Βιογραφικό
Γεννήθηκε το 1931 στην Αθήνα. Εργάστηκε στη Τράπεζα της Ελλάδος από το 1949 ως το 1974. Στα γράμματα πρωτοεμφανίστηκε το 1952 με τη ποιητική συλλογή “Ποιήματα” που μετά από λίγο την απέσυρε η ίδια από τη κυκλοφορία. Παντρεμένη με τον ποιητή ‘Αθω Δημουλά από το 1954 και μητέρα 2 παιδιών, εξέδωσεν έκτοτε 9 ποιητικές συλλογές. Μέρος του έργου της έχει μεταφραστεί στα Γαλλικά, Αγγλικά, Ισπανικά, Σουηδικά, Γερμανικά κι Ιταλικά. Είναι μέλος Ακαδημίας Αθηνών και πολυβραβευμένη.
Η Κική Δημουλά γεννηθηκε στην Αθήνα, 6 Ιουνίου 1931, ήταν Ελληνίδα ποιήτρια της 2ης μεταπολεμικής γενιάς και τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών στην έδρα της ποίησης.
Το πατρικό της όνομα ήτανε Βασιλική Ράδου κι είχε καταγωγή από την Μεσσήνη. Το 1952 παντρεύτηκε τον ποιητή και πολιτικό μηχανικό Άθω Δημουλά, με τον οποίο απέκτησε δύο παιδιά, τον Δημήτρη (1955) και την Έλση (1957).
Εργάστηκε ως υπάλληλος στην Τράπεζα της Ελλάδος από το 1949 ως και το 1973. Υπήρξε πρόεδρος του ιδρύματος Κώστα και Ελένης Ουράνη (κοινωφελές Ν.Π.Ι.Δ. υπό την αιγίδα της Ακαδημίας).
Έκανε την εμφάνιση της στα γράμματα το 1952, σε ηλικία 19 χρονών, με τη ποιητική συλλογή Ποιήματα, όμως μετά από λίγο αποκήρυξε εκείνη τη 1η συλλογή της. Η επίσημη είσοδός της στην ποίηση έγινε το 1956, με τη συλλογή Έρεβος. Αργότερα ήρθαν οι Ερήμην, Επί τα ίχνη κι η συλλογή Το λίγο του κόσμου για την οποία τιμήθηκε με το Β΄ Κρατικό Βραβείο Ποιήσεως. Το Κρατικό Βραβείο Ποίησης απέσπασε η συλλογή της Χαίρε ποτέ, ενώ το Βραβείο του Ιδρύματος Ουράνη της απονεμήθηκε για την Εφηβεία της λήθης, που περιλαμβάνει το ποίημα Σαν να διάλεξες, όπου η ποιήτρια συνδέει βόλτα στη λαϊκή αγορά με το μοιραίο του θανάτου:
Σπάνια να ψωνίσω.
Γιατί εκεί σου λένε διάλεξε.
Είναι ευκολία αυτή ή πρόβλημα;
Διαλέγεις και μετά
πώς το σηκώνεις το βάρος το ασήκωτο
που έχει η εκλογή σου.
[…]
Το πολύ ν’ αγοράσω λίγο χώμα.
Όχι για λουλούδια.
Για εξοικείωση.
Εκεί δεν έχει διάλεξε.
Εκεί με κλειστά τα μάτια
.
Ακολούθησαν οι συλλογές Ενός λεπτού μαζί, Ήχος απομακρύνσεων, Εκτός σχεδίου, Χλόη θερμοκηπίου, Μεταφερθήκαμε παραπλεύρως, Τα Εύρετρα , Δημόσιος Καιρός και Άνω τελεία.
Σε ομιλία της για τη ποίηση όρισε ως εξής το ποίημα:
Βαδίζεις σε μιαν έρημο. Ακούς ένα πουλί να κελαηδάει. Όσο κι αν είναι απίθανο να εκκρεμεί ένα πουλί μέσα στην έρημο, ωστόσο εσύ είσαι υποχρεωμένος να του φτιάξεις ένα δέντρο. Αυτό είναι το ποίημα.
Στις 16 Γενάρη 2020, η υπουργός Πολιτισμού τη πρότεινε με επίσημη επιστολή της προς την Επιτροπή, για το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας. Η Κική Δημουλά εισήλθε στις 2 Φλεβάρη 2020 σε Μονάδα Εντατικής Θεραπείας λόγω της χρόνιας αναπνευστικής ανεπάρκειας που έπασχε. Τελικά απεβίωσε 20 μέρες μετά, λόγω καρδιακής ανακοπής, σε έδαφος σοβαρής χρόνιας αποφρακτικής πνευμονοπάθειας και καρδιακής ανεπάρκειας, σε ηλικία 88 ετών.
Ποιήματά της έχουν μεταφραστεί στα Αγγλικά, τα Γαλλικά, τα Ισπανικά, τα Ιταλικά, τα Πολωνικά, τα Βουλγαρικά, τα Γερμανικά και τα Σουηδικά. Αποσπάσματα του έργου της έχουνε συμπεριληφθεί στα σχολικά διδακτικά βιβλία. Η γλώσσα που χρησιμοποιεί περιλαμβάνει σπάνιες λέξεις (λ.χ. παραφασάδα), νεολογισμούς (λ.χ. απροσδοκία) κι εκφραστικά σχήματα αρχαιότροπα (λ.χ. μετωνυμία). Η ποίηση της δεν ήταν εύκολα μελοποιήσιμη, εντούτοις υπήρξαν ποιήματα όπως τα Στην Αγκαλιά της Άκρης, Ο Πληθυντικός Αριθμός, Βράδιασε, Τα Ξαναλέμε κ.α που μελοποιήθηκαν μεταξύ άλλων από τον Θάνο Μικρούτσικο και τον Μάνο Ξυδού.
Διακρίσεις & Βραβεία
2001, Χρυσός Σταυρός του Tάγματος της Τιμής από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κωνσταντίνο Στεφανόπουλο.
2002, τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, στην οποία κατέλαβε την έδρα των γραμμάτων που είχε μείνει κενή μετά τον θάνατο του Νικηφόρου Βρεττάκου -η τρίτη γυναίκα στην ιστορία της Ακαδημίας (μετά τις Γαλάτεια Σαράντη και Αγγελική Λαΐου).
2014, Μεγαλόσταυρος του Τάγματος του Φοίνικος.
20 Μαΐου 2015, αναγορεύτηκε σε επίτιμη διδάκτωρ της Θεολογικής Σχολής του ΑΠΘ.
6 Ιουνίου 2017, αναγορεύτηκε επίτιμη διδάκτωρ του Τμήματος Αγγλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών.
1964 , Εύφημος μνεία από την Ομάδα των Δώδεκα, για την ποιητική συλλογή Επί τα ίχνη.
1972, Β΄ Κρατικό Βραβείο Ποίησης, για την ποιητική συλλογή Το λίγο του κόσμου.
1989, Α΄ Κρατικό Βραβείο Ποίησης, για την ποιητική συλλογή Χαίρε ποτέ.
1997, Βραβείο Ιδρύματος Κώστα και Ελένης Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών, για την ποιητική συλλογή Η εφηβεία της λήθης.
2001, Αριστείο των Γραμμάτων της Ακαδημίας Αθηνών, για το σύνολο του έργου της.
2003, Μακεδονικό Βραβείο, για το σύνολο του έργου της.
2009, Ευρωπαϊκό Βραβείο Λογοτεχνίας (Prix Européen de Littérature Αρχειοθετήθηκε 2014-11-27 στο Wayback Machine.), για το σύνολο του έργου της.
2010, Μεγάλο Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας, για το σύνολο του έργου της.
ΕΡΓΑ:
ποίηση
Ποιήματα, 1952 (αποκηρυγμένα)
Έρεβος, 1956, εκδόσεις «Στιγμή», Αθήνα 1990
Ερήμην, εκδ. Δίφρος, Αθήνα 1958. Εκδ. «Στιγμή», 1990.
Επί τα ίχνη, εκδ. «Φέξης» Αθήνα 1963. Εκδ. «Στιγμή», 1989.
Το λίγο του κόσμου, εκδ. «Νεφέλη», Αθήνα 1971, 1983. Εκδ. «Στιγμή», 1990.
Το τελευταίο σώμα μου, εκδ, «Κείμενα», Αθήνα 1981. Εκδ. «Στιγμή», 1989.
Χαίρε ποτέ, «Στιγμή», 1988
Η εφηβεία της λήθης, «Στιγμή», 1994
Ποιήματα, εκδόσεις «Ίκαρος», Αθήνα 1998 (Συγκεντρωτκή έκδοση· περιλαμβάνονται όλες οι προηγούμενες συλλογές εκτός από τα Ποιήματα.)
Ενός λεπτού μαζί, «Ίκαρος», 1998
Ήχος απομακρύνσεων, «Ίκαρος», 2001
Χλόη θερμοκηπίου, «Ίκαρος», 2005
Συνάντηση, Γιάννης Ψυχοπαίδης, Κική Δημουλά, «Ίκαρος», 2007 (ανθολογία με εβδομήντα τρία ζωγραφικά έργα του Γιάννη Ψυχοπαίδη)
Μεταφερθήκαμε παραπλεύρως, «Ίκαρος», 2007
Τα εύρετρα, «Ίκαρος», 2010
Δημόσιος καιρός, «Ίκαρος», 2014
Άνω τελεία, «Ίκαρος», 2016
πεζά
Ο φιλοπαίγμων μύθος, εκδ. «Ίκαρος», Αθήνα 2004 (Η ομιλία που εκφώνησε η Κική Δημουλά στην Ακαδημία Αθηνών κατά την τελετή υποδοχής της.)
Εκτός σχεδίου, «Ίκαρος», 2005 (επιλογή πεζών κειμένων)
Έρανος σκέψεων, «Ίκαρος», 2009 (η ομιλία της Κικής Δημουλά στην Αρχαιολογική Εταιρεία στις 26 Ιανουαρίου 2009)
DVD
Συναντήσεις με την Κική Δημουλά, εκδ. «Ίκαρος», 2010
=====================
Εν Πτωχεύσει
Είμαι σχεδόν χωρίς επάγγελμα τώρα…
Νεότερη,
κατασκεύαζα κυρίως διαμαρτυρίες.
Αλλά και μεταχειρισμένες
καταστάσεις μάζευα,
που μεταποιούσα εύκολα
σε πρωτοτυπίες και παραφορές…
Στρωμένη δουλειά!
Ευπορούσα…
Τώρα επιδίδομαι στο άσκοπο.
Ίσα-ίσα τα προς το ζην.
Επιβαίνω του ανέργου χρόνου μου
Κι εκτελώ μικρά δρομολόγια
για λίγη αναδρομή στα εύκρατα
της νεότητας μου επαγγέλματα.
Γράψε Λάθος
Δεν φτάνει που ήσουν ερχομός θερμοκηπίων
ενόχλησες και την ορθογραφία μου.
Κατ’ επανάληψη λες, μ’ έπιασες να γράφω
συνδιαζω αντί για συνδυάζω που σημαίνει
συν-δύο, βάζω το ένα δίπλα στο άλλο
τα δυό μαζί ενώνω-το ζω το αφήνουμε απ’ έξω
για μετά, αν πετύχει ο συνδυασμός.
Δεν είναι λάθος φίλε μου.
Είναι μια πρόωρη ανάπτυξη αδυναμίας.
Δείξε μου εσύ ένα ύψιλον
που να κατάφερε ποτέ σωστά να μας ενώσει.
Συνδυασμοί πολλοί αλλά πόσοι γνώρισαν
τη ρηματική του ζω απεραντοσύνη.
Απ’ τη σκοπιά του καθενός η ορθογραφία.
Πάρε παράδειγμα
τι κινητά που γράφεται το ψέμμα.
Οταν εσύ το εξακοντίζεις προς τον άλλον
σωστά το γράφεις μέσα σου, θαρραλέα.
Ομως όταν εσύ το δέχεσαι κατάστηθα
τότε το γράφεις ψαίμα.
Ρωτάς από πού και ως πού
γράφω τη συμπόνοια με όμικρον γιώτα.
Ποιος ξέρει θα με παρέσυρε η άπνοια
ο ανοίκειος το ποίημα η οίηση
το κοιμητήριο η οικουμένη το οικτρόν
και η αοιδός επιθυμία
απ’ την αρχή να ξαναγραφόταν ο κόσμος.
Εξάλλου σου θυμίζω η συμπόνοια
πρωτογράφτηκε λάθος από το Θεό.
Συγκοινωνούντα
Συγκοινωνούντα φαινόμενα
Eγώ λουλούδια δεν εκτρέφω στο μπαλκόνι μου.
Bάσκανος μίμηση ολόγυρα με ξεραίνει.
Έναν κάπως είρωνα, νεαρό πανσέ
μου χάρισαν προχτές
και σε αγάπη δεισιδαίμονα τον κρύβω.
Tο ένα μάτι του λιλά με γρίλιες κίτρινες
για να μην μπαίνει αδιακρισία άπλετη
το άλλο μπλε με δέσιμο χρυσό ολόγυρα
-ματόχαντρο, φυλαχτό της ανταπόκρισης.
Aλλήθωρη ανταπόκριση θα πεις.
Mα τι απ’ όσα αγαπήσαμε μας κοίταζε ευθέως;
Mε προσοχή ποτίζω στάλα στάλα γύρω γύρω
μακριά από το πανκ έφηβο βλέμμα
έχοντας σουρώσει τις κατεστημένες ρυτίδες
μην πέσει χρόνος το νερό.
Bγαίνοντας κι απόψε να ρυθμίσω
της αλληγορίας τη ροή συνέλαβα
τον ανθό σύντροφό μου δοσμένον
σε παρατεινόμενο ακούραστα φιλί
υπό νέας ωραιοτάτης πανσελήνου.
Δι’ απεσταλμένης αποστάσεως, θα πεις.
Mα ποιο που μας συνέβη εγγύτατο φιλί
ήταν αυτοπροσώπως.
Πληθυντικός Αριθμός
Ο έρωτας,
όνομα ουσιαστικόν,
πολύ ουσιαστικόν,
ενικού αριθμού,
γένους ούτε θηλυκού ούτε αρσενικού,
γένους ανυπεράσπιστου.
Πληθυντικός αριθμός
οι ανυπεράσπιστοι έρωτες.
Ο φόβος,
όνομα ουσιαστικόν,
στην αρχή ενικός αριθμός
και μετά πληθυντικός:
οι φόβοι.
Οι φόβοι
για όλα από δω και πέρα.
Η μνήμη,
κύριο όνομα των θλίψεων,
ενικού αριθμού,
μόνο ενικού αριθμού
και άκλιτη.
Η μνήμη, η μνήμη, η μνήμη.
Η νύχτα,
όνομα ουσιαστικόν,
γένους θηλυκού,
ενικός αριθμός.
Πληθυντικός αριθμός
οι νύχτες.
Οι νύχτες από δω και πέρα.
