Tintoretto – Peri-Grafis

Βιογραφικό

O Τζιάκοπο Ρομπούστι ‘Τιντορέττο’ (Jacopo Robusti ‘Τintoretto’, 1518-1594, Mannerism), ήταν Ιταλός ζωγράφος που γεννήθηκε Σεπτέμβρη ή Οκτώβρη το 1518, πολίτης της Δημοκρατίας της Βενετίας κι από τους μεγαλύτερους εκπροσώπους της βενετσιάνικης ζωγραφικής και της μανιεριστικής τέχνης γενικότερα. Γιος του Τζιοβάνι Μπατίστα Ρομπούστι.

Το ψευδώνυμο “Tintoretto” προέρχεται από το επάγγελμα του πατέρα του, βαφέα μεταξωτών υφασμάτων. Για την εκπληκτική του ενέργεια στη ζωγραφική έχει το παρατσούκλι ο έξαλλος ή ο τρομερός, όπως τον αποκάλεσε ο Βαζάρι για τον ισχυρό χαρακτήρα του και τη δραματική χρήση της προοπτικής και του φωτός, γεγονός που τον έκανε να θεωρείται ο πρόδρομος της μπαρόκ τέχνης. Θεωρούμενος ως από τους μεγαλύτερους ζωγράφους της Αναγέννησης κι όλων των εποχών, ο Τιντορέτο μπόρεσε να συνεχίσει, μαζί με το Βερονέζε, την εξαιρετική διεθνή επιτυχία της βενετσιάνικης ζωγραφικής, ακόμη και μετά το θάνατο του Τιτσιάνο. Διάσημος για το μεγάλο βάθος προοπτικής των έργων του, προτιμούσε τη χρήση σκοτεινού φόντου για να φτάσει στο φως, δημιουργώντας εξαιρετικά εφέ chiaroscuro που μετά θα γίνουνε θεμελιώδη για τη τέχνη προσωπικοτήτων όπως ο Michelangelo Merisi, γνωστός ως Caravaggio κι El Greco. Η τέχνη του επηρέασε τους επόμενους αιώνες ακόμα και τους ιμπρεσσιονιστές.

Η ημερομηνία γέννησής του είναι αμφιλεγόμενη. Το πιστοποιητικό βάπτισης χάθηκε στη φωτιά στα αρχεία του San Polo, οπότε μπορεί να συναχθεί από το πιστοποιητικό θανάτου: “31 Μαΐου 1594: πέθανε ο κύριος Jacopo Robusti γνωστός ως Tintoretto ηλικίας 75 ετών και 8 μηνών”: έτσι χρονολογείται από τον Σεπτέμβρη/Οκτώβρη του 1518. Σύμφωνα με τον Krischel, ωστόσο, γεννήθηκε το 1519, πιθανότατα τον Απρίλη ή το Μάη, όπως συμπεραίνει ο μελετητής από τα μητρώα των ενοριακών κι υγειονομικών γραφείων.

H Mητέρα Μαριέττα Ο Πατέρας Τζιοβάννι

Ο πατέρας του Giovanni Battista εργάστηκε στον τομέα της βαφής μεταξιού, δεν είναι γνωστό αν σε βιοτεχνικό ή εμπορικό επίπεδο: πιθανότατα ήταν αρχικά από τη Lucca, δεδομένου ότι αυτή η τέχνη είχε εισαχθεί στη Βενετία τον 14ο αι. από τους ανθρώπους της Lucca. Αυτή η καταγωγή θα εξηγούσε το ενδιαφέρον του καλλιτέχνη για τους «συναδέλφους» του της τοσκανικής-ρωμαϊκής σχολής, όπως ο Μιχαήλ Άγγελος, ο Ραφαήλ και ο Giulio Romano: Ο Τιντορέτο γνώρισε τα έργα τους μέσω της διάδοσης των χαρακτικών, ενώ είναι βέβαιο ότι είδε τις τοιχογραφίες του Romano στο Palazzo Te στη Μάντοβα δια ζώσης. Φαίνεται ότι ο Battista ήταν μέρος των «πολιτών», δηλαδή εκείνων των μη ευγενών Βενετών που απολάμβαναν επίσης ορισμένα προνόμια: χάρη σε αυτή τη θέση ενός ορισμένου προνομίου, ο Jacopo είχε καλές σχέσεις με τη βενετική ελίτ κι έλαβε την υποστήριξη των πατρικίων.

Ο Jacopo δεν έκρυψε την καταγωγή του, αντίθετα, στους πίνακές του υπέγραψε ως “Jacobus Tentorettus” ή “Jacomo Tentor”. Πολύ λίγα είναι γνωστά για τη παιδική ηλικία του ζωγράφου, καθώς δεν υπάρχουν έγγραφα που να πιστοποιούνε τις μελέτες που πραγματοποιήθηκαν. Οι κύριες πηγές είναι οι πληρωμές των παραγγελιών κι η βιογραφία που έγραψε ο Carlo Ridolfi (1594-1658), αν κι ο τελευταίος δεν συναντήθηκε ποτέ με τον Tintoretto, αλλά άντλησε τις πληροφορίες του από τον γιο του Domenico. Ο Ridolfi λέει ότι ο Tintoretto, ακόμα παιδί, χρησιμοποίησε τα χρώματα του εργαστηρίου του πατέρα του για να ζωγραφίσει τους τοίχους του εργαστηρίου: για να ικανοποιήσει την κλίση του γιου του, ο Battista του βρήκε θέση ως μαθητευόμενος στο εργαστήρι του Titian, το 1530. Αυτή η μαθητεία διήρκεσε μόνο λίγες μέρες: φαίνεται ότι ο Τιτσιάνο, βλέποντας ζωγραφιά του μαθητή, από φόβο ότι ο πολλά υποσχόμενος θα γινόταν επικίνδυνος αντίπαλος, τον απέβαλε από τον Girolamo, έναν από τους συνεργάτες του.

Σ’ έγγραφο του 1539 ο Τιντορέττο υπογράφει τον εαυτό του “mistro Giacomo depentor nel champo di san Cahssan”, δηλαδή μπορεί να υπερηφανεύεται για τον τίτλο του δασκάλου, με ανεξάρτητο στούντιο στο Campo San Cassiàn, στη περιοχή San Polo. Η 1η παραγγελία ήρθε από τον Vettor Pisani, ευγενή με οικογενειακούς δεσμούς με τον Andrea Gritti κι ιδιοκτήτη τράπεζας, γύρω στο 1541 που με την ευκαιρία του γάμου του αποκατέστησε τη κατοικία του στο San Paterniàn κι ανέθεσε στον νεαρό Tintoretto, 23 ετών, τη δημιουργία 16 πινάκων που απεικονίζουν τις μεταμορφώσεις του Οβιδίου. Οι πίνακες, που τώρα διατηρούνται σε μεγάλο βαθμό στη Galleria Estense στη Μόντενα, θα τοποθετηθούν στην οροφή κι ο Pisani ζήτησε να έχουνε την ισχυρή προοπτική των πινάκων του Giulio Romano στη Μάντοβα: ο Τιντορέττο πήγε αυτοπροσώπως στο Palazzo Te, πιθανώς εις βάρος του προστάτη του.

Σύγχρονοι με τους πίνακες για τον Pisani είναι οι 6 πίνακες που σώζονται στο Kunsthistorisches Museum στη Βιέννη, που πιστεύεται ότι έχουνε γίνει διακόσμηση για σεντούκια, επίσης λόγω των σχεδόν πανομοιότυπων διαστάσεων τους: Ο Ridolfi, στη πραγματικότητα, αναφέρει ότι ο Tintoretto συνεργάστηκε με τους τεχνίτες επίπλων που εμπορεύονταν κοντά στο Παλάτι των Δόγηδων. Τίποτα, ωστόσο, δεν επιβεβαιώνει ότι αυτά τα πάνελ προέρχονται από γαμήλια σεντούκια. Η ιδιαιτερότητα αυτών των έργων είναι η διαχείριση της επιμήκους μορφής (η μεγαλύτερη, στη πραγματικότητα, μετρά 29×157 cm): Ο Tintoretto χρησιμοποιεί αρχιτεκτονική για να σηματοδοτήσει τη χρονική ακολουθία των γεγονότων που αφηγείται. Ο καλλιτέχνης γίνεται γνωστός το 1548 και 2 χρόνια μετά, παντρεύεται τη Φαουστίνα Ντε Βέσκοβι, με την οποία θα αποκτήσει 8 παιδιά. 3 απ’ αυτά, η Μαρία, ο Ντομένικο κι ο Μάρκο, θα γίνουν επίσης ζωγράφοι.

Τα επόμενα 3 χρόνια ασχολείται μ’ ένα κύκλο σκηνών με θέμα, ιστορίες της Παλαιάς Διαθήκης. Το 1564 ζωγραφίζει το έργο “Η Δόξα Του Αγίου Ρόκκο”, για να συμμετάσχει στο διαγωνισμό για τη διακόσμηση του κτιρίου της Μεγάλης Σχολής Του Αγίου Ρόκκο. Κερδίζει επειδή προφταίνει να εγκαταστήσει τον πίνακα στο χώρο, πριν βγει η απόφαση της κριτικής επιτροπής.
Το 1580 πηγαίνει στη Μάντοβα να συζητήσει για ένα έργο που ζητούν οι Γκονζάγκα. Το 1588 μετά το θάνατο του Βερονέζε, αναλαμβάνει να ολοκληρώσει τους πίνακες του αγαπημένου του φίλου και συνάδελφου.