Βιογραφικό

     Ο Χοσέ Αλμπέρτο ήταν Ουρουγουανός πολιτικός, επαναστάτης κι αγρότης που υπηρέτησε ως ο 40ος πρόεδρος της Ουρουγουάης από το 2010 ως το 2015. Πρώην αντάρτης των Tupamaros, βασανίστηκε και φυλακίστηκε για 14 χρόνια στη διάρκεια της στρατιωτικής δικτατορίας τις 10ετίες του 1970 και του 1980. Μέλος του συνασπισμού αριστερών κομμάτων του Ευρέος Μετώπου, ήταν υπουργός Κτηνοτροφίας, Γεωργίας και Αλιείας από το 2005 ως το 2008 και γερουσιαστής στη συνέχεια. Ως υποψήφιος του Ευρέος Μετώπου, κέρδισε τις προεδρικές εκλογές του 2009 και ανέλαβε καθήκοντα προέδρου την 1η Μαρτίου 2010. Η κυβέρνηση Mujica εφάρμοσε μια σειρά προοδευτικών πολιτικών, συμπεριλαμβανομένης της αποποινικοποίησης της άμβλωσης, της νομιμοποίησης της κατανάλωσης μαριχουάνας και της νομιμοποίησης του γάμου ομοφυλοφίλων. Πρόσθετα μέτρα ενίσχυσαν τα συνδικάτα της χώρας κι ενίσχυσαν σημαντικά τους κατώτατους μισθούς. Στη διάρκεια της θητείας του, περιγράφηκε ως "ο φτωχότερος πρόεδρος του κόσμου" λόγω του αυστηρού τρόπου ζωής του και της δωρεάς περίπου του 90% του μηνιαίου μισθού του ύψους 12.000 δολαρίων ΗΠΑ σε φιλανθρωπικές οργανώσεις που υποστηρίζουν άτομα χαμηλού εισοδήματος και μικρούς επιχειρηματίες. Ήταν ένας ειλικρινής επικριτής της εστίασης του καπιταλισμού στην αποθήκευση υλικών αγαθών που δεν συμβάλλουν στην ανθρώπινη ευτυχία.
     Ο José Alberto "Pepe" Mujica Cordano γεννήθηκε στις 20 Μάη 1935 στη γειτονιά Paso de la Arena του Μοντεβιδέο από το Demetrio Mujica Terra και τη Lucy Cordano Giorello. Ο Demetrio ήταν απόγονος ισπανικής βασκικής οικογένειας που έφτασε στην Ουρουγουάη το 1842. Μέσω της γιαγιάς του από την πλευρά του πατέρα του, ο Mujica είναι μακρινός συγγενής αρκετών επιφανών πολιτικών της Ουρουγουάης, συμπεριλαμβανομένου του Gabriel Terra, ο οποίος υπηρέτησε ως 26ος πρόεδρος της χώρας μεταξύ 1931-38. Οι γονείς του κατείχαν αρκετές γεωργικές ιδιοκτησίες, οι οποίες χρησιμοποιήθηκαν ως χώροι εκπαίδευσης για τους στρατιώτες για τη καταπολέμηση των εξεγέρσεων υπό την ηγεσία του επαναστατικού ηγέτη Aparicio Saravia. Αγρότης στο επάγγελμα, ο Demetrio χρεοκόπησε λίγο πριν από το θάνατό του το 1940, όταν ο José ήτανε 5. Η Lucy γεννήθηκε στο Carmelo από φτωχούς Ιταλούς μετανάστες από τη Λιγουρία, με καταγωγή από το δήμο Favale di Malvaro στη πρώην επαρχία της Γένοβα. Μετά τη γέννησή της, οι γονείς της είχαν αγοράσει 2 εκτάρια (4,9 στρέμματα) στην Colonia Estrella, μια μικρή πόλη στο τμήμα Colonia, για να καλλιεργήσουν αμπελώνες. Ο πατέρας της ήταν ενεργό μέλος του Εθνικού Κόμματος κι οπαδός του Herrerism κι επιλέχθηκε σε αρκετές περιπτώσεις ως αντιδήμαρχος για την Colonia και γνώρισε στενά τον Luis Alberto de Herrera.



     Μετά την ολοκλήρωση των πρωτοβάθμιων και δευτεροβάθμιων σπουδών του, ο Mujica εγγράφηκε στο Ινστιτούτο Alfredo Vásquez Acevedo για τις προπτυχιακές σπουδές του, αλλά δεν τελείωσε. Μεταξύ των ηλικιών 13 και 17, ποδηλάτησε για διάφορους συλλόγους σε διαφορετικές κατηγορίες. Ο θείος του Mujica από την πλευρά της μητέρας του, Ángel Cordano, ήταν επίσης μέλος του Εθνικού Κόμματος και είχε εξέχουσα επιρροή στον πολιτικό σχηματισμό του Mujica. Το 1956, ο Mujica γνώρισε τον πολιτικό Enrique Erro μέσω της μητέρας του, η οποία ήταν μαχήτρια στον ίδιο τομέα. Από τότε, ο Mujica άρχισε να υποστηρίζει ενεργά το Εθνικό Κόμμα, και τελικά έγινε γενικός γραμματέας του.
Το Εθνικό Κόμμα κέρδισε τις περισσότερες έδρες στη γερουσία κατά τη διάρκεια των γενικών εκλογών του 1958, στις οποίες ο Erro διορίστηκε Υπουργός Εργασίας, υπηρετώντας από το 1959 έως το 1960, με τον Mujica να τον συνοδεύει, αν και δεν έγινε αξιωματούχος στο υπουργείο. Το 1962, τόσο ο Erro όσο και ο Mujica εγκατέλειψαν το Εθνικό Κόμμα για να δημιουργήσουν το Unión Popular, ένα αριστερό κόμμα, σε συνεργασία με το Σοσιαλιστικό Κόμμα. Στις εκλογές του 1962, πρότειναν τον Εμίλιο Φρουγκόνι ως υποψήφιό τους για πρόεδρο, αλλά έχασαν αποφασιστικά, λαμβάνοντας μόνο το 2,3% των συνολικών ψήφων.
     Στα μέσα της δεκαετίας του 1960, ο Mujica εντάχθηκε στο νεοσύστατο κίνημα MLN-Tupamaros, μια ακροαριστερή ένοπλη πολιτική ομάδα εμπνευσμένη από την Κουβανική Επανάσταση. Συμμετείχε στη σύντομη κατάληψη του Pando το 1969, μιας πόλης κοντά στο Μοντεβιδέο, οδηγώντας μία από τις έξι ομάδες που επιτέθηκαν σε στρατηγικά σημεία της πόλης. Η ομάδα του Mujica ανέλαβε το τηλεφωνικό κέντρο και ήταν η μόνη που ολοκλήρωσε την επιχείρηση χωρίς ατυχίες. Τον Μάρτιο του 1970 ο Mujica πυροβολήθηκε ενώ αντιστεκόταν στη σύλληψη σε ένα μπαρ του Μοντεβιδέο. Τραυμάτισε δύο αστυνομικούς και με τη σειρά του πυροβολήθηκε έξι φορές. Ο χειρουργός που εφημερεύει στο νοσοκομείο του έσωσε τη ζωή. Ο Tupamaros ισχυρίστηκε ότι ο χειρουργός ήταν κρυφά Tupamaro και γι 'αυτό σώθηκε η ζωή του. Στην πραγματικότητα, ο γιατρός απλώς ακολουθούσε τη συνήθη ιατρική δεοντολογία. Εκείνη την εποχή, ο πρόεδρος της Ουρουγουάης ήταν ο αμφιλεγόμενος Jorge Pacheco Areco, ο οποίος είχε αναστείλει ορισμένες συνταγματικές εγγυήσεις ως απάντηση στο MLN και τις κομμουνιστικές αναταραχές.



     Ο Mujica συνελήφθη από τις αρχές τέσσερις φορές. Ήταν μεταξύ των περισσότερων από 100 Tupamaros που δραπέτευσαν από τη φυλακή Punta Carretas τον Σεπτέμβριο του 1971 σκάβοντας ένα τούνελ από το εσωτερικό της φυλακής που οδηγούσε στο σαλόνι ενός κοντινού σπιτιού. Ο Mujica συνελήφθη ξανά λιγότερο από ένα μήνα μετά τη διαφυγή του, αλλά δραπέτευσε από την Punta Carretas για άλλη μια φορά τον Απρίλιο του 1972. Σε εκείνη την περίπτωση, ο ίδιος και περίπου δώδεκα άλλοι δραπέτες έφυγαν καβάλα σε αυτοσχέδιες τροχήλατες σανίδες κάτω από το τούνελ που έσκαψαν οι Tupamaros έξω από τη φυλακή. Συνελήφθη εκ νέου για τελευταία φορά το 1972, μη μπορώντας να αντισταθεί στη σύλληψη. Στους μήνες που ακολούθησαν, η χώρα υπέστη το στρατιωτικό πραξικόπημα του 1973. Εν τω μεταξύ, ο Mujica και οκτώ άλλοι Tupamaros επιλέχθηκαν ειδικά για να παραμείνουν υπό στρατιωτική κράτηση και σε άθλιες συνθήκες. Συνολικά, πέρασε 13 χρόνια σε αιχμαλωσία. Στη διάρκεια της 10ετίας του 1970 και του 1980, αυτό περιελάμβανε τον περιορισμό στον πυθμένα μιας παλιάς, άδειας γούρνας για περισσότερα από δύο χρόνια. Στη διάρκεια του χρόνου του στη φυλακή, ο Mujica είχε μια σειρά από προβλήματα υγείας, ιδιαίτερα ψυχικά προβλήματα. Αν και οι δύο στενότεροι συγκρατούμενοί του, Eleuterio Fernández Huidobro και Mauricio Rosencof, συχνά κατάφερναν να επικοινωνούν μεταξύ τους, σπάνια κατάφεραν να φέρουν τον Mujica στη συζήτηση. Σύμφωνα με τον ίδιο τον Mujica, εκείνη την εποχή βίωνε ακουστικές ψευδαισθήσεις και συναφείς μορφές παράνοιας.
     Το 1985, όταν αποκαταστάθηκε η συνταγματική δημοκρατία, ο Mujica απελευθερώθηκε βάσει νόμου αμνηστίας που κάλυπτε πολιτικά και συναφή στρατιωτικά εγκλήματα που διαπράχθηκαν από το 1962. Αρκετά χρόνια μετά την αποκατάσταση της δημοκρατίας, ο Mujica και πολλοί Tupamaros ενώθηκαν με άλλες αριστερές οργανώσεις για να δημιουργήσουν το Κίνημα Λαϊκής Συμμετοχής (MPP), ένα πολιτικό κόμμα που έγινε αποδεκτό στο πλαίσιο του συνασπισμού του Ευρέος Μετώπου. Στις γενικές εκλογές του 1994, ο Mujica εξελέγη βουλευτής και στις εκλογές του 1999 εξελέγη γερουσιαστής. Εν μέρει λόγω του χαρίσματος του Mujica, το MPP συνέχισε να αυξάνεται σε δημοτικότητα και ψήφους, και μέχρι το 2004, είχε γίνει η μεγαλύτερη φράξια εντός του Ευρέος Μετώπου. Στις εκλογές εκείνης της χρονιάς, ο Mujica επανεξελέγη στη Γερουσία και το MPP έλαβε πάνω από 300.000 ψήφους, εδραιώνοντας έτσι τη θέση του ως η κορυφαία πολιτική δύναμη εντός του συνασπισμού και μια σημαντική δύναμη πίσω από τη νίκη του προεδρικού υποψηφίου Tabaré Vázquez. Την 1η Μαρτίου 2005, ο Vázquez διόρισε τον Mujica ως Υπουργό Κτηνοτροφίας, Γεωργίας και Αλιείας (το επαγγελματικό υπόβαθρο του Mujica ήταν στον γεωργικό τομέα). Όταν έγινε υπουργός, ο Mujica παραιτήθηκε από τη θέση του γερουσιαστή. Κατείχε αυτή τη θέση μέχρι την αλλαγή του υπουργικού συμβουλίου το 2008, όταν παραιτήθηκε και αντικαταστάθηκε από τον Ernesto Agazzi. Στη συνέχεια, ο Mujica επέστρεψε στην έδρα του στη Γερουσία.



     Παρ' όλο που ο πρόεδρος Vázquez ευνόησε τον υπουργό Οικονομικών Danilo Astori ως προεδρικό υποψήφιο του τότε ενοποιημένου Ευρέος Μετώπου για να τον διαδεχθεί το 2010, η ευρεία απήχηση του Mujica και η αυξανόμενη υποστήριξη εντός του κόμματος αποτέλεσαν πρόκληση για τον πρόεδρο. Στις 14 Δεκεμβρίου 2008, ένα ειδικό συνέδριο του κόμματος ανακήρυξε τον Mujica ως επίσημο υποψήφιο του Ευρέος Μετώπου για τις προκριματικές εκλογές του 2009, αλλά επετράπη σε τέσσερις ακόμη προυποψηφίους να συμμετάσχουν, συμπεριλαμβανομένου του Astori. Στις 28 Ιουνίου 2009, ο Mujica κέρδισε τις προκριματικές εκλογές για να γίνει ο προεδρικός υποψήφιος του Ευρέος Μετώπου για τις προεδρικές εκλογές του 2009. Μετά από αυτό, ο Astori συμφώνησε να είναι ο σύντροφός του. Η εκστρατεία τους επικεντρώθηκε στην ιδέα της συνέχισης και εμβάθυνσης των πολιτικών της εξαιρετικά δημοφιλούς διοίκησης του Vázquez, χρησιμοποιώντας το σύνθημα Un gobierno honrado, un país de primera ("Μια έντιμη κυβέρνηση, μια χώρα πρώτης κατηγορίας") -αναφερόμενος έμμεσα σε περιπτώσεις διοικητικής διαφθοράς εντός της προηγούμενης κυβέρνησης του κύριου υποψηφίου της αντιπολίτευσης, συντηρητικού Luis Alberto Lacalle. Κατά τη διάρκεια της εκστρατείας, ο Mujica αποστασιοποιήθηκε από το στυλ διακυβέρνησης προέδρων όπως ο Hugo Chávez της Βενεζουέλας ή ο Evo Morales της Βολιβίας, υποστηρίζοντας τις κεντροαριστερές κυβερνήσεις του Βραζιλιάνου Luiz Inácio Lula da Silva ή της Χιλιανής σοσιαλίστριας Michelle Bachelet ως περιφερειακά παραδείγματα πάνω στα οποία θα διαμορφώσει τη διοίκησή του. Γνωστός για το ανεπίσημο στυλ ντυσίματός του, ο Mujica φόρεσε ένα κοστούμι (χωρίς γραβάτα) για ορισμένες στάσεις στην προεδρική εκστρατεία, κυρίως κατά τη διάρκεια επισκέψεων σε περιφερειακούς αρχηγούς κρατών.
     Τον Οκτώβρη του 2009, ο Mujica κέρδισε μια πλειοψηφία άνω του 48% των ψήφων σε σύγκριση με το 30% του πρώην προέδρου Lacalle, υπολείποντας την πλειοψηφία που απαιτείται από το σύνταγμα, ενώ ταυτόχρονα ανανέωσε την κοινοβουλευτική πλειοψηφία του Ευρέος Μετώπου για την επόμενη νομοθετική περίοδο (2010-2015). Στη συνέχεια πραγματοποιήθηκε επαναληπτικός γύρος στις 29 Νοεμβρίου για να καθοριστεί ο νικητής. Στις 30 Νοεέβρη ο Mujica αναδείχθηκε νικητής, με περισσότερο από το 52% των ψήφων έναντι 43% του Lacalle. Στη πρώτη του ομιλία ως εκλεγμένος πρόεδρος ενώπιον πλήθους υποστηρικτών, ο Mujica αναγνώρισε τους πολιτικούς του αντιπάλους και κάλεσε για ενότητα, δηλώνοντας ότι δεν θα υπάρξουν νικητές ή ηττημένοι. Πρόσθεσε ότι "είναι λάθος να πιστεύουμε ότι η εξουσία έρχεται από τα πάνω, όταν προέρχεται μέσα από τις καρδιές των μαζών (...) Μου πήρε μια ζωή για να μάθω αυτό το γεγονός".



     Ο Mujica σχημάτισε ένα υπουργικό συμβούλιο αποτελούμενο από πολιτικούς από τις διάφορες συνιστώσες του Ευρέος Μετώπου, παραχωρώντας τον τομέα των οικονομικών σε βοηθούς του αντιπροέδρου του Danilo Astori. Τον Ιούνιο του 2012, η κυβέρνηση του Mujica έκανε μια αμφιλεγόμενη κίνηση για να νομιμοποιήσει τις κρατικά ελεγχόμενες πωλήσεις μαριχουάνας στην Ουρουγουάη, προκειμένου να καταπολεμήσει τα εγκλήματα που σχετίζονται με τα ναρκωτικά και τα θέματα υγείας και δήλωσε ότι οι παγκόσμιοι ηγέτες θα κληθούν να κάνουν το ίδιο. Ο Mujica είπε ότι με τη ρύθμιση της εκτιμώμενης επιχείρησης μαριχουάνας της Ουρουγουάης ύψους 40 εκατομμυρίων δολαρίων ετησίως, το κράτος θα το πάρει μακριά από τους εμπόρους ναρκωτικών και θα αποδυναμώσει τα καρτέλ ναρκωτικών. Το κράτος θα είναι επίσης σε θέση να παρακολουθεί όλους τους καταναλωτές μαριχουάνας στη χώρα και να παρέχει θεραπεία στους πιο σοβαρούς κακοποιούς, όπως η θεραπεία που παρέχεται στους αλκοολικούς. Ο Mujica ψήφισε επίσης νόμο για τον γάμο ατόμων του ιδίου φύλου και νομιμοποίησε την άμβλωση.
     Τον Σεπτέμβρη του 2013, ο Mujica απευθύνθηκε στην 68η σύνοδο της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών, με μια μακρά ομιλία αφιερωμένη στην ανθρωπότητα και την παγκοσμιοποίηση. Η ομιλία κάλεσε τη διεθνή κοινότητα να ενισχύσει τις προσπάθειες για τη διατήρηση του πλανήτη για τις μελλοντικές γενιές και τόνισε τη δύναμη των χρηματοπιστωτικών συστημάτων και τον αντίκτυπο των οικονομικών επιπτώσεων στους απλούς ανθρώπους. Προέτρεψε για επιστροφή στην απλότητα, με ζωές που βασίζονται στις ανθρώπινες σχέσεις, την αγάπη, τη φιλία, την περιπέτεια, την αλληλεγγύη και την οικογένεια, αντί για ζωές αλυσοδεμένες στην οικονομία και τις αγορές. Οι πολιτικές του Mujica ήταν γενικά σύμφωνες με την προηγούμενη διοίκηση. Το μερίδιο των κοινωνικών δαπανών στις συνολικές δημόσιες δαπάνες αυξήθηκε από 60,9% σε 75,5% μεταξύ 2004 και 2013. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, το ποσοστό ανεργίας παρέμεινε περίπου στο 7%, το εθνικό ποσοστό φτώχειας μειώθηκε από 18% σε 9,7% και ο κατώτατος μισθός αυξήθηκε από 4.800 πέσος σε 10.000 πέσος (ξεπερνώντας ένα μέσο ετήσιο ποσοστό πληθωρισμού 7%). Η κυβέρνησή του υποστήριξε επίσης την ενίσχυση των συνδικάτων. Σύμφωνα με τη Διεθνή Συνομοσπονδία Συνδικάτων, η Ουρουγουάη έγινε η πιο προηγμένη χώρα στην Αμερική όσον αφορά τον σεβασμό των θεμελιωδών εργασιακών δικαιωμάτων, ιδίως της ελευθερίας του συνεταιρίζεσθαι, του δικαιώματος συλλογικής διαπραγμάτευσης και του δικαιώματος απεργίας.



     Το Σύνταγμα της Ουρουγουάης δεν επιτρέπει στους προέδρους να θέσουν υποψηφιότητα για άμεση επανεκλογή. Ως εκ τούτου, ο Mujica δεν μπόρεσε να θέσει ξανά υποψηφιότητα στις εκλογές του 2014. Την 1η Μαρτίου 2015, η θητεία του Mujica ως προέδρου έληξε. Τον διαδέχθηκε ο Vázquez, ο οποίος επέστρεψε στο αξίωμα για δεύτερη μη συνεχόμενη θητεία. Σύμφωνα με τον ανταποκριτή του BBC Wyre Davies, "ο Mujica εγκατέλειψε το αξίωμά του με μια σχετικά υγιή οικονομία και με κοινωνική σταθερότητα που οι μεγαλύτεροι γείτονες [της Ουρουγουάης] μπορούσαν μόνο να ονειρευτούν". Ο Mujica συνέχισε να υπηρετεί ως γερουσιαστής μετά την προεδρία του από το 2015 έως το 2020. Πριν από τις γενικές εκλογές του 2019, ο υποψήφιος του Ευρέος Μετώπου Daniel Martínez θεωρούσε τον Mujica ως πιθανή επιλογή για να υπηρετήσει ως υπουργός Κτηνοτροφίας, Γεωργίας και Αλιείας εάν επρόκειτο να εκλεγεί πρόεδρος.
   Στις 20 Οκτώβρη 2020, ο Mujica παραιτήθηκε από τη Γερουσία -μαζί με τον συνάδελφό του πρώην πρόεδρο Julio María Sanguinetti- και ανακοίνωσε την αποχώρησή του από την πολιτική λόγω της πανδημίας COVID-19 και λόγω της ηλικίας του. Ο Mujica ήταν 85 ετών τη στιγμή της ανακοίνωσής του. Την έδρα του στη Γερουσία κατέλαβε ο Alejandro Sánchez Pereira. Η πολιτική ιδεολογία του Mujica εξελίχθηκε με την πάροδο των ετών από ορθόδοξη σε πραγματιστική. Τα επόμενα χρόνια εξέφρασε την επιθυμία για μια πιο ευέλικτη πολιτική αριστερά. Το στυλ και ο τρόπος ομιλίας του πιστώθηκαν ως μέρος της αυξανόμενης δημοτικότητάς του από τα τέλη της δεκαετίας του 1990, ειδικά μεταξύ των αγροτικών και φτωχών τμημάτων του πληθυσμού. Περιγράφηκε ποικιλοτρόπως ως "αντιπολιτικός" και άνθρωπος που "μιλάει τη γλώσσα του λαού", ενώ δέχτηκε επίσης κριτική για άκαιρες ή ακατάλληλες παρατηρήσεις. Σε αντίθεση με τον πρόεδρο Vázquez, ο οποίος άσκησε βέτο σε νομοσχέδιο που υπέβαλε το κοινοβούλιο και το οποίο θα καθιστούσε νόμιμες τις αμβλώσεις, ο Mujica δήλωσε ότι αν ερχόταν ενώπιόν του στο μέλλον, δεν θα ασκούσε βέτο σε ένα τέτοιο νομοσχέδιο. Στον τομέα των διεθνών σχέσεων, ελπίζει σε περαιτέρω διαπραγματεύσεις και συμφωνίες μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του περιφερειακού εμπορικού συνασπισμού Mercosur, του οποίου η Ουρουγουάη είναι ιδρυτικό μέλος. Σχετικά με τη διαμάχη για το εργοστάσιο χαρτοπολτού του ποταμού Ουρουγουάη μεταξύ Αργεντινής και Ουρουγουάης, ο Mujica ήταν πιο διαλλακτικός προς την κυβέρνηση της Αργεντινής από την προηγούμενη διοίκηση και το 2010 τα δύο έθνη τερμάτισαν τη μακροχρόνια διαμάχη τους και υπέγραψαν συμφωνία που περιγράφει λεπτομερώς ένα σχέδιο περιβαλλοντικής παρακολούθησης του ποταμού και τη δημιουργία μιας διεθνικής επιτροπής. Οι καλές προσωπικές σχέσεις μεταξύ του Mujica και της Αργεντινής ομολόγου του Cristina Fernández de Kirchner βοήθησαν να οδηγήσει στη συμφωνία. Άλλα διμερή ζητήματα παρέμειναν άλυτα, συμπεριλαμβανομένης της βυθοκόρησης του καναλιού κοινής πρόσβασης του ποταμού Plate. Ήτανε κοντά στον πρόεδρο της Βενεζουέλας Ούγκο Τσάβες, τον οποίο θεωρούσε "τον πιο γενναιόδωρο ηγέτη που έχω γνωρίσει ποτέ". Το 2011, μίλησε εναντίον των στρατιωτικών επιχειρήσεων που ξεκίνησαν αρκετές δυτικές χώρες κατά της Λιβύης. Όταν ρωτήθηκε για την απόφαση του προέδρου της Βραζιλίας Λούλα ντα Σίλβα να καλωσορίσει θερμά τον Ιρανό ηγέτη Μαχμούντ Αχμαντινετζάντ, απάντησε ότι ήταν μια "ιδιοφυής κίνηση" επειδή "όσο περισσότερο το Ιράν είναι περιφραγμένο, τόσο χειρότερα θα είναι για τον υπόλοιπο κόσμο".



     Στη διάρκεια μιας ομιλίας στην 28η Διεθνή Έκθεση Βιβλίου της Γκουανταλαχάρα στο Μεξικό στις 7 Δεκεμβρίου 2014, ο Mujica πήρε συνέντευξη από τον Μεξικανό δημοσιογράφο Ricardo Rocha. Ασχολήθηκε με διάφορα θέματα, όπως η διακίνηση ναρκωτικών, η νομιμοποίηση των ναρκωτικών, η φτώχεια και η κοινωνική αδικία: "Ζούμε στην πιο άδικη ήπειρο στον κόσμο, ίσως την πλουσιότερη, αλλά με τη χειρότερη κατανομή [του πλούτου]". Σχετικά με τη Λατινική Αμερική, ο Mujica δήλωσε ότι ήταν "παθιασμένος με το να φέρει κοντά τους Λατινοαμερικανούς, για το τι μας ορίζει ότι ανήκουμε σε ένα μεγάλο έθνος που πρόκειται να δημιουργηθεί. Υπάρχουν πολυεθνικά κράτη, όπως η Κίνα, όπως η Ινδία, όπως αυτό που κάνει η Ευρώπη μετά από μια ιστορία πολέμων". Ο Mujica έθιξε επίσης το ζήτημα της κοινής γλωσσικής κληρονομιάς των Λατινοαμερικανών, παρατηρώντας σε σχέση με τις δύο κύριες γλώσσες της περιοχής ότι "τα πορτογαλικά είναι γλυκά ισπανικά, αν τα μιλάς αργά... και ακόμη περισσότερο αν έχει θηλυκή γλυκύτητα". Και επεσήμανε ένα άλλο στοιχείο που ενώνει τις χώρες της Λατινικής Αμερικής: "Έχουμε μια άλλη ταυτότητα: τη χριστιανική και καθολική παράδοση". Ολοκλήρωσε την ομιλία του προσθέτοντας: "Βλέπω ότι υπάρχουν πολλοί νέοι εδώ. Ως γέρος, μια μικρή συμβουλή: Η ζωή μπορεί να μας βάλει πολλές παγίδες, πολλά χτυπήματα, μπορούμε να αποτύχουμε χίλιες φορές, στη ζωή, στον έρωτα, στον κοινωνικό αγώνα, αλλά, αν το ψάξουμε, θα έχουμε τη δύναμη να σηκωθούμε ξανά και να ξεκινήσουμε από την αρχή. Το πιο όμορφο πράγμα για την ημέρα είναι ότι ξημερώνει. Υπάρχει πάντα μια αυγή αφού περάσει η νύχτα. Μην το ξεχνάτε, παιδιά. Οι μόνοι χαμένοι είναι αυτοί που σταματούν να αγωνίζονται".
     Το 2005, ο Mujica παντρεύτηκε τη Lucía Topolansky, πρώην μέλος των Tupamaros, μετά από πολλά χρόνια συμβίωσης. Δεν είχαν παιδιά και κατοικούσαν σε ένα αγρόκτημα που ανήκε στον Topolansky στα περίχωρα του Μοντεβιδέο, όπου καλλιεργούσαν χρυσάνθεμα προς πώληση. Το ζευγάρι είχε πολλά κατοικίδια ζώα, συμπεριλαμβανομένου ενός τρίποδου σκύλου, της Manuela. Η Topolansky υπηρέτησε για λίγο ως υπηρεσιακός πρόεδρος τον Νοέμβριο του 2010, ενώ ο σύζυγός της συμμετείχε σε επιχειρηματική αποστολή στην Ισπανία και ο τότε αντιπρόεδρος Danilo Astori ήταν σε επίσημο ταξίδι στην Ανταρκτική. Πριν από αυτό, υπηρέτησε στη Βουλή των Αντιπροσώπων και στη Γερουσία. Ο Mujica τράβηξε την παγκόσμια προσοχή για τον απλό τρόπο ζωής του. Αρνήθηκε να ζήσει στο προεδρικό μέγαρο ή να χρησιμοποιήσει το προσωπικό του κατά τη διάρκεια της προεδρίας του και χρησιμοποίησε ένα Volkswagen Beetle του 1987 και το 60χρονο ποδήλατό του ως μέσο μεταφορά. Το 2010, η αξία του αυτοκινήτου ήταν 1.800 δολάρια ΗΠΑ και αντιπροσώπευε το σύνολο της υποχρεωτικής ετήσιας δήλωσης προσωπικού πλούτου που υπέβαλε ο Mujica για εκείνο το έτος. Τον Νοέμβριο του 2014, η ουρουγουανή εφημερίδα Búsqueda ανέφερε ότι του είχε προσφερθεί 1.000.000 δολάρια ΗΠΑ για το αυτοκίνητο. Είπε ότι αν λάβει το 1.000.000 δολάρια για το αυτοκίνητο, θα δωριστεί για να στεγάσει τους άστεγους μέσω ενός προγράμματος που υποστήριξε.



     Οι θρησκευτικές πεποιθήσεις του Mujica αποτέλεσαν αντικείμενο ενδιαφέροντος και εικασιών από τον Τύπο. Σε συνέντευξή του στο BBC τον Νοέμβριο του 2012, δήλωσε: "Δεν έχω θρησκεία, αλλά είμαι σχεδόν πανθεϊστής. Θαυμάζω τη φύση". Σε επιστολή που έστειλε στον Ούγκο Τσάβες τον Δεκέμβριο του 2012, ευχόμενος ταχεία ανάρρωση, διευκρίνισε ότι αν και "δεν ήταν πιστός", θα καλούσε σε λειτουργία, ώστε όσοι ήθελαν να εκφράσουν τις ευχές τους για την υγεία του να μπορούν να το κάνουν. Ο Mujica κι ο Topolansky απουσίαζαν και οι δύο από την παπική ορκωμοσία του Πάπα Φραγκίσκου το 2013. Ο Topolansky διευκρίνισε ότι η απουσία τους από την τελετή ήταν επειδή "δεν είναι πιστοί". Ο Astori, ο οποίος ήταν καθολικός, παρακολούθησε την τελετή εκ μέρους τους. Αυτές οι δηλώσεις οδήγησαν τον Τύπο να θεωρήσει γενικά τον Mujica έναν από τους δύο μόνο ανοιχτά άθεους προέδρους στην Αμερική, μαζί με τον Ραούλ Κάστρο της Κούβας. Σε συνέντευξή του το 2017, ο Mujica συζήτησε τις πεποιθήσεις του: "Οι αμφιβολίες μου με τον Θεό είναι φιλοσοφικές ή ίσως πιστεύω στον Θεό. Ίσως, δεν ξέρω. [...] Ή ίσως, καθώς πλησιάζω στο θάνατο, το χρειάζομαι". Αργότερα μίλησε πιο στοργικά για την Καθολική Εκκλησία, η οποία αναγνώρισε ότι ήταν "βαθιά συνυφασμένη" με τη λατινοαμερικανική ταυτότητα.
     Ο Mujica ήταν φανατικός οπαδός του ποδοσφαίρου και ήταν υποστηρικτής της τοπικής του ομάδας Club Atlético Cerro. Όταν η εθνική ομάδα ποδοσφαίρου της Ουρουγουάης επέστρεψε από την εκστρατεία της για το Παγκόσμιο Κύπελλο το 2014 στο Διεθνές Αεροδρόμιο Carrasco και μετά την αναστολή του Luis Suárez της Ουρουγουάης από όλες τις ποδοσφαιρικές δραστηριότητες για τέσσερις μήνες μετά το δάγκωμα του Ιταλού αμυντικού Giorgio Chiellini, ο Mujica επέκρινε την οργάνωση, αποκαλώντας τους "γιους σκύλων" που επέβαλαν "φασιστικές" συμπεριφορές. Συνειδητοποιώντας ότι τον βιντεοσκοπούσαν, ο Mujica κάλυψε το στόμα του. Στη συνέχεια, οι δημοσιογράφοι ρώτησαν αν θα μπορούσαν να δημοσιεύσουν την παρατήρησή του, στην οποία απάντησε γελώντας "ναι".Μετά την αποχώρησή του από την προεδρία, ο Mujica επέκρινε τα αριστερά καθεστώτα του Daniel Ortega στη Νικαράγουα και του Nicolás Maduro στη Βενεζουέλα για αυταρχισμό, ενώ αντιτάχθηκε στην ξένη παρέμβαση στην κρίση στη Βενεζουέλα. Επέκρινε επίσης τους πρώην προέδρους Κριστίνα Φερνάντες ντε Κίρχνερ στην Αργεντινή και Έβο Μοράλες στη Βολιβία για την πολιτική τους δραστηριότητα μετά την αποχώρησή τους από το αξίωμα, λέγοντας "Πόσο δύσκολο είναι για αυτούς να αφήσουν την τούρτα!". Περιέγραψε επίσης την εκλογή του Javier Milei ως προέδρου της Αργεντινής ως "τρέλα" και έκανε συγκρίσεις με την άνοδο του Αδόλφου Χίτλερ στην εξουσία τη δεκαετία του 1930 στη Γερμανία και τον υπερπληθωρισμό που προηγήθηκε. Αναφέρθηκε επίσης στον Βλαντιμίρ Πούτιν ως "γιο μιας σκύλας" και ισχυρίστηκε ότι η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί.



     Τον Απρίλη του 2024, ο Mujica ανακοίνωσε ότι διαγνώστηκε με καρκίνο του οισοφάγου, ο οποίος βρέθηκε κατά τη διάρκεια φυσικής εξέτασης, προσθέτοντας ότι οι κίνδυνοι για την κατάστασή του επιδεινώθηκαν από μια προϋπάρχουσα αυτοάνοση ασθένεια. Παρά την ασθένειά του, ο Mujica έκανε εκστρατεία για την επιτυχημένη προεδρική εκστρατεία του Yamandú Orsi του Ευρέος Μετώπου στις γενικές εκλογές του 2024. Ο Mujica περιέγραψε αργότερα τη νίκη του Orsi ως "αποχαιρετιστήριο δώρο". Τον Ιανουάριο του 2025, ο Mujica είπε στον Búsqueda ότι ο καρκίνος είχε εξαπλωθεί στο συκώτι του και ότι πέθαινε, προσθέτοντας ότι είχε αποφασίσει να παραιτηθεί από περαιτέρω θεραπεία. Στις 12 Μαΐου, ο Topolansky δήλωσε ότι ο Mujica ήταν "άρρωστος σε τελικό στάδιο" και τέθηκε υπό νοσοκομειακή φροντίδα. Ο Mujica πέθανε την επόμενη ημέρα, 13 Μαΐου 2025, μια εβδομάδα πριν από τα 90ά γενέθλιά του, στην αγροικία του στο Rincón del Cerro, στα περίχωρα του Μοντεβιδέο. Ο θάνατός του ανακοινώθηκε από τον Orsi. Η κυβέρνηση της Ουρουγουάης κήρυξε τρεις ημέρες εθνικού πένθους και η κρατική κηδεία του (η οποία περιελάμβανε μια νεκρική πομπή) πραγματοποιήθηκε από τις 14 ως τις 15 Μαΐου στο Μοντεβιδέο, με την παρουσία των Orsi, Topolansky, Lula da Silva, και Gabriel Boric, μεταξύ άλλων. Υπολογίστηκε ότι 100.000 άνθρωποι παρακολούθησαν την κηδεία του. Τα λείψανα του Mujica αποτεφρώθηκαν στις 16 Μαΐου και αργότερα θάφτηκαν στην αγροικία του.

Βραβεύσεις & Αφιερώματα

Αργεντινή:
Μέγα Κολάρο του Τάγματος του Απελευθερωτή Στρατηγού Σαν Μαρτίν (25 Γενάρη 2021)

Βραζιλία:
Μέγα Κολάρο του Τάγματος του Σταυρού του Νότου (5 Δεκέμβρη 2024)

Κολομβία:
Έκτακτος Μεγαλόσταυρος του Τάγματος της Μπογιακά (5 Δεκέμβρη 2024)

Ισημερινός:
Μέγα Κολάρο του Εθνικού Τάγματος του San Lorenzo (3 Δεκέμβρη 2014)
Μέγα Κολάρο του Εθνικού Τάγματος Αξίας (3 Δεκέμβρη 2014)

Ονδούρα:
Μεγαλόσταυρος του Τάγματος του Φρανσίσκο Μοραζάν (28 Φλεβάρη 2025)

Μεξικό:
Κολάρο του Τάγματος του Αετού των Αζτέκων (28 Γενάρη 2014)

Παναμάς:
Μεγαλόσταυρος του Τάγματος του Manuel Amador Guerrero (24 Νοέμβρη 2017)

Παραγουάη:
Μέγα Κολάρο του Εθνικού Τάγματος Αξίας (16 Αυγούστου 2010)

Περού:
Μέγα Κολάρο του Τάγματος του Ήλιου του Περού (25 Γενάρη 2011)

Δημοκρατία Σέρπσκα:
Δεύτερη Τάξη του Τάγματος της Σημαίας της Δημοκρατίας Σέρπσκα (28 Ιουνίου 2016)



 * Στους τελευταίους μήνες του 2013, ο Σέρβος σκηνοθέτης Εμίρ Κουστουρίτσα άρχισε να γυρίζει ένα ντοκιμαντέρ για τη ζωή του Μουχίτσα, τον οποίο θεωρούσε "τον τελευταίο ήρωα της πολιτικής". Η ταινία, με τίτλο El Pepe, una vida suprema, κυκλοφόρησε το 2018. Το 2014 ο Ιταλός συγγραφέας Frank Iodice έγραψε το βιβλίο Breve dialogo sulla felicità, το οποίο επικεντρώνεται στη ζωή του Mujica. Δέκα χιλιάδες αντίτυπα του βιβλίου τυπώθηκαν και διανεμήθηκαν δωρεάν στους μαθητές. Τον Ιούνιο του 2016, ο Mujica έλαβε το Τάγμα της Σημαίας της Δημοκρατίας Σέρπσκα από τον πρόεδρο της Δημοκρατίας Σέρπσκα, Milorad Dodik.

 * Η ταινία του Ουρουγουανού σκηνοθέτη Álvaro Brechner του 2018 A Twelve-Year Night (La noche de 12 años) βασίστηκε στη 12ετή φυλάκιση του Mujica υπό τη στρατιωτική δικτατορία. Έκανε πρεμιέρα στην επίσημη επιλογή στο 75ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας και επιλέχθηκε ως η συμμετοχή της Ουρουγουάης για την Καλύτερη Ξενόγλωσση Ταινία στα 91α Βραβεία Όσκαρ. Η ταινία κέρδισε το βραβείο Golden Pyramid στο 40ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Καΐρου.

 * Η Ισπανίδα τραγουδίστρια και τραγουδοποιός Rozalén συμπεριέλαβε μια ομιλία της Mujica στο τέλος του τραγουδιού της "Girasoles" από το ποπ άλμπουμ της Cuando el río suena....

 * Το 2021, ο Caro De Robertis δημοσίευσε ένα μυθιστόρημα βασισμένο στη ζωή του Mujica, με τίτλο The President and the Frog (δημοσιεύθηκε το 2022 ως El presidente y la rana).

ΡΗΤΑ:

 * Με αποκαλούν "τον φτωχότερο πρόεδρο", αλλά δεν αισθάνομαι φτωχός. Οι φτωχοί άνθρωποι είναι εκείνοι που εργάζονται μόνο για να προσπαθήσουν να διατηρήσουν έναν ακριβό τρόπο ζωής και πάντα θέλουν όλο και περισσότερο. Πρόκειται για ζήτημα ελευθερίας. Αν δεν έχεις πολλά αποκτήματα, τότε δεν χρειάζεται να δουλεύεις όλη σου τη ζωή σαν σκλάβος για να τα συντηρείς, και επομένως έχεις περισσότερο χρόνο για τον εαυτό σου.

 * Όλο το απόγευμα μιλούσαμε για τη βιώσιμη ανάπτυξη. Για να βγάλουμε τις μάζες από τη φτώχεια. Αλλά τι σκεφτόμαστε; Θέλουμε το μοντέλο ανάπτυξης και κατανάλωσης των πλούσιων χωρών; Σας ρωτώ τώρα: τι θα συνέβαινε σε αυτόν τον πλανήτη αν οι Ινδοί είχαν την ίδια αναλογία αυτοκινήτων ανά νοικοκυριό από τους Γερμανούς; Πόσο οξυγόνο θα μας είχε απομείνει; Έχει αυτός ο πλανήτης αρκετούς πόρους, ώστε επτά ή οκτώ δισεκατομμύρια να μπορούν να έχουν το ίδιο επίπεδο κατανάλωσης και σπατάλης που παρατηρείται σήμερα στις πλούσιες κοινωνίες; Είναι αυτό το επίπεδο υπερκατανάλωσης που βλάπτει τον πλανήτη μας.

 * Αυτό το στρατόπεδο κράτησης του Γκουαντάναμο δεν είναι φυλακή. Είναι ένα κρησφύγετο απαγωγών, επειδή μια φυλακή συνεπάγεται την υποταγή σε κάποιο σύστημα δικαίου, την παρουσία κάποιου είδους εισαγγελέα, την απόφαση κάποιου δικαστή -όποιος κι αν είναι αυτός- και ένα ελάχιστο σημείο αναφοράς από δικαστική άποψη. Το Γκουαντάναμο δεν έχει τίποτα.

 * Ο φιλελευθερισμός έχει την ιδέα ότι η δημοκρατία είναι εφεύρεσή του, ότι ο φιλελευθερισμός έπρεπε να προκύψει για να υπάρξει δημοκρατία. Η δημοκρατία είναι παλιά, πολύ παλιά, είναι στάση του ανθρώπου... Η δημοκρατία είναι μια επικείμενη στάση, αλλά μια στάση που πάντα βρισκόταν σε κρίση με τον αυταρχισμό. Έτσι, η δημοκρατία δεν μπορεί ποτέ να θεωρηθεί τελειωμένη ή τέλεια, το τέλος της ιστορίας δεν υπάρχει, ιστορικά βήματα υπάρχουν. Ίσως σήμερα δημιουργούνται συνθήκες - χάρη στην ψηφιακή μαζική επικοινωνία - που θα προμηνύουν ένα είδος δημοκρατίας που σήμερα δεν μπορούμε να φανταστούμε.



 * Αστική δημοκρατία: Την υπερασπίζομαι και την επικρίνω. Τι επικρίνω; Ότι υπόσχεται έναν βαθμό ισότητας που δεν εκπληρώνει στην πράξη. Εάν η δημοκρατία πρέπει να εκπροσωπεί την πλειοψηφία, ως σύμβολο κατανοώ ότι εκείνοι που έχουν τις υψηλότερες ευθύνες πρέπει να ζουν όπως η πλειοψηφία, όχι η μειοψηφία. Έχουμε γίνει φεουδαρχικοί και η μοναρχία έχει επιστρέψει με διαφορετική μορφή. Έντονο κείμενο Πρόεδροι - το κόκκινο χαλί, εκείνοι που παίζουν κορνέτα, υποτελείς στη γέφυρα, όλα αυτά τα σύνεργα που δεν είναι ρεπουμπλικανικά, επειδή οι δημοκρατίες ήρθαν στον κόσμο για να επιβεβαιώσουν αυτό: ότι οι άνδρες είναι βασικά ίσοι.

 * Η φιλοσοφία της καρδιάς μου είναι ελευθεριακή. Δεν μου αρέσει η ιδέα της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο. Πιστεύω ότι μια μέρα ο ανθρώπινος πολιτισμός θα το ξεπεράσει αυτό με κάποιο τρόπο. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι ευνοώ το κράτος ως ιδιοκτήτη των πάντων, όχι, όχι, όχι. Δεν μπορώ να το διανοηθώ αυτό. Κλίνω πολύ προς την αυτοδιαχείριση, με όλους τους κινδύνους που συνεπάγεται για κάθε σημαντικό θεσμικό όργανο. Δεν είναι ακριβώς το κράτος που πρέπει να διαχειρίζεται τα πράγματα, είναι οι άνθρωποι που πρέπει να τα διαχειρίζονται.

 * Κλειδωμένος, κόντεψα να τρελλαθώ... Τώρα είμαι αιχμάλωτος της ελευθερίας του να σκέφτομαι και να αποφασίζω όπως θέλω. Καλλιεργώ αυτή την ελευθερία κι αγωνίζομαι γι' αυτή. Μπορεί να κάνω λάθη, κάποια τεράστια, αλλά μια από τις λίγες αρετές μου είναι ότι λέω αυτό που σκέφτομαι. Ξαναδιαβάζω τον Πλάτωνα αναζητώντας κλειδιά για να καταλάβω τι συμβαίνει, γιατί τίποτα δεν είναι εντελώς καινούργιο. Η πολιτική, η οποία θα έπρεπε να κυβερνά τις ανθρώπινες σχέσεις, έχει υποκύψει στην οικονομία και έχει γίνει ένας απλός διαχειριστής. Ο ορισμός μου για τη φτώχεια είναι αυτός που οφείλουμε στον Σενέκα: Δεν είναι ο άνθρωπος που έχει πολύ λίγα, αλλά ο άνθρωπος που ποθεί περισσότερα, που είναι φτωχός... Έχω το επιθετικό θάρρος να μιλήσω. Δεν γίνεται στον σύγχρονο κόσμο, όπου οι άνθρωποι κρύβουν και συγκαλύπτουν τα συναισθήματά τους. Ίσως γι 'αυτό τραβάω την προσοχή του κόσμου... Αυτός ο νόμος [για τη μαριχουάνα] είναι μια δίκη. Δεν σημαίνει ότι έχουμε την τελική απάντηση.... Το μόνο πράγμα για το οποίο είμαι σίγουρος είναι ότι η πολιτική καταπολέμησης των ναρκωτικών, η οποία εφαρμόζεται εδώ και δεκαετίες, είναι μια συντριπτική αποτυχία. Νομίζω ότι αναγνώριση του γάμου των ομοφυλοφίλων, άμβλωση κι ο νόμος για τη μαριχουάνα αντιπροσωπεύουν πρόοδο. Αλλά θα επιτύχουν πραγματικά κάτι όταν υπάρχει μικρότερο χάσμα μεταξύ των φτωχών, των άπορων και των πολύ πλουσίων... Ξέρεις τι σημαίνει να γερνάς; Δεν θέλουν πλέον να φύγουν από το σπίτι.

 * Είμαστε μια δημοκρατική φωνή για τον κόσμο - μια διακήρυξη που έχει ερμηνευθεί για να σηματοδοτήσει ένα "πιθανό μέλλον, ένα μονοπάτι, όσο μετριοπαθές, να ακολουθήσουμε για το κοινό καλό με την πολιτική ως ηθική βάση και την ειλικρίνεια ως καθοδηγητικό φως.

 * Όποιος κοιτάζει έναν χάρτη για να πει ότι η Βενεζουέλα θα μπορούσε να αποτελέσει απειλή πρέπει να είναι αρκετά τρελός. Οι Βενεζουελάνοι έχουν ένα θαυμάσιο Σύνταγμα - το πιο τολμηρό σε όλη τη Λατινική Αμερική.

 * Αυτή η προέλαση του ΝΑΤΟ δεν έχει νόημα. Θα μας οδηγήσει και πάλι σε μια διαίρεση του κόσμου.

ΕΊΠΑΝ ΓΙ' ΑΥΤΌΝ:

     Γνωρίστε τον πρόεδρο -ο οποίος ζει σε ένα ετοιμόρροπο αγρόκτημα και δίνει το μεγαλύτερο μέρος της αμοιβής του. Τα ρούχα είναι αρμαθιά έξω από το σπίτι. Το νερό προέρχεται από ένα πηγάδι σε μια αυλή, κατάφυτο από αγριόχορτα. Μόνο δύο αστυνομικοί και η Μανουέλα, ένας τρίποδος σκύλος, παρακολουθούν έξω. Αυτή είναι η κατοικία του προέδρου της Ουρουγουάης, Jose Mujica, του οποίου ο τρόπος ζωής διαφέρει σαφώς από αυτόν των περισσότερων άλλων παγκόσμιων ηγετών. Ο πρόεδρος Mujica απέφυγε το πολυτελές σπίτι που παρέχει το κράτος της Ουρουγουάης στους ηγέτες του και επέλεξε να μείνει στην αγροικία της συζύγου του, σε έναν χωματόδρομο έξω από την πρωτεύουσα, το Μοντεβιδέο. Ο πρόεδρος και η σύζυγός του εργάζονται οι ίδιοι τη γη, καλλιεργώντας λουλούδια. Αυτός ο αυστηρός τρόπος ζωής - και το γεγονός ότι ο Mujica δωρίζει περίπου το 90% του μηνιαίου μισθού του, που ισοδυναμεί με 12.000 δολάρια (7.500 λίρες), σε φιλανθρωπικούς σκοπούς -τον οδήγησε να χαρακτηριστεί ως ο φτωχότερος πρόεδρος στον κόσμο. Εκλεγμένος το 2009, ο Mujica πέρασε τις δεκαετίες του 1960 και του 1970 ως μέλος του αντάρτικου Tupamaros της Ουρουγουάης, μιας αριστερής ένοπλης ομάδας εμπνευσμένης από την κουβανική επανάσταση. Πυροβολήθηκε έξι φορές και πέρασε 14 χρόνια στη φυλακή. Το μεγαλύτερο μέρος της κράτησής του πέρασε σε σκληρές συνθήκες και απομόνωση, μέχρι που απελευθερώθηκε το 1985, όταν η Ουρουγουάη επέστρεψε στη δημοκρατία. Αυτά τα χρόνια στη φυλακή, λέει ο Mujica, βοήθησαν στη διαμόρφωση της προοπτικής του για τη ζωή. Ο νόμος της Ουρουγουάης σημαίνει ότι δεν επιτρέπεται να επιδιώξει επανεκλογή το 2014. Επίσης, στα 77 του, είναι πιθανό να αποσυρθεί εντελώς από την πολιτική σύντομα.
   Jose Mujica: Ο "φτωχότερος" πρόεδρος του κόσμου, Vladimir Hernandez BBC Mundo, (15 Νοέμβρη 2012)

     Ο πρόεδρος José Mujica της Ουρουγουάης, ένας 78χρονος πρώην μαρξιστής αντάρτης που πέρασε 14 χρόνια στη φυλακή, κυρίως στην απομόνωση, επισκέφθηκε πρόσφατα τις Ηνωμένες Πολιτείες για να συναντηθεί με τον πρόεδρο Ομπάμα και να μιλήσει σε διάφορους χώρους. Είπε στον Ομπάμα ότι οι Αμερικανοί πρέπει να καπνίζουν λιγότερο και να μαθαίνουν περισσότερες γλώσσες. Έδωσε διάλεξη σε μια αίθουσα επιχειρηματιών στο Εμπορικό Επιμελητήριο των ΗΠΑ σχετικά με τα οφέλη της αναδιανομής του πλούτου και της αύξησης των μισθών των εργαζομένων. Είπε στους φοιτητές του Αμερικανικού Πανεπιστημίου ότι δεν υπάρχουν "δίκαιοι πόλεμοι". Όποιο κι αν ήταν το ακροατήριο, μιλούσε αυτοσχέδια και με τέτοια ωμή ειλικρίνεια που ήταν δύσκολο να μην αγαπήσεις τον τύπο... Η επιρροή του Mujica υπερβαίνει κατά πολύ εκείνη του ηγέτη μιας μικρής χώρας μόλις 3 εκατομμυρίων ανθρώπων. Σε έναν κόσμο πεινασμένο για εναλλακτικές λύσεις, οι καινοτομίες που ο ίδιος και οι συνάδελφοί του υπερασπίζονται έχουν βάλει την Ουρουγουάη στον χάρτη ως ένα από τα πιο συναρπαστικά πειράματα στον κόσμο στη δημιουργική, προοδευτική διακυβέρνηση.
   Medea Benjamin, 10 λόγοι για να αγαπήσετε τον πρόεδρο της Ουρουγουάης José Mujica, CounterPunch, (15 Μάη 2014)

     Για να τον δείτε σήμερα, τώρα 78 ετών, καθισμένο στη ξύλινη καρέκλα του, περιτριγυρισμένο από βιβλία και σιωπή, ένα ζευγάρι σανδάλια στα πόδια του και μια προτομή του Τσε Γκεβάρα απέναντί του, θα μπορούσατε να πάρετε τον Mujica για κάποιον Λατίνο Διογένη, έναν καλοκάγαθο πατριάρχη, τον τελευταίο άνθρωπο στη Γη και προφανώς αγανακτισμένο. Είναι επίσης ένας από τους λίγους ανθρώπους που έχουν βιώσει το τίποτα, περνώντας δύο χρόνια αιχμαλωσίας στον πάτο ενός πηγαδιού... Τα διεθνή μέσα ενημέρωσης τον έχουν περιγράψει ως "τον πιο απίστευτο πολιτικό" ή ακόμη και "τον καλύτερο ηγέτη στον κόσμο". Κάποιοι πρότειναν να κερδίσει το επόμενο βραβείο Νόμπελ ειρήνης. Θεωρείται επίσης ο φτωχότερος πρόεδρος του κόσμου, επειδή δίνει σχεδόν το 90% του εισοδήματός του σε οργανισμούς στέγασης χαμηλού εισοδήματος. Δεν ενδιαφέρεται πολύ για τέτοιες ετικέτες.
     Το αποκορύφωμα της προεδρικής του καριέρας ήρθε τον Ιούνιο του 2012, όταν ο υπουργός Άμυνας Eleuterio Fernández Huidobro ανακοίνωσε ότι το κράτος θα αναλάβει την παραγωγή και την πώληση μαριχουάνας, η οποία θα νομιμοποιηθεί και θα ρυθμιστεί. Ο Mujica, ο οποίος λέει ότι δεν έχει καπνίσει ποτέ τσιγαριλίκι και γνωρίζει πολύ καλά ότι το 62% των ψηφοφόρων αντιτίθεται στη νομιμοποίηση, αλλά δεν έχει κανέναν ενδοιασμό να λανσάρει την πρώτη κρατική μαριχουάνα στον κόσμο. Λέει ότι είναι θέμα δημόσιας ασφάλειας και ότι είναι αποφασισμένος να διαχωρίσει τους καταναλωτές από τους εμπόρους και τη μαριχουάνα από άλλα ναρκωτικά. Μπορεί πράγματι να είναι λίγο τρελός, αλλά είναι επίσης σαγηνευτικός και αρκετά μοναδικός μεταξύ των παγκόσμιων ηγετών.
   José Mujica Ουρουγουάη: ταπεινός" ηγέτης με μεγάλες ιδέες, Nicolas Bourcier & Christine Legrand, The Guardian, (27 Μάη 2014)

     Ο Jose Mujica, πρώην ηγέτης της μαρξιστικής αντάρτικης ομάδας Tupamaros, άφησε πίσω του ένα προοδευτικό μοντέλο διακυβέρνησης, που χαρακτηρίζεται από λιτότητα, απλότητα και εστιασμένη ηγεσία. Με ένα ηθικό υπόβαθρο που δίνει έμφαση στην αγάπη, το ενδιαφέρον και τη θυσία, το μοντέλο ηγεσίας του είναι ένα αποκαλυπτικό μάθημα για έναν κόσμο που διοικείται από συμμορίες και θεσμούς των οποίων η μοναδική ιδέα της ανάπτυξης περιστρέφεται γύρω από εκμεταλλευτικές και μονόπλευρες σχέσεις εξουσίας.
     Τον Νοέμβρη του 2009, σε ηλικία 74 ετών, ο Πέπε, όπως τον αποκαλούν χαϊδευτικά, εξελέγη πρόεδρος, έχοντας συγκεντρώσει το 53% των ψήφων. Το αποτέλεσμα είναι μια νέα, βελτιωμένη Ουρουγουάη, οικονομικά ισχυρή, πολιτικά σταθερή, κοινωνικά συνδεδεμένη και με μειωμένο ποσοστό εγκληματικότητας. Μουτζίκα... επιδεικνύει γνήσιο πνεύμα ανιδιοτέλειας και ενδιαφέροντος για το λαό του...
     Ο 79χρονος Mujica, ο οποίος ως πρόεδρος, ζούσε με τη σύζυγό του στον ρουστίκ αγροτικό οικισμό του στην εξοχή και οδηγούσε για να εργαστεί στο Volkswagen Beetle του 1987, ήταν γνωστός για άλλες εκκεντρικότητες: ακόμη και κατά τη διάρκεια της θητείας του, καλλιεργούσε λουλούδια, απολάμβανε τη βουκολική άγρια φύση και συνεχώς μούσκεψε τη διάνοιά του σε κείμενα κλασικής φιλοσοφίας από τον Πλάτωνα. Ο Σενέκας στον Μαρξ και τον Σεγκούντο. Ενώ βλέπει τον εαυτό του ως "ταπεινό αγρότη", έχει περιγραφεί ποικιλοτρόπως ως "ο πιο απίστευτος πολιτικός", "ο καλύτερος ηγέτης στον κόσμο", ακόμη και "ο φτωχότερος πρόεδρος του κόσμου".
   Μαθήματα ηγεσίας από το Mujica... The Guardian, (29 Μάρτη 2015)

ΟΜΙΛΙΕΣ ΤΟΥ:

 1.  Τι σκεφτόμαστε;... Τι θα συνέβαινε σε αυτόν τον πλανήτη αν οι Ινδοί είχαν την ίδια αναλογία αυτοκινήτων ανά νοικοκυριό με τους Γερμανούς; Πόσο οξυγόνο θα μας είχε απομείνει; Έχει αυτός ο πλανήτης αρκετούς πόρους, οπότε... Οκτώ δισεκατομμύρια μπορούν να έχουν το ίδιο επίπεδο κατανάλωσης και αποβλήτων που παρατηρείται σήμερα στις πλούσιες κοινωνίες; Είναι αυτό το επίπεδο υπερκατανάλωσης που βλάπτει τον πλανήτη μας... Κυβερνάμε την παγκοσμιοποίηση ή μας κυβερνά η παγκοσμιοποίηση; Είναι δυνατόν να μιλάμε για αλληλεγγύη και για "να είμαστε όλοι μαζί" σε μια οικονομία που βασίζεται στον ανελέητο ανταγωνισμό; Πόσο μακριά φτάνει η αδελφότητά μας; Δεν λέω τίποτα για να υπονομεύσω τη σημασία αυτού του γεγονότος. Αντίθετα, η πρόκληση που έχουμε μπροστά μας είναι κολοσσιαίου μεγέθους και η μεγάλη κρίση δεν είναι οικολογική, αλλά μάλλον πολιτική.
     Σήμερα, ο άνθρωπος δεν κυβερνά τις δυνάμεις που έχει απελευθερώσει, αλλά μάλλον, είναι αυτές οι δυνάμεις που κυβερνούν τον άνθρωπο. και τη ζωή. Επειδή δεν ερχόμαστε σε αυτόν τον πλανήτη απλά για να αναπτυχθούμε, έτσι αδιακρίτως. Ερχόμαστε σε αυτόν τον πλανήτη για να είμαστε ευτυχισμένοι. Επειδή η ζωή είναι σύντομη και μας γλιστράει. Και κανένα υλικό ανήκειν δεν αξίζει όσο η ζωή, και αυτό είναι θεμελιώδες. Αλλά αν η ζωή πρόκειται να γλιστρήσει μέσα από τα δάχτυλά μου, δουλεύοντας και δουλεύοντας υπερβολικά για να μπορέσω να καταναλώσω περισσότερο, και η καταναλωτική κοινωνία είναι η κινητήρια δύναμη -γιατί τελικά, αν η κατανάλωση παραλύσει, η οικονομία σταματήσει κι αν σταματήσετε την οικονομία, το φάντασμα της στασιμότητας εμφανίζεται για τον καθένα μας, αλλά είναι αυτή η υπερκατανάλωση που βλάπτει τον πλανήτη. Κι αυτή η υπερκατανάλωση πρέπει να δημιουργηθεί, κάνοντας πράγματα που έχουν μικρή ωφέλιμη ζωή, προκειμένου να πουλήσουν πολλά. Έτσι, ένας λαμπτήρας δεν μπορεί να διαρκέσει περισσότερο από 1000 ώρες. Υπάρχουν όμως λαμπτήρες που διαρκούν 100.000 ώρες! Αλλά αυτά δεν μπορούν να κατασκευαστούν, επειδή το πρόβλημα είναι η αγορά, επειδή πρέπει να εργαστούμε και πρέπει να διατηρήσουμε πολιτισμό χρήσης κι απόρριψης, και έτσι, είμαστε παγιδευμένοι σε έναν φαύλο κύκλο. Αυτά είναι προβλήματα πολιτικής φύσης, τα οποία μας δείχνουν ότι ήρθε η ώρα να αρχίσουμε να αγωνιζόμαστε για μια διαφορετική κουλτούρα.
     Δεν μιλάω για την επιστροφή στις ημέρες του ανθρώπου των σπηλαίων ή για την ανέγερση ενός "μνημείου καθυστέρησης". Αλλά δεν μπορούμε να συνεχίσουμε έτσι, επ' αόριστον, να κυβερνιόμαστε από την αγορά, αντίθετα, πρέπει να κυβερνάμε την αγορά.
     Γι' αυτό λέω, με τον ταπεινό τρόπο σκέψης μου, ότι το πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε είναι πολιτικό. Οι παλιοί στοχαστές. Ο Επίκουρος, ο Σενέκας, ακόμη και ο Aymara το έθεσαν έτσι, ένας φτωχός άνθρωπος δεν είναι κάποιος που έχει λίγα, αλλά κάποιος που χρειάζεται απείρως περισσότερα, και όλο και περισσότερα. Πρόκειται για ένα πολιτιστικό ζήτημα.
     Επομένως, χαιρετίζω τις προσπάθειες και τις συμφωνίες που γίνονται. Και θα τους τηρήσω, ως κυβερνήτης. Ξέρω ότι κάποια πράγματα που λέω δεν είναι εύπεπτα. Αλλά πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι η κρίση του νερού και η επιθετικότητα στο περιβάλλον δεν είναι η αιτία. Η αιτία είναι το μοντέλο πολιτισμού που έχουμε δημιουργήσει. Και αυτό που πρέπει να επανεξετάσουμε είναι ο τρόπος ζωής μας.

 2,  Είμαι πολύ ανήσυχος για το μέλλον που δεν θα δω και στο οποίο έχω δεσμευτεί. Ναι, είναι δυνατόν να έχουμε έναν κόσμο με καλύτερη ανθρωπότητα, αλλά ίσως σήμερα το κύριο καθήκον είναι να σώσουμε τη ζωή...
     Σηκώνω στους ώμους μου τους αυτόχθονες πολιτισμούς, τα απομεινάρια της αποικιοκρατίας στις Μαλβίνες και τους μάταιους και λυπηρούς αποκλεισμούς της Κούβας κάτω από τον ήλιο της Καραϊβικής.
     Υφίσταμαι επίσης τις συνέπειες της ηλεκτρονικής παρακολούθησης, η οποία δεν κάνει τίποτα άλλο από το να δημιουργεί τη δυσπιστία που μας δηλητηριάζει άσκοπα.
     Έρχομαι επίσης με ένα τεράστιο κοινωνικό χρέος και με την ανάγκη να υπερασπιστώ τον Αμαζόνιο, τις θάλασσες και τα μεγάλα ποτάμια της Αμερικής.
     Έχω καθήκον να αγωνιστώ για την ανοχή εκείνων που είναι διαφορετικοί και με τους οποίους έχουμε διαφορές και διαφωνίες. Δεν χρειαζόμαστε ανοχή για εκείνους με τους οποίους συμφωνούμε. Η ανεκτικότητα είναι το θεμέλιο της ειρηνικής συνύπαρξης, της κατανόησης ότι είμαστε όλοι διαφορετικοί σε αυτόν τον κόσμο.
     Η καταπολέμηση της βρώμικης οικονομίας, του λαθρεμπορίου ναρκωτικών, της κλοπής και της απάτης, της διαφθοράς - όλες αυτές οι σύγχρονες μάστιγες που υιοθετήθηκαν από αυτό το αντίθετο σύνολο αξιών, εκείνους που υποστηρίζουν ότι είμαστε πιο ευτυχισμένοι όταν είμαστε πλουσιότεροι, ανεξάρτητα από τα μέσα που χρησιμοποιούνται.
     Θυσιάσαμε τους παλιούς άυλους Θεούς και τώρα καταλαμβάνουμε το ναό του θεού της αγοράς. Αυτός ο θεός οργανώνει την οικονομία μας, την πολιτική μας, τις συνήθειές μας, τη ζωή μας και μας παρέχει ακόμη και τιμές και πιστωτικές κάρτες και μας δίνει την εμφάνιση της ευτυχίας.
Φαίνεται ότι έχουμε γεννηθεί, μόνο για να καταναλώσουμε. Και όταν δεν μπορούμε πλέον να καταναλώσουμε, έχουμε ένα αίσθημα απογοήτευσης, υποφέρουμε από φτώχεια και είμαστε περιθωριοποιημένοι....
     Είναι αλήθεια ότι σήμερα, για να ξοδέψουμε και να θάψουμε τα σκουπίδια μας σε αυτό που η επιστήμη ονομάζει αποτύπωμα άνθρακα, αν σε αυτόν τον κόσμο φιλοδοξούσαμε να καταναλώσουμε όπως ο μέσος Αμερικανός, θα χρειαζόμασταν τρεις πλανήτες για να μπορέσουμε να ζήσουμε.
Ο πολιτισμός μας έχει θέσει μια απατηλή πρόκληση, και καθώς προχωράμε δεν είναι δυνατόν για όλους να επιτύχουν αυτόν τον στόχο. Πράγματι, ο πολιτισμός μας καθοδηγείται όλο και περισσότερο από τη συσσώρευση και τις δυνάμεις της αγοράς. Μας υπόσχονται μια ζωή δαπανών και σπατάλης· Στην πραγματικότητα, είναι μια αντίστροφη μέτρηση ενάντια στη φύση και ενάντια στη μελλοντική ανθρωπότητα. Είναι ένας πολιτισμός ενάντια στην απλότητα, ενάντια στη νηφαλιότητα, ενάντια σε όλους τους φυσικούς κύκλους. Είναι ένας πολιτισμός ενάντια στην ελευθερία, που απαιτεί χρόνο για να βιώσεις τις ανθρώπινες σχέσεις και τα πιο σημαντικά πράγματα: την αγάπη, τη φιλία, την περιπέτεια, την αλληλεγγύη και την οικογένεια
     Αποσβολωμένοι, έχουμε απορρίψει τη δική μας βιολογική επιταγή, η οποία υπερασπίζεται τη ζωή για χάρη της ζωής ως ανώτερη αιτία, και την έχουμε αντικαταστήσει με λειτουργικό καταναλωτισμό και συσσώρευση.
     Η πολιτική, η αιώνια μητέρα όλων των ανθρώπινων προσπαθειών, έχει παραμείνει αλυσοδεμένη στην οικονομία και στην αγορά.
     Πηγαίνοντας από τη μια περιπέτεια στην άλλη, η πολιτική δεν επιτυγχάνει τίποτα περισσότερο από το να διαιωνίζεται, και ως εκ τούτου μεταβιβάζει την εξουσία της και ξοδεύει το χρόνο της σαστισμένος, αγωνιζόμενος για την κυβέρνηση. Εκτός ελέγχου, η ανθρώπινη ιστορία βαδίζει μπροστά, αγοράζοντας και πουλώντας τα πάντα και καινοτομώντας προκειμένου να διαπραγματευτεί αυτό που είναι, κατά κάποιο τρόπο, αδιαπραγμάτευτο...
     Ο μέσος κάτοικος της πόλης περιπλανιέται ανάμεσα σε χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και κουραστικές ρουτίνες γραφείου, μερικές φορές μετριάζονται από κλιματισμό. Συχνά ονειρεύεται διακοπές και ελευθερία. Ονειρεύεται να έχει τη δυνατότητα να πληρώνει τους λογαριασμούς του μέχρι που μια μέρα η καρδιά του σταματά και φεύγει. Άλλοι τέτοιοι στρατιώτες θα πέσουν θύματα των σαγονιών της αγοράς.
     Σήμερα, είναι καιρός να αγωνιστούμε για να προετοιμάσουμε έναν κόσμο χωρίς σύνορα.
     Η παγκοσμιοποιημένη οικονομία δεν έχει άλλη κινητήρια δύναμη εκτός από εκείνη των ιδιωτικών συμφερόντων των πολύ λίγων, και κάθε έθνος-κράτος επιδιώκει μόνο να διατηρήσει τη δική του σταθερότητα.
     Ο πραγματικά παραγωγικός καπιταλισμός είναι αιχμάλωτος των τραπεζών, οι οποίες βρίσκονται στην κορυφή της παγκόσμιας εξουσίας.
Ο κόσμος φωνάζει για παγκόσμιους κανονισμούς που σέβονται τα επιστημονικά επιτεύγματα, τα οποία αφθονούν, αλλά δεν είναι η επιστήμη που κυβερνά τον κόσμο.
     Πρέπει να βρούμε πώς να ανακυκλώνουμε περισσότερο και πώς να αντιμετωπίσουμε την υπερθέρμανση του πλανήτη. Ποια είναι τα όρια κάθε ανθρώπινης εργασίας; Πόσα χρόνια πριν μας είπαν στο Κυότο για ορισμένα γεγονότα που συνδέονται με την αλλαγή του κλίματος;
     Μάθαμε επιτέλους ότι η ευφυΐα πρέπει να βρίσκεται στο πηδάλιο, καθοδηγώντας το πλοίο στο λιμάνι.
     Το γεγονός είναι ότι τείνουμε να καλλιεργούμε φεουδαρχικούς αναχρονισμούς, κακομαθημένες επιρροές και ιεραρχικές διακρίσεις που υπονομεύουν το καλύτερο χαρακτηριστικό των δημοκρατιών - το γεγονός ότι κανείς δεν είναι καλύτερος από οποιονδήποτε άλλο. Η αλληλεπίδραση αυτών των παραγόντων και άλλων μας κρατά ζωντανούς στην προϊστορία, και σήμερα είναι αδύνατο να αποκηρύξουμε τον πόλεμο όταν η πολιτική αποτυγχάνει. Έτσι, οι οικονομίες στραγγαλίζονται και οι πόροι σπαταλώνται.
     Κάθε λεπτό στη ζωή του πλανήτη μας, ξοδεύουμε 2 εκατομμύρια δολάρια σε στρατιωτικούς προϋπολογισμούς σε όλο τον κόσμο - 2 εκατομμύρια δολάρια το λεπτό.
     Η ιατρική έρευνα για κάθε είδους ασθένειες, η οποία έχει σημειώσει τεράστια πρόοδο και είναι μια ευλογία που υπόσχεται μεγαλύτερη διάρκεια ζωής, λαμβάνει μόλις το ένα πέμπτο αυτού που έχει προϋπολογιστεί για τον στρατό. Αυτή η διαδικασία, από την οποία δεν μπορούμε να ξεφύγουμε, διαιωνίζει το μίσος, τον φανατισμό και τη δυσπιστία, τροφοδοτεί νέους πολέμους και σπαταλά περιουσίες.
     Σήμερα, ο κόσμος είναι ανίκανος να θεσπίσει παγκόσμιους κανονισμούς για τον πλανήτη, λόγω της αποτυχίας της υψηλής παγκόσμιας πολιτικής, η οποία παρεμβαίνει στα πάντα.
     Πρέπει να επιτύχουμε μια ευρεία πλανητική συναίνεση για να απελευθερώσουμε την αλληλεγγύη μεταξύ των πιο καταπιεσμένων και να τιμωρήσουμε και να φορολογήσουμε τη σπατάλη και την κερδοσκοπία, κινητοποιώντας τις μεγάλες οικονομίες όχι να παράγουν αναλώσιμα αγαθά, αλλά μάλλον χρήσιμα αγαθά χωρίς προγραμματισμένη απαξίωση ή υπερβολή, τα οποία θα βοηθούσαν τους φτωχότερους λαούς του κόσμου. Χρήσιμα αγαθά θα μπορούσαν να σταθούν ενάντια στην παγκόσμια φτώχεια.
     Η στροφή σε έναν χρήσιμο νεοκεϋνσιανισμό σε παγκόσμια κλίμακα, προκειμένου να εξαλειφθούν οι πιο κατάφωρες ντροπές του κόσμου, θα ήταν χίλιες φορές πιο κερδοφόρα από τον πόλεμο.
     Πόσα εκατομμύρια δολάρια έχουν πάρει από τις τσέπες μας, δημιουργώντας σκόπιμα σκουπίδια, έτσι ώστε οι άνθρωποι να αγοράζουν και να αγοράζουν και να αγοράζουν?... Στην κουλτούρα μας, ενεργούμε σαν να μην είχε συμβεί τίποτα. Αντί να ελέγχουμε εμείς την παγκοσμιοποίηση, μας ελέγχει.
     Η απληστία που μας ώθησε να εξημερώσουμε την επιστήμη και να μεταμορφώσουμε την τεχνολογία - παραδόξως μας ωθεί πέρα από το χείλος σε μια σκιώδη άβυσσο, προς μια άγνωστη μοίρα, μια εποχή χωρίς ιστορία, και μένουμε χωρίς μάτια για να δούμε ή τη συλλογική νοημοσύνη για να συνεχίσουμε να αποικίζουμε και να μεταμορφωνόμαστε.
     Ποια είναι η μεγάλη εικόνα για την οποία μιλάμε; Είναι το σύστημα της παγκόσμιας ζωής στη Γη, συμπεριλαμβανομένης της ανθρώπινης ζωής, με όλες τις εύθραυστες ισορροπίες που καθιστούν αδύνατο για εμάς να συνεχίσουμε όπως είμαστε.
     Με ταλέντο και συλλογική εργασία, με επιστήμη, βήμα προς βήμα η ανθρωπότητα μπορεί να κάνει τις ερήμους πράσινες. η ανθρωπότητα μπορεί να φέρει τη γεωργία στις θάλασσες· Η ανθρωπότητα μπορεί να αναπτύξει τη γεωργία που ζει με αλμυρό νερό.
     Αν η δύναμη της ανθρωπότητας επικεντρώνεται σε αυτό που είναι ουσιώδες, είναι άπειρη.
     Είναι δυνατόν να εξαλειφθεί η φτώχεια από τον πλανήτη. Είναι δυνατόν να δημιουργηθεί σταθερότητα. Θα είναι δυνατό για τις μελλοντικές γενιές, αν αρχίσουν να λογικεύονται ως είδος και όχι μόνο ως άτομα...
     Αν τα όνειρά μας πρόκειται να γίνουν πραγματικότητα, θα πρέπει να ελέγξουμε τον εαυτό μας, αλλιώς θα πεθάνουμε. Θα πεθάνουμε επειδή δεν είμαστε ικανοί να είμαστε στο επίπεδο του πολιτισμού που αναπτύσσουμε με τις προσπάθειές μας. Αυτό είναι το δίλημμά μας. Δεν πρέπει να σπαταλάμε τον χρόνο μας απλώς διορθώνοντας τις συνέπειες.
     Ας εξετάσουμε τις βαθιά ριζωμένες αιτίες, τον πολιτισμό της σπατάλης, τον σημερινό πολιτισμό που κλέβει χρόνο από την ανθρώπινη ζωή και τον σπαταλά σε άσκοπα θέματα.
     Σκεφτείτε ότι η ανθρώπινη ζωή είναι ένα θαύμα, ότι είμαστε ζωντανοί ως αποτέλεσμα ενός θαύματος και ότι τίποτα δεν είναι πιο σημαντικό από τη ζωή.
     Το βιολογικό μας καθήκον είναι, πάνω απ' όλα, να σεβόμαστε τη ζωή, να την προωθούμε, να τη φροντίζουμε, να την αναπαράγουμε και να καταλαβαίνουμε ότι ΕΜΕΙΣ είμαστε το είδος...