Brunelleschi – Peri-Grafis

Βιογραφικό

Ιταλός αρχιτέκτονας, μηχανικός, πολιτιικός μηχανικός χρυσοχόος και γλύπτης, που κατάφερε να δοξαστεί εν ζωή, δημιουργώντας στη μεγάλη πόλη της Τοσκάνης: τη Φλωρεντία. Είναι περισσότερο γνωστός ως ο επινοητής της προοπτικής στη ζωγραφική αλλά και για τη κατασκευή του θόλου στον καθεδρικό ναό της Φλωρεντίας, όμως το έργο του καλύπτει κι άλλους τομείς όπως γλυπτική, μαθηματικά, μηχανική ακόμη και σχεδιασμό πλοίων. Τα περισσότερα από τα σωζόμενα έργα του βρίσκονται σήμερα στη Φλωρεντία. Τόση δόξα πέτυχε, ώστε να ταφεί στη Santa Maria del Fiore, μ’ ένα μαρμάρινο μπούστο, που λέγεται πως το ‘φτιαξε από πριν και τέθηκε κει σαν ένας θαυμάσιος επιτάφιος. Όποια στοιχεία ξέρουμε για κείνον, τα χρωστάμε στον Antonio Manetti (1423-1497 Ιταλός μαθηματικός, ξυλογλύπτης και συγγραφέας, που τονε γνώριζε καλά) και στον Giorgio Vasari.
Με την Αναγέννηση η αρχιτεκτονική υφίσταται μια βαθιά ανανέωση σχετικά με τη γοτθική παράδοση. Εμπνευστής αυτής της νέας αρχιτεκτονικής αντίληψης, στη Φλωρεντία, είναι ο Φιλίππο Μπρουνελλέσκι. Αφού ξεπέρασε τη μεσαιωνική παράδοση ν’ αναθέτουνε στους τεχνίτες την εκτέλεση ενός οικοδομήματος, εγκαινιάζει μια νέα μορφή αρχιτέκτονα. Αυτός δηλαδή επεξεργάζεται ένα πλήρες πρόγραμμα κατασκευής του κτιρίου, με σχέδια, προπλάσματα κι υλικά που θα χρησιμοποιηθούνε. Κατά συνέπειαν, οι τεχνίτες-εργάτες πρέπει να σεβαστούν αυστηρά τις κατευθύνσεις του αρχιτέκτονα και να εναρμονιστούν με το πρόγραμμα. Είναι επίπλέον ο πρώτος αρχιτέκτονας που μελετά τη κλασσική αρχαιότητα κι αντλεί απ’ αυτήν τα μορφολογικά πρότυπα. Οι κολώνες, οι αψίδες, τα κιονόκρανα δεν είναι μόνο διακοσμητικά στοιχεία, αλλά δημιουργούν τους ρυθμούς και την ισορροπία του χώρου.
Η προοπτική είναι ένα σύνολο κανόνων που μας επιτρέπουν ν’ αποδώσουμε σχεδιαστικά τη τρίτη διάσταση (βάθος) ενός χώρου (ή τις τρεις διαστάσεις ενός αντικειμένου) σε μιαν επιφάνεια δυο διαστάσεων όπως πχ. ένα χαρτί. Οι αρχαίοι Έλληνες κι οι Ρωμαίοι είχανε καταφέρει να αποδώσουνε στα έργα τους τη τρίτη διάσταση του χώρου, με διάφορα τεχνάσματα, αλλά αυτή η γνώση ξεχάστηκε στο μεσαίωνα. Ο Brunelleschi, εκτός των άλλων, παρατήρησε επιπλέον ότι, αν κοιτάμε ένα κτίριο ή ένα αντικείμενο από μια συγκεκριμένη οπτική γωνία, οι παράλληλες γραμμές δεν δείχνουνε παράλληλες αλλά σαν να συγκλίνουνε σ’ ένα σημείο κάπου μακρυά.
Τις παρατηρήσεις του αυτές τις εφάρμοσε σχεδιάζοντας, και μελετώντας τες βρήκε μια μέθοδο για να υπολογίζει τη τρίτη διάσταση. Σύμφωνα με τις μελέτες του, έκανε το ακόλουθο πείραμα: ζωγράφισε σε πίνακα, το Βαπτιστηρίο της Φλωρεντίας, ακολουθώντας μια περίεργη μέθοδο. Έστησε το καβαλέττο του και κάθισε με τη πλάτη του στο θέμα, παρατηρώντας το κτίριο όχι απευθείας, αλλά μες από ένα καθρέφτη. Το ζωγράφισε λοιπόν και μετά έκανε μια τρύπα στον πίνακα σε συγκεκριμένο σημείο. Άν, κάποιος παρατηρούσε, μέσα από τη τρύπα, το κτίριο και μετά το έβλεπε σε καθρέφτη το έργο ταυτιζόταν με το θέμα. Με αυτό το πείραμα απέδειξε ότι ήταν ικανός να υπολογίσει τις διαστάσεις των αντικειμένων και να τα παρουσιάσει ζωγραφικά έτσι ώστε να δείχνουνε ρεαλιστικά. Ήταν μια σπουδαία ανακάλυψη και σύντομα όλοι οι καλλιτέχνες της εποχής άρχισαν να χρησιμοποιούν τη μέθοδο προοπτικής του.
————————————————–
Ο Φιλίππο Μπρουνελλέσκι γεννήθηκε στη Φλωρεντία το 1377. Ξεκίνησε να σπουδάσει φιλολογία και μαθηματικά, με σκοπό ν’ ακολουθήσει τα βήματα του πατέρα του και να γίνει δημόσιος υπάλληλος. Ωστόσο η κλίση του ήταν οι τέχνες κι έτσι γράφεται και στη Fukin Arte della Seta, Σχολή Καλών Τεχνών της πόλης, που υπόκειτο στη Συντεχνία Μεταξιού και συμπεριλάμβανε επίσης και τους χρυσοχόους, μεταλλουργούς και χαλκουργούς. Κατάφερε να γίνει τεχνίτης χρυσοχόος και γλύπτης το 1398. Τα έργα του στους τομείς αυτούς δεν προδιαγράφουν ακόμα την επανάσταση που θα επέφερε στη τέχνη ο δημιουργός τους. Αν κι εντελώς προσωπικά, διατηρούνε το πνεύμα της υστερογοτθικής παράδοσης -όπως φαίνεται από τ’ αργυρά αγάλματα και τις προτομές της Αγίας Τράπεζας του Αγίου Ιακώβου στο μητροπολιτικό ναό της Πιστόια κι από τη πλάκα της Θυσίας του Αβραάμ, (Φλωρεντία, Εθνικό Μουσείο). Αλλά ο Εσταυρωμένος της Σάντα Μαρία Νοβέλα (του 1409 ή, κατά την άποψη ορισμένων, μεταγενέστερος), με τις τέλειες αναλογίες και τη συμμετρική κατανομή των μερών, είναι ήδη ένα έργο καινούργιο. Ενώ όμως δημιουργούσε τα γλυπτά αυτά, αναζητούσε (όπως αποδείκνύεται από τις προοπτικές απόψεις του Σαν Τζοβάνι και του Παλάτσο Βέκιο, που έχουνε καταστραφεί) τον τρόπο της αντικειμενικής κι ορθολογιστικής απεικόνισης των σωμάτων στο χώρο: έτσι ανακάλυψε τη προοπτική κι όπως φαίνεται διατύπωσε τους κανόνες της.
Σ’ αυτές και σε άλλες τεχνικές έρευνες τον οδηγήσανε το ενδιαφέρον του για τη κλασσική αρχαιότητα (τα εκπαιδευτικά ταξίδια του στη Ρώμη χρονολογούνται μάλλον στις αρχές του 15ου αι.) κι η καινούργια ουμανιστική αντίληψη της ζωής που θεωρούσε τον άνθρωπο πρωταγωνιστή της ιστορίας. Από αυτή την άποψη τα τεχνικά προβλήματα αποκτούσανε βασική σημασία γιατί ήτανε τα μόνα που μπορούσαν να επιλυθούν ασφαλώς με την έρευνα και την ανακάλυψη και τελικά με την ατομική ιδιοφυΐα του τεχνίτη. Είχε εξάλλου στο ενεργητικό του πολλές πρακτικές ανακαλύψεις: μοχλούς, ειδικά σκάφη κ.ά
Το 1401 μπαίνει στη διαδικασία κρίσης, για ν’ αναλάβει να φιλοτεχνήσει τις πύλες του baptistery στη πόλη του. Μαζί με τον Λορέντζο Γκιμπέρτι, έναν άλλον επίσης χρυσοχόο, αναλαμβάνουν να φιλοτεχνήσουν ένα χάλκινο ανάγλυφο με θέμα τη Θυσία Του Ισαάκ και να κριθούν, ώστε ο νικητής ν’ αναλάβει την εργασία. Κέρδισε ο Γκιμπέρτι παρουσιάζοντας πιο σοφιστικέ το ανάγλυφο, το οποίο ήταν ένα μονοκόμματο τέχνημα κι εμφανίζοντας έτσι καλλίτερη γνώση επεξεργασίας του χαλκού, αλλά κι ανώτερο καλλιτεχνικό επίπεδο, ενώ του Μπρουνελλέσκι ήταν ένα σύνολο κομματιών που κολλήθηκαν πάνω στη βάση. Έτσι ο Γκιμπέρτι ανέλαβε την εργασία δημιουργώντας αυτό το αποτέλεσμα που αργότερα, ο Μικελάντζελο ονόμασε, Πύλες Του Παραδείσου. Ο Ghilberti κέρδισε μεν αλλά ο Brunelleschi έμελλε να γίνει ένας από του βασικούς συντελεστές της Αναγέννησης στη Φλωρεντία και να διακριθεί σαν ο ευφυέστερος νους ανάμεσα σε τόσους ευφυείς εκείνης της εποχής. Χαρακτηρίστηκε σαν ο άνθρωπος που, με δύο έργα του, σημάδεψε και καθόρισε τη πορεία της Αναγεννησιακής τέχνης και της Αρχιτεκτονικής. (Είδατε γιατί είπα στον Γκιμπέρτι, πως καλύτερα που κέρδισε κει κι έδωσε την ευκαιρία στον Μπρουνελλέσκι να πετύχει έναν πραγματικό Αρχιτεκτονικό άθλο. Έτσι είχαμε Γουίν-Γουίν -που λένε κι οι Αμερκάνοι- γιατί κι οι 2 τους κάναν εντελώς πανάξια πράγματα στο χώρο της Τέχνης).

Έργο του Μασάτσιο λεπτομέρεια, που απεικονίζει τον Μπρουνελέσκι

Πως από χρυσοχόος προτίμησε να στραφεί στην αρχιτεκτονική δε το γνωρίζουμε. Πάντως την επόμενη χρονιά με το φίλο του Ντονατέλλο, ξεκινάνε μαζί να επισκεφτούνε τη Ρώμη, για να μελετήσουνε τους κλασσικούς, αλλά και τη Ρωμαϊκή Τέχνη. Η παραμονή τους εκεί, κράτησε 3 χρόνια (1402-4). Το πρώτο κτίριο που αναλαμβάνει είναι το Ospedale degli Innocenti, το 1419, επιβλητικό κτίριο με θόλο ψηλό στα 8 μέτρα και ταυτόχρονα λιτό χωρίς μαρμάρινες υπερβολές κι ήτανε το πρώτο κτίριο στη Φλωρεντία που έδειχνε σαφώς στοιχεία επιρροής από τη κλασσική αρχαιότητα. Έπειτα, αναλαμβάνει να φτιάξει διάφορα παρόμοια έργα με θόλους: Santa Maria del Fiore, Cathedral of Florence, Sagrestia Vecchia (ή Old Sacristy of S. Lorenzo) κι όλα τα ξεκίνησε τις χρονιές από το 1419 μέχρι 1423.
Εκείνο που θα πρέπει ν’ αναφερθεί, είναι το πρόβλημα που υπήρχε στη κατασκευή του θόλου στη Santa Maria del Fiore. Το κτίριο είχε κατασκευαστεί τον προηγούμενον αιώνα κι έμενε να γίνει μόνον ο θόλος. Πλην όμως κανείς δεν ήξερε τον τρόπο να τονε στήσει, γιατί παλιότερα οι γνώσεις ήταν ελλειπείς κι έτσι το κτίριο είχε φτιαχτεί χωρίς να ‘χουνε τεθεί κατάλληλες προδιαγραφές στήριξής του. Έτσι ανάλαβε τούτη τη φορά τη κρίση του ικανότερου τεχνίτη, η Συντεχνία Μαλλιού (Arte della Lana) και πάλι δυο θεωρήθηκαν επικρατέστεροι ώστε να λάβουνε μέρος στον ανταγωνισμό. Και πάλι Γκιμπέρτι και Μπρουνελλέσκι στον αγώνα, στο σχετικό διαγωνισμό τούτη τη φορά είχαν έρθει ισόπαλοι με τον Γκιμπέρτι κι η διεύθυνση των εργασιών ανατέθηκε και στους δύο. Από το 1423 όμως ο Μπρουνελλέσκι διηύθυνε μόνος τη κατασκευή του και τελικά αφού ανάλαβε πλήρως το πηδάλιο κατάφερε να φέρει σε πέρας το έργο μ’ απόλυτην επιτυχία.

Επί δεκατέσσερα χρόνια εργάστηκε αντιπαλεύοντας με μύριες δυσκολίες αλλά τελικά ο τρούλλος ολοκληρώθηκε και μένει στη θέση του μέχρι σήμερα. Δεσπόζει στο φλωρεντινό τοπίο κι είναι ορατός από χιλιόμετρα. Η πόλη περηφανευότανε για το κατόρθωμα αυτό. Ο Μπρουνελλέσκι κατασκεύασε τον τρούλλο προσαρμοζόμενος στον τοσκανικό γοτθικό ρυθμό της μητρόπολης. Σε άλλα έργα του προσέγγισε τη ρωμαϊκή αρχαιότητα κι ιδιαίτερα στη Cappella (παρεκκλήσι) Pazzi της Santa Croce της Φλωρεντίας, που θυμίζει το θόλο και τα προπύλαια του Πανθέου. Επίσης σχεδίασε δυο ακόμα ναούς: Santo Spirito di Firenze & Basilica di San Lorenzo di Firenze, μα δεν έζησε να τους δει ολοκληρωμένους. Οι τεχνίτες που συνέχισαν μετά, κράτησαν αρκετές από τις ιδέες του, ιδιαίτερα στη πρώτη.
Τα έργα του αυτά αποδεικνύουνε τη μαθηματική και τεχνική του ιδιοφυΐα. Εργάστηκε και στη στρατιωτικήν οχύρωση της πόλης του, όταν βρέθηκε σ’ εμπόλεμη κατάσταση με τη Πίζα και τη Σιέννα. Κατάφερε να πρωτοπορήσει επίσης, επινοώντας τη γραμμική προοπτική ενός σημείου, προσδίδωντας έτσι μια νέα διάσταση στη ζωγραφική και τη τέχνη. Έφτιαξε τέλος, θεατρικές μηχανές για το θέατρο, μηχανές που παρουσιάζανε π.χ. τους αγγέλους να πετάνε. Ο μεγάλος αυτός πρωτοπόρος πέθανε στις 15 Απρίλη 1446, σ’ ηλικία 69 ετών και θάφτηκε στο ναό της Santa Maria del Fiore. Ο τάφος του βρίσκεται στη κρύπτη της μητρόπολης. Ο Βαζάρι έγραψε, ο Μπρουνελλέσκι “στάλθηκε από τον ουρανό για να πλουτίσει την αρχιτεκτονική με νέες μορφές“.

Cupola di Santa Maria del Fiore –Duomo (1418-1436) (Τρούλος του Ντουόμο): Αποτελεί έµβληµα της Φλωρεντίας από την εποχή της Αναγέννησης. Ωστόσο, µόνον αναλογιζόµενος κανείς τo ύψος του κτιρίου εσωτερικά µπορεί να καταλάβει σήµερα σε ποιο βαθµό το κτίσιµο του ναού αποτέλεσε επανάσταση στην αρχιτεκτονική της εποχής του. Στη συνέχεια, πρέπει κανείς ν’ ανέβει στο καµπαναριό, που είναι ξέχωρα από το ναό και βρίσκεται δίπλα στη πρόσοψη (ολοκληρώθηκε κατά τον 19ο αι.), για να θαυµάσει το απόλυτο µεγαλείο αυτού του αριστουργήµατος της αρχιτεκτονικής. Αυτός που το επινόησε ήταν, ένας µικροσκοπικός άνθρωπος µπρος στις τεράστιες διαστάσεις του εργοταξίου. Οµως νίκησε τους αντίπαλούς του αρχιτέκτονες και πέτυχε το ακατόρθωτο γιατί είχε µεγάλο απόθεµα λύσεων. ∆εν είχε µία απλή ιδέα αλλά δέκα. Ως άνθρωπος ήτανε πρακτικός, δεν έµενε στη θεωρία, αλλά λάµβανε υπόψη του όλες τις παραµέτρους ταυτόχρονα, από τις σκαλωσιές ως τη ποιότητα των υλικών που χρησιµοποιούνταν. Και στο µεταξύ, επινόησε πριν από τον Κολόµβο την ιστορία του αυγού για να πείσει τους φλωρεντινούς χρηµατοδότες: ήταν αρκετό να σκεφτεί ότι όταν σπάσεις το αυγό λίγο στην άκρη του, µπορεί να σταθεί στο τραπέζι. Άλλωστε ήταν ο πρώτος αρχιτέκτονας που κατάλαβε ότι ένα εργοτάξιο πρέπει να συνοδεύεται από αυτό που σήµερα ονοµάζουµε επικοινωνιακή καµπάνια.
Ο Αρνόλφο ντι Κάµπιο, που πέθανε το 1302, έστησε το εργοτάξιο για τον νέο καθεδρικό. Ο Τζιότο σχεδίασε το καµπαναριό. Οι αρχιτέκτονες που τους διαδεχτηκανε δεν είχαν αναρωτηθεί καθόλου για τον τρούλο. Μες στη 10ετία του 1420 είχαν ολοκληρωθεί τα πάντα, μαζί κι οι τοίχοι της βάσης του µελλοντικού τρούλου και κανείς δεν είχε σκεφτεί πώς θα κατάφερναν να τη καλύψουν.
Ο διαγωνισµός προκηρύχθηκε κι αρχιτέκτονες συνέρρεαν από παντού, µε τα πιο τρελλά σχέδια: να χτιστεί µια σκαλωσιά κι έν ενδιάµεσον επίπεδο, να τολµήσουνε το χτίσιµο µιας µεγάλης κεντρικής κολώνας, να γίνει η κατασκευή από ελαφρόπετρα για να είναι πιο ελαφριά κλπ κλπ κλπ.. Αλλοι σκέφτονταν γιγάντια αντιστηρίγµατα ή τεράστιες αντηρίδες. Ολα τα σχέδια απορρίφθηκαν. Η καλλίτερη ιδέα ήταν να γεµίσουνε τον ναό µε χώµα ανάµεικτο µε νοµίσµατα, να κάνουνε κατά κάποιο τρόπο ένα τεράστιο πύργο από άµµο, να κατασκευάσουνε τον τρούλο µε βάση αυτό το καλούπι και στη συνέχεια ν’ αναθέσουνε σ’ όλους τους φτωχούς που θα βρίσκονταν εκεί να βγάλουνε το χώµα και να κρατήσουνε τα χρήµατα (!!!!!!!!!!!!!!). Ο Μπρουνελλέσκι έφτιαξε µια µακέτα, ένα µικρό κτίσµα που µπορούσε κανείς να δει µέχρι το 1431.
Αρχικά, έπρεπε να χτιστεί ένας κύλινδρος, ο οποίος, διάτρητος από στρογγυλά παράθυρα, θα στήριζε το σύνολο και θα µείωνε τη πίεση στους τοίχους. Στη συνέχεια, ξεφεύγει από τη δοµή του τεθλασµένου, οξυκόρυφου γοτθικού τόξου. Ενώνει τέσσερα σταυρωτά οξυκόρυφα τόξα, λες κι η οξυκόρυφη δοµή γυρνούσε γύρω από έναν άξονα. Φαντάζεται για την ανακούφιση του βάρους έναν εσωτερικό κι έναν εξωτερικό τρούλο, δύο τρούλους που θα ενώνονταν στη βάση του φανού. Οι ακµές αποτελούνε δοµή ικανή να στηριχθεί µόνη της. Ανάµεσα σ’ αυτές, ο αρχιτέκτονας προέβλεψε διαδρόµους τους οποίους µπορεί κανείς να επισκεφτεί ακόµα και σήµερα. Ενωσε τα πέτρινα τόξα µε σιδερένιες επικασσιτερωµένες ράβδους για να τις σταθεροποιήσει. Για τον εσωτερικό τρούλο προέβλεψε ένα ξύλινο πλαίσιο καλυµµένο από σιδερένιες πλάκες. Ανάµεσα στα τόξα, µε στόχο να δηµιουργήσει τεντωµένες µεµβράνες, όπως οι µύες ανάµεσα στα κόκκαλα, τα υλικά πλήρωσης θα γίνονταν όλο και πιο ελαφριά όσο θα υψωνότανε το κτίριο. Θα χρειάζονταν πλίνθοι, σε σχήµα V -ή ψαροκόκκαλο-, σύµφωνα µε µια παλαιά αρχή, που θ’ ανεβαίνανε σπειροειδώς και σαν κεραµίδια θα είχανε φορά προς το κέντρο του ναού. Το εντυπωσιακό είναι ότι δεν χρειάστηκε κανένα εξωτερικό ικρίωµα: µια εσωτερική σκαλωσιά, που ψήλωνε µήνα µε τον µήνα παράλληλα µε το εργοτάξιο, ήταν αρκετή για να τοποθετηθούν οι πέτρες και τα τούβλα. Πριν από τον θάνατό του, το 1446, είχε αρκετό χρόνο για να δηµιουργήσει έν ακριβές σχέδιο για το φανό. Σύµφωνα µε την αρχή των γοτθικών ακροσφηνίων, ο φανός πρέπει να ζυγίζει όσο το δυνατόν περισσότερο για να είναι απολύτως σταθερός. Το τελικό ύψος του τρούλου είναι 107 µέτρα και µαζί µε τον φανό είναι 15 µέτρα ψηλότερος. Μια χάλκινη σφαίρα δεσπόζει στο σύνολο.
Αυτό το κερασάκι της τούρτας σφυρηλατήθηκε στο εργαστήριο του Βερόκιο. Κι ήταν ένα από τα πρώτα έργα στα οποία δούλεψε ένας νέος µαθητευόµενος, ονόµατι Λεονάρντο Ντα Βίντσι. Τι ωραίος συµβολισµός: η ιδιοφυΐα της επόµενης περιόδου έβαλε τελευταία πινελιά διασφαλίζοντας την αιωνόβια αντοχή του κτιρίου που συµβολίζει τη πρώιµη αναγέννηση. Κι η σφαίρα αυτή, παρά τα χτυπήµατα των κεραυνών που έχει δεχτεί, πάντα συντηρείται και τοποθετείται και πάλι στη θέση της από τους αρχιτέκτονες του καθεδρικού.
Ο Τρούλος έχει διάμετρο 42 μέτρα κι έχει σχήμα γοτθικής αψίδας ώστε να προσαρμόζεται καλλίτερα στη παλιά μεσαιωνική εκκλησία που προϋπήρχε. Αποτελείται από τούβλα διαφόρων μεγεθών που στηρίζονται μόνα τους, τοποθετημένα σε σχήμα ψαροκόκκαλου, τεχνική που αντέγραψε από ρωμαϊκά κτίρια, όπως το Πάνθεον. Το επαναστατικό επίτευγμά του ήταν ότι έχτισε τον μεγαλύτερο τρούλο της εποχής του χωρίς σκαλωσιές. Η δομή του είναι αυτοφερόμενη, δηλαδή ο τρούλος στηριζόταν μόνος του κατά το σταδιακό του κτίσιμο, χωρίς να χρειάζεται ξυλοκατασκευή που ξεκινάει από το έδαφος. Ο τρούλος στηρίζεται σε μία οκταγωνική βάση κι αποτελείται από δύο θόλους, τον ένα μέσα στον άλλο, για να προστατεύεται από την υγρασία αλλά και για να φαίνεται πιο μεγαλοπρεπής.
Ο Μπρουνελλέσκι οργανώνει το εργοτάξιο με μοντέρνο τρόπο, προμηθεύει με σχέδια και μακέτες τους τεχνίτες, εφευρίσκει μηχανήματα για να σηκώνουνε τα βάρη. Οταν η οικοδομή φτάνει σε πολύ ψηλό επίπεδο, όπως διηγείται ο Βαζάρι, ο αρχιτέκτονας ανοίγει εκεί ψηλά ένα μαγειρείο με κουζίνα, έτσι ώστε οι εργάτες να μη χρειάζεται να κατεβούνε κάτω πριν από το βράδυ. Η κατασκευή του Θόλου τονε κράτησε δεσμευμένο μέχρι το θάνατό του (1444) αλλά ενδιάμεσα ασχολήθηκε και με άλλα έργα, όπως οι εκκλησίες του Σαν Λορέντσο (San Lorenzo) και του Αγίου Πνεύματος (Santo Spirito).
Lo Spedale degli Innocenti (1419-44) (Νοσοκομείο των Αθώων) (Ορφανοτροφείο): Όπως στα αρχαία κτίσματα, υπάρχει ένας κανόνας που καθορίζει τις αναλογίες μεταξύ των διαφόρων αρχιτεκτονικών μερών. Βασικό στοιχείο της κατασκευής είναι ότι το ύψος της κολώνας είναι 18-21 φορές τη διάμετρο της βάσης. Παρόμοια αναλογία καθορίζει επίσης την απόσταση από μία κολώνα στην άλλη και το ύψος των τόξων. Υπήρξε το πρώτο ορφανοτροφείο της Ευρώπης κι ένα από τα πρώτα αρχιτεκτονικά έργα της Αναγέννησης. Ακόμη σήμερα, στα πλαίσια της παράδοσης για τη προστασία των παιδιών, φιλοξενεί δύο άσυλα για παιδιά, ένα νηπιαγωγείο, τρία σπίτια-οικογένειες προορισμένα για τη φιλοξενία παιδιών σε οικογενειακό περιβάλλον και μερικά γραφεία έρευνας της Unicef.
Sagrestia Vecchia di San Lorenzo (Παλιό σκευοφυλάκειο του San Lorenzo): Είναι ένα από τα αριστουργήματά του και της πρώιμης αναγέννησης γενικά. Ολοκληρώθηκε αρχιτεκτονικά μεταξύ του 1420-8, ενώ η γλυπτική διακόσμηση χρονολογείται από το 1428 ως το 1443. Το έργο, που είναι το μοναδικό με το οποίο ο μεγάλος αρχιτέκτονας ασχολήθηκε μέχρι το τέλος των εργασιών, υπήρξε παράδειγμα γεωμετρικής καθαρότητας και κομψότητας των γραμμών. Ονομάστηκε Παλιό σκευοφυλάκιο (Sagrestia Vecchia) γιατί ακολούθησε η κατασκευή του Νέου σκευοφυλακείου (Sagrestia Nuova) από τον Μιχαήλ Άγγελο (1521).
Συμπερασματικά, μπορουμε να πούμε πως σ’ όλα τα έργα του κυριαρχεί ένα καθαρό κι ορθολογιστικό πνεύμα, το οποίο ρυθμίζει αρμονικά τις λειτουργίες της όρασης και της νόησης. Από το αρχικό σχέδιο του μεγάρου Πίτι του Μπρουνελλέσκι, σχεδόν τίποτε δεν απομένει μετά τις μεταγενέστερες μετατροπές κι επεκτάσεις. Δεν είναι δυνατόν να εκτιμηθεί ορθά η καλλιτεχνική κι ιστορική σημασία του χωρίς να αναφερθεί η αποφασιστική συμβολή του στις καλλιτεχνικές ιδέες της Αναγέννησης. Θεωρείται πιότερο από κάθε άλλον ο νέος άνθρωπος στον οποίον οφείλεται η μετάβαση από τη γοτθική αντίληψη σε μια τέχνη ορθολογιστική που αποτελεί για το θεατή ή τον επισκέπτη μια καθαρή και νοητή εμπειρία. Ο συμβολισμός, από περιγραφικός που ήτανε στις διακοσμήσεις των γοτθικών μητροπολιτικών ναών, γίνεται οργανικός, εντάσσεται δηλαδή στην ίδια τη κατασκευή του κτιρίου κι ακολουθεί τους ίδιους κανόνες των αναλογιών, του ρυθμού και της ισορροπίας, οι οποίοι κατά τους αρχαίους φιλοσόφους ρυθμίζανε τη φυσική και τη πνευματική ζωή. Έτσι, η επανάληψη των στοιχείων της κλασσικής αρχιτεκτονικής σε μέτρα, που δεν είχανε ποτέ άλλοτε πραγματοποιηθεί, αποκτά έννοια διαφορετική από κείνη της τυχαίας ή επιφανειακής απομίμησης. Είναι ένας τρόπος εμπλουτισμού των μέσων και των γνώσεων ανάλογος με αυτόν που πραγματοποίησαν οι ουμανιστές, οι οποίοι προσαρμόζανε το ύφος τους στο πνεύμα του Κικέρωνα. Εξάλλου το ιδιαίτερο ενδιαφέρον του για τα δημόσια έργα ή τα συνδεόμενα με τις μεγάλες οικογένειες της Φλωρεντίας φανερώνει ότι η ανανέωση των αρχιτεκτονικών αντιλήψεων είχε σα σκοπό να δώσει νέα πνοή και στην ίδια την κοινωνική ζωή.

Ο Τάφος Του Μπρουνελέσκι

Σημείωση υπό έλεγχον: Την εποχή αυτή οι Μέδικοι τραβούσανε κάτι ζόρια κι είχανε περιέλθει σε απελπισία καθώς χάναν από τη πίεση των αντιπάλων τους, το λαϊκόν έρεισμα. Τότε ο Λορέντζο Μέντιτσι είχε τη φαεινήν ιδέα να στρέψει όλο αυτό στο θρησκευτικό κι αφού μίλησε στο λαό της Φλωρεντίας για τη χαλάρωση που είχαν όλοι τους στο θέμα του Θεού, τους κάλεσε να συσπειρωθούν όλοι μαζί στο Θεό κι ανήγγειλε σε μιαν ιδέα της στιγμής, τη δημιουργία του Θόλου, λέγοντας χαρακτηριστικά πως “ο Θεός μας ξέχασε επειδή δεν ολοκληρώσαμε τον Οίκο του”. Αυτή η ιδέα σε συνδυασμό με τα πύρινα λόγια του Λορέντζο του Μεγαλοπρεπή, φέρανε το επιθυμητό αποτέλεσμα, συσπειρώσανε το λαό της πόλης στο Θεό και στους Μέντιτσι κι έμενε μόνο το πρόβλημα του ποιός και πως θα το πετύχει καθώς και το πως θα χρηματοδοτηθεί ένα τέτοιο έργο! Τελικά ως φαίνεται κι άνθρωπος βρέθηκε και τα χρήματα κι όχι μόνον αυτό, αλλά σύσσωμη η πόλη βοήθησε στο να τελειώσει αυτό το μεγάλο κι απίστευτο έργο. (!!!)

~~===================~~