Kahlo – Peri-Grafis

Βιογραφικό

Η Μαγνταλένα Κάρμεν Φρίντα Κάλο υ Καλντερόν “Φρίντα Κάλο” (Magdalena Carmen Frieda Kahlo y Calderón “Frida Kahlo”, 1907-1954, Ναΐφ), υπήρξε φιγούρα που επέδρασε στον 20ό αι. κι από τους λίγους Μεξικανούς καλλιτέχνες που απέκτησε διεθνή φήμη. Ήτανε γνωστή για τα πολλά πορτραίτα, αυτοπροσωπογραφίες κι έργα εμπνευσμένα απ’ τη φύση και τα τεχνουργήματα του Μεξικού. Εμπνευσμένη από τη λαϊκή κουλτούρα της χώρας, χρησιμοποίησε αφελές στυλ λαϊκής τέχνης για να διερευνήσει ζητήματα ταυτότητας, μετα-αποικιοκρατίας, φύλου, τάξης και φυλής στη μεξικανική κοινωνία. Οι πίνακές της είχανε συχνά έντονα αυτοβιογραφικά στοιχεία κι ανακατεύανε το ρεαλισμό με τη φαντασία. Εκτός απ’ ότι ανήκε στο μετεπαναστατικό κίνημα Mexicayotl, που προσπάθησε να καθορίσει μεξικανική ταυτότητα, έχει περιγραφεί ως σουρρεαλίστρια ή μαγική ρεαλίστρια. Ήταν επίσης γνωστή για τη ζωγραφική της σχετικά με την εμπειρία του χρόνιου πόνου.

Γεννημένη στο Μέξικο Σίτυ 6 Ιουλίου 1907, από Γερμανό πατέρα και μητέρα μιγάδα (καταγωγή Purépecha), πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της παιδικής κι ενήλικης ζωής της στο La Casa Azul, το σπίτι της οικογένειάς της στο Coyoacán -τώρα προσβάσιμο στο κοινό ως Μουσείο Frida Kahlo. Αν κι ήταν ανάπηρη από πολιομυελίτιδα ως παιδί, ήτανε πολλά υποσχόμενη φοιτήτρια που κατευθυνότανε προς την ιατρική σχολή μέχρι που τραυματίστηκε σε ατύχημα με λεωφορείο στα 18, γεγονός που της προκάλεσε δια βίου πόνο κι ιατρικά προβλήματα. Στη διάρκεια της ανάρρωσής της, επέστρεψε στο παιδικό της ενδιαφέρον για τη τέχνη με την ιδέα να γίνει καλλιτέχνης.
Ξεκίνησε να ζωγραφίζει εξ αιτίας αυτού του ατυχήματος που χε στα 18 της και που ‘πληξε τη σπονδυλική της στήλη, αφήνοντάς τη προσωρινά ανάπηρη -κατάφερε ν’ ανακτήσει το περπάτημά της- και πονεμένη για όλη την υπόλοιπη ζωή της. Επινόησε πάνω από 200 πίνακες για να περιγράψει το πόσον υπέφερε.

Συνάντησε 1η φορά τον Ντιέγκο Ριβέρα το 1928 και τόνε παντρεύτηκε έν έτος μετά. Σύντομα χωρίσανε μα ξαναπαντρεύτηκαν ένα χρόνο μετά. Κι οι δυο τους ήταν ενταγμένοι στον Κομμουνισμό. Εκείνη μάλιστα είχε σχέση με τον Τρότσκυ και θεωρήθηκεν ύποπτη για το φόνο του. Όμως τελικά την αφήσανε λεύτερη.

Τα ενδιαφέροντά της για τη πολιτική και τη τέχνη την οδήγησαν να ενταχθεί στο Μεξικανικό Κομμουνιστικό Κόμμα το 1927, που μέσω του γνώρισε τον συνάδελφό της Μεξικανό καλλιτέχνη Ντιέγκο Ριβέρα. Το ζευγάρι παντρεύτηκε το 1929 και πέρασε τα τέλη της 10ετίας ’20 κι αρχές της 10ετίας του ’30 ταξιδεύοντας μαζί στο Μεξικό και τις ΗΠΑ. Στη διάρκεια αυτής της περιόδου, ανέπτυξε το καλλιτεχνικό της στυλ, αντλώντας κύρια έμπνευση από τη μεξικανική λαϊκή κουλτούρα και ζωγράφισε κυρίως μικρές αυτοπροσωπογραφίες που αναμιγνύουνε στοιχεία από προκολομβιανές και καθολικές πεποιθήσεις. Οι πίνακές της προκάλεσαν το ενδιαφέρον του σουρρεαλιστή καλλιτέχνη André Breton, που οργάνωσε τη 1η ατομική έκθεσή της στη Julien Levy Gallery στη Νέα Υόρκη το 1938. Η έκθεση στέφθηκε μ’ επιτυχία κι ακολούθησε άλλη στο Παρίσι το 1939. Ενώ η γαλλική έκθεση ήταν λιγότερο επιτυχημένη, το Λούβρο αγόρασε έναν πίνακά της μόνο, The Frame, καθιστώντας τη 1η Μεξικανή καλλιτέχνιδα που παρουσιάστηκε στο Σαλόν. Στη διάρκεια της 10ετίας του ’40, συμμετείχε σε εκθέσεις στο Μεξικό και τις ΗΠΑ κι εργάστηκε ως καθηγήτρια τέχνης. Δίδαξε στην Escuela Nacional de Pintura, Escultura y Grabado (“La Esmeralda”) κι ήταν ιδρυτικό μέλος του Seminario de Cultura Mexicana. Ενώ είχε κάνει ατομικές εκθέσεις αλλού, έκανε τη 1η της ατομική έκθεση στο Μεξικό το 1953, λίγο πριν από το θάνατό της.

Ο κόσμος την αγάπησε γιατί έβγαζε στον καμβά όλα της τα συναισθήματα. Όταν επισκέφτηκε το Παρίσι, τηνε κάλεσε σε δείπνο ο Πικάσο. Ήταν αμφισεξουαλική. Αποπειράθηκε πολλάκις ν’ αυτοκτονήσει. Τη τελευταία φορά μάλιστα -λένε φήμες- πως το κατάφερε, γιατί είχε πιάσει γάγγραινα το δεξί της πόδι κάτω από το γόνατο. Πέθανε στις 13 Ιουλίου 1954 και δεν έγινε αυτοψία -ήτανε μόλις 47 ετών.
Στο ημερολόγιό της βρέθηκαν οι τελευταίες λέξεις της:

“Ελπίζω να εγκαταλείψω τούτο τον στρυφνό κόσμο κι ελπίζω να μην επιστρέψω ποτέ ξανά“!

Μαζί Με Τον Ντιέγκο

Το έργο της παρέμενε σχετικά άγνωστο μέχρι τα τέλη της 10ετίας του ’70, όταν ανακαλύφθηκε εκ νέου από ιστορικούς τέχνης και πολιτικούς ακτιβιστές. Μέχρι τις αρχές της 10ετίας του ‘990, όχι μόνο είχε γίνει αναγνωρισμένη φιγούρα στην ιστορία της τέχνης, αλλά θεωρήθηκε επίσης ως είδωλο για τους Chicanos, το φεμινιστικό κίνημα και τη κοινότητα LGBTQ+. Το έργο της έχει τιμηθεί διεθνώς ως εμβληματικό των μεξικανικών εθνικών κι αυτόχθονων παραδόσεων κι από φεμινίστριες γι’ αυτό που θεωρείται ως ασυμβίβαστη απεικόνιση της γυναικείας εμπειρίας και μορφής.

Το σοβαρό ατύχημα με το λεωφορείο στα 18 την άφησε σε ισόβιο πόνο. Καθηλωμένη 3 μήνες στο κρεβάτι μετά το ατύχημα, άρχισε να ζωγραφίζει. Άρχισε επίσης να σκέφτεται καρριέρα ως ιατρική εικονογράφος, που θα συνδύαζε τα ενδιαφέροντά της για την επιστήμη και τη τέχνη. Η μητέρα της έδωσε ειδικά κατασκευασμένο καβαλέτο, που της επέτρεψε να ζωγραφίζει στο κρεβάτι κι ο πατέρας της δάνεισε μερικές απ’ τις λαδομπογιές του. Είχε καθρέφτη τοποθετημένο πάνω από το καβαλέτο, έτσι ώστε να μπορεί να δει τον εαυτό της. Η ζωγραφική έγινε τρόπος για να διερευνήσει ζητήματα ταυτότητας κι ύπαρξης. Εξήγησε: «Ζωγραφίζω τον εαυτό μου επειδή είμαι συχνά μόνη κι είμαι το θέμα που γνωρίζω καλύτερα». Αργότερα δήλωσε ότι «το ατύχημα κι η περίοδος απομόνωσης της έκαναν την επιθυμία της να ξεκινήσει ξανά, ζωγραφίζοντας τα πράγματα ακριβώς όπως τα είδε με τα μάτια της και τίποτα περισσότερο».

Οι περισσότεροι απ’ τους πίνακες που ‘κανε στη διάρκεια αυτής της περιόδου ήτανε πορτραίτα της ίδιας, των αδελφών της και των συμμαθητών. Οι πρώιμοι πίνακές της κι η αλληλογραφία της δείχνουν ότι άντλησε έμπνευση ιδιαίτερα από Ευρωπαίους καλλιτέχνες, ιδιαίτερα από δασκάλους της Αναγέννησης όπως ο Botticelli κι ο Bronzino κι από πρωτοποριακά κινήματα όπως η Neue Sachlichkeit κι ο κυβισμός. Όταν μετακόμισε στο Morelos το 1929 με το σύζυγό της, εμπνεύστηκε από τη πόλη Cuernavaca όπου ζούσαν. Άλλαξε το καλλιτεχνικό της στυλ κι άντλησε έμπνευση από τη μεξικάνικη λαϊκή τέχνη. Η ιστορικός τέχνης Andrea Kettenmann δηλώνει ότι μπορεί να επηρεάστηκε από τη πραγματεία του Adolfo Best Maugard για το θέμα, καθώς ενσωμάτωσε πολλά από τα χαρακτηριστικά που περιέγραψε -π.χ., την έλλειψη προοπτικής και τον συνδυασμό στοιχείων από τη προκολομβιανή κι αποικιακή περίοδο της μεξικανικής τέχνης. Η ταύτισή της με τη La Raza, το λαό του Μεξικού και το βαθύ ενδιαφέρον της για τον πολιτισμό της παραμείνανε σημαντικές πτυχές της τέχνης της όλη τη διάρκεια της υπόλοιπης ζωής της.

=====================================