Πρόλογος-Εισαγωγή
Το 42ο άρθρο μου, για τις Γυναίκες Του Κόσμου, αφορά σε μια Δούκισσα, που την αγάπησε όλος ο κόσμος -ακόμα κι αυτοί που τη κουτσομπολέψανε. Μια Δούκισσα πρόγονο της Λαίδης Νταϊάνα, που λάτρεψε τη λογοτεχνία, τη πολιτική -κι επηρέασε πολύ τα πράγματα- με σημαντικούς προγόνους επίσης, μπόλικα παιδάκια, ένα σύζυγο, έναν έρωτα και λατρεία για το τζόγο κι υπερχρεώθηκε γι’ αυτό, αλλά λένε πως οι ωραίοι έχουνε χρέη και τέλος, ήτανε μια… ας τη πω μια “Κοκό” του 18ου αι.
Μια γυναίκα που δε συντάραξε τον κόσμο με τα φεμινιστικά -αν και το πάλεψε λιγάκι- δεν άλωσε το χώρο των επιστημών ή της αστρολογίας και δε διέπρεψε αισθητά σε κανέναν ιδιαίτερο τομέα, αλλά έπαιξε σημαντικό ρόλο για τη στροφή του κόσμου και κυρίως είχε μια καρδιά πραγματικό διαμάντι.
Αγγλία στο μέσο του 18ου αι. λοιπόν με τους τραχείς νόμους και τα… εύκαμπα ήθη της καλής κοινωνίας, -γιατί αν είσαι ρεζίλης δεν κάνεις, δεν μπορείς να κάνεις, σκάνδαλα τρανταχτά, άντε το πολύ-πολύ να κλέψεις καμμιά φρατζόλα ψωμί. Μέσα σ’ αυτόν τον αιώνα λοιπόν ήρθε στο κόσμο η γυναίκα που ‘ναι το σημερινό θέμα μας. Πολύ σας ζάλισα πάλο και νομίζω πως είναι πια καιρός να μιλήσουμε για τη Τζορτζιάννα Σπένσερ Κάβεντις ή Λαίδη Τζι (Georgiana Spencer Cavendish).
Τζιωρτζιάννα Σπένσερ Κάβεντις, Δούκισσα του Ντεβονσάιρ
Μια Μικροπαντρεμμένη Κόρη
Η Georgiana Cavendish, Δούκισσα του Devonshire (το γένος Spencer 7 Ιουνίου 1757 – 30 Μάρτη 1806) ήταν Αγγλίδα αριστοκράτις, κοινωνική, πολιτική διοργανωτής, συγγραφέας κι ακτιβίστρια. Γεννημένη στην οικογένεια Σπένσερ, παντρεμένη με τον οικογένεια Κάβεντις, ήταν η 1η σύζυγος του Γουίλιαμ Κάβεντις, 5ου δούκα του Ντέβονσαϊρ και μητέρα του 6ου δούκα του Ντέβονσαϊρ. Η Δούκισσα ήτανε διάσημη για το χάρισμα, τη πολιτική επιρροή, την ομορφιά, την ασυνήθιστη συζυγική διευθέτηση, τις ερωτικές σχέσεις, τη κοινωνικοποίηση και τη φήμη της για τον εθισμό της στα τυχερά παιχνίδια, οδηγώντας τη σε ένα τεράστιο χρέος. Ήταν η προ-προ-προ-γιαγιά της Λαίδης Νταϊάνα, πριγκήπισσας της Ουαλλίας. Οι ζωές τους, με διαφορά 2 αιώνων, έχουν συγκριθεί με τραγωδία.
Η Δούκισσα γεννήθηκε ως Μις Τζορτζιάνα Σπένσερ, στις 7 Ιουνίου 1757, ως το πρώτο παιδί του Τζον Σπένσερ (αργότερα κόμη Σπένσερ) και της συζύγου του, Τζορτζιάνα (το γένος Πόιντζ, αργότερα κόμισσα Σπένσερ), στο σπίτι της οικογένειας Σπένσερ, Άλθορπ. Μετά τη γέννηση της κόρης της, η μητέρα της, Λαίδη Σπένσερ, έγραψε ότι «θα είμαι τόσο μεροληπτική με το αγαπητό μου μικρό Τζι, που νομίζω ότι ποτέ δεν θα αγαπήσω άλλο τόσο καλά». Ακολούθησαν δύο μικρότερα αδέλφια: η Ενριέττα (“Χάριετ”) κι ο Τζορτζ. Η κόρη της αδελφής της Henrietta, Lady Caroline Lamb, θα γίνει συγγραφέας κι ερωμένη του Λόρδου Βύρωνα. Ο John Spencer, δισέγγονος του John Churchill, 1ου δούκα του Marlborough, προερχόταν από πλούσια αγγλική οικογένεια ευγενών. Έχτισε το Spencer House ως οικογενειακή κατοικία στο St. James’s του Λονδίνου και μεγάλωσε τα παιδιά του εκεί. Ο Λόρδος κι η Λαίδη Σπένσερ είχαν αυτό που θεωρήθηκε ασυνήθιστα ευτυχισμένος κι αποδεδειγμένα στοργικός γάμος για την εποχή, μεγαλώνοντας τα παιδιά τους σύμφωνα με τις «σύγχρονες» και φωτισμένες ιδέες του John Locke και του Jean-Jacques Rousseau. Η οικογένεια κινήθηκε σε πολιτικούς και λογοτεχνικούς κύκλους και ταξίδεψε ευρέως κατά την παιδική ηλικία της Georgiana. Ήταν η αγαπημένη της οικογένειας κι είχε έναν εξαιρετικό στενό δεσμό με τη μητέρα της, που ομολόγησε ότι την ευνοούσε έναντι των άλλων παιδιών της, αλλά αυτή η σταθερότητα έληξε απότομα όταν χωρίστηκε από τους γονείς της όταν ταξίδεψαν στην Ιταλία για την υγεία του πατέρα της. Ενώ η μητέρα της παραδέχτηκε ότι ήταν «δύσκολο» να την αφήσει πίσω, η κύρια αφοσίωσή της ήτανε στον σύζυγό της κι όχι στα παιδιά της. Αυτή η εγκατάλειψη ήτανε βαθύ σοκ για την Georgiana, που έγινε αισθητά ανήσυχη στο να ευχαριστήσει και συναισθηματικά εξαρτημένη από τους γύρω της.
Όταν ο πατέρας της ανέλαβε τον τίτλο του υποκόμη Spencer το 1761, έγινε η αξιότιμη Georgiana Spencer. Το 1765, ο πατέρας της έγινε κόμης Spencer και Lady η Georgiana Spencer.
Το 1766, ο θάνατος του 4ου παιδιού των Spencers, λίγο μετά τα πρώτα γενέθλιά της και στη συνέχεια η απώλεια μιας άλλης κόρης μετά από λίγες εβδομάδες μόλις 3 χρόνια μετά, ξεκίνησε μιαν εποχή εμμονικών ταξιδιών και τυχερών παιχνιδιών, καθώς αναζητούσαν απόσπαση της προσοχής από τη «βαρειά θλίψη» τους. Η μητέρα της Georgiana προσπάθησε να εξισορροπήσει τη κοσμική μέγγενη του τζόγου μέχρι το πρωί με την αυταπάρνηση και τα καλά έργα, αλλά γνώριζε, όπως κι άλλοι, ότι αυτή η εμμονή δεν βασιζόταν σε πραγματική θρησκευτική αφοσίωση. Ο τζόγος που απορρόφησε τη προσοχή των προβληματικών γονιών της κι έγινε ρουτίνα στο σπίτι θα γινότανε διάχυτη επιρροή για το υπόλοιπο της ζωής της Georgiana. Το 1772, στα 15 της, όταν έμεινε με την οικογένειά της στο Spa της Ολλανδίας, τη γνώρισε ο William Cavendish, 5ος δούκας του Devonshire (1748-1811).
Στα 17α γενέθλιά της, στις 7 Ιουνίου 1774, η Λαίδη Τζορτζιάνα Σπένσερ παντρεύτηκε τον πιο κατάλληλο εργένη της κοινωνίας, τον Γουίλιαμ Κάβεντις, τον 5ο Δούκα του Ντέβονσαϊρ, που ήταν 9 χρόνια μεγαλύτερός της. Ο γάμος πραγματοποιήθηκε στην ενοριακή εκκλησία του Wimbledon. Ήτανε μικρή τελετή που παρευρέθηκαν μόνο οι γονείς της, η γιαγιά της από τη πλευρά του πατέρα της Λαίδη Κάουπερ, ένας από τους υποψήφιους κουνιάδους της κι η σύντομα μέλλουσα κουνιάδα της, η Δούκισσα του Πόρτλαντ. Οι γονείς της ήταν απρόθυμοι ν’ αφήσουν τη κόρη τους να φύγει κι ενώ ήτανε τώρα παντρεμμένη μ’ έναν από τους πλουσιότερους κι ισχυρότερους άνδρες της χώρας, προσπαθούσαν ακόμα να ασκήσουν τη γονική επιρροή τους και να τη κρατήσουνε συναισθηματικά εξαρτημένη απ’ αυτούς. Ο πατέρας της, που πάντα έδειχνε στοργή στα παιδιά του, της έγραψε: «Αλλά πράγματι αγαπημένη μου Γεωργιάνα, δεν ήξερα μέχρι πρόσφατα πόσο σε αγαπούσα. Μου λείπεις κάθε μέρα και κάθε ώρα». Ο δεσμός μεταξύ της Georgiana και της μητέρας της συνεχίστηκε μετά το γάμο της σε μια δια βίου αλληλογραφία. Πολλά από τα γράμματά τους σώζονται.
Μια Θλιμμένη Μικροκόρη
H Λαίδη Τζιωρτζιάννα Η Ενριέττα & Τζωρτζ
Σ’ αντίθεση με τη μητέρα της, η Georgiana δεν είχε βγει στη κοινωνία για αρκετές σαιζόν, ούτε είχε δεχτεί τον Δούκα επειδή τον αγαπούσε και τον προτιμούσε από όλους τους άλλους. Ο Δούκας του Ντέβονσαϊρ, που αναφέρεται ως «ο Δούκας» από την οικογένεια και τους φίλους του, ήτανε διαβόητα συγκρατημένος και σιωπηλός άνθρωπος, που περιγράφεται ως «ανίκανος για οποιοδήποτε ισχυρό συναίσθημα και στερημένος από κάθε ενέργεια και δραστηριότητα του νου». Έχοντας ως κύριο κίνητρο να ευχαριστήσει τους γονείς της με έναν επιφανή γάμο, η Georgiana πίστευε ότι η εξωτερική αποστασιοποίησή του θα μπορούσε να κρύβει στοργική προσωπικότητα παρόμοια με του εσωστρεφούς πατέρα της κι ότι στο γάμο τους θα ήταν σύζυγος και σύντροφος. Δυστυχώς έκανε λάθος. Αν κι ήρθαν πιο κοντά αργότερα, στην αρχή του γάμου τους ο δούκας δεν μπορούσε να καλύψει τις συναισθηματικές ανάγκες της και γρήγορα έμαθε ότι ο ρόλος της ήταν αποκλειστικά να δημιουργήσει κληρονόμο και να εκπληρώσει τις κοινωνικές της υποχρεώσεις. Είχαν λίγα κοινά ενδιαφέροντα και καθώς η κοινωνία υπαγόρευε ότι δεν ήταν της μόδας για το σύζυγο και τη σύζυγο να φαίνονται πάρα πολύ ο ένας στη παρέα του άλλου, ο δούκας ήτανε σε θέση να συνεχίσει τον εργένικο τρόπο ζωής του περνώντας νύχτες παίζοντας χαρτιά στο Brooks’s. Αλλά αυτό επέτρεψε επίσης στη Georgiana ν’ ακολουθήσει το δικό της εθισμό στον τζόγο. Φίλοι και παρατρεχάμενοι των Devonshires, γνωστοί ως «κύκλος του Devonshire House» (από την κύρια κατοικία των Devonshire στο Λονδίνο) περιελάμβαναν πολλούς διάσημους πολιτικούς, εξυπνάκηδες και λογοτεχνικές προσωπικότητες, όπως ο Thomas Grenville και ο Richard Brinsley Sheridan. Αλλά περιελάμβανε επίσης τις περισσότερες σκατοπαλιοκουτσομπόλες, ελευθεριακές, σπάταλες και διαβόητες γυναίκες της εποχής, συμπεριλαμβανομένου του John Frederick Sackville, 3ου δούκα του Dorset, του Charles James Fox, της Frances Villiers, κόμισσας του Τζέρσεϋ και της Elizabeth Lamb, υποκόμισσας της Μελβούρνης. Τελειοποίησαν το «Devonshire House drawl», είδος αριστοκρατικού patois που ήταν εν μέρει επηρεασμός, εν μέρει μωρουδίστικη ομιλία.
Αγκάλιασε τη φρενήρη δίνη της κοινωνίας κι όλους τους περισπασμούς που προσέφερε. Η θέση της σήμαινε ότι ήταν ηγέτης της μόδας και το πνεύμα, η προσωπικότητα κι η έμφυτη αίσθηση του στυλ της τη κάνανε γρήγορα περιζήτητη δημοφιλή φιγούρα από μόνη της. Οι δημόσιες εικασίες σχετικά με το πότε ο φρενήρης τρόπος ζωής της θα οδηγούσε σε κατάρρευση ικανοποιήθηκαν όταν απέβαλε για 2η φορά τον Απρίλη του 1776. Ο παράγοντας που συνέβαλε στο στρες ήταν ότι ήταν βαθειά χρεωμένη και φοβόταν να το πει στο Δούκα. Ήλπιζε να συγχωρεθεί μετά τη γέννηση του 1ου τους παιδιού. Αυτή η κατάσταση επιδεινώθηκε καθώς ο δούκας τάχθηκε με τη κοινή γνώμη, που κατηγόρησε την αποβολή της στον απερίσκεπτο τρόπο ζωής της. Όταν οι πιστωτές της απείλησαν να απευθυνθούν σ’ αυτόν, αναγκάστηκε να εμπιστευτεί τους γονείς της. Έξαλλοι, πλήρωσαν τα χρέη της, αλλά επέμειναν να ομολογήσει στο Δούκα. Τους τα επέστρεψε συμφωνώντας και στη συνέχεια δεν αναφέρθηκε ξανά στο θέμα. Αν η Λαίδη Σπένσερ ταρακουνήθηκε όταν ανακάλυψε ότι η κόρη της της απέκρυπτε μυστικά, η Τζορτζιάνα ήταν πιο νευρική που το θέμα αντιμετωπίστηκε με σιωπή εκ μέρους του συζύγου της, παρά με θυμό.
Πριν από το γάμο τους, ο δούκας είχε αποκτήσει μια νόθα κόρη, τη Σάρλοτ Γουίλιαμς, που γεννήθηκε από μια σχέση με πρώην υφάντρια, τη Σάρλοτ Σπένσερ (που δεν είχε καμμία σχέση με τον Οίκο των Σπένσερ). Αυτό ήταν άγνωστο στη Δούκισσα μέχρι χρόνια μετά το γάμο της με τον Δούκα. Μετά το θάνατο της μητέρας του παιδιού, ο δούκας επέλεξε ν’ αναλάβει την ευθύνη γι ‘αυτήν και ζητήθηκε από τη δούκισσα να μεγαλώσει η ίδια τη Σάρλοτ. Η Georgiana ήταν «πολύ ευχαριστημένη» με τη Charlotte, αν κι η μητέρα της Lady Spencer εξέφρασε την αποδοκιμασία της: «Ελπίζω να μην έχετε μιλήσει γι’ αυτήν στους ανθρώπους». Η Γεωργιάνα απάντησε: «Είναι το καλύτερο χιουμοριστικό μικρό πράγμα που είδατε ποτέ».
Στα τέλη του 1777, η Georgiana συναντήθηκε με τη κυρία Mary Graham, στο Μπράιτον που ‘χε πάει για να βελτιώσει τη γονιμότητά της, ενώ η Mary ήταν εκεί για την εύθραυστη υγεία της. Η Λαίδη Κλερμόν ανέφερε στη Λαίδη Σπένσερ για την άμεση εγγύτητα της Τζορτζιάνα με τη Μαίρη, περιγράφοντάς την ως «ένα πολύ όμορφο είδος κοριτσιού. Μακάρι να είχε μισή ντουζίνα ακόμα τέτοια φαβορί». Θα αλληλογραφούσαν με πάθος. Η Georgiana είχε βρει επιτέλους κάποιον γνήσιο που θα μπορούσε να ξεσπάσει χωρίς κριτική ή τύψεις. Όμως, το 1781, ο γιατρός διέταξε τη Μαρία να μεταφερθεί σε θερμότερο κλίμα για τους αδύναμους πνεύμονές της. Η Georgiana ήτανε συντετριμμένη και προσπάθησε να αναζητήσει τον αντικαταστάτη της, χωρίς αποτέλεσμα.
Ωστόσο πολύ καλοαναθρεμμένη κόρη
Η Μαμά κι η Μικρή Τζιωρτζιάννα παίζουνε
Το 1782, ενώ βρισκόταν σε καταφύγιο από το Λονδίνο με τον Δούκα, η Georgiana συνάντησε τη Λαίδη Ελισάβετ (ή Bess) Foster, κόρη του Frederick Augustus Hervey, 4ου κόμη του Μπρίστολ. Η Bess είχε χωρίσει από τον σύζυγό της και ζούσε σχεδόν άπορη με τη θεία της στο Bath. Έξυπνη, εύγλωττη και φιλόδοξη, η Bess έγινε μέλος της οικογένειας του Devonshire -ως η καλύτερη φίλη της Georgiana κι ερωμένη του δούκα. Έγινε στενή φίλη της, που ‘χε μείνει άπορη μετά τον χωρισμό της από τον σύζυγό της και τους δύο γιους της. Δεδομένου του δεσμού που αναπτύχθηκε μεταξύ των δύο γυναικών (και της δύσκολης θέσης που βρισκόταν η νέα της φίλη), με τη συγκατάθεση του Δούκα η Georgiana συμφώνησε να ζήσει μαζί τους η Λαίδη Ελισάβετ. Όταν ο Δούκας ξεκίνησε μια σεξουαλική σχέση με τη Λαίδη Ελισάβετ, δημιουργήθηκε ένα ménage à trois και κανονίστηκε η Λαίδη Ελισάβετ να ζει μαζί τους μόνιμα. Ενώ ήταν σύνηθες για τα αρσενικά μέλη της ανώτερης τάξης να έχουν ερωμένες, και οι γυναίκες αριστοκράτες να έχουν εραστές, δεν ήτανε συνηθισμένο ή γενικά αποδεκτό για ερωμένη να ζει τόσο ανοιχτά με παντρεμένο ζευγάρι. Επιπλέον, η Georgiana ήταν απελπιστικά μόνη από το γάμο της με το Δούκα και τελικά έχοντας βρει αυτό που πίστευε ότι ήταν ο ιδανικός φίλος, έγινε συναισθηματικά κοντά στη Λαίδη Ελισάβετ. Ό, τι κι αν σκέφτηκε πραγματικά γι’ αυτό, η Δούκισσα σίγουρα έγινε συνένοχη στη σχέση της καλύτερης φίλης της με τον σύζυγό της. Σε ένα από τα γράμματά της, η Georgiana έγραψε στην Bess: «Αγαπητή μου Bess, ακούς τη φωνή της καρδιάς μου να σου κλαίει; Νιώθεις τι είναι για μένα να είμαι χωρισμένη από σένα;» Φαίνεται ότι η Bess είχε επίσης βαθειά συναισθηματική σύνδεση με την Georgiana: στο θάνατό της χρόνια αργότερα, ένα μενταγιόν από τα μαλλιά της Georgiana βρέθηκε γύρω από το λαιμό της Elizabeth, καθώς και ένα βραχιόλι που περιείχε επίσης τα μαλλιά της Georgiana σε τραπέζι δίπλα στο νεκροκρέβατό της. Στη σύγχρονη εποχή έχει προταθεί ότι η Λαίδη Ελισάβετ υπαινίχθηκε τον τρόπο της στο γάμο εκμεταλλευόμενη τη φιλία και την αλληλεξάρτηση της Δούκισσας από αυτήν και «μηχανεύτηκε τον τρόπο της» σε σεξουαλική σχέση με τον Δούκα. Είναι αλήθεια ότι η Λαίδη Ελισάβετ είχε επίσης καλά τεκμηριωμένες σεξουαλικές σχέσεις με άλλους άνδρες ενώ βρισκόταν στο «ερωτικό τρίγωνο» με τον Δούκα και τη Δούκισσα. Μεταξύ των συγχρόνων τους, η σχέση μεταξύ της δούκισσας του Ντέβονσαϊρ και της λαίδης Ελίζαμπεθ Φόστερ αποτέλεσε αντικείμενο εικασιών, που συνεχίστηκαν πέρα από την εποχή τους. Το ίδιο το ερωτικό τρίγωνο ήτανε διαβόητο θέμα. Ήταν ακανόνιστη διευθέτηση σε γάμο υψηλού προφίλ. Η σχέση της Λαίδης Ελισάβετ με τον Δούκα είχε ως αποτέλεσμα 2 νόθα παιδιά: μια κόρη, την Caroline Rosalie St Jules κι ένα γιο, τον Augustus Clifford.
Παρά τον αποστασιοποιημένο και φιλάργυρο σύζυγό της και τον ασταθή γάμο της, οι κοινωνικοί κανόνες υπαγόρευαν ότι η Georgiana πρέπει να παράξει ένα κληρονόμο έστω από εξωσυζυγική σεξουαλική επαφή από τη πλευρά της για να είναι κοινωνικά αποδεκτή. Η 1η επιτυχημένη εγκυμοσύνη είχε ως αποτέλεσμα τη γέννηση της Λαίδης Georgiana Dorothy Cavendish στις 12 Ιουλίου 1783. Ονομαζόταν “Little G”, θα γινόταν η κόμισσα του Carlisle και θα είχε το δικό της παιδί. Η Georgiana ανέπτυξε ισχυρό μητρικό συναίσθημα μεγαλώνοντας τη Charlotte κι επέμεινε να θηλάσει τα δικά της παιδιά (σε αντίθεση με το αριστοκρατικό έθιμο να έχει μια παραμάνα -γεγονός εντελώς σπάνιο για την εποχή, αλλά πραγματικά αξιοθαύμαστο). Στις 29 Αυγούστου 1785, μια δεύτερη επιτυχημένη εγκυμοσύνη οδήγησε σε μια άλλη κόρη: τη λαίδη Χάριετ Ελίζαμπεθ Κάβεντις, που ονομάζεται «Χάριο», η οποία θα γινόταν κόμισσα Γκράνβιλ και θα είχε δικά της παιδιά. Τελικά, στις 21 Μαΐου 1790, η δούκισσα γέννησε έναν αρσενικό κληρονόμο του δουκάτου: τον William George Spencer Cavendish, ο οποίος πήρε τον τίτλο του μαρκήσιου του Hartington κατά τη γέννηση και ονομάστηκε “Hart”. Δεν θα παντρευόταν ποτέ και θα γινόταν γνωστός ως «ο εργένης δούκας». Με τη γέννηση του μαρκήσιου του Hartington, η Georgiana μπόρεσε να πιάσει εραστή.
Ενώ δεν υπάρχουν στοιχεία για το πότε η Georgiana ξεκίνησε τη σχέση της με τον Charles Grey (αργότερα Earl Grey), έμεινε έγκυος από αυτόν το 1791. Σταλμένη στη Γαλλία, η Georgiana πίστευε ότι θα πέθαινε στη γέννα. Απελπισμένη, έγραψε ένα γράμμα στον νεογέννητο γιο της δηλώνοντας: «Μόλις είσαι αρκετά μεγάλος για να καταλάβεις αυτό το γράμμα, θα σου δοθεί. Περιέχει το μόνο δώρο που μπορώ να σου κάνω -την ευλογία μου, γραμμένη στο αίμα μου… Αλίμονο, έχω φύγει πριν προλάβεις να με γνωρίσεις, αλλά σε αγαπώ, σε θηλάζω 9 μήνες στο στήθος μου. Σ’ αγαπώ πολύ». Στις 20 Φεβρουαρίου 1792, η Ελίζα Κόρτνεϊ γεννήθηκε χωρίς επιπλοκές. Η καρδιά της Georgiana ράγισε για άλλη μια φορά όταν αναγκάστηκε να δώσει τη παράνομη κόρη της Eliza στην οικογένεια του Grey. Αργότερα θα έκανε πολλές επισκέψεις στην κόρη της, παρέχοντάς της δώρα και στοργή κι η Eliza θα μεγάλωνε για να παντρευτεί τον αντισυνταγματάρχη Robert Ellice και να γεννήσει κόρη που θα τη πει Georgiana.
Υπήρξε επίσης μάρτυρας της παρενόχλησης και της φυλάκισης των φίλων της στη Γαλλική Επανάσταση. Δεν μπορούσε να αγνοήσει τα δεινά της Μαρίας-Αντουανέτας και, παρόλο που μετρούσε πολλούς αριστοκράτες επαναστάτες μεταξύ των φίλων της, δεν υποστήριξε τη Γαλλική Επανάσταση αυτή καθαυτή.
Ω Ναι! Και μάνα επίσης εξαίρετη
Στη διάρκεια της εξορίας της, αυτή κι οι σύντροφοί της ταξίδεψαν μέσω της Γαλλίας, της Ελβετίας και της Ιταλίας, τελικά εγκαταστάθηκαν στη Νάπολι, όπου λεηλατήθηκαν από τη ναπολιτάνικη κοινωνία. Όταν πήγε στη Γαλλία στις αρχές της 10ετίας του 1790, η Georgiana υπέφερε από απομόνωση κι ένιωσε έντονα τον αποχωρισμό από τα παιδιά της. Στη μεγαλύτερή της, έγραψε: «Το γράμμα σου με ημερομηνία 1 Νοέμβρη ήταν ευχάριστο για μένα και με μελαγχόλησε πολύ αγαπημένο μου παιδί. Αυτή η χρονιά ήταν η πιο οδυνηρή της ζωής μου. Όταν επιστρέψω σε σένα, δε θα σε αφήσω ποτέ ξανά -θα είναι πολύ μεγάλη ευτυχία για μένα & θα έχει αγοραστεί από πολλές ημέρες λύπης- πράγματι την ώρα που πεθαίνω μακρυά σου, σε λυπάμαι. Αν διασκεδάζω ή βλέπω κάτι που θαυμάζω, λαχταρώ να μοιραστώ την ευτυχία μαζί σου -αν, αντίθετα, είμαι έξω από το πνεύμα, εύχομαι τη παρουσία σου, που μόνο αυτή θα μου έκανε καλό». Προκειμένου να επιστρέψει στην Αγγλία και τα παιδιά της, υποχώρησε στις απαιτήσεις του συζύγου της και παραιτήθηκε από την αγάπη της για τον Charles Grey. Τα οικογενειακά αρχεία της εξορίας της στη Γαλλία στη συνέχεια διαγράφηκαν. Ωστόσο, στη διάρκεια αυτής της περιόδου, τα παιδιά του Δούκα και της Δούκισσας είχαν κάποια στιγμή ενημερωθεί για τον λόγο της απουσίας της.
Ενώ η δούκισσα του Ντέβονσαϊρ αντιμετώπισε τις γαμήλιες διευθετήσεις στην επιφάνεια καθ’ όλη τη διάρκεια του γάμου της, πιθανώς ως αποτέλεσμα υπέστη συναισθηματικές προκλήσεις, αν κι είχε σαφώς εθιστική φύση που χρονολογείται πριν από το γάμο της. Αναζητούσε προσωπική παρηγοριά από μια «διασκορπισμένη ύπαρξη» στα πάθη (κοινωνικοποίηση, μόδα, πολιτική, γραφή), στους εθισμούς (τζόγος, ποτό και ναρκωτικά) και στις σχέσεις (με αρκετούς άνδρες, όχι μόνο με τον Grey, πιθανώς συμπεριλαμβανομένου του εργένη John Sackville, 3ου δούκα του Dorset).
Η Georgiana ήταν χαρισματική, γενναιόδωρη, με καλό χιούμορ κι έξυπνη. Καλόκαρδη, ήθελε ενστικτωδώς να βοηθήσει τους άλλους κι από νεαρή ηλικία, έδινε με χαρά τα χρήματά της σε φτωχά παιδιά ή σε απελπισμένους φίλους της. Η λαίδη Charlotte Bury έγραψε για τη γενναιοδωρία της: «όταν κάποιο άτομο ερχόταν σε αυτήν σε οικονομική δυστυχία, πάντα τον ανακούφιζε και άφηνε τις δικές της δυσκολίες ακάλυπτες. Πολλές φορές έκανε λάθος σε αυτό. Κάποιος πρέπει να είναι ακριβώς πριν γίνει γενναιόδωρος. Αλλά είναι αδύνατο να μη γοητευτείς από την ευγενική παρόρμηση που την έκανε, χωρίς δισταγμό μιας στιγμής, να προστατεύσει την άλλη από τη δυστυχία». Η ενσυναίσθησή της επεκτάθηκε και προς τα ζώα. Αφού παρατήρησε μια πεινασμένη αγελάδα σε ένα χωράφι, συμπέρανε ότι ο ιδιοκτήτης της δεν μπορούσε να αντέξει οικονομικά να τη ταΐσει. Βρήκε τον άντρα και του έδωσε κάποια χρήματα.
Παρά το γεγονός ότι ήταν εξαιρετικά αμήχανη κι έκανε επίπονες προσπάθειες για να φανεί τέλεια, «φαινόταν πάντα φυσική, ακόμα κι όταν κλήθηκε να ανοίξει ένα χορό μπρος σε 800 άτομα. Θα μπορούσε να εμπλακεί σε φιλική κουβέντα με πολλούς ανθρώπους ταυτόχρονα» και να κάνει κάθε άτομο να αισθάνεται ξεχωριστό. Ευρέως περιγράφεται ως σχεδόν αδύνατο να την αντιπαθήσεικανείς, κατέκτησε τις καρδιές σχεδόν όλων όσων γνώρισε. Η καλλιτέχνιδα κυρία Delaney, Mary Delany, απηχεί πολλούς που κατέγραψαν τις εμπειρίες τους από τη συνάντηση μαζί της: «Ήτανε τόσο ευχάριστη, τόσο υποχρεωτική με τον τρόπο της, που είμαι αρκετά ερωτευμένη μαζί της. Δεν μπορώ να σας πω τα πολιτισμένα πράγματα που είπε, και πραγματικά αξίζουν ένα καλύτερο όνομα, που είναι καλοσύνη διανθισμένη με ευγένεια. Ελπίζω να φωτίσει και να αναμορφώσει τους συγχρόνους της!» Ακόμη κι η σεμνότυφη Frances Burney κερδήθηκε απρόθυμα από τη ταπεινή χάρη της. Δεν ήτανε σνομπ και δεν είχε τον συγκαταβατικό αέρα της αριστοκρατίας. Έκανε τους ανθρώπους όλων των τάξεων να αισθάνονται πολύτιμοι κι άνετοι στη παρέα της. Π.χ. της έλλειψης αέρα φάνηκε όταν χόρεψε με τον Γάλλο ηθοποιό Monsieur Tessier, αφού η Δούκισσα του Μάντσεστερ αρνήθηκε σνομπ να του μιλήσει επειδή κέρδιζε τα προς το ζην.
Τραβούσε Τα Πλήθη: Μόνο να μη είχε χρέη
Από παιδί έδειξε χαρακτηριστική ανάγκη να ευχαριστήσει τους άλλους και την ανάγκη για προσοχή. Η μητέρα της Georgiana Spencer, κόμισσα Spencer ενδιαφερόταν για την εκπαίδευση των κοριτσιών κι είχε συζητήσει να είναι προστάτιδα της εκπαιδευτικής ακαδημίας που επρόκειτο να ιδρύσει η ποιήτρια Bluestocking Anna Laetitia Barbauld. Η μητέρα μεγάλωσε τη κόρη για να συμπεριφέρεται σαν να ήταν αυλικός, πάντα στην επίδειξη. Αυτή η αυστηρή εκπαίδευση και κατάρτιση είχε αντίθετο αποτέλεσμα, αυξάνοντας μόνο τις τάσεις ευχαρίστησης των ανθρώπων δίπλα της. Η Λαίδη Σπένσερ ήξερε ότι ήταν εν μέρει υπεύθυνη για τα λάθη της κόρης της κι ανησυχούσε για το μέλλον της κόρης της. Το φυσικό της ταμπεραμέντο, σε συνδυασμό με την εξωτερίκευσή της, την έκανε ευερέθιστη, ευαίσθητη νεαρή γυναίκα ευάλωτη στη πίεση των συνομηλίκων. Πράγματι, έκανε το αντίθετο από αυτό που ήλπιζε η Mary Delany κι αντ’ αυτού διαφθείρεται από τους συγχρόνους της. Η αδυναμία της να πει όχι στους εκφυλισμένους φίλους της οδήγησε τη Georgiana σε πολλές γρατζουνιές ενάντια στη καλύτερη κρίση της κι ένιωθε ντροπή για τη συμπεριφορά της. Παρά τις προσπάθειές της, δεν μπόρεσε να ξεπεράσει τις αντιφάσεις της. Ήτανε δημοφιλής ηγέτης της κοινωνίας που ήταν ευρέως αγαπητή κι όμως ήτανε τόσο ανασφαλής κι εξαρτιόταν από την αμφίβολη αφοσίωση της Λαίδης Ελίζαμπεθ Φόστερ. Ήτανε πιστή φίλη, αλλά παρ’ όλ’ αυτά χειραγώγησε και ποτέ δεν ξεπλήρωσε έμπιστους φίλους για χρήματα για να πληρώσει τα χρέη της από τυχερά παιχνίδια. Συμπονούσε τα δεινά των φτωχών, αλλά δεν μπορούσε να σταματήσει τον δικό της υπερβολικό και καταστροφικό εθισμό στα τυχερά παιχνίδια.
Με το διάσημο στυλ της, τον πληθωρικό τρόπο ζωής, τη γενναιοδωρία και το γάμο της με τον ισχυρό δούκα του Ντέβονσαϊρ, η δούκισσα του Ντέβονσαϊρ ήταν ηγετική προσωπικότητα της κοινωνίας. Ήταν υψηλό έμβλημα της εποχής. Ήταν αναμφισβήτητα η Diana, πριγκήπισσα της Ουαλλίας της εποχής της. Η δημοτικότητά της στον Τύπο και το κοινό μπορεί να συγκριθεί με αυτό που βίωσε η απόγονός της περισσότερα από 200 χρόνια μετά. Όπως κι η Νταϊάνα, κάθε κίνηση που έκανε η Georgiana παρακολουθούνταν από τους γύρω της και στη συνέχεια αναφερόταν από τον Τύπο. Σε προσωπικό επίπεδο, η Georgiana κι η Diana είχανε πολλά κοινά: θέματα μητρικής εγκατάλειψης ως παιδιά, έναν περίφημα δυστυχισμένο γάμο, μια διαταραχή υπερφαγίας, το κοινό άγγιγμα, την επιθυμία να είναι το κέντρο της προσοχής κι αμοιβαία αγάπη για τα παιδιά τους.
Όπως κι η αγαπημένη της φίλη Μαρία Αντουανέτα, η δούκισσα του Ντέβονσαϊρ ήταν ένα από τα fashion icons της εποχής της και το κομψά φανταχτερό στυλ της την έκανε ηγέτη της μόδας στην Αγγλία. Κάθε στολή που φορούσε, συμπεριλαμβανομένου του χτενίσματός της, αντιγράφηκε αμέσως από τις μάζες. Το μοντέρνο styling των μαλλιών της και μόνο έφτασε κυριολεκτικά σε εξαιρετικά ύψη πάνω από τα πληθωρικά ρούχα της. Το 1774, ο Λόρδος Stormont της χάρισε ένα φτερό στρουθοκαμήλου από το Παρίσι μήκους 4 ποδιών. Εν μία νυκτί, έγινε τεράστια επιτυχία.
Η Δούκισσα ενθαρρύνθηκε από τον Φοξ να αναλάβει πιο ενεργό ρόλο στο κόμμα των Ουίγκς και τον Σεπτέμβρη του 1780 έκανε τη 1η της εκλογική εμφάνιση εκ μέρους του κόμματος, ανεβαίνοντας στο Ουέστμινστερ για να υποστηρίξει τον Φοξ. Την ίδια στιγμή που έφερνε δημοτικότητα στο κόμμα, η Γεωργιάνα κέρδιζε επίσης επιρροή μέσω της φιλίας της με τον νεαρό πρίγκηπα της Ουαλλίας, μετά τον Γεώργιο IV. Ήταν αρκετά κοντά για να προκαλέσουν φήμες για εξωσυζυγική σχέση, αλλά η Georgiana πάντα αρνιόταν ότι συνέβη ποτέ. Χρησιμοποιώντας την επιρροή της ως κορυφαία κοσμική και fashion icon (κάτι σα σημερινή Coco δηλαδή), η Δούκισσα του Devonshire συνέβαλε στη πολιτική, την επιστήμη και τη λογοτεχνία. Στο πλαίσιο των ένδοξων κοινωνικών της υποχρεώσεων, η δούκισσα συγκέντρωνε γύρω της μεγάλο σαλόνι λογοτεχνικών και πολιτικών προσωπικοτήτων. Μεταξύ των σημαντικότερων γνωριμιών της ήταν οι πιο σημαντικές προσωπικότητες της εποχής της, συμπεριλαμβανομένου του πρίγκηπα της Ουαλλίας (αργότερα βασιλιά Γεωργίου IV). Μαρία Αντουανέτα της Γαλλίας, η δούκισσα του Polignac κι ο αγαπημένος της στην αυλή, Charles Grey (αργότερα κόμης Grey και πρωθυπουργός της Βρεττανίας) κι η Λαίδη Μελβούρνη (ερωμένη του Πρίγκηπα της Ουαλλίας). Οι εφημερίδες κατέγραφαν κάθε εμφάνιση και δραστηριότητά της.
Ονομάστηκε «φαινόμενο» από τον Horace Walpole, που διακήρυξε, «αυτή σβήνει τα πάντα χωρίς να είναι ομορφιά. Αλλά η νεανική της φιγούρα, η ρέουσα καλή φύση, η σύνεση κι η ζωντανή σεμνότητα κι η σεμνή οικειότητα τη καθιστούνε φαινόμενο». Η Madame d’Arblay, που είχε μια προτίμηση για γνωριμίες ταλέντων, διαπίστωσε ότι η έλξη της δεν ήταν γενικά για την ομορφιά της, αλλά για πολύ περισσότερα, τα οποία περιελάμβαναν τον ωραίο «τρόπο, την ευγένεια και την ευγενική ηρεμία». Ο Sir Nathaniel Wraxall δήλωσε ότι η επιτυχία της ως άτομο βρισκόταν «στις ανέσεις και τις χάρες της απέλασής της, στους ακαταμάχητους τρόπους της και στην αποπλάνηση της κοινωνίας της».
Ως γνωστόν, όταν η δούκισσα έβγαινε από την άμαξά της μια μέρα, ένας Ιρλανδός σκουπιδιάρης αναφώνησε: «Συμπάθα με κι ευλογημένη να ‘σαι, κυρία μου, άσε με ν’ ανάψω τη πίπα μου στα μάτια σου!» Στη συνέχεια, όποτε άλλοι την επαινούσαν, η Δούκισσα απαντούσε: «Μετά το κομπλιμέντο του σκουπιδιάρη, όλοι οι άλλοι είναι ανούσιοι».
Πολιτικά έσκιζε αλλά ήτανε… Γυναίκα
Η οικογένεια Σπένσερ, από την οποία προήλθε η δούκισσα, ήταν ένθερμος υποστηρικτής του κόμματος των Ουίγκς, όπως κι η ίδια κι η οικογένεια Κάβεντις. Ωστόσο, επειδή η υψηλή θέση του Δούκα στο peerage δεν του επέτρεψε να συμμετέχει τόσο συχνά στη πολιτική, η Georgiana το πήρε ως θετική διέξοδο για τον εαυτό της. Σε μια εποχή που η υλοποίηση των δικαιωμάτων και του δικαιώματος ψήφου των γυναικών απείχε ακόμη περισσότερο από έναν αιώνα, έγινε πολιτική ακτιβίστρια, Ήταν η 1η γυναίκα που έκανε ενεργές και σημαντικές εμφανίσεις 1ης γραμμής στη πολιτική σκηνή. Έχοντας ξεκινήσει την ανάμειξή της στη πολιτική το 1778 (όταν ενέπνευσε μάζα γυναικών να προωθήσουν το κόμμα), απολάμβανε τον διαφωτισμό και τα ιδανικά του κόμματος κι ανέλαβε να κάνει εκστρατεία -ιδιαίτερα για έναν μακρυνό ξάδερφο, τον Τσαρλς Τζέιμς Φοξ, που ήταν επικεφαλής ηγέτης του κόμματος μαζί με τον Ρίτσαρντ Μπρίνσλεϊ Σέρινταν για τις πολιτικές των Ουίγκς που ήταν αντιμοναρχικές, υποστηρίζοντας την ελευθερία ενάντια στη τυραννία.
Την εποχή της εμπλοκής της, ο βασιλιάς Γεώργιος Γ’ (που απεχθανόταν τους Ουίγκς) κι οι υπουργοί του είχαν άμεση επιρροή στη Βουλή των Κοινοτήτων, κυρίως μέσω της εξουσίας πατρωνίας τους. Ο πρίγκηπας της Ουαλλίας, που πάντα απολάμβανε να πηγαίνει ενάντια στο σιτάρι με τον πατέρα του, εντάχθηκε στο κόμμα όταν η φίλη του η δούκισσα ενεπλάκη. Ήτανε γνωστή για τη διοργάνωση δείπνων που μετατράπηκαν σε πολιτικές συναντήσεις και χαιρόταν να καλλιεργεί τη συντροφιά λαμπρών ριζοσπαστών.
Στη διάρκεια των γενικών εκλογών του 1784, η Georgiana έγινε σημαντικό θέμα ελέγχου. Ευφάνταστες φήμες και πολιτικές γελοιογραφίες κυκλοφόρησαν στη διάρκεια της εκστρατείας, γελοιοποιώντας τη για την εξασφάλιση ψήφων με αντάλλαγμα σεξουαλικές και χρηματικές ανταμοιβές. Ο Thomas Rowlandson την σατίρισε ακόμη και με φήμη για τα εμπορικά φιλιά της στην έντυπη μορφή του “THE DEVONSHIRE, or Most Approved Method of Securing Votes”. Η μητέρα της τη παρακάλεσε να παραιτηθεί. Ωστόσο, η Georgiana δεν πτοήθηκε κι ήταν ανένδοτη στον ακτιβισμό της. Τη μέρα των εκλογών, η δούκισσα του Ντέβονσαϊρ περπάτησε στους δρόμους του Λονδίνου, κερδίζοντας φουσκάλες στα πόδια της, συναντώντας πρόσωπο με πρόσωπο τους κοινούς θνητούς ως ίσους. Έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην επιτυχία του Fox και του Lord Hood. Μετά την εκτεταμένη εκστρατεία και την αρνητική επίθεση των μέσων ενημέρωσης εναντίον της, μετά τη νίκη, αποσύρθηκε απ’ τη πολιτική αρένα για λίγο. Όταν η κρίση αντιβασιλείας του 1788-9 έδωσε στους Ουίγκς την ευκαιρία να επιστρέψουν στην εξουσία, η Georgiana ήταν και πάλι απασχολημένη με τη κομματική πολιτική. Το ημερολόγιό της για τους έντονους καβγάδες κι ελιγμούς που λάβανε χώρα παραμένει η πιο αναφερόμενη πηγή υλικού για τη περίοδο. Η Georgiana έκανε τζόκεϊ με τον Sheridan για να συμβουλεύσει τον Πρίγκηπα. Ενήργησε επίσης ως μαστίγιο του κόμματος, καλοπιάνοντας και πιέζοντας τα μέλη του κόμματος να παραμείνουν πιστά στον Φοξ. Αλλά ο Φοξ δεν υπολόγισε σωστά τη στρατηγική του και οι Ουίγκς κατέρρεαν ακόμη και πριν ο Γεώργιος Γ ́ ανακτήσει τις αισθήσεις του. Οι προσπάθειες της Georgiana να διατηρήσει το ηθικό του κόμματος και να κερδίσει δημόσια υποστήριξη για τους Whigs εμποδίστηκαν από την Jane, δούκισσα του Gordon, που προσλήφθηκε από τον William Pitt για να αντισταθμίσει το βάρος του Devonshire House. Ωστόσο, ήταν η Georgiana που έλαβε τη μεγαλύτερη ευθύνη για τη διαίρεση της κοινωνίας κάτω από τις κομματικές γραμμές. Μόλις ήτανε πρακτικό να το πράξουν, οι Devonshires και Bess πήγαν στο εξωτερικό στη Γαλλία για να ξεφύγουν από την ατμόσφαιρα της ευθύνης και της δυσαρέσκειας στο εσωτερικό.
Ακόμη και τα τελευταία χρόνια της ζωής της, προχώρησε στο πεδίο και προσπάθησε να βοηθήσει στην ανοικοδόμηση του κόμματος των Ουίγκς που ‘χε κατακερματιστεί. Οι προσπάθειές της ήταν μάταιες και το πολιτικό κόμμα τελικά διαλύθηκε 10ετίες μετά το θάνατό της.
Η παραίτηση του William Pitt το 1801 παρέσυρε τη δούκισσα πίσω στην πολιτική αρένα και δύο σημαντικές φιλίες αναζωπυρώθηκαν: ο Charles James Fox κι ο πρίγκηπας της Ουαλλίας ήταν για άλλη μια φορά σταθεροί επισκέπτες στο Devonshire House. Η Georgiana επανέλαβε τον προηγούμενο ρόλο της ως μία από τις στενότερες συμβούλους του Πρίγκηπα κι έπαιξε καθοριστικό ρόλο στο να κάνει τον Fox και τον Πρίγκηπα να διευθετήσουν τις διαφορές τους, καθώς και να επανενώσει τις διάφορες φατρίες των Whigs σε δύναμη που θα μπορούσε να συντονιστεί. Ενώ ο Πιτ επέστρεψε ως πρωθυπουργός το 1804, μετά το θάνατό του το 1806, η νέα κυβέρνηση -το «υπουργείο όλων των ταλέντων»- αποτελούνταν σε μεγάλο βαθμό από τον συνασπισμό που η Georgiana είχε βοηθήσει να οικοδομηθεί.
Η συνεργασία με την Blue Stockings Society επέτρεψε στη Georgiana να αναπτύξει στενές φιλίες με γυναίκες μυθιστοριογράφους και διανοούμενες. Η ίδια ήταν φανατική συγγραφέας, συνθέτοντας αρκετά έργα, τόσο πεζογραφίας όσο και ποίησης, που μερικά δημοσιεύτηκαν τελικά. Συνέθεσε ποίηση για τον πατέρα της ως νεαρή κοπέλα και μερικά απ’ αυτά κυκλοφόρησαν αργότερα σε χειρόγραφο. Διαβάστηκε από τον Walpole (που είπε ότι ήταν «εύκολο κι όμορφα εκπεφρασμένο, αν και δεν εκφράζει πολλά») κι από τον αιδεσιμότατο William Mason, που ήτανε πιο ευνοϊκός με υψηλότερες απόψεις.
ΕΡΓΑ ΤΗΣ:
Το 1776, στα 19 της, συνέθεσε ένα ποίημα, το To Myself, που απευθυνόταν στην αντίληψη του κοινού γι’ αυτήν.
Το 1ο απ’ τα δημοσιευμένα λογοτεχνικά έργα της ήταν η Έμμα. Ή, Η ατυχής προσκόλληση: Ένα συναισθηματικό μυθιστόρημα το 1773.
Το 1778, κυκλοφόρησε το επιστολικό μυθιστόρημα The Sylph. Δημοσιευμένο ανώνυμα, είχε αυτοβιογραφικά στοιχεία, με επίκεντρο μια φανταστική αριστοκρατική νύφη που ‘χε διαφθαρεί και ως «μυθιστόρημα-cum-exposé των αριστοκρατικών ομάδων της δούκισσας, που απεικονίζονται ως ελευθεριακοί, εκβιαστές και αλκοολικοί». Έκτοτε εικάζεται ότι το The Sylph μπορεί να ‘χει γραφτεί από τη Sophia Briscoe. Μια απόδειξη στη Βρεττανική Βιβλιοθήκη δείχνει ότι η Briscoe πληρώθηκε για το δημοσιευμένο έργο. Ωστόσο, θεωρείται πιο πιθανό ότι η Briscoe μπορεί να χρησίμευσε ως μεσάζων μεταξύ της δούκισσας του Devonshire και του εκδότη της, ώστε η δούκισσα να διατηρήσει την ανωνυμία της. Η Georgiana λέγεται ότι έχει τουλάχιστον ιδιωτικά παραδεχτεί τη πατρότητά της. Το Sylph ήταν μια επιτυχία κι υποβλήθηκε σε τέσσερις ανατυπώσεις.
Ένα ακόμη κομμάτι δημοσιεύθηκε τα τελευταία χρόνια της ζωής της, The Passage of the Mountain of Saint Gothard, πρώτα σε μια μη εξουσιοδοτημένη έκδοση στο «Morning Chronicle» και στο «Morning Post» της 20ής και 21ης Δεκέμβρη 1799, και στη συνέχεια σε μια ιδιωτική έντυπη έκδοση το 1800. Ένα ποίημα αφιερωμένο στα παιδιά της, Το πέρασμα του βουνού του Saint Gothard βασίστηκε στο πέρασμά της από το πέρασμα του Saint Gotthard, με την Bess, μεταξύ 10 και 15 Αυγούστου 1793 στην επιστροφή της στην Αγγλία. Το ποίημα των 30 στροφών, μαζί με 28 εκτενείς σημειώσεις μεταφράστηκε σε μερικές απ’ τις κύριες γλώσσες της Ευρώπης, συμπεριλαμβανομένων των γαλλικών, από τον Jacques Delille, το 1802. Ιταλικά, από τον Gaetano Polidori, το 1803. και γερμανικά το 1805. Το Πέρασμα του Βουνού του Αγίου Γκόθαρντ ανατυπώθηκε το 1816, μετά το θάνατό της.
Ο Samuel Taylor Coleridge δημοσίευσε λαμπερή απάντηση στο ποίημα, Ωδή στην Georgiana, Δούκισσα του Devonshire στη «Morning Post» στις 24 Δεκέμβρη 1799.
(Τα Μνημόνια του Προσώπου της Χώρας στην Ελβετία (1799) συχνά αποδίδονται λανθασμένα στη Γεωργιάνα. Στη πραγματικότητα γράφτηκε από τον Rowley Lascelles, βασισμένο σ’ ελβετική περιοδεία το 1794).
Δούκισσα Επιστημόνισσα
Η 5η Δούκισσα του Ντέβονσαϊρ συνδέθηκε με μερικούς από τους μεγαλύτερους άνδρες των γραμμάτων της εποχής της κι ο Σάμιουελ Τζόνσον, ένας φημισμένος συγγραφέας της εποχής, είχε επισκεφθεί ακόμη και τον Δούκα και τη Δούκισσα, το 1784, στο σπίτι τους στο Τσάτσγουορθ.
Η Georgiana ήταν μεταξύ των λίγων γυναικών που το έργο αποτέλεσε παράδειγμα αγγλικού θεάτρου και δημοφιλών τραγουδιών του τέλους του 18ου αι., μαζί με τις Harriet Abrams, Dorothea Bland και Mary Ann Wrighten Pownall. Η δουλειά της περιλαμβάνει τη φωνητική σύνθεση I Have a Silent Sorrow Here (Το αγαπημένο τραγούδι στο The Stranger) που προσαρμόστηκε από τους Mr. Shaw και R.B. Sheridan.
Η Δούκισσα είχε μικρό εργαστήριο όπου διεξήγαγε πειράματα χημείας και σπούδασε γεωλογία, φυσική ιστορία. Ήτανε πιο παθιασμένη με την ορυκτολογία. Εκτός από την επιστημονική της περιέργεια, ήθελε να συμβάλλει στην εκπαίδευση των παιδιών της.
Το ενδιαφέρον της για την επιστήμη προέκυψε εν μέρει επειδή ήταν συγγενής μέσω γάμου με τον πνευματικό χημικό Henry Cavendish, που το εργαστήριο επισκέφθηκε στο Clapham. Συμμετείχε συχνά σε επιστημονικό διάλογο μ εξέχοντες επιστήμονες της εποχής, συμπεριλαμβανομένων των Sir Charles Blagden, Professor Henri Struve, Horace Bénédict de Saussure, Sir Joseph Banks, Sir William Hamilton, Professor Gian Vincenzo Petrini, White Watson, Bryan Higgins και Benjamin Thompson. Οι γνώσεις της στη χημεία και την ορυκτολογία θεωρήθηκαν χάι λέβελ. Ο Thomas Beddoes έγραψε στον Έρασμο Δαρβίνο, σημειώνοντας ότι, «εκδήλωσε γνώση σύγχρονης χημείας ανώτερη από κείνη που θα έπρεπε να ‘χε υποθέσει ότι είχε οποιαδήποτε δούκισσα ή κυρία στην Αγγλία». Η Petrini, η Blagden και ο Henry Cavendish επικοινώνησαν επίσης με τη μητέρα της κόμισσα Spencer παρατηρώντας την ικανότητα της δούκισσας, το βαθμό γνώσης που απέκτησε και τις εξαιρετικές παρατηρήσεις της στον τομέα της ορυκτολογίας. Επιδιώκοντας το ενδιαφέρον της, περπάτησε στη κορφή του Βεζούβιου για να παρατηρήσει και να μελετήσει τον ενεργό κρατήρα κι αργότερα ξεκίνησε τη συλλογή ορυκτών του Ντέβονσαϊρ στο Τσάτσγουορθ (τη κύρια έδρα των δουκών του Ντέβονσαϊρ).
Η Δούκισσα διαδραμάτισε βασικό ρόλο, μαζί με τον Thomas Beddoes, στη διατύπωση της ιδέας της ίδρυσης του Πνευματικού Ιδρύματος στο Μπρίστολ. Οι προσπάθειές της να ιδρύσει το Πνευματικό Ινστιτούτο, που προώθησε τη μελέτη των πλασματικών αερίων, είναι σημαντικό γεγονός που παρείχε πλαίσιο για τη σύγχρονη αναισθησία καθώς και τη σύγχρονη βιοϊατρική έρευνα στους αέριους διαβιβαστές.
Δούκισσα Τζογαδόρισσα
Όπως συνηθιζόταν στην αριστοκρατία της εποχής της, η Georgiana έπαιζε συνήθως τυχερά παιχνίδια γι’ αναψυχή και διασκέδαση. Ωστόσο, το παιχνίδι της εξελίχθηκε σε καταστροφικό εθισμό που επιδεινώθηκε από τη συναισθηματική της αστάθεια.
Στα 1α χρόνια του γάμου της, συσσώρευσε χρέη που ξεπερνούσαν τις απίστευτα γενναιόδωρες 4.000 λίρες που της παρείχε ο δούκας ετησίως ως χρήματα γάμου. Η ίδια της η μητέρα την αποδοκίμασε και τη νουθέτησε, ανεπιτυχώς, να κόψει τη συνήθειά της. Αφού πρώτα είχε χρεωθεί πάνω από 3.000 λίρες, η Georgiana παρακάλεσε τους γονείς της να της δώσουν δάνειο, καθώς δεν ενημέρωνε καθόλου τον σύζυγό της για τα χρέη της. Οι γονείς της συναίνεσαν και της είπαν να ενημερώσει τον Δούκα. Ωστόσο, το έμαθε εκ των προτέρων και τα ξεπλήρωσε.
Το 1784, το χρέος της από τον τζόγο ήταν £ 100.000, ισοδύναμο με £ 13 εκατομμύρια σήμερα. Το χρέος της ήτανε τόσο αστρονομικό που ‘γινε τακτικό θέμα, που απεχθανόταν, γράφοντας: «Είμαι σταυρωμένη, δυστυχισμένη και μίζερη. Μισώ τον εαυτό μου βρίσκω τα χρέη μου πολυσυζητημένα». Ο σύζυγός της σχεδόν την εγκατέλειψε λόγω των τεράστιων χρεών της.
Για το υπόλοιπο της ζωής της, η Georgiana συνέχισε να συσσωρεύει ένα τεράστιο, συνεχώς κλιμακούμενο χρέος που πάντα έλεγε ψέματα και προσπάθησε να κρατήσει κρυμμένο από τον σύζυγό της (παρόλο που ήταν από τους πλουσιότερους άνδρες στη χώρα). Ενώ θα παραδεχόταν κάποιο ποσό, ήταν πάντα μικρότερο από το σύνολο. Δεν μπορούσε να συμβαδίσει ούτε με το δηλωμένο ποσό της κι όταν ο σύζυγός της της έδινε χρήματα για να τα ξεπληρώσει, εκείνη αντ’ αυτού στοιχημάτιζε αυτά τα χρήματα και βυθιζόταν πιότερο στο χρέος. Εμπιστευτικά, θα ζητούσε δάνεια από τον πρίγκηπα της Ουαλλίας. Κάποια στιγμή, για να προσπαθήσει να τακτοποιήσει κάποια από τα χρέη της, δεν δίστασε να πιέσει τους στενούς φίλους της, όπως η κυρία Mary Graham, που ‘δωσε όσα περισσότερα μπορούσε μέχρι να το μάθει ο σύζυγός της, τότε ο εύπορος τραπεζίτης Thomas Coutts για περισσότερα κεφάλαια.
«Ένα πολύ μεγάλο χρέος. Ποτέ δεν είχα το θάρρος να το πληρώσω και προσπάθησα να το κερδίσω στο παιχνίδι, πράγμα που σημαίνει ότι έγινε τεράστιο και (δεν έχω το θάρρος να γράψω το άθροισμα, αλλά θα σου πω όταν σε δω)… Τι είχα να προσφέρω για το είδος της καταστροφής που του έφερα (για κάθε χρόνο της ζωής μου του κόστιζα τεράστια ποσά) -μυαλό που δεν μπορούσε να εμπιστευτεί, άτομο ξεθωριασμένο και 26 χρόνια τρέλλας κι αδιακρισίας. Και πώς νομίζετε ότι έχει λάβει την ομολογία -με τη μέγιστη γενναιοδωρία, καλοσύνη και μεγαλοψυχία. Όλη του η φροντίδα ήταν να μην ενοχλήσω τον εαυτό μου και θα νόμιζε κανείς ότι ήταν αυτός ο δράστης κι όχι εγώ“.
—- Georgiana to Bess
Ωραίο Να Πεθαίνεις Ανάμεσα Σ’ Αγαπημένα Πρόσωπα
Η απουσία της από την αγγλική κοινωνία κι η εξορία της στη Γαλλία την είχε απομονώσει κι ήτανε χαμηλό σημείο γι’ αυτήν από κάθε άποψη. Επέστρεψε στην Αγγλία, «αλλαγμένη γυναίκα». Ο Δούκας άρχισε να υποφέρει από ουρική αρθρίτιδα και πέρασε το χρόνο της στο πλευρό του φροντίζοντάς τον. Μαζί με πρόσφατη αποβολή, αυτή η περίσταση με τον σύζυγό της επέφερε μια μαλάκυνση κι εγγύτητα μεταξύ των δύο. Έδειξε θετικό ενδιαφέρον για την επιστήμη, άρχισε να γράφει ξανά (παράγοντας 2 ακόμη έργα) και συνέχισε ακόμη και τον πολιτικό ακτιβισμό της, ενώ προσπαθούσε να ανοικοδομήσει το κόμμα των Ουίγκς (χωρίς αποτέλεσμα πριν από το τέλος του). Η Georgiana ήρθε επίσης να συναντήσει και να γίνει φίλη με τη σύζυγο του πρώην εραστή της, Charles Grey. Το 1796, υπέκυψε σε όγκο ή λοίμωξη στο ένα μάτι. Μετά τη θεραπεία τυφλώθηκε σ’ αυτό το μάτι με μια παραμορφωτική ουλή στο πρόσωπό της. Ωστόσο, «αυτές οι ουλές την απελευθέρωσαν από τους φόβους της. Όλες οι αναστολές για το αν ήταν αρκετά όμορφη ή αν ήταν στο ύψος της δουλειάς την άφησαν». Στα τέλη της 10ετίας των 30 της ήτανε σε θέση ν’ ανακτήσει την υπεροχή και την απόλαυση στην ανοιχτή κοινωνία, αν κι η προσωπική της ζωή θα συνέχιζε να αμαυρώνεται από βαθμούς δυστυχίας, χρέους κι επιδείνωσης της υγείας.
Στις αρχές της 10ετίας των 40, η δούκισσα του Ντέβονσαϊρ αφιέρωσε το χρόνο της στην έξοδο της μεγαλύτερης κόρης της, Λαίδης Γεωργιάνα Ντόροθι Κάβεντις. Το ντεμπουτάντ παρουσιάστηκε το 1800 κι η δούκισσα είδε τη κόρη της να παντρεύεται τον Λόρδο Μόρπεθ, τον προφανή κληρονόμο του κόμη του Καρλάιλ, το 1801. Ήταν η μόνη φορά που η δούκισσα του Ντέβονσαϊρ είδε ένα από τα παιδιά της να παντρεύεται.
Η υγεία της συνέχισε να επιδεινώνεται μέχρι τα 40 της κι ο εθισμός της στα τυχερά παιχνίδια συνεχίστηκε. Κάποτε επικοινώνησε με τη μητέρα της, ικετεύοντας για ένα ποσό 100 λιρών και παραπονούμενη για ίκτερο. Ενώ η μητέρα της αρχικά πίστευε ότι η κόρη της ήταν απλά άρρωστη από τον τζόγο, η κόμισσα Σπένσερ, καθώς κι εκείνοι γύρω από την Georgiana, σύντομα είδαν ότι ήτο πραγματικά άρρωστη. Πιστεύεται ότι έπασχε από ηπατικό απόστημα.
Η Georgiana Cavendish, δούκισσα του Devonshire, πέθανε στις 30 Μάρτη 1806, στις 3:30, στα 48 της. Ήτανε περιτριγυρισμένη από τον σύζυγό της, τον 5ο Δούκα του Ντέβονσαϊρ. η μητέρα της, κόμισσα Σπένσερ· η αδελφή της, η κόμισσα του Bessborough. η μεγαλύτερη κόρη της, Λαίδη Μόρπεθ (που ήταν 8 μηνών έγκυος) κι η Λαίδη Ελίζαμπεθ Φόστερ. Όλοι λέγεται ότι ήταν απαρηγόρητοι για το θάνατό της. Για 1η φορά, ο δούκας έδειξε πραγματική συγκίνηση προς την αείμνηστη σύζυγό του. Σύγχρονός του έγραψε: «Ο Δούκας έχει επηρεαστεί πολύ βαθιά κι έχει δείξει πιότερα συναισθήματα από ό,τι πίστευε κανείς -πράγματι κάθε άτομο στην οικογένεια βρίσκεται σε τρομερή κατάσταση θλίψης». Η μεγαλύτερη κόρη της εξέφρασε επιπλέον τα συναισθήματά της: «Ω αγαπημένη μου, λατρεμμένη μου μητέρα μου έφυγες, είσαι πράγματι για πάντα χωρισμένη από μένα -Δεν θα δω πια αυτή την αγγελική όψη ή κείνη την ευλογημένη φωνή- Εσύ που αγάπησα με τόση τρυφερότητα, εσύ που ήσουν η καλύτερη απ’ όλες τις μητέρες, Adieu -ήθελα να σκορπίσω βιολέτες πάνω από το ετοιμοθάνατο κρεβάτι σου, όπως εσύ έριχνες γλυκά στη ζωή μου, αλλά δεν με άφηναν». Ο μακρινός ξάδερφός της, Τσαρλς Τζέιμς Φοξ, για τον οποίο είχε αγωνιστεί θριαμβευτικά, σημείωσε ότι δάκρυσε. Ο ίδιος ο πρίγκηπας της Ουαλλίας θρήνησε: «Η καλύτερη φύση κι η πιο καλοαναθρεμμένη γυναίκα στην Αγγλία έφυγε». Χιλιάδες άνθρωποι του Λονδίνου συγκεντρώθηκαν στο Piccadilly, όπου βρισκόταν το αρχοντικό της οικογένειας Cavendish, για να τη θρηνήσουν. Θάφτηκε στο οικογενειακό τάφο στην ενοριακή εκκλησία των Αγίων Πάντων (τώρα καθεδρικός ναός του Ντέρμπι) στο Ντέρμπι.
Η κληρονομιά της ζωής της Georgiana Cavendish, δούκισσας του Devonshire παρέμεινε θέμα μελέτης κι ίντριγκας σε πολιτιστικές κι ιστορικές σφαίρες αιώνες μετά το θάνατό της.
Αμέσως μετά το θάνατό της, ο δούκας του Ντέβονσαϊρ ανακάλυψε την έκταση των χρεών της. Σύντομα παντρεύτηκε τη Λαίδη Ελίζαμπεθ Φόστερ, που έγινε Δούκισσα του Ντέβονσαϊρ ως 2η σύζυγός του.
Μετά, Πάντα Κάθε Κατεργάρης Στο Πάγκο Του
Τα παιδιά της Γεωργιάνας ήτανε δυσαρεστημένα με το γάμο, καθώς ποτέ δεν συμπαθούσανε τη Λαίδη Ελισάβετ (κάτι που προκαλούσε απογοήτευση στη μητέρα τους όταν ήταν ζωντανή). Όταν ο Γουίλιαμ Κάβεντις, 5ος δούκας του Ντέβονσαϊρ, πέθανε στις 29 Ιουλίου 1811, ο μαρκήσιος του Χάρτινγκτον έγινε 6ος δούκας του Ντέβονσαϊρ. Προσπάθησε να ρευστοποιήσει το σύνολο των χρεών της αείμνηστης μητέρας του. Εν τω μεταξύ, η Λαίδη Ελισάβετ αγωνίστηκε για να κρατήσει τις ιδιοκτησίες του Κάβεντις που δεν δικαιούταν. Ο 6ος Δούκας αρνήθηκε την απαίτησή της να φέρει ο νόθος γιος της, Κλίφορντ, το έμβλημα του Κάβεντις μαζί με τον 5ο Δούκα του Ντέβονσαϊρ. Εξοργισμένη, η Λαίδη αναφέρθηκε στη σχέση της με το Δούκα ανακοινώνοντας δημόσια ότι είχε αποκτήσει τα νόθα παιδιά της. Ο 6ος δούκας του Ντέβονσαϊρ έβαλε τέλος σ’ όλα αυτά πληρώνοντας τη λαίδη Ελισάβετ και ξεφορτώνοντάς την. Παρ ‘όλ’ αυτά, τα παιδιά της Georgiana είχαν αμοιβαία θετικές σχέσεις με τα παιδιά της Lady Elizabeth Foster για το υπόλοιπο της ζωής τους, έχοντας μεγαλώσει μαζί.
Υπήρξε Και Καλλιτέχνιδα Καλή
ο 1786, η Σουζάνα Ρόουσον, που έγινε συγγραφέας μπεστ-σέλλερ, αφιέρωσε το πρώτο της δημοσιευμένο έργο, Βικτώρια, στη δούκισσα του Ντέβονσαϊρ.
Με το θέμα της απελευθέρωσης στο επίκεντρο των πολιτικών της, η τολμηρή συμμετοχή της Δούκισσας του Ντέβονσαϊρ στον πολιτικό ακτιβισμό πρωτοστάτησε στη συμμετοχή των γυναικών στο κοινό, υπερασπιζόμενη την επιρροή τους πολύ πριν από την επικύρωση των δικαιωμάτων των γυναικών και των επακόλουθων φεμινιστικών ιδανικών.
Έργα τέχνης που αντιπροσωπεύουν τη Δούκισσα του Ντέβονσαϊρ από αξιόπιστους ζωγράφους της γεωργιανής εποχής παραμένουν, συμπεριλαμβανομένου ενός πορτραίτου του 1787 από τον φημισμένο Thomas Gainsborough που κάποτε θεωρούνταν χαμένο.
Πάνω από 1.000 προσωπικές επιστολές γραμμένες από τη δούκισσα του Ντέβονσαϊρ εξακολουθούν να υπάρχουν. Η Τσάτσγουορθ, έδρα του δούκα του Ντέβονσαϊρ, στεγάζει την πλειοψηφία των επιστολών της στα αρχεία της.
Στη σύγχρονη εποχή, οι συνθήκες της ζωής της θεωρούνται ως παράδειγμα γυναικείας καταπίεσης από ιστορικές, πολιτιστικές και νομικές κατασκευές που ευνοούν τα ανδρικά συμφέροντα, ενώ αρνούνται τα δικαιώματα στο γυναικείο μέρος σε μια σχέση. Έχουν γίνει αντικείμενο ακαδημαϊκών και δραματοποιημένων έργων.
Το μυθιστόρημα του Thomas Skinner Surr A Winter in London σατίρισε τη δούκισσα ως δούκισσα του Belgrave, που εξαπατήθηκε αρκετές φορές, συμπεριλαμβανομένης της εξαπάτησης για να δωροδοκήσει κάποιον για να σταματήσει να δημοσιεύει δυσφημιστικά απομνημονεύματα και να κλέψει τα κοσμήματα ενός φίλου από μια υπηρέτρια όταν προσπαθεί να τα ενεχυριάσει. Η δούκισσα ήταν «τρομερά πληγωμένη» από αυτή την απεικόνιση κι η Elizabeth Wynne Fremantle έγραψε στο ημερολόγιό της ότι ο δούκας είπε ότι της είχε δώσει ένα «θανάσιμο χτύπημα». Ο Samuel Rogers και ο Sydney Owenson πρότειναν επίσης ότι το μυθιστόρημα επιτάχυνε το θάνατό της.
The Divine Lady (1929), που απεικονίζεται από την Evelyn Hall
Berkeley Square (1933), που απεικονίζεται από την Juliette Compton
The House in the Square (επίσης με τίτλο I’ll Never Forget You (ΗΠΑ) και Man of Two Worlds) (1951), που απεικονίζεται από την Kathleen Byron
The Duchess (2008), που απεικονίζεται από την Keira Knightley και σκηνοθετείται από τον Saul Dibb, βασισμένο στη βιογραφία Georgiana, Duchess of Devonshire της Amanda Foreman
Opera pasticcio Georgiana (2019), ανατέθηκε από το Φεστιβάλ Buxton για την 40ή επέτειό του και έκανε πρεμιέρα εκεί στις 7 Ιουλίου 2019.
ΕΡΓΑ ΣΥΝΟΠΤΙΚΆ:
Έμμα; Ή, Η ατυχής προσκόλληση: Ένα συναισθηματικό μυθιστόρημα (1773)
Το Sylph (1778)
Το πέρασμα του βουνού του Saint Gothard (1799)
Τέλος Πάντων & Επίλογος
Tζωρτζιάννα & Μπες
Τί να πει κανείς όντας καταρτίζει τέτοια άρθρα;
Επιστημόνισσα καλή δεν ήταν αν κι είχε μελετήσει και παρουσιάσει κάποια αξιόλογα πράγματα.
Αστρολόγος μπα, δεν ήτανε.. Ούτε κοσμική λογοτέχνις αν κι είχε προσφέρει κι εκεί κάποια δείγματα.
Πονεμένη ήτανε σίγουρα… Μπα το μόνο που μένει είναι πως ήτανε ΜΑΝΑ με το μι κι όλα τα άλλα γράμματα κεφαλαία. Επίσης είχε μεγάλη, διαμαντένια καρδιά και πως τραβούσε-έθελγε τα πλήθη.
Ε λοιπόν όταν κάναμε φυσική μηχανική στο σχολείο, κάνοντας τις Δυνάμεις, μας μάθανε πως η τελική ή σχεδόν τελική συνισταμένη Δύναμη, είναι το σύνολο όλων των συνιστωσών και το πρόσημο αυτών είναι το πρόσημο της πιο μεγάλης. Έτσι λοιπόν σκέφτομαι πως αν η γενική συνισταμένη δύναμη όλων των συνιστωσών είναι η έστω ας τη πούμε F, τότε εκτιμώ πως η συνιστώσα Fg, που είναι η συνιστώσα της Τζωρτζιάννας, τράβηξε έστω λίγο θετικά προς το καλό, τη στροφή αυτού του κόσμου προσφέροντας ό,τι μπόρεσε. Γιατί; Γιατί είχε καρδιά διαμάντινη!
Αλλά για να μη σας μπερδέψω με τα μαθηματικά, ας το πω αλλιώς και πιο απλά:
Αν η μεγάλη φωτιά του πλανήτη εξαρτάται απ’ τις επιμέρους φωτίτσες όλων μας, ε της Τζωρτζιάννα όσο και να πεις, κάτι θα προσέφερε στη μεγάλη φλόγα τούτου του κατακαημένου πλανήτη που τόσο διψά γι’ αυτή. Για να θυμηθώ και να κλείσω, τα λόγια του Ιρλανδού σκουπιδιάρη:
“Συμπάθα με ευλογημένη μου κυρία, άσε με ν’ ανάψω τη πίπα μου στη φλόγα των ματιών σου“!!!
