Klimt – Peri-Grafis

Βιογραφικό

Ο Γκούσταφ Κλιμτ (Gustav Klimt, 1862-1918, Art Nouveau), ήταν ο μεγαλύτερος Αυστριακός ζωγράφος της εποχής του και κυρίαρχη καλλιτεχνική προσωπικότητα το “χρυσό αιώνα” της αυστριακής τέχνης, που ‘ληξε με τον Α’ Παγκ. Πόλ. Εξαιρετικά ταλαντούχος, αναλάμβανε παραγγελίες από φοιτήτης και φαινότανε πως θα ‘χε λαμπρή καρριέρα στον καλλιτεχνικό κόσμο. Από νέος δέχτηκεν επιρροές από το μοντέρνο καλλιτεχνικό κίνημα και σύντομα, από υποστηρικτής των παραδοσιακών αξιών, βρέθηκεν αρχηγέτης πρωτοπορίας.
Μετά το σκάνδαλο που προκαλέσανε τα έργα του, στο Πανεπιστήμιο Βιέννης, απέρριψε κάθε παραγγελία, για να κάνει προσωπογραφίες κι αλληγορική ζωγραφική, με νέο ανατρεπτικό κι αισθησιακό ύφος. Η αγάπη του για τις γυναίκες, έπαιξε θεμελιώδη ρόλο στη τέχνη και στα εξαιρετικά του σχέδια, μ’ ερωτικά κυρίως θέματα. Ωστόσο, δευτερευόντως, υπήρξε κι άριστος τοπιογράφος.

Γεννήθηκε στη Βιέννη, 2ο από τα 7 παιδιά του Ερνστ Κλιμτ, χρυσοχόου και της Άννας. 14 ετών φοιτά στη Σχολή Καλών Τεχνών Βιέννης. 3 χρόνια μετά, λαμβάνει τις πρώτες παραγγελίες με τον αδερφό του Ερνστ και τον Φραντς Φον Ματς. Τελειώνει τη Σχολή το 1883 κι ιδρύει μαζί με τους 2 άλλους, την Κunstlerkompanie (εταιρεία καλλιτεχνών). 3 χρόνια μετά ξεκινά τη διακόσμηση του Θεάτρου Βιέννης και λίγο αργότερα, το Μουσείο Καλλιτεχνικής Ιστορίας.
Το 1892 πεθαίνουν ο πατέρας κι ο αδερφός του, οπότε συντηρεί πλέον αυτός τη μητέρα, τη νύφη και την ανηψιά του. 2 χρόνια μετά, δέχεται νέα παραγγελία για το Πανεπιστήμιο Βιέννης. Διακόπτει τη συνεργασία με τον Ματς. Το 1897 εγκαταλείπει την ομάδα του κι ιδρύει νέα πρωτοποριακή ένωση καλλιτεχνών, τη Sezession και 3 χρόνια μετά, εκθέτει το έργο Φιλοσοφία, έναν από τους 3 πίνακες που ‘χε παραγγείλει το Πανεπιστήμιο κι οι κριτικοί τονε κατακεραυνώνουνε. Το 1903, εκθέτει στη Sezession και τους 3 πίνακες της παραγγελίας και πάλι δέχεται αποκαρδιωτικές κριτικές. Στα 2 επόμενα χρόνια, ακυρώνει τη παραγγελία κι επιστρέφει τα χρήματα.
Το 1910 εκθέτει στη Μπιενάλε της Βενετίας, όπου μάλιστα του αφιερώνεται ολάκερη αίθουσα. Στις αρχές του 1918 και πιο συγκεκριμένα στις 11 Γενάρη, παθαίνει αποπληξία και σταματά να εργάζεται. Πεθαίνει στις 6 Φλεβάρη της ίδιας χρονιάς, μόλις 56 ετών.

Έγινε αρχικά γνωστός μέσα από τα διακοσμητικά έργα που φιλοτέχνησε μαζί με τον αδελφό του, Ερνστ και τον Φραντς Ματς. Τα πρώιμα έργα του υπήρξαν περισσότερο συμβατικά, ακολουθώντας τα καθιερωμένα αισθητικά πρότυπα της εποχής και με έντονες επιρροές από το έργο του ακαδημαϊκού Χανς Μάκαρτ (1840-1884), ηγετικής φυσιογνωμίας του βιεννέζικου ιστορικισμού. Οι τρεις νέοι καλλιτέχνες ανέλαβαν μάλιστα την ολοκλήρωση του έργου του Μάκαρτ για τη διακόσμηση του κλιμακοστάσιου του Μουσείου Ιστορίας της Τέχνης στη Βιέννη, μετά τον πρόωρο θάνατο του τελευταίου. Ο Κλιμτ επηρεάστηκε λιγότερο από τα ροκοκό στοιχεία της τεχνοτροπίας του Μάκαρτ και περισσότερο από τον πλούσιο διάκοσμο των πινάκων του, χαρακτηριστικό που συναντάται επίσης σε αρκετά έργα του ίδιου, όπου το φόντο διακοσμείται με πολυάριθμα σχήματα και λεπτομέρειες, συχνά με φύλλα χρυσού και αργύρου. Ήδη στα έργα που φιλοτέχνησε για το Μουσείο Ιστορίας της Τέχνης, διαφαίνεται η διάθεση του Κλιμτ να υπερβεί τα όρια του ακαδημαϊσμού, γεγονός που έγινε περισσότερο έκδηλο αργότερα, με την συμμετοχή του στην Απόσχιση της Βιέννης.

Στους πίνακες Ιουδήθ Ι (1901) και Ιουδήθ ΙΙ (1909), απεικόνισε λιγότερο βιβλική ηρωίδα και πιότερο αρχετυπική «μοιραία γυναίκα», ενώ νωρίτερα με την ελαιογραφία Γυμνή Αλήθεια (1899) ήρθε σε ρήξη με το κλασσικό ιδεώδες και την εξιδανικευμένη εικόνα του γυναικείου γυμνού. Στα κορυφαία και πιο δημοφιλή έργα του ανήκει ο πίνακας Το φιλί (1907/08), που επαινέθηκε απ’ το κοινό και τους κριτικούς κι εκπροσωπεί τη «χρυσή περίοδό» του, που χαρακτηριστικό της υπήρξε η αφθονία του χρυσού ως διακοσμητικό στοιχείο. Στην ίδια δημιουργική περίοδο ανήκει κι η Προσωπογραφία της Αντέλε Μπλοχ-Μπάουερ, εξίσου διάσημο έργο καθώς κι ο ακριβότερος πίνακας ζωγραφικής μετά τη πώλησή του, τον Ιούνιο του 2006. Στη προσωπογραφία αυτή, ξεχωρίζουνε τα σύμβολα που απεικονίζονται, όπως τα αιγυπτιακά μάτια (Φαγιούμ) ή τα μυκηναϊκά σπειροειδή μοτίβα, στοιχεία που ενισχύουν τον «εξωτισμό» του πίνακα.

Η ύστερη περίοδός του σηματοδοτήθηκε από το ταξίδι του στο Παρίσι, όπου ήρθε σε επαφή με το έργο των φωβιστών και του Τουλούζ-Λωτρέκ. Την ίδια περίοδο με τις απαρχές του Εξπρεσιονισμού, ο Κλιμτ αποφάσισε να εγκαταλείψει τα έντονα διακοσμητικά στοιχεία εγκαινιάζοντας νέους εκφραστικούς τρόπους, επηρεασμένος σε ένα βαθμό από την ιαπωνική τέχνη και τα ιαπωνικά χαρακτικά. Χαρακτηριστικοί πίνακες αυτής της περιόδου είναι η Προσωπογραφία της Μάντα Πριμαβέσι (π. 1912), η Προσωπογραφία της Αντέλε Μπλοχ-Μπάουερ (1912) κι η Χορεύτρια (1916-18). Στα τελευταία χρόνια της ζωής του κι ειδικότερα μετά την αποχώρησή του από την Απόσχιση, ολοκλήρωσε επίσης τις περισσότερες τοπιογραφίες του, στις οποίες διαφαίνεται η επιρροή του ιμπρεσιονισμού. Συνολικά 54 από τους 230 πίνακές του απεικονίζουν τοπία, που τα ζωγράφιζε πιθανότατα στην ύπαιθρο, παρά το ότι υπήρξε κατ’ εξοχήν ζωγράφος ατελιέ και χωρίς να χρησιμοποιεί προκαταρκτικά σχέδια. Χαρακτηριστικό των τοπίων του είναι η απουσία του ανθρώπινου στοιχείου, το τετράγωνο σχήμα που χρησιμοποιούσε, καθώς κι η ομοιότητα αρκετών απ’ αυτών με ψηφιδωτά.
Πέθανε στη Βιέννη στις 6 Φλεβάρη 1918, μόλις 56 ετών.

Το ύφος του υπήρξε εν γένει ξεχωριστό και καινοτόμο, συνδυάζοντας στοιχεία συμβολισμού και Αρ Νουβό, με παράλληλες επιρροές από την αρχαία ελληνική, μυκηναϊκή κι αιγυπτιακή αγγειογραφία, ενώ συχνά θεωρήθηκε προκλητικό για την εποχή του κι υπέστη σκληρή κριτική ή αποδοκιμασία. Ο ερωτισμός που κυριαρχεί στα έργα προκάλεσε αρκετές φορές αντιδράσεις, όπως στη περίπτωση των πινάκων που φιλοτέχνησε για το Πανεπιστήμιο της Βιέννης. Εμφανής είναι η επιμονή του στην απεικόνιση γυναικών, με τον άνδρα ν’ απουσιάζει στο μεγαλύτερο μέρος του έργου του. Το ερωτικό στοιχείο είναι απροκάλυπτο και σε αρκετά απ’ τα σχέδιά του, που ο ίδιος χαρακτήρισε ως φόρο τιμής «στην αγαθή αλλά και λάγνα φυλή των υπερευαίσθητων».

======================================