Εισαγωγή
Φτάσαμε αισίως στο 26ο άρθρο, Γυναίκες Του Κόσμου και τούτη τη φορά -χωρίς καθόλου μύθο- θα δούμε το Κορίτσι Βασιλιά, όπως χαρακτηρίστηκε κυριολεκτικά κι από καθαρή επιλογή της, σε μιαν εποχή που κάτι τέτοιο δεν θα ‘τανε και τόσο καλά ανεκτό. Κι όχι μόνον αυτό, αλλά διακρίθηκε σε πολλά πράγματα, που… Αλλά ας τα δούμε με τη σειρά και πιο συγκεκριμένα, γιατί αυτή η κοπέλλα, τα ‘κανε όλα, ανάποδα!
Δεθείτε και φύγαμε για ένα ακόμα συναρπαστικό ταξίδι μέσα στο χρόνο. Π. Χ.
Πρόλογος
Η Κριστίνα (Kristina Alexandra) από τον Οίκο Βάσα ήτανε βασίλισσα της Σουηδίας από το 1632 μέχρι το 1654. Ήτανε το μόνο νόμιμο τέκνο του βασιλιά Γουσταύου Β’ Αδόλφου και της συζύγου του Μαρίας-Ελεονώρας των Χοεντσόλερν, κόρης του Ιωάννη-Σιγισμούνδου εκλέκτορα του Βρανδεμβούργου. Διαδέχθηκε τον πατέρα της σε ηλικία 6 ετών! Παραιτήθηκε από το θρόνο, όταν ασπάστηκε τον καθολικισμό και πέρασε τα τελευταία χρόνια της στη Γαλλία και τη Ρώμη, όπου και πέθανε σε ηλικία 62 ετών. Ήταν η τελευταία του Οίκου της.
Αυτή η απίστευτη ιστορία ξεκινά το 1616, όταν ο 22χρόνος Γουσταύος Αδόλφος σύντομα θα γινόταν βασιλιάς κι έψαχνε νύφη προτεστάντισσα. Είχεν ακούσει πολλές αναφορές για τη 17χρονη, πανέξυπνη πριγκήπισσα Μαρία Ελεονώρα, κόρη του Τζον και της Άννα Σίκισμουντ δούκισσας της Πρωσσίας. Αρκετοί δεν ήταν υπέρ της ένωσης αυτής, ειδικά ο αδελφός της, Γεώργιος Γουίλλιαμ δούκας της Πρωσσίας που φοβόταν ότι θα τους οδηγούσε σε συγκρούσεις, ιδιαίτερα με τη γειτονική Πολωνία, που βρισκόταν σε αντίθεση με τη Σουηδία εκείνη τη περίοδο. Έγραψε λοιπόν στον Γουστάυο Αδόλφο να μην ενδώσει στην επιθυμία του και να μη προχωρήσει στη γνωριμία με την νεαρή Ελεονώρα. Ο Γουσταύος Αδόλφος βέβαια, δεν αποθαρρύνθηκε και το 1620 ταξίδεψε στο Βερολίνο για να πραγματοποιήσει την επιθυμία του,συναντήθηκε μυστικά με τη δούκισσα και τη κόρη της. Σύντομα η δούκισσα ξεκίνησε τις διαπραγματεύσεις του γάμου με το Γουσταύο, που αφού συμφώνησε, επέστρεψε περιχαρής σπίτι του να ετοιμαστεί για τη νύφη.
Ο Τζωρτζ Γουίλλιαμ που μόλις είχε διαδεχθεί τον πατέρα του, αποσβολώθηκε μόλις πληροφορήθηκε τη μηχανορραφία της μητέρας του. Ωστόσο η Μαρία Ελεονώρα παρά τις αντιρρήσεις του, μπήκε κρυφά σε πλοίο που τη πήγε στη Στοκχόλμη. Λίγες εβδομάδες μετά γίναν οι γάμοι. Τα πράγματα εξελίχθηκαν ομαλά στην αρχή κι οι πρέσβεις που επισκεπτόταν το παλάτι έβρισκαν γοητευτική τη νέα βασίλισσα και τον επικροτούσαν για την επιλογή του και το εξαίσιο γούστο του. Μετά από λίγο όμως άρχισαν τα πρώτα προβλήματα. Η Ελεονώρα άρχισε να μισεί τη Στοκχόλμη θεωρώντας τη μια χαμηλού επιπέδου κι απολίτιστη χώρα που δεν έχει το επίπεδο και τη ζωντάνια του Βερολίνου. ‘Ηταν πολύ ψυχρή με τους Σουηδούς και το κλίμα άρχισε να γίνεται εύθραυστο, παρόλο που στην αρχή προσπάθησε να βρει τρόπους να προσαρμοστεί, ενώ δημιούργησε και δικό της σύστημα ψυχαγωγίας φέρνοντας κωμικούς, ηθοποιούς, τραγουδιστές, μπαλέττα και χορευτές από τη Γερμανία και τη Γαλλία.
Εκτός των άλλων η Ελεονώρα ήτανε κυκλοθυμική, επιρρεπής σε ξεσπάσματα θυμού με άσχημα λόγια, τα οποία τις περισσότερες φορές απευθυνόταν στο σύζυγό της και βασιλιά μπροστά σε τρίτους. Το παράξενο είναι, ότι ήταν ακόμη πολύ ερωτευμένη μαζί του και της έλειπε αφάνταστα όταν εκείνος έλειπε για μεγάλα χρονικά διαστήματα, σε στρατιωτικές εκστρατείες. Εκείνη έπεφτε σε βαθιά κατάθλιψη και έμενε χωρίς φαγητό και χωρίς ύπνο για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Με το Βασιλιά να λείπει για τόσο μεγάλα χρονικά διαστήματα έγινε επιτακτική ανάγκη να αποκτήσουν έναν αρσενικό διάδοχο για το θρόνο.’Εξι μήνες μετά το γάμο τους η Ελεονώρα γέννησε ένα θνησιγενές κορίτσι. Δύο χρόνια αργότερα γέννησε άλλο ένα κορίτσι που πέθανε μέσα σε 11 μήνες. Το Μάη του 1625 γέννησε ένα 3ο παιδί, αγόρι αυτή τη φορά αλλά κι αυτό θνησιγενές.
Το 1626 ο θαυματουργός Γουστάυος επέστρεψε από τις εκστρατείες στη Στοκχόλμη για ένα σύντομο χρονικό διάστημα κι η Ελεονώρα έμεινε για 4η φορά έγκυος. Μετά από 9 μήνες, αυτή τη φορά γέννησε ένα υγιές μωρό, αλλά όλο του το σώμα ήταν γεμάτο τρίχες,από το κεφάλι μέχρι τις πατούσες ήταν καλυμμένο με πυκνό τρίχωμα και μόνο το πρόσωπό του φαινόταν. Στην αρχή υπέθεσαν ότι είναι αγόρι,ψάχνοντας όμως καλλίτερα διαπίστωσαν ότι ήταν πάλι κορίτσι. ‘Ολοι τρέμανε την αντίδραση του Γουστάβου και φοβόταν να του πουν πως είναι το μωρό και να του το παρουσιάσουν,ακόμη κι η Ελεονώρα. Όταν τελικά του πήγαν το μωρό για να διαπιστώσει μόνος του τι συμβαίνει, αυτός ενθουσιάστηκε όταν το είδε κι είπε ότι θα γίνει πολύ έξυπνη και δυναμική βασίλισσα και της έδωσε το όνομα της μητέρας του, Κριστίνα. Μάλιστα έδωσε εντολή να την ανακηρύξουν διάδοχο με όλες τις απαραίτητες τιμές που γίνονται για αρσενικό διάδοχο του θρόνου, σύμφωνα με το βασιλικό πρωτόκολλο.
Το Κορίτσι Βασιλιάς
Η Κριστίνα Αυγούστα ή Κριστίνα Αλεξάνδρα γεννήθηκε στις 18 Δεκέμβρη 1626, στο κάστρο Tre Kronor της Στοκχόλμης κι η γέννησή της συνέπεσε μ’ ένα σπάνιο αστρονομικό φαινόμενο, που προκάλεσε πολλές φήμες ως προς την επιρροή, που το παιδί θα είχε στο μέλλον. Ο βασιλιάς είχε ήδη δύο κόρες που πέθαναν κι όλοι ήλπιζαν πως το βρέφος θα ήταν αγόρι -ήταν λοιπόν το μόνο νόμιμο παιδί του που επέζησε κι άρα η διάδοχός του. Η 1η κόρη του γεννήθηκε και πέθανε το 1620, ενώ η 2η, που είχε επίσης όνομα Κριστίνα, γεννήθηκε το 1623 και πέθανε την επόμενη χρονιά. Στη διάρκεια της εγκυμοσύνης της Μαρίας Ελεονώρας, οι προσδοκίες ήτανε τεράστιες κι όταν το παιδί γεννήθηκε, το παλάτι γέμισε από χαρά. Λοιπόν, η βασίλισσα γέννησε ένα παιδί, που στην αρχή θεωρήθηκε πως ήταν αγόρι -ήτανε μαλλιαρό κι έκλαιγε με δυνατή, βραχνή φωνή, ένδειξη ασυνήθιστα ισχυρής παιδικής υγείας. Ο βασιλιάς δέχτηκε ευνοϊκά αυτό το μήνυμα κι όταν είδε 1η φορά τη κόρη του, είπε ότι αν είχε εξαπατήσει ολόκληρο το βασιλικό δικαστήριο στη γέννησή της, τότε στο μέλλον θα περίμενε σίγουρα ότι θα γίνουν πολλά πράγματα. Όταν γεννήθηκε, οι νοσοκόμες απρόσεκτα άφησαν το βρέφος να τους πέσει στο πάτωμα. Ο ένας ώμος της έσπασε, με αποτέλεσμα ο ένας ώμος να είναι χαμηλότερος από τον άλλο για όλη της τη ζωή.
Η Ελεονώρα βέβαια είχε διαφορετική άποψη. Δεν μπορούσε να δεχτεί, ότι αντί για ένα όμορφο αρσενικό υγιή διάδοχο, είχε γεννήσει αυτό το τριχωτό τέρας με τη μεγάλη μύτη και τα σκούρα μάτια και διέταξε να το πάρουν από μπροστά της και να μη της το ξαναφέρουν ποτέ. Συγκλονιστικά και περίεργα πράγματα άρχισαν να συμβαίνουν ξαφνικά. Μια λεπίδα έπεσε από την οροφή στη κούνια του μωρού και παραλίγο να το συνθλίψει. Ενώ μια άλλη φορά το μικρό κοριτσάκι έπεσε από τη μεγάλη σκάλα του παλατιού και παραλίγο να μείνει παράλυτη για όλη της τη ζωή. Ο Γουστάυος που τη λάτρευε, κατηγόρησε την Ελεονώρα, ότι είναι μια πολύ άρρωστη, τρελλή κι επικίνδυνη γυναίκα. Της απαγόρευσε να τη βλέπει και να τη πλησιάζει και τη πήρε στα διαμερίσματά του, ενώ ανέλαβε ο ίδιος την ανατροφή της, αλλά σαν να ήταν αγόρι. Την έπαιρνε μαζί του στις εκστρατείες και στις μάχες. Της μάθαινε πως να πολεμά,να στοχεύει,να ιππεύει,να κυνηγά αλλά και πως να πίνει αλκοόλ και να λέει αντρικά βρώμικα αστεία.
Ο βασιλιάς συνδέθηκε άμεσα με τη μικρή του κόρη, η οποία τον θαύμαζε. Η βασίλισσα όμως παρέμεινε απόμακρη, λόγω της απογοήτευσής της που το παιδί ήτανε κορίτσι. Πριν αναχωρήσει για τον Τριακονταετή Πόλεμο, ο Γουσταύος Β΄ εξασφάλισε το δικαίωμα της μικρής του κόρης στο θρόνο, -όταν ακόμα ήταν ενός έτους- σε περίπτωση που δεν θα γυρνούσε. Στο μεταξύ ο 37χρονος Γουστάυος αναλάμβανε πολύ δύσκολες και ριψοκίνδυνες αποστολές στις εκστρατείες που πήγαινε και στη τελευταία μάχη του Λούτζεν, σκοτώθηκε, Νοέμβρη του 1632 -ο πατέρας της είχε διατάξει, όπως η Κριστίνα μεγαλώσει σαν πρίγκηπας. Η ίδια ορκίστηκε στο θρόνο σαν βασιλιάς κι όχι βασίλισσα, κάτι που της έδωσε το παρωνύμιο Το Κορίτσι Βασιλιάς. Η μητέρα, Μαρία-Ελεονώρα, καταγόταν από την οικογένεια Χοεντσόλλερν και καθώς ήταν ευέξαπτη, προσπάθησε να την ενοχοποιήσει για τις δύσκολες ώρες της γέννας που πέρασε. Αυτός ήταν ίσως ο λόγος, που η ίδια δεν απέκτησε ποτέ της δικά της παιδιά.
Η Κριστίνα έκλαψε 3 μέρες μετά το θάνατο του πατέρα της. Τα γράμματα που έγραφε στον πατέρα της στα Γερμανικά, ακόμα διασώζονται. Η μητέρα της ζήτησε να φέρουν τον βασιλιά από τη Γερμανία μέσα σε φέρετρο. Ζήτησε να μη ταφεί μέχρι να πεθάνει η ίδια και να ενταφιαστεί μαζί του. Ζήτησε ακόμη το φέρετρο να παραμείνει ανοικτό και το έβλεπε κάθε 2 μέρες, αγγίζοντάς το, χωρίς να λαμβάνει υπόψη την αποσύνθεση του πτώματος. Ο Βασιλιάς πέθανε στις 6 Νοεμβρίου 1632. Το 1633 η Ελεονώρα επέστρεψε στη Σουηδία με το σώμα του αγαπημένου της Γουστάυου, που αρνήθηκε να θάψει για ένα χρόνο κι ανάγκασε τη Κριστίνα να ζει σε απομόνωση στο υπόγειο, μαυροφορεμένη χωρίς να βλέπει καθόλου το φως του ήλιου. Μάλιστα έβαλε τη καρδιά του Γουσταύου σε μια χρυσή λάρνακα και τη κρέμασε στο κρεβάτι της Χριστίνας. Τελικά θάφτηκε στις 22 Ιουνίου 1634, 18 μήνες αργότερα. Ακόμη και μετά την ταφή του, η βασίλισσα άρχισε να επισκέπτεται τον τάφο, προσπαθώντας να δει το πτώμα. Στο τέλος, ο Καγκελλάριος Άξελ Οξενστιέρνα ζήτησε να μπει στην είσοδο φρουρός, για να μη προκληθούν περαιτέρω επεισόδια.
Η πριγκήπισσα, που κληρονόμησε τη φυσιογνωμία του πατέρα της, έγινε πλέον το κέντρο της προσοχής της μητέρας της. Από πλήρη αδιαφορία, η συμπεριφορά της βασίλισσας μεταβλήθηκε σε υπερπροστατευτική. Ο Γουσταύος Β’ Αδόλφος είχε αποφασίσει, ότι σε περίπτωση θανάτου του, το κορίτσι θα μεγάλωνε με την αδελφή του, Αικατερίνη, που ήτανε παντρεμμένη με τον Ιωάννη-Κάζιμιρ των Βίττελσμπαχ κόμη του Παλατινάτου-Κλέεμπουργκ. Η Κριστίνα γνώριζε αυτό το ζεύγος πολύ καλά. Τα παιδιά τους ήταν η Μαρία-Ευφροσύνη, που αργότερα παντρεύτηκε έναν από τους καλλίτερους φίλους της κι ο Κάρολος-Γουσταύος που τη διαδέχτηκε στο θρόνο.
Αυτή η διευθέτηση δεν άρεσε καθόλου στη βασίλισσα, που απαγόρευσε την είσοδο της Αικατερίνης στα ανάκτορα. Ήθελε η ίδια να επιβληθεί της ανατροφής της πριγκίπισσας, που υπέφερε από τις κρίσεις θλίψης της μητέρας της, κλεισμένη στα ιδιαίτερα διαμερίσματα όπου η βασίλισσα απαγόρευσε το φως του ηλίου. Ο Καγκελλάριος Οξενστιέρνα αποφάσισε να στείλει τη βασίλισσα εξορία στο κάστρο Γκρίπσχολμ, ενώ η συνέλευση θ’ αποφάσιζε πότε θα έβλεπε την 9χρονη κόρη της. Ως εκ τούτου, της πήραν τη μικρή Κριστίνα και τη πήγανε στη θεία της, την αδερφή του πατέρα της. Εκεί έμεινε για τα 3 επόμενα χρόνια. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα 3 όμορφα χρόνια, που η Κριστίνα έζησε χαρούμενα στο πλευρό της θείας της Αικατερίνης και της οικογένειάς της. Όμως όταν η Αικατερίνη πέθανε το 1639, ο Οξενστιέρνα ζήτησε από την οικογένειά της να φύγει από τα ανάκτορα. Την διακυβέρνηση την είχε αναλάβει ένα συμβούλιο ευγενών όπου ήταν αρκετά καθαρό, ώστε όντως να την αφήσει να μπλέκεται στις υποθέσεις του κράτους από τα 16 της και στα 18 της να αναλάβει τα καθήκοντα της.
Πολύ σύντομα η Κριστίνα αρρώστησε βαριά. Η Ελεονώρα ήθελε ν’ αναλάβει την αντιβασιλεία αλλά δεν τα κατάφερε, καθώς υπήρχε η διάδοχος κόρη της. Οπωσδήποτε η ασταθής κι επικίνδυνη συμπεριφορά της, έκαναν το βασιλικό συμβούλιο να απορρίψει αυτή την πιθανότητα. Η Ελεονώρα δεν έμεινε στην απόφαση του βασιλικού συμβουλίου κι άρχισε να παίρνει πρωτοβουλίες πολύ επικίνδυνες για τη χώρα. Άρχισε να γίνεται πολύ φιλική με τους Δανούς που ήταν εχθροί της Σουηδίας κι ήθελε να παντρέψει τη Κριστίνα με το Δανό πρίγκιπα Ούλρικ. Το βασιλικό συμβούλιο εκνευρίστηκε πάρα πολύ με τη συμπεριφορά της κι άρχισε να παρακολουθεί κάθε της κίνηση.
Ήτανε, πολύ καλή στην ιππασία κι έπαιρνε μαθήματα ξιφασκίας και σκοποβολής. Ήταν ιδιαίτερα ώριμη για την ηλικία της. Στις 15 Μάρτη 1633 έγινε βασίλισσα στα 6 της και το 1ο της επίσημο καθήκον ήταν να υποδεχθεί την αποστολή της Ρωσικής Πρεσβείας. Ο Βασιλιάς είχε εξασφαλίσει πως ο θεολόγος Γιοχάννες Ματίε Γκότους θα ήταν ο καθηγητής της. Τη δίδαξε θρησκευτικά, φιλοσοφία, αρχαία Ελληνικά και Λατινικά. Παράλληλα μελέτησε τη Σουηδική ιστορία καθώς και ξένες γλώσσες, όπου διέθετε ένα μοναδικό ταλέντο. Έτσι κι αλλιώς από τότε που ήταν δύο χρονών την έπαιρνε παντού μαζί ο πατέρας της και την μεγάλωνε σαν αγόρι, οπότε στήριζε τις ελπίδες του σ’ αυτό το παιδί, άσχετα αν γεννήθηκε κορίτσι. Ξένες γλώσσες, τέχνες, ακριβείς επιστήμες και ιστορία -όλα δόθηκαν στην κοπέλα με ευκολία. Ήδη στην ηλικία των 12 ετών θα μπορούσε να κάνει μια φλογερή ομιλία στα Λατινικά κι ο ίδιος ο Rene Descartes ασχολήθηκε με τις φυσικές επιστήμες μαζί της, που δήλωσε ότι η Βασίλισσα Κριστίνα της Σουηδίας ήταν ο καλλίτερος μαθητής του και παρέμεινε μαζί της μέχρι το θάνατό της. Ο θάνατος του μεγάλου επιστήμονα κατακλύζεται από φήμες. Η επίσημη εκδοχή λέει ότι πέθανε από πνευμονία λόγω του σκληρού βόρειου κλίματος, αλλά υπάρχει μια υποψία ότι δηλητηριάστηκε, καθώς ορισμένοι αυλικοί φοβούνταν την επιρροή του στη νέα βασίλισσα. Όταν ο Γάλλος πρέσβης έφθασε στη Στοκχόλμη το 1645 δήλωσε πως η Κριστίνα “μιλά Γαλλικά σαν να έχει γεννηθεί στο Λούβρο!” Ο Όττο Σπέρλινγκ, γιατρός τής κόρης του Χριστιανού Δ’ τη συνάντησε στη Στοκχόλμη το 1653 και της μίλησε ιταλικά, που αυτός γνώριζε έχοντας ζήσει στην Ιταλία 4 χρόνια. Έμεινε έκπληκτος που εκείνη, μη έχοντας επισκεφθεί την Ιταλία, μπορούσε να μιλήσει τη γλώσσα αυτή σαν μητρική. Η Κριστίνα μελέτησε και το Ισλάμ, αλλά και το σύγγραμμα Οι τρεις σφετεριστές, έργο που παρέθετε αμφιβολίες για όλες τις μορφές οργανωμένης θρησκείας.
Μία από τις 1ες της δουλειές ως βασίλισσα ήταν να κλείσει σύμφωνο ειρήνης με τους Δανούς. Η Κριστίνα είχε πάρει αγορίστικη παιδεία κι αυτό όχι μόνο από άποψη μόρφωσης αλλά κι ασχολιών. Στα μικράτα της ήταν αγοροκόριτσο: ίππευε, κυνηγούσε, έκανε ξιφασκία και συνήθιζε να φοράει αντρικά ρούχα. Μεγαλώνοντας αντί να “ντυθεί” γυναικείους τρόπους συμπεριφοράς,συνέχισε να ακολουθεί τους δικούς της. Περπατούσε, ίππευε και καθότανε σαν άντρας, έβριζε, φορούσε ανδρικά παπούτσια, συχνά και ρούχα, επειδή τα ‘βρισκε πιο βολικά και συνήθιζε να κυκλοφορεί άβαφη και με τα μαλλιά λυτά. Όλο αυτό ξένιζε τους περισσότερους ανθρώπους τριγύρω της. Το μόνο που τη γλύτωνε από τον ανοιχτό χλευασμό και τον εξοστρακισμό ήταν η θέση της και για όσους βλέπουν πέρα από εμφανίσεις και προσχήματα, ίσως κι ο γοητευτικός της χαρακτήρας. Παρά τους ανδροπρεπείς τρόπους της, που φάνταζαν περίεργοι και την έκαναν να μοιάζει ερμαφρόδιτη, ήτανε φιλομαθής κι ευφυέστατη και συχνά αυτά τα 2 χαρακτηριστικά της υπερκάλυπταν τις ιδιομορφίες της συμπεριφοράς της.
Λαμβάνοντας υπόψη τον πρόωρο θάνατο του Γουσταύου, η Γερουσία πρότεινε στη μονάρχη, να παντρευτεί για να δώσει στο κράτος τον κληρονόμο του θρόνου. Θεωρήθηκε ότι αυτό είναι ένα από τα άμεσα καθήκοντα του τελευταίου εκπροσώπου της κυρίαρχης δυναστείας Βάσα. Ο 17ος αιώνας ήταν συντηρητικός σε αυτό το θέμα, αλλά ακολουθώντας το παράδειγμα του είδωλου της, βρετανής Ελισάβετ , η Χριστίνα ανακοίνωσε ότι δεν θα παντρευτεί ποτέ και δεν θα έχει παιδιά. Αυτή η απόφαση σόκαρε ολόκληρη τη Σουηδία. Γίνανε προσπάθειες για ν’ αλλάξει η γνώμη της βασίλισσας. Ο ξάδερφος της πρίγκηπας Καρλ-Γκούσταβ, ερωτεύτηκε τη Χριστίνα . Το αποτέλεσμα, ωστόσο, ήταν το ίδιο – η βασίλισσα αρνήθηκε να παντρευτεί, αλλά αποφάσισε ο αδελφός της να γίνει κληρονόμος στο θρόνο μετά από αυτήν. .Η εξωτερική πολιτική της Χριστίνας χαρακτηρίστηκε πρώτα από όλα από το τέλος του τριάντα χρόνων πολέμου στον οποίο πέθανε ο πατέρας της. Σε αυτό το θέμα, πήρε μια διαμετρικά αντίθετη θέση σε σχέση με τον μέντορά της, Earl Oksishtern, ο οποίος πίστευε ότι η συνέχιση των εχθροπραξιών ήταν ωφέλιμη για τη Σουηδία. Αντίθετα έστειλε τον εκπρόσωπό της στο Γερμανικό Κογκρέσο Ειρήνης κι υπογράφηκε η ειρηνευτική συνθήκη. Ταυτόχρονα, οι ιστορικοί κι οι σύγχρονοι παραδέχονται ότι οι συνθήκες της ήταν ασυνήθιστα επωφελείς για τη Σουηδία -εκτός από το γεγονός ότι έχασε εδάφη (Πομερανία, Βρέμη, Βέρντεν, πόλη Βίσμαρ), επιβλήθηκε ειρηνευτική συμφωνία για να λάβει συνεισφορά 5 εκατομμυρίων φράγκων.
Το 1636 η Ελεονώρα είχε χάσει όλα της τα γονικά δικαιώματα και δεν μπορούσε να επιστρέψει στο Βραδενβούργο καθώς το βασιλικό συμβούλιο της το απαγόρευσε. Εκείνη βέβαια οργάνωσε τη μυστική απόδραση της. ‘Εφυγε μεταμφιεσμένη με Δανέζικο πλοίο. Ο Δανός Βασιλιάς Κριστιάν δεν χάρηκε καθόλου για την άφιξή της και προσπάθησε να τη στείλει στο Βραδεμβούργο, αλλά ο αδελφός της Γεώργιος Γουίλλιαμ. δεν τη δέχτηκε και παρέμεινε στη Δανία μέχρι το θάνατο του, αμέσως μετά επέστρεψε στη Γερμανία. Η Γερμανία απαίτησε από τη Σουηδία να παρέχει τα χρήματα για τη διαβίωση της Ελεονώρας, με αποτέλεσμα η νεαρή Κριστίνα που δεν ήθελε να εγκαταλείψει τη μητέρα της, να πρέπει να πληρώνει από τα δικά της προσωπικά έσοδα, τα απαιτούμενα ποσά για τη συντήρηση της.
Η ανισόρροπη Ελεονώρα άρχισε να νοσταλγεί τη Σουηδία, έτσι το 1648 η βασιλιάς πλέον Κριστίνα σε ηλικία 22 χρόνων λυπήθηκε την Ελεονώρα κι έκανε τους απαραίτητους διακανονισμούς, ώστε η μητέρα της να επιστρέψει στη Σουηδία. Περιμένοντάς τη αναγκάστηκε λόγω καθυστέρησης του πλοίου να στρατοπεδεύσει στο λιμάνι όπου κι αρρώστησε. Το 1650 η Ελεονώρα παρακολούθησε τη στέψη της κόρης της βασίλισσας Κριστίνα της Σουηδίας κι έκτοτε έμεινε σ’ ένα Πύργο που της παραχώρησε η κόρη της δίπλα στο παλάτι. Η βασιλιάς Κριστίνα θα παραμείνει για λίγο στο θρόνο και 4 χρόνια μετά εξουθενωμένη απ’ όσα τις είχε προκαλέσει η μητέρα της, παραιτήθηκε υπέρ του εξαδέλφου της Κάρολου Γουσταύου κρίνοντας ότι θα ήταν καλλίτερο για τη Σουηδία να βρίσκεται ένας άνδρας στο θρόνο.
Το 1654 συνέβη ένα πρωτοφανές γεγονός: στις 6 Ιουνίου, η βασιλιάς Κριστίνα δίνει μιαν αξέχαστη ομιλία και παραιτείται από το θρόνο. Λέει ότι δεν θέλει να οδηγεί το κράτος όλη τη ζωή της και θέλει να ταξιδέψει για να δει μακρυνές χώρες κι όπως αναμενόταν αφήνει τον ξάδερφό της Carl-Gustav βασιλιά. Ο διάδοχος του θρόνου, πάντως, “διορίστηκε” πολύ πριν από τη παραίτηση κι επιπλέον, η στέψη του νέου ηγεμόνα ήταν ύποπτα γρήγορη (ο Κάρλ-Γκούσταβ έγινε γνωστός ως βασιλιάς Κάρολος Χ) -έγινε την ίδια μέρα με τη παραίτησή της. Όλα αυτά υποδηλώνουν ότι η βασίλισσα, δεχόταν πιέσεις να παντρευτεί και να γεννήσει ένα κληρονόμο. Παρεμπιπτόντως, ο νέος βασιλιάς, παρά την αγάπη του για τη Κριστίνα, έδωσε στη χώρα κληρονόμο σχεδόν αμέσως και το σημαντικότερο: έγκαιρα, γιατί μετά από 5 χρόνια πέθανε.
Η Ιταλία έγινε η 1η χώρα που έζησε η πρώην βασιλιάς Κριστίνα μετά τη παραίτηση. Τα ενδιαφέροντα γεγονότα της βιογραφίας της δεν τελειώνουν με την απόρριψη της εξουσίας, αφού ξεκίνησε μια νέα ζωή με μετάβαση στη καθολική πίστη. Η επόμενη χώρα που πήγε ήταν η Γαλλία, όπου εκεί πιστώνεται με πιότερο από επιπόλαια ήθη -συχνές αλλαγές εραστών, στενοί δεσμοί με άλλες γυναίκες. Το 1660, ο διάδοχος της πρώην βασίλισσας,πέθανε, αφήνοντας πίσω του ένα μικρό γιο, η Κριστίνα επιστρέφει επειγόντως στη πατρίδα, όπου ζητά να επιστρέψει το θρόνο. Αλλά το Συμβούλιο της αρνείται, δεδομένου ότι είχε διαφορετική θρησκεία τώρα κι η Σουηδία έχει κληρονόμο. Μετά απ αυτό, στα τελευταία χρόνια της ζωής, η πρώην βασίλιάς έζησε στην Ιταλία, αρκετά ήρεμα. Μέχρι το τέλος της, προστάτευε μουσικούς, ποιητές και καλλιτέχνες. Η Κριστίνα Αυγούστα πέθανε στις 19 Απρίλη 1689 κι έγιν ε μια από τις 3 γυναίκες που θαφτήκανε στο ρωμαϊκό καθεδρικό ναό του Αγίου Πέτρου.
Η ουρά του πλήθους στη κηδεία της
H βασίλιάς Κριστίνα της Σουηδίας, θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ίσως ως ένα από τα πιο έκδηλα queer ατομάκια που πέρασαν ποτέ από τους κύκλους της αριστοκρατίας και παράλληλα ίσως από τις πιο συμπαθητικές κι ανθρώπινες μορφές με βασιλικό αξίωμα. Μη ξεχνάμε πως ήτανε κόρη ενός από τους πιο μορφωμένους και προοδευτικόύς ηγέτες του κόσμου κείνη την εποχή. Σε καταστάσεις που άλλοι θα σφάζονταν για την εξουσία, χαλώντας τις δικές τους αλλά και τις ζωές άλλων, αυτή θεώρησε πιο έξυπνο απλά ν’ αγκαλιάσει τις ιδιαιτερότητές της και να ζήσει μια ζωή όπως την ήθελε η ίδια κι όχι όπως την επιβάλλαν οι νόμοι μιας άκαρδης αριστοκρατίας. Προς απογοήτευση όσων τη θέλανε να συνεχίσει τη γενιά της, η ίδια προτίμησε να καταλήξει βασίλισσα δίχως θρόνο και να επιδοθεί στη χρηματοδότηση των γραμμάτων και των τεχνών, πράγμα που είχε κάνει κι όσο ήταν ακόμη στην εξουσία προσπαθώντας τότε να μετατρέψει την Στοκχόλμη σε “Αθήνα του Βορρά“, μ’ αποτέλεσμα να μείνει η ίδια γνωστή ως Αθηνά Του Βορρά!
Η κηδεία της
Προκειμένου ν’ αποκτήσει βαθειά γνώση των ξένων γλωσσών, της ιστορίας και της πολιτικής της εποχής, χρειαζόταν συγκεκριμένη συγκέντρωση κι αληθινή αγάπη για τη διαδικασία εκμάθησης. Η Κριστίνα είχε όλες αυτές τις ιδιότητες σε αφθονία, αλλά εκτός από ένα λαμπρό μυαλό, η κοπέλλα ανατράφηκε επίσης με τη σταθερότητα του χαρακτήρα που δίνανε πολλές γενιές βασιλικού αίματος, τη κριτική αντίληψη της πραγματικότητας και το δικαίωμα να κάνει μόνοαυτό που ‘κρινε κατάλληλο. Ο πατέρας της την αποκαλούσε βασιλιά κι όχι βασίλισσα. Όταν το κορίτσι μεγάλωσε κι έπαιρνε μιαν απόφαση, μόνο πολύ σοβαρά επιχειρήματα και καταστάσεις, θα μπορούσαν να τη αλλάξουν.
Μεγάλη επίδραση στο σχηματισμό της κοσμοθεωρίας της, έκανε η γνωριμία της με τη βιογραφία της Ελισσάβετ Α’, βασίλισσας της Αγγλίας και της Ιρλανδίας τα 1558-1603, φιλανθρωπία και στήριξη των τεχνών και των επιστημών και τη θυμόταν για την απόφασή της να μην επιβαρυνθεί με γάμο κι από δεσμούς με άντρες. Πως ήσαν στη πραγματικότητα κανείς δεν ξέρει με σιγουριά, αλλ’ επίσημα κι οι 2 βασίλισσες δεν παντρεύτηκαν ποτέ και δεν άφησαν παιδιά πίσω.
Η εξουσία ουσιαστικά δεν άλλαξε τη καθημερινή ρουτίνα που ακολουθούσε η Κριστίνα, γεγονότα από τη ζωή της, που περιγράφονται σχολαστικά στις βιογραφίες της των σύγχρονων, λένε, για παράδειγμα, ότι ξυπνούσε στις 5 το πρωί και ζητούσε συχνά το το δάσκαλό της, Ντεκάρτ. Ο προσωπικός της χρόνος χωριζότανε μεταξύ δημόσιων υποθέσεων και περαιτέρω διδασκαλιών μάθησης κι η νεαρή βασιλιάς συχνά ήτανε πέρα από τις ηθικές και μη στις συμβάσεις. Επιπλέον, φορούσε συχνά αντρικά ρούχα, θεωρώντας τα πιο άνετα. Αν υπήρχανε παπαράτσι την εποχή εκείνη, θα μπορούσανε να τη φωτογραφίσουνε λερωμένη με λεκέδες μελάνι στα ρούχα της, κάτι πολύ συνηθισμένο για κείνην.
Η Κριστίνα, που τώρα αποκαλείται Μαρία Κριστίνα Αλεξάνδρα, λοιπόν, έφυγε από τη Σουηδία λίγες μέρες μετά την επίσημη παραίτησή της, ταξιδεύοντας μεταμφιεσμένη σαν άντρας. Όταν η μητέρα της πέθανε το 1655, η Κριστίνα ζούσε στις Βρυξέλλες. Έφτασε στη Ρώμη, όπου ζούσε σ’ ένα παλάτσο γεμάτο τέχνη και βιβλία που έγινε ένα ζωντανό κέντρο πολιτισμού. Η πρώην βασίλισσα έγινε αγαπημένη του Βατικανού στη θρησκευτική μάχη των θρησκειών και τα μυαλά της Ευρώπης του 17ου αι.
Η Ιταλία έγινε η 1η χώρα που φιλοξένησε τη Kριστίνα μετά τη παραίτησή της. Τα ενδιαφέροντα γεγονότα της βιογραφίας της δεν τελείωναν με την απόρριψη της εξουσίας και το εκκεντρικό αυτό κορίτσι ξεκίνησε νέα ζωή με τη μετάβαση στη καθολική πίστη. Χάρη στη νέα θρησκεία, (μετά το νέο βάπτισμα, πήρε το όνομα του Αυγούστου) η Ιταλία τη δέχθηκε καλά κι ο ίδιος ο Πάπας, αλλά μετά από λίγο καθώς ζούσε διάσημη σαν καυτή μηδενίστρια ωρισμένως, -και στην ουσία άθρησκη- χωρίς κανένα κανόνα, έστρεψε τους Ρωμαίους εναντίον της. Επίσης βοήθησε σ’ αυτό και το γεγονός ότι μπήκε επίσης σε πολιτικές και θρησκευτικές ίντριγκες, πρώτα μεταξύ των γαλλικών και ισπανικών φατριών στη Ρώμη.
Η επόμενη χώρα που τη δέχτηκε ήταν η Γαλλία, που διακρινότανε πάντα από πιο ελεύθερα ήθη. Εδώ, πιστώνεται περισσότερα από επιπολαιότητα -συχνές αλλαγές εραστών, στενοί δεσμοί με άλλες γυναίκες, αλλά και δολοφονία (αλλά όχι με τα χέρια της, αλλά παρουσία και προτροπή της). Είναι αλήθεια ότι με το τελευταίο, όπως πάντα, δεν είναι όλα σαφή -εκείνη την εποχή, ακόμη κι η πρώην βασίλισσα είχε το δικαίωμα να δοκιμάσει, να κατονομάσει και να εκτελέσει ακόμα άτομα, οπότε όλα είχανε διαταχθεί ως εκτέλεση της καταδίκης (ακόμη κι αν υπήρχαν αποδείξεις ότι διεξήχθη κάποια έρευνα). Αλλά το γεγονός ότι ο Μαρκήσιος Monaldeschi, σύμφωνα με τις φήμες, πρώην εραστής της, σκοτώθηκε με σπαθί, την ανάγκασε να επιστρέψει στην Ιταλία.
Το 1656, ξεκίνησε μια προσπάθεια να γίνει βασίλισσα της Νάπολι. Ένα μέλος του νοικοκυριού της, ο μαρκήσιος Monaldesco, πρόδωσε σχέδια της Χριστίνας και των Γάλλων στον ισπανό ιερέα της Νάπολι. Η Κριστίνα αντέδρασε με εκτέλεση του Monaldesco παρουσία της. Για τη πράξη, περιθωριοποιήθηκε για κάποιο χρονικό διάστημα στη ρωμαϊκή κοινωνία, αν και τελικά ασχολήθηκε ξανά με την εκκλησιαστική πολιτική. Σ’ ένα άλλο αποτυχημένο σχέδιο, προσπάθησε να γίνει η βασίλισσα της Πολωνίας. Ο σύμβουλος κι έμπιστός της, Καρδινάλιος Decio Azzolino, που φημολογήθηκε ότι ήταν κι εραστής της κι εκείνη προσπάθησε να κερδίσει τον παπισμό για λογαριασμό του επίσης χωρίς επιτυχία. Όπως ειπώθηκε πέθανε 19 Απρίλη 1689, σε ηλικία 62 ετών, έχοντας ορίσει τον Καρδινάλιο Αζολίνο ως μοναδικό της κληρονόμο. Θάφτηκε στη Βασιλική του Αγίου Πέτρου, ασυνήθιστη τιμή για μια γυναίκα.
Το επίσης ασυνήθιστο, για την εποχή της, ενδιαφέρον σε αναζητήσεις που συνήθως προορίζονται για άντρες, περιστασιακό ντύσιμο με αντρική ενδυμασία κι επίμονες ιστορίες για τις σχέσεις της οδήγησαν σε διαφωνίες μεταξύ των ιστορικών ως προς τη φύση της σεξουαλικότητάς της. Το 1965, το σώμα της εκταφιάστηκε για δοκιμές για να διαπιστωθεί αν είχε σημάδια ερμαφροδιτισμού ή διασεξουαλικότητας. Τα αποτελέσματα ήταν ασαφή, αν κι έδειξαν ότι ο σκελετός της ήταν συνήθως γυναικείας δομής. Η ζωή της εντείνεται από την Αναγέννηση της Σουηδίας στη Μπαρόκ Ρώμη κι άφησε ρεκόρ γυναίκας που, χάρη στο προνόμιο και τη δύναμη του χαρακτήρα, αμφισβήτησε τι σήμαινε να είναι γυναίκα στην εποχή της. Άφησε επίσης τις σκέψεις της σε γράμματα, ημιτελή αυτοβιογραφία και σημειώσεις στο περιθώριο των βιβλίων της.
Εκτός από τη πολιτική, η Κριστίνα συνέβαλε στην ανάπτυξη του πολιτισμού, με τη χρυσή εποχή της Σουηδίας για τους καλλιτέχνες και γενικά τη μόρφωση και καλλιέργεια του λαού της. Το 1933 γυρίζεται η ταινία Queen Christina, με τη Γκρέτα Γκάρμπο. Η επιλογή της πρωταγωνίστριας ήτανε πραγματικά υποδειγματική κι όχι μόνο λόγω καταγωγής. Οι ιστορικοί υπαινιγμοί για την αμφισεξουαλικότητα της βασίλισσας Κριστίνα συναντούν τους αντίστοιχους για τις σεξουαλικές προτιμήσεις της Γκάρμπο κι η ίδια ερμηνεύει το ρόλο προσπαθώντας με διακριτικότητα να ισορροπήσει ανάμεσα σ’ αυτούς. Στόχος της δεν είναι να τους καταρρίψει, ούτε φυσικά να τους αποδείξει αληθείς, αλλά να τους κάνει αποδεκτούς.
