο το έκανε αυτό κι ο Φιλόξενος του απάντησε ότι, επειδή γράφει τη “Γαλάτεια”, θα ήθελε να ρωτήσει κάτι το λυθρίνι για το βασίλειο του Νηρέα. Επειδή όμως το δικό του ήταν μικρό, πήρε του Διονυσίου, που ήταν μεγαλύτερο σε ηλικία και ήξερε πολύ περισσότερα. Ο Διονύσιος γέλασε και του έδωσε το μεγάλο.
Ο Καλλίμαχος γράφει πως αφού πλενόταν είτε βρισκότανε στο σπίτι του είτε ταξίδευε σ’ άλλες πόλεις, επισκεπτότανε διάφορα σπίτια συνοδευόμενος από δούλους που κρατούσαν λάδι, ξίδι, γάρο κι άλλα καρυκεύματα. Έμπαινε λοιπόν απρόσκλητος στα διάφορα σπίτια, έβλεπε το γεύμα που έτρωγαν, το έφτιαχνε με τα καρυκεύματα που είχε μαζί του, ώστε να είναι της αρεσκείας του και μετά άρχιζε να τρώει. Όταν κάποτε επισκέφθηκε την Έφεσο, πήγε στην αγορά και τη βρήκε εντελώς άδεια. Ρώτησε το λόγο και του είπανε πως γινόταν ένας γάμος κι όλα τα προϊόντα είχανε πουληθεί για το γαμήλιο γεύμα. Πλύθηκε κι απρόσκλητος πήγε στο σπίτι του γαμπρού. Μετά το γεύμα τραγούδησε, αρχίζοντας έτσι:
“Υμέναιε, λαμπρέ θεέ…” κι ενθουσίασε τόσο πολύ τον κόσμο, καθώς ήτανε ποιητής διθυράμβων, που ο γαμπρός του είπε: “Φιλόξενε, κι αύριο εδώ θα δειπνήσεις“. Και τότε ο Φιλόξενος απάντησε: “Αν δεν πουλάνε τρόφιμα στην αγορά“. Ποιαν άλλη επιλογή είχε άλλωστε, αφού ο γαμπρός είχε εξαντλήσει τα αποθέματα στην αγορά.
Ο Μάχων λέει: “Ο Φιλόξενος ήτανε παθιασμένος ψαροφαγάς. Μια μέρα λοιπόν, στις Συρακούσες, αγόρασε ένα χταπόδι μήκους περίπου ενός μέτρου. Αφού το έψησε, το έφαγε σχεδόν όλο, εκτός από το κεφάλι. Μετά όμως αρρώστησε σοβαρά από βαρυστομαχιά. Οι συγγενείς του φώναξαν τον γιατρό. Αυτός, μόλις τον εξέτασε, τους ενημέρωσε ότι η υγεία του ήταν σε πολύ κρίσιμη κατάσταση και τονε ρώτησε αν είχε τακτοποιήσει όλες του τις εκκρεμότητες. Ο ασθενής, καταλαβαίνοντας ότι αρχίζει το ταξίδι για τον άλλο κόσμο, ανακοίνωσε τη στερνή του επιθυμία: “Ο Χάρων… δεν μου επιτρέπει να αργοπορήσω κι η βάρκα του με περιμένει. Μαύρη μοίρα με καλεί και δεν είναι δυνατόν να μην υπακούσω. Αφού λοιπόν έχω το δικαίωμα να πάρω μαζί μου κάτι δικό μου, καθώς έτσι εσπευσμένα ξεκινώ για τον άλλο κόσμο, φέρτε μου να πάρω ό,τι απέμεινε από το χταπόδι μου“.
Γενικά λατρεύητκε για τη πρωτότυπην έκφραση και τη μελωδικότητα του έργου του.
Αυτά έχω όλα κι όλα για κείνον!==============
Χιωνίδης:
Κωμικός της Αρχαίας Κωμωδίας, αρχαιότερος από τον Μάγνητα. Υπήρξε νικήτής στο πρώτο διαγωνισμό κωμωδίας στα Διονύσια το 487 π.Χ.
Δεν έχω άλλα στοιχεία.
Τ E Λ O Σ
