Χατζή-Ασλάνης (Βυζάντιος) Κωνσταντίνου Δημήτριος: Βαβυλωνία

Ένα κριτικό άρθρο του Μπάμπη Άννινου στο περιοδικό ΕΣΤΙΑ τεύχος 658
7 Αυγούστου 1888, ημέρα Κυριακή, 13ος Χρόνος του περιοδικού.

Η ΒΑΒΥΛΩΝΙΑ

Τὸ θέατρον ἦτο πλῆρες θεατῶν μέχρις ἀποπνιγμοῦ· πάντα τὰ μακρὰ θρανία καὶ ὁ μέχρι τοῦ τοίχου τοῦ περιβόλου κενὸς χῶρος ἐπληροῦντο παρὰ τοῦ συμμιγοῦς ἀκροατηρίου τοῦ ἀποτελουμένου ἐκ πολυαρίθμων οἰκογενειῶν ἀστῶν, ἐξ ὑπαλλήλων, ἐξ ἀξιωματικῶν, ἐκ μειράκων μαθητῶν, ἐκ παρεπιδημούντων ἐπαρχιωτῶν, ἐκ τοῦ κοινοῦ τέλους, ὅπερ κατὰ προτίμησιν συρρέει εἰς τὰς παραστάσεις τοῦ ἑλληνικοῦ θεάτρου. Ὅλον δὲ τὸ πλῆθος τοῦτο, μὲ εὐχαρίστησιν ἁπλοϊκῶς ἐζωγραφισμένην ἐπὶ τῆς μορφῆς του, παρηκολούθει τὴν ἀνέλιξιν τῆς παραστάσεως -τῆς διδασκαλίας, ὅπως λέγουν τώρα ἐπὶ τὸ ἀρχαιοπρεπέστερον- τῆς Βαβυλωνίας, ἐχειροκρότει ἐκθύμως καὶ ἀνεκάγχαζε θορυβωδῶς φαιδρυνόμενον ἐκ τῶν ἀφελῶν καὶ διὰ λαρυγγώδους ἀσιατικῆς προφορᾶς ἐκφερομένων παρατηρήσεων του Ἀνατολίτου καὶ ἐκ τῶν ὀργίλων ἀναφωνήσεων του ἰταλοφώνου Ἑπτανησίου, ὃν ὑπεκρίνετο μετ’ ἀνεπιλήπτου τέχνης εἰς τῶν ἀναντιρρήτως δοκίμων ἠθοποιῶν μας, ὁ κ. Σπυρίδων Ταβουλάρης.
Ἐν τῷ μέσῳ δὲ τῆς ἱλαρότητος καὶ του θορύβου ἐγὼ ἀναμιμνησκόμενος τῆς ἀληθείας τοῦ παλαιοῦ λατινικοῦ ρητοῦ habent sua fata libelli, διελογιζόμην τὴν παράδοξον τύχην τοῦ ἔργου ἐκείνου. Εἰς τὸ πνιγηρὸν καὶ σκολιὸν στάδιον τῆς πενιχρᾶς ἡμῶν φιλολογίας, ἔνθα ὑπὸ κλίμα ἄστοργον καχεκτοῦσι καὶ φθίνουσι τὰ ἔργα τῆς διανοίας, σπανίως βιβλίον ἔτυχε τόσης εὐνοίας καὶ προκοπῆς καὶ ἠξιώθη νὰ διανύσῃ τόσον μακρὸν στάδιον εὐημερίας. Ἀφότου τὸ πρῶτον ἐδημοσιεύθη, πρὸ ἡμίσεος καὶ πλέον αἰῶνος, ἔσχε τὴν τιμὴν ἀδιακόπου σειρᾶς ἀναριθμήτων ἐκδόσεων. Μεταξὺ τοῦ πενιχροῦ ἐμπορεύματος, ὅπερ ἐκθέτει εἰς πώλησιν ὁ πλάνης βιβλιοπώλης ἐπὶ του πεζοδρομίου τῆς ὁδοῦ Σταδίου ἢ τῆς ὁδοῦ Αἰόλου, ὑπὸ τὴν στοὰν τοῦ Ταχυδρομείου ἢ εἰς τὸν πρόναον τῆς Ἁγίας Εἰρήνης, ἡ Βαβυλωνία διαπρέπει ἐν προσφάτῳ ἀτημελεῖ ἀλλ’ εὐώνῳ ἐκδόσει. Τὴν βλέπει τις εἰς τὰς χεῖρας στρατιώτου, ἀναπαυομένου ἐν τῷ στρατῶνι μετὰ τὸν κάματον τῶν γυμνασίων, εἰς Τὰς χεῖρας μαθητευομένου τεχνίτου, φυλάσσοντος ἐν ἡμέρᾳ σχολῆς Τὸ ἐργαστήριόν του· τὴν συναντᾷ καὶ εἰς τὰ πνιγηρὰ καταγώγια τῶν φυλακῶν τέρπουσαν τὸν μόλις καὶ μετὰ κόπου ἀναγινώσκοντα κατάδικον κατὰ τὰς μακρὰς ὥρας τῆς ἀνίας του. Τὰ πρόσωπά της ἐγένοντο σὺν τῷ χρόνῳ τύποι ἀνεγνωρισμένοι, πολλαὶ δὲ φράσεις αὐτῆς κατέστησαν ρητὰ πασίγνωστα ἢ εἰσήχθησαν ὡς παροιμίαι εἰς τὴν κοινὴν ὁμιλίαν.
Καὶ περίεργον! ἐνῷ τὸ βιβλίον τοιαύτην ἔσχεν ἐξαιρετικὴν διάδοσιν καὶ εὔνοιαν ἀεὶ προϊοῦσαν, ὁ συγγραφεὺς αὐτοῦ παρέμεινε περίπου ἄγνωστος. Ὠνομάζετο Δημήτριος Κ. Βυζάντιος, ἀλλ’ ὡς μ’ ἐπληροφόρησε φίλος μου, συλλέξας ἄλλοτε φιλοπόνως πολλὰς λίαν χρησίμους βιβλιογραφικὰς πληροφορίας, τὸ «Βυζάντιος», τὸ ὁποῖον κατίσχυσε καὶ ἔμεινεν ὡς κύριον αὐτοῦ ἐπώνυμον, ἦτο ἐπίθετον ἐπιπρόσθετον δηλωτικὸν τῆς ἑαυτοῦ καταγωγῆς, διότι ἐν Κωνσταντινουπόλει ἐγεννήθη καὶ ἐκεῖθεν κατῆλθεν εἰς τὴν Ἑλλάδα. Καθ’ ἑτέρας πληροφορίας τινῶν γνωρισάντων αὐτὸν ἐκ του σύνεγγυς, ἦτο ἀνὴρ εὔχαρις τοὺς τρόπους καὶ στωμύλος, ἔφερε φουστανέλλαν καὶ ὡς κύριον ἔργον εἶχε τὴν ζωγραφικὴν ἱερῶν εἰκόνων. Διέμεινεν ἐπὶ χρόνον πολὺν εἰς Πάτρας, πᾶσαι δὲ αἱ εἰκόνες, ἃς ἰδίᾳ χειρὶ ἔγραψεν ἐν τῷ αὐτόθι ναῷ του ἁγίου Ἀνδρέου μαρτυροῦσα ἱκανότητα οὐχὶ κοινὴν περὶ τὴν βυζαντινὴν ἁγιογραφίαν. Ἦτο ἀρκετὰ ἐγγράμματος καὶ πεπροικισμένος διά τινος εὐφυΐας καὶ παρατηρητικότητος, ὡς ἐμφαίνεται ἐκ τοῦ ἔργου του· παρεκτὸς δὲ τῆς Βαβυλωνίας, ἢ τῆς κατὰ τόπους διαφθορᾶς τῆς ἑλληνικῆς γλώσσης— διότι οὕτως ἔχει ἀκεραίως ὁ τίτλος τῆς κωμῳδίας του — συνέγραψε καὶ ἕτερον ἔργον ὑπὸ τὴν ἐπιγραφὴν Γυναικοκρατία. κωμῳδίαν εἰς 5 πράξεις ἐκδοθεῖσαν ἐν Ἀθήναις τὸ 1841 «πρὸς χρῆσιν καὶ διασκέδασιν τῶν Ἑλλήνων! » Πλείονας πληροφορίας περὶ τοῦ συγγραφέως καὶ τῆς πρώτης ἐκ τοῦ ἔργου του ἐντυπώσεως παρὰ τῷ κοινῷ δὲν ἠδυνήθην ν’ ἀνεύρω, εἰ καὶ ἐκ περιεργίας ἐπισταμένως ἠρεύνησα εἰς τὰς ἐκδιδομένας ἐν ἔτει 1836 ἐφημερίδας, ὅτε ἡ Βαβυλωνία ἐξεδόθη τὸ πρῶτον, καὶ ὅτε ὁ ὑπάρχων τύπος συνείθιζεν ἁπλῶς μὲν καὶ διὰ βραχέων, ἀλλ’ ὅπως δήποτε νὰ ποιῆται λόγον περὶ τῶν σπανίων κατὰ τὴν ἐποχὴν ἐκείνην δημοσιευμένων βιβλίων.
Ἡ ἐπίνοια τοῦ Βυζαντίου ὅπως παραστήσῃ ἐν σειρᾷ σκηνῶν κατὰ τὸ μάλλον ἢ ἧττον κωμικῶν τὴν ἐπικρατοῦσαν περὶ τὴν γλῶσσαν σύγχυσιν κατὰ τὰ πρῶτα μετὰ τὴν ἀνεξαρτησίαν ἔτη, δὲν ἦτο ἴσως ἀφυής. Τὸ Ναύπλιον ἔδρα τῆς Κυβερνήσεως, ἔνθα ἐκ του σάλου τῆς ἐπαναστάσεως φερόμενα εἶχον καταφύγει καὶ ἐνοικήσει παμπληθῆ στοιχεῖα ἐκπρσσωποῦντα τὸν ἀπανταχοῦ καταδιωκόμενον ἑλληνισμόν, ἦτο ὑπὸ τὴν ἔποψιν ταύτην ἀληθὴς πύργος τῆς Βαβέλ. Εἰς τὰς στενωποὺς τῆς μικρᾶς πόλεως, εἰς τὰς μικροσκοπικὰς πλατείας της, εἰς τ’ ἀπέριττα καφενεῖά της καὶ τὰ πενιχρὰ πανδοχεῖα συνωθοῦντο καὶ διηγκωνίζοντο ὁ σκαιὸς Ρουμελιώτης καὶ ὁ κρυψίνους Πελοποννήσιος, ὁ ἄπληστος καὶ ἄτολμος Χῖος, ὁ ἀφελὴς Μικρασιάτης, ὁ εὐθυρρήμων Κρής, ὁ κομπαστὴς καὶ βλάσφημος Ἑπτανήσιος. Πάντα ταῦτα τὰ ποικίλα καὶ ἀνόμοια γλωσσικὰ ἰδιώματα ἀντήχουν ἐν φύρμῷ κατὰ πάσας τὰς ὥρας τῆς ἡμέρας καὶ εἰς πάσας τοῦ βίου τὰς περιστάσεις ἐν τῇ πολυμιγεῖ ἐκείνῃ κοινωνίᾳ, φυσικὸν δὲ ἦτο νὰ ἐπέρχωνται ἀστεῖαι παρεξηγήσεις καὶ ἔστιν ὅτε αἰματηραὶ συγκρούσεις ἐκ γλωσσικῶν παρεννοήσεων. Ὁ Βυζάντιος, σύγχρονος ὤν ἔτυχε βεβαίως ν’ ἀκούσῃ τὸν κυκεῶνα αὐτὸν τῶν διαλέκτων, φαίνεται δὲ ὅτι ἢ ἐγίνωσκεν ἐκ τῶν προτέρων ἢ ἐπεμελήθη χάριν τοῦ σκοποῦ του νὰ ἐκμάθῃ πλείστας ἐκ τῶν ἰδιωτισμῶν αὐτῶν, διότι ἡ ἀπόδοσις τοῦ λεκτικοῦ τῶν διαφόρων τῆς κωμῳδίας του προσώπων ἐγένετο ἀρκετὰ πιστῶς καὶ μόνον παρεστάθη ἐπὶ τὸ ὑπερβολικώτερον, ὡς εἶνε ἐπιτετραμμένον εἰς τοιούτου εἴδους παίγνια, ἡ διαφθορὰ τῆς κοινῆς γλώσσης. Εἰς τοῦτο ἀποβλέψας, καὶ μὴ ὤν ἄλλως τε ἐξ ἐπαγγέλματος κωμῳδοποιὸς, παρημέλησε τοῦ μύθου καὶ ἔπλεξε τὴν ὑπόθεσιν μὲ ἱκανὴν ἀπειρίαν ἐπὶ ἱστοῦ ἀρκετὰ χονδροειδοῦς. Δὲν εἶχε σκοπὸν νὰ σατυρίσῃ, ἀλλὰ μόνον ν’ ἀστειευθῇ, ἔκρινε δὲ καλὸν ρητῶς νὰ δηλώσῃ τοῦτο εἰς τὸν πρόλογον τοῦ ἔργου του γράψας: «τὴν λυπηρὰν αὐτὴν κατάστασιν, εἰς τὴν ὁποίαν ἐξετραχηλίσθη ἡ ἑλληνικὴ γλῶσσα μὴ θελήσας νά ἐκτραγῳδήσω, ἐθέμην σκοπὸν νὰ κωμῳδήσῳ, ὥστε δια τῆς ἀστειότητος μᾶλλον νὰ καταρτισθῶσιν οἱ κακῶς προφέροντες τὴν ἑλληνικὴν γλῶσσαν καὶ νὰ προτραπῶσιν εἰς τὴν κατὰ τόπους σύστασιν σχολείων πρὸς ἐκπαίδευσιν τῆς νεολαίας των. Δὲν ἀποβλέπω πρὸς ἐμπαιγμὸν τῶν εἰς τὴν σκηνὴν παρουσιαζομένων προσώπων, ἀλλ’ ὡς εἶπον πρὸς καταρτισμὸν καὶ τὴν διὰ τὴν διάδοσιν τῆς παιδείας προτροπήν.» Πρόθεσις σατύρας παροδικῶς μὲν καὶ ἐπεισοδιακῶς εἰς τοῦ Χίου ξενοδόχου τὴν πλεονεξίαν, κυρίως δὲ καὶ ἐμφύτως εἰς τὴν ἀπεικόνισιν τοῦ Λογιωτάτου καὶ του Ἑπτανησίου, τοῦ πρώτου ἐπιμένοντος νὰ λαλῇ εἰς ἀρχαΐζουσαν γλῶσσαν, φορτικῶς ἀκατάληπτον, καὶ περιφρονοῦντος ἐν τῇ ὑπερόπτιδι σοφίᾳ του τοὺς ἀπλοϊκοὺς καὶ ἀγραμμάτους συνδαιτυμόνας, τοῦ δευτέρου δὲ ὑποκρύπτοντος ὑπὸ τὴν εὐέξαπτον ἀλαζονείαν μεθ’ ἧς ἐξήσκει τὰ ὑψηλὰ τοῦ Ἀστυνόμου καθήκοντα ἀμάθειαν παχυλήν. Ἡ τοιαύτη τοῦ συγγραφέως πρόθεσις ἦτο δεδικαιολογημένη. Οἱ λογιώτατοι τῆς ἐποχῆς ἐκείνης ἐκίνουν τὸν γέλωτα τῶν φρονίμων διὰ τῆς ἐπιτετηδευμένης γλώσσης, ἣν μετεχειρίζοντο ἐνίοτε περὶ τὸ λέγειν, ἀείποτε δὲ περὶ τὸ γράφειν, ἠδύναντο ὅμως οὐχὶ ἀδίκως νὰ κινήσωσι καὶ τὴν ἀγανάκτησιν διὰ του ζήλου, ὃν κατέβαλλον περὶ τὸ ἐπιβλαβὲς αὐτῶν κήρυγμα. Παρανοήσαντες τὴν πρὸς ἀπομίμησιν τῶν ἀρχαίων ἡμῶν προγόνων τάσιν, ἣν μετὰ πολλῆς πολιτικῆς περινοίας κατώρθωσαν νὰ ἐμπνεύσωσιν εἰς τὸ ἔθνος οἱ τὴν ἐξέγερσιν αὐτοῦ παρασκευάσαντες ἄνδρες, διδάσκαλοι δὲ κατὰ τὸ πλεῖστον ὅντες καὶ ἐγκύψαντες εἰς τὴν μελέτην τῶν ἀρχαίων συγγραφέων, ἤθελον ν’ ἀναστήσωσιν ἐκ του ἀρχαίου ἑλληνικοῦ κόσμου οὐχὶ τὸ ζωοπάροχον καὶ μεγαλουργὸν φρόνημά, ἀλλά τὴν ἀπ’ αἰώνων νεκρὰν γλῶσσαν, μετ’ ἀδιαλλάκτου καὶ μισαλλοδοξου πεισμονῆς ὑποστηρίζοντες τὴν ἑαυτῶν γνώμην. Τὰ πεζὰ καὶ ἔμμετρα αὐτῶν δοκίμια ἦσαν ὑποδείγματα γελοιωδεστάτου μακαρονισμοῦ, βεβαιοῖ δὲ ὁ Βυζάντιος ἐν ὑποσημειώσει ὅτι τὸ ἐν τῇ ΙΒ΄ σκηνῇ περιώνυμον ἐπιτύμβιον «Ἐνθάδε κεῖται Χατζῆ Μουράτης κλήσει κλπ.» ὅπερ συντάττει ὁ Λογιώτατος χάριν του Ἀνατολίτου δὲν εἰνε κωμικὴ ἐπίνοια ἀλλὰ πραγματικὸν ἔργον λογίου τινός, οὐ τὸ χειρόγραφον ἀνεύρε κατὰ τύχην ὁ συγγραφεὺς τῆς Βαβυλωνίας ἐντὸς βιβλίου, ὅπερ ἐδανεισθη, διαφέρον μόνον κατὰ τὸ ὄνομα καὶ τὸν δεύτερον στίχον. Ἐν παρόδῳ δὲ σημειὼ ὅτι ἡ μονομανία αὕτη τῶν διδασκαλων περὶ τὸ ἐπιτηδεύεσθαι διεστραμμένον ἀρχαϊκὸν ὕφος ἔσχεν ἐπιζήμιον ἐπίδρασιν, καὶ ἐξαιρέσει τῶν καθαρῶν καὶ γνησίων δημοτικῶν ᾷσμάτων, τὰ κατὰ τὴν διάρκειαν του ἀγῶνος εἰς λογίαν γλῶσσαν συντεθέντα ποιήματα, τ’ ἀξιοῦντα νὰ ἐμψυχώσωσι τοὺς ἀγωνιζομένους ἢ νὰ ἐξυμνήσωσιν εὐκλεεῖς πράξεις εἶνε παγερὰ καὶ ἄμουσα κατασκευάσματα, μακρὰν ἀπέχοντα τῆς θερμουργοῦ ἐμπνεύσεως τῶν θουρίων του Τυρταίου, τοῦ Ρουζὲ-Δελὶλ καὶ του Θεοδώρου Κέρνερ. Τὸ ἐπὶ τῷ θανάτῳ τοῦ Μάρκου Βότσαρη συντεθὲν ἡρωοελεγεῖον, τὸ ἔως ἐπ’ ἐσχάτων ψαλλόμενον: «Ἕλληνες, κλαύσωμεν ἄνδρα γενναῖον» εἶνε δεῖγμα τῆς ποιητικῆς ταύτης βαναυσοτεχνίας καὶ ἀπειροκαλίας. Εὐτυχῶς ἡ κοινωνία ἡ ἄρτι ἀποσείσασα τὰ δεσμὰ τῆς τυραννὶας ἀπέστερξε νὰ ὑποβληθῇ εἰς Τὰς πέδας τῆς γραμματικῆς τοῦ Λασκάρεως καὶ οἱ πολλοὶ ὀρθοφρονήσαντες παρεδέχθησαν ὅτι δὲν ἔπρεπε νὰ ματαιοπονῶσι γαλβανίζοντες τὴν ἀρχαίαν γλῶσσαν, ἀλλὰ νὰ ἐπιδιώξωσι τὴν βαθμιαίαν μόρφωσιν καὶ συστηματοποίησιν τῆς ζωντανῆς νεωτέρας.
Ὁ τύπος τοῦ Ἑπτανησίου ἦτο ἐπίσης ἀληθὴς καὶ πραγματικός. Ἄμα Τῇ καθόδῳ τοῦ Κυβερνήτου εἰς τὴν Ἑλλάδα, συνέρρευσαν εἰς τὴν πρωτεύουσαν πλεῖστοι ἐκ τῶν Ἰονίων νήσων ἐπιστήμονες, σπουδάσαντες κατὰ τὴν τότε συνήθειαν εἰς τὰ ἰταλικὰ Πανεπιστήμια τῆς Παδούης, τῆς Πίζης ἢ τῆς Βονωνίας. Ἐξ αὐτῶν τινὲς ἦσαν ὄντως ἱκανοὶ καὶ πεπειραμένοι, διαπρέψαντες μεταγενέστερον εἰς τὸ στάδιον ὅπερ ἐξελέξαντο, ἀλλ’ οἱ πλείονες ἦσαν δυστυχῶς ἡμιμαθεῖς οἰηματίαι, στερούμενοι σοβαρῶν γνώσεων καὶ ἐμβριθείας, ὧν τὰ προβληματικὰ φῶτα ἐδέησε νὰ χρησιμοποιήσῃ ὁ ἀοίδιμος Καποδίστριας ἐν τῇ δημοσίῳ ὑπηρεσίᾳ, ἐν ἀπορίᾳ διατελῶν καὶ ἐκ τῆς λειψανδρίας πιεζόμενος. Γινώσκω ἕνα ἐξ αὐτῶν, οὗτινος παρασιωπῶ τὸ ὄνομα καὶ τὴν πατρίδα, τύπον ἀρκετὰ περίεργον, διανύσαντα στάδιον πρωτοφανὲς εἰς τὰ χρονικὰ τῆς δημοσίου ὑπηρεσίας. Δικηγόρος μετριώτατος ὤν, ἐπέτυχε νὰ διορισθῇ δικαστὴς εἰς τον Ἄρειον Πάγον, τὸ ἀρτισύστατον τότε ἀνώτατον δικαστήριον τοῦ Κράτους. Ἀποσυρθεὶς ἐνωρὶς ἐκ τῆς ὑπηρεσίας, ἔμεινεν ἐπὶ μακρὰ ἔτη εἰς τὴν ἰδιαιτέραν του πατρίδα ἐξασκῶν οὐχὶ μετὰ πολλῆς ἐπιτυχίας τὸ δικηγορικὸν ἐπάγγελμα. Μετὰ τὴν ἕνωσιν τῆς Ἑπτανήσου, ἤτοι μετὰ πάροδον τριάκοντα πέντε περίπου ἐτῶν, γέρων ἤδη ἑνήργησε καὶ κατώρθωσε νὰ διορισθῇ εἰρηνοδίκης εἰς ἕνα τῶν τελευταίων δήμων τῆς νήσου! Καὶ τοιουτοτρόπως ὁ ἀλλόκοτος αὐτὸς τῆς Θέμιδος λειτουργός, ὅπως ὁ στρατιωτικὸς ἐκεῖνος τοῦ Γερολστάϊν ἐν τῷ γνωστῷ κωμειδυλλίῳ, ἀντιθέτως πρὸς τὰ πανταχοῦ καὶ ἀνέκαθεν ἰσχύοντα ἐν πάσῃ ἱεραρχίᾳ, ἤρξατο ἀπὸ τοῦ ἀνωτάτου βαθμοῦ τὴν σταδιοδρομίαν του διὰ να καταλήξῃ εἰς τὸν κατώτατον.
Τοιαύτη ἦτο ἡ ἐποχὴ καὶ τοιοῦτοι οἱ τύποι, οὓς ἠθέλησε ν’ ἀναπαραστήσῃ ὁ συγγραφεὺς τῆς Βαβυλωνίας. Τὸ ἔργον του ὡς κωμικὸν παίγνιον ἠδύνατο νὰ εἶνε ἀνεκτόν. Ἀλλ’ εἶχε γεννηθῇ ὡς εἴπομεν ὑπὸ ἀστέρα εὐοίωνον καὶ ἡ ἐπιτυχία του ὑπερέβη πολὺ τὴν μετρίαν αὐτοῦ ἀξίαν. Ἐνωρὶς ἀνεβιβάσθη ἐπὶ τῆς σκηνῆς, ἤτις κατὰ τὴν ἐποχὴν ἐκείνην ἦτο ἄξεστος καὶ ἀρχέγονος ὅσον περίπου καὶ κατὰ τὴν ἐποχὴν τοῦ Θέσπιδος καὶ φαίνεται ὅτι ηὐδοκίμησεν. Ἐκ τούτου δ’ ἐνθαρρυνόμενος ὁ Βυζάντιος προέβη εἰς ἀνατύπωσιν τῆς κωμῳδίας του, πολλὰ προσθαφαιρέσας, καθὰ λέγει ἐν τῷ προλόγῳ τῆς δευτέρας ἐκδόσεως «χάριν ἀστεϊσμοῦ», παρενείρας δὲ καὶ τετάρτην πρᾶξιν ἔμμετρον «πρὸς περισσοτέραν κομψότητα» μετὰ τριῶν νέων προσώπων, δυο γυναικείων, τῆς Κανέλλας, ἐρωμένης τοῦ Κρητικοῦ καὶ τῆς Γαρούφως, γραίας τροφοῦ αὐτῆς, εἶδος duègne, καὶ ἑνὸς ἀγύρτου ἰατροῦ. Ἀλλ’ ἡ βεβιασμένη αὐτὴ παρένθεσις μὲ τοὺς ἀνουσίους καὶ ἀδοκίμους στίχους της οὐδὲν προσέθηκεν εἰς τὸ ὅλον ἔργον, δικαίως δὲ κατηργήθη πρὸ πολλοῦ καὶ παραλείπεται ἐν τῇ παραστάσει. Ἡ εὔνοια ἧς ἔτυχε τὸ ἔργον παρὰ τῷ κοινῷ προέβη αὔξουσα, ἰδίως κατόπιν ὅτε θίασοι κἄπως κάλλιον κατηρτισμένοι συμπεριέλαβον αὐτὸ εἰς τὸ δραματολόγιόν των καὶ ὁ ἀείμνηστος Θ. Ὀρφανίδης, νέος τότε ζωηρὸς καὶ εὐφυὴς, ὑπεδύετο τὸ πρόσωπον τοῦ Ἀνατολίτου. Ἔκτοτε αἱ παραστάσεις τῆς Βαβυλωνίας ἐπολλαπλασιάσθησαν καὶ δὲν ὑπῆρξε σκηνὴ προχείρως ὑπὸ φιλοδραματικοῦ ὁμίλου πηχθεῖσα, δὲν ὑπῆρξεν ἐκπαιδευτήριον κατὰ τὴν ἐποχὴν τῶν ἐξετάσεων, δὲν ὑπῆρξε θέατρον καθ’ ἅπασαν τὴν Ἀνατολήν, ὅπου νὰ μὴ ἠκούσθησαν οἱ ἀλλόκοτοι φθόγγοι τῶν διαφόρων προσώπων τῆς κωμῳδίας τοῦ Βυζαντίου καὶ αἱ παραφοραὶ του Ἑπτανησίου καὶ ἡ ἔρις του Ἀλβανοῦ πρὸς τον Κρῆτα. Καὶ σήμερον ἀκόμη ἐν μέσαις Ἀθήναις ὑπὸ τοῦ σχετικῶς καλλίστου ἑλληνικοῦ θιάσου, πρὸ ἀκροατηρίου ἀξιοῦντος τὰ πρωτεῖα ἐν νοημοσύνῃ καὶ μορφώσει διδάσκεται ἡ Βαβυλωνία, ἐνῷ τὴν προτεραίαν ἐπὶ τῆς αὐτῆς σκηνῆς παριστάνετο ὁ Σεβῆρος Τορέλλης τοῦ Φραγκίσκου Κοππέ!
Καὶ ἐνῷ ὅλοι ἐφαιδρύνοντο καὶ ἐκάγχαζον, ἐγὼ μόνος ἴσως τῶν θεατῶν κατειλημμένος ἐκ τῶν ἀνωτέρω διαλογισμῶν δὲν ἐφαιδρυνόμην. Ἡ παράστασις ἐκείνη τῆς Βαβυλωνίας ἦτο δι’ ἐμὲ μία εἰσέτι ἐπιπρόσθετος ἀπόδειξις ὅτε παρὰ τὴν ἑκάστοτε ἀκουομένην ἐμφαντικὴν μεγαληγορίαν δὲν κατεβλήθη φιλότιμος ἐργασία πρὸς ἀνύψωσιν τῆς ἐθνικῆς σκηνῆς καὶ πρὸς ἐξευγενισμὸν τῶν θεατρικῶν ἡμῶν ἠθῶν. Πρὸ πολλοῦ τὸ ἔργον αὐτό. ὅπερ ἐπιπολαίως καὶ μὲ τὴν συνήθη παρ’ ἡμῖν περὶ τὸ ἐπίθετον ἀκράτειαν ἐχαρακτηρίσθη ὡς «ἐθνικὸν», ἔπρεπε ν’ ἀποσκορακισθῇ ἀπὸ τῆς ἑλληνικῆς σκηνῆς. Ὡς κωμικὸν παίγνιον, ἐπαναλαμβάνω, καίπερ οὐχὶ ἀνώτερον τοῦ μετρίου, ὡς σημειοῦν παροδικήν τινα περίστασιν οὐχὶ τοῦ ἐθνικοῦ βίου ἀλλὰ μόνον τῆς πολυπλάγκτου ἑλληνικῆς γλώσσης, ἠδύνατο νὰ εἶνε ἀνεκτόν πρὸ ἡμίσεος αἰῶνος, δεδομένης μάλιστα τῆς ὑπαρχούσης τότε σπάνεως περὶ τὰ πρωτότυπα δραματικὰ ἔργα· ἀλλὰ τῆς ἐποχῆς παρελθούσης, ἔπρεπε καὶ αὐτὸ νὰ παρέλθῃ καὶ οὐχὶ νὰ σύρῃ ἀκόμη ἐπὶ τῆς σκηνῆς τὰ ράκη τοῦ ἀναχρονισμοῦ του. Σήμερον τοιοῦτο ἔργον οὔτε σκοπόν τινα ἐκπληροῖ οὔτε ἐπίδρασιν ἐλαχίστην δύναται νὰ ἔχῃ· σήμερον τὰ φῶτα τῆς παιδείας διεσπάρησαν δαψιλῶς χάρις εἰς τὴν δραστήριον φιλοπατρίαν του ἡμετέρου ἔθνους καὶ τὴν γοργὴν φορὰν του πνεύματος τοῦ αἰῶνος, ἡ δὲ τέως ἀκατασκευος γλῶσσα ἡμῶν ἐπετέλεσε βαθμηδὸν τὴν μόρφωσίν της καὶ ἀπέκτησε τὴν σθεναρὰν ἑνωτικήν της δύναμιν συνδεουσα διὰ δεσμοῦ ἀκαταμαχήτου τοὺς διεσπαρμένους ὁμοφυλους. Παρεκτὸς ὀλίγων ἀπαραιτήτων τοπικῶν ἰδιωτισμῶν ἡ ἑλληνικὴ γλῶσσα τανῦν ἀποβαλοῦσα βαθμηδὸν τὸν φόρτον τῶν ξενισμῶν καὶ βαρβαρισμῶν δὲν λαλεῖται ἐν Χίῳ, ἐν Κρήτῃ, ἐν Ἑπτανήσῳ ὅπως ἐλαλεῖτο κατὰ τὴν ἐποχὴν, καθ’ ἣν συνεγράφη ἡ Βαβυλωνία, οἱ κάτοικοι δὲ τῶν εἰρημένων ἑλληνικῶν χωρῶν συναντώμενοι ἐν τῇ ἐλευθέρᾳ Ἑλλάδι δύνανται κάλλιστα νὰ συνεννοηθῶσιν, χωρὶς ποσῶς νὰ ἐπέλθῃ κωμικὴ ἢ δυσάρεστος παρεξήγησις. Σήμερον οἱ λογιώτατοι ἐξέλιπον, οἱ δὲ τυχὸν διασωζόμενοι καὶ ἐμμένοντες εἰς τὰς ἐσκωριασμένας ἰδέας των ἐδέησε πρὸ πολλοῦ νὰ φυγομαχήσωσιν ἀπέναντι τῶν σαρκασμῶν, οὕς ἐξήγειρε παρὰ τῷ κοινῷ πᾶσα ἀνίσχυρος αὐτῶν προσπάθεια. Σκοπὸν καὶ ἐπίδρασιν λυσιτελῆ δὲν ἠδύνατο νὰ ἔχῃ τοιοῦτο ἔργον οὐδ’ εἰς αὐτὴν τὴν ἐποχὴν ὁπότε ἐγράφη. Ἄν ἤθελεν ὁ συγγραφεὺς νὰ διακωμῳδήσῃ—τοῦθ’ ὅπερ καλῶς ποιῶν ἀρνεῖται διαρρήδην ἐν τῷ προλόγῳ του—τὸν Καισαρέα διότι εἰσάγει τουρκικὰς λέξεις εἰς τὴν ὁμιλίαν του ἢ τὸν Ἑπτανήσιον διότι ξενοφώνως φθέγγεται χρώμενος λέξεσι καὶ φράσεσιν ἰταλικαῖς, θὰ ἐδείκνυεν ἄδικον καὶ ἀνόητον ζῆλον, ἐπειδὴ ἡ κατὰ τόπους διαφθορὰ τῆς λαλουμένης γλώσσης εἶνε συνέπεια τῶν ἐπὶ αἰῶνας διαρκεσασῶν ἱστορικῶν περιπετειῶν τοῦ πολυπαθοῦς ἡμῶν Γένους, δι’ ἃς βεβαίως δὲν εὐθύνονται αἱ νεώτεραι γενεαί. Ἄν δὲ πάλιν ἤθελεν, ὡς ἀφελῶς λέγει ὁ συγγραφεύς, νὰ προτρέψῃ διὰ τοῦ μέσου τούτου τοὺς ὁμοεθνεῖς εἰς τὴν διάδοσιν τῆς παιδείας, ἡ ἀξίωσίς του ἦτο ὑπερβολικὴ, διότι ἀπαιτεῖται ἐπίσης μακρῶν ἐτῶν ἐργασία ὅπως ἡ γλῶσσα ἀποσκυβαλίσῃ τούς παρεισφρὴσαντας εἰς αὐτὴν ξενισμούς, ἔργον ὅπερ δὲν δύναται νὰ ἐπιτελέσῃ διὰ μιᾶς μὲ ὅλην τὴν ἀγαθήν της πρόθεσιν μία μετρία κωμῳδίᾳ. Ἐνῷ δὲ στερεῖται προορισμοῦ, εἶνε ἀφ’ ἑτέρου ὑπὸ τεχνικὴν ἔποψιν ὅλως διόλου κακόζηλον καὶ ἀδόκιμον κατασκεύασμα, διότι ἐπὶ τέλους πᾶσα ἡ πλοκὴ τοῦ ἔργου στηρίζεται εἰς παρεξήγησιν προελθοῦσαν ἐκ μιᾶς λέξεως κακεμφάτου, αἱ δ’ ἐν αὐτῷ ὑπάρχουσαι ὀλίγαι χυδαῖαι εὐφυολογίαι εἰς τὸν αὐτὸν δυσώδη κύκλον ἀνάγονται. Ὡραία τῷ ὄντι διδασκαλία νὰ περιμένῃ τὸ κοινὸν νὰ φαιδρυνθῇ μὲ πολλὴν συγκατάβασιν τῶν ὀσφραντικῶν του νεύρων, ἀπό τὸν γνωστὸν δυϊκὸν τοῦ Λογιωτάτου μεθερμηνευόμενον παρὰ του Ἀνατολιτου!
Εἰς τὸ βασίλειον τῶν γραμμάτων καὶ τῆς τέχνης ἔργα μὴ φέροντα τήν γνήσιαν σφραγῖδα του πνεύματος καὶ τῆς ἐμπνεύσεως δὲν ἔχουσι λόγον ὑπάρξεως· καὶ ἂν διὰ λόγους κριτικῆς ἀτροφίας καὶ ἀμούσου συγκαταβάσεως κατωρθώσωσι καὶ τινα κίβδηλα μετά τιμῆς νὰ κυκλοφορήσωσιν, ἡ πρόοδος ἡ διαμορφοῦσα τὴν καλαισθησίαν τ’ ἀνευρίσκει μίαν ἡμέραν καὶ τὰ καταδικάζει εἰς ἀνυπαρξίαν. Γινώσκω ὅτι τὸ ἐθνικὸν λεγόμενον θέατρον συντηρεῖται κυρίως ἐκ τῶν μᾶλλον ἀμόρφων καὶ ἀηδων τερατουργημάτων τοῦ παρακμάσαντος ρομαντισμοῦ, καὶ ὅτι εἰς τὸ νοῆμον δημόσιον τὸ συρρέον εἰς τὰς παραστάσεις του παρέχεται σχεδὸν καθ’ ἑσπέραν ἡ λιπαρὰ καὶ δύσπεπτος τροφὴ τῶν δραμάτων τοῦ Μπουρζοὰ καὶ Δ’ Ἐνερύ. Ἀλλὰ παρὰ τοῖς ἐχέφροσι δὲν πιστεύω ὅτι ὑπάρχει δευτέρα περὶ τούτου γνώμη, ὅταν δὲ ἔλθῃ ἡ ὥρα πρὸς ἀποτελεσματικὴν ἐνέργειαν ὑπὲρ τῆς καταπεπτωκυίας ἑλληνικῆς σκηνῆς, πάντα συλλήβδην τὰ ὀθνεῖα ταῦτα ἐξαμβλώματα θὰ ριφθῶσιν εἰς τὸν Καιάδαν ἄνευ διαδικασίας καὶ χωρὶς ἐλπίζω νὰ ἐγερθῇ τις συνηγορῶν ὑπὲρ τῆς διατηρήσεως αὐτῶν. Τὸ πρωτότυπον ὅμως δραματολόγιον, ὅσον πενιχρὸν καὶ περιωρισμένον καὶ ἂν εἶνε, δεῖται μᾶλλον ἐπισταμένης ἐξελέγξεως, ὅπως ἀποκαθαιρόμενον ἀπὸ τῶν ἀχρήστων χρησιμεύσῃ ὡς πυρὴν εἰς τὴν μέλλουσαν εὐέλπιδα παραγωγὴν. Τοιαύτη προπαρασκευαστικὴ ἐργασία ἠδύνατο φρονῶ ν’ ἀρχίσῃ ἀπὸ τοῦδε ἄνευ τινὸς ζημίας, ἐπειδὴ δ’ ἐγένετο κατ’ αὐτὰς μεταξύ τῶν λογίων καὶ τῶν εἰδημόνων λόγος πολὺς περὶ του ἑλληνικοῦ θεάτρου καὶ τῆς βελτιώσεως τῆς τύχης αὐτοῦ, ἠβουλήθην νὰ ἐκφράσω καὶ ἐγὼ τὴν ἀνωτέρω γνώμην περὶ ἐξοστρακίσεως ἀπὸ τῆς σκηνῆς αὐτοῦ ἔργου ἀπηρχαιωμένου, οὐδένα πλέον ἐκπληροῦντος προορισμόν, ἀντικειμένου δὲ εἰς τὴν ἐπιδιωκομένην ἐξευγένισιν καὶ ἐπιφυλάσσομαι προσεχῶς, ἀφετηρίαν λαμβάνων ἐκ τοῦ ἀντικειμένου τούτου, καὶ ἄλλας τινὰς σχετικὰς περὶ τοῦ θεάτρου σκέψεις νὰ ὑποβάλλω εἰς τὴν πεφωτισμένην κρίσιν του κοινοῦ.

Χαραλάμπης Άννινος

===============================

ΠΡΟΣΩΠΑ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ:

Ξενοδόχος
Ανατολίτης
Πελοποννήσιος
Χίος
Κρης
Αλβανός
Λογιώτατος
Κύπριος
Αστυνόμος
Στρατιώτες (2)
Γραμματεύς της Αστυνομίας
Κανέλλα
Γαρουφώ
Ιατρός

ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ:

ΠΡΑΞΗ 1η: Σκηνές ΙΒ’
ΠΡΑΞΗ 2η: Σκηνές ΙΒ’
ΠΡΑΞΗ 3η: Σκηνές ΙΕ’
ΠΡΑΞΗ 4η: Σκηνές ΙΑ’
ΠΡΑΞΗ 5η: Σκηνές Η’

==================================

ΠΡΑΞΗ 1η

ΣΚΗΝΗ Α’

(Ξενοδοχείον όπου εισέρχονται οι εν τη σκηνή)
Ανατολίτης, Ξενοδόχος

ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ:(Καθ’ εαυτόν) Λοκάντα, λοκάντα λέανε, άκουγα, άμμα τι πράμα είναι ντεν  ήξερα…· πρώτη βολά γλέπω·.. Εντώ πέρα ούλα αλά φράγκα είναι ψιλολογιά κομμένα…· υ…!! σουφράδες, τσανάκια, τσομπλέκια, ποτήργια! ούλα σειρά σειρά είναι ντουζντισμένα… Άμμα φαγιά, τίποτα…· τσιμπούκια, όχι…· καφέ, μαφέ, όχι…· γιατάκι, τίποτα…· μαξιλάρια φιλάν φαλάν, ντεν έχει…· αμέ σα μετύση κανένας πού τα ιξαπλωτή για;… Αιντε μπακαλούμ…· τώρα πγια μπήκα που μπήκα…· αρτίκ ντροπής είναι να γυρίσω πίσου…· γένηκε το γένηκε… Κανένα ντε γλέπω…· ποιόνα να φωνάξω για; (φωνάζει)· Ει… Λοκάντατζη!!… ε Λοκάντατζη… Έι ύστερα; κανένας ντέν ακούγει…     ν’ άμπη και κανένας να ικλέψη ούλα αυτά, κανένας ντε γλέπει… (φωνάζει) Έι Λοκάντατζη…· λαιμός μου ιξεσκίστηκε άνταμ!
ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ:Καλέ σεις! ποιος μιλλά μέσα; εν ακούτενε; Ίντα θέτενε να σας χαρώ; ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ:Άνταμ! Τρεις ώρες είναι· φωνάζω, φωνάζω, κανένας ντεν ακούγει…
ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ:Κι ίντα θέτενε;
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ:Εντώ πέρα τί είναι;
ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ:Λοκάντα
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ:Έι! εντώ πέρα απ’ ούλα είναι, αμμά φαγιά ντε γλέπω· τι τρώνε εντώ για; ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ:Είστεν κι άλλη βολά φερμένος άματις σε λοκάντα;
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ:Όχι
ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ:Δίκι’ όχετεν άματις… κι ε γλέπετεν τη λίστα;
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ:Τι τα πη λίστα;
ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ:(τω δίδει τον κατάλογον των φαγητών) Ορίστε, εδώ ‘ναι γραμμένα τα φαγιά π’ ούχουμεν.
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Αυτά είναι γραμμένα φιράγκικα…. εγώ ντεν μπορώ να ντιαβάσω. ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ:Ρωμαίικα ‘ναι γραμμένα, μόν’ εσείς εν τα βγάνετε· θέτενε να σας τα διαβάσω; ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ:Ναι, τζάνουμ· ντιάβαστο ν’ ακούσω.
ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ:(αναγινώσκει) Σούπα από κολοκύθια
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ:Βάι, βάι, βάι…· χιτς ποτές κολοκύτια τσορμπά γένεται;
ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ:Βραστό βουδινό.
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ:Εγώ άρρωστο ντεν είμαι· ντε τέλω.
ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ:Εντράδα, κιοφτέδες, γιουβαρλάκια, ντολμάδες, γιαχνί, μακαρόνια, ατζέμ πιλάφι. ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ:Α, ιστέ τούτα είναι καλό φαΐ· κατάλαβα αρτίκ, κατάλαβα… φτάνει σε πγια… Ό,τι υρέψει κανένας, τόνε φέρνεις;
ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ:Και του πουλιού το γάλας να γυρέψη φέρνω το.
 ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ:Άφεριμ, άφεριμ· κι εγώ ετούτο τελώ..· τζάνουμ, όνομά σου πώς το λένε; ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ:Μπαστιάς δούλος σας.
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ:Να ζήσης, τζάνουμ, μισέ Μπαστιά· παστουρμά καϊσερλίτικο έχεις;
ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ:Έχω να σας χαρώ, κι αφ’ το φίνο…
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ:Εμένα φκιάσε με παστουρμά με τ’ αυγά· κρομύδι μπόλικο, βούτουρο μπόλικο, πιπέρι μιπέρι, εσύ ξέρεις πγια, καρντιά μου εκείνο ύρεψε ζέρεμ.
ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ:Ενοια σας, να σας χαρώ, και σας το φτιάνω κατά πώς το θέτενε, και καλύτερα… Καθήστεν τώρη.

ΣΚΗΝΗ Β‘
Πελοποννήσιος, Ανατολίτης

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΟΣ: (Εισέρχεται και χαιρετά τον Ανατολίτην). Ώραν καλή της αφεντιάς σας.
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Καλώς το, καλώς το.. .· κάτσε.
ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΟΣ: Έχετε την Εφημερίς;
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Φημερίδα τελείς;
ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΟΣ: Ναίσκε…· την Εφημερίς της Ελλάς.
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Κύτταξ’ εκεί πέρρα, τραπέζι απάνου κάτι χαρτιά είναι…· σακίν να μην είναι φημερίδα;
ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΟΣ: Μάλιστα… (λαμβάνων από μίαν τράπεζαν την εφημερίδα,αναγινώσκει καθ’ εαυτόν).
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Έι ύστερα; εσύ μονάχο σου ντιαβάζεις, μονάχο σου ακούς…· ντε λες κι εμένα κανένα χαβαντήσι γράφει φημερίδα;
ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΟΣ: Τέλος πάντων οι βασιλιάδες αποφασίσανε να λευτερώσουνε την Ελλάς… · πάει… · τον ξωρκίσανε πγια το μαγκούφη το Μπραήμη.
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Έτσι γράφει φημερίδα; για να δγιω… (παρατηρεί την εφημερίδα χωρίς να την αναγνώση)· ‘Ει αρτίκ, ιψέματα σώτηκε πγια…· λευτερία ήρτε

ΣΚΗΝΗ Γ’
Χίος, Κρης, Αλβανός, Λογιώτατος, Κύπριος (Εισέρχονται όλοι ομού)

ΧΙΟΣ: Καλέ σεις, μάθετεν τα μαντάτα; ήκαψαν την αρμάδα του Μπραήμη στο Νιόκαστρο…
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Ποιος έκαψε; αλήτεια;
ΧΙΟΣ: Κι ε γλέπετεν τα τζαγκιά μου π’ ουν όλο λάσπες π’ ούτρεχα να μάθω; ε σας χωρατεύγω, να χαρώ την τσάτσα μου.
ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΟΣ: Ναίσκε, τα σωστά λέγει· έτσι είναι…· να, το γράφει και στην Εφημερίς ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: (λαμβάνων την εφημερίδα εις χείρας). Νέαι τινές αγγελίαι γεγράφανται; ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΟΣ: Νέαι, και νέαι.. .· πάει ο Μπραήμης πίσων τον ήλιο.
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: Πώς δε; ηλευθέρωται Ελλάς;
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Ιστέ, Μόσκοβο, Φραντζέζο, Εγγλέζο, έκαψε καράβια Ιμπραήμ πασσά, βέσσελαμ ντε ντιαβάζεις φημερίδα; εσύ είσαι Λογιώτατο.
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: Οι στόλοι των Δυνάμεων;
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Τι λες άνταμ; κύριε των δυνάμεω; σαρακοστή ακόμα ντε ν ήρτε.
ΑΛΒΑΝΟΣ: Πρα, τι χαμπέρι ορέ;
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Καινούργια χαβαντήσια.
ΑΛΒΑΝΟΣ: Πλιάτσκα ορέ;
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Πλιάτσκα, ‘μάτσκα ντεν είναι. Μόσκοβο, άνταμ, Φραντζέζο, Εγγλέζο, έκαψε καράβια Ιμπραήμ πασσά…· άκουσες τώρα;
ΑΛΒΑΝΟΣ: Πρα, πού ορέ να το κάψης το καράβγιες; στο Κότρο;
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Τι τα πη κότρο;
ΧΙΟΣ:Στην Κόρθο άματις θε να πη… Όσκε, στο Νιόκαστρο.
ΚΡΗΣ: Έμαθά το δα κι εγώ πουρί ντεντίμ.
ΧΙΟΣ: Εμάθετέν το κι εσείς; (προς τους άλλους) Γλέπετεν; ε σας ήλεγα’ γώ, κι ε μου πιστεύγατεν; τώρη πλεια πρέπει να ξεφαντώσουμε.
ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΟΣ: Τώρα ναι, χρειάζεται να κάμουμε ένα καλό γλέντι.
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Τι; τσουμπούσι; άιντε ντε!! άμμα να κάτσουμε ούλοι σ’ ένα σουφρά.
ΧΙΟΣ: Ναίσκε, όλοι να κάμουμεν μιαν παρέγια με το ρεφενέ μας.
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: Και δη ευθυμητέον τήμερον, και πανηγυριστέον την της Ελλάδος παλιγγενεσίαν…· καγώ μεθ’ υμών.
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Κάτεσαι κι εσύ μαζί μας σουφρά Λογιώτατε;
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: Εγωγε
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Τζάνουμ, Λογιώτατε, μπαμπά σου γλώσσα γιατί ντε μιλάς;
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: Την των προγόνων διαλέγεσθαι χρη.
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Εγώ χρη μη, γόνω, μόνω, ντε ξέρω· γιατί ντε μιλάς ρωμαίικα, έριφ;
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: Ταύτην γαρ και μεμάθηκα.
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Όρσε κι άλλο!!! εγώ λέω, γιατί ντε μιλάς ρωμαίικα, εκείνο με λέει, μεμανάτηκα, πανάτηκα…· αν μπορής κατάλαβε πγια.
ΧΙΟΣ: Καλέ, ίντα θα κάμουμεν τώρη; εν καθούμεστεν πλια;
ΑΛΒΑΝΟΣ: Πω, να το κόμης ανταλέτι μαζί, ορέ.
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Ναι, ούλοι σ’ ένα σουφρά να κάτσουμε, τζάνουμ.
ΑΛΒΑΝΟΣ: Χα, χα. καλό είναι έτσι, ορέ.
ΚΥΠΡΙΟΣ: Σα θα κάτσουσιν όλοι τούτοι να φάσιν, τρώω κι εώ.
ΧΙΟΣ: Να διαβάσουμεν τώρη τη λίστα, να δγιούμεν ίντα φαγιά μας έχει… Λογιώτατε, διαβάστεν τη εσείς τη λίστα (τω δίδει τον κατάλογον).
ΚΥΠΡΙΟΣ: (αναγινώσκει) Πουρέκκιν, κεπάππιν, καταΐφφιν, ψωμμίν, κρασσίν, τυρίν, ψάριν ψηττό, ψάριν βραστό, φρούττα και ποκλαβάτην.
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Άνταμ! μπακλαβά πες το μπρε!… (προς τον ξενοδόχον) Αμέ ντικό μου παστουρμά;
ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ: Ότοιμος είναι, να σας χαρώ.
ΑΛΒΑΝΟΣ: (προς τον ξενοδόχον).Πρα, ορέ Λοκάντα…· πω εσύ ορέ Λοκάντα! πρετζέσι ορέ, δεν έχει;
ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ: Ίντ’ αν αυτό το πρετζέσι;
ΑΛΒΑΝΟΣ: Πρα να το παίρνης εσύ ορέ συκώτι, να το βάνης στο κιομλέκι, να το ρίχνης και πολύ πολύ σκορδάρι, πρα να το τριβής μέσα και ψίχα ψίχα κουραμάνα, να το κάνης ανταλέτι.
ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ: Θέτεν το άματις να σας το φτιάξω;
ΑΛΒΑΝΟΣ: Πρα να το ζήσης, ορέ…· χα, χα· να το φκιάνης, πω κι εγώ να το πλερώνης ούλο βενετίκες.
ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ: Οχονούς σας το φτιάνω. (καθ’ εαυτόν) Ούργιος είν’ και τούτος στην πίστι μου.
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: Άξον δη καμοί πλακούντα, τον και μάκαρες ποθέουσιν.
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: (προς τον Ξενοδόχον) Μισέ Μπαστιά, μισέ Μπαστιά…· έλα…· έλα…· Λογιώτατο μακαρόνια τέλει.
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: Ουχί, αλλά πλακούντα και δη είρηκα τον και μάκαρες…
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Ιστέ μακαρόνια για, εσύ καμήλα είσαι να φας χαμούρι; άνταμ, ντεν τρως ντολμά σαν το γρότο μου, κιοφτέ σαν το παπούτσι μου, μόνε μακαρόνια ύρεψες;
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: Ουκ έγνωκας.
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Έγνωκας, μέγνωκας, ντεν έχει αρτίκ· εσύ καλό φαΐ ποιο είναι ντεν ιξέρεις. (προς τον ξενοδόχον) Μισέ, (καθ’ εαυτόν) -αλλάχ τζιζά βερσίν ούλο ιξεχνώ όνομα του…· α…· Μπαστιά…· ηύρα- μισέ Μπαστιά, τσιμπούκι ντε ν έχεις εντώ πέρα;
ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ: Έχω, να σας χαρώ…· ορίστε… (τω δίδει).
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: Άγε δη μοι και τριχείας τεταριχευμένους συν οξυγάρω τε και ελαίω.
ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ: Ίντ’ άπετεν;
ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΟΣ: Τριχιές γυρεύει να τον δέσουνε…· μοιάζει μουρλάθηκε ο κουρούνης. ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ: Καλ’ αλήθεια κουζουλαθήκετεν και θέτενε να σας δέσουμεν; κι ως πόσες οργιές τις θέτε ν’ άνε;
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: Ούμενουν αλλά τριχείας και δη έφην, τους και σαρδέλας βαρβαριστί καλουμένους.
ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ: Κι ε λέτενε να σας φέρω σαρδέλες, μόνε λέτεν τριχιές; (καθ’ εαυτόν) Κι εν είν’ κουζουλός τώρη; να χαρώ την τσάτσα μου, για δέσιμο σας έχω, κι έννοια σας.
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: Και δη άγαγέ μοι και σωλήνα.
ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ: Εν ηφέρανε σήμερις σουλήνες…· χάβαρα έχουνε… θέτεντα;
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: Ουχί, αλλά καπνοσύριγγα.
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: (προς τον ξενοδόχον) Σύριγγα υρεύει Λογιώτατο· σφίξι έχει.
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: Ουκ, αλλά το νικοτιανάγωγον, είρηκα, αμφί τη χοάνη και τη νικοτιανοπήρα. ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Σακίν τσιμπούκι τελείς κ’ εσύ; ζέρεμ τσιμπούκι μου πολύ κυττάζεις.
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: Και μάλα γε, καπνιστέον και γαρ.
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Αι μπουταλά, άι!! Και ντε λες τσιμπούκι, μόνε ανακάτωσες ούλα τα πράματα, σουλήνες, μουλήνες, συρίγγες, μυρίγγες; πολύ σασκίνη άντρωπο είσαι, να με συμπατήσης.
ΚΥΠΡΙΟΣ: (προς τον Ξενοδόχον) Φέρε κι εμένα απ’ εκείνο το πώς το λέσιν.
ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ: Ίντα λέσιν θέτενε κι εσείς πάλι;
ΚΥΠΡΙΟΣ: Το χαλλούμιν.
ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ: Ίντ’ αν τούτο το χαλλούμιν πάλι; πρώτη βολά τ’ ακούγω, να χαρώ τον πάη μου. ΚΥΠΡΙΟΣ: Το χαλλούμιν είν’ τυρίν που τρώσιν το· (καθ’ εαυτόν) πίσσαν ν’ άχης…· ένα κουφφίνιν είχασιν στο παζάριν, και πουλλάγασίν το.
ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ: Εν το ξέρω, κι εν έχω, κι εν τ’ άκουσα ποτές μου. (καθ’ εαυτόν) Καλέ τούτοι του διαβόντρου οι γυιοί να μου τον πιπιλήσουνε θένε το νου μου. (αναχωρεί).
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: (αναγινώσκει) Σούπαν από κολοκύνθια, βραστόν βουδινόν, εντράδαν, κιοφτέδας, δολμάδας… (αφίνει τον κατάλογον). Ταύτα τουρκιστί εγεγράφατο, άπερ δη και ιλιγγιά με αναγινώσκοντα. (προς τον Κύπριον) Ανάγνωθι ουν συ, Κύπριε.

ΣΚΗΝΗ Δ’

Χίος, κι οι λοιποί

ΧΙΟΣ: Κι εν τρώμεν πλια;
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: (καθ’ εαυτόν) Να τρώμε, άμμα ντικό μας παστουρμά ντεν ήρτε· να, να, μύρισε, μύρισε…· άλλα αλέμ έφκιασε.
ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ: Ότοιμα, να σας χαρώ, όλα.
ΑΛΒΑΝΟΣ: Πρετζέσι ορέ, λοκάντα.
ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ: Κι εν ακούτεν που χτυπά το σκορδοστούμπι στα μάτια των οχτρώ μας; εκείνο φτιάνει, κι είν’ ότοιμο. (το φέρει).
ΑΛΒΑΝΟΣ: (προς τον Ξενοδόχον). Χα, χα, χα, ορέ, ανταλέτι…· πρα να το ζήσης εσύ, ορέ, εσύ…. τώρα, ορέ, να το δίνης και μπαχτσήσι. (βάλλει το χέρι εις το κόλπον του και ζητεί να εύρη χρήματα). Τφου, αλλά μπελιά βερσίν ορέ, νούκου χοντρό· (δεν ευρίσκει χρήματα) πω στέκα – εσύ ορέ-ψίχα πρα να λύνης το κεμέρι, (προσποιείται ότι θα λύση τη ζώνη του).
ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ: Έννοια σας τώρη…· φήτεν, κι ύστερις πλερώνετεν μια κοπανιά.
ΧΙΟΣ: Τώρη πλια να ξεφαντώσουμε.
ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ: (φέρει τον παστουρμάν). Ορίστε, να σας χαρώ, μισέ χαντζή, τον παστουρμά σας, κατά πώς τον θέτενε…· ε θε πολύ λεμόνι…· έφτιαξά σας πράγμα, που να τρώτεν και να πιπιλίζετεν τα δάχτυλά σας.
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Ωχ, ωχ, ωχ! άφεριμ, μισέ Μπαστιά, άφεριμ…· παστουρμά ένα χαζνέ αχρήζει…· πιρ ολ.

(Τρώγουν).

ΣΚΗΝΗ Ε’
(Ο Χίος μέθυσος ατακτεί, συντρίβει τα εν τη τραπέζη και ζητεί όργανα μουσικά) Χίος, κι οι λοιποί

ΧΙΟΣ: Βάρτε να πγιούμε, διαβόντρου κουλλούκια… (πετά εν ποτήριον).
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: (καθ’ εαυτόν) Χιώτη μέτυσε… Να…· τσάκισε ποτήρι…· να.
ΧΙΟΣ: Οχού!!! (πετά το καλπάκι τον)
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: (Καθ’ εαυτόν) Μέτυσε, α τζάνουμ…· λόγια ντε τέλει…· να, πέταξε καλπάκι του. Χιώτη πριχού να πγιη είναι κομμάτι τρελλό, άμμα όντας μετύση κιόλας, αρτίκ μπιτούν μπιτούν τρελλό γένεται…
ΧΙΟΣ: (αρπάζει το κάλυμμα της κεφαλής του Ανατολίτη και το πετά).
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Έι ύστερα; ντικό σου καλπάκι πέταξες, ντικό μου σαρίκι τι τελείς που πετάς για; ντίπ’ τρελλό είσαι, ζάβαλη…
ΧΙΟΣ: (αρπάζει το κάλυμμα της κεφαλής του Πελοποννησίου ομοίως)
ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΟΣ: Τήραξε κει χάμω καμώματα του μαγκούφη· πέταξε το κεφαλογιούρι μου, και το συγκύλησε, όσο που με τ’ όχρισε…· μπα να ρέψης μουρλέ, με τα καμώματα σου αλήθεια.
ΧΙΟΣ: (αρπάζει την σκούφια του Λογιωτάτου και την βλέπει στρέφων αυτήν πανταχόθεν· προς τον Λογιώτατον) Εν πετάς κι εσύ, διαβόντρου γυιέ, το καλούπι σου, π’ ούναι γιομάτο γάσσα; ούφου, ούφου… (την πετά).
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: Του χάριν κακοήθως πράττεις; και δη τιμωρητέον σε κακοηθείας ένεκα.
ΧΙΟΣ: Φέρτεν τώρη τα σημάρματα…· ωφού!
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Τι τα πη σημάρματα;…· εσύ τρελλάτηκες, άνταμ!
ΧΙΟΣ: Βγιολιά, διαβόντρου μισέ χαντζή…· ωχού…· βγιολιά, λαγούτα… (φωνάζει). Ωχού…· και φέρτεν τα γλήγορις …· ήσκασα, φέρτεν τα…· (συντρίβει άλλο εν ποτήριον).
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Ετούτος, ούλα τα τσακίση αγάλια, αγάλια…· εγώ είπα…· α τζάνουμ, Χιώτη τρελλό είναι, μέτυσε κιόλας; αρτίκ τίποτα ντε τ’ αφήκη σουφρά απάνου, ένα ένα ούλα τα τσάκιση.
ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ: (Προς τον Χίον) Μισέ Μπουρλή!
ΧΙΟΣ: Τι και;
ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ: Εν είναι σημάρματα.
ΧΙΟΣ: Κι αμέ διαβόντρου γυιέ; κι εν έχει πούπετις μαθές; κι εν είν’ καμμιά λύρα, καμμιά σφυρίχτρα;
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Μπρε, καμπά ζουρνά μπιλέμ ντεν έχει.
ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ: Εν είναι…· εν είναι.
ΧΙΟΣ: Παίζουμεν τα κουτάλια, και τραγουδούμεν κιόλας… (προς τον Πελοποννήσιον) Βρε διαβόντρου Μωραΐτη, ε λέτενε κάνα τραγούδι;
ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ: (Καθ’ εαυτόν) Ου να χαθής ντε, μουρλούλιακα… Τι κακό ζακόνι που τ’ όχουνε τούτ’ οι Χιώτες! σα μεθύσουνε μουρλαίνουνται από μίας, και δεν ξέρουνε τι κάμουνε…· Χάσου ντε μουρλέ, αλήθεια κι απ’ αλήθεια!!!
ΧΙΟΣ: (Κεντά τον Πελοποννήσιον με την χείρα του) Και πήτε τώρη, πήτεν, καλέ, πλια ένα τραγούδι… (πετά εν πιάτον, και φωνάζει) Ωχού!!!
ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΟΣ: Κόρακας ντε, μαγκούφη…· μ’ έσκιαξες με τα σκουξίματά σου…· τι σκούζεις σα μουρλός, και με σπρώχνεις; (προς τους άλλους) Να πούμετε όλοι απ’ όνα τραγούδι, για να γλυτώσουμ’ απ’ αυτουνού του μουρλού τα χέργια. (προς τον Χίον) Αρχίνα ντε! κόφ’ το σβέρκο σου!

ΣΚΗΝΗ ΣΤ’
(Καθ’ εις εξ αυτών λέγει και από εν τραγούδι κατά το έθος της πατρίδος του)

ΧΙΟΣ: Και λέτεν να κάμω’ γώ την αρχή; ας πω πλια έναν, μα θα πήτεν κι εσείς ύστερις απ’ όνα (τραγωδεί) «Σ’ ώριον περιβολάκι με τ’ άνθη στολισμένο, μιαν άνοιξι διαβαίνω να παρηγορηθώ. (Προς τους άλλους) Πιάντε το ίσο, διαβόντρου γυιοί, κάμτεν εσείς το γάδαρο…· ω, ω, ω.
ΟΛΟΙ: Ω, ω, ω, ω, ω, ω, ω,
ΧΙΟΣ: (Εξακολουθεί) «Να ξεφαντώσ’ ο νους μου απέ τις λογισμούς μου, γιατί με βασανίζουν τα κάλλ’ οπού θωρώ.
ΟΛΟΙ: Ω, ω, ω, ω.
ΧΙΟΣ: Και κάμτε τόντε καλά το γάδαρο…· ω, ω· εν ηξέρετεν μαθές τα ψαρτικά, πα βου, ζαζά, και ζα να γενήτενε;…. (Εξακουλουθεί) «Θωρώ μιαν περιστέρα, κι επότιζεν τα δένδρη απέ το κρύο νερό». (Ωχού τσάτσα μου κουζουλάθηκα).
ΟΛΟΙ: Ο, ο, ο, ο, ο, ο.
ΧΙΟΣ: Πήτεν τώρη κι άλλος… (προς τον Ανατολίτη) Ελάστεν τώρη εσείς, μισέ χαντζή, πήτεν πλια.(μεγαλοφώνως) Πήτεν…· πήτεν.
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Σώπα ν’ δγιούμε· άι ντελί ζιρζόπ ντικό μου αράντα είναι; χάιντε ας πω πγια. (τραγωδεί) «Τε ν’ αρχινήσω, α ντουντούμ, να σε παινέσω, α κουζούμ. Ντουντούμ όσον κρατ’ ο  σεβντάς το ντούλο σου μην τον ιξεχνάς». (Προς τους άλλους) Τραβούντι, τραβούντι, ιστέ αυτό είναι…· ντεν είναι καλό;… Ηξέρω κι αλλά ακόμα, άμμα φωνή μου πγιάστηκε…· βήχα έχω πολύ…· απόψι ούλη νύχτα γκούχου, γκούχου το πάγαινα…· μεγάλος άστρος βγήκε, εγώ ακόμα έβηχα· κατόλου μάτι μου ντεν εσφάλιξα…· γιόξαμ έλεα τραβούντια όπου ούλοι ν’ απομείνετε ιξεροί απέ το μακάμι. Ίλλεμ ν’ άναι νύχτα, και ν’ άχης φορτωμένες ένα κατάρι καμήλες αράντα, αράντα, κι εσύ απάνου στο γκαϊντούρι να τραβουντίζης και να παγαίνης…· ωχ…· (προς τον Πελοποννήσιον). Ει, Μώραλη πραματευτή…· τώρα ντικό σου αράντα ήρτε, πες το τώρα.
ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΟΣ: (Τραγωδεί) «Πέντε πο, μώρ’ πέντε πο, πέντε ποντικοί βαρβάτοι. Πέντε ποντικοί βαρβάτοι,μου χάλασαν το κρεββάτι. Κι άλλοι τρεις, μωρ’ κι άλλοι τρεις, κι άλλοι τρεις μουνουχισμένοι μου το σιάχναν οι καϊμένοι» (Προς τον Κρήτα) Έλα Κρητικέ, πέσε και συ τώρα ένα. ΚΡΗΣ: (Τραγωδεί). «Έπαρ’ εσύ τη λύρα σου, κι εγώ τον ταμπουρά μου, ν’ ακούσης ντα θα να σου πω, π’ όχω μέσ’ στην καρδιά μου. Όταν σε πρωταγάπησα ήτανε ραμαζάνι, κι εκόλλησ’ η αγάπη μου σα μέλι στο σαγάνι. Πούρι, πούρι, πούρι, πούρι, έχεις κούτελο και μούρη». (Προς τους άλλους). Νάχα δα, ντεντίμ και τη λύρα μου ομάδι, διάλε τον ένα σας π’ ούθελε ν’ άβγη μπροστάς μου.
ΑΛΒΑΝΟΣ: Πω να το λες, ορέ, κι εγώ ψίχα τραγούδιες. (τραγωδεί)«Τρία πουλάκιες κάθουνται, στο Διάκο στο ταμπούργια… τ’ όνα τηράει τη Ρούμελη, γιου…· και τ’ άλλο το Ντερβένιες, το τρι, μωρέ, το τρι, το τρίτο το καλύτερες, ου…· μυργιολογάει και λέει…· πού είσαι…· γιου…· γιόνα, μωρέ γιόνα». (Προς τους άλλους) Πώ ν’ άχες, ορέ, ψίχα και το γιογκάρι να το βάργιες…· πω να το λένε τα- τα- τα κρικόνια, να το-το γλέπεις, ορέ, χαβά.
ΚΥΠΡΙΟΣ: Σαν τ’ άπασιν όλοι, ας πω κι εώ. (τραγωδεί) «Γιομίζζω το γαλλούνιν μου, καπνόν ‘πού το πουντζίν μου, πυρκοολλώ, κι αμάν, αμάν, πυρκοολλώ κι αφτένω το, λαμπρόν, ‘πού το βλαντζίν μου.. αχ μαργιώλλισσα».
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: (φωνάζει) Ντι ι ι ι ι, χάιντε, χάιντε! (καθ’ εαυτόν). Χιώτη, είπα, μέτυσε· άμμα κι εγώ παρακάτου ντεν παγαίνω…· μέτυσα, α τζάνουμ… μέτυσα…· αρτίκ πολλά λόγια ντε τέλει.

ΣΚΗΝΗ Ζ’
Ανατολίτης, Λογιώτατος, έπειτα οι λοιποί

ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: (Προς τον Λογιώτατον σκεπτόμενον) Ολάν, Λογιωτοτώτατε.. .· σιού…· εσένα λέω…· μπε σασκίν σοφτά… Λογιωτοτοτοτώτατε…· ντεν ακούς;… τι συλλογιέσαι ολάν, σαν Αρμένη πετερά του πετάνε; ντεν τραβουντίζεις κι εσύ;
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: Ουκ έμαθον άδειν, ειμή ύμνους.
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Εσύ πες, και πες ύμνος… (προς τονς άλλους) Τζάνουμ, σωπάτε τώρα…·  Λογιώτατο ύμνος τα πη, ν’ ακούσουμε… (προς τον Λογιώτατον) Ντε, να ντγιούμε…· αρχίνησε ντε!!!
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: (Άδει μεγαλοφώνως) ΖΕΥ!!!
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Με τρόμαξες, άνταμ…
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: (Εξακολουθεί) «Ζευ, μακάρων και ανθρώπων συ μόνε γονεύ, ύψιστε σταθμεύ, και διανομεύ…
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: (Καθ’ εαυτόν, εμπαίζων τον Λογιώτατον) Ευ μακαρόνια ευ, ζευ μακαρόνια ζευ…· τζάνουμ, ερίφη καρντιά μακαρόνια τέλει, ντε βαζγκεστίζει.
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: (Εξακολουθεί) «Επίτριψον, επίτριψον, τους σε κακαγορούντας».
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: (Προς τον Λογιώτατον) Τ’ όσωσες; τούτο είναι ύμνος; γιόξαμ έχει κι άλλο ακόμα; άι, κάχπ’ όγλου, αι…· κι εγώ τάρρεψα ύμνος κάτι μεάλο πράμα είναι είπα…· τούτο ένα ζευ μεάλο μεάλο κόπτησε, τρόμαξα· ύστερα αρτίκ ευ, ζευ, μακαρόνια είπες, στα υστερνά τρίψε και κακά είπες… Αφεριμ…· ταμάμ ύμνος…· και του χρόνου… (παίρνει εν κομμάτι μπουρέκι). Έλα τώρα, Λογιώτατε, άνοιξε ιστόμα σου.
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: Ου χωρεί τω στόματί μου.
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Ντε, κιοπόγλου· χωρεί, ντε χωρεί, εγώ τα χώσω…· α…· άνοιξε ιστόμα σου λέω.
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: Ιδού
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Ιντού μιντού ντεν έχει…· κατάπιε το…· ούλο μια βούκα, ντε.
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: Ουχ εκών μεν, καταπιώ δε· και δη τι ποιητέον; ανεκτέον των πάντων.
ΧΙΟΣ: Καλέ σεις, Λογιώτατε, που ξέρετεν τα λιανικά, «Σέντε μέντε κουντουσέντε και των άλλονών μισέντε», ξέρετε ίντα θα πη;
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: Ου
ΧΙΟΣ: Ούσας, κι ο μισέ Περής αντάμα, (προς τους άλλους). Κι ε χορεύγουμεν άματις;
ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΟΣ: Να χορέψουμε.
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Άιντε ντε, σηκωθήτε…
ΟΛΟΙ: Να χορέψουμε… (χορεύουν).
ΧΙΟΣ: (φωνάζων) Βάρτεν κρασί στα ποτήργια να πγιούμενε… (παίρνει εν ποτήριον· προς τους άλλους) Πάρτεν κι εσείς απ’ όνα…· εβίβα…· στην υγειά μας, καλή γεια…· στην υγειά της λευτεριάς. ΟΛΟΙ: (Παίρνουν από εν ποτήριον) Εβίβα!!!
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Σία λευτεριά.
ΑΛΒΑΝΟΣ: Εις υγείαν της, εβίβα της…· χαιράμενοι.
ΟΛΟΙ: (κτυπώντες τα ποτήρια) Εβίβα!!!
ΑΛΒΑΝΟΣ: Για το λευτεριά, ορέ, ζτρου…· ορέ, ζτρου… (κτυπά και αυτός).
ΟΛΟΙ: Εβίβα!!!
(πίνουν).

ΣΚΗΝΗ Η’
Ανατολίτης, Λογιώτατος, Ξενοδόχος (Οι άλλοι σιωπούν καθήμενοι)

ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: (Προς τον Λογιώτατον) Εσύ γιατί ντεν εχόρεψες καλά;
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: Ουκ έμαθον ορχείσθαι.
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Μάτε τώρα…· να, σήκω ένα σου ποντάρι, χτύπα άλλο σου ποντάρι, γένηκε χορός,
πάει λέοντας.
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: Έα με… (προς τον Ξενοδοχον) Άξον μοι νηφοκοκκόζωμον.
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Ντεν ντρέπεσαι εσύ, κοντζά μου Λογιώτατο, νύφη τελείς; πού ν’ αυρούμε τώρα νύφη για; (προς τον Ξενοδόχον) Έλα, έλα, μισέ Μπαστιά, Λογιώτατο νύφη υρεύει.
ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ: (Προς τον Λογιώτατον). Καλέ σεις, εν ντρεπούστενε να λέτεν πως θέτενε νύφη; και πού να σας την ευρούμεν τώρη;
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: Ουχί, αλλά νηφοκοκκόζωμον είρηκα.
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: ‘Ει, ιστέ, νύφη κοκόνα για; ένα ζουμί έχει παραπάνου.
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: Ουκ έγνωκας, αγράμματε.
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Εγώ γράμματα ντε ξέρω, αμμά, νύφη κοκόνα υρεύεις, καλή ντουλειά ντεν είναι…· ετούτο καταλαβαίνω τι τα πη.
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: Ω αναλφάβητε άνερ!!! και δη ζωμόν, έφην, του κόκκου, ον υμείς οι βάρβαροι καφέ καλείτε.
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Καφέ τέλεις;
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: Έγωγε
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Έγωγες να γένης.. .· και ντε λες έτσι, μόνε λες νύφη και κοκόνα; πολύ σασκίνη άντρωπο είσαι· ατζαΐπικο, μπουταλά είσαι, να μη σε κακοφανή… Εγώ έτσι σασκίνη άντρωπο ντεν είδα ακόμα…· καρντιά του τέλει καφέ, και να υρεύη κοκόνα νύφη…. Ακόμα να δγιούμε τι τα υρέψης λοής κοπής ανάποντα πράματα.

ΣΚΗΝΗ Θ’
(Ο Ανατολίτης καθ’ εαυτόν, παρατηρών τους άλλους)

ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Ε!!! Χιώτη μέτυσε, κοιμάται· Μωραίτη λογαριάζει…· Κυπριώτη συλλογιέται…· Κηρτικό τσιμπούκι πίνει…· Λογιώτατο γράφει… Άμμα Αρβανίτη ντουλειά καλά ντεν παγαίνει… Να, να… γούρλωσε μάτια του, τρίζει δόντια του, τρίβει μουστάκι του…· άλλα αλέμ καβγκά τα κοπαρντίση γιατί κουρουλντίστηκε… Πολύ φοβούμαι· Αρβανίτη καυγκατζή άντρωπο είναι… Το κάμει α!!

ΣΚΗΝΗ Ι’

(Ο Αλβανός μεθυσμένος μαλώνει με τον Κρητικόν, πυροβολεί με την πιστόλαν και τον πληγώνει πολλά ελαφρά εις τον βραχίονα) Αλβανός, Κρης, Ανατολίτης

ΑΛΒΑΝΟΣ: Ορέ Κρητικά, ορέ…· πρα…· εσύ, εσύ, ορέ Κρητικά!…· πω, το γουρουνίζεις εσύ εμένα, ορέ το πα-πα-πα, το παλουκάρι;
ΚΡΗΣ: Δεν κατέχω ετσά πράμα, μηδέ κατέχω σε πουρί, Θιός κι η ψυχή μου.
ΑΛΒΑΝΟΣ: Πώς, ορέ, να το λες έτσι, εσύ, ορέ, εσύ, π’ ούρτες, ορέ, εγώ στο-στο-στο Κρήτη, ορέ; κι έρριχνες, εγώ, ορέ, εγώ, το-το-το τουφεκιές σα-σα-σαν το βροχάδες;.
ΚΡΗΣ: Είπα σου το δα μαθές, δε σε κατέχω, ντεντίμ, διάλε τα πάσπαλα που θα θέσω στον άδη. ΑΛΒΑΝΟΣ: Πρα, πώς το κάνεις έτσι, ορέ, που δεν το γουρουνίζεις; πω, σε γουρουνίζω εγώ…
ΚΡΗΣ: Κατέχω δα σε, ντεντίμ, τώρα, π’ ούρθες κι έφαγες τα κουράδια μας.
ΑΛΒΑΝΟΣ: (Με θυμόν) Τφου, αλά μπελιάβερσιν…· ποιος, ορέ, να τρως κουράδιες;
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: (Καθ’ εαυτόν) Ε!…· καυγκά τώρα σα μόσκο τα μυρίση.
ΚΡΗΣ: Και γιάντα δα, ντεντίμ, ψώματ’ άναι δα, που δεν αφήκατε κουράδια στην Κρήτη;
ΑΛΒΑΝΟΣ: Άιντε να χάνεσαι, πίθε μούτη. (Τρίζων τους οδόντας) Ποιος, ορέ, τ’ όφαγες κουράδιες; ΚΡΗΣ: Εσύ δα, μαθές, κι οι σύντροφοι σου, ντεντίμ, και ολιάς.
ΑΛΒΑΝΟΣ: (Τον πτύει) Τφου, τεταχίνιε.
ΚΡΗΣ: (Τον πτύει), Τφου…
ΑΛΒΑΝΟΣ: (Τον πτύει) Τφου, και συ μούτη… (εβγάζων την πιστόλαν) Να, ορέ, ποιος να τρως κουράδιες… (πυροβολεί, και φεύγει).
ΚΡΗΣ: Ω, ω, ω· διάλε τσ’ αποθαμμένοι σου και τσ’ απομεινάροι σου· μ’ εσκότωσες εδά.
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Ντεν είπα εγώ; Ιστέ, Αρβανίτη χουνέρι του έκαμε. (τρέχει προς τον Κρήτα) Πού χτύπησε; ιστέκα, ιστέκα· (βλέπει την πληγήν) ε!…· ζαράρι ντεν έχει, τίποτα…· μη φοβάσαι…· σήκω, σήκω, (τον σηκώνει ολίγον).

ΣΚΗΝΗ ΙΑ’
(Ο Ξενοδόχος ακούσας τον κρότον τον πιστολίου, τρέχει φωνάζων και οδυρόμενος)

ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ: Ουγού, ουγού, ουγού…· ουγού διαβόντρου γυιοί…· αλλοί, αλλοί, αλλοί μου του κακόσορτου, ίντ’ αν τούτο π’ ούπαθα…· αλλοί…. (προς τον Χίον κοιμώμενον) Καλέ σεις, μισέ Μπουρλή, κοιμούστεν καλέ;
ΧΙΟΣ: Ίντα πάθετεν;
ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ: Φονικό, διαβόντραυ γυιέ, φονικό…· κι ε ξυπνάτεν πλια.
ΧΙΟΣ: Και π’ ούν’ το άματις το χειμωνικό;
ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ: Καλέ διαβόντρου κουλούκι, εγώ λέγω σας φονικό, κι εσείς ονειρευγούστεν χειμωνικό; εν ξυπνάτε τώρη, να δγήτεν τα αίματα;
ΧΙΟΣ: Πιταού κι ήγλεπά το στ’ όνειρο μου….· και ποιος να σας χαρώ, ήκαμέν το;
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Αρβανίτη χτύπησε Κηρτικό.
ΧΙΟΣ: Και π’ ούν’ τος τώρη Αρβανίτης;
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Έφυγε…· χου…· αν το πγιάσης.
ΧΙΟΣ: Ουγού, ουγού, ίντα δουλειές π’ ουπάθαμεν. Ίντα να τον κάμωμεν τώρη τον Κρητικόν;
ΚΥΠΡΙΟΣ: Να το γιατρέψουμε.
ΧΙΟΣ: Και ποιος να τόνε γιατρέφη, να σας χαρώ;
ΚΥΠΡΙΟΣ: Εγώ το γιατρεύω… Φέρτε ξύδιν, λάδιν, ρακίν, στουπίν, μαστίχιν, και ένα σαχάνιν άψετε και λαμπρόν στη φουκούν, να το κάμω μεχλάμιν, να να τ’ αλλείψω το γιαράν του.
ΧΙΟΣ: (προς τον Ξενοδόχον) Μισέ Μπαστιά!…· ακούσετέν τα; φέρτεν τα…
ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ: Οχονούς φέρνω σάς τα· μα εν κάμνει, να σας χαρώ, ν’ άναι δω ο Κρητικός…· να τον σηκώσουμ’ απ’ εδώ.
ΚΡΗΣ: Δεν μπορώ κια ολιάς να πουρήσω, Θιός κι η ψυχή μου.
ΚΥΠΡΙΟΣ: Σε καβαλλάμε στον άππαρο.

ΣΚΗΝΗ ΙΒ’
(Ο Ξενοδόχος εισέρχεται έντρομος, και ειδοποιεί τους άλλους, ότι έφθασεν η Αστυνομία)

ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ: Καλέ σεις, καλέ σεις…· ουγού…· πλάκωσεν η Αστυνομία, πλάκωσε… Να…· έρχεται…· έρχεται…· αλλοί μου, αλλοί, αλλοί!!… Ίντα να σε κάμω τώρη; ήσβυσα πλια ο κακόσορτος…· ήσβυσα.

ΠΡΑΞΗ 2η

ΣΚΗΝΗ Α’

(Ο Αστυνόμος, συνωδευμένος μετά των στρατιωτών, εισέρχεται κι εξετάζει)
Αστυνόμος, Ξενοδόχος, Κρης

ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Φέρμα γιαμά…· μη φυγή κανείς…· είστε ούλοι α ντιλίτο κριμινάλε. (προς τους στρατιώτας) Μουρέ Γεράσιμε, Αντζουλή, Διονύσιο!!!…· βάλτε τσι ούλους ετούτους α πάρτε να τσι εζαμινάρω σεπαραταμέντε· (προς τον Ξενοδόχο) Πού είναι γιαμά εκειός ο λαβωμένος;
ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ: (Τρέμων) Ορίστε εδώ… (δεικνύει τον Κρήτα)
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: (Εξετάζει τον Κρήτα) Πινομή σου, μουρέ;
ΚΡΗΣ: Ω πονεί με· ναίσκε, ντεντίμ, πονεί με.
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Πινομή σου, μουρέ; τ’ όνομα σου διάολλε;
ΚΡΗΣ: Μανόλιας Δασκαλάκης.
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Και πού ‘θε είσαι γιαμά
ΚΡΗΣ: Απέ τη Γκίσσαμο.
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Και πού στο διάολλο είναι αυτό το Κίσαμμο;
ΚΡΗΣ: Επά δα… · στην Κρήτη.
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Και δε λες π’ ούσαι Κρητικός, ν’ άμπ’ ο διάολλος μέσα σου; και ποιος μουρέ, ποιος σε χτύπησε;
ΚΡΗΣ: Ένας Λιάπης.
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Και π’ ούν’ εκειός ο Λιάπης; ΚΡΗΣ: Δεν τον κατέχω το σκυλάπιστο, πούρησε. ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Και πού, μουρέ, πού σε βάρεσε;
ΚΡΗΣ: Στη χέρα ντεντίμ· ω…· φέρτε μου δα τον ξαγορευτή να με ξαγορέψη να ξεμυστέψω.
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Και πώς σε βάρεσε, μουρέ; α κάζο πενσάτο;
ΚΡΗΣ: Δεν κατέχω φράγκικα.
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Μουρέ, α κάζο πενσάτο;
ΚΡΗΣ: Είπα σου το, δεν κατέχω ντα μου λες, Θιός…

ΣΚΗΝΗ Β’

Ο Αστυνόμος καθ’ εαυτόν

ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Λ’ αφάρ ζε σέριο, και δεν μπορώ να τσι εζαμινάρω εζαταμέντε… Μα τάντο μπάστα…· τσι έβανα όλους α πάρτε, και θα κάμω τσι εζάμινες σεριαμέντε, ώσπου ν’ αύρω την γκάουζα, και να μάθω καλά, αν είναι κάζο πενσάτο, επόι να τσι ακουζάρω στη Διοίκησι, και να κάμω τα άττα μου κόμε σι ντέβε, κατά πώς μου μεριτάρει στο οφφίτσιό μου… Και δεν μπορώ να κάμ’ αλλιώς γιατί θα δισπρετζάρω το ονόρε μου. (προβαίνει εμπρός)

ΣΚΗΝΗ Γ’

Ο Αστυνόμος, ο Ανατολίτης και οι στρατιώται

ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Π’ ούναι, μουρέ, εκειός ο Λιάπης;
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Λάπη ποιο είναι; σακίν Λάπη Αρβανίτη είναι; εκείνο υρεύεις; Πάει…· χου…· π’ ούντο τώρα Αρβανίτη;… αν το πιάσης.
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: (Προς τον Ανατολίτην) Έλα δω εσύ γιαμά…
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Ιστέ, ήρτα…· τι τέλεις εμένα;
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Πινομή σου;
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Τι τα πη πινομή σου;
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Τ’ όνομα σου, μουρέ;
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Α… όνομα μου; όνομα μου, Χατζή Σάββα, ντούλο σας.
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Η πατρίδα σου;
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Πατέρα μου; πατέρα μου Χατζή Μουράτη λέανε…· εκείνο πετάνε, τι το τελείς τώρα;
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Οχι, μουρέ, ο τόπος σου.
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Α, βιλαέτι μου; βιλαέτι μου Καΐσερλη είναι.
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Και π’ ούν’ αυτό το Καΐσερλη;
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Άι Βασίλη τόπο είναι, Γκαισαρείας, Γκαπαπντοκίας. Ντε ξέρεις εσύ;
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Κι είσαι γιαμά απ’ τ’ Άι Βασιλειού τον τόπο; για δ’ αύτο είσαι και χαντζής…· ν’ άμπ’ ο διάολος μεσ’ στην καβούκα σου… Και πες μου μουρέ εσύ, πώς εγίνηκε ο λαβωμός του Κρητικού;
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Να, ιστέ, τρώγανε, πίνανε…· Αρβανίτη μέτυσε φορτώτηκε Κηρτικό…· Κηρτικό είπε αρβανίτη (ντρέπουμε να πω, τιμή στα μούτσουνά σου) κουράδια είπε. Αρβανίτη είπε, να φας εσύ· σάνκιμ, Κηρτικό να φάη, κατάλαβες;… Κουράδια μουράδια λέοντας, καυγκαλαστίσανε….· καυγκαλαστίσανε, Αρβανίτη τράβηξε πιστόλα, μάνι-μάνι έσφιξε Κηρτικό απάνου, γιαραλάντισε κομματάκι χέρι του…· ούλο ούλο καυγκά ιστέ, αυτό είναι….
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Να με πάρουν οι διαόλλοι κι αν κατάλαβα τίποτσι… · (προς τον Ανατολίτην) Και
πώς, μουρέ, και πώς; μπα κι ήτανε α κάζο πενσάτο;
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Αρτίκ πινσάτο-μινσάτο, εγώ ντε ξέρω· Αρβανίτη χτύπησε Κηρτικό, βέσσελαμ.
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: (Με θυμόν) Και μίλλειε, μουρέ, ρωμαίκα, παλιότουρκα!
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Ει….· εσύ γιατί μιλάς φιράγκικα για; σάντο μάντο, φόρτο φούρτο; ιξέρω εγώ φιράγκικα; εγώ ρωμαίικα λέω, ντεν καταλαβαίνεις, εγώ φιράγκικα ντε ξέρω, πώς να γένη για; τι να γένη, α τζάνουμ…· εσύ εύρε το κολάι του πγια, να καταλάβης…· εγώ σάστισα κι απόμεινα… Αλλο τίποτα εγώ ντε ξέρω.
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Πες μου, μουρέ, καλά την εζάμινά σου, γιατί κακόρικε, θα πας α ρέστο.
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Αν μπορής, κατάλαβε τώρα. (Προς τον Αστυνόμον) Άνταμ…· εγώ σε είπα…· ζάμινα μάμινα, ρέστο μέστο, φόρτο φούρτο, σάντο μάντο, κουκούτσι, ντεν καταλαβαίνω τι τα πή… Ούλο ούλο καυγκά τι ήτανε, είπα…· πάει λέοντας…· άκουσες τώρα; ιστέ, ρωμαίκα το είπα αρτίκ, και τώρα ντεν κατάλαβες; ποτέ σου ντε τα καταλάβης…
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: (Με θυμόν) Α ρέστο κανάγια, α ρέστο…(προς τους στρατιώτας) Πάρτε τον αυτόνε α ρέστο…
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Ιστέκα να ντγιούμε…· τι τα πη α ρέστο;
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Στη φυλακή θα πας.
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Χάψι;
ΣΤΡΑΤΙΩΤΗΣ: Ναι.
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Έι, ύστερα; εγώ τι έκαμα, άνταμ, να πάγω χάψι; εγώ ντεν χτύπησα Κηρτικό, εγώ πιστόλα μιστόλα ντεν έχω, εγώ ντουλειά μου κύτταζα, τσουμπούσι έκαμνα…· να, πγιάσε Αρβανίτη, κρέμασ’ το μπιλέμ όχι βάνεις εμένα χάψι…· ταμάμ.
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Εσύ θα πας α ρέστο, γιαγουρτοβαφτισμένε, παλιό-τουρκα.
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Ταμάμ Αστρονόμο…· άφεριμ…· βρίζει κιόλας… Εγώ Τούρκο ντεν είμαι· χριστιανό ορτόντοξο είμαι…· χατζή άντρωπο είμαι· ιψέματα ποτές μου ντε λέω…· χιτς ποτές άντρωπο βαφτίζουνε με γιογούρτι; τόσω χρονώ γένηκα, ακόμα ντεν άκουσα που βαφτίζουνε με γιογούρτι…· Άιντε να ντγιούμε τι τα πης ακόμα…· αγάλια, αγάλια τα πης αύριο με μποζά βαφτίζουνε…· ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: (Με θυμόν). Α ρέστο, α ρέστο…
ΣΤΡΑΤΙΩΤΕΣ: (Τον παίρνουν)

ΣΚΗΝΗ Δ’
(Ο Αστυνόμος εξετάζει τον Λογιώτατον) Αστυνόμος, Λογιώτατος, Γραμματεύς της Αστυνομίας, στρατιώται

ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: (Προς τους στρατιώτας) Φέρτε μου, μουρέ, εκειόνε με την σκούφια… (τον φέρνουν προς τον Λογιώτατον) Πινομή σου;
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: Επώνυμον μεν φέρω Κωνωπίδης, κέκλημαι δε Κλειτομένης.
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Όρσε ονόματα…· και πού να θυμάται κανείς, καλότυχε, τέτγοια ονόματα που βγάλανε τώρα… (Προς τον Λογιώτατο) Και πούθε είσαι γιαμά;
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: Κώος
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Και πού στο διάβολο είν’ αυτό το Κώος;
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: Το τουρκιστί Στάνκιοϊ λεγόμενον.
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Και πες δα π’ ούσ’ απέ την Κω, ξαφνικό να σ’ ούρθη…· και τι τέχνη κάμεις;
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: Τέχνην μεν ουδαμώς· επιστήμων δε μάλα.
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Ας είν’ κι επιστήμη· μπα κι είσαι γιατρός;
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: Ούμενουν, αλλά ρήτωρ, Λογικός, Γραμματικός, Μαθηματικός, και τα λοιπά και τα λοιπά…
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Μαρ’ μπα κι είσαι Λογιώτατος;
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: Ναι μην….· και εκ των ως επί το πολύ λεγομένων ενδοξοτέρων λογίων.
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Μουρέ γεια σου Λογιώτατε!!! Και πες μου δα γιαμά, εσύ που ξέρεις τσι ελληνικούρες, πώς εγίνηκε ο λαβωμός του Κρητικού;
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: Ουχ εκών μεν, είπω δε…Ετύγχαναν τήμερον πεινών την εσχάτην πείναν και δη έδοξέ μοι πορευθήναι εν τω εδωδιμολεσχοοικητηρίω και κορεσθήναι… Απελθών ουν, εύρον και συνδαιτυμόνας πλείστους αυτόθι συνευωχουμένους…· και δη τοίνυν έδοξεν αυτοίς, την εφημερίδα αναγνούσιν, ευθυμητέον είναι την της Ελλάδος παλιγγενεσΐαν… Τοιγαρούν εσθιόντων, πινόντων, αδόντων, υμνούντων και ορχουμενο-ευφραινομένων…
ΓΡΑΜΜΑΤΕΥΣ: Επύκνωσες, Λογιώτατε, την ατμοσφαίραν από γενικάς απολύτους.
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: Άφνω ο Αλβανός μετά του Κρητός εμαχεσάτην.
ΓΡΑΜΜΑΤΕΥΣ: Να δα κι ένας δυϊκός αριθμός!!!
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Να, ν’ άμπ’ ο διάολλος μέσ’ στσι ελληνικούρες σου, παλιολογιώτατε… ανάθεμα κι αν κατάλαβα τι μου λες, μα την πίστι μου… (προς τον Γραμματέα) Γράφε τα εσύ, μουρέ, καλά ετούτα ούλα που λέγει, κακόρικε, (;) γιατί θα τα στείλουμε στην Ακαντέμια τση Μπάντοβας να μας τα ξηγήσουνε οι προφεσσόροι, μα τσ’ άγιους Πάντες… (προς τον Λογιώτατον) Και λέγε δα, λέγε, συφορά στην καλλαμάρα σου.
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: Και δη ο μεν Κρης τους οίας, κουράδια καλών, ο δ’ Αλβανός τούμπαλιν το σκωρ ενενόει, αναστάς ο Αλβανός κάκτανε τον Κρήτα.
ΓΡΑΜΜΑΤΕΥΣ: Εσολοίκισες
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: (Προς τον Γραμματέα) Τι δη καινόν ή ξένον είγε σεσολοίκηκα; και γαρ και Δημοσθένης, άλλοι τε πολλοί ξυγγραφείς εστίν ότε τω σολοικισμώ χρώνται ευφραδείας χάριν.
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: (Προς τον Γραμματέα) Κι άφ’ τόνε το χριστιανό να πη γιαμά την εζάμινά του… Λέγε συφορέλλια σου, λέγε.
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: Και δη, σου μεν εξετάζοντος μαθείν την αλήθειαν, εγώ σοι ταύτα πάντα αληθώς φράζω, ίνα ποίησης ο βούλεσαι.
ΓΡΑΜΜΑΤΕΥΣ: Εβαρβάρισες.
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Και δεν κατάλαβες αν ήτανε κάζο πενσάτο;
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: Ουκ οίδα την των Ιταλών διάλεκτον… · τούτο δη μόνον γινώσκω, ότι η λέξις κουράδια παράγεται εκ του κείρω, καρώ, κέκαρκα, κέκαρμαι ο μέσος παρακείμενος· γίνεται καρμάδιον, και τροπή του α εις ε ψιλόν, γίνεται κερμάδιον προσθέσει δε του ιώτα, κειρμάδιαν, και αφαιρέσει του μ, κειράδιον, τροπή δε του ε εις ο και του ι εις υ ψιλόν, γίνεται κουράδιον, δι’ ου οι Κρήτες καλούσι τα πρόβατα, ή τας αγέλας, εκ του κείρεσθαι αυτά παραγομένης της λέξεως… Και δη έγνως νυνί;
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Μουρ’ εγώ δε σ’ αρωτώ τη Γραμμάτικα, και με λες τσι αόριστους, τσι περσυντέλικους, και ούλα τα τέμπα…· ω συφορά μου! σ’ αρωτώ να με πης, αν ήτανε κάζο πενσάτο ο λαβωμός του Κρητικού…· ορίστε τώρα· τι να βγάλω απέ τούτην την εζάμινα; μηδέ το έψιλό σου κατάλαβα, μηδέ το ύψιλό σου. (προς τον χορόν) Αυτός μάτια μου, είν’ απ’ εκειούς τσι λογιωτάτους που ξηγούνε τσι μηναίοι και τσι ψαρμοί του Δαβί, κι οπού ξέρουνε ποτές είναι τση άγιας Άγκατας, και τ’ άι Κούκου, και δεν γλέπεις άλλο σε δ’ αύτους, μόνε μια καλλαμάρα σαν πιθάρι, και μια πένα σαν ντούμπανο. Και τ’ είν’ αυτός; Λογιώτατος…· ω ντζόγια μου!!! γιατί ξέρει γιαμά να ξηγάη τσι συναξαριστάδες…· ναι, ναι, στη μπίστι μου δε σας μπαρτζολετάρω. (προς τον Λογιώτατον) Και πες μου δα, που να κάτσουν ούλοι οι διαόλλοι στη σκούφγια σου…· ήτανε κάζο πενσάτο; (ευθύς προς τον Γραμματέα) Ξηγά το συ, μουρέ διάολλε, ρωμαίκα (;) να το καταλάβη…
ΓΡΑΜΜΑΤΕΥΣ: Εκ προμελέτης.
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Κι άμα για να ξέρη κανείς ετούτες ούλες τσι λέξες, πρέπει να έχη εκειό το μεγάλο βοκαβολλάριο τση Κρούσκας, οπού είναι σα μια κασσέλλα, και να προβατή μέσ’ τσι πιάτσες τση Ελλάδας, ν’ άχη κι ένα βαστάζο κοντά, για να ξηγάη ούλα ετούτα τα τέρμινα… (προς τον Λογιώτατον) Εκατάλαβες τώρα, μουρέ διαόλλου σκολλάρο, τι θα πη κάζο πενσάτο;
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: Νυν έγνων εξεικασάμενος εκ της λέξεως το πράγμα…· και δη σε πληροφορώ ότι ουκ ην εκ προμελέτης το δράμα, αιφνίδιον δε μάλλον, και πείσθητι τοις εμοίς λόγοις.
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Α ρέστο και συ, μπιρμπάντε, που μας εσεκάρισες με τσι μετοχές σου, και με τα απαρέμφατά σου… (προς τους στρατιώτας) Πάρτε τόνε μουρέ, κι αυτόνε α ρέστο.
ΣΤΡΑΤΙΩΤΕΣ: (τον παίρνουν.)

ΣΚΗΝΗ Ε’

(Ο Αστυνόμος, καθ’ εαυτόν)

ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Μουδ’ αφ’ τον παλιότουρκα εκειόνε, μουδ’ αφ’ το σκολλάρο τούτονε με τσι ελληνικούρες του μπόρεσα να εζαμινάρω τίποτσι…· μα απ’ εκειόνε το Μουραΐτη, κάτι θα βγάλω, γιατ’ είναι φτακαθαρισμένος, και θέλ’ απείκασε, νον ζε δούπιο, αν ήτανε το χτύπημα κάζο πενσάτο… Μα πρέπει να ‘ναι ασολουταμέντε…· νον ζε κάζο.

ΣΚΗΝΗ ΣΤ’
(Ο Αστυνόμος εξετάζει τον Πελοποννήσιον)
Αστυνόμος, Πελοποννήσιος, Γραμματεύς, στρατιώται

ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: (Προς τους στρατιώτας) Φέρτε, μουρέ, εκειόνε το Μουραΐτη… (τον φέρνουν· προς τον Πελοποννήσιον) Πινομή σου;
ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΟΣ: Πούλος Πουλόπουλος.
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Και πούθε είσαι γιαμά;
ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΟΣ: Απ’ την Πελοπόννησος.
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Και πες δα κακόρικε π’ ούσαι απέ το Μουρία… Και τι τέχνη κάμεις;
ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΟΣ: Έμπορος.
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Και τι θα πη, μουρέ, έμπορος;
ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΟΣ: Πραματευτής.
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Όρσε κ’ εσύ διάολλε…· έμαθες και συ τσι ελληνικούρες.
ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΟΣ: Τήρα δω, κυρ Αστρονόμο, είμαι Έλληνας, ακούς με, και πρέπει να μιλώ με μάθησις.
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Και πώς εγίνηκε ο λαβωμός του Κρητικού;
ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΟΣ: Να σ’ ορίσω, κυρ Αστρονόμο μου, δε ξέρω, εγώ έφερα να πουλήσω καμπόσα λαγοτόμαρα, καμπόσ’ αλούπια, τυριά, βούτυρα, και τραχανά· είχα στείλει και τον  παραγυιό μου με κάμποσες γίδες στέρφες π’ ούχα στην παλιόστανή μου, και τα πούλησα όλα, κι έκαμνα το λογαρισμό μου… Σα με τσούκλωσε η πείνα, ήρθα να την τυλώσω στη λοκάντα, ηύρα και την αφεντιά τους εδώ, κι είπαμε να κάμουμ’ ένα γλέντι…· και να σ’ ορίσω, γλεντάγαμε όμορφα και καλά -σα θε ν’ άρθη το μαγκούφι, έρχεται- ο Αρβανίτης τ’ όβαλε στη μπουρίνα, πγια θα το φέρ’ ο διάτανος, και στα καλά καθούμενα, τσακωθήκανε με τον Κρητικό… Το τσάκωμά τους τι ήτουνα, να σ’ ορίσω, δε ξέρω τι ήτουνα…· δεν έβαν’ αυτί ν’ αγκρουμαστώ καλά καλά… Εγώ, ακούς με, τόσο τόσο δε συλλογιούμαι για ξένες έννοιες…· τήρα δω, το νιτερέσο μου κυττάζω, κι άρα πάρα, ήλιος…
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Μωρ’ εγώ δεν εκατάλαβα τίποτσι απ’ αυτήν την ιστορία που με είπες, μα τη Φανερωμένη!!
ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΟΣ: Εγώ, κυρ Αστρονόμο μου, σε τα κουβέντιασα τα πάσα πάντα της υπόθεσις…· τους είδα που τσακωθήκανε, μα δεν είχα τόσο το νου μου σε δ’ αυτούς… · φωτιά να τους κάψη κι εκείνους και τα μάγγανά τους.
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Ω διάολλε και συ με τα ιντρέσσα σου…· οι άνθρωποι γιαμά σκοτωνούτανε, και συ συλλογιούσουνε το νιαούρτι σου, τον ταρνανά σου, το γάλα σου, τσι αλεπούδες, και τσι γίδες σου… Και δε με λες γιαμά, π’ ούσαι πλιο ραφινάτος απέ τσι άλλους, αν ήτανε κάζο πενσάτο; ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΟΣ: Για κάζο, ήτουνα, και μεγάλο κάζο…· μα δε ξέρω, πεντσάτο ήτουνα, τι ήτουνα.
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Το καταλαβαίνω, μουρέ, που ήτανε κάζο, και το γλέπω, διάολλ’ έπαρέ σε κι εσένα.. .· μα άλλο είναι το κάζο ατσιντέντε, κι άλλο είναι το κάζο πενσάτο… Ετούτο τι ήτανε; ετούτο θέλω να με περσουαδέρης.
ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΟΣ: Ατσιντέντε
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Και τι θα πη ατσιντέντε;
ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΟΣ: Ξέρω γω; να, άξαφνο θα πη, στοχάζουμαι· δεν είν’ έτσι;
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Ναι, μουρέ, γεια σου κακόρικε…· εσύ καταλαβαίνεις γλέπω τον κόσμο…· μουρέ γεια σου Μουραΐτη!!… Και πες με τώρα, σα ξέρης το ατσιντέντε, θα ξέρης και το πενσάτο…· νον ζε δούπιο.
ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΟΣ: Αυτούνο δεν το ξέρω.
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: (Προς τον Γραμματέα) Πώς του τ’ ώπες εού τ’ αλλουνού, μωρέ;
ΓΡΑΜΜΑΤΕΥΣ: Εκ προμελέτης.
ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΟΣ: Αυτούνο είναι βαθύ ελληνικό, και δεν το πεικάζω.
ΓΡΑΜΜΑΤΕΥΣ: Προμελετημένον
ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΟΣ: Τίποτες…· μηδ’ αυτούνο.
ΓΡΑΜΜΑΤΕΥΣ: Αν το είχεν εις τον νουν του πρωτύτερα να το κάμη ο Αρβανίτης.
ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΟΣ: Τήρα δω, μηδέ στο μυαλό του μέσα ήμουνα, μηδέ τον αρώτησα… Ποιος τους ξέρει πάλ’ αν ήντουσάνε οχτρεμένοι απέ μπροστύτερα.
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: (Καθ’ εαυτόν) Ω διάολλε ρισπόστα!!! (προς τον Πελοποννήσιον). Και δεν ξέρεις άλλο τίποτσι;
ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΟΣ: Όσκε…· όλη μου η κουβέντα αυτούνη είναι· τούτο ξέρω μοναχά, οπ’ όσμιξα κι εγώ μ’ ένα σωρό μαγκούφηδες.
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Α ρέστο και συ, μισότουρκα, με τσι γίδες σου, με τσι αλεπούδες σου, και με τσι ταρνανάδες σου.
ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΟΣ: (Με θυμόν) Δεν πάγω.
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Και γιατί, μουρέ; δεν ατζιτάρεις γιαμά να πας α ρέστο, γιατ’ είσαι λογοθέτης; ξαφνικό να σ’ ούρτη!!!
ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΟΣ: Αγκρουμάσου κυρ Αστρονόμο· έχω υπόληψις και φιλοτιμίγια κ’ είμαι Έλληνας ελεύθερος· κι ακούς με, όφκολα όφκολα δε με φυλακώνεις, γιατί κάμω μια διαμαρτύρησι στη Διοίκησις και στο Βουλεπτικό, να ξέρης…· ακούς με;… Κρίνε με πρώτα, κι ανισωστάς κι έχω φταίξιμο, τότες βάλε με και στη φούρκα..
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Α ρέστο κανάγια!!! (προς τους στρατιώτας) Πάρτε τόνε κι αυτόνε γιαμά μαζί με τσι άλλους.
ΣΤΡΑΤΙΩΤΕΣ: (Τον παίρνουν).
ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΟΣ: Όπ’ ανακατώνεται με τα πίτουρα, τον τρων οι κόττες.

ΣΚΗΝΗ Ζ’
(Ο Αστυνόμος εξετάζει τον Κύπριον) Αστυνόμος, Κύπριος και στρατιώται

ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: (Προς τους στρατιώτας) Φέρτε μου, μουρέ, εκειόν τον άλλονε.
ΣΤΡΑΤΙΩΤΕΣ: (Φέρουν τον Κύπριον)
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Τ’ όνομα σου;
ΚΥΠΡΙΟΣ: Σολομώς.
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Άλλος διάολλος ετούτος… (Προς τον Κύπριον) Μπα κι είσαι στοκοφίσι; κι απέ πού είσαι;
ΚΥΠΡΙΟΣ: Απέ την Τζύπρον είμαι.
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Και πες μου δα εσύ, πώς εγίνηκε ο λαβωμός του Κρητικού;
ΚΥΠΡΙΟΣ: Οι Κρητιτζοί μιλλούσιν τα λωά τα λόια τους και την αχελομαλλούσα, λέσιν τη νύφη, το λαμπρόν, λέσιν το φωτιά, τον άππαρο, λέσιν τον χτήμα, και τες κουδέλλες, λέσιν τες κουράδια… Κι είπεν του ο Κρητικός τ’ Αρβανίτην, π’ ούφαες τα κουράδια, τις κουδέλλες, τ’ αρνιάν που λέσιν στον τόπο μας· κι Αρβανίτης είπεν του, να τα φάης εσύ, και πήκασιν καλαππαλλίκιν…· κι  Αρβανίτης έρριξεν το πιστόλλιν του, και χτύππησεν το Κρητικόν στο χέριν του, και γίνηκεν πανναήριν… Είπα τους να τον γιατρέψψω εώ, κι ήψα λαμπρόν στη φουκούν, για να κάμω άμπλαστρο ν’ αλλείψω το γιαράν του…
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: (Τον αντικόπτει) Άλτρος κάβος κονταρέμος… Άλλα με λες και συ, ξαφνικό να σ’ ούρτη, μπρε στοκοφίσι, σολομώ!… Και πού να καταλάβω τσι κορδέλλες, τα μπιλάστρα σου, το λαμπρό σου, και τσι λέξες σου ούλες, που μου σαλτάρησε το τσερβέλλο ούλο;… Ας είναι δα…· και τι τέχνη κάμεις;
ΚΥΠΡΙΟΣ: Είμαι γιατρός, και διάβαζω τη σολομονική.
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Ω διάολλε!!! και ξέρεις, μουρέ στοκοφίσι, να κιαμάρης τσι διαόλλους; και δε σ’ τ’ αβερτήρανε οι διάολλοι το κάζο ετούτο πρι μου γένη; όρσε και συ πέντε φάσκελλα στη σολομονική σου μέσα, διαόλλου σολομώ… Λέγε μου τώρα γιαμά, μπα κι ήτανε κάζο πενσάτο;
ΚΥΠΡΙΟΣ: Φράντζικα δεν καταλααίννω… · κι εσείς οι Φράντζοι, εκατάλλαες, είστεν λωοί αθρώποι, και λωά λέτεν τα κι εσείς τα λόια σας, και δε σας καταλααίννει κανείς.
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Α ρέστο κι εσύ, διαόλλου στοκοψίσι, α ρέστο… (προς τους στρατιώτας) Πάρτε τόνε, μουρέ, κι αυτόνε το σολομώ, μαζί με τσι άλλους.
ΣΤΡΑΤΙΩΤΕΣ: (Τον παίρνουν)
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Μουρ’ ακούτε γιαμά στη μπίστι σας όνομα;… σολομώ;… (απορεί) Ναι, μουρέ, να με σκοτώσουνε, πρώτη βολά τ’ ακούγω…· αύριο θ’ ακούσουμε και κανένα μπακαλάο ασολουταμέντε… Και δεν είναι μιράκολλο ν’ ακούη κανείς τέτγοια ονόματα;

ΣΚΗΝΗ Η’

(Ο Αστυνόμος καθ’ εαυτόν)

ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Φιναλμέντε απέ ούλες ετούτες τσι εζάμινες δεν έβγαλα τίποτσι…· κανένας ως τα τώρα δε μπόρεσε να με περσουαδέρη αν ήτανε κάζο πενσάτο… Μα τώρα πρέπει να κάμω και τσι άλλες μου τσι εζάμινες, κι ό,τι διάολλο βγάλω και ξανοίξω, να τόνε ραπορτάρω στη Διοίκησι, κι ας κάμ’ ό,τι θέλει. Το ραπόρτο μου πως θα γένη ρεντίκολλο το ξέρω, κι είμαι περσουάζος, γιατί θ’ άναι γιομάτο κογιοναρίες, και καμμιά σεργιετά οφφιτσιάλε δε θ’ άχη μέσα.

ΣΚΗΝΗ Θ’
(Ο Αστυνόμος εξετάζει τον Χίον)
Αστυνόμος, Χίος και οι στρατιώται

ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Φέρτε μ’ εκειόν τον άλλονε…
ΣΤΡΑΤΙΩΤΕΣ: (Τον παρρησιάζουν).
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: (Προς τον Χίον) Τ’ όνομα σου, μουρέ;
ΧΙΟΣ: Μπουρλής Αμπρουζής.
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Άλλος διάολλος κι ετούτος…· σ’ αρέσει; να όνομα, που μουδέ στ’ όνειρο μου δεν τ’ άκουσα. (Προς τον Χίον) Και πούθε είσαι γιαμά;

ΧΙΟΣ: Χιώτης, να σας χαρώ.
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Και τι τέχνη κάμεις;
ΧΙΟΣ: Σεκερτζής.
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Και τ’ είν’ αυτό γιαμά το σεκερτζης.
ΧΙΟΣ: Φτιάνω λογιών τω λογιώ γλυκά…· ροδοζάχαρες, χαρβάδες, κόντιτα…· κιό,τι άλλο θέτενε. ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Και πες δα, κακόρικε, π’ ούσαι κομφετιέρης… Και πώς εγίνηκε ο λαβωμός του Κρητικού;
ΧΙΟΣ: Εν ηξέρω τίποτις, να σας χαρώ, κι εγώ κοιμούμουνε κι ήγλεπα στ’ όνειρο μου που μπλεχτήκανε ο Κρητικός με τον Αρβανίτη… Ήκουσα και το βρόντος του πιστολιού, μα ίντα να κάμω σαν γλυκοκοιμούμουνε;
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Όμορφο ύπνο έκαμνες και συ…· οι αθρώποι σκοτωνούντανε, και συ κοιμούσουνε… Μοιάζει απ’ τις πολλές κομφετούρες γλυκάθηκες και στον ύπνο σου.
ΧΙΟΣ: ‘Οσκε, να σας χαρώ· αφ’ το κρασί κι αφ’ τις χορούς ζαλίστηκα, κι ήπεσα· και σαν ήκουσα το βρόντος, είπα να σηκωθώ, κι εν μπόρουμουν.
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Και πες δα εσύ, μπα κι ήτανε κάζο πενσάτο;
ΧΙΟΣ: Ε μ’ ήμαθεν ο πάης μου τα ταλλιάνικα, για να σας δώκω την απόκρισι..· άθεν τ’ όξερε που θα με ρωτάτε φράγκικα, μπόρειε να με τα μάθη…
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Θα σε στείλω, διάολλε, κι εσένα α ρέστο, κι ας κοιμούσουνε.
ΧΙΟΣ: Κι ίντα σας ήκαμα εγώ μαθές; ήφταιξά σας τίποτις; εγώ ‘ριξα το πιστόλι; εγώ βάρεσα τον Κρητικό; ε μιλλάτενε μαθές; ίντ’ άκαμα; εγώ άρματα ε φορώ, που να πήτεν πως βόθουμουν τ’ Αρβανίτη…· ε, ίντα…· εν εκοιμούμουνε;
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Δεν περνούνε σε μένα μπαρτζολέτες…· θα σε στείλω α ρέστο, νον ζε κάζο.
ΧΙΟΣ: Χίλλια ριάλλια δίνω σας, και μη με στέλνετε στη φυλακή, γιατί με σβύνετεν πλια… ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Εγώ θέλω ονόρ μουρέ κακόρικε, δε θέλω ριάλια.
ΧΙΟΣ: Δυο χιλλιάδες πάρτεν άματις, και το ρολόι μου, και μη με στέρνετεν, γιατί εν κάμει…· να χαρήτεν τον πάη σας και την τσάτσα σας.
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Μουρέ, τι πάη και τσάτσα μου λες; α ρέστο, μπιρμπάντε!!! Ακούς γιαμά του
διαόλλου τον άθρωπο, που γυρεύει να μου σπορκάρη τη φάτσα. Να, μουρέ, όρσε πέντε φάσκελλα μέσ’ στο ρολόγι σου, και μέσ’ στσι χιλλιάδες σου…· εκατό χιλλιάδες τσικίνια να με δώσης, καλότυχε, δε σπορκάρω τ’ ονόρε μου… Α ρέστο, α ρέστο, (προς τους στρατιώτας) Πάρτε τόνε, μουρέ, κι αυτόνε για, το διάολλο!!!

ΣΚΗΝΗ Ι’
Ο Αστυνόμος (καθ’ εαυτόν)

ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Τώρα γιαμά πρέπει να κάμω άττο σέργιο… Πρέπει να σιντζιλλάρω τη λοκάντα, να κλείσω και τσι πόρτες τση, ούλες…· επόι να στείλω και το λοκαντιέρη α ρέστο, και κειόνε το μπιρμπάντε, που τσι έδινε τέτγοι αθρώποι τόσο κρασί και τσι εμέθυσε, κι εκάμανε τέτγοιες συφορές… Κατόπι να στείλω να τσερκάρω και για το Λιάπη…· κι άμα ξέρω δα και πού στο διάολλο να τον εύρω;… Εδώ χρειάζεται μανιέρα, καπατσιτά, και σπιρτοσύνη…· κι αμά που δεν τόνε γρωνίζω μέσ’ στσι διαόλλοι τσι ‘Ελληνοι… · ε… · κουέστο ζε πολύ κακό… Μα τώρα πρέπει να φουγιάξω  ούλοι τσι μπιστεμένοι μου στρατιώτες, το Διονύσιο, το Γεράσιμο, τον Τσαβατίνο και εκειόνε τον άλλονε το διάολλο, π’ ούλο μου φεύγ’ απ’ τη μεμόρια.

ΣΚΗΝΗ ΙΑ’
(Ο Αστυνόμος αποστέλλει τινάς στρατιώτας δια να εύρονν και συλλάβουν τον Αλβανόν)
Ο Αστυνόμος και οι στρατιώται

ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Μουρέ Γεράσιμε!!!
ΣΤΡΑΤΙΩΤΕΣ: Ντελόγκ’ αφέντη.
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Μουρέ, πώς τόνε λένε κειόνε το διάολλο;
ΣΤΡΑΤΙΩΤΕΣ: Ποιόνε αφέντη;
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Εκειόνε, μουρέ, διάολλ’ έπαρέ σε και σένα…· τζίτο, μουρέ, διάολλε…· εκειόνε, εκειόνε… (τον δείχνει).
ΣΤΡΑΤΙΩΤΕΣ: Α! αφέντη…· τον Καντήλα λες;
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Ναι, μουρέ…· να, ν’ άμπ’ ο διάολλος μέσ’ στο μυαλό μου…· και δε θυμούμουνε την καντήλα; ναι, ναι, τον Καντήλα, γεια σου, Γεράσιμε μου, τον Καντήλα…· πάρτονε εκειόνε, και το Διονύσιο, και τον Τσαβατίνο, και κειόνε τον άλλονε το διάολλο…·
ΣΤΡΑΤΙΩΤΕΣ: Ποιόνε; τον Αντζουλή;
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Γεια σου…· και να πάτε να τσερκάρετε για να πγιάσετε τον Αρβανίτη, να μου τόνε φέρτε…· Μα Γεράσιμε μου…· α πιάν’ α πιάνο· μπα κι ακροτσεριστή και σας σκαπουλλάρη. ΣΤΡΑΤΙΩΤΕΣ: Έγνοια σ’ αφέντη… (στρέφει ν’ αναχωρήση) Σκιάβ’ αφέντη.
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Στο καλό Γεράσιμε μου, μάτγια μου…· στο καλό ντζόγια μου…· εδώ σε θέλω γιαμά.
ΣΤΡΑΤΙΩΤΕΣ: (εβγάζων το φέσι του). Σκιάβο, σκιάβ’ αφέντη.
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Στο καλό, στο καλό…· πάρ’και τσι άλλους που σ’ούπα.
ΣΤΡΑΤΙΩΤΕΣ: Ντελόγκ’ αφέντη, ούλοι πάμε γιαμά.

ΣΚΗΝΗ ΙΒ’
(Ο Αστυνόμος σφραγίζει το ξενοδοχείον)
Ο Αστυνόμος, ο Ξενοδόχος, οι στρατιώται και ο Κρητικός

ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: (Προς τους στρατιώτας) Βγάρτε τσι ούλους π’ ούναι μέσ’ στη λοκάντα…· βγάρτε τσι ούλους όξου…· κλείστε τσι στάντσες ούλες, και ούλες τσι κάμαρες, γιατί θα σιντζιλλάρω τη λοκάντα… Πάρτε και κειόνε το μπιρμπάντε το λοκαντιέρη α ρέστο…· α ρέστο και κειόνε τον κατεργάρη μαζί με τσι άλλους να τον πάτε τώρα τώρα, ως που να βρούμε το Λιάπη, και ν’ ανοίξουμε την γκάουζα.
ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ: Κι αφήτε με άματις να πάρω τα κατάστιχα μου, γιατί σβυώ ο κακόσορτος…· αλλοί μου!!!
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: (Με θυμόν) Πάρ’ τα ντελόγκο, διάολλε!!!
ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ: Οχονούς. (τα παίρνει)
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: (Προς τους στρατιώτας) Πάρτε τόνε τώρα α ρέστο… · φέρτε τσέρα ντι Σπάνια και το σιντζίλλο τοη Αστυνομίας, γιατί πρέπει ν’ άναι σιντζιλλάτη οφφιτσιαλμέντε. (Σφραγίζει τας θύρας)
ΣΤΡΑΤΙΩΤΕΣ:Γιαμ’ αφέντη, γιαμ’ αφέντη!!!
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Τ’ είναι μουρέ;
 ΣΤΡΑΤΙΩΤΕΣ: Τον Κρητικό τον αφήσαμε μέσα.
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Ποιόνε μουρέ; το λαβωμένο; ω διάολλ’ έπαρέ με κι εμένα με το νου μου· όρσε γιαμά μέσ’ στο νου μου…(φασκελώνεται μόνος του). Και μ’ αφήκανε, καλότυχε, τούτ’ οι διαόλλοι ταλέντο; Βγάρτε τόνε κι εκειόνε όξου.
ΣΤΡΑΤΙΩΤΕΣ:Πάμε να τον σηκώσουμε.
ΚΡΗΣ: Γιάντα δα, Θιός κι η ψυχή σας!!!…· ζουντανό, ντεντίμ, θα με θάψετε επά δα;… Δεν μπορώ να πουρήσω κιά ολιάς, Θιός που το κατέχει…· είπα σας το δα πούρι.
ΣΤΡΑΤΙΩΤΕΣ: Σε πηγαίνουμε γάλι γάλι· μη φοβάσαι, (τον σηκώνουν διά να τον μεταφέρουν εις το αστυνομικόν κατάστημα)
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Ετούτους οπού εζαμινάραμε, να τσι πάτε α ρέστο έναν ένανε, για να μη σας κάμουνε κανένα ρεμπελιό στο δρόμο.
ΣΤΡΑΤΙΩΤΕΣ: Έγνοια σ’ αφέντη…· μη φοβάσαι…· και ξέρουμ’ εμείς,
(αναχωρούν).

ΠΡΑΞΗ 3η

ΣΚΗΝΗ Α’
(Οι στρατιώται φυλακίζουν τον Ανατολίτην)
Στρατιώται και ο Ανατολίτης

ΣΤΡΑΤΙΩΤΕΣ: Α…· περπάτειε. (τον σπρώχνουν)
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Έι τζάνουμ, μη σκουντάς…· κόσμος γλέπει, ντρέπουμαι…· αγάλια αγάλια, ιστέ, εγώ πηγαίνω…· μη φοβάστε· ντε φεύγω…· μπαξίσι σου εγώ δίνω τάλλαρο τσίλικο τσίλικο.
ΣΤΡΑΤΙΩΤΕΣ: Έμπα μέσα τώρα…· κάτσε στο φρέσκο.
(τον αφήνουν, και αναχωρούν).

ΣΚΗΝΗ Β’
(Ο Ανατολίτης καθ’ εαυτόν)

ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Ορίστε λευτερία…· άμμα λευτερία…· ταμάμ!… φόρτο μόρτο, σάντο μάντο, ρέστο μέστο, είπε, άιντε γιαβρούμ, χάψι…· μήτε ικρίσι, μήτε ιλάμι, μήτε τίποτα· έμεν ίσγια στη χάψι…
Άτζαμπα μόδα στην Ελλάντα έτσι είναι; έμεν δυο λόγια λένε, χωρίς φταίξιμο, χωρίς τίποτα, χάψι βάνουνε;…. Να λευτερία, να μάλαμα… Αστρονόμο πολύ σέρτη άντρωπο είναι…· γκεμ αλμάτζη είναι· χιτς λακιρντί ντε παίρνει…· κατόλου…· κατόλου… Έμεν βρίζει…· φάρκι ντε κάμει, άντρωπο είναι, γκάινταρο είναι, ούλα ένα τ’ άχει… Αρτίκ τι τα κάμω τώρα; τα τραβήξω· ένα μπελά ήρτε κεφάλι μου, σάμπρι, τα κάμω· τζαρέ ντεν είναι… Στο κούτελο μου γραφτό ήτανε και τούτο.

ΣΚΗΝΗ Γ’
(Οι στρατιώται φυλακίζουν τον Λογιώτατον)
Στρατιώται και ο Λογιώτατος

ΣΤΡΑΤΙΩΤΕΣ: Ντε, περπάτγειε, καλαμαρά, π’ ούφαγες τις λίρες!
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: Λύραν ουκ εγευσάμην…· ξύλον γαρ εστί χορδάς και νευράς έχον… Πλακούντα και δη εγευσάμην…· τριχείας τε τεταριχευμένους συν οξυγάρω.. Και δη δια το φαγείν με ταύτα φυλακιστέον με εστίν; άπαγε!!!
ΣΤΡΑΤΙΩΤΕΣ: Πολλή μουρμούρα δε θέλει…· έμπα μέσα
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: Ποι;
ΣΤΡΑΤΙΩΤΕΣ: Στη φυλακή.

ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: Και δη ακρίτως φυλακισθήσομαι; ώμοι μοι!
ΣΤΡΑΤΙΩΤΕΣ: Πάρα μέσα, πάρα μέσα έμπα
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: Και δη σκότος ενταυθοί μέγα τε, ψηλαφητόν τε…· τάλας εγώ!
ΣΤΡΑΤΙΩΤΕΣ: (Τον αφήνουν, και αναχωρούν)
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: (Εισερχόμενος εις την φυλακήν οδύρεται) Ιώ! ιώ!…· έπαθον τλάμων, έπαθαν άξι’ οδυρμών!…φευ! φευ!… Και δη, πώς αν αλοίμαν;…θανάτω κατακλυσαίμαν…· ώμοι μοι, τάλας!…· ιώ, ιώ!…· φευ, φευ! παι, παι, παι! παπαί, παπαί, παπαί, παι!…

ΣΚΗΝΗ Δ’
(Ο Ανατολίτης καθήμενος έσαθεν ακούει τους οδυρμούς του Λογιωτάτου, αλλά δεν τον διακρίνει) Ανατολίτης, και ο Λογιώτατος

ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Ποιος είναι, μπρε, φωνάζει γιο, γιο, εφ, πεφ, παπά, πουφ; (προς τον Λογιώτατον)
Σακίν εσύ είσαι, Λογιώτατο;
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: Έγωγε.
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Έι… · και γιατί κλαις για; γιατί φωνάζεις εφ πουφ; τι έπατες;
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: Και δη ακρίτως, και αδίκως κεκάθειργμαι…· τούτου δη οδυρόμενος τυγχάνω. ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Ανταμ, εσύ ντε ξέρω τι άντρωπο είσαι…· και χάψι βάνανε εσένα, ηλληνικά μιλάς…· ακόμα γνώσι ντεν έβανες… (με θυμόν) Μίλα ρωμαίκα πγια, μπρε!!! ως πότε ηλληνικά, ηλληνικά;…· τι έπατες λέω; ντεν ακούς;
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: Αδίκως εφυλακίσθην.
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Έι, εσύ μονάχα; να κι εγώ…· Αστρονόμο χάψι έβανε, άμμα ντεν κλαίω…· ντε φωνάζω πουφ μουφ… Μην κλαις… σώπα, σώπα… έλα κοντά…· πάρε καλαμάρι σου, πένα σου, γράψε αναφορά στο κύριο Ντοικητή, φίλο ντικό μου είναι, να βγάνη όξου…· άιντε, κάμε γλήγορα να στείλουμε…
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: Και δη γραπτέον…· ευ έχει.
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Εβ μεβ, άφσ’το πγια…· γράψε.
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: (Γράψει την αναφοράν ελληνιστί· προς τον Ανατολίτην) Γέγραφα.
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Έγραψες;
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: Ναι.
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Αι χωϊράτ’ ογλού χωϊράτη!!! ναίσκε, ντε λες, μόνε ναι; Ντιάβαστο τώρα ν’ ακούσω.
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: (Αναγινώσκει την αναφοράν) «Εκλαμπρότατε, ενδοξότατε, υπερένδοξε κύριε, και τα λοιπά και τα λοιπά. Ευθυμούντων ημών τήμερον την της Ελλάδος παλιγγενεσίαν εν τω εδωδιμολεσχοποικιλοβρωματοπωλείω…».
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Ιστέκα, ιστέκα…· τούτο ούλο ένα λόγος είναι;
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: Μία λέξις προ, προ, προ υπερπαρασύνθετος.
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Έι ύστερα; τούτο είναι ντεκαπέντε πήχες, άνταμ…·άιντε να ντγιούμε…· λέγε παρακάτου.
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: «Και δη εσθιοπινονταδοντορχουμενοευφραινομένων.
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Βάι βάι βάι βάι· πώς τ’ όβγανες απ’ το ιστόμα σου τούτο άνταμ, και ντεν κόπηκε το μισό μέσα; Τούτο τσεγκέλια τέλει να τραβούνε ντέκα αντρώποι, και γκιούτζ μπελά να βγάνουνε…· εκατό πήχες είναι τοούτ αρτίκ σωστό.
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: Σίγα… (αναγινώσκει) «Άφνω ο Αλβανός μετά του Κρητός εμαχεσάτην».
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Ποιο χέστηκε; άιντε, να ντγιούμε, τι τα πης ακόμα.
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: «Και γαρ ο Κρης τους οίας κουράδια καλών, ο δ’ Αλβανός το σκωρ εννοών τούμπαλιν».
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Τούμπα έκαμε κανένας για;
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: «Και δη τούτου γ’ ένεκα μαχεσαμένων…»
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Άνταμ, ιστέκα, μη γραφής, μπρε! ντροπής είναι…· χιτς ολμάσσα, μαγαρίστηκε πες το…
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: Σίγα, κάθαρμα· (αναγινώσκει) «αναστάς ο Αλβανός, κάκτανε τον Κρήτα».
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Αρβανίτη όνομα, Αναστάση λέανε;
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: Παύσαι καταφλυαρών…· και δη τυπτέον σε εν το στόματι, αναιδέστατε,
(αναγινώσκει) «Τοιγαρούν ο Αστυνόμος, συλλαβών ημάς τους αθώους, έθετο εν φυλακή, μηδέν δεινόν εργασαμένους… Και δη προσπίπτομεν εκλιπαρούντες την υμετέραν πανεκλαμπροϋπερενδοξότητα, όπως διατάξητε την εκ της φυλακής ημών έξοδον, ίνα η σου το όνομα δοξαζόμενον, και το μέγα έλεος εν τοις πέρασαν».
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Βάι, κιοπόγλου, βάι!…Βάι, ήτ’ ογλού, βάι!… Έτσι γράφουνε αναφορά; εσύ  τροπάρι έγραψες…· μέγα έλεος, υπερένδοξε έγραψες, κάτε ένα λόγο μακρύ μακρύ εκατό πήχες έγραψες, άντρωπο μαγαρίστηκε έγραψες, Αρβανίτη όνομα Αναστάση λέανε έγραψες, λοής κοπής πράματα έγραψες… Κρίμας το…· κρίμας το…· Εγώ τάρρεψα εσύ λογιώτατο άντρωπο είσαι, γράμματα ηξέρεις, είπα, έβανα να κάμης αναφορά…· άμμα σαν ισκυλί πεισμάνεψα… Σκίσ’ το, σκίσ’ το…· πάρε άλλο χαρτί να γράφης αναφορά… · άμμα εγώ να λέω, κι εσύ να γραφής… Τ άκουσες, μπόκογλου.
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: Τι δε μέλλω γράφειν; και δη λέξον μοι.
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: (Υπαγορεύει τον Λογιώτατον) Ευγενέστατε κύριε Ντοικητή» (προς τον Λογιώτατον) Τί έγραψες;
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: «Ευγενέστατε κύριε Ντοικητή, τι έγραψες;»
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Όχι, μπρε σασκίν, μη γραφής «τι έγραψες»· σβύσε…· βάι μπουταλά, βάι. ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: Έσβεσα…· και δη είπας μοι γράψαι όπερ αν μοι είπης. Ουκούν σαυτόν αιτιώ…· ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Λέγε να δγιω τώρα, τι λοής έγραψες;
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: «Ευγενέστατε κύριε Ντοικητή».
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Ντοικητή…· άφεριμ. (Υπαγορεύει) «Λευτεριά ήρτε, μάταμε μισέ Μπαστιά λοκάντα, κάτσαμε εκεί πέρα, φάγαμε, ήπγιαμε, τραβουντίσαμε, χορέψαμε· άμμα Αρβανίτη μέτυσε…·» τι έγραψες;
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: «Αρβανίτη μέτυσε».
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Μέτυσε· αφερίμ…· είδες; ιστέ τώρα γένεται αναφορά. «Κηρτικό είπε Αρβανίτη
(τιμή στα μούτσουνά σου) κουράδια, Αρβανίτη είπε να φας εσύ…» τι έγραψες;
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: «Να φας εσύ».
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Να φας εσύ…· άφεριμ! «Κουράδια μουράδια λέοντας και καυγαλαστίζοντας», (αρτίκ τώρα να πω κι εγώ κάμποσα ηλληνικά)· «πιστόλα Αρβανίτη τραβήξοντας, Κηρτικό απάνου σφίξοντας, Κηρτικό χέρι χτυπήσοντας, Αρβανίτη έφυγε…·» τι έγραψες;
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: «Αρβανίτη έφυγε».
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Έφυγε…· έφυγε…· πιρ ολ. Ισιε τούτο είναι αναφορά με τα σάρτια της σουμπτουρλούτικη…· Γράφε· (υπαγορεύει) «Τώρα Αστρονόμο έπγιασε εμάς, έβανε χάψι…»· τί έγραψες;
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: «Εμάς έβανε χάψι».
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Χάψι…· χάψι…· ιστέκα, τζάνουμ, κομμάτι να συλλογιστώ… (συλλογίζεται ολίγον) Α!…· γράφε· (υπαγορεύει) «Τζάνουμε κύριε Ντοικητή, χέργια σου να φιλήσω, ποντάργια σου να φιλήσω, ισκυλί σου να γενώ, στείλε Αστρονόμο ένα ντιαταή, να βγάνη εμάς όξου…»· τι έγραψες; ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: «Όξου».
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Είδες τώρα; έτσι γράφουνε αναφορά· όχι τροπάρι έγραψες εσύ.
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: (Τω δίδει την αναφοράν) Και δη υπόγραψον.
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Εγώ ντε ξέρω να γράψω…· εσύ γράψε όνομα μου.
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: Και δη πώς σε γραπτέον;
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Χατζή Σάββα, Χατζή Μουράτη γυιό, αραϊντζή, Καΐσερλη, Ζιντζήρ-ντερελή, ντούλο σας… (προς τον Λογιώτατον) Έγραψες; ντιάβασε ν’ ακούσω όνομά μου τι λοή έγραψες, γιατί εσύ είσαι κομμάτι σασκίνη.
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: Χατζή Σάββας, Χατζή Μουράτη, αραϊντζή, Καΐσερλη, ζιμτς τερελλελί.
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Βάι κιοπόγλου, τερελλελί εσύ είσαι· ντερελί γράψε. Έγραψες;
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: Ναι
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Μπρε έριφ…· ναίσκε πες…· άι χωϊράτη. Τώρα φώναξε ένα άντρωπο απέ το παρετύρι, δώσε να πάη.
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: Τον δεσμοφύλακα;
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: (με θυμόν) Ντεσποτοφύληκα, μεσποτοφύληκα ντε ξέρω άνταμ…· βάι βάι βάι!!!
εσύ τι άντρωπο είσαι; εσύ καντηλανάφτη είσαι, μπουταλά είσαι, λόκο, λαπατζή είσαι…· κρίμας το… Εγώ τάρρεψα, λογιώτατο άκουσα, άντρωπο ισκιουζάρη είναι, είπα…· άμμα εσύ ένα λιανάσπρο ντεν αχρίζεις… (με περισσότερον θυμόν) Φώναξε, έριφ, ένα άντρωπο· εφ!!!… ιψυχή μου έσφιξες πγια…· σαγλίκ ιλάν να μη βάνανε εσένα χάψι, ήτ’ ογλού, ήτ… Τι κυττάζεις; τώρα χώνω γρότο μου ιστόμα σου μέσα, α!… Φώναξε ένα άντρωπο λέω, μπρε… Να ένα τριάρι· (τω δίδει εν νόμισμα) δός’ το  εκείνο άντρωπο· μπαμπά σου χιζμεκιάρη ντεν είναι, να πάη μπετααβά.

ΣΚΗΝΗ Ε’
(Οι στρατιώται φυλακίζονν τον Πελοποννήσιον και τον Κύπριον)
Στρατιώται, Πελοποννήσιος κι ο Κύπριος

ΣΤΡΑΤΙΩΤΕΣ: (Προς τον Πελοποννήσιον) Κόπγιασε στο φρέσκο, κύριε λογοθέτη…
ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΟΣ: Οπού σμίγει με μουρλούς, αυτά παθαίνει. Με τέτοιους μαγκούφηδες π’ όσμιξα σήμερα, κι άλλα μου πρέπανε να πάθω…· απομονή.
ΣΤΡΑΤΙΩΤΕΣ: (Προς τον Κύπριον) Κόπγιασε κι η αφεντιά σου, κύριε Σολομώ, μπακαλάο, πώς σε λένε…· έμπα μέσα, μέσα…
ΚΥΠΡΙΟΣ: Στον τόπο μας πρώτα κρίνουσίν τον τόν άθρωπο κι ύστερις χαψψώνουσίν τον…· εδώ ούλα λωά κάμνουσίν τα τά πράματά τους.
ΣΤΡΑΤΙΩΤΕΣ: (Τους αφήνουν και αναχωρούν)

ΣΚΗΝΗ ΣΤ’
(Οι στρατιώται φέρουν τον Χίον εις την φυλακήν, όστις τους φιλοδωρεί καθ’ οδόν δια να μην τον περάσουν από την Αγοράν)
Στρατιώται και Χίος

ΣΤΡΑΤΙΩΤΕΣ: Περπάτειε…· α…· τρέχα.
ΧΙΟΣ: Κι εν μπορείτεν εσείς άματις να κάμτεν κανένα μόδο για να φύγω αφ’ την άλλην πόρτα;
ΣΤΡΑΤΙΩΤΕΣ: Όχι, όχι…· δεν μπορούμε, μόνε περπάτειε.
ΧΙΟΣ: Και μη με περάστεν αφ’ το παζάρι, κι ό,τι θέτεν πάρτε.
ΣΤΡΑΤΙΩΤΕΣ: Τι θα μας δώκης;
ΧΙΟΣ: Εκατό γρόσια δίνω σας.
ΣΤΡΑΤΙΩΤΕΣ: Φέρτα
ΧΙΟΣ: (Τα δίδει) Πάρτεν τα… Ουγού!!! και μην πάμ’ αφ’ το παζάρι, και με δη ο πάης μου…· αφ’ τα στενά, να ζήτεν…· αφ’ τα στενά.
ΣΤΡΑΤΙΩΤΕΣ: Δε σε πάμε απ’ το παζάρι, μόνε περπάτειε γλήγορα· (τον γυρίζουν από στενό μέρος, τον φυλακίζουν, και αναχωρούν)

ΣΚΗΝΗ Ζ’
(Ο Χίος εμβαίνων εις την φυλακήν, κάθεται μεταξύ της εισόδου υπό το σκότος, και οδύρεται)
Ο Χίος (καθ’ εαυτόν) είτα ο Ανατολίτης

ΧΙΟΣ: Αλλοί μου του κακόσορτου!!… αλλοί, αλλοί, άλλου!! Ίντ’ αν τούτο π’ ούπαθα κακοσορτιά μου…· κι αν το μάθ’ ο πάης μου…· κι αν το μάθ’ η τσάτσα μου…· κι αν το μάθ’ η αγαπητικιά μου, ε θα κλώση πλια μαζί μου…· αλλοί μου του κακόσορτου, αλλοί, αλλοί, αλλοί!!! (λιποθυμεί)
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Ποιός είναι σκοτεινά φωνάζει Αλή, Αλή; εντώ κανένα Τούρκο ντεν είναι…· μήτε Αλή… μήτε Μουσταφά… Είναι Λογιώτατο, Μωραΐτη, Κυπριώτη, κι εγώ…· Τούρκο κανένα ντεν είναι, (προς τον Χίον) Τι τέλεις εσύ, φωνάζεις Αλή, Αλή; ντε μιλάς; ει…· εσένα λέω· ντεν ακούς; Τώρα φώναζε Αλή, τώρα σώπασε.
ΧΙΟΣ: Ωχού…· κι αφήτε με, γιατί μούρτενε λιγοθυμιά.
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Α, κατάλαβα…· Χιώτη είναι…· φοβητσιάρη είναι· κρύφτηκε να μη δγη κανείς… Χιώτη πολύ φοβάται χάψι, γιατί πέφτει ιχτιμπάρι του, και ντε τέλει να δγη κανείς…· εκείνο τώρα απ’ το φόβο του κατουρήτηκε απάνω του…· άφσ’ το, άφσ’ το· μην το πειράζη κανένας.

ΣΚΗΝΗ Η’

(Οι στρατιώται φυλακίζουν τον Ξενοδόχον)

ΣΤΡΑΤΙΩΤΕΣ: Ορίστε μέσα κι η αφεντοξυλιά σου, που μέθυσες σήμερα τον κόσμο, και μας έκαμες κι εβγάλανε τα ποδάργια μας νερό.
ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ: (Εισέρχεται με τα κατάστιχα εις τας χείρας) Ήσβυσα πλια ο κακόσορτος…· παν τα κρέντιτά μου…· ε με χαιρετά πλια κανείς.
ΣΤΡΑΤΙΩΤΕΣ: Όλοι τώρα εδώ είστε; κυττάξετε καλά να μη φύγη κανένας, γιατί φίδι που τον έφαγε αν τον πιάσουμε ύστερα… (αναχωρούν)

ΣΚΗΝΗ Θ’

(Ο Ανατολίτης φυλακισμένος απορεί δια την αργοπορίαν της εις την αναφοράν του απαντήσεως)

ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Εφ!… Σφίχτηκα… Ακόμα ντιαταή ντε βγήκε… Τζάνουμ, ντοικητή είναι φίλο μου· γιατί άργησε έτσι για;… να, βράντιασε…· χάψι τα κοιμητούμε απόψε… Κανένα ντεν έχω να στείλω, νε ντούλο έχω μαζί μου, νε τίποτα…· τούτοι άλλοι χαμπάρι ντεν έχουνε…· εμένα ιψυχή μου πολύ ισφίχτηκε… Άτζαμπα να κάμω άλλο ένα αναφορά, πώς γένεται;… Λογιώτατο τώρα ντε τα γράψη, εγώ ηξέρω…· και να γράψη μπιλέμ, τα ζαλίση κεφάλι μου…· είναι μπουταλά… Τι να κάμω ντε ξέρω!… Σάμπρι τα κάμω αρτίκ, γένηκε το γένηκε.

ΣΚΗΝΗ Ι’

(Ο Ξενοδόχος ζητεί από τους εν τη φυλακή την πληρωμήν των εις το ξενοδοχείον εξόδων των, και παρουσιάζει ένα λογαριασμόν πολλά υπέρογκον)
Ξενοδόχος, και λοιποί

ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ: Καλέ σεις, ούλοι σας εδώ στενε;…· κι ε θα με πλερώστεν εκείνα που φάγετεν κι ήπγιετεν στη λοκάντα μου, που για σας ήσβυσα, διαβόντρου γυιοί;
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Χιτς ποτές άντρωπος στη χάψι μέσα πλερώνει; ταμάμ πραματευτή…· Χαρατζή μπιλέμ στη χάψι χαράτσι ντε υρεύει.
ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ: Κι εν τόχετε στο νου σας να με πλερώστενε μαθές; να μου φάτε θέτενε κι εσείς το βιος μου, διαβόντρου κουλούκια;
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Έι…· τα πλερώσουμε αγάλια αγάλια…· τώρα ούλοι χάψι είμαστε, κι εσύ μπιλέμ χάψι είσαι…· ιστέκα ν’ α βγούμε όξου, κι ύστερα πλερώνουμε…· τι φοβάσαι; ντε τα φύγουμε για. ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ: Ας λογαριαστούμενε δα, κι ύστερις πλερώνετεν πλια.
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Βγάλε τεφτέρι σου να δγιούμε· πόσα χρουστούμε;
ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ: Εν τα πέρασα στο τεφτέρι, μα τα θυμούμ’ απ’ όξω.
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Και ντεν έγραψες τεφτέρι σου;
ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ: Όσκε…· εν πρόφταξα…· στη λίσταν τα πέρασα μοναχά.
ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΟΣ: (Καθ’ εαυτόν). Τι ξέρεις τώρα πόσα θα μας πάρη! πόσα θα βάνη παραπανισμένα· τρεις στο ξύδι, τρεις στο λάδι, κι έξη στο ξυδόλαδο, έντερα, πατσά, σιμίτια, έξοδα των εξόδων, κι άλλα, κι άλλα, ό,τι του βαστάξη πγια η ψυχούλα του… (προς τον Ξενοδόχον). Και πόσα σου χρουστούμε;
ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ: (Λογαριάζει ολίγον με εν κάρβουνον) Εννιακόσια ενενήντα εννιά γρόσια και τριάντα εννιά παράδες, κι ένα άσπρον…· μα τ’ άσπρο ας τ’ αφήσουμεν πλια, γιατ’ είναι μικρό πράμα.
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Βάι, βάι βάι!!! Ντε λες χίλια; ντυο άσπρα τέλει ακόμα να γενούνε χίλια. ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΟΣ: Και πού στο διάτανο τα ξοδέψαμε τόσα το μαγκούφι;
ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ: Κι εν είναι πάσα ένα με το λογαριασμό τους; σταθήτεν…· όφκολος είν’ ο λογαριασμός…· πόσοι ήσαστεν;.
ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΟΣ: Πέντε.
ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ: Εννιά
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Εφτά, άνταμ…· νά, μέτρα…· Λογιώτατο, ένα… Μωραΐτη ντυο…· Κυπριώτη, τρία…· Χιώτη τέσσερα…· Αρβανίτη, πέντε…· Κηρτικό, έξη…· εγώ, εφτά…·
ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ: Αμ’ ο Λογιώτατος;
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Πρώτα πρώτα εκείνο είπα, άνταμ!
ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ: Αμ’ ο Κυπριώτης;
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Κι’ εκείνο είπα.
ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ: Εν τους μετρήσετεν καλά.
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Εσύ μέτρησε, να ντγιούμε
ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ: Μέτρα… Η αφεντιά σας;
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Ένα.
ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ: Ο Κυπριώτης;
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Ντυο.
ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ: Ο Κρητικός;
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Τρία.
ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ: Εσείς;
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Τέσσερα.
ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ: Ο Μωραΐτης;
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Πέντε.
ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ: Ο Λογιώτατος;
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Έξη. (καθ’ εαυτόν) Άλλα αλέμ, εγώ γιαγνήσι μέτρησα.
ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ: Ο Χιώτης;
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Εφτά.
ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ: Ο Αρβανίτης;
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Οχτώ
ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ: Κι ο μισέ Μπουρλής;
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Εννιά… Τζάνουμ, εγώ γιατί μέτρησα εφτά για;
ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ: Εν είν’ τώρη εννιά; Σταθήτεν τώρη, κι ύστερις πάλε τους μετρούμεν… Ας κάμουμεν τώρη το λογαριασμό.
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Λογάργιαστο να ντγιούμε.
ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ: Εννιά πορτσιόνες σούπα, από 48 παράδες, γρόσια 48 και 8 παράδες.
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Εγώ κολοκύτι τσορμπά ντεν έφαγα…· βγάλε ένα όξου… Ιστέκα· τι τα πη πορτσιόνι;
ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ: Μερτικό.
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Τώρα κατάλαβα… λέγε παρακάτου.
ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ: Εννιά πορτσιόνες βραστό.
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Κι απέ τούτο ντεν έφαγα… · βγάλε όξου ένα.
ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ: Αφήτεν τώρη να τα λογαργιάσουμε εννιά εννιά κι ύστερα τα ξεπέφτουμε.
(λογαριάζει). Εννιά βραστά, από 56 παράδες, 56 γρόσια και 2 παράδες.
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Τι λες, άνταμ; ντεν κάμει τόσα.
ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ: Ύστερις, ύστερις βρίσκουμεν το φάλος. (λογαριάζει με ταχύτητα).
Εννιά ψητά, γρόσια…………………75 και 9 παράδες.
Κιοφτέδες………………………………78 και 5 παράδες.
Ντολμάδες……………………………. 83
Μακαρόνια……………………………….. 25
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Λογιώτατο έφαγε μακαρόνια· άλλο κανένα ντεν έφαγε.
ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ: Σωπάτεν, μη με φαλάρετεν.
Σαλάτα, γρόσια………………………… 20
Ξυδόλαδο στη σαλάτα…………….. 3 7
Αυγά……………………………………. 13 2
Μπουρέκι………………………………… 45
Καταΐφι…………………………………… 52
Ζάχαρη, κανέλλα κτλ……………… 20
Το πρετζέσι τ’ Αρβανίτη, γρόσια 67.
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Τι λες, άνταμ;
ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ: Κι α θεν’ τ’ όφκιανα κατά πώς τ’ όθελεν, εν εσώνανε κι άλλα τόσα. Φρούτα……………………………………. 95
Του Λογιώτατου το πλακούτα….. 27
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: Πολλού λέγεις…· ου γαρ εγευσάμην τοσούτου.
ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ: Εν ηξέρω αν ήφαγες πολύ ή λίγο, στη λίσταν τόσον είν’ περασμένο.
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: Υπερηρίθμηκας παραλογισάμενος.
ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ: Εν τα καταλαβαίνω τα λιανικά…Σας τ’ όπα· τόσο είναι…· ε θε πολλά λόγια…· τα πολλά λόγια είναι φτώχια. (λογαριάζει).
Κρασί, γρόσια………………………183 27 παράδες.
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Ιστέκα… Ήπγιαμε εμείς τόσο κρασί για;
ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ: Κι εν ήπγιετεν διαβόντρου γυοί και μεθύσετεν, κι ηκάματεν τόσα κουζουλλάν πράματα, κι ησβύσετεν κι εμένα τον κακόσορτο;
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: (Καθ’ εαυτόν) Άμμα καλούπι· α!!! (προς τον Ξενοδόχον) Λέγε ακόμα να δγιούμε· είναι κι άλλα;
ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ: Τον παστρουμά σας, να σας χαρώ.
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Πόσα είναι;
ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ: Εκατόν οχτώ γρόσια.
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Γιατί; τι έβανες μέσα, και πήγανε τόσα;
ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ: Παστρουμά.
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Έι.
ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ: Αυγά
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Έι.
ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ: Βούτουρο, κρομύδια.
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Έι.
ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ: Κανέλλες, πιπέργια, γαρούφαλα, μοσκοκάρυδα, κι άλλα λογιών τω λογιώ μυρωδικά.
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Και τι τα ήτελε τόσα μπαχάργια.
ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ: Καλέ διαβόντρου γυιέ, όντας μύριζεν, κι ήλεγες ωχ ωχ ωχ, ήταν καλά, και τώρη ε θες να πλερώσης;
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Τα πλερώσω· άμμα να ξέρω πού πάησε τόσος παράς.
ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ: Τ’ αυγά ήτανε αφ’ τις Χίντγιες, το βούτουρο αφ’ την Αμέρικα, ο παστρουμάς αφ’ την Περσία, και τα μυρωδικά αφ’ το Αμστρεδάμ.
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Τώρα κατάλαβα… Έι ύστερα;
ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ: Αυτά, να σας χαρώ, κι ωχ αμάν αμάν.
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Εμείς καταλάβαμε π’ ούναι καλούπι· αμμά τι τα κάμουμε;… πάησε πγια… Κάμε σούμα τώρα.
ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ: (σουμάρει) Γρόσια 999 και 39 παράδες.
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Αμέ τ’ άσπρο;
ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ: Τ’ άσπρο ήτανε απέ μιαν πρέζα πιπέρι π’ ούβαλεν ο Λογιώτατος στη μύτη του κι ηφτερνίστηκεν.
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: Άπαγε… · ουκ αισχύνει ψευδόμενος;
ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ: Κι εν το βάλλετεν στη μύτη σας; κι ίντ’ άτανε που βάλλετε μαθές και φτερνιζούσαστε μιαν ώρα;… (προς τους άλλους) Πλερώστε με τώρη.
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Τώρα είμαστε χάψι· σαν έβγουμε όξου, τότες πλερώνουμε… Ν’ άρτη κι Αρβανίτη, να ντώση μερτικό του κι εκείνο.
ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ: Υπογράφτεν άματις το λογαριασμό.
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Ό,τι γράψη κανείς μέσα στη χάψι ντεν πγιάνεται. ΞΕΝΟΔΟΧΟΣ: Φτάνει να τα θυμούστενε.

ΣΚΗΝΗ ΙΑ’
(Ο Λογιώτατος, μη έχων χρήματα δια την απότισιν του μέρους του συλλογίζεται)
Λογιώτατος, και ο Ανατολίτης

ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: (Καθ’ εαυτόν) Εγώ δε πώς αν τον έρανον αποτίσαιμι; και δη αργύρια ου κέκτημαι…· φευ!!!
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Ολάν Λογιώτατε, τι συλλογιέσαι και μουρμουρίζεις;
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: Πώς αποτίσω τον έρανον, μηδόλως αργύρια κεκτημένος; Και δη τούτο τυγχάνω σκεπτόμενος…
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Α, κατάλαβα…· ντεν έχεις παράδες να πλερώσης μερτικό σου;
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: Ναι μην.
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Και τι έχεις;
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: Βίβλους.
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Βλιβλία; κιτάπια έχεις;
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: Έγωγε
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Και τι βλιβλία έχεις; να δγιω.
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: Δημοσθένην, Ισοκράτην, Θουκυδίδην και λοιπούς.
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Εγώ σουκράτη μουκράτη, κυδίδη μυδίδη, μοτεστένη κοτεστένη ντεν παίρνω… Άι Βασίλη κιτάπι έχεις;
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: Και δη και τούτον έχων τυγχάνω… Ιδού..
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Ιστέ, αυτόνα παίρνω· μερτικό σου εγώ πλερώνω· μη συλλογιέσαι, (καθ’ εαυτόν) Ζάβαλη Λογιώτατο φτωχό είναι, παρά ντεν έχει…· τούτοι ούλοι λογιώτατοι, καϊμένοι, ούλοι φτωχοί είναι…· κρίμαστο κακόμοιρο…· τι να κάμω; να ντώσω εγώ αρτίκ ρεφενέ του ιψυχικό είναι.

ΣΚΗΝΗ ΙΒ’
Ο Ανατολίτης κι ο Λογιώτατος

ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: (Καθ’ εαυτόν) Είντες καλούπι; άνταμ, απέ Λοκάντατζη τι χαΐρι καρτερείς; ό,τι τέλει παίρνει… έφαγες; τα πλερώσης· πολλά λόγια ντε τέλει. Ας κουρεύεται τώρα… Αστρονόμο ντε φάνηκε, ντιαταγή ντε βγήκε…· βράντιασε, σκοτείνιασε…· εντώ τα κοιμητούμε, τζαρές ντεν είναι… Ας πγιω ένα τσιμπούκι, κι αλλάχ κερίμ. (καπνίζει· προς τον Λογιάτατον) Τώρα που κατούμαστε έτσι, ντουλειά ντεν έχουμε… τζάνουμ Λογιώτατο, ένα πράμα συλλοΐστηκα· άτζαμπα να πω, κάμεις; ριτζά σε κάμω, να μη με πης όχι.
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: Φράσον μοι, και δη σοι υπισχνούμαι ίνα σοι ποιήσω ό,περ αν μοι είποις. ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Εμένα πατέρα μου είναι τρία χρόνια πετάνε…· βίος πολύ άφηκε…· κόλυβά του μόλυβά του, ιψυχικά του, φαλάν φιλάν ούλα έκαμα…Τώρα, τα βάνω μια πέτρα μεάλη μνήμα του απάνου· τα γράψω, ιστέ, ήτανε καλό άντρωπο, ήτανε αραϊντζή· όπγοιος γλέπει, να λέη, Τεός χωρέστο. Ακουσες; τζάνουμ, ένα τέτοιο να γράψης· εγώ κόπο σου πλερώνω.
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: Επιτύμβιον τοιγαρούν ποιητέον…· και δη ποιήσω δια στίχων…· ούτω βούλει; ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Εσύ ηξέρεις αρτίκ…· όπως τελείς εσύ κάμ’ το. Άμμα εμένα ντγιε, σακίν σαν αναφορά έκαμες να μη γένη και τούτο.
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: Στιχουργητέον και δη.
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Αρτίκ ιστίχο μιστίχο, εσύ ηξέρεις.
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: Ποίον δε ην όνομα αυτώ;
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Όνομα του; Χατζή Μουράτη λέανε…· τόπο του, Καΐσερλη…· ζεναάτι, αραϊντζή ήτανε…. Έτσι να γράψης, τζάνουμ.
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: (Στιχουργεί· έπειτα στρέφει προς τον Ανοτολίτην) Και δη εστιχουργησάμην…· άκουσον ουν.
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Λέε ν’ ακούσω.
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: «Ενθάδε κείται Χατζή Μουράτης κλήσει…»
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Ιστέκα…· κλήσει τι τα πη;
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: Ονόματι.
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Και ντεν έγραφες έτσι;
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: Και δη τοιούτον έστι το στιχουργείν.
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Λέε παρακάτου.
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: «Τέχνη αραϊντζής, και Καισαρεύς τη φύσει»
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Φύσει, τόπο του τα πη;
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: Ναι μην
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Άφεριμ, άφεριμ.
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: «Δέη δε Θεώ αμαρτιών του λύσει».
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Κλήσει, φύσει, λύσει… · καλό!!! για να ταιργιάξη ιστίχο…
 ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: «Ληστής πάλαι πλήρης εν ασωτίαις, πίστει έλαβε τας κλεις της βασιλείας». ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Ιστέκα, ιστέκα…· ιληστής τι ντουλειά έχει εντώ πέρα για;
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: Σίγα… «Ούτος ο πτωχός…»
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: (Τον αντικόπτει) Φτωχός ντεν ήτανε, άνταμ· τρακόσγια πουγγιάσπρα άφησε.
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: Αλλ’ επιτριβείης, ω μιαρέ…· και δη άκουε, είτα λέγε.
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Ακούω· αμμά γιατί λες ιψέματα;
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: «Ούτος ο πτωχός Μουράτιος κραυγάζει».
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Όχι! Μουράτη γυιος ντεν ήτανε· πατέρα του Χατζή Γιορδάνη λέανε.
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: «Μνήσθητί μου Κύριε, πίστει φωνάζει».
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Ντε φωνάζει πγια τώρα…· αρτίκ σώπασε… Όντας επέτανε, τρεις φορές είπε
«μνήσθητί μου Κύριε», αρτίκ μπιτούν μπιτούν σώπασε… Εσύ γράφεις, έμεν ούλο φωνάζει, σάνκιμ είναι βρυκόλακα.
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: «Ο αναγνώσας τάδε τα γεγραμμένα, άφεσιν ζητεί αυτού τα πεπραγμένα, γνώθι συ ος μη Θεόν φοβάσαι».
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Εφοβούτανε Τεό, άνταμ· τι λες; ούλη μέρα, κι ούλη νύχτα εκκλησιά του πήγαινε…· σαρακοστή, λάδι μπιλέμ ντεν έτρωγε…· ιξένο ντίκιο ντεν ήτελε…· μερμήγκι απάνου ντεν  επατούσε… Ει, λέγε μπακαλούμ.
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: «Αυτός ο Θεός δύναται σε κολάσαι».
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Όχι, όχι- όχι Τεός κολάσει… · βάι, Τεός χωρέσει πες, άνταμ…· τι έκαμες; ουφ…· ουφ.
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: Και δη σοι αναγνωστέον ολοσχερές, ίνα γνως την έννοιαν αυτού.
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Τι; απ’ την αρχή να ντιαβάσης; να σ’ αλατίσω να μη βρωμίσης! κιοπόγλου  κιοπέκ… Τίποτα, άνταμ, τίποτα…· άρατα τέματα έγραψες….· ούλα ανάποντα έγραφες…· Μπε άνταμ, εκείνο ιστέ, έτσι γράφουνε: «Εντάντεται κείται ντούλο του Τεού Χατζή Μουράτη, αραϊντζή, Καΐσερλη· καλό άντρωπο ήτανε· όποιος γλέπει μνήμα του να λέη, Τεός χωρέσ’ το». Πάει λέοντας· εγώ έτσι είπα να γράψης.
ΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ: Συ αγράμματος ων, ου γινώσκεις· και δη εξηγητέον σοι εν καθ’ εν…· πρόσχες… ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Έι, αρτίκ, εγώ πιρόσκες μιρόσκες, κατόλου ντεν ακούγω…· τίποτα ντεν ξέρεις άνταμ. Ζάβαλη Λογιώτατο, άιντε να γυρίσης κόσμο, να γένης άντρωπο…· ηλληνικά πγια να μη μιλάς…· ρωμαίκα να μιλάς, γιατί ντροπής είναι· κόσμος εσένα αναγελάει…

ΣΚΗΝΗ ΙΓ’
(Οι στρατιώται συνέλαβον τον Αλβανόν, και τον φέρουν εις την φυλακήν, όπου τον εξετάζει ο Αστυνόμος)
Ο Αλβανός, οι στρατιώται, έπειτα ο Αστυνόμος

ΑΛΒΑΝΟΣ: Πρα ορέ…· άστο, ορέ, πρα…
ΣΤΡΑΤΙΩΤΕΣ: Προβάτειε, διάολε…
ΑΛΒΑΝΟΣ: Άστο, άστο, ορέ…· φτου, αλλά μπελιάβερσιν.
ΣΤΡΑΤΙΩΤΕΣ: (Τρέχων εισέρχεται) Γεράσιμε μου!!!
ΣΤΡΑΤΙΩΤΕΣ: Σκιάβ’ αφέντη.
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Όμορφα, μη σας σκαπάρ’ απ’ τα χέργια.
ΣΤΡΑΤΙΩΤΕΣ: Όσκε, αφέντη· καλά τον έχουμε
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Μπράβο Αντζουλή μου, Κάντηλά μου· γιαμά σας μεριτάρει από εκατό τζικίνια.

ΣΚΗΝΗ ΙΔ
‘(Ο Αστυνόμος εξετάζει τον Αλβανόν με ταχύτητα έμπροσθεν της φυλακής)
Αστυνόμος, Αλβανός κι οι στρατώται

ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Πινομή σου; τ’ όνομα σου;
ΑΛΒΑΝΟΣ: Πώς το λένε, ορέ, εμένα; Τσέλιο Γκέκα.
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Πούθε είσαι;
ΑΛΒΑΝΟΣ: Γκέγκα, ορέ, Γκέγκα.

ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Άλλος διάολος ετούτος… Και γιατί, μουρέ, λάβωσες τον Κρητικό;
ΑΛΒΑΝΟΣ: Πω…· γιατί να το λες, ορέ, έφαγες κουράδιες, το χτύπησες ψίχα ψίχα.
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Εγώ, μουρέ; Να…· ξαφνικό να σ’ ούρτη.
ΑΛΒΑΝΟΣ: Ορέ, εσύ εγώ, εγώ συ· πω χτύπησες Κρητίκα, γιατί να το τρως κουράδιες.
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Όρσε κοπλιμέντα!… (προς τους στρατιώτας) Βάλτε τόνε μέσα α ρέστο.
ΑΛΒΑΝΟΣ: Ορέ Αστρονόμο!… πρα πως το κάνεις έτσι, ορέ; πού ορέ, να το παγαίνη μέσα; ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Στη φυλακή, μπόγια.
ΑΛΒΑΝΟΣ: Πω, να το κρένης πρώτα, ορέ… Π’ ούναι Κρητίκα; να το φέρνης κι εκείνο, ορέ.
ΣΤΡΑΤΙΩΤΕΣ: Α!… μέσα, μέσα…
ΑΛΒΑΝΟΣ: Άστο, ορέ! μην το τραβάς…· αλλά μπελιάβερσιν.
ΣΤΡΑΤΙΩΤΕΣ: (Τον φυλακίζουν και αναχωρούν)

ΣΚΗΝΗ ΙΕ’
(Ο Ανατολίτης και οι λοιποί έσωθεν της φυλακής)

ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Γλιτώσαμε, γλιτώσαμε· πγιάσανε Αρβανίτη· νάτο, φέρανε χάψι κι εκείνο.
ΧΙΟΣ: Ήφεράν τονε του διαβόντρου το γυιο;
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Νάτος, νάτος· κύτταξε μάτγια του…· σαν αζτισμένη κάτα γυαλίζουνε… Σακίν να μην τονε λαλήση κανείς.
ΑΛΒΑΝΟΣ: (πλησιάζει) Γεια σας, ορέ.
ΟΛΟΙ: Καλώς ώρισες καπετάνιο.
ΑΛΒΑΝΟΣ: Πω, τι κάνεις σκοτεινά; πρα άνοιξε, ορέ, το παραθούρες, να γλέπης ψίχα.
ΟΛΟΙ: Δεν ανοίγουνε τα παραθύρια.
ΑΛΒΑΝΟΣ: Πω, πω, να φυγής, ορέ…· πρα θα σκάνεσαι, ορέ, ψίχα.
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Σώπα… · τώρα τ’ άβγουμε όξου.

ΠΡΑΞΗ 4η

ΣΚΗΝΗ Α’
(Η ερωμένη τον Κρητός συνωδευμένη με την γραίαν τροφόν της ζητεί εις το αστυνομικόν κατάστημα τον εραστήν της)
Γαρούφω κι η Κανέλλα

ΓΑΡΟΥΦΩ: Αυτούνη είναι παιδάκι μου η Αστρονομίγια… Έμπα μέσα να ρωτήσουμε, μπα και τον έχουν’ εδώ.
ΚΑΝΕΛΛΑ: Ωχ τρομάρα μου!… και πώς θα τόνε δγιω; (κλαίει)
ΓΑΡΟΥΦΩ: Βαστά την καρδιά σου, κόρη μου· μην κλαις
ΚΑΝΕΛΛΑ: Δεν ξέρεις πόσο λυπούμαι…
ΓΑΡΟΥΦΩ: Το ξέρω παιδάκι μου!… μα τι να κάμουμε τώρα…· απομονή. Σκούπισ’ τα μάτγια σου, κι είναι ντροπής…
ΚΑΝΕΛΛΑ: Ποιος είναι ο Αστρονόμος;
ΓΑΡΟΥΦΩ: Νάτος· αυτούνος που σε τηράζει.

ΣΚΗΝΗ Β’

(Η Κανέλλα ερωτά δια τον εραστήν της τον Αστυνόμον, αυτός δε την ζητεί δια να τον ερωτευθή) Κανέλλα κι ο Αστυνόμος

ΚΑΝΕΛΛΑ: (Προς τον Αστυνόμον) Κυρ Αστρονόμο μου, να ζης, πού τ’ όχετε το Κρητικάκι; ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Ω διάολλε! παιδάκι μού τον έκαμε σαράντα χρονώνε άθρωπο;… Και τι τόνε θέλεις γιαμά;
ΚΑΝΕΛΛΑ: Να τόνε δγιω.
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Και τι τον έχεις;
ΚΑΝΕΛΛΑ: Ξάδερφο.
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: (Καθ’ εαυτόν) Όσο περνάει ο καιρός μια μια τσι εμαθαίνω… Απέ τσι παστρικές είν’ και τούτη;…· μώρ’ δε γλέπεις παρέντζα π’ όχει ο διάολλος; Ναι, ναι…· θαρρώ μουρέ που γλέπω τη Βένερε τση Φιορέντσας… Μώρ’ δεν κυττάς τα μάτγια τση, τα μπράτσα τση, το πέτο τση, ούλα τση;… μουρέ πάει να μου σαρτάρη το τσερβέλλο!… (Προς την Κανέλλαν) Κυρά μου, τί τονε θέλεις εκειόνε τον Κρητικό; δεν κάμεις μ’ εμένα τ’ αμόρ;
ΚΑΝΕΛΛΑ: Είσαι γέρος.
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Τριάντα χρόνους κλειώ τώρα τσι’ αποκρές τ’ άι Φιλίππου… Μπα και γλέπεις τσι’ άσπρες μου τσι τρίχες και θαρρείς π’ ούμαι γέρος;
ΚΑΝΕΛΛΑ: Ναι…· δε γλέπω ‘γώ τις τρίχες σου που είναι βαμμένες.
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Είναι μαύρες ασολουταμέντε· κι εκειές τσι άσπρες που γλέπεις, οι πίκρες κι ο πόλεμος με τσι ασπρίσανε… Μα εγώ εκειές, ντζόγια μου, τσι κολορίρω.
ΚΑΝΕΛΛΑ: Ζιρτς… Εγώ με Λελέγκους δεν καταπιάνουμαι.
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Και τ’ είν’ αυτό το ζιρτς και το Λελέγκος;
ΚΑΝΕΛΛΑ: (γελώσα) Να, πώς τους λένε…· με Φράγκους.
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Ω ντζόγια μου! και πγιο καλοί είναι οι Κρητικοί απέ τσι Φράγκους γιαμά; Οι Φράγκοι είναι πγιο γαλαντόμοι απέ τσι άλλους…· μοναχά δος την παρόλα σου.
ΚΑΝΕΛΛΑ: Άιντε, ζιρτς…· δε ξέρω τι με λες… Άφσε με να δγιω τον ξάδερφο μου.
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Όμορφος ξάδερφος!…Κι αμά κόπγιασε ναν του κάμης το χερούργο

ΣΚΗΝΗ Γ’
Ο Αστυνόμος μόνος

ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: (Καθ’ εαυτόν) Μωρ’ γλέπεις το διάολλο αμόρ π’ όχει του Κρητικού; μωρ’ γλέπεις τα δάκρυα πώς τρέχουνε αφ’ τα μάττγια τση; Θα κάμω τούττο μίο ποσίμπιλε ναν την καταφέρω να με κάμη αμορόζο τση, γιατ’ έχ’ ο διάολλος σενσιμπιλιτά. Γλέπεις; γλέπεις;…· μουρέ γεια σου κακόρικη!… Κι άμ’ αν είν’ ο διάολλος σενσίμπιλε ντι πρίμο γράδο…· θα τση πέσω κατόπι…· νον ζε κάζο.

ΣΚΗΝΗ Δ’
(Η Κανέλλα εισέρχεται εις τον κοιτώνα, όπου ο Κρητικός, και τον επισκέπτεται)
Κανέλλα, ο Κρης κι η Γαρούφω

ΚΑΝΕΛΛΑ: (Προς την Γαρούφω) Μανούλα μου…· λιγάκι νερό, γιατί λιγώθηκα… (Προς τον Κρήτα) Ωχ μάτια μου…· έτσ’ όλπιζα να σε δγιω;
ΚΡΗΣ: Ό,τ’ ήθελα δα να ξεμυστέψω τούτην την ώρα… και γιάντα δα ξανάζησα, ντεντίμ, πουρί που σε είδα τώρα.
ΓΑΡΟΥΦΩ: (προς τον Κρήτα) Τι κάμεις παιδάκι μου;
ΚΡΗΣ: Δεν μπορώ κια ολιάς.
ΚΑΝΕΛΛΑ: (Προς την Γαρούφω) Μανούλα μου! δε φωνάζεις ένα γιατρό;
ΓΑΡΟΥΦΩ: Τώρα, παιδάκι μου, πάγω να φέρω το δικό μας το ντετόρε.
ΚΑΝΕΛΛΑ: Ωχ μανούλα μου! λιγώνουμαι!… (Προς τον Κρήτα) Πού σε πονεί αδερφούλι μου;
ΚΡΗΣ: Εδά στη χέρα.
ΚΑΝΕΛΛΑ: Να δγιω. (παρατηρεί την πληγήν) Τίποτα, τίποτα· ξέσκουρα είσαι λαβωμένος…· μη φοβάσαι…· γλήγορα θα γειάνης.
ΚΡΗΣ: Γιάντα δα, Θιος κι ο λόγος σου… Να ξεμυστέψω μιαν ώρα, και να σφάξω ένα κριό βαρβάτο κουρμπάνι.
ΚΑΝΕΛΛΑ: Ναι μάτια μου· πέντε κριάργια να σφάξης για τη ζωή σου.
ΓΑΡΟΥΦΩ: (Προς την Κανέλλαν) Να ο ντετόρος περνάει.
ΚΑΝΕΛΛΑ: Φώναξ’ τον, μανούλα μου

ΣΚΗΝΗ Ε’
(Η Γαρούφω φωνάζει από το παράθυρον ένα αμαθή ιατρόν)
Γαρούφω κι ο Ιατρός

ΓΑΡΟΥΦΩ: Ξοχώτατε, ξοχώτατε…· ε ξοχώτατε…· ου…· ξοχώτατε…· Εδώ, εδώ απάνου, τήρα.
ΙΑΤΡΟΣ: Ποιος με φωνάζει;
ΓΑΡΟΥΦΩ: Εδώ, εδώ· στο παραθύρι κύττα.
ΙΑΤΡΟΣ: Τώρα, έφθασα.

ΣΚΗΝΗ ΣΤ’
(Ο αμαθής ιατρός επισκέπτεται τον Κρήτα)
Ιατρός, Κανέλλα, Κρης και Γαρούφω

ΙΑΤΡΟΣ: Ποιος είν’ άρρωστος;
ΚΑΝΕΛΛΑ: Η αφεντιά του ξοχώτατέ μου. (κλαίει)
ΙΑΤΡΟΣ: Κουράγιο!…δεν έχει τίποτες…(πλησιάζει εις τον Κρητικόν και κρατεί τον σφυγμόν του) Έχεις κάψα;
ΚΡΗΣ: Έχω μαθές.
ΙΑΤΡΟΣ: Σερβιτσάλι… Σε πονεί το κεφάλι;
ΚΡΗΣ: Ναίσκε δα.
ΙΑΤΡΟΣ: Σερβιτσάλι… Σε πονεί η μέση;
ΚΡΗΣ: Πονεί με.
ΙΑΤΡΟΣ: Αβδέλλες…Σε πονούν τα κόκκαλα;
ΚΡΗΣ: Πονούσι δα, ντεντίμ, κι εκείνα.
ΙΑΤΡΟΣ: Μισή ντουζίνα σερβιτσάλια…Σ’ έρχεται να ξεράσης;
ΚΡΗΣ: Έρχεται μου δα…
ΙΑΤΡΟΣ: (Διορίζει τα ιατρικά και τα θέτει επί της τραπέζης) Ντυοσκύαμο, πουρπούργια ντικιτάλις τεντούραμ κόρνουμ τσέρβερις, τζαλάπα, σέμεν σάντο· όλα χάπια εκατόν εξήντα, να τα πάρη σε δέκα δόσες… Πώς ακούς τα συκώτια σου;
ΚΡΗΣ: Γιάντα δα κι αυτά πονούνε.
ΙΑΤΡΟΣ: Αίμας… (προς τον Κρήτα) Έχεις κομμάρες στα χέργια και στα πόδγια;
ΚΡΗΣ: Έχω.
ΙΑΤΡΟΣ: Νυστάζεις;
ΚΡΗΣ: Ναι.
ΙΑΤΡΟΣ: Χασμουργιέσαι;
ΚΡΗΣ: Ναι.
ΙΑΤΡΟΣ: Βήχεις;
ΚΡΗΣ: Ναι, ναι, ναι.
ΙΑΤΡΟΣ: Έχεις σκοτούρα στο κεφάλι;
ΚΡΗΣ: Έχω, έχω ντεντίμ, έχω… Κια ολιάς με πονούνε.
ΙΑΤΡΟΣ: (Διορίζει πάλιν και θέτει επί της τραπέζης ιατρικά) Κέρμεζ μινεράλε, ασαφέτιδα,   γάλβαλο, σερπεντάρια, όπιο, άτσιτο σαλαμμονίακο, φλορ ντι σατούρνο… Όλα αυτά να βράσουνε  σε δυο οκάδες νερό, και να πίνη από μισή κούπα στην ώρα… Το βράδυ μπάνια στα πόδια, και σιναπόσπορο κοπανισμένο με σκορδόφυλλα και με ζυμάρι… Τώρα τώρα ένα κατάπλασμα στη μέση του, κι ένα στην κοιλιά του από μολόχες και λαπατόρριζες, γουρουνόξυγκο και κοττόξυγκο. Αυτά είναι τα γιατρικά που θα του κάμετε γλήγορα, κι ως το βράδυ έρχουμαι και τόνε βεζετάρω πάλε…
Ναι…· ξέχασα…· πενήντα αβδέλλες στον πάτο, και εξήντα στο στήθος μια κοπανιά… Αυτά όλα να γενούνε, γιατί ο άρρωστος είναι κακά… Ναι…· και μια καλή φλεβοτομίγια από μισή οκά αίμας. Ε!… πολλά τα έτη σας. (υπάγει ν’ αναχωρήση και επιστρέφει) Α ξέχασα…· και τρία φισικατόρια, ένα στο λαιμό, ένα στη ράχη, κι ένα στην κορφή του.
ΚΑΝΕΛΛΑ: Και τ’ είν’ η αρρώστεια του, ντοτόρο μου;
ΙΑΤΡΟΣ: Έναι γάστρικα, περιπλεμονίγια, φέμπρε μαλίνια, πούντριτα, νεβρόζα, και σκαραντσίγια… Έχετε γεια… (υπάγει ολίγον, και επιστρέφει) Α…· αλησμόνησα…· έχετε καμμιά ρακιά;
ΓΑΡΟΥΦΩ: Έχουμε ντοτόρο μου. (εβγάζει από την τσέπη της μίαν μποτιλίτσαν με ρακή και τω δίδει). Ορίστε ντοτόρο μου.
ΙΑΤΡΟΣ: Εις υγείαν· περαστικά· (προς τον Κρήτα) περαστικά σου… (πίνει ολίγην) Ναι…· αν ιδρώση, αλλάξετέ του ένα δυο πουκάμισα…· τα σερβιτσάλια ν’ άναι γερά… Εις υγείαν. (πίνει ακόμη ολίγην). Αν ιδήτε και παραλαλεί την νύχτα, να με φωνάξετε· κι αν τ’ ούρχουνται σπασμοί έναι καλό σημάδι, γιατί τα γιατρικά μου είναι αθάνατα… Εις υγείαν… (αποπίνει το όλον) Ναι· να μην του δώκετε να φάγη τίποτα…· διάτα…· νηστείγια…· αν γυρέψη φαγί, δόστε του ολίγο ζουμί από κρεμμύδια καλά βρασμένα και σουρωμένα, με ζάχαρη ή με οξύμελι… Οι αβδέλλες να τρέξουνε ως το πουρνό· να βράστε κουκιά, να τα κάμετε φάβα, να πλακώστε τις αβδέλλες, για να τρέξη αίμας… Όλα αυτά να γενούνε απόψε, και πάλε έρχουμαι… Έχετε γεια…
ΚΑΝΕΛΛΑ&ΓΑΡΟΥΦΩ: Στο καλό…· ζωή ν’ άχης ντετόρο μου… να ζήσης να σ’ έχουμε.
ΙΑΤΡΟΣ: Χαιράμενες …· έχετε γεια.
ΚΑΝΕΛΛΑ&ΓΑΡΟΥΦΩ: Στο καλό ντετόρο, στο καλό… (αναχωρεί)

ΣΚΗΝΗ Ζ’
Κανέλλα κι η Γαρούφω

ΚΑΝΕΛΛΑ: Γυιέ μου, τι καλός ντετόρος· τι χρυσός ντετόρος!!!
ΓΑΡΟΥΦΩ: Καλός είναι, στοχιά του, μα είναι κομμάτι πολυλογάς, και το τσούζει κιόλας… Στοχιά του…· στάλα ρακάκι δεν άφηκε στη μποτέλια· όλο το σβούριξε. (προς την Κανέλλαν) Θυμάσαι τίποτες απ’ εκείνα που είπε; γιατί εγώ απ’ τη σκοτούρα μου τίποτα δε θυμούμαι.
ΚΑΝΕΛΛΑ: Τις αβδέλλες, τα σερβιτσάλια και τη φάβα θυμούμαι… Τ’ άλλα τα είπε φράγκικα και περί γραμμάτου, που εγώ δεν τα καταλαβαίνω.
ΓΑΡΟΥΦΩ: Αμ’ τα βιζιγάντια;
ΚΑΝΕΛΛΑ: Καλά λες…· και κείνα… Να τον φωνάξουμε ν’ άρτη πίσου.
ΓΑΡΟΥΦΩ: Εκείνος πάησε τώρα.
ΚΑΝΕΛΛΑ: (Τρέχει και παρατηρεί από το παράθυρον) Όχι· κάτου στέκεται και μιλάει.
ΓΑΡΟΥΦΩ: Φώναξ’ τόνε.
ΚΑΝΕΛΛΑ: Όχι…· φώναξ’ τόνε συ, γιατί εγώ ντρέπουμαι.
ΓΑΡΟΥΦΩ: (Φωνάζει πάλιν τον Ιατρόν) Ξοχώτατε· άι ξοχώτατε· ου ξοχώτατε, δεν ακούς; Ου…· ντετόρο, κόπγιασ’ απάνου.

ΣΚΗΝΗ Η’
Ο Ιατρός μόνος

ΙΑΤΡΟΣ: (Καθ’ εαυτόν) Κακή δουλειά τρέχει…· ο άρρωστος θ’ άναι κακά που με φωνάζουνε… Μα τι διάβολο… όλες οι αρρώστγιες σ’ αυτόνε μαζωχτήκανε; Ας είναι δα…· ας ανέβω πγια να σφίξω ακόμη κανένα ρακάκι, να δγιούμε και ποιος θα μας πλερώση… Το λίγο λίγο καμμιά σαρανταργιά ταλλαράκια τα χτυπούμε…· ο άρρωστος φυσάει…· κι η γυναίκα γλέπω κι έχει ένα σταυρό διαμαντένιο,κι ένα δαχτυλίδι… Αν μπορούσα να της τα χτυπήσω κι εκείνα, καλά θα πάγη η δουλειά μου… Κρέσε τα σερβιτσάλια και τα γιατρικά ώσπου να τον ρίξω καλά κάτου, για να τραβήξη μάκρος η δουλειά, να χτυπήσω τα τάλλαρα και τα μαντζαφλάργια της γυναίκας, κι έννοια μου…
Έτσι θέλουνε τούτοι οι κογιόνοι…· που (δεν) ξέρουνε τι τους γένεται… Ως τόσο κουτσά στραβά ας ανέβω…
(αναβαίνει)

ΣΚΗΝΗ Θ’
(Ο Ιατρός εισέρχεται εις δευτέραν επίσκεψιν τον Κρητικού)
Ιατρός, Κανέλλα κι η Γαρούφω

ΙΑΤΡΟΣ: Τι πάθετε; ώραν καλή σας.
ΚΑΝΕΛΛΑ: Καλό ν’ άχης ντετόρο μου· ξεχάσαμε εμείς…· δε θυμούμαστε μόνε τα σερβιτσάλια, τη φάβα, τις αβδέλλες… (προς την Γαρούφω) Και τί άλλο;
ΓΑΡΟΥΦΩ: Και τα βιζγάντια.
ΚΑΝΕΛΛΑ: Ναι και τα βιζγάντια…· Θιος σχωρέσαι.
ΙΑΤΡΟΣ: Αμέ τ’ άλλα; (καθ’ εαυτόν) Ω κακό που μ’ ούρτε… μηγάρις θυμούμαι κι εγώ τίποτα απ’ ό,τι τους είπα;…· μόνε ας καμωθώ… (προς την Κανέλλαν) Καλέ τα γιατρικά που σας έδωσα στα χαρτιά…·άι…· τι άλλο; τα σιναπίσματα, μπάνιο στα ποδάρια, φλεβοτομίγια, κι εκείνα που είπετε… Μην τα χασομεράτε, γιατί δεν τόνε γλέπω καλά τον άρρωστο… (κυττάζων τον σφυγμόν τον Κρητικού) Φωνάξτε ένα μπαρμπέρη…· δόμτε κι ένα ρακί…
ΓΑΡΟΥΦΩ: (Καθ’ εαυτήν) Δε σ’ το δίνω πγια με τη μποτέλια… με το ποτηράκι θα σ’ το δώκω.
(Προς τον Ιατρόν) Ορίστε ντετόρο. (τω δίδει εν ποτήριον μικρόν με ρακήν).
ΙΑΤΡΟΣ: Εις υγείαν…· χαιράμενες…· περαστικά… (πίνει όλην την ρακήν) Το ποτήρι σας πολύ μικρό.
ΚΑΝΕΛΛΑ: Να σας βάλουμε άλλο ένα;
ΙΑΤΡΟΣ: Όχι, σώνει πγια, γιατί μεθώ, κι έχω βέζιτες… Έχετε γεια… (αναχωρεί)
ΓΑΡΟΥΦΩ: (Καθ’ εαυτήν) Δόξα σ’ ο Θιός κι η μάνα του… Κόντεψε να πάγη κι ετούτ’ η μποτελίτσα… ήθελε να τη στροφιάξη κι αυτούνη…

ΣΚΗΝΗ Ι’
(Ενώ εξέρχεται ο Ιατρός, εισέρχεται ο Αστυνόμος, επιπλήττει αυτόν ως αμαθή, και τον αποβάλλει). Αστυνόμος κι ο Ιατρός

ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Στην πίστι σου, μουρέ σορ ντοτόρο, πού σπούδαξες τη γιατροσύνη, και λες τη λαβωματγιά πως είναι πούτριντα, και διαόλλοι;
ΙΑΤΡΟΣ: Φούτρε…· εγώ είμαι ο περίφημος Ιατρός, χερούργος, μάμος, και σπετσέρης ντετόρ Τζαλάπας, που ήμουνα σε τόσους πασάδες, και τώρα ήρτα απέ τον υψηλότατο Βελιγιουνάμ πασά της Ανάπας.
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Μουρέ, φωτιά να σε κάψη, διαόλλου τσαρλατάνο… Δε σε ρωτώ γιαμά πού έκαμνες τη γιατροσύνη; σε ρωτώ πού στουντιάρησες την πιστήμη τση.
ΙΑΤΡΟΣ: Εγώ, φούτρε, εδιάβασα τη στορία του Ρομπισόν, εδιάβασα τους Αφορεσμούς του Σωκράτη, την Παθιακολογίγια τ’ Αριστοτέλη, κογιόν!… την Οστρακολογίγα, την Ανατομίγια, κι ύστερα ύστερα και τη Βοτανολογίγια του Τισσότη…(καθ’ εαυτόν) Ανάθεμα κι αν τα είδα…· όλα ακουστά τ’ άχω.
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Μουρέ, εγώ δε σε ρωτώ α δγιάβασες ούλες τσι φυλλάδες του Μπερτόδολου και του Ρολίνου, και του Κακά Σένα· σε ρωτώ, μουρέ, αν έχης ντιπλώμα σε περγάμηνο.
ΙΑΤΡΟΣ: Επήγα και στον αγά της Πέργαμος.
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Όρσε, διάολλε, ένα φάσκελλο μέσ’ τσι αγάδες σου… Μουρέ, έχεις ντιπλώμα τση Ακαντέμιας;
ΙΑΤΡΟΣ: Έχω βέβγια… (παρουσιάζει εν χαρτί της θηριακής) Να η πατέντα μου… (καθ’ εαυτόν) Ω με τούτηνε εγελούσα μια φορά τους Τούρκους, κι έπαιρνα τα φλουράκια τους!
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: (Παρατηρεί το χαρτί) Ω διάολλε!… Τούτο είναι γιαμά χαρτί τση τεργιάκας τση Βενέτικης… Να! έχει και το Σαν Μάρκο στην απάνου μερία… Όρσε κι άλλο φάσκελλο μέσ’ στην πατέντα σου, διαόλλου τσαρλατάνο… Άμε καλλιά σου… (προς τας γυναίκας) Φέρτε γιαμά εκειές τσι μποτσούλες με τα γιατρικά, κι εκειούς τσι μπουσούλους, και τα χαρτία, να τα χύσω γιαμά μέσ’ στη χρεία.
ΙΑΤΡΟΣ: Πλέρωσε με τα πρώτα, δος μου και τις κούρες μου, κι ό,τι θέλεις κάμε τα υστερνά.
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Θέλεις και παγαμέντο, διάολλε; Άμε καλλιά σου.
ΙΑΤΡΟΣ: Δεν πηγαίνω… Πλέρωσέ με… Θέλω πενήντα τάλλαρα πετσεδούρα.
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Όρσε πενήντα φάσκελλα!… Άμε καλλιά σου, διάολλε… (προς τους στρατιώτας)
Βγάρτε τόνε όξου τον τσαρλατάνο.
ΙΑΤΡΟΣ: Θα δώκω αναφορά.
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Στο διάολλο…
(τον αποβάλλει)

ΣΚΗΝΗ ΙΑ’
Αστυνόμος κι αι γυναίκες

ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Μουρ’ γλέπετε το γιατρό σας;… Ποιός τόνε φούγιαξε κι ήρτε;
ΓΑΡΟΥΦΩ: Εμείς τον εφωνάξαμε.
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Όμορφο διάολλο φουγιάξετε!… Μην πα και κάμτε τίποτσι γιατρικά απ’ εκειά που σας ορντινάρησε εκειός ο τσαρλατάνος…· μοναχά βάλτε του κομμάτι ξυδόλαδο στην πληγή του,  και του περνά· γιατί δεν έχει τίποτσι…· τ’ άλλα ούλα είναι αφ’ το σπαβέντο τση πιστόλας· κι ως το πουρνό θ’ άναι καλά περφεταμέντε… Κάμτε αυτό που σας είπα, κι άμετε κι εσείς καλλιά σας, γιατ’ έχουμε τσι άλλες μας τσι εζάμινες.

ΠΡΑΞΗ 5η

ΣΚΗΝΗ Α’
(Ο Αστυνόμος μόνος εις το κατάστημα, ακουμβισμένος εις την τράπεζαν του γραφείου του)

ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: (Καθ’ εαυτόν) Ύστερα απέ ούλες ετούτες τσι εζάμινες που έκαμα, δεν έβγανα τίποτσι… Οι μπιστεμένοι μου στρατιώτες μού πιάσανε το Λιάπη… αυτοί είναι διαόλλου κάρτσες. Τώρα τσι έχω ούλους τσι διαόλλους α ρέστο…. ιν τάντο πρέπει να κάμω τ’ άττα μου και τα ραπόρτα μου στη Διοίκησι, και να μη μορογάρω…· αυτά τα οφφίτσια, αυτές τσι σκοτούρες έχουνε, και για μικρά πράματα ξεπέφτει τ’ ονόρ τ’ αθρώπου… Πού ν’ άν’ ο γραμματικός μου; (φωνάζει) Γραμματικέ!!! (καθ’ εαυτόν) Κι άμα δα ξέρω κι αυτός ο διάολλος πού προβατεί; τι κακό είναι να μη ξέρη κανείς να γράφη μοναχός του… Και τι να γράψω, που το τσερβέλλο μου είναι ούλο σαν κλούβιο αυγό απέ τσι εζάμινες, απέ τσι φωνές, κι απέ τόσους διαόλλους, που δεν μπόρεσα να  βγάνω τίποτσι, κι αν έκαμα τούττο ιλ ποσίμπιλε να μάθω αν ήτανε κάζο πενσάτο… Ο ένας μου μίλλαγιε τούρκικα, άλλος ελληνικά, ο άλλος μ’ ούλεγε γίδες και ταρνανάδες κι αλεπούδες, κι ο άλλος τσι σολομονικές του…· και δα τσι θυμούμαι ούλους;… κι απού μέσα απ’ όνα λαβύριντο τέτοιο, τι διάολλο να μπορέση να περσουαδεριστή κανείς, που δεν καταλαβαίνει πρώτ’ απ’ ούλα τσι γλώσσες τους… Ας μη μορογάρω ντούνκε όσο έχω τη γκάουζα στο νου μου, μπα και μου φύγη καμμιά σέργια οσερβατσιόνε· κι άμα ξέρω πού να τρέχη κι αυτός ο κανάγιας ο Γραμματικός μου; (φωνάζει) Γραμματικέ!!!….· (καθ’ εαυτόν) ξαφνικό να σ’ ούρτη…· μπιλλιάρδο θα παίζη ο μπιρμπάντες σε καμμιά καφεταρία ή θ’ άναι σε καμμιά απ’ εκειές τσι παστρικές τσι κονβερσατσιόνες.

ΣΚΗΝΗ Β’
(Ο Γραμματεύς του Αστυνόμου εισέρχεται ιδρωμένος, κάθεται εις την τράπεζα και με εν μανδήλι βρεγμένον από λεβάντα στεγνώνει τον ιδρώτα του)
Αστυνόμος, και ο Γραμματεύς

ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Ω, ντζόγια μου μυρουδίες!… ω, μάτια μου, μουσκίες!… και π’ ούσουνε γιομά που σε φούγιαζα δυο ώρες;
ΓΡΑΜΜΑΤΕΥΣ: Σε μια βίζιτα που είχε τ’ όνομά της.
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Και πώς τήνε λέγανε γιαμά;
ΓΡΑΜΜΑΤΕΥΣ: Λουτσία.
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Και’ κει σε τσι αλείψανε αυτές τσι μουσκίες;
ΓΡΑΜΜΑΤΕΥΣ: Με τρατάρανε ολίγη λεβάντα.
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Άφσ’ τσι μουσκίες και τσι μυρουδίες, και να γράψουμε τώρα το ραπόρτο μας.
ΓΡΑΜΜΑΤΕΥΣ: Δεν έχω το νου μου τώρα…· αφήτε με να ξεζαλιστώ ολίγον.
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Σε ζαλίσανε κι εσένα οι Λουτσίες;
ΓΡΑΜΜΑΤΕΥΣ: Όχι, είμαι κουρασμένος.
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Μπα και χόρευγες;
ΓΡΑΜΜΑΤΕΥΣ: Ναι
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Και δε με λες π’ ούσαι και μπαλλαρίνος; Τ’ όγραφα κι εγώ, μα δεν ξέρω τσι εδικές σας τσι οξείες και τσι περισπωμένες, και τσι ορτογραφίες.
ΓΡΑΜΜΑΤΕΥΣ: Υπαγορεύσατε με, κι εγώ γράφω.

ΣΚΗΝΗ Γ’
(Ο Αστυνόμος υπαγορεύει τον Γραμματέα)
Αστυνόμος κι ο Γραμματεύς

ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: (υπαγορεύει) «Κόπια εβγαρμένη απέ το αουτέντικο.
ΓΡΑΜΜΑΤΕΥΣ: (Γράφων γελά).
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Τι γελάς, διάολλε; μπα και θυμάσαι τσι μπάλλους σου; (υπαγορεύει) «Σ’ τσι χίλιους οχτακόσιους είκοσι εφτά, τσι δεκάξη του Τρυγητή…» (προς τον Γραμματέα) Δεν έχει δεκάξ’ ο Τρυγητής;
ΓΡΑΜΜΑΤΕΥΣ: Ναι, δεκάξη (γελών)
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Ω μουρέ γέλοια!… (υπαγορεύει) «ημέρα Κυργιακή, δυόμισυ ώρες μετά το γιόμα. Στη λοκάντα του μισέ»· πώς διάολλο τόνε λένε;
ΓΡΑΜΜΑΤΕΥΣ: Μπαστιά.
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Γεια σου· «του Μπαστιά…· ξεφαντώνανε ένας Κρητικός, ένας Λιάπης, ένας Μουραΐτης, ένας Λογιώτατος, ένας Ανατολίτης», (καθ’ εαυτόν) Και μηγάρι τσι θυμούμαι ούλους; (υπαγορεύει) «κι ένας Χιώτης. Σαν εμεθύσανε, χτύπησε ο Λιάπης τον Κρητικό με την πιστόλα στο χέρι. Εγώ ντελόγκο έκαμα ούλες ετούτες τσι εζάμινες που στέρνω μαζί με το παρό ραπόρτο. Ο Λιάπης έφυγε, κι έστειλα τσι μπιστεμένοι μου στρατιώτες, και τόνε πγιάσανε, και τσι έχω ούλους α ρέστο. Σε ούλες τσι εζάμινες π’ όκαμα κον τούττο μίο ποσίμπιλε, δεν μπόρεσα να ξανοίξω αν ήτανε κάζο πενσάτο, γιατί ούλοι αυτοί μιλούσανε λογιών τω λογαδιώ γλώσσες, και δεν τσι εκαταλάβαινα. Εκειό που φαίνεται, πρέπει ν’ άτονε κάζο ατσιντέντε, γιατί πρώτη βολά ήτανε γρωνισμένος ο  Λιάπης με τον Κρητικό. Ούλα μου τα άττα είναι τα παρό, και τα ραπορτάρω στη σεβαστή Διοίκησι, ως καθού είμαι οπλιγάτος κι ό,τι ξανοίξω κατόπι, το ραπορτάρω ως μου μεριτάρει στο οφφίτσιό μου. Ακαρτερώ ρισπόστα στην παρό μου, για να ρεγουλαριστώ τι να τσι κάμω ετούτοι τσι διαόλλοι οπ’ όχ’ α ρέστο·να τσι φουρκίσω; γη να τσι αμολλάρω;»
ΓΡΑΜΜΑΤΕΥΣ: (Γελών) Έτσι να τ’ αντιγράψω;
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Κι αμέ; πώς; έτσι ξέρω το δικό μας το στύλε… Σα γένης εσύ αστυνόμος κάμε όπως γρωνίζεις.
ΓΡΑΜΜΑΤΕΥΣ: (Μετά την αντιγραφήν το παρουσιάζει) Υπογράψετε!
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: (υπογράφει) διονείσιο φόντε αστινόμος τσι ελλινικείς διείκισις. (προς τον Γραμματέα). Το πέρασες στο αουτέντικο;
ΓΡΑΜΜΑΤΕΥΣ: Ναι
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Σιντζιλλάρισ’ το τώρα όμορφα, και στείλε το ντελόγκο… Μπα και μου φύγης πάλε, και πας να μπαλλάρης;
ΓΡΑΜΜΑΤΕΥΣ: Όχι δα…· ύστερ’ από δύο ώρας, όταν δροσίση…
(λαμβάνει τα έγγραφα, και αναχωρεί)

ΣΚΗΝΗ Δ’
Ο Αστυνόμος μόνος

ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: (Καθ’ εαυτόν) Μωρ’ τόνε γλέπεις του διαόλλου το μπαλλαρίνο με τι σουμπέρμπια σου μιλλάει, γιατί ξέρει δυο οξείες, και τρεις περισπωμένες; Καλότυχε, πώς εγένηκ’ ο κόσμος!…· μουδέ τόνε μέλλει αν τόνε μιλλά ο σουπεριόρος του, μουδέ καρφί του καίγεται του κανάγια…· τσι μυρουδίες του και τσι μπάλλους του κυττάζει, και πότες να φινίρη ο μήνας, για να πάρη το μηνιάτικο… Μουδέ να γράψη έχει έννοια, μουδέ ρετζίστρα να κρατήση· τίποτσι, τίποτσι. Μα τι να κάμη κανείς σα δεν μπορεί να κάμ’ αλλιώς… Πασιέντζα τώρα…· σκοτίστηκα πγια με τσι διαόλλους…· ας ριποζάρω λιγάκι… (ακουμβά ολίγον εις την τράπεζαν)

ΣΚΗΝΗ Ε’
(Οι στρατιώται εισέρχονται αιφνιδίως, και ομιλούν με τον Αστυνόμον περί των φυλακισμένων).
Αστυνόμος κι οι στρατιώται

ΣΤΡΑΤΙΩΤΕΣ: (Με φωνήν χαμηλήν) Για μ’ αφέντη… · σκιάβο…
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Τ’ είναι, μουρέ Γεράσιμέ μου, Αντζουλή μου, Διονύσιο;… τρέχει τίποτσι;
ΣΤΡΑΤΙΩΤΕΣ: Ναι αφέντη.
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: (Έντρομος) Τι μουρέ;
ΣΤΡΑΤΙΩΤΕΣ: Οι κολεγάδες του Λιάπη οτοιμάζουνται να σπάσουνε τσι φυλακές, να πάρουνε το Λιάπη, και να αμολλάρουνε και τσι αλλουνούς οπ’ ούναι μέσα.
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Και πούθε το μάθετε εσείς γιαμά;
ΣΤΡΑΤΙΩΤΕΣ: Στην πιάτσα μας αβερτίρανε που θα μας επιάσουνε κι εμάς να μας ξαμαρτώσουνε…· είπανε που θα σ’ τσι παίξουνε και τση αφεντιάς σου.
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Ω διάολλε…· και το κάμουνε προμπαμπιλμέντε μοναχά να πάτε να δγήτε, κι αν είν’ αληθινά, να μ’ αβιζάρετε ντελόγκο, για να βγάνουμ’ όξου το Λιάπη, και ν’ αφήκουμε τσι άλλους μέσα, ώσπου να μας έρτ’ η ριπόστα που παντυχαίνω απ’ τη Διοίκησι.
ΣΤΡΑΤΙΩΤΕΣ: Ν’ άχουμε το συμπάθειο, αφέντη· εμείς λέμε να πγιάσουμε τ’ άρματα, και να τσι βαρέσουμε.
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Όσκε, όσκε…· τίποτσι…· τίποτσι…· μην πα και ρισκιάρετε… Αλάργου απέ τσι Λιάπηδες…
ΣΤΡΑΤΙΩΤΕΣ: Ντόνκα να τόνε αμολλάρουμε το Λιάπη;
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Αφήτε να περάσ’ ένα μομέντο ακόμα.
ΣΤΡΑΤΙΩΤΕΣ: Να, αφέντη, ο φάντες τση Διοίκησις έρχεται μ’ ένα όρντινο στο χέρι.
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Πάρτε τ’ απ’ τα χέργια του, και φερμάρετε εδώ. Μην αλαργεύετε σ’ αυτές τσι ώρες, μπα και μας εύρη κανένα ατσιντέντε.

ΣΚΗΝΗ ΣΤ’
(Ο Αστυνόμος λαμβάνει διαταγήν δια να απολύση από την φυλακήν όλους· μη γνωρίζων δε να την αναγνώση καλώς προσκαλεί με θυμόν τον Γραμματέα)
Αστυνόμος, ο Γραμματεύς και στρατιώται

ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Π’ ούσαι, μουρέ κοντέ, παστρικέ;… Να… ξαφνικό να σ’ ούρτη!… Γραμματικέ, κύριε Γραμματέα… Να, ν’ άμπ’ ο διάολλος μέσ’ στσι τσιριμόνιες σας.
ΓΡΑΜΜΑΤΕΥΣ: Εμένα φωνάξετε;
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Κι αμέ ντζόγια μου; την εκλαμπρότη σας, σορ λουστρίσιμε…· και γιόμα δεν ατζιτάρετε να σας φουγιάζουμε; Θέλετε ν’ αχούμε κι ένα φάντε α πόστα για την εκλαμπρότη σας, να τον στέρνουμε για να σας φουγιάζη;
ΓΡΑΜΜΑΤΕΥΣ: Και τι αγαπάτε;
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Κόπγιασε να διαβάσης αυτήνη τη διαταγή, να δγιούμε τι θα τσι κάμουμε ετούτους τσι διαόλλους!!! Θα τσι φουρκίσουμε φιναλμέντε γη θα τσι αμολλάρουμε;
ΓΡΑΜΜΑΤΕΥΣ: (Αναγινώσκων την διαταγήν) Όχι· θα τους αφήσωμεν όλους.
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: (Προς τους στρατιώτας) Αμολλάρετέ τσι ούλους, και να τσι πρεζεντάρετε εδώ, για να τσι μιλλήσω ως μου μεριτάρει.
ΣΤΡΑΤΙΩΤΕΣ: Ντελόγκο.
(αναχωρούν)

ΣΚΗΝΗ Ζ’
Ο Αστυνόμος μόνος

ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Όρσε μεσ’ στσι εζάμινές μου, και μέσ’ στα άττα μου…· μουδέ τριμπουνάλε, μουδέ κριμινάλε, μουδέ διάολλο…· τσι επερτονάρισε η Διοίκησι ιν σόμμα… Κρίμα σ’ τσι κόπους μου, και σ’ τσι φωνές μου…· ούλα πάν’ αμόντε. Τι να πη κανείς; στουπίρ’ ο νους του και δε ξέρει τι στράτα  να πγιάση… Μουρέ, εγώ ήθελα να φουρκίσω εκειόνε το μπόγια το Λιάπη, κι εκειόνε το μπιρμπάντε το λοκαντιέρη ήθελα να τον αφήκ’ α ρέστο καμπόσον καιρό, κι εκειόνε το σκολλάρο το σεκάντε, που σεκάρησε ο διάολλος το τσερβέλλο μου μ’ εκειές τσι λέξες και τσι ελληνικούρες του… Μα πέρασε τώρα…· ας πάνε να φκαριστούνε τη Διοίκησι, που τσι επερτονάρισε.

ΣΚΗΝΗ Η’
(Οι στρατιώται παρουσιάζουν τους φυλακισμένους όλους)
Αστυνόμος, οι φυλακισθέντες κι οι στρατιώται

ΣΤΡΑΤΙΩΤΕΣ: Τσι εφέραμε, αφέντη.
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: (Προς τους φυλακισθέντας) Αμέτε τώρα καλλιά σας… είστε λίμπεροι…· η Διοίκησι σας επερτονάρισε… Το ντιλίτο σας γιαμά ήτανε για φούρκα, μοναχά η Διοίκησι σας λυπήθηκε, κακόρικοι, γιατ’ είστε ξέν’ αθρώποι… Βάρδα μπένε άλλη μια βολλά αν κάμετε τίποτσι, νον ζε κάζο, θα σας φουρκίσουμε… Αμέτε καλλιά σας.
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Έι αρτίκ τώρα ζάμινα μάμινα, φόρτο φούρτο, σάντο μάντο, ντεν έχει πγια; ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Άμε πγια καλλιά σου, χαντζή παλιότουρκα, με τα τούρκικά σου… (πρός τον Λογιώτατον) Άμε και συ να ξηγάς τσι συναξαριστάδες σου, διαόλλου σκολλάρο… Αμέτε κι εσείς, άλλος με τσι γίδες του, άλλος με τσι σολομονικιές του, άλλος με τα κουράδια του· κι όπου θα γλέπω απέ σας, θα φεύγω δέκα μίλια αλάργου… Άμε καλλιά σου κι εσύ, Λιάπη, μπόγια, που κόντεψες να φας τον άθρωπο ζουντανόνε, για το τίποτσι.
ΑΛΒΑΝΟΣ: Πω, πως να το λες, ορέ, να τρως κουράδιες;
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ: Άμε καλλιά σου, μπόγια, να μην ανοίξουμε πάλι κανένα άλλο ατσιντέντε. ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Έι, εμείς τώρα τα φύγουμε…· αμμά ντεν αγαπήσαμε… Τώρα να πγιούμε κομμάτι κρασί, να φιλητούμε, και να πάμε στη ντουλειά μας… Μισέ Μπαστιά! φέρε κρασί και ποτήργια να πγιούμε. (φέρει κρασί, και λαμβάνει καθ’ εις από εν ποτήριον εις χείρας).
ΟΛΟΙ: Ε βίβα! περαστικά μας!…
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Αρτίκ τώρα να φιλητούμε σαν αδέρφια.
ΟΛΟΙ: (Ασπάζονται).
ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ: Σία…
ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΟΣ: Χαιράμενοι.
ΑΛΒΑΝΟΣ: Ζτρου, ορέ, ζτρου.
ΧΙΟΣ: Στην υγειά μας, καλή γεια.
ΟΛΟΙ: Έ…· βίβα…
(χειροκροτούν)

ΤΕΛΟΣ