Βιογραφικü
Ο Λυσßας -Αρχαßα ΑθÞνα, περ. 445 π.Χ.- (Þ περ. 459 π.Χ. -περ. 380 π.Χ.) υπÞρξεν απü τους σημαντικüτερους ρÞτορες της αρχαιüτητας. ΓεννÞθηκε το 459 π.Χ. στην ΑθÞνα. ΠατÝρας του Þταν ο ΚÝφαλος, πλοýσιος κι επιφανÞς Συρακοýσιος, ενþ παπποýς του Þταν ο Λυσανßας. Εßχε 2 αδελφοýς, ΠολÝμαρχο κι Ευθýδημο. Ο πατÝρας με πρüσκληση του φßλου του πολιτικοý ΠερικλÞ Üφησε τις Συρακοýσες για να εγκατασταθεß μüνιμα στην ΑθÞνα, που Ýζησε ως μÝτοικος 30 περßπου χρüνια, ως το θÜνατü του. Ο ΚÝφαλος χÜρη στην οικονομικÞ του Üνεση και γνωριμßα μ’ εξÝχοντες πνευματικοýς Üνδρες των Αθηνþν, Ýδωσε υψηλοý επιπÝδου αγωγÞ κι επιμελημÝνη μüρφωση στα παιδιÜ του.
Το 430 π.Χ. ο Λυσßας μαζß με τα αδÝλφια του, αναχþρησε σε ηλικßα 15 περßπου ετþν για τους Θουρßους, την αποικßα των Αθηναßων στη ΚÜτω Ιταλßα. Εκεß διδÜχθηκε ρητορικÞ απü τον Τεισßα, το γνωστü Συρακοýσιο ρÞτορα. Το 412 π.Χ. üμως επÝστρεψε ξανÜ στην ΑθÞνα, üταν μετÜ την ατυχÞ εκστρατεßα των Αθηναßων στη Σικελßα υπερßσχυσε στους Θουρßους η εχθρικÞ προς τους Αθηναßους πολιτικÞ παρÜταξη. Μαζß με τον αδελφü του ΠολÝμαρχο εγκαταστÜθηκε στην ΑθÞνα, üπου ζοýσε ως πλοýσιος ισοτελÞς, Ýχοντας κτÞματα, τρßα σπßτια κι εργοστÜσιο ασπßδων στον ΠειραιÜ, üπου εργÜζονταν 120 δοýλοι.
¼μως η Ýντονη πολιτικÞ δρÜση και τα δημοκρατικÜ φρονÞματα των 2 αδελφþν ενüχλησαν τους ΤριÜκοντα ΤυρÜννους. Ο τýραννος ΕρατοσθÝνης θανÜτωσε τον ΠολÝμαρχο, ενþ ο Λυσßας διÝφυγε στα ΜÝγαρα, χÜνοντας μεγÜλο μÝρος της περιουσßας του. Απü τα ΜÝγαρα υποστÞριζε με σθÝνος τις επιχειρÞσεις των εξορßστων στον ΠειραιÜ με επικεφαλÞς το Θρασýβουλο. Για το λüγο αυτü τους απÝστειλε τα υπüλοιπα χρÞματÜ του, μισθοφüρους κι ασπßδες. Για τις ενÝργειÝς του αυτÝς Ýγινε πρüταση απü το Θρασýβουλο στην Εκκλησßα του ΔÞμου, αμÝσως μετÜ την αποκατÜσταση της δημοκρατßας (403 π.Χ.), να του παραχωρηθεß το δικαßωμα του πολßτη, αλλÜ η πρüταση αυτÞ πολεμÞθηκε ως παρÜνομη απü τον πολιτικü αντßπαλο του Θρασυβοýλου, Αρχßνο. ¸τσι, ο Λυσßας δεν απÝκτησε ποτÝ δικαßωμα Αθηναßου πολßτη, αλλÜ Ýμεινεν ως το θÜνατü του ισοτελÞς μÝτοικος.
Ο Λυσßας, μüλις επÝστρεψε στην ΑθÞνα το 403 π.Χ., παρουσιÜστηκε στο δικαστÞριο ως κατÞγορος του ΕρατοσθÝνους, του φονιÜ του αδελφοý του. Ο ΚατÜ ΕρατοσθÝνους εßναι ο μüνος λüγος που εκφωνÞθηκε απü τον ßδιο το ρÞτορα στο δικαστÞριο. Απü κει και πÝρα ο Λυσßας, επειδÞ εßχε χÜσει τη περιουσßα του, εργÜστηκε ως λογογρÜφος για να εξοικονομεß τα προς το ζην. ¸γραφε επß πληρωμÞ λüγους γι’ Üλλους, που τους αποστÞθιζαν και τους απÞγγελλαν στα δικαστÞρια για να υπερασπßσουν τις υποθÝσεις τους. Ο Λυσßας πÝθανε στην ΑθÞνα πιθανüτατα το ~377 π.Χ.
¸γραψε περισσüτερους απü 230 δικανικοýς λüγους, απü τους οποßους ακÝραιοι Ýχουνε σωθεß μüλις 34. Απü μερικοýς Üλλους, μüνον αποσπÜσματα. Απü τους λüγους αυτοýς οι περισσüτεροι εßναι δικανικοß (εκφωνÞθηκαν στα δικαστÞρια) κι οι λοιποß συμβουλευτικοß (εκφωνÞθηκαν στη ΒουλÞ και στην Εκκλησßα του ΔÞμου) κι επιδεικτικοß (εκφωνÞθηκαν στις εορτÝς). Απü τους σωζüμενους λüγους Ýνας μüνο εßναι συμβουλευτικüς, ο Περὶ τῆς Πολιτεßας και 2 επιδεικτικοß: ο ἘπιτÜφιος κι ο Ὀλυμπιακüς. Οι υπüλοιποι με εξαßρεση τον Ἐρωτικü, που Ýφθασε σε μας μÝσω ΠλÜτωνος κι εμπεριÝχεται στο Ýργο του Φαßδρος, εßναι δικανικοß, κατηγορικοß Þ απολογητικοß κι αναφÝρονται σε ποικßλες υποθÝσεις δημüσιες Þ ιδιωτικÝς. Οι κυριüτερoι: Κατὰ ἘρατοσθÝνους, ὙπÝρ ἀδυνÜτου, ἘπιτÜφιος, Κατὰ Διογεßτονος κ.α. Τα Ýργα του χαρακτηρßζονται απü την απλüτητα και τη λιτüτητα του λüγου του κι αναφÝρονται στη πολιτικÞ κατÜσταση και στα Þθη της εποχÞς του.
=========================
ΥπÝρ ΑδυνÜτου
Ο ομιλητÞς, Üνθρωπος με φυσικÞ αναπηρßα, μιλþντας στη ΒουλÞ των Πεντακοσßων, προσπαθεß να διατηρÞσει το δικαßωμα να λαμβÜνει το ετÞσιο χρηματικü επßδομα που χορηγοýσε το δημüσιο ταμεßο στους ανÜπηρους και τους φτωχοýς.
Κýριοι δικαστÝς δεν απÝχω πολý απü το να χρωστþ χÜρη στον κατÞγορο, επειδÞ μου ετοßμασε αυτÞν εδþ τη δßκη. Γιατß, ενþ πρωτýτερα δεν εßχα αφορμÞ, με βÜση την οποßα να λογοδοτÞσω για τη ζωÞ μου, τþρα δα εξαιτßας του την Ýχω λÜβει. Και θα προσπαθÞσω να σας αποδεßξω με το λüγο μου üτι απ' τη μια αυτüς λÝει ψÝματα και απ' την Üλλη üτι Ýχω ζÞσει μÝχρι σÞμερα Üξιος πιο πολý για Ýπαινο παρÜ για φθüνο· γιατß, νομßζω πως ετοýτος δε μου ετοßμασε για κανÝνα Üλλο λüγο αυτÞν εδþ τη δßκη παρÜ μüνο απü φθüνο.
Και üμως, üποιος φθονεß αυτοýς που οι Üλλοι τους λυποýνται, απü ποια κακÞ πρÜξη σÜς φαßνεται üτι Ýνας τÝτοιος θα μποροýσε να απÝχει; Γιατß, αν με συκοφαντεß για χρÞματα· αν θÝλει να με εκδικηθεß ως προσωπικü του εχθρü, λÝει ψÝματα· γιατß, εξαιτßας της κακßας του, ποτÝ μÝχρι σÞμερα δεν τον εßχα οýτε φßλο οýτε εχθρü. Τþρα πια λοιπüν, κýριοι δικαστÝς, εßναι φανερü üτι με φθονεß γιατß, παρüλο που Ýχω πÝσει σε τÝτοια συμφορÜ, εßμαι καλýτερος πολßτης απ' αυτüν. Κι εγþ βÝβαια νομßζω, κýριοι δικαστÝς, üτι τα σωματικÜ ελαττþματα πρÝπει να τα γιατρεýει κανεßς με τα προτερÞματα της ψυχÞς, εýλογα. Γιατß, αν θα Ýχω και το μυαλü μου üμοιο με τη (σωματικÞ) συμφορÜ μου και περÜσω (Ýτσι) την υπüλοιπη ζωÞ μου, σε τι θα διαφÝρω απ' αυτüν;
Γι αυτÜ, λοιπüν, τüσα μüνο ας Ýχουν ειπωθεß απü μÝνα. Για üσα üμως πρÝπει να μιλÞσω, θα τα πω üσο γßνεται πιο σýντομα. Ισχυρßζεται, λοιπüν, ο κατÞγορος üτι Üδικα παßρνω το χρηματικü βοÞθημα απü την πüλη· γιατß τÜχα, και στο σþμα εßμαι δυνατüς και δεν εßμαι απ' τους αδυνÜτους και ξÝρω τÝχνη τÝτοια, þστε (θα μποροýσα) να ζω και χωρßς αυτü (το επßδομα) που μου δßνεται. Και χρησιμοποιεß ως αποδεßξεις για τη σωματικÞ μου δýναμη üτι ανεβαßνω στα Üλογα και για την ευπορßα μου απü την τÝχνη üτι μπορþ να συναναστρÝφομαι ανθρþπους που Ýχουν τη δυνατüτητα να ξοδεýουν.
Την ευπορßα μου, λοιπüν, απü την τÝχνη και το υπüλοιπο βιüς μου, üποιο τυχαßνει να εßναι, νομßζω üτι üλοι εσεßς τα ξÝρετε· παρüλ' αυτÜ, θα τα πω και εγþ με συντομßα. Ο πατÝρας μου, λοιπüν, δε μου Üφησε τßποτα ενþ τη μητÝρα μου, η οποßα πÝθανε, Ýχω σταματÞσει να τη συντηρþ εδþ και τρßα χρüνια και παιδιÜ ακüμα δεν απüκτησα για να με γηροκομÞσουν. Και Ýχω μÜθει τÝχνη, που λßγο μπορεß να με ωφελÞσει οικονομικÜ και την οποßα τþρα πια δýσκολα εξασκþ εγþ ο ßδιος, κι οýτε μπορþ ακüμα να αποχτÞσω αυτüν που θα τη συνεχßσει. Δεν Ýχω, λοιπüν, Üλλο εισüδημα εκτüς απ' αυτü που, αν μου το αφαιρÝσετε, θα κινδυνÝψω να πÝσω στην πιο δυσβÜσταχτη συμφορÜ.
Μη με καταστρÝψετε λοιπüν Üδικα, κýριοι δικαστÝς, ενþ μπορεßτε να με σþσετε δßκαια· κι οýτε να μου αφαιρÝσετε τþρα, που γßνομαι γεροντüτερος κι ασθενÝστερος, αυτÜ που μου δþσατε üταν Þμουν νεþτερος και πιο δυνατüς· και μη φανεßτε τþρα δα εξαιτßας του σκληροß σ' αυτοýς που εßναι αξιολýπητοι και στους εχθροýς ακüμα, εσεßς που πρωτýτερα φαινüσασταν πολý ευσπλαχνικοß ακüμα και σ' αυτοýς που δεν Ýχουν κανÝνα κακü· και μη κÜνετε να λυπηθοýν κι οι Üλλοι που εßναι στην ßδια κατÜσταση με μÝνα, με το να τολμÞσετε να με αδικÞσετε. Γιατß βÝβαια θα Þταν παρÜδοξο, κýριοι δικαστÝς, αν Ýπαιρνα φανερÜ το χρηματικü αυτü βοÞθημα τüτε που εßχα μüνο την αναπηρßα ενþ τþρα, που με βρßσκουν και τα γηρατειÜ κι οι αρρþστιες κι üλα τα κακÜ που τα ακολουθοýν, αν το Ýχανα.
Μου φαßνεται, üμως, üτι ο κατÞγορος θα μποροýσε καλýτερα απ' üλους τους ανθρþπους να αποδεßξει το μÝγεθος της φτþχειας μου. Γιατß, αν εγþ, στη περßπτωση που θα οριζüμουν χορηγüς σε αγþνα τραγωδßας, τον προκαλοýσα σε ανταλλαγÞ περιουσßας, θα προτιμοýσε δÝκα φορÝς περισσüτερο να γßνει χορηγüς, παρÜ μια φορÜ να ανταλλÜξει τη περιουσßα του. Και πþς δεν εßναι παρÜλογο, απ' τη μια να με κατηγορεß τþρα üτι εξ αιτßας της μεγÜλης ευπορßας μου μπορþ να συναναστρÝφομαι ως ßσος με τους πολý πλοýσιους κι απ' την Üλλη, αν συνÝβαινε τυχαßα κÜτι απ' αυτÜ που λÝω, να ομολογεß üτι εßμαι τÝτοιος κι ακüμα αθλιüτερος οικονομικÜ;
¼σο για την ιππευτικÞ μου ικανüτητα, που τüλμησε αυτüς να σας αναφÝρει χωρßς οýτε την τýχη να φοβηθεß οýτε κι εσÜς να ντραπεß, δε θα γßνει μεγÜλη συζÞτηση. Εγþ λοιπüν, κýριοι δικαστÝς, νομßζω üτι üλοι που Ýχουνε κÜποια σωματικÞ βλÜβη, αυτü ζητοýν κι αυτü σκÝπτονται, πþς δηλαδÞ θα αντιμετωπßσουν το κακü που τους Ýχει βρει με üσο το δυνατü λιγüτερους πüνους. ¸νας απ' αυτοýς εßμαι κι εγþ κι επειδÞ Ýχω πÝσει σε τÝτοια συμφορÜ, βρÞκα αυτÞν ως ανακοýφιση για τον εαυτü μου, για τους πιο μακρινοýς δρüμους απü τους απαραßτητους.
Κι αυτü που εßναι η μεγαλýτερη απüδειξη, κýριοι δικαστÝς, για το üτι δηλαδÞ ιππεýω εξαιτßας της συμφορÜς μου κι üχι απü αλαζονεßα, üπως ισχυρßζεται αυτüς, εßναι εýκολο να το διαπιστþσετε· γιατß, αν εßχα περιουσßα, θα ßππευα σε Üλογο με αναπαυτικü σαμÜρι και δε θα ανÝβαινα σε ξÝνα Üλογα· τþρα δα üμως, επειδÞ δε μπορþ να αγορÜσω τÝτοιο, αναγκÜζομαι πολλÝς φορÝς να χρησιμοποιþ τα ξÝνα Üλογα. Πþς λοιπüν δεν εßναι παρÜλογο, κýριοι δικαστÝς, αν αυτüς ο ßδιος μ' Ýβλεπε να ιππεýω σαμαρωμÝνο Üλογο να σωπαßνει -τι θα μποροýσε Üλλωστε να πει ενþ, επειδÞ ανεβαßνω σε δανεικÜ Üλογα, να προσπαθεß να σας πεßσει üτι εßμαι δυνατüς; Και για το üτι χρησιμοποιþ δυο δεκανßκια ενþ οι Üλλοι Ýνα, να μη με κατηγορεß üτι κι αυτü εßναι χαρακτηριστικü των δυνατþν ενþ το üτι ανεβαßνω σε Üλογα να το χρησιμοποιεß σε σας ως απüδειξη üτι τÜχα εßμαι απü τους δυνατοýς; ΑυτÜ και τα δυο τα χρησιμοποιþ εγþ για την ßδια αιτßα.
Και τüσο πολý Ýχει ξεπερÜσει στη ξεδιαντροπιÜ üλους τους ανθρþπους, þστε προσπαθεß, παρüλο που εßναι Ýνας, να πεßσει εσÜς που εßστε τüσοι πολλοß, üτι εγþ δεν εßμαι τÜχα Ýνας απü τους αδυνÜτους. ΕπομÝνως, αν πεßσει σ' αυτü μερικοýς απü σας, κýριοι δικαστÝς, τι με εμποδßζει να κληρωθþ Ýνας απü τους εννÝα Üρχοντες κι εσεßς να μου αφαιρÝσετε το χρηματικü βοÞθημα, γιατß τÜχα εßμαι υγιÞς κι üλοι σας να το δþσετε με τη ψÞφο σας σ' αυτüν ως ανÜπηρο. Δεν εßναι δυνατüν να αφαιρÝσετε το βοÞθημα απü το ßδιο πρüσωπο, επειδÞ τÜχα εßναι ικανüς, κι απ' την Üλλη οι θεσμοθÝτες να τον εμποδßσουν να κληρωθεß, επειδÞ εßναι αδýνατος. ΑλλÜ, βÝβαια, δε θα γßνει αυτü γιατß οýτε εσεßς Ýχετε την ßδια γνþμη μ' αυτüν οýτε κι αυτüς με σας και καλÜ κÜνει. Γιατß αυτüς, σα να Þταν η συμφορÜ μου επßκληρη κüρη, Ýχει Ýρθει για να τη διεκδικÞσει και προσπαθεß να πεßσει εσÜς üτι τÜχα δεν εßμαι τÝτοιος, που üλοι εσεßς βλÝπετε· εσεßς üμως, πρÜγμα που εßναι Ýργο συνετþν ανθρþπων πιστεýετε στα δικÜ σας μÜτια περισσüτερο παρÜ στα λüγια αυτοý.
Ισχυρßζεται ακüμα üτι εßμαι τÜχα αλαζüνας και βßαιος και πολý αυθÜδης, σα να πρüκειται να πει την αλÞθεια, αν χρησιμοποιÞσει φοβερÝς λÝξεις και σα να μη μπορÝσει να τα καταφÝρει αυτÜ, αν χρησιμοποιÞσει πιο Þπιες λÝξεις. Εγþ, κýριοι δικαστÝς, νομßζω üτι εσεßς πρÝπει να διακρßνετε καθαρÜ σε ποιους απü τους ανθρþπους εßναι δυνατü να εßναι αλαζüνες και σε ποιους δεν ταιριÜζει. Γιατß, δεν εßναι φυσικü να φÝρνονται αλαζονικÜ οι φτωχοß κι οι Üποροι, αλλÜ αυτοß που Ýχουν αποκτÞσει πολý περισσüτερα απü τα απαραßτητα· κι οýτε αυτοß που εßναι αδýνατοι στο σþμα αλλÜ αυτοß που Ýχουν πολλÞ εμπιστοσýνη στη σωματικÞ τους δýναμη· οýτε πÜλι αυτοß που εßναι προχωρημÝνης ηλικßας αλλÜ αυτοß που εßναι ακüμα νÝοι και Ýχουν νεανικÜ μυαλÜ.
Γιατß, οι πλοýσιοι βÝβαια εξαγορÜζουν με τα χρÞματα τους δικαστικοýς αγþνες ενþ οι φτωχοß αναγκÜζονται, εξαιτßας της φτþχειας που Ýχουν, να εßναι φρüνιμοι· και οι νÝοι, πÜλι, θεωροýνται Üξιοι να συγχωροýνται απü τους μεγαλυτÝρους, τους μεγαλýτερους üμως, üποτε πÝφτουν σε παρüμοια λÜθη, τους κατακρßνουν και οι δυο, γÝροι και νÝοι, το ßδιο· και στους ισχυροýς βÝβαια εßναι δυνατü, χωρßς αυτοß να παθαßνουν τßποτα, να αδικοýν üποιους θÝλουν, στους αδυνÜτους üμως δεν εßναι δυνατüν οýτε, üταν αδικοýνται, να αποκροýουν αυτοýς που Ýκαναν την αρχÞ της αδικßας, οýτε üταν θÝλουν να αδικοýν, εßναι δυνατüν να επικρατÞσουν στους αδικουμÝνους. ΕπομÝνως, μου φαßνεται üτι ο κατÞγορος μßλησε για τη δικιÜ μου αλαζονεßα üχι σοβαρολογþντας αλλÜ αστειευüμενος, κι οýτε γιατß θÝλει να πεßσει εσÜς üτι εßμαι τÝτοιος αλλÜ γιατß θÝλει να με κοροúδÝψει, σα να Ýκανε κÜποιο σπουδαßο ανδραγÜθημα.
Ισχυρßζεται ακüμα üτι συγκεντρþνονται στο εργαστÞριü μου πολλοß κακοß Üνθρωποι, που απ' τη μια Ýχουν ξοδÝψει τη δικÞ τους περιουσßα κι απ' την Üλλη σκÝφτονται Üσχημα γι' αυτοýς που θÝλουν να σþσουν τη δικÞ τους. Σκεφτεßτε, üμως, üλοι εσεßς üτι λÝγοντας αυτÜ δεν κατηγορεß εμÝνα περισσüτερο απü τους Üλλους, που ασκοýν κÜποια τÝχνη, κι οýτε αυτοýς που μπαßνουν στο δικü μου εργαστÞριο περισσüτερο απü κεßνους που μαζεýονται στα εργαστÞρια των Üλλων τεχνιτþν. Γιατß, καθÝνας απü σας Ýχει συνηθßσει να συχνÜζει Üλλος σε μυροπωλεßο, Üλλος σε κουρεßο, Üλλος σε τσαγκÜρικο κι Üλλος üπου τýχει κι οι περισσüτεροι βÝβαια σ' αυτοýς που Ýχουν τα μαγαζιÜ τους πολý κοντÜ στην αγορÜ κι ελÜχιστοι σ' αυτοýς που απÝχουν πολý απ' αυτÞν þστε, αν κÜποιος απü σας καταλογßσει κακßα σ' αυτοýς που Ýρχονται σε μÝνα, εßναι ολοφÜνερο üτι θα καταλογßσει κακßα και σ' αυτοýς που συχνÜζουν και στους Üλλους καταστηματÜρχες· αν πÜλι και σ' αυτοýς καταλογßσει κακßα, τüτε και σ' üλους τους Αθηναßους· γιατß üλοι Ýχετε συνηθßσει να συχνÜζετε και να περνÜτε τον καιρü σας κÜπου.
ΑλλÜ δεν ξÝρω, γιατß πρÝπει, με το να απολογοýμαι με πολλÝς λεπτομÝρειες για καθετß χωριστÜ απ' üσα Ýχουν ειπωθεß, να σας ενοχλþ για περισσüτερο χρüνο. Γιατß, αν Ýχω μιλÞσει για τα πιο σπουδαßα, γιατß πρÝπει να δεßξω προθυμßα για τα ασÞμαντα, üμοια μ' αυτüν; Εγþ λοιπüν, κýριοι δικαστÝς, σας παρακαλþ να Ýχετε üλοι για μÝνα την ßδια γνþμη, που εßχατε και πρωτýτερα. Μη μου στερÞσετε, λοιπüν, εξαιτßας αυτοý εδþ αυτü, που μοναδικü μου Ýδωσε η τýχη να απολαýσω απü τα αγαθÜ της πατρßδας· κι οýτε τþρα αυτüς, αν κι εßναι Ýνας, να σας πεßσει να μου αφαιρÝσετε πÜλι αυτÜ που απü παλιÜ μου δþσατε üλοι με κοινÞ σας απüφαση. Γιατß, κýριοι δικαστÝς, επειδÞ η τýχη απü μας στÝρησε τα μÝγιστα αξιþματα, η πολιτεßα μÜς Ýδωσε με την ψÞφο της το χρηματικü αυτü βοÞθημα, πιστεýοντας πως οι τýχες εßναι κοινÝς για üλους και στις συμφορÝς και στα αγαθÜ. Πþς, λοιπüν, δε θα Þμουν ο πιο δυστυχισμÝνος, αν απ' τη μßα εßχα στερηθεß εξαιτßας της συμφορÜς μου τα ωραιüτερα και πιο μεγÜλα αξιþματα κι απ' την Üλλη αυτÜ που η πολιτεßα μοý Ýδωσε, επειδÞ φροντßζει γι αυτοýς που βρßσκονται σε τÝτοια θÝση, αν μου αφαιρεθοýν εξαιτßας του κατηγüρου; Με κανÝναν τρüπο, κýριοι δικαστÝς, μην αποφασßσετε Ýτσι.
Γιατß Üλλωστε θα σας Ýβρισκα εχθρικοýς απÝναντß μου; ΜÞπως γιατß Ýχασε κανεßς ποτÝ ως τþρα τη περιουσßα του, επειδÞ μπλÝχτηκε σε δικαστικü αγþνα εξαιτßας μου; ΑλλÜ οýτε Ýνας δε θα μποροýσε να το αποδεßξει. ΑλλÜ μÞπως γιατß εßμαι πανοýργος και θρασýς και φιλüνικος; Μα οýτε κι ο ßδιος θα μποροýσε να το πει, αν δεν Ýλεγε ψÝμματα και σ' αυτü üμοια με τα Üλλα. ΑλλÜ μÞπως γιατß εßμαι αλαζüνας και βßαιος; Μα δεν τυχαßνει να Ýχω τÝτοια μÝσα για βιοπορισμü, þστε να κÜνω τÝτοια. ΑλλÜ μÞπως γιατß στην εποχÞ των ΤριÜντα ΤυρÜννων, αφοý απüχτησα δýναμη, κακοποßησα πολλοýς απü τους πολßτες; ΑλλÜ με σας τους δημοκρατικοýς αυτοεξορßστηκα στη Χαλκßδα και, παρüλο που μου Þτανε δυνατü να ζω σα πολßτης μαζß τους χωρßς φüβο, προτßμησα φεýγοντας να διακινδυνÝψω μαζß σας.
ΜακÜρι λοιπüν, κýριοι δικαστÝς, αφοý δεν Ýχω κÜνει κανÝνα κακü, να μη σας βρω üμοια εχθρικοýς μ' αυτοýς που Ýχουν κÜνει πολλÜ κακÜ αλλÜ να πÜρετε για μÝνα την ßδια απüφαση με τις Üλλες βουλÝς, αφοý αναλογιστεßτε üτι, οýτε επειδÞ διαχειρßστηκα χρÞματα της πολιτεßας λογοδοτþ τþρα γι αυτÜ, οýτε επειδÞ ανÝλαβα κÜποιο αξßωμα δßνω τþρα λüγο γι αυτü, αλλÜ απολογοýμαι μüνο για Ýνα οβολü. ¸τσι, λοιπüν, εσεßς üλοι θα εκδþσετε δßκαια απüφαση κι εγþ αν πετýχω αυτÜ, θα σας χρωστþ την οφειλüμενη ευγνωμοσýνη ενþ αυτüς θα μÜθει στο μÝλλον να μη σκÝφτεται κακü για τους ασθενÝστερους αλλÜ να προσπαθεß να νικÜ στα δικαστÞρια, τους üμοιους μ' αυτüν.
------------------------------------------------
Ολυμπιακüς
Στα Ολýμπια του 388 π.Χ. διαβÜστηκε ο Ολυμπιακüς, επιδεικτικüς λüγος κι ακολουθεß το σωζüμενο απüσπασμα του. Με αυτüν ο ρÞτορας απευθýνει Ýκκληση για την Ýνωση üλων των ΕλλÞνων εναντßον του τυρÜννου των Συρακουσþν Διονυσßου του Α’.
Για πολλÜ και καλÜ Ýργα, πολßτες, αξßζει να θυμüμαστε τον ΗρακλÞ, μα προπαντüς διüτι πρþτος διοργÜνωσε αυτüν εδþ τον αγþνα απü αγÜπη προς την ΕλλÜδα. Γιατß, στο παρελθüν οι πüλεις μεταξý τους εßχαν εχθρικÝς διαθÝσεις· εκεßνος, αφοý κατÜργησε τους τυρÜννους και περιüρισε τους αλαζüνες, διοργÜνωσε αγþνες επßδειξης σωματικÞς δýναμης, ενδιαφÝροντος για τον πλοýτο και επßδειξης σοφßας στον ωραιüτερο χþρο της ΕλλÜδας, για να συγκεντρωθοýμε για üλα αυτÜ στον ßδιο τüπο κι Üλλα να δοýμε, Üλλα να ακοýσουμε· γιατß, πßστευσε üτι αυτÞ εδþ η συνÜντηση θα γινüταν αρχÞ για τους ¸λληνες της μεταξý τους φιλßας.
Εκεßνος λοιπüν αυτÜ πßστεψε κατÜ βÜθος, κι εγþ Ýχω Ýλθει εδþ üχι να ασχοληθþ με ασÞμαντα οýτε να φιλονικÞσω για λÝξεις. Γιατß, νομßζω üτι αυτÜ εßναι Ýργα Üχρηστων και φτωχþν σοφιστþν, ενþ Ýργο αγαθοý Üνδρα και Üξιου πολßτη εßναι να συμβουλεýει για τα σπουδαιüτερα ζητÞματα, üταν βλÝπω üτι υποφÝρει τüσο πολý η ΕλλÜδα και üτι πολλÜ μÝρη αυτÞς εßναι υπü την εξουσßα των βαρβÜρων και üτι πολλÝς πüλεις Ýχουν καταστραφεß απü τους τυρÜννους. Και αν αυτÜ τα παθαßναμε απü αδυναμßα, θα Þταν ανÜγκη να συμβιβαστοýμε με την τýχη μας. ΕπειδÞ üμως (τα παθαßνουμε) απü διαφωνßες και απü τις μεταξý μας φιλονικßες, πþς δεν πρÝπει τις δεýτερες να τις παýσουμε και τις πρþτες να τις εμποδßσουμε (να εκδηλþνονται), αφοý γνωρßζουμε üτι Ýχουν περιθþριο να φιλονικοýν οι ευτυχισμÝνοι, αλλÜ να αντιλαμβÜνονται τα Üριστα Üνθρωποι του δικοý μας πνευματικοý αναστÞματος;
ΒλÝπουμε, λοιπüν, üτι κßνδυνοι και μεγÜλοι και απü παντοý μας περιζþνουν. Γνωρßζετε ακüμη üτι η εξουσßα ανÞκει σ' αυτοýς που εξουσιÜζουν τη θÜλασσα, üτι το χρÞμα το κατÝχει ο (ΠÝρσης) βασιλιÜς, κι üτι οι γενναßοι Üνδρες των ΕλλÞνων ανÞκουν (ως μισθοφüροι) σ' αυτοýς που μποροýν να ξοδεýουν, κι üτι πολλÜ πλοßα τα Ýχει στην εξουσßα του ο ßδιος, πολλÜ επßσης ο τýραννος της Σικελßας. ΕπομÝνως, αξßζει να καταθÝσουμε τα üπλα και με ομοφωνßα μεταξý μας να σκεφτοýμε για τη σωτηρßα μας, και για τα προηγοýμενα να ντρεπüμαστε, και γι' αυτÜ που πρüκειται να συμβοýν να φοβüμαστε, αλλÜ (αξßζει) να μιμοýμαστε τους προγüνους μας, οι οποßοι Ýκαναν τους βαρβÜρους που επιβουλεýονταν ξÝνη χþρα να Ýχουν στερηθεß τη δικÞ τους, κι αφοý απομÜκρυναν τους τυρÜννους Ýκαναν την ελευθερßα κτÞμα üλων των ΕλλÞνων.
Απορþ ιδιαßτερα με τους Λακεδαιμονßους με ποιο σκεπτικü αδιαφοροýν που καßγεται η ΕλλÜδα, ενþ εßναι ηγεμüνες των ΕλλÞνων üχι Üδικα, και λüγω της Ýμφυτης αρετÞς και λüγω των γνþσεþν τους για τον πüλεμο, καθþς ζουν μüνοι απüρθητοι και χωρßς τεßχη και χωρßς εσωτερικÝς επαναστÜσεις και αÞττητοι και πÜντα με τον ßδιο τρüπο διοßκησης. Για üλους αυτοýς τους λüγους υπÜρχει ελπßδα να Ýχουν αυτοß αθÜνατη την ελευθερßα και, επειδÞ στο παρελθüν Ýγιναν σωτÞρες της ΕλλÜδας, (υπÜρχει ελπßδα) να προνοÞσουν και για το μÝλλον.
Το μÝλλον, βÝβαια, δε θα εßναι καλýτερο απü το παρüν. Διüτι, δεν πρÝπει να θεωροýμε ξÝνες τις συμφορÝς üσων Ýχουν καταστραφεß αλλÜ και δικÝς μας, οýτε πρÝπει να περιμÝνουμε, þσπου να Ýρθουν οι δυνÜμεις και των δýο εναντßον μας, αλλÜ πρÝπει, üσο ακüμη μποροýμε, να περιορßσουμε την αλαζονικÞ τους συμπεριφορÜ. Γιατß, ποιος δε θα αγανακτοýσε βλÝποντας üτι αυτοß Ýχουν γßνει ισχυροß λüγω των δικþν μας εμφυλßων πολÝμων; ΕπειδÞ αυτÜ δεν εßναι μüνον Üσχημα αλλÜ και φοβερÜ, σ' αυτοýς δüθηκε μεγÜλη εξουσßα να διαπρÜξουν üσα εγκλÞματα Þθελαν, ενþ απü τους ¸λληνες δεν Ýχει επιβληθεß καμιÜ τιμωρßα σ' αυτοýς…
ΣΗΜ: Το1ο κεßμενο το επÝλεξα γιατß το διδαχτÞκαμε στο ΓυμνÜσιο και μου Üρεσε ο τρüπος που ξεδßπλωνε τους συλλογισμοýς του, καθþς κι η παροιμιþδης -κατ' εμÝ- φρÜση: "Δεν απÝχω πολý απü το να χρωστþ χÜρη στον κατÞγορü μου, που μου ετοßμασε αυτÞ τη δßκη". Και το 2ο, το ημιτελÝς, γιατß Þθελα να δþσω λßγη χαρÜ στους... οπαδοýς του ...Θρýλου! Π. Χ.
