Schiele – Peri-Grafis

Βιογραφικό

Ο Έγκον Λέο Άντολφ Σίλε (Egon Leo Adolf Schiele, 1890-1918, Art Nouveau), ήταν Αυστριακός καλλιτέχνης που δέχτηκε σκληρή κριτική κι αμφισβήτηση, στο μεγαλύτερο μέρος της σύντομης ζωής του, από κοινό και κριτικούς. Το έργο του είναι γνωστό για την ένταση και την ωμή σεξουαλικότητά του, καθώς και για τις πολλές αυτοπροσωπογραφίες που παρήγαγε ο καλλιτέχνης, συμπεριλαμβανομένων γυμνών αυτοπροσωπογραφιών. Τα στριμμένα σχήματα σώματος, η εκφραστική γραμμή που χαρακτηρίζουν τους πίνακες και τα σχέδια του σηματοδοτούνε τον καλλιτέχνη ως πρώιμο εκφραστή του εξπρεσιονισμού. Ο Gustav Klimt, ένας παραστατικός ζωγράφος των αρχών του 20ου αι., ήταν μέντοράς του.

Πιότερο κι από τον Κλιμτ (που υπήρξε φίλος) έκαμε τον ερωτισμό αγαπημένο του θέμα και μάλιστα φυλακίστηκε γι’ αυτό λίγο, για προσβολή των χρηστών ηθών. Οι γυμνές φιγούρες του, προβάλλουνε μοναχικό καταπιεσμένο πνευματικά άτομο πιότερο, παρά άτομο μ’ έντονον ερωτισμό. Παρ’ όλο που επηρεάστηκε από τον Κλιμτ σύντομα ανεξαρτητοποιήθηκε σε αντικλασσικό στυλ, περιγράφοντας πιότερο ψυχολογική και πνευματικήν αίσθηση, παρά αισθητικό προβληματισμό. Φιλοτέχνησε μερικά ονομαστά πορτραίτα κι αργότερα, στον πίνακά του “Οικογένεια” εμφάνισε πρώτην αίσθηση ασφάλειας.

Έζησεν ελάχιστα κι έτσι δε γνωρίζουμε αν θα ‘χεν αναπτυχθεί από τον μοναχικό σε σπλαχνικό και προσιτόν έφηβο, μιας κι αυτό εικάζεται πως ήταν η βαθύτερη ουσία όλου του έργου του. Στα πορτραίτα του εμφανίζεται συνδυασμός αξιολύπητου κι ισχυρής θέσης ατόμου, ευπαθές όλο δέρμα και κόκκαλα, μα όχι ξεκάθαρη μορφή. Περιχαρακώνει το κορμί με σβησμένη λευκή γραμμή για να παρουσιάσει αίσθηση φυλάκισης και περιορισμών. Επίσης προβάλλει το παράδοξο, μέσω της αλογικής προέκτασης των χεριών. Καταδεικνύει έτσι δυστυχισμένη, λιπόσαρκη νεανικότητα, άγρια κι υπερβάλλουσα, όπως η έντονα τονισμένη ηβική τριχοφυΐα, που ίσως μαρτυρά και το επίκεντρο της θλίψης του. Μπορεί να φαντάζει ατομιστική κατάθεση μα με τον υστερικό αυτό τρόπο του, εκφράζει μέγα μέρος της τότε -κι όχι μόνο- νεολαίας. Είναι θαυμάσιος, συγκλονιστικός και παράξενα αθώος, ακόμα και στις ακρότητές του.

Γεννήθηκε στο Tulln στον ποταμό Δούναβη, στις 12 Ιουνίου 1890. της Κάτω Αυστρίας. Ο πατέρας του, Adolf σταθμάρχης του σταθμού Tulln στους Αυστριακούς Κρατικούς Σιδηροδρόμους, γεννήθηκε το 1851 στη Βιέννη από τον Karl Ludwig Schiele, Γερμανό από το Ballenstedt και την Aloisia Schimak. Η μητέρα του Marie, το γένος Soukup, γεννήθηκε το 1861 στο Český Krumlov (Krumau) από τον Franz Soukup, Τσέχο πατέρα από το Mirkovice και την Aloisia Poferl, Γερμανίδα μητέρα από τη Βοημία από το Český Krumlov. Ο Schiele είχε 3 αδελφές, την Elvira, τη Melanie και τη Gertrude. Η Elvira πέθανε ως παιδί από συγγενή σύφιλη. Πριν από τη γέννηση του η μητέρα του είχε υποστεί τη θνησιγένεια τριών γιων.

Σύμφωνα με την οικογενειακή παράδοση, ο Adolf Schiele είχε προσβληθεί από σύφιλη στη διάρκεια του μήνα του μέλιτος στην Τεργέστη, όταν είχε επισκεφθεί οίκο ανοχής αφού η νέα σύζυγός του, φοβούμενη την ολοκλήρωση του γάμου, εγκατέλειψε την κρεβατοκάμαρά τους. Όταν το ζευγάρι έκανε σεξ λίγες μέρες μετά, ο σύζυγός της μετέδωσε την ασθένεια στη σύζυγό. Ως παιδί, ο Schiele γοητεύτηκε από τα τρένα και περνούσε πολλές ώρες ζωγραφίζοντάς τα. Βλέποντας το σχέδιο του Schiele ως επιζήμιο για τις σχολικές εργασίες του γιου του, ο πατέρας του κατέστρεψε αυτά τα τετράδια σκίτσων. Ο Schiele senior ήταν γνωστό ότι είχε ενδιαφέρον για τη συλλογή ορυκτών και πεταλούδων και επίσης του άρεσε να ζωγραφίζει. Ωστόσο, η οικογενειακή ζωή του επηρεάστηκε βαθιά από την ασθένεια του πατέρα του και καθώς η σύφιλη προχωρούσε, τον άφησε σε κατάσταση ψυχικής σύγχυσης και πολλές φορές τον έριχνε σε κρίσεις οργής.

Όταν ήταν 11 ετών, ο Schiele μετακόμισε στην κοντινή πόλη Krems (και μετά στο Klosterneuburg) για να παρακολουθήσει το γυμνάσιο. Για τους γύρω του, θεωρούνταν παράξενο παιδί. Ντροπαλός και συγκρατημένος, τα πήγαινε άσχημα στο σχολείο εκτός από τον αθλητισμό και το σχέδιο κι ήταν συνήθως σε τάξεις που αποτελούνταν από νεότερους μαθητές. Έδειξε επίσης σεξουαλικό ενδιαφέρον για τη μικρότερη αδελφή του Gertrude (Gerti) κι ο πατέρας του έσπασε κάποτε τη πόρτα κλειδωμένου δωματίου που βρίσκονταν ο Egon κι η Gerti για να δει τι έκαναν, μόνο για να τους ανακαλύψει να κάνουνε ταινίες. Όταν ήταν 16, πήρε τη 12 ετών Gerti με το τραίνο στη Τεργέστη χωρίς άδεια και πέρασε μια νύχτα σε δωμάτιο ξενοδοχείου μαζί της.

Η Γκέρτι

Από μικρός έδειξε ταλέντο αναγνωρίσιμο κι από τους δασκάλους του. Στα 15 χάνει τον πατέρα του από σύφιλη κι ανέλαβε κηδεμόνας ο αδερφός της μητέρας του, που στεναχωρήθηκε όταν είδε πως ο μικρός δεν επιθυμούσε να λάβει ακαδημαϊκή εκπαίδευση, ωστόσο, αναγνώρισε το ταλέντο και το πάθος του για τη τέχνη. Έτσι την επόμενη χρονιά γράφεται στην Ακαδημία της Βιέννης και φοιτά μαζί με τον Κλιμτ, με τον οποίο γίνονται φίλοι. Ο Κλιμτ ενθάρρυνε τον νεαρό, καθώς είδε το ταλέντο του, πότε αγοράζοντας πίνακές του, πότε κλείνοντας μοντέλα για κείνον και πότε οργανώνοντας εκθέσεις του.

Η Βάλυ

Μετά 3 χρόνια φοίτησης, εγκαταλείπει την Ακαδημία και προσχωρεί στο Νέο Κίνημα Τέχνης μαζί μ’ άλλους ανικανοποίητους καλλιτέχνες ενώ παρουσιάζει τη 1η του έκθεση. Μακριά από τα δεσμά επιρροής της Ακαδημίας, εξερευνά, όχι μόνο τις ανθρώπινες μορφές, αλλά και την ανθρώπινη σεξουαλικότητα. Σύντομα, πολλοί βρήκανε τη σαφήνεια των έργων του συγκλονιστική και σοκαριστική. Το 1911 συναντά τη 17χρονη Βάλι Νεουζίλ και συνάπτει σχέση μαζί της. Μένουν μαζί και του ποζάρει, ενώ γνωρίζουμεν ελάχιστα για κείνη εκτός ότι πρόσφερε υπηρεσίες μοντέλου σε μεγάλους ζωγράφους, όπως και στον Κλιμτ κι υπήρξε μια από τις πολλές ερωμένες του. Θέλοντας να ξεφύγει από τη Βιέννη, μετακομίζουν στο Νιούλεμπαχ, 35 χλμ μακριά, αναζητώντας την έμπνευση και το δωρεάν στούντιο για να εργαστούν ανεμπόδιστα. Λόγω της τάσης του να προκαλεί και της πρότερης διαμονής του στη πρωτεύουσα, το στούντιό του γίνεται γρήγορα καταφύγιο του υπόκοσμου της περιοχής.

Έντιθ Σίλε

Το 1912 και με τη κατηγορία της αποπλάνησης ανηλίκου (λόγω του νεαρού της ηλικίας της Βάλι και της σχέσης τους) συλλαμβάνεται. Στη δίκη καταρρίπτει τις κατηγορίες αυτές, πλην όμως δικάζεται σε 24 μέρες φυλακή λόγω προσβολής ηθών, ενώ του κατάσχουν περί τους 100 πίνακες. Έχοντας εκτίσει τις 21, παραμένει άλλες 3 μέρες έγκλειστος. Το 1915 συναντά τις αδελφές Έντιθ & Αντέλ Χαρμς, που κατοικούσαν απέναντι από το στούντιο με τους μεσοαστούς γονείς τους και συνάπτει δεσμό με την Έντιθ, διώχνοντας τη Βάλι. Τον Ιούνιο του ίδιου έτους με τις ευλογίες όλων το ζεύγος παντρεύεται.

Παρά τον Α’ Παγκ. Πολ. η παραγωγικότητα κι η ωριμότητά του ως καλλιτέχνη συνεχίζεται όπως πριν και μάλιστα καλείται να λάβει μέρος στη 49ην Έκθεση στη Βιέννη, με 15 αποδεκτούς πίνακες, που θα παρουσιάζονταν μάλιστα στη κεντρική σάλα. Επίσης, επιμελήθηκε της αφίσας της έκθεσης με θέμα τον Μυστικό Δείπνο και στη θέση του Χριστού, το πρόσωπό του. Είχε θριαμβευτικήν επιτυχία κι αποτέλεσμα είχε, την αύξηση της αξίας των πινάκων του και των παραγγελιών. Την ίδια χρονιά είχεν επιτυχημένες εκθέσεις σε Ζυρίχη, Πράγα και Δρέσδη. Είχε λάβει μέρος και στο παρελθόν σ’ αρκετές εκθέσεις, ειδικά στο διάστημα 1910-4. (Βουδαπέστη, Πράγα, Κολωνία, Μόναχο και Παρίσι σε προσωπική έκθεση).

Το φθινόπωρο του 1918, η Ισπανική Γρίπη που σκότωσε πάνω από 20 εκατομμύρια πληθυσμού στην Ευρώπη, κτυπά και τη Βιέννη. Η Έντιθ ήταν 6 μηνών έγκυος όταν προσβλήθηκε και πέθανε στις 28 Οκτώβρη. 3 μέρες αργότερα, στις 31 Οκτώβρη 1918 την ακολούθησε κι ο ζωγράφος, στα 28 του μόλις χρόνια.