Πριν ξεκινÞσω να μιλþ για μιαν ακüμα Γυναßκα, με το ΓÜμμα κεφαλαßο, πρÝπει να πω, νüμισα πως εßχα τελειþσει πια με τοýτα τα Üρθρα. ¼χι, προς Θεοý üχι, πως εßχανε τελειþσει οι σημαντικÝς Γυναßκες Του Κüσμου, απλÜ εγþ εßχα κουραστεß, γιατß απαιτεß τρομερü ψÜξιμο και τρομερü κüπο, Ýνα τÝτοιο Üρθρο, συν το γεγονüς üτι δεν εßχα εμπνευστεß. Πρüλαβα μÜλιστα να το προλαλÞσω ο κουτüς, πως τÜχαμ η ΜπÝηκερ θα ‘τανε μÜλλον η τελευταßα, -ευτυχþς εßχα βÜλει το «μÜλλον». Ε, δε πρüλαβε να λαλÞσει μια το κοκκüρι και να ‘σου μπρος μου Ýν ακüμα üνομα στο πιÜτο. Το βÜζω λοιπüν στüχο να ξεκινÞσω κÜποια στιγμÞ προς αυτÞ τη κατεýθυνση, λÝγοντας μÝσα μου, «Να αυτü θα ‘ναι εκτüς απροüπτου, το τελευταßο…» Ε, τß το ‘θελα; ΠÝφτουνε στα χÝρια μου κÜτι κεßμενα με üχι ακüμα Ýνα, αλλÜ πολλÜ, τουλÜχιστον 3-4 ακüμα. Δε θÝλω να προλÝγω, αλλÜ βλÝπω Üνετα, εκτüς του παρüντος, τουλÜχιστον Üλλα 2.
Και φυσικÜ, πριν ξεκινÞσω με το κυρßως πρüσωπο του Üρθρου, να κÜνω μια κÜπως εκτεταμÝνη εισαγωγÞ, στις οικογενειακÝς της ρßζες, που μετρÜν απü το 1300 μ.Χ. περßπου και πρüκειται για Ýνα απü τα μεγÜλα τζÜκια της εποχÞς. Κι αυτü, γιατß üπως μαντεýω, απ’ üσα διÜβασα, εßναι Ýν Üγνωστο κομμÜτι ιστορßας σε πολý κüσμο. Ας ξεκινÞσουμε λοιπüν και καλü μας ταξßδι.
ΚατÜ καιροýς οι ΦρÜγκοι βασιλεßς παραχωροýσανε προνüμια στη παροικßα των Βενετþν εμπüρων στη μεγαλüνησο, καθþς και σε Üλλες παροικßες ιταλικþν πüλεων, üπως αυτÞ των Γενουατþν. Οι 2 πüλεις-κρÜτη, λüγω του ανταγωνισμοý που υπÞρχε μεταξý τους, Ýρχονταν σε αντιπαρÜθεση μÝσω των παροικιþν τους στο μεσαιωνικü βασßλειο της Κýπρου, για την ßδια τη μεγαλüνησο. Η οικονομικÞ διεßσδυση κι ο επεκτατισμüς των δýο ναυτικþν δυνÜμεων σÞμαινε ταυτοχρüνως και κατÜχρηση προνομßων και παρÝμβαση στα εσωτερικÜ του κρÜτους. Επßσης, οι χÜρες που γßνονταν στους ΦρÜγκους βασιλεßς αποδεικνýονταν επικερδεßς τüσο για τα 2 κρÜτη üσο και για μερικοýς υπηκüους τους. ΕνδεικτικÞ περßπτωση αποτελεß ο Φεντερßκο ΚορνÜρο, του κλÜδου της οικογÝνειας ΚορνÜρο, που αργüτερα καθþς κι οι απüγονοß του Ýφεραν το επþνυμο Cornaro-Piscopia (ΚορνÜροι της ΕπισκοπÞς).
Ο γενÜρχης της οικογÝνειας, που Ýφερε δßπλα στο κυρßως επßθετü του Ýνα κυπριακü τοπωνýμιο, Þταν ο Federico Corner. O πολυσχιδÞς αυτüς Ýμπορος και μÝγας επιχειρηματßας της εποχÞς Þταν μÝλος της αρχαßας και λαμπρÞς οικογÝνειας των ΚορνÜρο, που οι ρßζες της ανÜγονται στη Ρþμη κι Þτανε γνωστοß με την επωνυμßα Cornelii. Στην αρχÞ εγκατασταθÞκανε στη ΠÜντοβα κι αργüτερα στη πüλη των τενÜγων (βÜλτων) κοντÜ στο Λßντο.
ΚατÜ τον 14ο αιþνα η εν λüγω οικογÝνεια μαρτυρεßται ως μια πλοýσια οικογÝνεια που τα μÝλη διαπρÝπουν εßτε ως Ýμποροι, εßτε καταλαμβÜνοντας υψηλÝς θÝσεις στη Δημοκρατßα της Βενετßας, χωρßς εξαßρεση ακüμη κι αυτοý του ýπατου αξιþματος του δüγη. ΣυνολικÜ 4 δüγηδες κατÜγονταν απü την επιφανÞ οικογÝνεια των ΚορνÜρο. Η οικογÝνεια ΚορνÜρο εßχε ιδιüκτητα λαμπρÜ μÝγαρα στη Βενετßα και μÝλη της υπÞρξαν φεουδÜρχες κι αφÝντες στο ¢ργος και στο Ναýπλιο της ΠελοποννÞσου, στην Εýβοια (Negroponte), στη ΚÜρπαθο (Scarpanto), στη Δαλματßα και στην ΕπισκοπÞ της Κýπρου.
Ο κλÜδος αυτüς των ΚορνÜρο Ýλαβε την προσωνυμßα Cornari-Piscopia, εις ανÜμνηση της ΕπισκοπÞς της Κýπρου με τα εýφορα κτÞματα, που Þτανε περιουσßα τους. Οι σπουδαιüτεροι κλÜδοι της οικογÝνειας ΚορνÜρο εßναι 2, αυτüς των Cornaro που κατεßχανε την ΕπισκοπÞ κι ο κλÜδος των ΚορνÜρο απü üπου γεννÞθηκε αργüτερα η βασßλισσα της Κýπρου, Αικατερßνη ΚορνÜρο. Ο τελευταßος αυτüς κλÜδος λüγω της Αικατερßνης εßναι γνωστüς με την επωνυμßα Cornaro della Regina (ΚορνÜρο της Βασιλßσσης) Þ Cornaro da Ca’Granda (ΚορνÜρο του ΜεγÜλου Οßκου).
ºσως η τýχη να μην ευνοοýσε τüσο τον Φεντερßκο αν δε συναντοýσε τον βασιλιÜ της Κýπρου ΠÝτρο Α’. Ο θρυλικüς βασιλιÜς κι ßσως ο σπουδαιüτερος απü τη δυναστεßα των ΛουζινιÜν υπÞρξε Ýνδοξος σταυροφüρος εναντßον του ισλÜμ κι η φÞμη κι η δüξα του φτÜσανε στην Ευρþπη, ενþ η κυπριακÞ λαúκÞ μοýσα τον ýμνησε ως ρÞγα της ΑνατολÞς και βασιλιÜ της Δýσης. ¼ταν περιηγÞθηκε στις χþρες της Ευρþπης για να οργανþσει μια νÝα σταυροφορßα για την απελευθÝρωση των Αγßων Τüπων, ο δυτικüς κüσμος τον υποδÝχθηκε μ’ ενθουσιασμü και συναθροιζüτανε για να τονε θαυμÜσει απü κοντÜ.
Ο πλοýσιος Βενετüς Φεντερßκο -και μετÝπειτα θεμελιωτÞς του κλÜδου που εßχε ως φÝουδο την ΕπισκοπÞ- φιλοξÝνησε τον βασιλιÜ της Κýπρου ΠÝτρο Α’ στο μÝγαρü του στη Βενετßα, που βρισκüτανε στην ενορßα του Αγßου ΛουκÜ, στο ΜεγÜλο ΚανÜλι. Το μÝγαρü του υπÞρξεν Ýν απ’ τα παλαιÜ και λαμπρÜ μÝγαρα κι Þταν οικοδομημÝνο, σýμφωνα με τους ειδικοýς, σε βυζαντινÞ τεχνοτροπßα. Ο ΚορνÜρο πρüσφερε λαμπρÞ φιλοξενßα στο βασιλιÜ της Κýπρου, αλλÜ η γενναιοδωρßα του προς αυτüν Þταν ακüμη πιο μεγÜλη αφοý, επßσης, του παραχþρησε τερÜστια δÜνεια. Το ποσü που του δÜνεισε ανερχüτανε στο ýψος των 60.000 δουκÜτων, γιατß ο βασιλιÜς το ‘χε ανÜγκη για τις προετοιμασßες ενüς νÝου πολÝμου κατÜ των απßστων. Ο βασιλιÜς με τη σειρÜ του Ýχρισε τον Φεντερßκο, Ιππüτη του ΤÜγματος του Ξßφους, Ýνα τÜγμα που εμπνευστÞς κι ιδρυτÞς υπÞρξε ο ßδιος ο βασιλιÜς ΠÝτρος. Επßσης, του παραχþρησε την Üδεια να φÝρει το οικüσημο των ΛουζινιÜν μαζß με το Ýμβλημα του ΤÜγματος του Ξßφους, το οποßο Ýφερε το εýστοχο μüττο: ΕμμÝνειν τη αρετÞ (Pour loyaute maintenir). Ο ΚορνÜρο δε παρÝλειψε να χαρÜξει τα οικüσημα αυτÜ στη πρüσοψη του μεγÜρου του. Σε αντÜλλαγμα ο βασιλιÜς της Κýπρου του παραχþρησε την ΕπισκοπÞ με τις μεγÜλες εýφορες εκτÜσεις και τα πλοýσια νερÜ της περιοχÞς, κυρßως αυτÜ του ποταμοý Κοýρρη. Με τον τρüπο αυτü Üρχισε η συστηματικÞ εκμετÜλλευση των φυτειþν ζαχαροκÜλαμου που υπÞρχαν εκεß κι απ’ üπου μετÝπειτα τροφοδοτοýσε τη Βενετßα.
ΜετÜ τη δολοφονßα του βασιλιÜ ΠÝτρου ο ΚορνÜρος συνÝχισε να ‘χει στενÝς σχÝσεις με το μεσαιωνικü βασßλειο της Κýπρου. Το 1378 εßχε μεσολαβÞσει για το γÜμο του βασιλιÜ της Κýπρου ΠÝτρου Β’ με τη Βαλεντßνα Βισκüντι (Valentina Visconti), θυγατÝρα του δοýκα του ΜιλÜνου. Η Βαλεντßνα πριν μεταβεß στη Κýπρο εßχε φιλοξενηθεß, επßσης, απü τον Φεντερßκο στο ανÜκτορü του, στη Βενετßα. Ο γιος του ΙωÜννης üταν κατÜ καιροýς αντιμετþπιζε προβλÞματα με τα φÝουδÜ του στη Κýπρο, δηλαδÞ, αυτü της ΕπισκοπÞς κι αυτü της Μüρφου, η ΓαληνοτÜτη, üπως σε üλες τις περιπτþσεις, με ιδιαßτερη φροντßδα υπερασπιζüτανε τα συμφÝροντα της οικογÝνειας ΚορνÜρο. Επßσης, η ΓαληνοτÜτη, μÝσω των πρÝσβεþν της, επενÝβαινε þστε να επÝλθει κÜποια λýση σχετικÜ με τις συγκροýσεις που αφοροýσαν τα δικαιþματα Üρδευσης της περιοχÞς της ΕπισκοπÞς, που κατεßχε η οικογÝνεια ΚορνÜρο με τους ιππüτες του Αγßου ΙωÜννη, που διÝμεναν στο γειτονικü Κολüσσι.
Οι δεσμοß με το βασßλειο της Κýπρου γßνονται αργüτερα ακüμη πιο στενοß üταν ο γιος του Φεντερßκο, ΠÝτρος ΚορνÜρο, νυμφεýεται τη Μαρßα (di Enghien) ΛουζινιÜν, πριγκßπισσα του ¢ργους και του Ναυπλßου, στη Πελοπüννησο. ¼ταν λßγο μετÜ ο ΠÝτρος πÝθανε, χωρßς να αφÞσει απογüνους, η Μαρßα με Ýγγραφο ημερομηνßας 12 ΔεκÝμβρη 1388 παραχωροýσε τις κτÞσεις αυτÝς στη ΓαληνοτÜτη, με τον φüβο üτι θα πÝφτανε στην εξουσßα των Οθωμανþν. Η περßπτωση αυτÞ βÝβαια ανακαλεß στη μνÞμη μας τον επιδÝξιο τρüπο με τον οποßον αργüτερα οι Βενετοß εßχανε περÜσει στην εξουσßα τους και το βασßλειο της Κýπρου απü τα χÝρια της Αικατερßνης ΚορνÜρο. Οι Cornari-Piscopia συνδÝθηκαν στενÜ με τη Κýπρο κι αφÞσανε τα ßχνη τους κυρßως σ’ ü,τι Ýχει σχÝση με τη καλλιÝργεια της ζÜχαρης στην ΕπισκοπÞ Λεμεσοý.
Το κýριο κÝντρο, με φυτεßες ζαχαροκÜλαμου και παραγωγÞ ζÜχαρης, των ΚορνÜρο βρισκüταν στην ΕπισκοπÞ και μαρτυρεßται απü το 1365. Το 1494, üπως μας πληροφορεß μια πηγÞ, οι ΚορνÜρο εßχανε προσλÜβει για τη καλλιÝργεια κι επεξεργασßα της ζÜχαρης γýρω στους 400 εργÜτες, μεταξý των οποßων, üπως λÝγεται και δοýλους. Η απüκτηση της ΕπισκοπÞς απü τον Φεντερßκο ΚορνÜρο εξασφÜλισε σ’ αυτüν και την οικογÝνειÜ του Ýνα σημαντικü ρüλο στη κυπριακÞ παραγωγÞ και το εμπüριο ζÜχαρης. Παρüλο που κατÜ καιροýς οι σχÝσεις της ΓαληνοτÜτης με τους ΛουζινιÜν Þτανε τεταμÝνες þστε σε διÜφορες περιπτþσεις διÝτασσε τους πολßτες της να εγκαταλεßψουν τη νÞσο, κατ’ εξαßρεσην, üμως, επÝτρεπε στους ΚορνÜρο να διατηροýν εκεß Ýνα πρÜκτορα και να συνεχßζουν να εξÜγουνε τα προúüντα των κτÞσεþν τους στη Βενετßα. ¢λλωστε οι αδελφοß ΚορνÜρο –Φεντερßκο, Φαντßνο & ΜÜρκο- Þδη απü το 1360 Þτανε συνεταßροι σε οικονομικÝς κι εμπορικÝς δραστηριüτητες στη Κýπρο. Για την εκμετÜλλευση της ζÜχαρης, που παραγüτανε στις φυτεßες της ΕπισκοπÞς, δαπÜνησαν μεγÜλα ποσÜ τüσο για την επεξεργασßα üσο και για τη παραγωγÞ της. Το διυλιστÞριο ζÜχαρης των ΚορνÜρο στην ΕπισκοπÞ, στη τοποθεσßα ΣερÜγια, σýμφωνα με τους ειδικοýς, εßναι Ýνα μνημεßο-κλειδß της ενετικÞς βιομηχανικÞς αρχιτεκτονικÞς στη Κýπρο.
¸να σωζüμενο σχÝδιο του ΚαστÝλο Ντα Πισκüπια, που προÝρχεται απ’ το Κρατικü Αρχεßο Βενετßας, αποτελεß το μοναδικü τεκμÞριο που παρÝχει πολýτιμες ενδεßξεις για την εγκατÜσταση αυτÞ των ΚορνÜρο. Το διυλιστÞριο των ΚορνÜρο εßναι μια βιομηχανικÞ εγκατÜσταση κτισμÝνη απü Ενετοýς ιδιοκτÞτες σε λεβαντßνικο σχÝδιο, γεγονüς που μαρτυρεß üτι το κυπριακü αυτü μοντÝλο επηρÝασε τις βιομηχανικÝς κατασκευÝς στη Βενετßα. Αυτü ßσως να δßνει εξÞγηση στο γεγονüς üτι η Βενετßα Þταν μια απü τις πρþτες ευρωπαúκÝς χþρες που Ýκτισε τα δικÜ της διυλιστÞρια, üπως μαρτυρεß η παρουσßα διυλιστηρßων ζÜχαρης (raffinatori di zucchero) πριν απü το 1468 καθþς κι Üλλα ευρÞματα του 15ου και 16ου αιþνα, κοντÜ στη Βενετßα.
Οι πρüσφατες αρχαιολογικÝς ανασκαφÝς στη τοποθεσßα ΣερÜγια της ΕπισκοπÞς, που βρßσκονται κατÜλοιπα των ζαχαρüμυλων των ΚορνÜρο, δεßξαν üτι το σýμπλεγμα διαθÝτει εγκαταστÜσεις για το βρÜσιμο και το Üλεσμα της ζÜχαρης, αποθÞκες κ.Ü. Οι εγκαταστÜσεις για το Üλεσμα παρÝχουν ενδεßξεις για τη μηχανικÞ διαδικασßα με την οποßα λειτουργοýσαν αυτÜ τα υδροκßνητα μηχανÞματα. Σε υπüγειο αψιδωτü θÜλαμο στεγαζüταν ο τροχüς που γýριζε τη μυλüπετρα στο ισüγειο. ΥπÜρχουν επßσης, καλÜ διατηρημÝνες, οι διπλÝς εστßες, πÜνω απü τα καμßνια, που Ýβραζαν οι μεγÜλοι χÜλκινοι λÝβητες με το χυμü απü το ζαχαροκÜλαμο. Η ýπαρξη μιας ορθογþνιας δεξαμενÞς, που χρησßμευε για το πλýσιμο των πÞλινων καλουπιþν για τη ζÜχαρη, καθþς και το υδραγωγεßο αποτελοýν Üλλα αξιüλογα τμÞματα του ζαχαρüμυλου των ΚορνÜρο.
Αργüτερα, üταν η Κýπρος πÝρασε στην εξουσßα της ΓαληνοτÜτης, οι ΚορνÜροι της ΕπισκοπÞς, απüγονοι του Φεντερßκο, εßχαν αποκτÞσει κι Üλλα φÝουδα στη Κýπρο εκτüς απü την ΕπισκοπÞ, üπως το χωριü Αντρολýκου, της περιοχÞς της Χρυσοχοýς, καθþς και την ΑλεξανδρÝττα, στη περιοχÞ της ΑλεξανδρÝττας. Ο οικισμüς της ΑλεξανδρÝττας χÜθηκε με τη πÜροδο των ετþν και το τοπωνýμιο ξεχÜστηκε, ενþ üλη η περιοχÞ κατÜ τα νεüτερα χρüνια ονομÜστηκε Τηλλυρßα.
Οι ΚορνÜροι, üπως για παρÜδειγμα ο ΓαβριÞλ ΚορνÜρος, φεουδÜρχης της ΑλεξανδρÝττας, σýμφωνα με üσα αναφÝρει ο μετÝπειτα δüγης ΛεονÜρδος Ντüνα αλλÜ κι Üλλα βενετικÜ ανÝκδοτα Ýγγραφα, εßχε δημιουργÞσει στην ΑλεξανδρÝττα Ýνα ναυπηγεßο. Οι ΚορνÜροι προσπÜθησαν ακüμη να εξορýξουν στη περιοχÞ Αφροδßσια της ΑλεξανδρÝττας κÜποια πετρþματα με την ελπßδα üτι θα Þταν διαμÜντια, αλλÜ δυστυχþς επρüκειτο για λßθους που μοιÜζαν απλþς.
ΕνδιαφÝρουσα ωστüσο μαρτυρßα εßναι αυτÞ που διασþζει ο Μαρßνο Σανοýτο o Νεüτερος στα ΗμερολüγιÜ του, για τη σχÝση της εν λüγω οικογÝνειας με το βασιλιÜ ΠÝτρο της Κýπρου και γενικÜ με τη μεγαλüνησο. Η σýζυγος, γρÜφει, του Φαντßνο της ΕπισκοπÞς εßχε Ýνα βαρýτιμο περιδÝραιο, ωραιüτατο και πλοýσιο σε διακüσμηση, που κÜποτε ανÞκε στον βασιλιÜ της Κýπρου.
Οι απüγονοι των Cornaro-Piscopia και συγκεκριμÝνα ο ΤζιοβÜνι Μπατßστα (Giovanni Battista Cornaro) τo 1680 απευθýνθηκε στο δüγη προβÜλλοντας διεκδικÞσεις ως Cornaro-Piscopia þστε να ‘χει το δικαßωμα να φÝρει τα διÜσημα του ΤÜγματος του Ξßφους, που ‘χανε παραχωρηθεß απü το βασιλιÜ ΠÝτρο στον πρüγονü του Federico Cornaro-Piscopia.
Κι εδþ αρχßζουμε να μπαßνουμε στο ενδιαφÝρον κομμÜτι μας, καθþς μια απüγονος των ΚορνÜρων της ΕπισκοπÞς,μας κÝρδισε τη καρδιÜ. Αξßζει λοιπüν να αναφÝρουμε üτι η θυγατÝρα του Giovanni Battista, ΕλÝνα ΛουκρÝτσια, μαζß με τη βασßλισσα της Κýπρου Αικατερßνη υπÞρξαν οι 2 πιο λαμπρÝς γυναικεßες φυσιογνωμßες των 2 κλÜδων αντßστοιχα της οικογÝνειας ΚορνÜρο. Η ΕλÝνα ΛουκρÝτσια Ýμεινε γνωστÞ στην ιστορßα ως 7γλωσσο θαýμα γιατß γνþριζε 7 γλþσσες κι υπÞρξε η πρþτη γυναßκα που εßχε εκπονÞσει διδακτορικÞ διατριβÞ. Κι üχι μüνον αυτÜ!
¹τανε τÝρας μορφþσεως. ¸λαβε διδακτορικü στη φιλοσοφßα απü το ΠανεπιστÞμιο της ΠÜντοβα υπü την παρουσßα χιλιÜδων μελετητþν. Το ΠανεπιστÞμιο Ýχει Ýνα μετÜλλιο στη μνÞμη της κι υπÜρχει ακüμα Ýνα μαρμÜρινο Üγαλμα. Το κολÝγιο ΒÜσαρ, στη ΝÝα Υüρκη, Ýχει Ýνα ζωγραφισμÝνο γυÜλινο τζÜμι το οποßο αναπαριστÜ τα επιτεýγματÜ της. ΜελÝτησε λατινικÜ, ελληνικÜ , μουσικÞ , θεολογßα και μαθηματικÜ και τελικÜ Ýμαθε εβραúκÜ, αραβικÜ, χαλδαßικα (Νüτιας Μεσοποταμßας), καθþς και γαλλικÜ, αγγλικÜ κι ισπανικÜ. ΜελÝτησε φιλοσοφßα κι αστρονομßα. ¸χοντας μουσικü ταλÝντο, üταν Þταν 17 ετþν μποροýσε να τραγουδÞσει, να συνθÝσει και να παßξει üργανα üπως βιολß, Üρπα και πιÜνο της εποχÞς, το αρπßχορδο. Ο πατÝρας της μικρÞς Ýμεινε τελικÜ στην ιστορßα, üχι για τα üσα πÜλεψε μια ζωÞ, αλλÜ λüγω της θυγατÝρας του. Η ζωÞ καμμιÜ φορÜ Ýχει και χιοýμορ… ΑλλÜ βιαζüμαστε λιγÜκι, γι’ αυτü ας πιÜσουμε το νÞμα της ιστορßας, απü την αρχÞ.
Κατ’ αρχÞν να πω πριν ξεκινÞσω, πως στον 17ον αιþνα, που εκτυλßσσεται η ιστορßα, οι ανþτερες σπουδÝς εßναι απαγορευμÝνες για τις γυναßκες, üλες εκτüς απü κεßνες που ανÞκανε στις υψηλÝς κοινωνικÝς τÜξεις και σε μεγÜλο βαθμü και για τους Üντρες κιüλας. Εßναι 5 Ιουνßου του σωτηρßου Ýτους 1646 μ.Χ., που Ýρχεται στον κüσμο Ýνα κοριτσÜκι, που Ýμελλε να γρÜψει, στα λßγα χρüνια που Ýξησε, πιüτερην ιστορßα, απ’ üσοι οι πρüγονοß της μαζß, ξοδεýοντας μÜλιστα πολý περισσüτερο χρüνο, χρÞμα και κüπους. Εßμαστε στη Βενετßα και το κοριτσÜκι αυτü εßναι η ΕλÝνα ΛουκρÝτσια ΚορνÜρο Πισκüπια ((Elena Lucrezia Cornaro Piscopia), γüνος üπως εßδαμε, μιας μεγÜλης ΒενετικÞς οικογÝνειας με οικüσημο, με ιστορßα, με φÝουδα και κýρος. ΠατÝρας της ο ΤζιοβÜνι Μπατßστα ΚορνÜρο Πισκüπια, Πληρεξοýσιος του Σαν ΜÜρκο και πολý αξιüτιμος Βενετüς. ΜητÝρα της εßναι η ΖανÝτα ΤζιοβÜνα Μπüνι (Zanetta Giovanna Boni), που πριν το γÜμο της, δεν ανÞκε στα ψηλÜ στρþματα της κοινωνικÞς τÜξης, κοινþς Þταν μια απλÞ κοπελλßτσα, αλλÜ ο Ýρωτας δε κοιτÜ τÝτοια… Η μικρÞ εßχε ακüμα 2 αδÝλφια μεγαλýτερα, μιαν αδελφÞ μεγαλýτερη κι Ýναν αδερφü μικρüτερο.
ΜεγÜλωσε σε μια μÜλλον μοναχικÞν ατμüσφαιρα, γεμÜτη σπουδÝς, μÜθηση κι επßγνωση του τι αντιπροσþπευε η ιστορßα της οικογÝνειÜς της. Η πιτσιρßκα, νωρßς-νωρßς για να μη χÜνει χρüνο, στα 7 της κιüλας ξεκßνησε να διδÜσκεται ξÝνες γλþσσες κλασσικÝς και μη και… κρατηθÞτε: ΛατινικÜ, Αρχαßα ΕλληνικÜ, και παρÜλληλα γραμματικÞ και μουσικÞ. Κι üλα αυτÜ απü τον ΠÜστορα της οικογÝνειας, Πανιερþτατο Τζιαμπατßστα Φαμπρßς. ΕπιπροσθÝτως κι üταν μιλοýσε επαρκþς τις 2 αυτÝς γλþσσες ξεκινÜ ΕβραúκÜ, ΙσπανικÜ, ΓαλλικÜ, ΑραβικÜ και Χαλδαßικα παρακαλþ, κι üταν κι αυτÝς γßνανε πλÝον κτÞμα της, της δþσανε παρατσοýκλι το ΕπτÜγλωσση ΜαÝστρος (Oraculum Septilingue). ΑλλÜ δε σταμÜτησε κει, Ýδειξε τρομερÞν ικανüτητα λογικÞς και συλλογιστικÞς κι Þτανε σπουδÜστρια των επιστημþν με ßδιες υψηλÝς επιδüσεις, üπως και στην εκμÜθηση γλωσσþν. Σποýδασε μαθηματικÜ κι αστρονομßα, καθþς και φιλοσοφßα και θεολογßα. Τα δυο τελευταßα Þτανε κι οι μεγÜλες της αγÜπες κι εßχε κι Üλλους διδασκÜλους: Τζον ΒÜλιερ Δρ Μπαρτολüττι, ΑλεξÜντερ ¢ντερσον και Λουßτζι Αμπρüζιο Γραντενßγκο, που αλληλοκαλýπτανε τα κενÜ και στα λοιπÜ μαθÞματα.
Στα 19 της Þδη, Þταν η πιο γραμματιζοýμενη και καλλιεργημÝνη γυναßκα στη Βενετßα. Ο πατÝρας της, βλÝποντας πως το κορßτσι τα παßρνει τα γρÜμματα, την ενθÜρρυνε ζωηρÜ κι üταν Ýγινε 25 ετþν (1672) την Ýστειλε στο διακεκριμÝνο πανεπιστÞμιο της εποχÞς, στη ΠÜντοβα, για να συνεχßσει (!!!) τις σπουδÝς της. Της αγüρασε κι Ýνα σπιτÜκι κοντÜ στο ΠανεπιστÞμιο. Εßχεν αρχßσει να νοσεß, ξαφνικÜ, üμως, ως δια μαγεßας, η αρρþστια μπÞκε σε ýφεση, με το ξεκßνημα των σπουδþν της. Λßγο μετÜ την εßσοδο στο ΠανεπιστÞμιο, Ýγραψε στον πατÝρα της:
«Με τη χαρÜ των σπουδþν, τον υγιεινü καθαρüν αÝρα και την επιμελÞ φροντßδα των γιατρþν, νιþθω δυνατüτερη κι Ýτσι ελπßζω πως στο μÝλλον θα καταφÝρω να επιστρÝψω στις σπουδÝς μου κι Üρα να σþσω το üνομα του Οßκου μας απü την αφÜνεια και τη λÞθη»!
Η νεαρÜ, -πρÝπει να πþ, Þτανε και βαθιÜ θρησκευüμενη-, δε γουστÜριζε να μαζεýει πτυχεßα, γουστÜριζε να μαθαßνει, εßχε μια τερÜστια πεßνα για τις γνþσεις που προτιμοýσε, αλλÜ ο μπαμπÜς επÝμεινε γιατß üπως τις εξÞγησε, Ýπρεπε ο κüσμος να αναγνωρßσει τις απßστευτες γνþσεις της, να τις πιστοποιÞσει δηλαδÞ. ¸τσι, τι να κÜνει το κορßτσι, υπÝκυψε στας πιÝσεις του πατρüς κι üρμησε με ζÞλο, και τÝλος Ýδωσε εργασßα για να πÜρει το διδακτορικü της. Αυτü συνÜντησε δυσκολßες κι ισχυρÜν αντßσταση, üταν υπÝβαλλε την εργασßα, καθþς οι αξιωματοýχοι της ΡωμαιοκαθολικÞς Εκκλησßας αρνÞθηκαν να δþσουνε διδακτορικü σε μια γυναßκα! (Ακüμα και μÝχρι τις αρχÝς του 21ο αιþνα, η ΡωμαιοκαθολικÞ Εκκλησßα δεν Ýβλεπε με καλü μÜτι τις γυναßκες κληρικοýς). Η ΕλÝνα τη ξανακαταθÝτει τη επιμονÞ του πατρüς, την υποστηρßζει με ολÜκερες παραγρÜφους απü τα κεßμενα του ΑριστοτÝλη, κι αυτÞ τη φορÜ, η Εκκλησßα υποχωρεß και της δßδει το Διδακτορικü για τη Φιλοσοφßα! ΜεγÜλη δουλειÜ κυρßες και κýριοι, το λÝω και συγκινοýμαι: σ’ Ýνα κüσμο αμιγþς αντρικü κι εχθρικü, Ýνα κüσμο καμμιÜ 100στη χρüνια πριν τη μεγÜλη Ντι ΣατλÝ που θα ‘τανε και πιο εýκολα, κατÜφερε μια γυναßκα, να γßνει η 1η που απÝκτησε ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΟ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΑΥΤΟΥ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ!!! ΜÜλιστα!
«¸να χρüνο πριν το διδακτορικü της (1677), Ýχουνε καταφθÜσει Ýνα σωρü κüσμος εκλεκτüς, για κεßνες τις ξακουστÝς πλÝον συναντÞσεις και συζητÞσεις της. ¸χει μαζευτεß ολÜκερο το ΠανεπιστÞμιο της ΠÜντοβα, μεγÜλο μÝρος της Γερουσßας αλλÜ και πολßτες της Βενετßας, και το θÝμα εßναι φιλοσοφικοý περιεχομÝνου, και γßνεται στα αρχαßα ελληνικÜ και λατινικÜ. ΑπÝναντß της βρßσκονται οι: ΤζιοβÜνι Γκραντενßγκο, ΦÜδερς Φ. ΚÜρο, Γ. ΦιορÝλο. Κι οι 3 τους τη γνωρßζουνε καλÜ, τη σÝβονται, εßναι και γνþστες θαυμÜσιοι του αντικειμÝνου, μα κεßνη με μιαν Þρεμη δýναμη ßσταται απÝναντß τους, συνομιλþντας, επιχειρηματολογþντας, στηρßζοντας τις θÝσεις και τις απüψεις της, με μιαν ολýμπια ψυχραιμßα. ΑυτÞ η δημüσια συζÞτηση, Þτανε που ‘παιξε το ρüλο της στη μετÝπειτα απüκτηση του Διδακτορικοý της. ΑλλÜ σα να τη βλÝπει κανεßς: ¹ρεμη, με τη Σφραγßδα της Γνþσης, το Φιλß του ΘανÜτου στο μÝτωπο, τη ΛÜμψη της αγνÞς και καθÜριας ψυχÞς, να μιλÜ, να απαντÜ και να καθηλþνει τους πÜντες γýρω της»!
Η ΙστορικÞ αυτÞ ΔιδακτορικÞ Εργασßα για τη Φιλοσοφßα, Þτανε να γßνει στο Σαλüνι του Πανεπιστημßου της ΠÜντοβα, αλλÜ δεν Þτανε δυνατüν αυτü το σαλονÜκι να χωρÝσει τους επισκÝπτες-αναγνþστες-θαυμαστÝς-περßεργους, Ýτσι μετεφÝρθη στον Καθεδρικü της Αγßας ΠαρθÝνου στη ΠÜντοβα. Και τþρα προσÝχτε παρακαλþ: ΚατÜ τη διÜρκεια της παρουσßασης του διδακτορικοý της, η ΕλÝνα, εντυπωσßασε, εξÝπληξε και… τρüμαξε τους εξεταστÝς της με τις λαμπρÝς απαντÞσεις της τüσο, που κρßνανε πως η τερÜστια γνþση της εßχεν υπερκαλýψει το μÜθημα της Φιλοσοφßας. Στις 25 Ιοýνη 1678, η ΕλÝνα ΛουκρÝτσια ΚορνÜρο Πισκüπια λαμβÜνει το πτυχεßο της στη Φιλοσοφßα κι Þτανε τüτε 32 ετþν! Επßσης η Δρ ΕλÝνα ΚορνÜρο, λαμβÜνει επιπροσθÝτως: το Δαχτυλßδι του Δüκτωρος, την ΚÜπα απü Ερμßνα του ΔιδÜκτορος της Φιλοσοφßας, και το ΔÜφνινο ΣτÝμμα των Ποιητþν.
Αν θυμÜστε üμως, εßχα πει νωρßτερα πως εßχε σπουδÜσει και μουσικÞ. Ε λοιπüν στα 17 της, Þδη υπολογιζüταν ως εξπÝρ μουσικüς. ¸τσι λοιπüν, κατÜ τη διÜρκεια της ζωÞς της, πÝρα απü το üτι ξεπÝρασε κατÜ πολý τα üρια γνþσης της Φιλοσοφßας, Ýκανε χτÞμα της το αρπßχορδο, το κλαβßχορδο, την Üρπα και το βιολß. Η κυριαρχßα της και στο χþρο της μουσικÞς στεφανþθηκε απü τα κομμÜτια που συνÝθεσε, αλλÜ επßσης εßχε κι ωραßα, καλλιεργημÝνη φωνÞ. Πριν απ’ αυτü üμως, üντας θρησκευüμενη, üπως προεßπα, στα 11 της εßχε δþσει κρυφÜ, üρκον αγνüτητας, üρκο που σεβÜστηκε καθ’ üλη τη ζωÞ της και δεν τονε πÜτησε ποτÝ.
Η Δρ ΚορνÜρο, Ýγινε εξÝχον μÝλος στις πιο ξακουστÝς Ακαδημßες της εποχÞς, δεχüταν επισκÝψεις απü διÜφορους επιφανεßς Φιλοσüφους, απ’ üλα τα μÞκη και τα πλÜτη του κüσμου: κληρικοß, επιστÞμονες, ευγενεßς. Η Δρ ΕλÝνα απολÜμβανε τις συζητÞσεις αυτÝς, Ýδινε διαλÝξεις, στη Θεολογßα και παρÜλληλα συνÝθετε μουσικÞ. ΚÜποιοι ερευνητÝς λÝνε πως Ýγινε και ΛÝκτωρ των Μαθηματικþν στο ΠανεπιστÞμιο της ΠÜντοβα, το 1678. ΜÝχρι σÞμερα η Δρ ΚορνÜρο εßναι ευρÝως αναγνωρισμÝνη απü üλους τους ΛÝκτορες και συγγραφεßς.
¼ταν τÝλειωσε λοιπüν με τα πτυχεßα, αφιÝρωσε τη ζωÞ της στη φιλανθρωπßα. ΑπÝκτησε μιαν υψηλÞ θÝση στη κοινωνßα της Βενετßας, αρνÞθηκε προτÜσεις γÜμου απü σημαντικüτατους ανθρþπους κι αντßθετα ντýθηκε το ρÜσο του ΤÜγματος των Βενεδικτßνων μοναχþν. Στα υπüλοιπα 7 χρüνια που της Ýμελλε να ζÞσει επικεντρþθηκε στο να διδÜσκει και να υπηρετεß τους φτωχοýς!
Η ΜεγÜλη αυτÞ Κυρßα πÝθανε σε ηλικßα 38 ετþν, στις 26 Ιοýλη 1684. Ο θÜνατüς της πιστεýεται πως προÞλθε απü φυματßωση κι Ýφερε στη ΠÜντοβα μεγÜλο πÝνθος: Μια αληθινÜ αξιοσημεßωτη κυρßα εßχε πεθÜνει! Αξßζει να πω πως γßνανε, πÝραν της ΠÜντοβα, τελετÝς κηδεßας και σε 3 ακüμα πüλεις της Ιταλßας: Ρþμη, ΣιÝννα, Βενετßα. Η τελευταßα της επιθυμßα Þτανε να θαφτεß στο κοιμητÞρι της ΒασιλικÞς της Αγßας Τζιουστßνα, στη ΠÜντοβα κι üχι στο εξαßρετο μαυσωλεßο που ανÞκε στην οικογÝνειÜ της, και μÜλιστα να ταφεß σαν απλÞ μοναχÞ με το ρÜσο των Βενεδικτßνων. Την επüμενη χρονιÜ, (1685), στο ετÞσιο μνημüσυνü της, το ΠανεπιστÞμιο της ΠÜντοβα δημιοýργησε Ýνα μετÜλλιο προς τιμÞν της εξÝχουσας σπουδÜστριÜς του.
Το 1895, η ΗγουμÝνη Ματßλντα ΠÜινσεντ (Mathilda Pynsent) του Αγγλικοý τμÞματος των Βενεδικτßνων Αδελφþν, Üνοιξε τον τÜφο της και μετÝφερε για επαναταφÞ σε νÝο φÝρετρο και με νÝα πλÜκα που εξÞρε τις αρετÝς της κι ανιστοροýσε τη σýντομη ζωÞ της. ΣÞμερα, στο ΠανεπιστÞμιο της ΠÜντοβα υπÜρχει το ÜγαλμÜ της, üπως επßσης σε γυÜλινη απεικüνιση στο ΠανεπιστÞμιο ΒÜσαρ, στη ΒιβλιοθÞκη Τüμας, στις ΗΠΑ, που τη δεßχνει κατÜ τη παρουσßαση της εργασßας της στο αντßστοιχο της ΠÜντοβα και φτιÜχτηκε το 1906. Στο ΠανεπιστÞμιο του Πßτσμπουργκ, υπÜρχει πορτρÝτο της, στον τοßχο της τÜξης των Ιταλικþν.
ΚατÜ τη διÜρκεια της ζωÞς της, Ýγραψε πολλÜ δοκßμια και διατριβÝς, και λατρευτικÝς πραγματεßες, με φιλοσοφικÜ και θρησκευτικÜ θÝματα. Επßσης ακαδημαúκÝς μελÝτες, μεταφρÜσεις και διÜφορα Üλλα Üρθρα. ΔημοσιευτÞκανε στη ΠÜρμα, μετÜ το θÜνατü της, στα 1688, μα δυστυχþς ελÜχιστα Ýχουνε διασωθεß κι αυτÜ εßναι κυρßως επιστολÝς και κÜποια ποιÞματα. Το 1669 μετÝφρασε απü τα ΙσπανικÜ το «Colloquio di Cristo nostro Redentore all’anima devota» (Dialogue between Christ Our Redeemer and a Devoted Soul – ΔιÜλογος Μεταξý Του ΛυτρωτÞ Χριστοý & Μιας ΑφοσιωμÝνης ΨυχÞς) Ýνα βιβλßο απü τον μοναχü ΤζιοβÜνι ΛασπÝρτζιο (Giovanni Laspergio). Το 1670 Ýγινε πρüεδρος της Ακαδημßας της ΕιρÞνης στη Βενετßα. Σχεδüν ολÜκερη η ακαδημαúκÞ της συγγραφÞ Ýχει χαθεß κι üμως, παρÜ το τερÜστιο της απωλεßας αυτÞς, κανεßς στον κüσμο δε ξÝχασε τη Δρ ΕλÝνα ΛουκρÝτσια ΚορνÜρο Πισκüπια!
Κι οýτε κι εμεßς θα τη ξεχÜσουμε…
Δρ ΕλÝνα ΛουκρÝτσια ΚορνÜρο Πισκüπια