ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ: Ι’: Πυρφόρες Λάμψεις Παρελθόντος

Πρόλογος

     Όταν πριν από χρόνια είχα την ιδέα να γράψω, να συγκεντρώσω δηλαδή άρθρα και στοιχεία γι’ αυτές που ονομάζω Γυναίκες Του Κόσμου ποτέ δε πίστευα πως θα φτάσω σε τόσο ψηλά επίπεδα, ευρημάτων αλλά κι απόλαυσης κατά τη… συγκομιδή. Το αρχικό σκεπτικό και που παρέμεινε αναλλοίωτο, ήταν να εξάρω κάποιες γυναίκες που ζήσανε και δράσανε σοβαρά κι εξαιρετικά σε κάποιο τομέα, προωθώντας και την ίδια τη ΓΥΝΑΙΚΑ, αλλά και τον ΤΟΜΕΑ στον οποίο λειτούργησαν, αλλά και που βοηθήσανε και κόσμο κι ανθρώπους κι εκτός του τομέα τους! Με μια λέξη, Γυναίκες που υπερέβησαν κατά πολύ τα συνήθη κι ατρόμητα βαδίσανε μπρος αυτές και παίρνοντας και τον κόσμο από το χέρι τρυφερά, τονε προχωρήσανε κι αυτόν μαζί τους. Εξαίρωντας τη γυναίκα, δεν υπονοώ ότι δεν είχε τις δυνατότητες κι άρα Ω! Τί έκπληξη και τα ρέστα… Όχι και με τίποτα. Εξαίρω ακριβώς τη δύναμη, τη θέληση και την επιμονή που επιδείξανε, παρακάμπτοντας τα λόγω φύλου τρομερά και δυσθεώρητου ύψους εμπόδια, που βρήκανε μπροστά τους.
     Η αλήθεια είναι, -καθώς εξ όσων κατάλαβα- πως επειδή επικρατεί άγνοια, δεν περίμενα ποτέ, να φτάσω ν’ ανακαλύψω τόσες πολλές κι ενδιαφέρουσες γυναίκες κι όχι απλά ενδιαφέρουσες, αλλά υπέροχες, μοναδικές και πολύ πιο πάνω από τους περισσότερους άντρες. Χάρηκα πολύ, και το χάρηκα, γιατί αγαπώ τη ΓΥΝΑΙΚΑ κι έτσι φτάνω τώρα στο ήδη 9ο άρθρο μου και με περηφάνεια το παρουσιάζω κι αφορά στις Γυναίκες Φιλοσόφους της Αρχαιότητας κι εκεί να δείτε εκπλήξεις μαζεμένες που μου επιφύλασσε κι αυτό. Υποθέτω δε επίσης, πως θ’ ακολουθήσουνε τουλάχιστον 13-14 ακόμα τέτοια άρθρα.

     Οι περισσότεροι έχουμε διαστρεβλωμένη εικόνα για τη θέση της γυναίκας στην αρχαία Ελλάδα. Νομίζουμε, γιατί έτσι μας είπαν, ότι οι Ελληνίδες ζούσανε κλεισμένες στο σπίτι, δίχως συμμετοχή στα κοινά, στη Παιδεία και στις Επιστήμες. Αυτό το μεγάλο ψέμμα εύκολα ανατρέπεται. Οι γυναίκες στην αρχαία Ελλάδα είχαν όσα δικαιώματα κι οι σημερινές, εκτός από πολιτικά (δικαίωμα ψήφου). Πολλές απ’ αυτές διακριθήκανε στις επιστήμες ως ισάξιοι φιλόσοφοι των ανδρών συναδέλφων τους. Ακολουθεί ενδεικτικός κατάλογος με 13 εξέχουσες αρχαίες Ελληνίδες φιλοσόφους κι επιστήμονες και μ’ όσο πιο πλούσια βιογραφικά κατάφερα να συγκεντρώσω. Όπου είναι ελλειπές δεν φταίω εγώ μα τα πενιχρά στοιχεία που υπάρχουνε. Σε μερικές μάλιστα και νιώθω ντροπή, δε βρήκα στα ελληνικά, αλλά αναγκάστηκα ν’ ανατρέξω στα αγγλικά. Ντρέπομαι και το ξαναλέω, γιατί και στα επιγράμματα που βλέπω τώρα καθώς τα φτιάχνω, Ο τάδε έκανε αυτή τη μελέτη, ο δείνα έχει αποδείξει αυτό κι ο γάμα έχει πει ετούτο κι ο δέλτα έχει γράψει στη μελέτη του… κι όλοι μα όλοι είναι ξένοι. Αυτό και σε συνδυασμό με τη κατάντια αυτού του κράτους μας, που ενώ έλαμπε πάλαι ποτέ, τώρα έχει καταντήσει περίγελως των ξένων, μου φέρνει πραγματικά δάκρυα στα μάτια.

     Αυτά και περνάμε στο άρθρο που δηλώνω, δεν είναι το τελευταίο. Αν εξαιρέσουμε λοιπόν τη σχετικά γνωστή, μεγάλη Ελληνίδα φιλόσοφο Υπατία, δύσκολα οι πιο πολλοί θα μπορούσαν να ονοματίσουνε κάποιαν άλλη. Όμως υπήρχανε σημαντικές και πολυγραφότατες γυναίκες  φιλόσοφοι, που συμβάλλανε τα μέγιστα στο θαύμα της αρχαίας Ελλάδας. Μεγάλη μερίδα του κόσμου αγνοεί για παράδειγμα ότι στην αρχαιότητα υπήρχαν Ολυμπιακοί αγώνες για γυναίκες καθώς κι ότι σε πανάρχαια εποχή οι γυναίκες είχανε και δικαίωμα ψήφου. Πάμε λοιπόν με τις φιλοσόφους μας.
8/12/2017  Πάτροκλος Χατζηαλεξάνδρου

———————————————

                                   Αγλαονίκη

     Η Αγλαονίκη, αναφερόμενη από τον Πλούταρχο ως Αγανίκη (5ος αι. π.Χ.), ήταν αρχαία Ελληνίδα αστρονόμος (η 1η χρονολογικά γυναίκα αστρονόμος της αρχαίας Ελλάδας) από τη Θεσσαλία. Αναφέρεται πιο συγκεκριμένα ως Αγλαονίκη η Ηγήτορος επειδή ήταν κόρη του ηγέτη (Ηγήτορα ή ταγού) των Θεσσαλών. Δεν είναι γνωστό τίποτα από τη ζωή της, ωστόσο αναφέρεται πως ήτανε διάσημη για την ικανότητά της να προβλέπει τις εκλείψεις Ηλίου με ακρίβεια ώρας, κάτι παρόμοιο δηλαδή με τον περίπου σύγχρονό της Θαλή, πράγμα που προδίνει μια παραπέρα γνώση στη μαθηματική αστρονομία σε σχέση με τους Βαβυλώνιους αστρονόμους. Η ίδια, κατά τη παράδοση, ισχυριζόταν ότι κατέβαζε από τον ουρανό τη Σελήνη, μία φράση που σχετίζεται με την πρόβλεψη των εκλείψεων Σελήνης, επίσης με ακρίβεια ώρας. Σχετικό σχόλιο υπάρχει στον Απολλόδωρο (Ρόδιον Δ’ 59). Υπάρχει κι η άποψη ότι ήταν μάντιδα κι αστρολόγος.

      Λόγω του φύλου της όμως, οι ικανότητες της αποδόθηκαν πιότερο στη μαύρη μαγεία παρά στην επιστημονική της ικανότητα, από μεγάλη μερίδα των ανθρώπων της εποχής. Πίστευαν ότι ήταν μάγισσα κι ότι μπορούσε να ελέγχει τους άλλους με το φόβο και τη μαγεία.
      Ο κρατήρας Αγλαονίκη στο νότιο ημισφαίριο της Αφροδίτης, που έχει διάμετρο 64 χλμ, ονομάσθηκε έτσι προς τιμή της αρχαίας αυτής αστρονόμου.
———————————————–

                             Αρήτη Η Κυρήνεια

     Η Αρήτη η Κυρήνεια (συναντάται κι ως Αρετή,~ 5^ος-4^ος  π.Χ. αι) ήτανε σύγχρονη του Σωκράτη , δεν ξερουμε πότε γεννήθηκε ή πέθανε και σπούδασε στην ακαδημία του Πλάτωνα. Δίδασκε φιλοσοφία στη σχολή της Αττικής. Ήτανε κόρη του Αριστίππου, του ιδρυτή της Κυρηναϊκής Σχολής της φιλοσοφίας. Ακόμη και την εποχή του Βοκκάκκιου (1313-1375 μ.Χ.) χίλια χρόνια αργότερα μνημονευόταν ως πολύτιμη πηγή γνώσεων. Ο γιος της Αρίστιππος επίσης φιλόσοφος, συνέχισε την οικογενειακή παράδοση ως διευθυντής της Κυρηναϊκής Σχολής. Ονομάστηκε Μητροδίδακτος, επειδή διδάχτηκε τη φιλοσοφία από τη μητέρα του, πράγμα σπάνιο για την εποχή εκείνη.

     Λέγεται ότι δίδαξε μαθηματικά, φυσική κι ηθική φιλοσοφία στην Αττική για αρκετά χρόνια κι ότι έγγραψε 40 τουλάχιστον βιβλία ποικίλου περιεχομένου, από τα οποία τα 2 περιλαμβάνανε και πραγματείες για τα μαθηματικά. Μετά το θάνατο του πατέρα της, τον διαδέχθηκε, κατόπιν εκλογής στη διεύθυνση της Σχολής. Χαρακτηριστικό είναι ότι ανάμεσα στους μαθητές της συγκαταλέγονταν και πάνω από 110 περίπου φιλόσοφοι.

     Ο John Morans στο βιβλίο του “Women Ιn Science” αναφέρει ότι το επίγραμμα του τάφου της έγγραφε: “Το μεγαλείο της Ελλάδος, με την ομορφιά της Ελένης, τη πέννα του Αριστίππου, τη ψυχή του Σωκράτους και τη γλώσσα του Ομήρου“.

     Ο γιος της Αρετής, ο Αρίστιππος ο Νεώτερος, προήγαγε σημαντικά τη Κυρηναϊκή φιλοσοφία. Κατά τον Αθηναίο (λόγιο, σοφιστή και συγγραφέα, 2ος – 3ος μ.Χ. αι.), η Αρετή διηγείτο στους μαθητές της το εξής ανέκδοτο:
     Όταν κάποιος μαθητής της Ακαδημίας ισχυρίστηκε ότι η τέχνη της αρίθμησης οφείλεται στον Παλαμήδη, ο Πλάτων τον ρώτησε “Ώστε χωρίς τον Παλαμήδη ο Αγαμέμνων δεν θα ήξερε πόσα πόδια του έδωσε η φύσις”;
     Ο Αρίστιππος ο νεότερος υπήρξε Έλληνας φιλόσοφος, εγγονός του Αρίστιππου του Κυρηναίου, γιος της κόρης του Αρήτης. Η Αρήτη, που είχε διδαχθεί την ηδονιστική φιλοσοφία από τον πατέρα της, τη δίδαξε με τη σειρά της στο γιο της (Διογένης Λαέρτιος Β,86), ο οποίος για το λόγο αυτό ονομάστηκε μητροδίδακτος. Ο Αρίστιππος διαδέχθηκε τη μητέρα του στη θέση του Σχολάρχη της Κυρηναϊκής Σχολής και συνετέλεσε στη προαγωγή και διάδοση της φιλοσοφικής θεωρίας ,την οποία ο παππούς του είχε συστηματικά αναπτύξει.
———————————————-

                           Διοτίμα η Μαντίνεια

     Ο Πλάτων έγραψε ότι τιμήθηκε από το Σωκράτη (469-399 π.Χ.) ως δασκάλα του. Ο Πλάτωνας δίδαξε 2 γυναίκες στο σχολείο του: τη Λασθένια (βλ. παρακάτω) και την Αξιόθεα του Φύλου (350 π.Χ). Υπήρξε επίσης ιέρεια στη Μαντινεία της Αρκαδίας. Σήμερα, κέντρα μελετών κι ιδρύματα φέρουνε τ’ όνομά της.

     Η Διοτίμα (δηλ. αυτή που τιμά τον Δία) ήταν ιέρεια από την αρχαία Μαντίνεια της Αρκαδίας, αναφέρεται στο πλατωνικό Συμπόσιο σαν σοφή γυναίκα, που δίδαξε στον Σωκράτη, κατά ομολογία του ίδιου τα μυστήρια του Έρωτος ως πόθου κι ως κινήτρου για το ωραίο και το αληθινό. Γνώστρια της πυθαγόρειας αριθμοσοφίας, κατά το Ξενοφώντα δεν ήταν άπειρη των πλέον δυσκολονόητων γεωμετρικών θεωρημάτων (“ουκ άπειρος δυσσυνέτων διαγραμμάτων έστι“). Αλλά κι ο Πρόκλος τη θεωρεί Πυθαγορική. Αυτή ήταν η ιέρεια κείνη που ‘κανε τον καθαρμό των Αθηναίων μετά το λοιμό του 429 π.Χ..
     Πιθανότατα μυθικό πρόσωπο, το όνομα Διοτίμα είναι σήμερα δηλωτικό φιλοσοφικών, κοινωνικών κι επιστημονικών αναζητήσεων σε παγκόσμια κλίμακα (τις 10ετίες 1970-90 ελληνικό φιλοσοφικό περιοδικό, σήμερα περιοδικό που εκδίδεται στη Τρίπολη της Αρκαδίας κι αναφέρεται σε ιστορικά, φιλοσοφικά, επιστημονικά, καλλιτεχνικά κι εκπαιδευτικά ζητήματα).
     Το όνομα Διοτίμα είναι επίσης δηλωτικό δράσεων για την ισότητα ανδρών και γυναικών: είναι η μόνη γυναίκα που αναφέρεται στο ανδροκρατούμενο Συμπόσιο. Ο μύθος της Διοτίμας είναι ένας από τους δύο ερωτικούς μύθους του Πλάτωνος (o μύθος του Αριστοφάνη) που αναφέρεται στο πλατωνικό έργο Συμπόσιο.

     Ο λόγος έπειτα από τη μακρινή του πορεία είναι σαν να έχει ανάγκη από το μύθο για να δώσει μορφή σε κάτι, που αυτός μάταια μοχθούσε να τυποδέσει. Ο μύθος έρχεται να πάρει πάνω του έργο ακατόρθωτο από το λόγο που δεν μπορεί να περιαδράξει και να να το σφίξει μέσα στα όρια του: να αποπερατώσει δηλαδή με το δικό του τρόπο το διάλογο, αφού ο λόγος δεν έχει ποτέ τέλος. Η ακολουθία του λόγου προχωρεί από το ένα αίτιο στο άλλο, από τη μια υπόθεση στην άλλη ως που φθάνει στη 1η αρχή, στο ανυπόθετο. Το ανυπόθετο όμως τούτο η λογική ερμηνεία δεν μπορεί ποτέ να το φανερώσει, γιατἰ στην ουσία του είναι άφατο”. Γι΄αυτό τον πλατωνικό μύθο τον συναντάμε ή στη μέση ή στο τέλος του διαλόγου, ποτέ όμως εκεί που η διαλεκτική δεν έχει ακόμα ανοίξει. Ο φιλοσοφικός μύθος έρχεται να ερμηνεύσει το ανερμήνευτο, να ιστορήσει το ανιστόρητο και να χρονώσει το άχρονο.

 -“Καλά, Σωκράτη, δεν γνωρίζεις“, είπε γελάσασα η σοφή Διοτίμα, “ότι ο Έρως είναι παιδί του Πόρου και της Πενίας“!
 -“Μα γι΄αυτό ακριβώς ήρθα μέχρι τη μακρινή Μαντίνεια, Διοτίμα, γιατί έχω ανάγκη από δασκάλους“.
 -“Την ώρα λοιπόν που γεννήθηκε η Αφροδίτη είχανε τραπέζι οι Θεοί κι οι άλλοι κι ο γιος της Μήτιδος, ο Πόρος. Όταν πια αποδείπνησαν, καθώς δα ἠτανε συμπόσιο, ήλθε για να επαιτήσει η Πενία κι έστεκε στις θύρες. Ο Πόρος τότε μεθυσμένος από το νέκταρ, γιατί κρασί δεν ύπαρχε ακόμα, μπήκε στον κήπο του Διός βαρύς-βαρύς κι αποκοιμήθηκε. Η Πενία λοιπόν έχοντας στο νου της, εξαιτίας που ήταν άπορη, να κάμει παιδί με τον Πόρο, ξαπλώνεται κοντά του και συνέλαβε τον Έρωτα. Για τούτο δα έγινε και της Αφροδίτης συνοδός και δούλος, γιατί γεννήθηκε στα γενέθλια κείνης κι ακόμα γιατί από φυσικού του είναι εραστής της ομορφιάς κι η Αφροδίτη είναι δα όμορφη. Επειδή λοιπόν είναι του Πόρου και της Πενίας γιος ο Έρως βρίσκεται σ΄αυτήν εδώ τη κατάσταση. Και πρώτα-πρώτα είναι πάντα φτωχός και κάθε άλλο παρά απαλός και τρυφερός, όπως νομίζουν οι πολλοί, αλλά σκληρός κι ακατάστατος και ανυπόδητος και άστεγος, πλαγιάζει πάντα χάμω και χωρίς στρώμα, κοιμάται στο ύπαιθρο, στις θύρες και στους δρόμους, έχοντας της μητέρας του τη φύση, πάντα με τη φτώχεια σύντροφος. Και κατά τον πατέρα του πάλιν είναι επίβουλος στους όμορφους και στους καλούς, όντας ανδρείος και φιλοκίνδυνος και σφριγηλός, δεινός κυνηγός, πάντα πλέκοντας κάποια σχέδια κι επιθυμητής της φρόνησης και είναι άξιος και να εύρη φιλοσοφώντας σ΄ όλη του τη ζωή, δυνατός γοητευτής και φαρμακευτής και σοφιστής. Κι ούτε σαν αθάνατος είναι από τη φύση του ούτε σαν θνητός, αλλά μες στην ίδια ημέρα πότε ανθίζει και ζει, όταν εύρη αφθονία, πότε πάλι πεθαίνει και πάλι ξαναγεννιέται, γιατί το έχει από τη φύση τού πατέρα του. Κι ό,τι κερδίζει πάντα το χάνει έτσι που μήτε άπορος είναι ποτέ ο Έρως μήτε πλούσιος. Και πάλιν είναι ανάμεσα στη σοφία και στην αμάθεια“.

     Η Διοτίμα φέρεται ότι έζησε στο 2^ο μισό του 5ου αι. π.Χ. και συγκαταλέγεται μαζί με τους Πυθαγόρα, Σωκράτη, Ιπποκράτη και Πλάτωνα, στους μεγάλους κλασσικούς δασκάλους του αρχαίου ελληνικού κόσμου. Φέρεται σαν ιέρεια στην Αρχαία Μαντινεία, φιλόσοφος, Πυθαγόρεια και μάλιστα γνώστρια της πυθαγόρειας αριθμοσοφίας. Η κύρια αναφορά κι η φιλοσοφική φυσιογνωμία της βρίσκεται στο λόγο του Σωκράτη στο Συμπόσιο (ή Περί Έρωτος) του Πλάτωνα που εμφανίζεται σαν πολύ σημαντικό πρόσωπο. Στο ίδιο έργο ο Σωκράτης αναφέρεται σ’ αυτή σα δασκάλα του λέγοντας ότι ήταν ιέρεια στην Μαντίνεια κι ότι τελούσε τον καθαρμό των Αθηναίων μετά το λοιμό του 429 π. Χ. Δηλώνει δε, πως οφείλει σ’ αυτήν ακριβώς τις απόψεις του για τον έρωτα, ως πόθο και κίνητρο για το ωραίο κι αληθινό.
     Σύμφωνα με μιαν άποψη, πρόκειται για πρόσωπο επινοημένο από το Πλάτωνα, που παρουσιάζει το Σωκράτη να μεταφέρει απλώς στους συνομιλητές του όσα η Διοτίμα του αποκάλυψε για την ουσία του Αληθινού Έρωτα, για να δικαιολογήσει το γεγονός ότι εδώ ο σωκρατικός λόγος παίρνει τη μορφή θετικής διδασκαλίας κι όχι, όπως συνήθως, μαιευτικής αναζήτησης.
     Ο Πρόκλος θεωρούσε τη Διοτίμα Πυθαγόρεια. Αλλά κι ο Ξενοφών τη μνημονεύει, αναφέροντας ότι ήτανε καλή γνώστρια των μαθηματικών και μάλιστα και των πλέον δυσκολονόητων γεωμετρικών θεωρημάτων. Από τις υπάρχουσες πηγές είναι πολύ πιθανόν ανάμεσα στα πλούσια ιερά της αρχαίας Μαντινείας να υπήρχε μαντείο φημισμένο για την εποχή εκείνη, όπου ιέρεια ήταν η Διοτίμα. Ωστόσο δεν έχει εξακριβωθεί απόλυτα αν πρόκειται για ιστορικό πρόσωπο ή για ηρωϊδα της πλατωνικής φαντασίας.

     Ο Έρως για τη Διοτίμα δεν είναι θεός, αλλά “κάτι μεταξύ θνητού κι αθάνατου“. Γιος της Πενίας και του Πόρου, “είναι κάθε άλλο παρά απαλός κι όμορφος” κι είναι αιώνια φτωχός επειδή έχει τη φύση της μητέρας του. “Όμως, σύμφωνα πάλι με τη φύση του πατέρα του, δολερά ρίχνει τα δίχτυα του στα ωραία και στ’αγαθά κι είναι γενναίος και ριψοκίνδυνος κι ορμητικός και φοβερός κυνηγός κι όλο καινούργια τεχνάσματα σκαρώνει, επιθυμητής μα και προμηθευτής της φρόνησης, φιλοσοφώντας σ’ όλη του τη ζωή“, όπως κάνουν εκείνοι που βρίσκονται στα μισά του δρόμου ανάμεσα στη γνώση και την αμάθεια. “Ο Έρωτας είναι έρωτας προς το ωραίο” κι αγωνίζεται να το κατακτήσει. Όμως η κατοχή του ωραίου δεν αποτελεί παρά ένα μέσο που αποβλέπει σε κάποιο σκοπό, όπως η κατοχή του αγαθού είναι ένα μέσο για την απόκτηση της ευτυχίας. Αναφορικά με τι λοιπόν, το ωραίο αποτελεί αντικείμενο του έρωτα; “Το αντικείμενο του έρωτα“, λέει η Διοτίμα, “είναι η κυοφορία κι ο τοκετός μες στην ομορφιά, σωματική και ψυχική: ο έρωτας-εραστής είναι βασικά δημιουργός τόσο στο πνευματικό όσο και στο φυσικό επίπεδο“.
     Σε μεγάλο μέρος ο λόγος του είναι η αφήγηση του διαλόγου περί Έρωτος που είχε με αυτήν. Ουσιαστικά πρόκειται για το λόγο και τη διδασκαλία της Διοτίμας. Το διάλογο αυτό ο Σωκράτης μεταφέρει στους φίλους του, διδάσκοντας ό,τι ο ίδιος είχε προηγουμένως μάθει για τον Έρωτα από αυτήν, η οποία “σ’ αυτό το θέμα ήτανε πολύ σοφή“. Στη συνέχεια ο Σωκράτης μεταφέρει στους μαθητές του το διάλογό του με τη Διοτίμα η οποία μιλά για την ουσία και σημασία του έρωτα, όπως και για τη θέση της γυναίκας, όπου μεταξύ άλλων δηλώνει ότι ο έρως είναι “ο τόκος εν τω καλώ“.

     Στο Συμπόσιον του Πλάτωνα, εμφανίζεται ένα από τα πλέον μυστηριακά πρόσωπα της Φιλοσοφίας, η Διοτίμα η οποία ανακοινώνει στον Σωκράτη ότι θα του αποκαλύψει και θα του διδάξει τους αναβαθμούς του έρωτα. Τον τρόπο δηλαδή που θα μπορούσε ένας άνθρωπος να κατανοήσει ότι εκτός από τον σαρκικό έρωτα που βρίσκεται στον 1ο ερωτικό αναβαθμό, θα μπορούσε σταδιακά να εισχωρήσει στον “Πλατωνικό έρωτα” της Φιλοσοφίας με αποτέλεσμα ν’ αναβαθμίσει τη ψυχή του! Ας εξετάσουμε το αρχαίο κείμενο:

Ταῦτα μὲν οὖν τὰ ἐρωτικὰ ἴσως, ὦ Σώκρατες, κἂν σὺ μυηθείης,

Αγαπητέ Σωκράτη, θα σου παρουσιάσω τους αναβαθμούς του έρωτα στους οποίους εύχομαι να έχεις ήδη μυηθεί.

τὰ δὲ τέλεα καὶ ἐποπτικά,

Αυτοί οι αναβαθμοί του έρωτα οδηγούν στην τελειότητα κι αντιστοιχούν στον ανώτατο βαθμό μύησης του επόπτη των Ελευσινίων Μυστηρίων.

ὧν ἕνεκα καὶ ταῦτα ἔστιν,

Με σκοπό να σου εξηγήσω τον τρόπο λειτουργίας αυτής της μυστηριακής διαδικασίας σου, σου αποκαλύπτω τα ακόλουθες πληροφορίες:

ἐάν τις ὀρθῶς μετίῃ,

Αν κατορθώσεις να συμμετάσχεις σωστά σε αυτήν την διαδικασία,

οὐκ οἶδ᾽ εἰ οἷός τ᾽ ἂν εἴης.

δεν πιστεύω ότι θα υπάρχει κάποιος άλλος που θα μπορούσε να συγκριθεί πλέον μαζί σου.

ἐρῶ μὲν οὖν, ἔφη, ἐγὼ καὶ προθυμίας οὐδὲν ἀπολείψω.

Εγώ λοιπόν θα μιλήσω επάνω σε αυτά τα θέματα είπε η Διοτίμα και έχω την προθυμία να μην παραλείψω καμμία λεπτομέρεια.

πειρῶ δὲ ἕπεσθαι,

Θα προσπαθήσω μάλιστα να σε βοηθήσω να ακολουθήσεις αυτήν την διαδικασία των αναβαθμών,

ἂν οἷός τε ᾖς.

αν βεβαίως θα επιθυμούσες κι εσύ το ίδιο.

δεῖ γάρ, ἔφη, τὸν ὀρθῶς ἰόντα ἐπὶ τοῦτο τὸ πρᾶγμα ἄρχεσθαι μὲν νέον ὄντα ἰέναι ἐπὶ τὰ καλὰ σώματα,

Καταρχήν, είπεν η Διοτίμα, κάποιος που επιθυμεί να ακολουθήσει σωστά αυτήν την διαδικασία, θα πρέπει να ξεκινήσει τις προσπάθειές του από την νεανική του ηλικία, με αφορμή την ερωτική διάθεση που θα αισθανθεί για ένα ωραίο σώμα.

καὶ πρῶτον μέν,

Και καταρχήν βεβαίως,

ἐὰν ὀρθῶς ἡγῆται ὁ ἡγούμενος,

απαραίτητη προϋπόθεση είναι να υπάρχει ένας σωστός καθοδηγητής.

ἑνὸς αὐτὸν σώματος ἐρᾷν καὶ ἐνταῦθα γεννᾷν λόγους καλούς,

Αυτός ο καθοδηγητής θα κατευθύνει τον νέο που αισθάνεται την ερωτική διάθεση για κάποιο ωραίο σώμα, να περιοριστεί σε αυτό το συγκεκριμένο σώμα, (ενός) και με βάση αυτό το αντικείμενο να προσπαθήσει να βάλει στο μυαλό του όλες τις καλύτερες σκέψεις που θα μπορούσε να διανοηθεί βλέποντας αυτό το σώμα.

ἔπειτα δὲ αὐτὸν κατανοῆσαι ὅτι τὸ κάλλος τὸ ἐπὶ ὁτῳοῦν σώματι τῷ ἐπὶ ἑτέρῳ σώματι ἀδελφόν ἐστι,

Στην συνέχεια, για να ανέλθει στον δεύτερο ερωτικό αναβαθμό, θα πρέπει αυτός ο νέος να κατανοήσει, ότι το κάλλος του σώματος για το οποίο έχει αισθανθεί ερωτική διάθεση, δεν είναι μοναδικό, αλλά θα μπορούσε να συναντήσει αυτό το κάλλος και σε κάποιο άλλο σώμα, σαν να ανήκαν αυτά τα δύο σώματα σε αδέλφια.

καὶ εἰ δεῖ διώκειν τὸ ἐπ᾽ εἴδει καλόν,

Και εφόσον η επιδίωξη του νέου θα επικεντρώνεται στην εξωτερική εμφάνιση του κάλλους,

πολλὴ ἄνοια μὴ οὐχ ἕν τε καὶ ταὐτὸν ἡγεῖσθαι τὸ ἐπὶ πᾶσιν τοῖς σώμασι κάλλος•

θα πρέπει να καταλάβει ότι είναι παράλογο πως μόνο το σώμα ενός ανθρώπου θα μπορούσε να διαθέτει ένα τέτοιο κάλλος, διότι ανάλογη εξωτερική ομορφιά θα μπορούσε να συναντήσει και στα σώματα πολλών άλλων ανθρώπων.

τοῦτο δ᾽ ἐννοήσαντα καταστῆναι πάντων τῶν καλῶν σωμάτων ἐραστήν,

Αφού κατανοήσει αυτήν την ευρύτατη διάδοση του σωματικού κάλλους, θα πρέπει να αισθάνεται εξίσου ισχυρή ερωτική διάθεση και θαυμασμό για όλα τα σώματα που ικανοποιούν αυτά τα κριτήρια του εξωτερικού κάλλους.

ἑνὸς δὲ τὸ σφόδρα τοῦτο χαλάσαι καταφρονήσαντα καὶ σμικρὸν ἡγησάμενον•

Αν όμως περιοριστεί στο να θαυμάζει ένα και μόνο ωραίο σώμα, θα πρέπει να κατανοήσει ότι αυτό θα προκαλέσει ζημιά στην ψυχή του και θα πρέπει να θεωρεί τον εαυτό του ότι (αν δεν μπορεί να δει το γενικότερο κάλλος) θα βρίσκεται σε μειονεκτική θέση.

μετὰ δὲ ταῦτα τὸ ἐν ταῖς ψυχαῖς κάλλος τιμιώτερον ἡγήσασθαι τοῦ ἐν τῷ σώματι,

Μετά από αυτήν την διαδικασία, μπορεί να προχωρήσει στον τρίτο ερωτικό αναβαθμό και να αντιληφθεί ότι το κάλλος που βρίσκεται στις ψυχές των ανθρώπων έχει πολλή μεγαλύτερη αξία από το σωματικό κάλλος.

ὥστε καὶ ἐὰν ἐπιεικὴς ὢν τὴν ψυχήν τις κἂν σμικρὸν ἄνθος ἔχῃ,

Διότι πρέπει να καταλάβει ότι το άνθος μιας ψυχής, ακόμα και όταν αυτό είναι ένα μικρό μπουμπούκι, διαθέτει μεγαλύτερο κάλλος, σε σχέση με την πιο τέλεια σωματική ομορφιά.

ἐξαρκεῖν αὐτῷ καὶ ἐρᾷν καὶ κήδεσθαι καὶ τίκτειν λόγους τοιούτους

Κατά αυτόν τον τρόπο, θα πρέπει να αρκεστεί το γεγονός ότι βρήκε έναν άνθρωπο με τέτοιο ψυχικό κάλλος, και να αφοσιώνει τον έρωτά του σε ένα τέτοιο άτομο, όπως και να φροντίζει για όλες τις ανάγκες αυτού του ανθρώπου και να εξυμνεί τα ψυχικά του χαρίσματα.

καὶ ζητεῖν, οἵτινες ποιήσουσι βελτίους τοὺς νέους,

Επίσης, θα πρέπει να ψάχνει να βρει ποια είναι τα χαρίσματα αυτού του ανθρώπου, τα οποία έχουν την ικανότητα να βελτιώσουν την ψυχική καλλιέργεια ενός νέου.

ἵνα ἀναγκασθῇ αὖ θεάσασθαι τὸ ἐν τοῖς ἐπιτηδεύμασι καὶ τοῖς νόμοις καλὸν καὶ τοῦτ᾽ ἰδεῖν ὅτι πᾶν αὐτὸ αὑτῷ ξυγγενές ἐστιν,

(εισερχόμαστε στον τέταρτο ερωτικό αναβαθμό)

Έτσι τελικά θα αισθανθεί την ανάγκη να κατανοήσει το ιδιαίτερο κάλλος που μπορεί να εκφραστεί μέσω των ανθρωπίνων δραστηριοτήτων και κατεξοχήν το κάλλος που περιέχεται μέσα στις εμπνευσμένες νομοθεσίες και να εξετάσει οτιδήποτε έχει στενή σχέση με αυτές τις δραστηριότητες.

ἵνα τὸ περὶ τὸ σῶμα καλὸν σμικρόν τι ἡγήσηται εἶναι.

Και τότε να κατανοήσει ότι το κάλλος που αφορά το σώμα ενός ανθρώπου είναι ασήμαντο μπροστά σε αυτά τα μεγέθη του πνευματικού κάλλους.

μετὰ δὲ τὰ ἐπιτηδεύματα ἐπὶ τὰς ἐπιστήμας ἀγαγεῖν,

(εισερχόμαστε στον πέμπτο ερωτικό αναβαθμό)

Και αφού εξετάσει όλο το φάσμα των δραστηριοτήτων και συμπεριλάβει επιπλέον και την εξέταση των καλλιτεχνικών δραστηριοτήτων,

ἵνα ἴδῃ αὖ ἐπιστημῶν κάλλος,

(εισερχόμαστε στον έκτο ερωτικό αναβαθμό)

μπορεί πλέον να προχωρήσει στην έρευνα του κάλλους που βρίσκεται μέσα στις επιστήμες.

καὶ βλέπων πρὸς πολὺ ἤδη τὸ καλὸν μηκέτι τῷ παρ᾽ ἑνί, ὥσπερ οἰκέτης,

Και τότε θα κατανοήσει ότι έχει φτάσει ήδη σε πολύ υψηλά επίπεδα ενατένησης του θείου κάλλους, που αν τα συγκρίνει με την αναζήτηση του κάλλους ενός σώματος, να θεωρήσει αυτήν την αναζήτηση σαν μία ζητιανιά.

ἀγαπῶν παιδαρίου κάλλος ἢ ἀνθρώπου τινός ἢ ἐπιτηδεύματος ἑνός,

Δηλαδή θα εμφανιζόταν σαν ζητιάνος αν περιόριζε την αγάπη του στην εξωτερική ομορφιά ενός νέου ή στο ψυχικό κάλλος ενός ανθρώπου ή ακόμα και στην καλλιτεχνική αξία ενός πολύ σπουδαίου έργου τέχνης.

δουλεύων φαῦλος ᾖ καὶ σμικρολόγος,

Και να αποδεικνύεται κατά αυτόν τον τρόπο ότι συμπεριφέρεται με ανοησία και μικροπρέπεια.

ἀλλ᾽ ἐπὶ τὸ πολὺ πέλαγος τετραμμένος τοῦ καλοῦ καὶ θεωρῶν πολλοὺς καὶ καλοὺς λόγους καὶ μεγαλοπρεπεῖς τίκτῃ καὶ διανοήματα ἐν φιλοσοφίᾳ ἀφθόνῳ,

Αλλά επειδή έχει ήδη ασκηθεί πλέον σε μεγάλο βαθμό στην εκτίμηση του κάλλους, και επειδή είναι πλέον σε θέση να εκφράζεται για το κάλλος με πολλούς και άξιους και μεγαλοπρεπείς τρόπους και να προχωρεί ακόμα σε άφθονες φιλοσοφικές εκτιμήσεις,

ἕως ἂν ἐνταῦθα ῥωσθεὶς καὶ αὐξηθεὶς κατίδῃ τινὰ ἐπιστήμην μίαν τοιαύτην, ἥ ἐστι καλοῦ τοιοῦδε.

μέχρι του σημείου με αυτόν τον τρόπο να αποκτήσει μεγάλες πνευματικές δυνάμεις και να αυξήσει την πνευματική του διαύγεια μέχρι του σημείου να κατανοήσει ότι μία και μοναδική είναι η επιστήμη η οποία έχει σχέση με το απόλυτο κάλλος και αυτή είναι φυσικά η φιλοσοφία.

(εισερχόμαστε στον 7 ερωτικό αναβαθμό).

πειρῶ δέ μοι, ἔφη, τὸν νοῦν προσέχειν ὡς οἷόν τε μάλιστα.

Και η Διοτίμα πρόσθεσε επίσης, ότι κατά την γνώμη της, πρέπει να δίνουμε ιδιαίτερα μεγάλη σημασία σε αυτές τις πνευματικές διεργασίες που έχουν σχέση με την φιλοσοφία.

     Έτσι, στην αρχή του λόγου του ο Σωκράτης, απευθυνόμενος στον φίλο του Αγάθωνα, λέγει:

   …”Κι εσένα (Αγάθωνα) βέβαια, θα σε αφήσω τώρα. Όμως, τον λόγο για τον Έρωτα, που άκουσα κάποτε από τη Διοτίμα, μια γυναίκα από τη Μαντίνεια -που ήταν σοφή και σ’ αυτά και σε πολλά άλλα, και στους Αθηναίους όταν έκαναν θυσίες πρίν πέσει η πανούκλα, κατώρθωσε να αναβάλει την αρρώστεια γιά δέκα χρόνια, αυτή πού δίδαξε και σ’ εμένα τα ερωτικά- αυτόν λοιπόν τον λόγο, θα προσπαθήσω όσο μπορώ με δικά μου λόγια νά σας αναπτύξω, σύμφωνα με όσα συνωμολογήσαμε εγώ και ο Αγάθωνας. Πρέπει λοιπόν Αγάθωνα, όπως έκανες και συ στη διηγησή σου, πρώτα να αναπτύξω με κάθε λεπτομέρεια τι είναι Έρωτας και ποιος είναι, και στη συνέχεια να πω για τα έργα του. Μου φαίνεται λοιπόν, ότι είναι πιό εύκολο να τα αναπτύξω έτσι, όπως έκανε κάποτε και σ΄ εμένα η ξένη όταν με εξέταζε. Διότι κι εγώ σχεδόν κάτι τέτοια της έλεγα, σαν αυτό που λέει τώρα σ’ εμένα ο Αγάθωνας, ότι ο Έρωτας είναι μέγας θεός, κι ότι είναι για τα καλά. Μου έκανε έλεγχο λοιπόν σ’ αυτά τα λόγια, όπως κι εγώ κάνω στον Αγάθωνα, ότι ούτε καλός είναι σύμφωνα με τόν λόγο μου ούτε αγαθός“.

     Από τις υπάρχουσες πηγές είναι πολύ πιθανόν ανάμεσα στα πλούσια ιερά της αρχαίας Μαντινείας να υπήρχε μαντείο φημισμένο για την εποχήν εκείνη, όπου ιέρεια ήταν η Διοτίμα. Ωστόσο δεν έχει εξακριβωθεί απόλυτα αν πρόκειται για ιστορικό πρόσωπο ή για ηρωΐδα της πλατωνικής φαντασίας.
———————————————–

                             Θεανώ η Θουρία

     Η Θεανώ η Θουρία ήταν αρχαία Ελληνίδα φιλόσοφος, μαθηματικός κι αστρονόμος. Καταγόταν από τους Θούριους της Κάτω Ιταλίας κι άκμασε περί τον 6ο αι. π.Χ.. Είναι μία από τους λεγόμενους Πυθαγόρειους φιλοσόφους και θεωρείται η διασημότερη γυναίκα αστρονόμος και κοσμολόγος της αρχαιότητας. Λέγεται ότι διατύπωσε τη θεωρία της Χρυσής Τομής  και τη θεωρία της Αρμονίας των Σφαιρών.
     Η Θεανώ ήτανε κόρη του ιατρού Βροντίνου. Υπήρξεν αρχικά μαθήτρια και στη συνέχεια σύζυγος του κατά 30 χρόνια μεγαλύτερού της Πυθαγόρα. Δίδαξε αστρονομία και μαθηματικά στις Σχολές του Πυθαγόρα στον Κρότωνα και μετά το θάνατο του συζύγου στη Σάμο. Επιμελήθηκε τη διάδοση της διδασκαλίας και του έργου του, τόσο στον κυρίως Ελλαδικό χώρο, όσο και στην Αίγυπτο, σε συνεργασία με τα παιδιά της τη Δαμώ, την Μύια, την Αριγνώτη (Δαμώ κι Αριγνώτη βλ. παρακάτω) τον Μνήσαρχο και τον Τηλαύγη που ανέλαβαν με τη σειρά τους και τη διοίκηση των Πυθαγορείων σχολών.

     2ος σύζυγός της μετά το θάνατο του Πυθαγόρα έγινε ο επίσης στενός μαθητής του Αρίσταιος, ο οποίος κι ανέλαβε για μια περίοδο το Ομακοείο και τη Πυθαγόρεια κοινότητα. Τη Θεανώ αναφέρουν ο Αθηναίος, η Σουίδα, ο Διογένης Λαέρτιος κι ο Ιάμβλιχος. Θεωρείται η διασημότερη γυναίκα αστρονόμος και κοσμολόγος της αρχαιότητας. Σύμφωνα με τη Θεανώ το σύμπαν είναι κατασκευασμένο από αριθμούς κι απλές αναλογίες. Αποτελείται από 10 σφαίρες που είναι ομόκεντρες κι αντιστοιχούν στον ήλιο, Σελήνη, Κρόνο, Δία, Άρη, Αφροδίτη, Ερμή, Γη, Αντιχθόνα (Αντιγή) και στους Αστέρες.
     Η κοινή άποψη σήμερα είναι ότι μπορούμε να αποδώσουμε στη Θεανώ τα “Πυθαγόρεια Αποφθέγματα”, “Συμβουλαί προς τις Γυναίκες”, “Περί Ευσεβείας”, “Φιλοσοφικά Σχόλια”, “Επιστολαί”, “Πυθαγόρου Βίος”, “Θεωρία των Αριθμών” κι η “Δόμηση του Σύμπαντος”. Η μεγαλύτερη συνεισφορά της όμως λέγεται ότι ήταν η διατύπωση της αρχής της Χρυσής Τομής που χρησιμοποιούνταν στην αρχιτεκτονική από τους αρχαίους Έλληνες αλλά και τους αρχαίους Αιγυπτίους. Η διατύπωση της θεωρίας της Χρυσής Τομής (του αριθμού φ) μοιάζει με τη διατύπωση της θεωρίας της σταθεράς π  που δημιούργησεν ο Πυθαγόρας.
     Στη πραγματεία της Περί Του Σύμπαντος διατύπωσε τη θεωρία ότι το σύμπαν αποτελείται από 10 ομόκεντρες σφαίρες που κινούνται γύρω από μία κεντρική φωτιά: τον Ήλιο, την Σελήνη, τον Κρόνο, τον Δία, τον Άρη, την Αφροδίτη, τον Ερμή, την Γη και την αντί-Γη. Επίσης υπάρχουνε και τα’ άστρα που ‘ναι σταθερά. Οι αποστάσεις ανάμεσα στις σφαίρες και τη κεντρική φωτιά έχουνε τις ίδιες αναλογίες με τα διαστήματα της μουσικής κλίμακας. Αυτή της η θεωρία επηρέασε το σύζυγό της Πυθαγόρα έτσι ώστε να ξεκινήσει να μιλά για την “Αρμονία των Σφαιρών” και του σύμπαντος. Η Θεανώ κι οι κόρες της θεωρούνταν σημαντικές ιατροί και μάλιστα σε μία διαφωνία με τον ιατρό Ευρύφωνο σχετικά με την ανάπτυξη του εμβρύου απέδειξαν ότι το έμβρυο μπορεί να γεννηθεί επιτυχώς μόνο μετά από τουλάχιστον 7 μήνες κυοφορίας.
     Ο Διογένης Λαέρτιος αναφέρει πως κάποτε η Θεανώ συμβούλεψε τις γυναίκες όταν συναντούν τον άντρα τους να βγάζουν την ηθική τους μαζί με τα ρούχα τους. Αυτό ήταν μια αναφορά στο ρητό του Ηροδότου ότι “μία γυναίκα βγάζει την ηθική της όταν βγάζει τα ρούχα της“, που έγινε πολύ δημοφιλές στα πρώτα χριστιανικά χρόνια και τον Μεσαίωνα από τους θρησκευτικούς διανοητές. Ο Πλούταρχος όμως που ήταν ηθικολόγος είχεν ήδη εκφράσει την αντίρρησή του σε αυτό το ρητό λέγοντας “εκείνη που είναι ηθική είναι ενδεδυμένη με την ηθική της ακόμα κι όταν τα ενδύματά της είναι ριγμένα στην άκρη“. Επιπλέον, όταν ρώτησαν τη Θεανώ σε ποια ρούχα αναφερόταν εκείνη απάντησε “σε εκείνα που σε κάνουν γυναίκα” κάτι που οδηγεί στο συμπέρασμα ότι θεωρούσε πως οι γυναίκες κι οι άντρες είναι κατά βάση ίδιοι κι ότι μόνο μία ένδυση, που μπορούσε κανείς ν’ αφαιρέσει, ήταν εκείνο που δημιουργούσε την ιδιότητα της γυναίκας.
     Η έννοια της ηθικής τόσο των γυναικών όσο και των αντρών ήταν ζωτικής σημασίας για τον πυθαγορισμό κι όπως ήταν φυσικό επηρέασε και τη σκέψη της Θεανούς. Λέγεται ότι κάποτε έδειξε το μπράτσο της καθώς προσπάθησε να τακτοποιήσει τα ρούχα της και κάπoιος της είπε “τι όμορφο μπράτσο!” Τότε εκείνη του απάντησε “ναι, αλλά δεν είναι δημόσιο αγαθό“. Αυτό το περιστατικό δείχνει από τη μία ότι το γυμνό μπράτσο μίας γυναίκας μπορούσε να θεωρηθεί ερωτικά προκλητικό κι από την άλλη ότι οι πυθαγόρειοι έβαζαν αυστηρά όρια στη σεξουαλικότητα και τη προκλητικότητα.

     Η σχολή του Πυθαγόρα υπήρξε για τουλάχιστον 200 χρόνια μετά το θάνατό του. Για αιώνες ιστορικοί ερευνητές υποτιμούσανε το ρόλο των γυναικών σε σχέση με τις αρχαίες επιστήμες. Συνήθως, τις έβλεπαν μέσω του πρίσματος “του να είναι υπό τη σκιά των συζύγων τους”. Όμως η ιστορία της Πυθαγόρειας σχολής έδειξε ότι οι γυναίκες ήταν, όχι μόνο μεγάλες επιστήμονες αλλά κι αποτελούσαν έμπνευση για πολλούς άντρες στον τομέα της επιστήμης.
     Η Θεανώ ήταν μία τέτοια γυναίκα και πέθανε γύρω στον 5ο αι. π.Χ. Πιθανολογείται ότι θάφτηκε κοντά στη σχολή. Επίσης, πιθανολογείται ότι τα έργα κι οι έρευνές της, ήτανε γνωστά (με την έννοια ότι μελετήθηκαν) από την Υπατία κι από άλλες γυναίκες που ακολουθήσανε το μονοπάτι των επιστημών κατά τους αρχαίους χρόνους. Αν κι οι μελετητές παραδοσιακά έχουνε παραβλέψει κι υποτιμήσει τη συνεισφορά των γυναικών στην ιστορία και την επιστήμη το έργο της Θεανούς ήταν γνωστό στους σύγχρονούς της κι αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για πολλούς άντρες και γυναίκες. Ανάμεσα σε αυτούς που επηρεάστηκαν κι εμπνεύστηκαν από τη Θεανώ πιστεύεται πως ήτανε κι η Υπατία η Αλεξανδρινή.
     Μακάρι μελλοντικά να βρεθούνε κι άλλα στοιχεία, για τη Θεανώ, -αλλά και για τις υπόλοιπες της λίστας) ώστε να ολοκληρωθεί η βιογραφία της και να τοποθετηθεί το όνομά της εκεί που πραγματικά της αρμόζει: στο Πάνθεον των Αρχαίων Επιστημών.
     Τα Έργα της είναι:

ΚΟΣΜΟΛΟΓΙΑ
ΘΕΩΡΗΜΑ ΤΗΣ ΧΡΥΣΗΣ ΤΟΜΗΣ
ΘΕΩΡΙΑ ΤΩΝ ΑΡΘΜΩΝ
ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΤΟΥ ΣΥΜΠΑΝΤΟΣ
ΒΙΟΣ ΠΥΘΑΓΟΡΟΥ (το οποίο δε σώζεται)
ΠΕΡΙ ΑΡΕΤΗΣ (το οποίο αφιέρωσε στον μεγάλο πολεοδόμο και αρχιτέκτονα Ιπποδάμο, το σημαντικότερο έργο του τελευταίου ήταν η ρυμοτόμηση της πόλης του Πειραιά με το  “ιπποδάμειο σύστημα”, στηριγμένο στην αυστηρά γεωμετρική χάραξη της πόλης σε οικοδομικά τετράγωνα κ.λπ. Όπως έγραψε γι’ αυτόν ο Αριστοτέλης “τον Πειραιά κατέτεμε“).
———————————-

                    Αβροτέλεια

     Πυθαγόρεια φιλόσοφος από τον Τάραντα. Ο Ιάμβλιχος, στο έργο του “Περί του Πυθαγορικού βίου”, αναφέρεται σε 17 Πυθαγορίδες γυναίκες, μεταξύ των οποίων κι η Αβροτέλεια, η οποία ήτο θυγατέρα του Αβροτέλους του Ταραντίνου.  Δυστυχώς ελάχιστα στοιχεία υπάρχουνε γι’ αυτήν.
———————————————-

                           Θυµίστα

     Ήτανε σύζυγος του Λέοντος, επιστολογράφος του Επίκουρου και γνωστή φιλόσοφος της περιόδου 371-271 π. Χ. Αποκαλούνταν και “θηλυκός Σόλων” καθώς τα επιτεύγματά της προσομοίαζαν με κείνα του µεγάλου νοµοθέτη της Αρχαίας Αθήνας. Δυστυχώς κι εδώ ελάχιστα περαιτέρω στοιχεία.
——————————————-

                      Αριγνώτη

     Φιλόσοφος, συγγραφέας, μαθηματικός από τη Σάμο. Ο Πορφύριος ο Τύριος κι η Σούδα την αναφέρουν ως θυγατέρα του Πυθαγόρου και της Θεανούς. Η Αριγνώτη έγραψε πολλά φιλοσοφικά έργα Φιλοσοφικά”, “Βακχικά” ” Ιερός λόγος”, “Περί μυστήριων της Δήμητρος” και “Τελεταί Διονύσου” κι ένα μαθηματικό βιβλίο με τίτλο “ΠΕΡΙ ΑΡΙΘΜΩΝ” που χάθηκε. Μετά τη διάλυση της Σχολής επέστρεψε στη Σάμο. Δυστυχώς, μόνο τόσα στοιχεία υπάρχουνε.
————————————–
                              Δαμώ

     Η Δαμώ είναι σύμφωνα με την παράδοση, μετά το Μνήσαρχο και τον Τηλαύγη, το τρίτο παιδί του Πυθαγόρα του Σάμιου και της Θεανούς της Κροτωνιάτιδος. Δίδαξε τα πυθαγόρεια δόγματα στη Σχολή του Κρότωνος. Μετά τη διάλυσι της Σχολής, η Δαμώ, στην οποία ο Πυθαγόρας είχε εμπιστευτεί τα γραπτά του έργα, με ρητή εντολή να μη τ’ ανακοινώσει σε αμύητους, κατέφυγε στην Αθήνα. Για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα τήρησε τη παραγγελία του πατέρα της. Αργότερα όμως δημοσίευσε μόνο τη γεωμετρική διδασκαλία του Πυθαγόρου, με την βοήθεια του Φιλολάου και του Θυμαρίδα.

     Μυήθηκε από μικρή στη διδασκαλία και τη φιλοσοφία του πατέρα της και μάλιστα γύρω της δημιουργήθηκε ένας μύθος, σχετικός με την αποκάλυψη του μυστικού της πυθαγόρειας θεωρείας, διότι ήταν εξαιρετική στη κατανόηση και τη διαδασκαλία των πυθαγόρειων συμβόλων και συμβολισμών κι ότι κείνος, προτού πεθάνει, της εμπιστεύτηκε τα γραπτά του, ορκίζοντας την σε μυστικότητα και μη δημοσίευσή τους, όπως άλλωστε γινόταν με όλη τη διδασκαλία του. Ενώ μάλιστα θα μπορούσε κατά τις αφηγήσεις του Διογένη του Λαέρτιου να τα πουλήσει και να αποκομίσει σημαντικά οφέλη, προτίμησε τη φτώχεια θεωρώντας τις οδηγίες του πατέρα της πιο σημαντικές κι από το χρυσό. Αργότερα όμως δημοσίευσε μόνο τη γεωμετρική διδασκαλία του με τη βοήθεια του Φιλόλαου και του Θυμαρίδα. Η έκδοση αυτή όπως αναφέρει ο Ιάμβλιχος είχε τον τίτλο “Η προς Πυθαγόρου Ιστορία”. Η χρήση της λέξης ιστορία έχει να κάνει με το ότι κατά τον Ιάμβλιχο, ο Πυθαγόρας τη γεωμετρία την ονόμαζε ιστορία. Ήτανε γεωμετρία ανωτέρου επιπέδου.
     Κατά τον Γέμινο, η κατασκευή του κανονικού τετραέδρου κι η κατασκευή του κύβου οφείλονται στη Δαμώ. Η Δαμώ παντρεύτηκε κάποιον Πυθαγόρειο κι απέκτησε μία κόρη τη Βιτάλη, στην οποία εμππιστεύθηκε τα λοιπά γραπτά του Πυθαγόρα με την ίδια ρητή εντολή.
     Σύμβολα εννοούμε την ανάλυση των γεωμετρικών και μαθηματικών σχημάτων, ενώ συμβολισμούς τα κρυφά νοήματα της διδασκαλίας των κανόνων που αποτελούνταν από ελάχιστες λέξεις.
——————————

                         Βιτάλη

     Κόρη της Δαμούς κι εγγονή του Πυθαγόρου. Γνώστρια των πυθαγόρειων μαθηματικών. Η Δαμώ προτού πεθάνει της εμπιστεύτηκε τα “υπομνήματα”, δηλαδή τα φιλοσοφικά κείμενα του πατέρα της. Δυστυχώς δεν υπάρχουν άλλα στοιχεία.
—————————–

                          Λασθίνια

     Υπήρξε φιλόσοφος και φυσικός του 4^ου-5^ου  π. Χ. αι., φιλόσοφος από τη Μαντίνεια.  Σ’ αυτή αποδίδεται ο ορισμός της σφαίρας. Όπως αναφέρεται στο σύγγραμμα η dr Kate Lindermann’s Womaen Plilosophers,  τη μνημονεύει ο Διογένης ο Λαέρτος ως μια από τις αναγνωρισµένες γυναίκες φιλοσόφους της αρχαίας Ελλάδας, στο έργο του “Βίοι φιλοσόφων”.  Ο Πλάτωνας αναφέρει αρκετές γυναίκες οι οποίες ήτανε αναγνωρισµένες φιλόσοφοι στην αρχαία Ελλάδα. Η Λασθινία ήτανε µία από αυτές.
     Η Λασθενία ή Λασθίνια, από την Αρκαδία είχε μελετήσει τα έργα του Πλάτωνος κι ήλθε στην Ακαδημία (του Πλάτωνος) για να σπουδάσει μαθηματικά και φιλοσοφία. Μετά τον θάνατο του Πλάτωνος συνέχισε τις σπουδές της κοντά στον ανεψιό του Σπεύσιππο. Αργότερα έγινε κι αυτή φιλόσοφος και σύντροφος του Σπευσίππου. Σύμφωνα με τον Αριστοφάνη τον Περιπατητικό, στην Λασθένεια οφείλεται κι ο επόμενος ορισμός της σφαίρας:

  “ΣΦΑΙΡΑ ΕΣΤΙΝ ΣΧΗΜΑ ΣΤΕΡΕΟΝ ΥΠΟ ΜΙΑΣ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΝ, ΠΡΟΣ ΗΝ, ΑΦ’ ΕΝΟΣ ΣΗΜΕΙΟΥΤΩΝ ΕΝΤΟΣ ΤΟΥ ΣΧΗΜΑΤΟΣ ΚΕΙΜΕΝΩΝ, ΠΑΣΑΙ ΑΙ ΠΡΟΣΠΙΠΤΟΥΣΑΙ ΕΥΘΕΙΑΙ ΙΣΑΙ ΑΛΛΗΛΑΙΣ ΕΙΣΙΝ“.

     Αναφέρεται από τον Ιάμβλιχο ως μία από τις σημαντικότερες εκπροσώπους της πυθαγόρειας φιλοσοφίας. Ο Αθήναιος γράφει ότι ήταν εταίρα, την οποία ερωτεύτηκε ο Πλάτων. Ορισμένοι τη ταυτίζουν με τη Λασθένεια τη Μαντική, την οποία αναφέρει ο Διογένης ο Λαέρτιος. Αρχικά σπούδασε στην Ακαδημία της Μαντινείας, μια πόλη της Αρκαδίας, που νικήθηκε από τους Σπαρτιάτες το 418 π. Χ.. Στη συνέχεια εγκαταστάθηκε στην Αθήνα, σε μια πόλη με διακριτές τις κοινωνικές τάξεις σκλάβων κι ελεύθερων. Οι τελευταίοι χωρίζονταν στους υπηκόους και  στους ξένους, στους οποίους υπήρξε εταίρα η Λασθενία. Επειδή όμως ο νόμος που αφορούσε στις ξένες την υποχρέωνε να βρει προστάτη αν ήθελε να ζει μόνη, αυτή που δεν αποδεχόταν κάτι τέτοιο, φορούσε ανδρικά ρούχα για να μπορεί να παρακολουθεί τα μαθήματα του Πλάτωνα και στη συνέχεια του ανεψιού του Σπεύσιππου* (408 π.Χ.-338 π. Χ.), φιλοσόφου, μαθηματικού και πρώτου σχολάρχη της Πλατωνικής Ακαδημίας. Του τελευταίου έγινε και σύντροφος.
——————————-

                             Περικτιόνη

     Η Περικτιόνη δεν ήτανε συνηθισμένη γυναίκα. Απόγονος του Σόλωνα, του μεγαλύτερου Αθηναίου νομοθέτη που αντικατέστησε τους πραγματικούς νόμους του Δράκοντα με πιο ανθρώπινους. Είναι η αδελφή του Χαρμίδη κι ανηψιά του Κριτία – 2 εξέχουσες προσωπικότητες των περίφημων Τριάκοντα Τυράννων που κυβέρνησαν την Αθήνα για σχεδόν ένα χρόνο μετά την ήττα τους στον Πελοποννησιακό Πόλεμο. Περαιτέρω, είναι ένας από τους αγνοούμενους δασκάλους του Σωκράτη και μητέρα του σπουδαιότερου μαθητή του, του Πλάτωνα. Δεν ήταν η 1η γυναίκα που έγραψε για την οικογενειακή ή γυναικεία ψυχολογία. Ωστόσο, τα έργα της είναι μοναδικά, δεδομένου ότι διακηρύσσουν λιτότητα κι ανελέητη αφοσίωση στο σύζυγο, αν και σε παράλογο παράδοξο ανήκει η πλούσια ανατροφή της κι οι δύο γάμοι της.
     Δεδομένου ότι οι γυναίκες στην αρχαία Ελλάδα δεν ήτανε γενικά αναγνωρισμένες ως στοχαστές, είναι διαθέσιμες πολύ λίγες λεπτομέρειες για τη ζωή της. Από τις πληροφορίες που συγκεντρώθηκαν από μερικά από τα έργα της κι από τμήματα των έργων της που αναφέρονται από άλλους στοχαστές, πιστεύεται γενικά ότι γεννήθηκε γύρω στο 425 π.Χ. Τα ονόματα των γονέων της, που ήταν επίσης βασιλικής καταγωγής, δεν είναι γνωστά, αν κι έλκει τη καταγωγή της στον μεγάλο νομοθέτη της Αθήνας, Σόλωνα. Δεν είναι γνωστό αν η καταγωγή της με τον Σόλωνα ήταν από τη πατρική ή μητρική πλευρά. Επιπλέον, δύο από τους συγγενείς της, ο Χαρμίδης, ένας θείος κι ο Κρίτιας, ένας ξάδελφος, ήταν αρκετά ισχυροί για να γίνουνε μέλη των διαβόητων 30 Τυράννων, που δείχνει σαφώς ότι γεννήθηκε σε μια πλούσια, αριστοκρατική οικογένεια.
     Ήτανε πολύ μορφωμένη, φαίνεται από τα έργα και τη συμπεριφορά της, που έχει περιγραφεί γενικά ως βασιλική αλλά απλή, καλοπροαίρετη κι ενάρετη. Ο1ος σύζυγός της ήταν ο Αρίστων, απόγονος του βασιλιά Κόδρου της κυρίαρχης οικογένειας των Αθηνών, την οποία παντρεύτηκε μετά από 2 χρόνια ερωτοτροπίας. Οι θρύλοι ισχυρίζονται ότι ο Αρίστων είτε κακοποίησε ή προσπάθησε ν’ αναγκάσει τη Περικτιόνη να κάνουν έρωτα, αλλά κάποιο υπερφυσικό γεγονός τον αποθάρρυνε, αν κι αυτό είναι αμφίβολο και λογίζεται σα μύθος.

     Η Περικτιόνη κι ο Αρίστων κάνανε 3 γιους, τον Πλάτωνα, τον Αδείμαντα και τον Γλαύκο, και μια κόρη που ονομάζεται Πωτώνη. Ωστόσο ο Αρίστων πέθανε όταν ο Πλάτωνας ήτανε μάλλον νέος. Μετά το θάνατο του Αρίστωνα, ξαναπαντρεύεται τον αδελφό της μητέρας της, τον Πυριλάμπη, στενό συνεργάτη του Αθηναίου αριστοκράτη Περικλή. Ο Πυριλάμπης ήταν ο Αθηναίος απεσταλμένος στο περσικό δικαστήριο κι ως εκ τούτου, ήτανε συχνά μακριά από το σπίτι, σε επίσημη εργασία. Είχε ένα γιο, το Δήμο από τον προηγούμενο γάμο του κι η Περικτιόνη έφερε στον κόσμο τον Πυριλάμπη τον 2^ο και τον Aντιφώνα.  Ως αποτέλεσμα, επιβαρύνθηκε με τη φροντίδα 6 παιδιών παρά τη βοήθεια των υπηρετών. Ωστόσο, αυτό δεν επιβάρυνε τον ενθουσιασμό της να μάθει τις διάφορες σχολές σκέψης. Συχνά και συστηματικά παρακολουθούσε, συζητήσεις μεταξύ διαφόρων σοφών που φιλοξενούσε ο αριστοκράτης Περικλής, όταν παρευρίσκονταν με το σύζυγό της, κι όποτε ήτανε δυνατόν.
     Η Περικτιόνη συνειδητοποίησε ότι ο Πλάτων ήταν εξαιρετικά ταλαντούχος. Εκτός από τη κανονική παιδεία, άρχισε επίσης να διδάσκει μερικά θεωρήματα που είχε διδαχτεί, παρακολουθώντας συζητήσεις μεταξύ στοχαστών κι αριστοκρατών. Παρακολούθησε επίσης μερικές από τις δημόσιες συναντήσεις του Σωκράτη κι εντυπωσιάστηκε από τους εκκεντρικούς τρόπους της διδασκαλίας του. Μάλιστα την ενθουσίασε τόσο, που την οδήγησε να πιστέψει ότι ο γιος της θα μελετούσε καλά κάτω από αυτόν τον μεγάλο στοχαστή. Θεώρησε επίσης ότι θ’ αντισταθμίσει κατά κάποιο τρόπο την έλλειψη πατρογονικής προσοχής στον Πλάτωνα, αφού ο σύζυγός της, λόγω των επίσημων καθηκόντων του, δε μπόρεσε να του δώσει ζωτική πατρική καθοδήγηση.
     Ως μητέρα, είχε μεγάλη επιρροή στις σκέψεις του Πλάτωνα, οι οποίες διαμορφωθήκανε κυρίως από τις κοινωνικές συμβάσεις και διδασκαλίες. Πολλοί ιστορικοί πιστώνουν σ’ αυτή την ενθάρρυνση του Πλάτωνα να επιτρέψει στις γυναίκες να ενταχθούνε στη σχολή που αργότερα ίδρυσε -τ ην Ακαδημία του – μοναδική διάκριση κείνη την εποχή κι αναγνωρισμένη μέχρι σήμερα.
     Ο νεαρός Πλάτωνας, ο οποίος είχε ήδη μαγευτεί από τα Σωκρατικά δόγματα, άρχισε να σπουδάζει κάτω από το μεγάλο στοχαστή. Η Περικτιόνη θα επισκέπτεται συχνά τον Σωκράτη ή θα προσκαλεί τον εκκεντρικό δάσκαλο στο σπίτι τους στην Αθήνα. Οι δύο συζήτησαν συχνά μεταξύ τους, τα διαφορετικά δόγματα και σκέψεις τους. Ο γνωστός αρχαίος Έλληνας ιστορικός και χρονικογράφος, ο Διογένης Λαέρτιος αναφέρει ότι αυτή επηρέασε μερικές σκέψεις του.
     Ένα διάσημο απόσπασμα του Σωκράτη: “Ένα σύστημα ηθικής που βασίζεται σε σχετικές συναισθηματικές αξίες είναι μια απλή ψευδαίσθηση, μια πολύ χυδαία αντίληψη που δεν έχει τίποτα υγιές σε αυτό και τίποτα αληθινό“, λέγεται ότι εμπνέεται απ’ αυτήν, “σε αντιληπτά συναισθήματα, γιατί είναι παραπλανητικές αν δεν καταλήξουν σε ανάλογη δράση“.
     Η πραγματεία της αλήθειας, Η Αρμονία Των Γυναικών βασίζεται στην ίδια αυτή αρχή την οποία πρότεινε. Η 2η πραγματεία της Για Τη Σοφία είναι ένα μείγμα των σκέψεών της σε συνδυασμό με μερικές κοινωνικές αρχές. Δυστυχώς, υπάρχουνε μόνο μερικά αποσπάσματα των πραγματειών της.



     Η φιλία μεταξύ Περικτιόνης και Σωκράτη αναπτύχθηκε με τα χρόνια. Μάλιστα λέγεται πως τον επισκέφθηκε όταν φυλακίστηκε υπό τη κατηγορία της προδοσίας εναντίον της Αθήνας, κλείνοντας τα μάτια στις φρικαλεότητες που διαπράχθηκαν από τους Τριάντα Τυράννους κι ανοίγοντας ανοιχτά τη πόρτα στους Σπαρτιάτες -τους εχθρούς τους. Προσπάθησε να χρησιμοποιήσει τα καλά μέσα του συζύγου της για να πετύχει να σώσει τον Σωκράτη από τη θανατική ποινή. Επίσης τον επισκέφθηκε τη μέρα που εκτελέστηκε με το κώνειο, ενώ κάποια αρχεία ισχυρίζονται ότι ήτανε παρούσα μέχρι τη τελευταία του πνοή.
     Συνέχισε τις σπουδές της σε διάφορες σχολές και σχημάτισε δικά της δόγματα, τα οποία επικεντρώνονταν κυρίως στις γυναίκες, τις αρετές και τη σοφία. Συνέχισε τις σπουδές της στις δύο διατριβές “Η Αρμονία της Σοφίας”, καθώς κατά την εποχή της η Αθήνα αγωνιζόταν με τον Πελοποννησιακό πόλεμο και τη πόλη-κράτος κι ήταν μάρτυρας της ηθικής βλάβης των γυναικών που χήρεψαν σε μάχες.
     Συγκεκριμένες ημερομηνίες για το πότε πέθανε έχουνε χαθεί στην αρχαιότητα. Από τα συγγράμματα διάφορων στοχαστών, πιστεύεται ότι έζησε μέχρι την ηλικία των 80 περίπου και πέθανε γύρω στο 385 π.Χ., βυθίζοντας την Ακαδημία και τους φοιτητές της, ιδιαίτερα τον επιφανή γιο της Πλάτωνα, σε παρατεταμένο πένθος. Υπήρξε µαθήτρια του Πυθαγόρα (569-475 π.Χ.) και πιθανόν δίδασκε και στη σχολή του. ∆ύο από τα έργα της που έχουν διασωθεί µέχρι σήµερα κι αποδίδονται σ’ αυτήν είναι η Σοφία κι +”Αρµονία Της Γυναίκας.
     Η Περικτιόνη παντρεύτηκε τον Αρίστωνα κι απέκτησαν μαζί μία θυγατέρα, τη Πωτώνη**, και τρεις γιους: τον Γλαύκωνα, τον Αδείμαντο και τον Πλάτωνα. Μετά τον θάνατο του Αρίστωνος, η Περικτιόνη παντρεύτηκε τον Πυριλάμπη, Αθηναίο πολιτικό και θείο της. Μαζί του απέκτησε ένα ακόμα τέκνο, τον Αντιφώντα, ο οποίος αναφέρεται στον πλατωνικό διάλογο Παρμενίδης.
     Σώζονται αποσπάσματα από δύο αμφισβητούμενα έργα που αποδίδονται στην Περικτιόνη. Αυτά είναι το Περί της γυναικών αρμονίας και το Περί σοφίας. Επειδή τα έργα αυτά δεν χρονολογούνται από την ίδια εποχή, συνήθως αποδίδονται σε μία Περικτιόνη I και μία Περικτιόνη II αντιστοίχως. Αμφότερα τα έργα κατατάσσονται στην ψευδο-πυθαγόρεια φιλολογία.
     Το Περί της γυναικών αρμονίας ασχολείται με τα καθήκοντα μιας γυναίκας προς τον σύζυγό της, προς τον γάμο της και προς τους γονείς της. Είναι γραμμένο στην ιωνική διάλεκτο και πιθανώς γράφτηκε κατά τον ύστερο 4ο ή τον 3ο αι. π.Χ.. Το Περί Σοφίας προσφέρει ένα φιλοσοφικό ορισμό της σοφίας. Είναι γραμμένο στη δωρική διάλεκτο και πιθανώς γράφτηκε κατά τον 3ο ή τον 2ο αι. π.Χ.
     Είναι απαραίτητο για μια γυναίκα να αναζητήσει γνήσια αρετή ώστε να είναι δίκαιη, γενναία και συνετή. Θα πρέπει να ασκεί λιτότητα και να αποφεύγει ματαιοδοξία. Αυτές οι αρετές θα βοηθήσουν τον εαυτό της, τον σύζυγό της, τα παιδιά της και την οικογένειά της. Επειδή μια τέτοια γυναίκα θα εκτελέσει τα καθήκοντά της προς την κοινότητα και την πόλη τους και αν γίνουν ηγεμόνες, θα οδηγήσουν βασανιστικά το βασίλειό τους “, δήλωνε η Περικτιόνη μέσω της ολοκληρωμένης πραγματείας της με τίτλο Η Αρμονία Των Γυναικών. Η πραγματεία είναι μοναδική στην αρχαία ψυχολογία γιατί μιλά για το πώς οι γυναίκες πρέπει να εκτελούνε τα καθήκοντά τους ως σύζυγοι, μητέρες, πολίτες και κυβερνήτες. Είναι ενδιαφέρον το βιβλίο αυτό, που δημιουργήθηκε πριν από περίπου 2.500 χρόνια από μια γυναίκα με βασιλική γενεά, περιέχει αξιώματα που είναι ιδιαίτερα συναφή με τον σύγχρονο κόσμο που μαστίζεται από ανηθικότητα και πικρία, μεταξύ άλλων κακών.

 * Ο Σπεύσιππος (γεννήθηκε το 408 π.Χ. στην Αθήνα και πέθανε μεταξύ 339 και 338 π.Χ. στην Αθήνα ήταν αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος και μαθηματικός και πρώτος σχολάρχης της Πλατωνικής Ακαδήμειας για περίπου 10 χρόνια, μετά τον θάνατο του Πλάτωνα το 347 π.Χ.
     Ήταν ανιψιός του Πλάτωνα από την αδελφή του Πωτώνη και πατέρας του ήταν ο Ευρυμέδοντας ο Μυρρινούσιος. Είχε συνοδεύσει τον Πλάτωνα στο ταξίδι του στη Σικελία το 361 π.Χ. κι ήτανε σαφής υποστηρικτής του, στη πολιτική φιλικής προσέγγισης και προσεταιρίστηκε αρκετές πολιτικές προσωπικότητες της εποχής, μεταξύ αυτών και του Διονυσίου του Β´ των Συρακουσών. Ορίστηκε ως διάδοχος και σχολάρχης της Ακαδήμιας από τον Πλάτωνα με το σκεπτικό ότι δεν ήταν “ξένος” αλλά Αθηναίος πολίτης. Ανέλαβε μετά το θάνατο του θείου του, σε ηλικία περίπου 60 ετών. Διάδοχος του στην Ακαδήμια μετά τον θάνατο του, εκλέχτηκε ο Ξενοκράτης.
     Ως προσωπικότητα υπήρξε φιλάσθενος, ιδιότροπος κι αμφιλεγόμενος. Στη φιλάσθενη φύση του, αποδίδεται πιθανότατα, η άρνηση του να διαμένει στους χώρους της Ακαδήμιας όταν τη διηύθυνε εν αντιθέσει με τους υπόλοιπους, ενδεχομένως λόγω του υγρού κλίματος. Η αμφιλεγόμενη προσωπικότητα του φαίνεται κι από τη βιογραφία του αλλά κι από μία επιστολή του που απευθύνεται στον βασιλιά της Μακεδονίας Φίλιππο. Υπήρξε ο πρώτος που εγκωμίασε τον Πλάτωνα και το έργο του, υπαινισσόμενος μάλιστα ότι ήταν γιος του Απόλλωνος.
     Από τα έργα του Σπεύσιππου, διασώζεται ένα εκτεταμένο τμήμα σε σχέση με τους Πυθαγόρειους αριθμούς, ορισμένα αποσπάσματα από τα υπόλοιπα κι αναφορές του σε άλλους φιλοσόφους. Το έργο του “Όμοια” μια συγκριτική μελέτη φυσιολογίας φυτών και ζώων είναι πιθανότατα αντάξιο με το αντίστοιχο έργο του Αριστοτέλη Περί Ζώων Ιστορίαι. Θεωρείται επίσης ως πιθανός συγγραφέας του φιλοσοφικού λεξικού Όροι, αντί για τον Πλάτωνα.

     Ο Σπεύσιππος επηρεασμένος από τη πυθαγόρεια σκέψη (όπως κι αρκετοί από τους διαδόχους του), προσέδιδε μεγάλη σημασία στο φιλοσοφικό βάρος των πραγματικών αριθμών, μειώνοντας έτσι στη κοσμοθεωρία του, εμμέσως τη σημασία των ιδεατών αριθμών και του κόσμου των Ιδεών του Πλάτωνα. Ισχυρή ένδειξη των ανωτέρω ήταν η προσήλωση του στη τελειότητα του αριθμού 10. Η φιλοσοφία του είχε ως βασικούς πυλώνες το “Εν” και τη “δυάδα”. Το “Εν” αντιπροσώπευε την ενότητα κι ολότητα του σύμπαντος, ενώ η “δυάδα” τη ποικιλομορφία και πολλαπλότητα των μορφών του. Το “Εν” κι η “δυάδα”, κατά τον Σπεύσιππο, όχι μόνο ήταν οι γεννήτορες κάθε οντότητας (φυσικής ή πνευματικής) στον κόσμο, αλλά στερούντο οιασδήποτε ηθικής αξίας. Εν αντιθέσει οι συνάδελφοι του, αυτοί που αποδέχονταν αυτού του είδους τον δυισμό (Εν, δυάδα), προσέδιδαν σε αυτόν τις έννοιες του καλού και του κακού.
     Ο Σπεύσιππος οργάνωσε τον κόσμο, με μαθηματικούς όρους, σε δ0 σφαίρες, με ταξινόμηση βάσει της πνευματικότητας που εμπεριείχοντο σε αυτές. Ανάμεσα στις σφαίρες των πραγματικών αριθμών και τις σφαίρες των αισθητών τοποθέτησε σε περίοπτη θέση τη σφαίρα της ψυχής την οποία θεωρούσε αθάνατη τόσο εν όλω όσο κι εν μέρει. Θεωρούσε εκ των ων ουκ άνευ τη γνώση και ταξινόμηση όλων των πραγμάτων, ώστε να περατωθεί με επιτυχία ο ορισμός ενός οποιουδήποτε εξ αυτών. Επομένως ο ορισμός οιασδήποτε έννοιας απαιτούσε μια σφαιρική αντίληψη του κόσμου και συνακόλουθα τη ταξινόμηση της σε σχέση με όλες τις υπόλοιπες έννοιες.
     Τέλος συστηματοποίησε κι επεξεργάστηκε τη σκέψη του Πλάτωνα (αν και φαίνεται πως διαφωνούσε σε μερικά σημεία με αυτήν), διαχώρισε το Αγαθό τόσο από το “Εν” όσο και από τη “Θεότητα”, ενώ απέρριπτε την “Ηδονή” περισσότερο κι από τον δάσκαλο του. Θεωρείται πως η ανασύνθεση κι ενσωμάτωση της Πυθαγόρειας σκέψης στον κόσμο των Ιδεών του Πλάτωνα υπήρξε εν πολλοίς καταχρηστική κι αντίθετη με το σύστημα σκέψης του. Ωστόσο είναι σαφές πως επηρέασε τον Αριστοτέλη στη συγγραφή του έργου του σε σχέση με την αρχή της Φιλοσοφίας του Πλάτωνος.

** Η Πωτώνη ή Ποτώνη (γεννηθείσα προ του 427 π.Χ.), ήτανε κόρη του Αρίστωνα και της Περικτιόνης, μεγαλύτερη αδερφή του Πλάτωνα. Μητέρα της ήταν η Περικτιόνη, η οποία είχε γεννηθεί στον Κολλυτό, οικισμό στα περίχωρα των Αθηνών. Νυμφεύθηκε τον Ευρυμέδοντα Μυρρινούσιο, με τον οποίο κι απέκτησε έναν γιο, τον Σπεύσιππο.
———————————–

                       Υππαρχία Των Κυνικών

     Υπήρξε µέλος της µη δηµοφιλούς σχολής των κυνικών. H Υππαρχία (φέρεται και σαν Ιππαρχία) (360-280 π.Χ) παντρεύτηκε έναν άλλο κυνικό φιλόσοφο που λεγότανε Κράτης (ο Θηβαίος ή Κράτης ο Κυνικός) κι επέλεξαν τον τρόπο ζωής των κυνικών. Έτσι διάλεξε µια ζωή χωρίς ανέσεις, ιδιοκτησία και τεχνητούς συµβατικούς κανόνες, συµπεριλαµβανοµένου και του γάµου. Οι κυνικοί πίστευαν ότι για να γίνουν πολίτες του σύµπαντος πρέπει να απορρίψουν την ισχύουσα κοινωνική και πολιτική τάξη πραγµάτων. Δυστυχώς κι εδώ όχι αρκετά στοιχεία περαιτέρω.
————————————–

                           Yπατία η Αλεξανδρινή

   Η Υπατία (370- 8 Μάρτη 415 μ.Χ.) ήταν Ελληνίδα νεοπλατωνική φιλόσοφος, αστρονόμος και μαθηματικός, διευθύντρια της νεοπλατωνικής σχολής στην Αλεξάνδρεια. Δίδαξε φιλοσοφία κι αστρονομία στην Αλεξάνδρεια, όπου και δολοφονήθηκε από όχλο που αποτελούνταν από φανατικούς χριστιανούς.
     Κόρη του μαθηματικού κι αστρονόμου Θέωνα (305-405 μ.Χ.) έλαβε με τις φροντίδες του πατέρα της πολύ καλήν εκπαίδευση και ταξίδεψε στην Αθήνα και στην Ιταλία. Στην Αθήνα παρακολούθησε μαθήματα στη νεοπλατωνική σχολή του Πλούταρχου του Νεότερου και της κόρης του Ασκληπιγένειας, αλλά μαθήτευσε και κοντά στον Ιεροκλή. Επιστρέφοντας στην Αλεξάνδρεια, επικεφαλής της εκεί σχολής των Πλατωνιστών (400 μ.Χ.), δίδαξε φιλοσοφία και μαθηματικά κι αποτέλεσε πόλον έλξης για τους διανοούμενους της εποχής, ενώ έκανε κι εκτενή κι ουσιώδη σχόλια στα μαθηματικά έργα του Διόφαντου και του Απολλωνίου. Δυστυχώς, παρότι η ίδια υπήρξε πολυγραφότατη, κανένα από τα έργα της δε σώζεται κι έχουμε μόνον αναφορές γι’ αυτά.
     Πολλοί από τους μαθητές της ανήκανε στους ανώτατους κύκλους της αριστοκρατίας της πόλης κι έγιναν σημαντικές προσωπικότητες, όπως ο επίσκοπος Κυρήνης Συνέσιος κι ο έπαρχος της Αλεξανδρείας Ορέστης. Η ίδια επηρεάστηκε φιλοσοφικά από τους νεοπλατωνικούς Πλωτίνο κι Ιάμβλιχο.
     Αν και πολλοί πιστεύουν ότι ήτανε καθαρά Ελληνίδα, υπάρχουνε πολλοί που υποστηρίζουν ότι ήταν μισή Ελληνίδα και μισή Αιγύπτια. Κι αυτό διότι α) ο πατέρας της ο Θέων έχει αναγνωριστεί ως Έλληνας κι Αιγύπτιος και β) το μεγαλύτερο μέρος των κατοίκων της Αλεξάνδρειας ήταν Έλληνες κι Αιγύπτιοι. Λόγω του γεωγραφικού της αποκλεισμού από την υπόλοιπη Αίγυπτο, η Αλεξάνδρεια ήταν ελεύθερη από μισογυνικές παραδόσεις που ήτανε γνωστές στην υπόλοιπη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Αν κι οι Ρωμαίοι ανάγκαζαν τις κατακτημένες περιοχές ν’ ακολουθούν τους δικούς τους νόμους, οι κατακτημένοι είχαν μια σχετική αυτονομία, με αποτέλεσμα το δίκαιο να είναι ένα μείγμα από τοπικούς και ρωμαϊκούς νόμους κι ειδικά στην Αλεξάνδρεια, όπου συγχέονταν ελληνικοί, ρωμαϊκοί κι αιγυπτιακοί νόμοι.
     Η Υπατία, ως μια γυναίκα μεικτής εθνικότητος, μπορούσε να επιλέξει να ακολουθεί τους ελληνικούς ή τους αιγυπτιακούς χωρίς κάποια παρέμβαση των ρωμαϊκών. Γι’ αυτό μπορούσε να κατέχει γη και να έχει δική της επιχείρηση χωρίς κάποιον επιβλέποντα. Οι νόμοι μαζί με την εκπαίδευσή της συνετέλεσαν στα δημόσια κηρύγματά της, στο να διδάσκει και να δίνει συμβουλές σε άνδρες, στο να μετακινείται στη πόλη χωρίς κάποιον να την επιβλέπει και να κατέχει το δικό της σπίτι. Το περίεργο είναι ότι με αυτές τις ενέργειες δεν προκαλούσε, αλλά αντίθετα οι κάτοικοι της Αλεξάνδρειας πρέπει να ήταν συνηθισμένοι σε τέτοιες καταστάσεις.
     Η μαθηματικός και φιλόσοφος Υπατία έζησε στην Αλεξάνδρεια από τα μέσα του 4ου αι. μ.Χ. μέχρι τον βίαιο θάνατό της από χριστιανικό όχλο το 415. Η ημερομηνία γέννησής της δεν είναι επιβεβαιωμένη, αλλά πιστεύεται ότι γεννήθηκε το 370 μ.Χ. Αυτό είναι γνωστό λόγω της έκλειψης που μελετούσε ο πατέρας της το 364 μ.Χ. Ήταν αγνή κι άξια σεβασμού, καθηγήτρια μαθηματικών και της νεοπλατωνικής φιλοσοφίας στην Αλεξάνδρεια. Φορώντας τη κλασική χλαμύδα των φιλόσοφων, δίδασκε δημόσια σε κοινό αποτελούμενο από εθνικούς και χριστιανούς. Αποδείξεις για τη ζωή και το έργο της Υπατίας μπορούν να βρεθούν σε διάφορα ιστορικά κείμενα, όπως για παράδειγμα στα έργα του Σωκράτη του Σχολαστικού.

     Σύμφωνα με πηγές, εκτός από φιλόσοφος, μαθηματικός κι αστρονόμος, κατείχε και τη προεδρία της Νεοπλατωνικής Σχολής της Αλεξάνδρειας κι ήταν άτομο άξιο σεβασμού, που ασκούσε επιρροή στους σημαντικούς άρχοντες της Αλεξάνδρειας αλλά και της Μεσογείου. Ένας από αυτούς ήταν κι ο Ορέστης, ο Ρωμαίος έπαρχος. Συναντιόντουσαν πολύ συχνά και μιλούσανε κυρίως για πολιτικά ζητήματα. Ασκούσε επιρροή όχι μόνο στην Αλεξάνδρεια, αλλά και στη Κωνσταντινούπολη, στη Συρία και στη Κυρήνη.
     Δυστυχώς, έργα της δεν έχουνε διασωθεί. Μερικοί αναλυτές πιστεύουν ότι ήτανε γραμμένα στα αραβικά, ενώ άλλοι υποστηρίζουν ότι τη δουλειά της αποτελούσαν μαθηματικές σχέσεις που η ίδια είχε δημιουργήσει. Η Υπατία είναι σημαντική για τον ρητορικό κανόνα, γιατί αποδεικνύει ότι κι οι γυναίκες συμμετείχανε στις κοινωνικές και πνευματικές δραστηριότητες του αρχαίου κόσμου. Δίδασκε δημόσια για τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη, αποδεικνύοντας την εκπαίδευσή της στη φιλοσοφία και στη ρητορική. Υπάρχουν πολλά κείμενα που επικυρώνουν την ενασχόλησή της ως διδάσκουσα, εκτός από τα μαθηματικά, φιλοσοφία και ρητορεία. Μάλλον έκανε 2 είδη μαθημάτων. Ένα ιδιαίτερο, για την ελίτ των μαθητών της και τα δημόσια κηρύγματα της, στα οποία ασκούσε επιρροή στους Αλεξανδρινούς υπαλλήλους. Ήταν αγαπητή απ’ όλο τον κόσμο κι οι διάφοροι επικεφαλής τη συμβουλεύονταν πολύ συχνά.
     Η Υπατία σχολίασε την Αριθμητική του Διόφαντου, έγραψε τον Αστρονομικό Κανόνα και τελειοποίησε τον Κώνο του Απολλώνιου. Επίσης συνεργάστηκε με τον πατέρα της για τον σχολιασμό του 3ου τόμου της Αλμαγέστης και βοήθησε τον μαθητή της Συνέσιο στη κατασκευή ενός αστρολάβου και ενός υδρομέτρου. Βέβαια, αν και δεν μπορούμε να αρνηθούμε ότι ήταν μια σπουδαία μαθηματικός και φιλόσοφος της εποχής της, η Υπατία έμεινε γνωστή πιο πολύ για τη διδασκαλία της. Η Υπατία ήταν μια σεβαστή κι επιφανής δασκάλα, αρκετά χαρισματική κι αγαπητή στους μαθητές της.
     Πηγές αναφέρουν ότι είχε φυσική ομορφιά και φορούσε απλά ρούχα. Έδινε δημόσιες διαλέξεις κι ίσως διατηρούσε κάποιου είδους δημόσιο γραφείο. Δίδασκε κι έγινε γνωστή τόσο για τη φιλοσοφία όσο και για τα μαθηματικά. Η φιλοσοφία που ανέπτυξε είναι γνωστή ως Νεοπλατωνική. Αν κι υπήρχανε διάφορες εκδοχές του Νεοπλατωνισμού, λέγεται ότι η Υπατία κήρυξε ένα δικό της, διαφορετικό. Οι επιστολές και τα ποιήματα παρέχουνε συμπεράσματα για τη Νεοπλατωνική φιλοσοφία της αλλά δεν παρέχουνε σημαντικές πληροφορίες. Επιπλέον, ενώ τα γραπτά των φιλοσόφων διαδόχων της έρχονται για να ρίξουνε φως σχετικά με τις συνεισφορές της στο Νεοπλατωνισμό, δεν υπάρχουν δικά της σωζόμενα μαθηματικά έργα.
     Ό,τι γνωρίζουμε για τα μαθηματικά της είναι μόνο ένα μικρό υποσύνολο του έργου της. Σε μεγάλο βαθμό θεωρείται ως δασκάλα και λογία. Επιμελήθηκε έργα γεωμετρίας, άλγεβρας κι αστρονομίας και γνώριζε πώς να κατασκευάζει αστρολάβους κι υγροσκόπια. Αν και το έργο της χάθηκε, η παράδοση στην οποία εργάστηκε και τα κείμενα που σχολίασε αποδείχτηκε πως ήταν η ακριβής βάση για το επόμενο βήμα στην ιστορία των μαθηματικών. Όταν τον 17^ο αι. ο Βιέτ κι ο Φερμά άρχισαν να διερευνούν τις κωνικές τομές, τα έργα του Διόφαντου και του Απολλωνίου ήτανε ζωτικής σημασίας. Περαιτέρω συμπεράσματα για τα μαθηματικά της Υπατίας παραμένουν στην σφαίρα της εικασίας, μιας πλήρης αξιολόγηση της συνεισφοράς της παραμένει πέρα από κάθε ιστορικό προσδιορισμό. Οι συνεισφορές της στην Αλεξανδρινή φιλοσοφία κι η εξερεύνησή της για τη πιθανή επέκταση και δημιουργία προχωρημένων μαθηματικών της αρχαιότητας αξίζουνε προσεκτικής μεταχείρισης.
     Θεωρείται πως υπάρχει μια σύνδεση ανάμεσα στη νεοπλατωνική φιλοσοφία και τα μαθηματικά. Η φύση των μαθηματικών είναι το να δημιουργούν ιδέες παρμένες από υλικά αντικείμενα. Έτσι είναι η γεωμετρία. Παρόλο που έχει τη προέλευσή της στον κόσμο της πρακτικής τοπογραφίας και των επιθεωρητών των μέτρων και των σταθμών, ξεπερνά αυτές τις αρχές. Τα Στοιχεία ασχολούνται με ένα κόσμο που δεν είναι πλέον ο κόσμος της πρακτικής, αλλά ο κόσμος των ιδεών. Έτσι, τα μαθηματικά θα μπορούσαν να θεωρηθούν ως ένα παράδειγμα της εν λόγω υπέρβασης πάνω από το υλικό που ο Νεοπλατωνισμός κάλεσε.
     Το γεγονός ότι η Υπατία ήταν μαθηματικός δεν επιδέχεται αμφισβήτηση. Έμαθε μαθηματικά από τον πατέρα της, τον Θέωνα. Κατάφερε να τον ξεπεράσει σε αυτό τον τομέα και να διδάξει σε πολλούς μαθητές. Μία πηγή αναφέρει ότι “Ισίδωρος επισκίασε σε μεγάλο βαθμό η Υπατία, όχι μόνο επειδή ήταν ένας άντρας και μια γυναίκα εκείνη, αλλά με τον τρόπο που μια πραγματική φιλόσοφος θα ανερχόταν σε απλή γεωμέτρης.” Παρ’ όλα αυτά η γνώμη αυτή δεν κέρδισε τον έπαινο ούτε από τις γυναίκες, ούτε από τους μαθηματικούς. Επιπλέον από το Λεξικό του Σούδα (βυζαντινό λεξικό που ήταν στηριγμένο στα έργα του Δαμασκίου) της αποδίδεται η συγγραφή 3 έργων. Τα μόνα που είναι γνωστό ότι έχει γράψει συνδέονται με τα μαθηματικά και την αστρονομία. Θεωρείται ότι έχει βασίσει τα βιβλία της στη νεοπλατωνική φιλοσοφία.
     Το λεξικό του Σούδα αποκαλύπτει ότι η Υπατία έγραψε ένα τόμο με τίτλο Ο Αστρονομικός Κανών, καθώς επιδίωκε να μελετήσει και να εμβαθύνει περισσότερο στους τομείς των μαθηματικών του πατέρα της, απ’ ότι έκανε αυτός. Μερικοί μελετητές πιστεύουν ότι ο Αστρονομικός Κανών ήταν απλώς συλλογή από αστρονομικούς πίνακες άλλοι πάλι θεωρούν ότι ήταν ένα σχόλιο σχετικά με τον Πτολεμαίο. Ένα από τα σημαντικά βιβλία του Πτολεμαίου είναι η Αλμαγέστη. Σχόλια πάνω στο Βιβλίο Τρία έχει κάνει ο Θέων, όπου λέει ότι το έργο είναι “…στη κριτική αναθεώρηση της φιλοσόφου Υπατίας, της κόρης μου“. Υπάρχει η υπόθεση ότι η Υπατία είχε γράψει μέρη από αυτά τα Σχόλια.
     Επιπλέον σημείωμα στο λεξικό του Σούδα αναφέρει τους τίτλους των έργων της Υπατίας, ενώ έχουν χαθεί τμήματα αυτών όπου η Υπατία ανέλυε τους κώνους του Απολλωνίου και την αριθμητική του Διόφαντου. Και τα 2 αντιμετωπίζουνε παραστάσεις της ανώτερης τάξης των εξισώσεων αλλά επειδή η προσέγγιση του Απολλωνίου ήταν αριθμητική και του Διόφαντου γεωμετρική, καταλαβαίνουμε ότι η Υπατία ήταν εξοικειωμένη τόσο με τις αλγεβρικές όσο και με τις γεωμετρικές αναπαραστάσεις υψηλότερης τάξης εξισώσεων. Οι δε κώνοι του Απολλώνιου θεωρούνται από τα πιο δύσκολα έργα της αρχαιότητας κι ήταν αυτοί που θέσανε τα θεμέλια για πολλά απ’  αυτά που στο μέλλον έγιναν γνωστά ως προβολική γεωμετρία.
     Τα αλγεβρικά έργα του Διόφαντου ήταν πολύ πιο εξελιγμένα από τα προηγούμενα. Σε κάθε περίπτωση οι μαθηματικοί της Αλεξάνδρειας του 4^ου και 5^ου αι, μ.Χ. ανέπτυξαν τα μαθηματικά που θα χρησιμοποιούσαν για τη λύση ανώτερης τάξεως συστημάτων εξισώσεων. Ο μαθηματικός κόσμος του σήμερα οφείλει στην Υπατία ένα μεγάλο χρέος, διότι χωρίς εκείνη θα είχαμε πολύ λιγότερα από τα έργα του Διόφαντου. Μέσα από αυτούς τους Σχολιασμούς θα ήτανε δυνατόν να δούμε ποιο έργο, ανάμεσα σε όλα τα άλλα, είναι δικό της. Αυτή η σκέψη μας δημιουργείται καθώς λέγεται ότι ένας γραφέας προσπάθησε να αναμείξει αρχικό κείμενο του Διόφαντου με τα δικά της έργα. Παρ’ όλα αυτά πιο πιθανό είναι ότι οι παρεμβολές της Υπατίας είναι δύο “ασκήσεις φοιτητών” στην αρχή του Βιβλίου ΙΙ. Η πρώτη ζητά για τη λύση του ζεύγους ταυτόχρονες εξισώσεις:

x – y= a
x2 – y2 = (x – y) + b     όπου a, b είναι γνωστά.

     Η επόμενη είναι μια μικρή γενίκευση. Απαιτεί τη λύση του ζεύγους των ταυτόχρονων εξισώσεων:

x – y =α
 x2 – y2 = m (x – y) + b   όπου a, b και m είναι γνωστές παράμετροι.

     Υπάρχουνε κάποια στοιχεία που συνδέουν αυτό το πρόβλημα με την Υπατία: εννιάλεξη φράση στην αρχική ελληνική ταυτίζεται με ένα από τα Στοιχεία του Ευκλείδη, που ο πατέρας της είχε επεξεργαστεί.
     Μία άλλη πηγή πληροφοριών για τις μαθηματικές δραστηριότητες της Υπατίας είναι η αλληλογραφία του Συνέσιου που αποκαλύπτει ότι σπούδασε φιλοσοφία κι αστρονομία κάτω από τη καθοδήγηση της κι αναφέρει τη δημιουργία κάποιων επιστημονικών οργάνων όπως ο αστρολάβος και το υγρόμετρο. Υπάρχει μια θεωρία της στερεογραφικής προβολής, ότι ο δρόμος είναι ανοικτός για τη κατασκευή μιας πιο πρακτικής δισδιάστατης συσκευής. Αυτό μας δίνεται από την ιστορία του Συνέσιου Αστρολάβου, ο οποίος γράφοντας για τον Παίωνα δηλώνει ότι είχε σχεδίασε ο ίδιος τον αστρολάβο με τη βοήθεια της Υπατίας κι είχε δημιουργηθεί από τα καλύτερα υλικά της αργυροχοΐας. Το συμπέρασμα είναι ότι η θεωρία του αστρολάβου κι οι λεπτομέρειες της κατασκευής του είχανε περάσει κάτω από τον Πτολεμαίο, μέσω του Θέωνα, για να φτάσουνε στην Υπατία, η οποία με τη σειρά της δίδαξε τον Συνέσιο.
     Η ύπαρξη αυστηρά φιλοσοφικών έργων της μας είναι άγνωστη. Η φιλοσοφία της, περισσότερο λόγια κι επιστημονική ως προς τη φύση της και λιγότερο απόκρυφη, αποτέλεσε την πεμπτουσία του Αλεξανδρινού Νεοπλατωνισμού. Η συνεισφορά της στην επιστήμη -αμφισβητούμενη πάντως- περιλαμβάνει τη χαρτογράφηση ουράνιων σωμάτων και την ανακάλυψη του αραιόμετρου ή πυκνόμετρου, ενός ειδικού οργάνου που προσδιορίζει την πυκνότητα των διαφόρων υγρών.
     Η φήμη της προσείλκυε μαθητές απ’ όλη τη Μεσόγειο. Μάλιστα, πιστεύεται ότι την εποχή που πέθανε η Υπατία ήταν η καλύτερη μαθηματικός του Ελληνορωμαϊκού κόσμου και πολύ πιθανόν κι όλου του υπόλοιπου, επισκιάζοντας έτσι τον πατέρα της στη φήμη της ως δασκάλα. Αν και δε μπορούμε ν’ αναγνωρίσουμε όλους τους μαθητές της, υπάρχουν ενδείξεις ότι ήτανε γενικά πλούσιοι κι ισχυροί. Ο πιο γνωστός μαθητής της είναι ο Συνέσιος της Κυρήνης, ο οποίος προσπάθησε να συνδέσει τον πρόωρο χριστιανισμό με τον Νεοπλατωνισμό. Κάποια από τα γράμματά του προς αυτή έχουν διασωθεί, όπως και κάποια άλλα απεσταλμένα σε συμμαθητές του, όπου εκφράζει τον θαυμασμό του και την επιρροή που του είχε ασκήσει. Στα γράμματα του Συνέσιου μας δίνονται κάποια ονόματα μαθητών της Υπατίας που επικυρώνουν το ταλέντο και τη φήμη της. Εκτός από τον Συνέσιο, μαθητές επίσης ήταν ο μικρότερος αδερφός του (Euoptius) κι ο θείος του (Αλέξανδρος), ο καλύτερός του φίλος (Herculian) με τον αδερφό του (Olympius), όπως κι άλλοι (Hessychius, Athanasius,Theodosius).
     Για να καταλάβουμε τη δύναμη και τη μόρφωση των μαθητών της, ο Συνέσιος έγινε Επίσκοπος της Κωνσταντινουπόλεως, ενώ ο αδερφός του έγινε ο διάδοχός του. Ο Ολύμπιος ήτανε πλούσιος γαιοκτήμονας από τη Σελεύκεια κι ήτανε καλά συνδεδεμένος με την Αλεξάνδρεια, το οποίο μάλλον ίσχυε και για τον αδερφό του, αν κι αργότερα έγινε νομάρχης Κωνσταντινουπόλεως. Ο Ησύχιος ήτανε κυβερνήτης της Άνω Λιβύης, ο Αθανάσιος ήτανε πολύ γνωστός Αλεξανδρινός σοφιστής κι ο Θεοδόσιος γραμματικός, που έγραψε κανόνες για ρήματα κι ουσιαστικά.
     Για το θάνατό της υπάρχουνε πολλές θεωρίες, ποιος ήταν υπεύθυνος και ποια ήτανε τα κίνητρα, αλλά τίποτα δεν είναι σίγουρο. Ο θάνατος της είναι ίσως κι ο λόγος που η Υπατία έμεινε αθάνατη στο πέρασμα των αιώνων. Πολλοί ερευνητές μάλιστα, χωρίζουνε την εποχή του Παγανισμού από την εποχή του Χριστιανισμού σύμφωνα με την ημερομηνία του θανάτου της, το 415, έναντι του 529 που ο Ιουστινιανός έκλεισε την Αθηναϊκή Σχολή. Πολλοί θεωρούν υπεύθυνο για τον θάνατό της τον Αρχιεπίσκοπο Κύριλλο και τις διαταγές του. Η πιο αξιόπιστη πηγή για τον θάνατό της είναι από τον Σωκράτη τον Σχολαστικό, που έγραψε γι’ αυτόν 25 περίπου χρόνια αργότερα.


   Σημ.: Θέλω να εξάρω το ζωγράφο Charles William Mitchell, που πετυχαίνει με τον πίνακα αυτό, ν’ αναδείξει όλες τις πτυχές αυτής της υπόθεσης και παράλληλα να διαφυλάξει σα κόρην οφθαλμού, τη μεγάλη αυτή φιλόσοφο. 1ον τη δείχνει όμορφη -όπως ακριβώς πιστεύεται πως ήταν- 2ον γυμνή κι απροστάτευτη, μπρος στη μανία την ανέκαθεν υπαρχόντων ηλιθίων ανά τον κόσμο και τους αιώνες -αυτό δεν έχει και δε νομίζω πως πρόκειται ν’ αλλάξει και ποτέ- 3ον προστατευμένη μόνον από τα μαλλιά της κεφαλής δηλαδή την επιστήμη, την αγνή και καθαρή, 4ον την εμφανίζει αθώα καθώς μας μαρτυρείται απ’ όλους όσους τη περιέγραψαν και 5ον μέσα στο ίδιο της το άντρο, δηλαδή τη σχολή της. Εκπληκτική δουλειά αν κι εγώ με το ρημάδι το φτωχό μου το μυαλό, τόσο μόνο πιάνω, αναμφισβήτητα θα υπάρχουνε κι άλλα που εγώ δεν τα βλέπω.  Πάτροκλος

     Εκείνη τη περίοδο, υπήρχε πολύ ένταση και μίσος μεταξύ Εβραίων και Χριστιανών στην Αλεξάνδρεια· είναι η εποχή όπου ο έπαρχος Ορέστης κι ο Αρχιεπίσκοπος Κύριλλος (γνωστός από τον σκληρό τρόπο με τον οποίο διαχειρίστηκε τον αιρετικό Νεκτάριο) βρίσκονταν σε αντιπαράθεση. Περίπου 500 μοναχοί έφτασαν στη πόλη για να ταχθούν στο πλευρό του Αρχιεπισκόπου. Κατηγόρησαν τον Ορέστη (ο οποίος ήταν βαπτισμένος χριστιανός) ότι είναι ειδωλολάτρης κι ότι έκανε θυσίες στους Έλληνες θεούς σε αντίθεση με τον νόμο του Θεοδοσίου που απαγόρευε κάθε είδος ειδωλολατρίας. Όταν ένας μοναχός ονόματι Αμμώνιος πέθανε, επειδή είχε πετάξει μία πέτρα στον έπαρχο, ο Κύριλλος κι οι άλλοι χριστιανοί στράφηκαν ενάντια στην Υπατία, η οποία ήταν εκείνη την εποχή βοηθός του. Αποκαλώντας την ειδωλολατρική μάγισσα κι ιέρεια, την έγδυσαν και την έσυραν μέχρι τον Καθεδρικό ναό, όπου την σκότωσαν γδέρνοντάς και διαμελίζοντας τη με κοφτερά όστρακα. Το διαλυμένο σώμα της το μετέφεραν στο Κυνάριον όπου την έκαψαν. Αν κι η κυρίαρχη άποψη είναι ότι ο Κύριλλος έδωσε διαταγή για τη θανάτωσή της, δεν υπάρχουν αποδείξεις γι’ αυτό ή πως ήξερε τη πρόθεση του όχλου.
     Ο φόνος της περιγράφεται στα γραπτά του χριστιανού ιστορικού του 5ου αι. Σωκράτη του Σχολαστικού ως εξής σε μετάφραση:

   “Όλοι οι άνθρωποι τη σέβονταν και τη θαύμαζαν για την απλή ταπεινοφροσύνη του μυαλού της. Ωστόσο, πολλοί με πείσμα τη ζήλευαν κι επειδή συχνά συναντούσε κι είχε μεγάλη οικειότητα με τον Ορέστη, ο λαός τη κατηγόρησε ότι αυτή ήταν η αιτία που ο Επίσκοπος κι ο Ορέστης δεν γινόταν φίλοι, οι οποίοι βρίσκονταν σε διένεξη . Με λίγα λόγια, ορισμένοι πεισματάρηδες κι απερίσκεπτοι κοκορόμυαλοι με υποκινητή κι αρχηγό τους τον Πέτρο, έναν οπαδό αυτής της Εκκλησίας, παρακολουθούσαν αυτή τη γυναίκα να επιστρέφει σπίτι της γυρνώντας από κάπου και παρότι είχε πολλούς χριστιανούς φίλους, τη κατέβασαν με τη βία από την άμαξά της, τη μετέφεραν στην Εκκλησία που ονομαζόταν Caesarium, τη γύμνωσαν εντελώς, της έσκισαν το δέρμα κι έκοψαν τις σάρκες του σώματός της με κοφτερά κοχύλια μέχρι που ξεψύχησε, διαμέλισαν το σώμα της, έφεραν τα μέλη της σε ένα μέρος που ονομαζόταν Κυνάριον και τα έκαψαν, πρακτική που ακολουθούσε ο όχλος της περιοχής και σε άλλες περιπτώσεις, όπως στη περίπτωση του Πατριάρχη Προτέριου”.

   “῏Ην τις γυνὴ ἐν τῇ Ἀλεξανδρείᾳ͵ τοὔνομα Ὑπατία· αὕτη Θέωνος μὲν τοῦ φιλοσόφου θυγάτηρ ἦν· ἐπὶ τοσοῦτον δὲ προὔβη παιδείας͵ ὡς ὑπερακοντίσαι τοὺς κατ΄ αὐτὴν φιλοσόφους͵ τὴν δὲ Πλατωνικὴν ἀπὸ Πλωτίνου καταγομένην διατριβὴν διαδέξασθαι͵ καὶ πάντα τὰ φιλόσοφα μαθήματα τοῖς βουλομένοις ἐκτίθεσθαι· διὸ καὶ οἱ πανταχόθεν φιλοσοφεῖν βουλόμενοι κατέτρεχον παρ΄ αὐτήν. Διὰ τὴν προσοῦσαν αὐτῇ ἐκ τῆς παιδεύσεως σεμνὴν παρρησίαν καὶ τοῖς ἄρχουσι σωφρόνως εἰς πρόσωπον ἤρχετο· καὶ οὐκ ἦν τις αἰσχύνη ἐν μέσῳ ἀνδρῶν παρεῖναι αὐτήν· πάντες γὰρ δι΄ ὑπερβάλλουσαν σωφροσύνην πλέον αὐτὴν ᾐδοῦντο καὶ κατεπλήττοντο. Κατὰ δὴ ταύτης τότε ὁ φθόνος ὡπλίσατο· ἐπεὶ γὰρ συνετύγχανε συχνότερον τῷ Ὀρέστῃ͵ διαβολὴν τοῦτ΄ ἐκίνησε κατ΄ αὐτῆς παρὰ τῷ τῆς ἐκκλησίας λαῷ͵ ὡς ἄρα εἴη αὕτη ἡ μὴ συγχωροῦσα τὸν Ὀρέστην εἰς φιλίαν τῷ ἐπισκόπῳ συμβῆναι. Καὶ δὴ συμφρονήσαντες ἄνδρες τὸ φρόνημα ἔνθερμοι͵ ὧν ἡγεῖτο Πέτρος τις ἀναγνώστης͵ ἐπιτηροῦσι τὴν ἄνθρωπον ἐπανιοῦσαν ἐπὶ οἰκίαν ποθέν· καὶ ἐκ τοῦ δίφρου ἐκβαλόντες͵ ἐπὶ τὴν ἐκκλησίαν ᾗ ἐπώνυμον Καισάριον συνέλκουσιν͵ ἀποδύσαντές τε τὴν ἐσθῆτα ὀστράκοις ἀνεῖλον· καὶ μεληδὸν διασπάσαντες͵ ἐπὶ τὸν καλούμενον Κιναρῶνα τὰ μέλη συνάραντες πυρὶ κατηνάλωσαν. Τοῦτο οὐ μικρὸν μῶμον Κυρίλλῳ καὶ τῇ Ἀλεξανδρέων ἐκκλησίᾳ εἰργάσατο· ἀλλότριον γὰρ παντελῶς τῶν φρονούντων τὰ Χριστοῦ φόνοι καὶ μάχαι καὶ τὰ τούτοις παραπλήσια. Καὶ ταῦτα πέπρακται τῷ τετάρτῳ ἔτει τῆς Κυρίλλου ἐπισκοπῆς͵ ἐν ὑπατείᾳ Ὁνωρίου τὸ δέκατον͵ καὶ Θεοδοσίου τὸ ἕκτον͵ ἐν μηνὶ Μαρτίῳ͵ νηστειῶν οὐσῶν“.

     Για τα κίνητρα της δολοφονίας της, αλλά και την ανάμιξη του Κυρίλλου Αλεξανδρείας έχουν εκφραστεί ποικίλες απόψεις. Σύμφωνα με το Σωκράτη το Σχολαστικό, “ό φόνος ούτος προσήψεν ού μικρόν μώμον είς τόν Κύριλλον”, δίχως όμως να προχωρά σε περισσότερες λεπτομέρειες. Ανεξάρτητα από το ακριβές κίνητρο της δολοφονίας της, η φυγή πολλών λογίων αμέσως μετά το γεγονός σήμανε την αρχή του μαρασμού της Αλεξάνδρειας ως πνευματικού κέντρου.

    Φερόμενα ως έργα της είναι:

Αριθμητικά του Διόφαντου (σχόλια)
Σχόλια για τον Αστρονομικό Κανόνα του Πτολεμαίου
Περί των Κωνικών του Απολλωνίου

     Επίσης αξίζει ν’ αναφερθεί πως θεωρείται η 1η γυναίκα που διακρίθηκε στα μαθηματικά. Ο αστεροειδής 238 Υπατία, που ανακαλύφθηκε το 1884, πήρε το όνομά του από την ιστορική αυτή μορφή.
     Επανήλθε στο προσκήνιο το 2009, μες απ’ τη ταινία του ισπανο-χιλιανού σκηνοθέτη Αλεχάντρο Αμενάμπαρ Αγορά (Agora), που επικεντρώνεται στα τελευταία χρόνια της ζωής της. Την υποδύθηκε η Αγγλίδα Ρέητσελ Βάις.

   “Έκανε τόσα πολλά επιτεύγματα στο τομέα της επιστήμης της, ώστε να υπερκεράσει κάθε άλλον επιστήμονα της εποχής της“.
   –Σωκράτης Σχολαστικός για την Υπατία.
______________________________________

                         Κυνίσκα

      Η Κυνίσκα (γεννήθηκε πιθανόν το 440 π.Χ.) ήταν αρχαία Σπαρτιάτισσα, νικήτρια στους Ολυμπιακούς Αγώνες (396 και 392 π.Χ), κόρη του βασιλιά της Σπάρτης Αρχιδάμου κι αδελφή του Αγησιλάου. Είχε κερδίσει στους Ολυμπιακούς αγώνες 2 φορές, το 396 και το 392 π.Χ., στις αρματοδρομίες, η μόνη γυναίκα Ολυμπιονίκης μέχρι τότε, η οποία έχαιρε για αυτό ιδιαίτερης εκτίμησης από τους Σπαρτιάτες, όπως ανέφερε ο Παυσανίας στα Λακωνικά του.


      Αν κι οι γυναίκες απαγορευόταν να πάρουν μέρος στους Ολυμπιακούς αγώνες, επιτρεπόταν να εκτρέφουν άλογα και να παίρνουν μέρος σε αρματοδρομίες με τα άλογά τους και αρματηλάτες τους. Νικητής ανακηρυσσόταν ο ιδιοκτήτης των αρμάτων / αλόγων. Έτσι η Κυνίσκα είχε ανακηρυχθεί νικήτρια στις αρματοδρομίες («στα άρματα») δυο φορές. Τη Κυνίσκα αναφέρει πάνω από 400 έτη μετά από την εποχή της κι ο Πλούταρχος, που έγραψε ότι ο Αγησίλαος βλέποντας πολίτες να θεωρούν σπουδαίο τον εαυτό τους επειδή είχαν ιπποτροφεία, έπεισε την αδελφή του την Κυνίσκα να αγωνισθεί στους Ολυμπιακούς, θέλοντας να δείξει στους Έλληνες ότι δεν υπήρχε αρετή σε αυτό, αλλά ότι η νίκη οφείλονταν στον πλούτο και στις δαπάνες βασιζόμενος σε παρόμοιο κείμενο του Ξενοφώντα.




    Στην Ολυμπία υπήρχε μπρούτζινο άγαλμά της, το βάθρο του οποίου έχει βρεθεί με την επιγραφή:

ΣΠΑΡΤΑΣ ΜΕΝ [ΒΑΣΙΛΗΕΣ ΕΜΟΙ]
ΠΑΤΕΡΕΣ ΚΑΙ ΑΔΕΛΦΟΙ Α[ΡΜΑΤΙ Δ ΩΚΥΠΟΔΩΝ ΙΠΠΩΝ]
ΝΙΚΩΣΑ ΚΥΝΙΣΚΑ ΕΙΚΟΝΑ ΤΑΝΔ ΕΣΤΑΣΕ ΜΟΝ[ΑΝ]
Δ ΕΜΕ ΦΑΜΙ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ ΕΚ ΠΑΣΑΣ ΤΟ[Ν]-
ΔΕ ΛΑΒΕ[Ι]Ν ΣΤΕΦΑΝΟΝ

ΑΠΕΛΛΕΑΣ ΚΑΛΛΙΚΛΕΟΣ ΕΠΟΙΗΣΕ.

Της Σπάρτης βασιλιάδες οι πατέρες κι οι αδελφοί μου,
στα άρματα με γρηγορόποδα άλογα αφού νίκησα
η Κυνίσκα εγώ το άγαλμα τούτο έστησα,
Μόνη δε εγώ είμαι από τις γυναίκες
της Ελλάδος όλες, που ‘λαβα το στέφανο.

ο Απελλής του Καλλικλέους το ‘φτιαξε.

     Η επιγραφή αυτή σώθηκε σαν επίγραμμα στη Παλατινή Ανθολογία, στο βιβλίο 13, επίγραμμα 16, έτσι λοιπόν έχει γίνει δυνατή η συμπλήρωση των κειμένων που έλειπαν.

        [3-81-8.2] ‘Όταν πέθανε ο Αρχίδαμος αφήνοντας πίσω του γιους, τον διαδέχτηκε στην εξουσία ο Άγις, ο πρεσβύτερος , και όχι ο Αγησίλαος. Ο Αρχίδαμος είχε επίσης και μια κόρη που ονομαζόταν Κυνίσκα, η οποία επιθυμούσε πολύ να διαπρέψει στους Ολυμπιακούς αγώνες. ‘Ήταν η πρώτη γυναίκα που έτρεφε άλογα και η πρώτη, που κέρδισε Ολυμπιακή νίκη. Και άλλες γυναίκες μετά την Κυνίσκα, και ιδιαίτερα γυναίκες από τη Λακεδαίμονα, νίκησαν σε Ολυμπιακούς αγώνες, αλλά καμιά δεν είναι πιο διάσημη για τις νίκες όσο αυτή. 2. Νομίζω ότι οι Σπαρτιάτες λιγότερο απ’ όλους τους ανθρώπους θαύμασαν την ποίηση και τον έπαινο, γιατί εκτός από το επίγραμμα κάποιου για την Κυνίσκα και παλιότερα αυτό που έγραψε ο Σιμωνίδης για τον Παυσανία στον τρίποδα που αφιερώθηκε στους Δελφούς κανένας άλλος ποιητής δεν έγραψε σε ανάμνηση των βασιλιάδων των Λακεδαιμονίων…
Παυσανίας

    [Πάπυρος του Μιλάνου] Ίπποι είμαστε, αυτοί που στην Ολυμπιονίκη Βερονίκη, κάτοικοι της Πίσας, της Μακεδόνισσας, δώσαμε το στεφάνι η οποία πολυθρύλητη έχει δόξα περνώντας και της Κυνίσκας από τη Σπάρτη τη μακροχρόνια φήμη.

    [9-6] Αναμφίβολα η απόδειξη της γενναιοφροσύνης του είναι και το γεγονός ότι αυτός κοσμεί την οικία του με έργα ανδρικά και αντικείμενα, ότι εξέθρεψε πολλούς κυνηγητικούς και πολεμικούς ίππους κι έπεισε την αδελφή του Κυνίσκα να τρέφει ίππους δι’ αρματοδρομίας με σκοπό όπως αποδείχτηκε όταν αυτή νίκησε, ότι η διατροφή είναι δεν είναι απόδειξη ανδραγαθίας αλλά πλούτου.
Ξενοφών.     
————————————

                          ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

     Οι Πυθαγόρειοι φιλόσοφοι είναι μια φιλοσοφική, θρησκευτική και πολιτική σχολή που ιδρύθηκε τον 6ο αι. π.Χ από τον Πυθαγόρα τον Σάμιο στον Κρότωνα της Κάτω Ιταλίας. Η κοινότητα στεγαζόταν σε ένα μεγάλο οίκημα, το Ομακοείον, όπου ο Πυθαγόρας δίδασκε τους -και των δυο φύλων- μαθητές του. Η διδασκαλία γινόταν με προφορικό τρόπο και οι προϋποθέσεις για την είσοδο των μαθητών ήταν αυστηρές. Ο μαθητής έπρεπε να υιοθετήσει έναν εντελώς διαφορετικό τρόπο ζωής, να ασκηθεί στην εγκράτεια, να τηρεί απόλυτη σιωπή για κάποια έτη, να απέχει από συγκεκριμένες τροφές και να κάνει καθαρμούς.
     Οι γνώσεις μας για τους Πυθαγόρειους, όπως και για τον ίδιο τον Πυθαγόρα, αντλούνται αποκλειστικά από έργα μεταγενέστερων συγγραφέων, στους οποίους περιλαμβάνονται και οι λεγόμενοι “Νεοπυθαγόρειοι”. Αναπόφευκτα λοιπόν, είναι αδύνατον να αποδειχθεί τι πραγματικά ανήκει στη σκέψη του ίδιου του Πυθαγόρα και τι στους μαθητές του.
     Οι Πυθαγόρειοι απέδιδαν πολύ μεγάλη σημασία στα Μαθηματικά, πρεσβεύοντας ότι αυτά αποτελούν την οδό για την απελευθέρωση της ψυχής. Βάσει της πεποίθησης του Πυθαγόρα πως “τα στοιχεία των αριθμών είναι στοιχεία όλων των όντων”, οι Πυθαγόρειοι απέδωσαν στην Αριθμητική μέγιστη σημασία, μελετώντας τις ιδιότητές της. Καθώς δε ο αριθμός είναι κάτι που δε γίνεται αντιληπτό μέσω της αίσθησης, αλλά μέσω της νόησης, οι Πυθαγόρειοι αναγκάστηκαν να παύσουν να θεωρούν την ουσία των όντων ως υλική και προσιτή στις αισθήσεις. Αντιθέτως η ουσία γίνεται αντιληπτή, κατά τους Πυθαγόρειους, μόνο μέσω της αφηρημένης σκέψης.



     Οι Πυθαγόρειοι πίστευαν πως η ψυχή δε χάνεται με τον θάνατο, αλλά ακολουθεί μια συνεχή διαδικασία μετενσάρκωσης, σε κατώτερες ή ανώτερες μορφές ζωής κάθε φορά, έως ότου επιτευχθεί η τελική κάθαρση που οδηγεί τελικά στην αθανασία της. Γι’ αυτό, τόσο με τα διδάγματα όσο και με τις ασκήσεις πειθαρχίας, καλλιεργούσαν τη φιλοσοφία της οποίας σκοπός είναι να καθαρίσει και να απελευθερώσει τον συσκοτισμένο νου από τα δεσμά του. Πίστευαν ότι μόνον ο νους μπορεί να φθάσει στη γνώση της Αλήθειας για τους Θεούς και τον κόσμο. Και ότι για να συμβεί αυτό χρειάζεται να τιθασευτούν οι ορμές του σώματος και η ταραχή που προκαλούν τα ερεθίσματα των αισθήσεων, ώστε να φθάσει κάποιος σε σταθερή ευδιαθεσία και εγκράτεια, απαλλαγμένος από πάθη κι ελαττώματα.
     Η μουσική, δηλαδή η μελέτη των αριθμητικών αναλογιών της μουσικής κλίμακας (αρμονία), και η αριθμητική ερμηνεία της φύσης, ήταν οι κύριοι τομείς του έργου των Πυθαγορείων. Η διδασκαλία του Πυθαγόρα μπορεί να διακριθεί σε δύο είδη: Εκείνη με αντικείμενο την ηθική διαμόρφωση προς βελτίωση της ψυχής κι εκείνη με αντικείμενο την γεωμετρία και τα μαθηματικά προς μελέτη της περί ουρανίων σωμάτων επιστήμης.

Πρώτα τίμα τους αθάνατους θεούς, όπως κατά τον νόμο διάκεινται και να σέβεσαι τους όρκους.
Έπειτα τους λαμπρούς ήρωες και τους χθόνιους δαίμονες να σέβεσαι πράττοντας τα νόμιμα.
Και τους γονείς σου να τιμάς, καθώς και τους πλησιέστερους συγγενείς σου.
Από τους άλλους δε, με κριτήριο την αρετή να κάνεις φίλο σου τον άριστο.
Τα μετρημένα λόγια του να ακολουθάς, καθώς και τις ωφέλιμες πράξεις του.
Να μην μισήσεις δε τον φίλο σου για ασήμαντη αιτία
εφόσον μπορείς, διότι η δύναμη κατοικεί κοντά στην ανάγκη.
 (Χρυσά Έπη, στίχοι 1-8)

     Στη συνέχεια παρότρυνε και τα εξής: να μην καταστρέφει κανείς ήμερο φυτό που παράγει καρπούς, ούτε να βλάπτει ζώο που απ’ τη φύση του δεν είναι βλαβερό για τους ανθρώπους. Να διαφυλάσσει πιστά όχι μόνο τα χρήματα αλλά και τους λόγους που του εμπιστεύτηκαν. Να θεωρεί πως υπάρχουν τρεις κατηγορίες πραγμάτων που αξίζουν σπουδής και τα οποία πρέπει να επιζητεί και να χρησιμοποιεί. Και πρώτα υπάρχει η κατηγορία των ενδόξων και των καλών, έπειτα των πραγμάτων που είναι συμφέροντα στη ζωή και τελευταία η κατηγορία των ευχάριστων. Ο Πυθαγόρας δεν παραδεχόταν την προσφιλή στο λαό μα απατηλή πρόσκαιρη απόλαυση, αλλά εκείνη που είναι διαρκής, σεμνή και απαλλαγμένη από κάθε δόλο. Έλεγε πως υπάρχουν δύο κατηγορίες ηδονών. Αυτή που ενδίδει στις απαιτήσεις της κοιλιάς και που παρομοίαζε λόγω της τρυφηλότητας της με τις ανθρωποκτόνες ωδές των Σειρήνων και η άλλη που αναφέρεται στα καλά και τα δίκαια των αναγκαίων του βίου και που είναι και στο παρόν ευχάριστη και στο μέλλον βέβαιη. Την δεύτερη παρομοίαζε με τις αρμονικές ωδές των Μουσών και μόνον αυτή παραδεχόταν.
     Συνιστούσε να προσέχει κανείς ιδιαίτερα, δύο στιγμές της καθημερινής του ζωής. Όταν πήγαινε για ύπνο και όταν σηκωνόταν απ’ τον ύπνο. Έλεγε μάλιστα, ποτέ να μην κοιμηθεί κάποιος αν δεν επισκοπήσει την ζωή του κατά τη διάρκεια της ημέρας εξετάζοντας: τι παρέβηκα, τι έκανα σωστό και τι έπρεπε να κάνω και δεν το έκανα. Πριν σηκωθεί δε από τον ύπνο, να εξετάζει πόσα και ποια έργα θα πράξει εντός της ημέρας που ακολουθεί. Προέτρεπε να λέει κάποιος την αλήθεια, γιατί μόνον αυτό θα τον κάνει να μοιάσει με τους θεούς. Πολλά από όσα δίδασκε τα έλεγε με τρόπο συμβολικό. Ο Πορφύριος αναφέρει μερικά από αυτά τα συμβολικά παραγγέλματα, μαζί με τις ερμηνείες που είτε ο ίδιος απέδιδε, είτε είχαν παραδοθεί μέχρι την εποχή του από άλλους:

   να μην υπερβαίνεις τον ζυγό (να μην πλεονεκτείς).
   να μην σκαλίζεις την φωτιά με μαχαίρι (να μην προκαλείς τον οργισμένο με λόγους οξείς).
   να μην μαδάς τον στέφανο (να μην κακομεταχειρίζεσαι τους νόμους, που είναι τα στέφανα της πόλεως).
   να μην τρως την καρδιά σου (να μην φθείρεις τον εαυτό σου με θλίψεις και στεναχώριες).
   να μην κάθεσαι πάνω σε “χοίνικα” (να μην ζεις σαν τεμπέλης).
   όταν αποδημείς να μην θέλεις να επιστρέψεις (να μην προσκολλάσαι στη ζωή όταν πεθαίνεις).
   να μη βαδίζεις στις λεωφόρους αλλά στα μονοπάτια (να μην ακολουθείς τις γνώμες των πολλών αλλά των λογίων και μορφωμένων).
   να μην δέχεσαι χελιδόνια στον οίκο σου (να μην κάνεις φίλους ανθρώπους φλύαρους και ακρατείς στην γλώσσα).
   σύνδραμε στο να σηκώσει κάποιος ένα φορτίο, μη συνδράμεις στο να το αποθέσει.
   (να μην παροτρύνεις κανέναν στην μαλθακότητα και την τεμπελιά, αλλά να συντελείς στην εργασία και την αρετή).
   κυάμων απέχου
   (να μην συμμετέχεις σε εκλογή με κυάμους -κουκιά- διότι στη δημοκρατία εκλέγονται λαοπλάνοι φαφλατάδες κι όχι σοφοί άνθρωποι) 
   τις εικόνες των Θεών, μην φοράς σε δακτυλίδια
   (την γνώμη και τους λόγους σου για τους Θεούς, μην τις κάνεις πρόχειρα και φανερά ούτε να τις προφέρεις μπρος στους πολλούς).

     Μεγάλη δε σημασία απέδιδε στην διατροφή με ελαφρές τροφές, όπως ο κρίθινος άρτος, τα λαχανικά, το μέλι, και οι φρέσκοι ή αποξηραμένοι καρποί. Έλεγε πως δεν πρέπει κανείς να τρώει το παράγον μαζί με το παραγόμενο (π.χ. κοτόπουλο και αυγό) και να αποφεύγει σχεδόν όλα γενικώς τα θαλασσινά. Δίδασκε την πλήρη αποχή από την κρεοφαγία με εξαίρεση το κρέας της ιεροθυσίας, δηλαδή κρέας από σφάγια που θυσιάστηκαν κι αυτό όχι από κάθε μέρος του ζώου αλλά να αποφεύγουν την μέση, τους όρχεις και τα αιδοία, τον μυελό, τα πόδια και το κεφάλι. Σπάνια δε ο ίδιος θυσίαζε έμψυχα και συχνότερα προσέφερε κριθάλευρο, πλακούντες, στεφάνους ανθέων και θυμιάματα. Ο Πορφύριος καταγράφει την παραδοθείσα εκδοχή ότι κάποια φορά που ο Πυθαγόρας θυσίασε βόδι από ζυμάρι, ανακάλυψε ότι η υποτείνουσα του ορθογωνίου τριγώνου έχει την ίδια δύναμη με τις πλευρές που την περιέχουν. Αυτό έμελλε να γίνει γνωστό ως Πυθαγόρειο θεώρημα και να χρησιμεύσει μεταξύ των Πυθαγορείων ως σημαντικό εργαλείο μελέτης των αρρήτων μεγεθών (αριθμοί που δεν εκφράζονται ως λόγος ακεραίων, όπως η τετραγωνική ρίζα του.
     Οι Πυθαγόρειοι αντιλαμβάνονταν τους αριθμούς ως πλήθος ορισμένων αντικειμένων και τους απεικόνιζαν σε ψήφους. Με αυτό τον τρόπο παράστασης των αριθμών κατόρθωσαν να προβούν σε μια πρώτη βασική ταξινόμηση κατηγοριοποιώντας τους σε “άρτιους” και “περιττούς”. Έτσι ένας άρτιος αριθμός απεικονιζόταν με μια σειρά ψήφων που μπορεί να χωριστεί σε δύο ίσα μέρη, ενώ το αντίθετο συνέβαινε με έναν περιττό. Μια άλλη θεωρία της αριθμητικής των Πυθαγορείων είναι αυτή των “παραστατικών αριθμών” όπου κάθε αριθμός (ως σύνολο ψήφων) μπορεί να απεικονίσει κάποιο γεωμετρικό σχήμα. Παραδείγματος χάριν, ο αριθμός 25 παριστάνει ένα τετράγωνο, ο αριθμός 21 ένα ισόπλευρο τρίγωνο και ο αριθμός 30 ένα ορθογώνιο. Η μελέτη των παραστατικών αριθμών οδήγησε τους Πυθαγορείους στην ανακάλυψη της μεθόδου για την εύρεση των “πυθαγορείων τριάδων”. Τέλος, η ανακάλυψη της ασυμμετρίας είναι, σύμφωνα με τον έγκυρο σχολιαστή Πάππο από την Αλεξάνδρεια, επίτευγμα που επίσης ανήκει στους Πυθαγόρειους.
     Οι αριθμοί για τους Πυθαγόρειους είναι σύμβολα που εκφράζουν την ουσία των όντων και των φαινομένων. Έτσι, ο αριθμός 7 για παράδειγμα εκφράζει το νου, την υγεία και το φως, ο 4 την δικαιοσύνη, ο 3 το γάμο, ο 6 την εμψύχωση, ο 8 τον έρωτα και τη φιλία. Θεωρούσαν τους άρτιους αριθμούς ατελέστερους σε σχέση με τους περιττούς, εξαιτίας της άπειρης διαιρετότητας τους εν αντιθέσει με τους δεύτερους που εμφανίζουν μία απαρτισμένη ολότητα με αρχή, μέση και τέλος. Ο αριθμός 5 για παράδειγμα παρουσιάζει ολότητα διότι οι πρώτες δύο μονάδες παρουσιάζουν την αρχή, οι δύο τελευταίες το τέλος και η μεσαία μονάδα τη μεσότητα.
     Πολύ μεγάλη σημασία έδινε ο Πυθαγόρας στη μουσική την οποία μάλιστα κατέτασσε μαζί με την αστρονομία και τα μαθηματικά/γεωμετρία στις τρεις βασικές επιστήμες για την κατανόηση όλων των υπολοίπων και εν τέλει, της ίδιας της ζωής και των νόμων της φύσεως. Στον Πυθαγόρα οφείλεται η θεωρία της αρμονίας των ουρανίων σφαιρών, το πεντάγραμμο, οι διαβαθμίσεις των τόνων, οι μουσικοί φθόγγοι και γενικά ό,τι έχει να κάνει με την μουσική και την εξέλιξή της, ακόμη και αυτό το όνομά της, αφού πρώτος ο Πυθαγόρας θεώρησε ότι δεν είναι τυχαία η αναφορά των αρχαίων ποιητών όπως του Ησιόδου, του Ομήρου και του Ορφέως στις εννέα Μούσες και τον μουσηγέτη προστάτη τους θεό Απόλλωνα.
     Ο Πυθαγόρας ήταν γνωστός για τη συμπάθεια και τον σεβασμό που έδειχνε στις γυναίκες και ήταν ο πρώτος που τις δέχτηκε ως μαθήτριές του αλλά και ως δασκάλες στην Σχολή του στον Κρότωνα. Ήταν άλλωστε ένας άντρας που έζησε ανάμεσα σε εξαιρετικά μορφωμένες γυναίκες. Η μητέρα του Πυθαΐς, η σύζυγός του Θεανώ αλλά και οι κόρες του ήταν όλες πολύ μορφωμένες και μάλιστα οι γυναίκες της οικογένειάς του αποτελούσαν παράδειγμα μορφωμένων γυναικών κατά την Αναγέννηση.
     Όμως η συμμετοχή των γυναικών στον Πυθαγορισμό δεν ήταν απλά μία άποψη αλλά αναγκαιότητα. Ανάμεσα στα διδάγματά του υπήρχαν και συγκεκριμένες ηθικές και πρακτικές επιταγές που απαιτούσαν πειθαρχία και συνειδητοποίηση και από τα δύο φύλα και γι΄αυτό η διδασκαλία του απευθυνόταν και στους άντρες αλλά και στις γυναίκες. Άλλωστε οι πυθαγόρειοι δεσμεύονταν από διάφορους όρκους και μυστικά τα οποία έπρεπε να γνωρίζουν και οι σύζυγοί τους. Ο Πυθαγόρας γνώριζε πως το πρόγραμμα των αντρών δεν θα πετύχαινε χωρίς την συμμετοχή των γυναικών. Ο Πυθαγορισμός δεν ήταν μια δουλειά ωραρίου όπου κάποιος μπορούσε να επιστρέψει το βράδυ στο σπίτι του και να ξεχάσει τα πάντα μέχρι την άλλη μέρα το πρωί. Απαιτούσε πειθαρχία, συγκεκριμένο διαιτολόγιο, συγκεκριμένη ενδυμασία, αυστηρό πρόγραμμα γυμναστικής καθώς και συγκεκριμένους κανόνες σχετικά με τον ύπνο, το μεγάλωμα των παιδιών, ακόμα και την σεξουαλική δραστηριότητα.
     Χαρακτηριστικό του πόσο σημαντική θεωρούσε την συμμετοχή των γυναικών στην φιλοσοφία του ήταν ο τρόπος που απευθύνθηκε για πρώτη φορά στις γυναίκες του Κρότωνα. Ως τοποθεσία για την ομιλία του απέφυγε την Αγορά όπου οι γυναίκες θα μπορούσαν να φτάσουν εύκολα αλλά και από την οποία θα μπορούσαν να αποχωρήσουν εξίσου εύκολα. Αντίθετα διάλεξε έναν τόπο υψηλού συμβολισμού για τις γυναίκες τον ναό της Ήρας, της θεάς του έγγαμου βίου και της τεκνοποιίας, που βρίσκονταν περίπου δέκα χιλιόμετρα μακριά από την πόλη όπου οι γυναίκες θα συγκεντρώνονταν τελετουργικά ως άτομα υψηλού κύρους. Για τις γυναίκες αυτή η ομιλία θα πρέπει να ήταν ένα εξαιρετικό γεγονός και μία αφορμή για να αφήσουν τις εργασίες τους για μία ημέρα και να αισθανθούν το επίκεντρο της προσοχής. Στην επιστροφή, που σίγουρα θα διαρκούσε μερικές ώρες, θα είχαν την ευκαιρία να συλλογιστούν και να αφομοιώσουν όσα είχαν ακούσει.
     Αυτός ίσως να ήταν κι ο λόγος που οι περισσότερες από τις γυναίκες που τον ακολούθησαν προέρχονταν από την Σπάρτη όπου η ζωή ήταν εξαιρετικά πειθαρχημένη και οργανωμένη, αλλά και όπου οι γυναίκες είχαν μεγαλύτερη διείσδυση στην δημόσια ζωή και ο τρόπος ζωής τους ήταν πιο συμβατός με τον πυθαγόρειο τρόπο ζωής. Για παράδειγμα στην Σπάρτη ενθαρρύνονταν η τεκνοποιία σε μεγαλύτερη ηλικία, η συνήθεια του μακιγιάζ ήταν περιορισμένη κι η λιτότητα, η πειθαρχία, ο σεβασμός και η εκπαίδευση θεωρούνταν υψίστης σημασίας. Άλλωστε η Σπάρτη και η Σάμος συνδέονταν με στενούς πολιτισμικούς και εμπορικούς δεσμούς από παλιά.Επομένως δεν ήταν περίεργο που οι Σπαρτιάτισσες, που ήταν από τις λίγες γυναίκες στην Αρχαία Ελλάδα που είχαν το προνόμιο να μπορούν να επιλέξουν τον τρόπο ζωής τους, επέλεγαν να γίνουν πυθαγόρειες.
     Ο Πυθαγόρας ήταν από τους πρώτους που έδειξε κατανόηση στα προβλήματα των γυναικών και επέβαλλε μονογαμία στους συζύγους τους. Άλλωστε η σκέψη του ήταν σε μεγάλο βαθμό ελιτίστικη και κάθε σεξουαλική δραστηριότητα έξω από τον γάμο και για λόγους άλλους πέρα από την τεκνοποιία θεωρούνταν βαρβαρισμός και ανηθικότητα. Στα διδάγματά του δεν διαφαίνεται ο γνωστός μισογυνισμός που χαρακτηρίζει την σκέψη των σύγχρονών του διανοητών καθώς οι γυναίκες δεν παρουσιάζονται ως διαφορετικές και κατώτερες από τους άντρες. Αντίθετα θεωρούνται ίδιες και ίσες με αυτούς που οφείλουν να λαμβάνουν την ίδια εκπαίδευση, να ακολουθούν τους ίδιους κανόνες και αξίζουν το ίδιο σεβασμό με τους άντρες. “Ο Πυθαγόρας ασχολήθηκε με τις γυναικείες συνήθειες. Για παράδειγμα, παρατήρησε ότι οι δεσμοί ανάμεσα στις γυναίκες ήταν ισχυροί. Δάνειζαν ρούχα ή κοσμήματα η μία στην άλλη χωρίς την ανάγκη μαρτύρων. Για τους άντρες δεν ήταν τόσο εύκολο να δείξουν εμπιστοσύνη. Για να κάνει πιο χαρακτηριστική την παρατήρησή του έδωσε το παράδειγμα των Τριών Γραίων που εμπιστεύονταν τόσο πολύ η μία την άλλη ώστε μοιράζονταν ένα μάτι.” 
     Για τις γυναίκες η συμμετοχή στον πυθαγόρειο τρόπο ζωής θα πρέπει να ήταν κάτι πολύ επιθυμητό καθώς αποτελούσε μεγάλη βελτίωση από τον τρόπο ζωής που ήταν επιβεβλημένος για τις περισσότερες γυναίκες. Για παράδειγμα οι πυθαγόρειες μπορούσαν να πίνουν, κοιμόντουσαν σε λινά σεντόνια και όχι σε μάλλινα, κάτι που ήταν όχι μόνο πιο ευχάριστο αλλά και πιο υγιεινό, οι σύζυγοί τους όφειλαν να τις σέβονται, να μην τις κακοποιούν και να μην τις απατούν ενώ έπρεπε να είναι συνεπείς και στα σεξουαλικά συζυγικά τους καθήκοντα. Επίσης, ενώ ο μέσος όρος ηλικίας στην οποία παντρεύονταν οι γυναίκες γενικά στην Αρχαία Ελλάδα ήταν περίπου τα 12 έτη, οι πυθαγόρειες παντρεύονταν το νωρίτερο 18 ετών και, λόγω των περιορισμών στην σεξουαλική δραστηριότητα που επέβαλλε ο πυθαγορισμός, έκαναν περίπου 4 παιδιά κατά την διάρκεια της ζωής τους, δηλαδή πολύ λιγότερα από τις άλλες γυναίκες. Αυτό πρακτικά σήμαινε ότι έβαζαν σε λιγότερο κίνδυνο την ζωή τους και την υγεία τους και είχαν μεγαλύτερα ποσοστά επιβίωσης από τις υπόλοιπες γυναίκες. Παράλληλα, η άσκηση και το αυστηρό διαιτολόγιο των πυθαγόρειων είχαν σαν συνέπεια μεγαλύτερη υγεία και αυξημένο προσδόκιμο ζωής και για τις γυναίκες αλλά και για τους άντρες. Τέλος, ο σεβασμός προς τους γονείς και την οικογένεια που πρέσβευε ο πυθαγορισμός πρακτικά σήμαινε για τις γυναίκες ότι δεν ήταν αναγκασμένες να αποχωρισθούν την πατρική τους οικογένεια μόλις παντρεύονταν αλλά μπορούσαν (για την ακρίβεια επιβάλλονταν) να διατηρούν σχέσεις με τους συγγενείς τους.
     Αν κι ο ίδιος ο Πυθαγόρας αγαπούσε και σεβόταν τις γυναίκες κι αυτό διαφαινόταν τόσο στον βίο του όσο και στις διδασκαλίες του, όταν μετά τον θάνατό του οι τελευταίες άρχισαν να διαδίδονται μέσω άλλων φιλοσόφων άρχισαν να παρουσιάζουν ορισμένες αλλοιώσεις που σχετίζονταν με τις προσωπικές πεποιθήσεις του κάθε διανοητή. Για παράδειγμα ο Αριστοτέλης απέδιδε στον Πυθαγόρα μία ομάδα αντίθετων εννοιών οι οποίες εμπεριείχαν και μία ιεραρχικότητα, δηλαδή η μία ήταν ανώτερη από την άλλη, π.χ. φως-σκοτάδι και μονό-ζυγό. Ανάμεσα σε αυτές ήταν το αρσενικό-θηλυκό όπου υποδηλώνονταν ότι το θηλυκό ήταν κατώτερο από το αρσενικό. Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε όμως ότι αυτές οι πληροφορίες προέρχονται από τον Αριστοτέλη που ήταν γνωστός για τις ακραία αρνητικές του απόψεις σχετικά με τις γυναίκες καθώς τις θεωρούσε όντα με μυαλά που δεν λειτουργούσαν.
     Σήμερα γνωρίζουμε ότι η συμβολή των γυναικών στον πυθαγορισμό και τον νεοπυθαγορισμό είναι σημαντική και εκτεταμένη. Για παράδειγμα η Θεανώ Α΄ είναι η πιο γνωστή γυναίκα πυθαγόρεια φιλόσοφος και είχε τέτοια επιρροή που θεωρήθηκε πρότυπο για τους Νεοπυθαγόρειους φιλοσόφους. Οι αρχαίοι συγγραφείς αναφέρονται συχνά και με θαυμασμό σε πολλές γυναίκες της πυθαγόρειας και νεοπυθαγόρειας σχολής. Για παράδειγμα, ο Φιλόχορος που πέθανε το 260 π.Χ. και είχε συναντήσει προσωπικά κάποιες από αυτές τις γυναίκες έγραψε έναν ολόκληρο τόμο για αυτές με τίτλο “Συναγωγή ηρωίδων, ήτοι Πυθαγορείων γυναικών” ενώ o Ιάμβλιχος στο “Περί του Πυθαγορικού Βίου” αναφέρεται διεξοδικά σε 17 μαθήτριες του Πυθαγόρα. Πολλοί βιογράφοι επίσης εμπνεύστηκαν από αυτές τις γυναίκες σε μεγάλο βαθμό. Ο Διογένης Λαέρτιος για παράδειγμα αφιέρωσε όλο το έργο του σε μία γυναίκα πλατωνική φιλόσοφο ενώ ο Πορφύριος στο “Πλωτίνου Βίος” αναφέρει πολλές γυναίκες που ήταν σοβαρά αφοσιωμένες στην φιλοσοφία. Σημαντικές υπήρξαν πολλές γυναίκες ανάμεσα στις ποίες ήταν η Τιμίτσα που προτίμησε να δαγκώσει και να κόψει την γλώσσα της παρά να αποκαλύψει τα μυστικά των πυθαγόρειων, η Πτολεμαΐδα, η Φίλτυς, η Χειλωνίς, η Λασθινεία που ντυνόταν σαν άντρας, η Κρατησίκλεια, η Αισάρα, η Εχεκράτεια, η Μυία το σπίτι της οποίας έγινε ναός μετά τον θάνατό της, η Δεινώ, η Τυρσένις, η Αριγνότη, η Πεισιρρόδη, η Θεαδούσα, η Βοιώ και η Θεανώ η οποία όπως και η δασκάλα του Πυθαγόρα, η Θεμιστόκλεια, είχε αποκτήσει μεγάλη φήμη ως σοφή διδασκάλισσα.
     Όμως, όπως δυστυχώς έχει συμβεί και σε κάθε άλλη περίπτωση γυναικείας συνεισφοράς, διάφοροι σημαντικοί μελετητές των τελευταίων αιώνων αμφισβήτησαν όχι μόνο το έργο αυτών των γυναικών, αλλά ακόμα και την ίδια τους την ύπαρξη. Ο Ρίτσαρντ Μπέντλεϊ για παράδειγμα δεν πίστευε ότι υπήρξαν γυναίκες πυθαγόρειες φιλόσοφοι και σχετικά με ένα κείμενο της Περικτιόνης έγραψε χαρακτηριστικά ότι διάφοροι πλαστογράφοι “το θεώρησαν θέμα τιμής ακόμα και να μετατρέψουν τις γυναίκες φιλοσόφους σε αντίγραφα των αντρών.” O Μπάρτελ Λίντερτ βαν ντερ Βέρντεν επέμεινε να μελετήσει αποκλειστικά άντρες φιλοσόφους και δεν αναφέρθηκε καθόλου σε καμία γυναίκα. Αυτή η παράδοση της αμφισβήτησης της γυναικείας συνεισφοράς υπήρξε τόσο έντονη και τόσο εκτεταμένη που δυστυχώς την συναντάμε μέχρι και σήμερα[9] αλλά τα ευρήματα της νηφάλιας και αντικειμενικής έρευνας είναι διαφορετικά.
     Ένα από τα βασικά επιχειρήματα όσων επέλεξαν να αγνοήσουν τις γυναίκες φιλοσόφους της αρχαιότητα ήταν ή δυσπιστία τους περί της ικανότητάς τους να συγγράψουν φιλοσοφικά και άλλα κείμενα σε μια εποχή που οι περισσότερες γυναίκες ήταν αναλφάβητες και χωρίς πρόσβαση στον δημόσιο χώρο. Αν και οι περισσότερες γυναίκες όντως ζούσαν κατά κύριο λόγο μακριά από την δημοσιότητα αυτό δεν σημαίνει ότι δεν σκέφτονταν ή ότι δεν εκπαιδεύονταν. Μία γυναίκα που έγραφε, αντίθετα από έναν άντρα, μπορεί να μην δημοσιοποιούσε ποτέ τα κείμενά της ή να μην απολάμβανε την ίδια αμέριστη και άμεση παραδοχή από τους λόγιους της εποχής της, αλλά αυτό δεν σήμαινε ότι δεν παρήγαγε έργο. Μπορεί η ορατότητα των γυναικών να ήταν περιορισμένη αλλά η ύπαρξή τους ήταν αδιαμφισβήτητη. Επίσης, αντίθετα προς την γενικευμένη πεποίθησή μας σήμερα, οι γυναίκες μπορούσαν υπό προϋποθέσεις να μορφωθούν. Για παράδειγμα τα κείμενα της Πτολεμαΐδας σχετικά με την θεωρία της μουσικής (η αυθεντικότητα των οποίων δεν αμφισβητήθηκε ποτέ) αναφέρονται από τον Πορφύριο ως κάτι μάλλον τετριμμένο, κάτι που μας κάνει να σκεφτούμε πως τέτοιου είδους κείμενα από γυναίκες ήταν συνηθισμένα. Επίσης το έργο της Διοφίλας, της πρώτης γυναίκας αστρονόμου, δεν προκαλεί καμία έκπληξη αν θεωρηθεί μέσα στα πλαίσια του Πυθαγορισμού όπου η αστρονομία και τα μαθηματικά κατείχαν κεντρική θέση. Επίσης θα πρέπει να λάβουμε υπόψην ότι η συντριπτική πλειοψηφία των ακολούθων του Πυθαγόρα προέρχονταν από τις ανώτερες τάξεις στις οποίες οι γυναίκες απολάμβαναν κάποια προνόμια όπως περισσότερος ελεύθερος χρόνος λόγω απαλλαγής από τις χειρωνακτικές εργασίες του σπιτιού, κάτι για το οποίο φρόντιζαν οι σκλάβοι κι η δυνατότητα παρακολούθησης εκπαιδευτικών μαθημάτων από διάφορους λόγιους. Ιστορικοί όπως ο Μπέρκερτ, ο Βόγκελ κι ο Πήτερ Κίνσλεϊ όχι απλά δεν συζητούν περί αμφισβήτησης των γυναικών φιλοσόφων αλλά αναφέρονται στο έργο τους με σεβασμό.
     Αξίζει επίσης να αναφερθεί ότι μία άλλη γυναίκα, η Περικτιόνη, που ήταν μητέρα του Πλάτωνα, με το έργο της Περί Της Γυναικών Αρμονίας έγινε ο συνδετικός κρίκος ανάμεσα στον Πυθαγορισμό και τον Πλατωνισμό.