ÐåæÜ

Ðïßçóç-Ìýèéá

Ï Dali & Åãþ

ÈÝáôñï-ÄéÜëïãïé

Äïêßìéá

Ó÷üëéá-Áñèñá

ËáïãñáöéêÜ

ÅíäéáöÝñïíôåò

ÊëáóóéêÜ

Áñ÷áßá Åëë Ãñáìì

ÄéáóêÝäáóç

ÐéíáêïèÞêç

ÅéêáóôéêÜ

Ðáãê. ÈÝáôñï

Ðëçñ-Ó÷ïë-Åðéêïéí.

Öáíôáóôéêü

Åñ. Ëïãïôå÷íßá

Ãëõðô./Áñ÷éô.

ÊëáóóéêÜ ÉÉ

 
 

Ó÷üëéá-Áñèñá 

Ëç-ÖÝñìïñ ÐÜôñéê (ÐÜíôõ) ÌÜéê: ¸íá ÁôÝëåéùôï, ÁôÝëåéùôï Ôáîßäé

    "Πüσο μου λεßπει η ΕλλÜδα! Η Αγγλßα δεν εßναι ο κüσμος μου, εßναι σα να ζω στη καρδιÜ ενüς μαρουλιοý. Εγþ χρειÜζομαι καυτÝς πÝτρες, αγκÜθια, λιüδεντρα και φραγκüσυκα".
                                        ΠÜτρικ Λη ΦÝρμορ, σε φßλο του


Βιογραφικü

      Ο σερ ΠÜτρικ "ΠÜντι" ΜÜικλ Λη ΦÝρμορ, (Patrick Michael Leigh Fermor 11/2/1915-10/6/2011) Þτανε αγγλοúρλανδüς ταξιδιωτικüς συγγραφÝας, λüγιος και στρατιþτης, που Ýπαιξε σημαντικü ρüλο στη ΜÜχη της ΚρÞτης κατÜ τη διÜρκεια του Β' Παγκ. Πολ. ¼σο ζοýσε, θεωρεßτο ως Ýνας "απü τους μεγαλýτερους εν ζωÞ Βρετανοýς περιηγητÝς", ενþ περιγρÜφηκε κÜποτε απü το BBC ως "κρÜμα ανÜμεσα σε ΙντιÜνα Τζüουνς, ΤζÝιμς Μποντ και ΓρÜχαμ Γκριν".
     ΓεννÞθηκε στο Λονδßνο, γιος του Λιοýις Λη ΦÝρμορ διακεκριμÝνου γεωλüγου και της Μýριελ ΑúλÞν. Λßγο μετÜ τη γÝννησÞ του η μητÝρα του Ýφυγε, προκειμÝνου να συναντÞσει τον πατÝρα του στις Ινδßες, αφÞνοντÜς τον πßσω στην Αγγλßα με μια Üλλη οικογÝνεια. Ως παιδß εßχε προβλÞματα με τη δομÞ και τους περιορισμοýς της ακαδημαúκÞς πειθαρχßας. Για αυτü τον Ýστειλαν σε σχολεßο για "δýσκολα παιδιÜ". Αργüτερα αποβλÞθηκε απü το Κινγκς Σκουλ, του ΚαντÝρμπουρι. ΣυνÝχισε τη μÜθησÞ του διαβÜζοντας κεßμενα στην ΕλληνικÞ και τα ΛατινικÜ, Ýργα Σαßξπηρ κι ιστορßα, με απþτερο στüχο τη ΣτρατιωτικÞ Ακαδημßα ΣÜντχερστ.
     Σε ηλικßα 18 ετþν, αντß να ακολουθÞσει στρατιωτικÞ σταδιοδρομßα που προοριζüταν, πÝρασε τη ΜÜγχη και ξεκßνησε να διασχßσει την Ευρþπη με τα πüδια, με προορισμü τη Κωνσταντινοýπολη. ΥποκινημÝνος απü την ασßγαστη περιÝργειÜ του για τον κüσμο, πραγματοποßησε αυτü το μυθικü κατüρθωμα, περνþντας απü δοκιμασßες και περιπÝτειες.
     Ξεκßνησε στις 8 ΔεκÝμβρη 1933, λßγο μετÜ την Üνοδο του Χßτλερ στην εξουσßα στη Γερμανßα, με λßγα ροýχα, το Βιβλßο Αγγλικþν Στßχων Οξφüρδης και τις ΩδÝς του ΟρÜτιου. Κοιμüταν üπου εýρισκε, εßτε σε αχυρþνες και καλýβες βοσκþν, εßτε σε σπßτια της αριστοκρατßας της ΚεντρικÞς Ευρþπης, ακüμη και σε μοναστÞρια. Δýο απü τα περιηγητικÜ του Ýργα, "Η ΕποχÞ Της ΔωρεÜς" 1977 και το "ΑνÜμεσα Στα ΔÜση Και Τα ΝερÜ" 1986, περιγρÜφουν με λεπτομÝρειες το ταξßδι του. Το 3ο βιβλßο εκδüθηκε αργüτερα με τßτλο, "Ο ΣπασμÝνος Δρüμος" 2013.

                 
                 Οι 2 πρþτοι τüμοι της μεγÜλης του πεζοπορßας

     ¸φτασε στη Κωνσταντινοýπολη 1η ΓενÜρη 1935 και συνÝχισε το ταξßδι του κατÜ μÞκος της ελληνικÞς χερσονÞσου, Ýμεινε στον ¢θω και ταξßδεψε στην ¹πειρο, τη Μακεδονßα και τη ΣτερεÜ ΕλλÜδα μαθαßνοντας τα Þθη και τη γλþσσα της χþρας που Ýμελλε να γßνει 2η πατρßδα του. Τον ΜÜρτη, ενεπλÜκη με την εκστρατεßα των βασιλικþν δυνÜμεων στη Μακεδονßα ενÜντια στην εξÝγερση των φιλοβενιζελικþν, του 1935.
     Στην ΑθÞνα, συνÜντησε τη ΜπαλÜσα Καντακουζηνοý (Bălaşa Cantacuzino), ΡουμÜνα ευγενÞ της οικογÝνειας των Καντακουζηνþν και την ερωτεýτηκε. ΖÞσανε σ' Ýνα παλαιü νερüμυλο, Ýξω απü τη πüλη, που Ýβλεπε προς τον Πüρο. Εκεßνος Ýγραφε κι εκεßνη ζωγρÜφιζε. Αργüτερα μετακüμισαν στο ΜπÜλενι (Băleni), τον οßκο της οικογÝνειας των Καντακουζηνþν στη Μολδαβßα, ως το ξÝσπασμα του Β' Παγκ. Πολ.

               
                             Η
ΜπαλÜσα Καντακουζηνοý

     Με το ξÝσπασμα του πολÝμου κατατÜχθηκε στην ΙρλανδικÞ ΦρουρÜ (Irish Guards), αλλÜ εξαιτßας της γνþσης που κατεßχε Þδη για τον ελλαδικü χþρο, απεστÜλη στο Σþμα Γενικþν Καθηκüντων (General Service Corps) κι Ýγινε στρατιωτικüς σýνδεσμος στην Αλβανßα. Με τη κατÜρρευση του Αλβανικοý μετþπου βρÝθηκε να πολεμÜ στη ΚρÞτη και την ηπειρωτικÞ ΕλλÜδα. ΚατÜ τη διÜρκεια της ΓερμανικÞς ΚατοχÞς, επÝστρεψε στη ΚρÞτη τρεις φορÝς, τη μßα με αλεξßπτωτο.

             

     ΑνÞκε σε ολιγÜριθμη ομÜδα αξιωματικþν που εßχε στüχο την οργÜνωση της αντßστασης του νησιοý στη γερμανικÞ κατοχÞ. ΜεταμφιεσμÝνος βοσκüς με το ψευδþνυμο ΜιχÜλης Þ Filedem (ΦιλεντÝμ = φßλε μου ΑδÜμ), Ýζησε περισσüτερα απü 2 χρüνια στα βουνÜ. Με τον Γουßλιαμ ΣτÜνλεú Μος ως υπαρχηγü, οδÞγησε την ομÜδα που συνÝλαβε το 1944 τον Γερμανü διοικητÞ, ΧÜινριχ ΚρÜιπε. Ο ßδιος δεν εßχε ποτÝ αναφερθεß στο περιστατικü στα βιβλßα του. Η ιστορßα της απαγωγÞς του ΚρÜιπε Ýγινε γνωστÞ απü το βιβλßο "I 'll Met Βy Moonlight" του Μος, υπαρχηγοý του στο βουνü κι απü τη ταινßα που γυρßστηκε αργüτερα με τον Ντερκ Μπüγκαρντ να ενσαρκþνει τον ΦÝρμορ. Οι Κρητικοß γιορτÜζουν τη μÝρα μνÞμης της απαγωγÞς του ΚρÜιπε, κοντÜ στις ΑρχÜνες.

                           
    ΑντÜρτης στη ΚρÞτη με μαýρο κροσσωτü μαντßλι & κρητικÞ φορεσιÜ

     ΜετÜ τον πüλεμο εργÜστηκε για το Βρεττανικü Ινστιτοýτο. Απü τα τÝλη της δεκαετßας του 1940 συνÝχισε τα ταξßδια και το γρÜψιμο, αλλÜ πÜντοτε επÝστρεφε στην ΕλλÜδα. ΠερπÜτησε την ΕλλÜδα απü Üκρη σ' Üκρη με την ιδιüτητα του περιηγητÞ. ΚρÜτησε σημειþσεις, διÜβασε την ιστορßα του τüπου, βυθßστηκε στη μυθολογßα, ανÝτρεξε στην Ορθοδοξßα, προκειμÝνου να καταλÜβει τους ¸λληνες. Το 1990 ανακηρýχθηκε επßτιμος διδÜκτωρ της Φιλολογßας στο ΠανεπιστÞμιο του Κεντ ενþ υπÞρξε αντεπιστÝλλον μÝλος της Ακαδημßας Αθηνþν.

    

     Η βρετανßδα ιστορικüς ¢ρτεμις Κοýπερ που γνþριζε τον ΠÜτρικ Λι ΦÝρμορ απü παιδß, συγγραφÝας της βιογραφßας του συμπατριþτη της, μιλÜ για τον Þρωα της Αντßστασης, τον συναρπαστικü ταξιδιωτικü λογοτÝχνη, τον γοητευτικü φιλÝλληνα.

    "¹τανε φßλος της γιαγιÜς μου και του πατÝρα μου. Πüσο γοητευτικüς Üνθρωπος Þτανε, καλλιεργημÝνος, ευρυμαθÞς, Ýνας αυτοδßδακτος γλωσσολüγος κι ομιλητÞς τεσσÜρων γλωσσþν, διασκεδαστικüς, ζεστüς, κÝρδιζε αμÝσως üσους βρßσκονταν γýρω του. Ο ßδιος Üνθρωπος Þτανε πολý κλειστüς σε ü,τι αφοροýσε την ιδιωτικÞ του ζωÞ".

     Η γιαγιÜ της Þταν η λαßδη ΝταúÜνα Κοýπερ, μια βρετανßδα καλλονÞ του ΜεσοπολÝμου, διÜσημη στους καλλιτεχνικοýς και πνευματικοýς κýκλους της εποχÞς της. Η πρþτη φορÜ που θυμÜται καθαρÜ τον ΠÜντι, üπως τονε λÝγανε χαúδευτικÜ οι φßλοι του στην Αγγλßα, τον ΜιχÜλη για τους Ýλληνες φßλους του στη ΚρÞτη και στη ΜÜνη, Þταν στις ΣπÝτσες, που εßχε σπßτι η γιαγιÜ της, πενηντÜρη πια, να χορεýει χοροýς ελληνικοýς στις ταβÝρνες και ν' απαγγÝλλει τον "Υμνο Εις Την Ελευθερßα" το βρÜδυ στη παραλßα, με τους ψαρÜδες να τονε πλησιÜζουνε για να του σφßξουνε το χÝρι. ¹τανε τα χρüνια της δικτατορßας.

          
                        Με φßλους στη Καρδαμýλη

     Η Κοýπερ μελÝτησε το ημερολüγιü του, την αλληλογραφßα, τις σημειþσεις, üλο το υλικü του αρχεßου του ΠÜντι, που βρßσκεται τþρα στην ΕθνικÞ ΒιβλιοθÞκη της Σκοτßας, μßλησε με üσους τον γνþριζαν. Το δýσκολο Þταν να πεßσει τον ßδιο να της μιλÞσει για τον εαυτü του.

   "Δε σταματοýσε να μιλÜ, Þταν εκπληκτικüς συζητητÞς, üλο αστεßα και συναρπαστικÝς ιστορßες. Τον Üκουγα κι αναρωτιüμουν πþς θα κατÜφερνα να σηκþσω αυτü το παραπÝτασμα και να μÜθω τι κρýβεται απü πßσω".

     Η ευκαιρßα της δüθηκε Ýνα καλοκαßρι στη Καρδαμýλη, στο φιλüξενο σπιτικü που εßχανε χτßσει εκεß με τη γυναßκα του Τζüαν το 1962. ¸γραφε τον 3ο τüμο των περιπλανÞσεþν του στην Ευρþπη και παραπονιüταν για την ακαταστασßα του γραφεßου του. Η ¢ρτεμις προσφÝρθηκε να τον βοηθÞσει να βÜλει τÜξη στα χαρτιÜ του κι Ýτσι απÝκτησε πρüσβαση στο προσωπικü του αρχεßο. ΚÜθε φωτογραφßα, κÜθε σημεßωμα, Þταν κι Ýνα πρüσχημα για ερωτÞσεις κι ανÝμελη συζÞτηση. Κι εκεßνος Þταν πρüθυμος να απαντÞσει. Η βιογρÜφος προσπαθοýσε να συγκρατÞσει στη μνÞμη της üσο περισσüτερα μποροýσε. Ο ΠÜντι σιχαινüτανε τα μαγνητüφωνα. Αργüτερα, στο δεßπνο, με Ýνα ποτÞρι κρασß στο χÝρι, θα τον ρωτοýσε λεπτομÝρειες, θα Ýλυνε απορßες, θα διασαφÞνιζε σκοτεινÜ σημεßα. Δοýλεψαν Ýτσι σχεδüν ως τον θÜνατü του.
     Ενα γεγονüς για το οποßο σπανßως μιλοýσε, που "τον στοßχειωνε σε üλη του τη ζωÞ", Þταν Ýνα ατýχημα που συνÝβη στα βουνÜ της ΚρÞτης το ΜÜη του 1943. Βρισκüταν με μια ντουζßνα αντÜρτες πÜνω απü τα Ανþγεια, üταν εντüπισαν κÜτω στη κοιλÜδα καμιÜ τρακοσαριÜ γερμανοýς στρατιþτες. Οι Ελληνες Üρχισαν να γεμßζουν τα τουφÝκια τους. ΠÜνω στη φοýρια, ο ΠÜντι πÜτησε κατÜ λÜθος τη σκανδÜλη. Το üπλο του Þτανε γεμÜτο και τραυμÜτισε θανÜσιμα τον οδηγü του ΓιÜννη ΤζαγκαρÜκη.

                 
                            καλλιτεχνικÞ πüζα στη σýζυγο

     Ο ΠÜντι θÝλησε να κατεβεß αμÝσως στο χωριü του ΤζαγκαρÜκη, να μιλÞσει στην οικογÝνειÜ του. Οι υπüλοιποι τον απÝτρεψαν. ¹ταν πüλεμος, οι καιροß Þταν επικßνδυνοι. ΠÞγε να βρει την οικογÝνεια του ΤζαγκαρÜκη μετÜ τον πüλεμο, να ζητÞσει συγχþρεση. ¹δη üμως ο αδελφüς του εßχε ξεκινÞσει βεντÝτα και τον αναζητοýσε να τον σκοτþσει. Ηταν αυτüς ο λüγος για τον οποßο δεν Ýφτιαξε το σπßτι του στην ΚρÞτη ο ΠÜντι; Εξηγεß η Κοýπερ:

    "Ενας απü τους λüγους. Ο Üλλος Þταν üτι, μετÜ τη συμμετοχÞ του στη κρητικÞ Αντßσταση, στη ΚρÞτη Þτανε δημüσιο πρüσωπο, θα περßμεναν üλοι να πÜρει θÝση, να εκφÝρει γνþμη, να υπερασπιστεß τους φßλους του, να Ýχει παρουσßα στο δημüσιο λüγο και στη τοπικÞ πολιτικÞ. Ο ΠÜντι Þθελε μια Þσυχη ζωÞ. Η παρεξÞγηση με τους ΤζαγκαρÜκηδες Ýληξε το 1972. Κι η βεντÝτα λýθηκε με τρüπο κρητικü, με μßα κουμπαριÜ. Ο ΠÜντι βÜφτισε τη μικρανεψιÜ του ΓιÜννη ΤζαγκαρÜκη και της Ýδωσε το üνομα ΙωÜννα".

    
Η ΕλλÜδα τον κÝρδισε. ΜÝχρι το θÜνατü του ζοýσε στη ΜÜνη, σ' Ýνα σπßτι που σχεδßασαν μαζß με τη γυναßκα του. Παντρεýτηκε το 1968 τη Τζüαν Ελßζαμπεθ ΡÜινερ, (Joan Elizabeth Rayner το γÝνος Eyres Monsell, κορη του Bolton Eyres-Monsell, 1ου υποκüμη του ΜονσÝλ, κι αξÝχαστη φωτογρÜφο (φωτογραφßες δικÝς της περιλαμβÜνονται στα βιβλßα του συγγραφÝα "ΜÜνη" και "Ροýμελη"), που τον συνüδεψε σε πολλÜ απü τα ταξßδια του μÝχρι το θÜνατü της στη Καρδαμýλη -Ιοýνης 2003 στην ηλικßα των 91 ετþν.

    
        Το ζεýγος ΠÜτρικ & Τζüαν σε -τß Üλλο- κÜποιο ταξßδι τους

    


   
                   Το σπßτι-ησυχαστÞριü τους στη Καρδαμýλη

     Δεν απÝκτησαν παιδιÜ. Ζοýσαν μÝρος του χρüνου σπßτι τους, σ' Ýναν ελαιþνα στη ΜÜνη (που Ýγραψε ομüτιτλο βιβλßο, σε μετÜφραση του προσωπικοý του φßλου, πρþην Πρωθυπουργοý ΤζαννÞ ΤζαννετÜκη) και το υπüλοιπο στο ΓουορτσÝστερσαιρ. Το 2004 στις ΤιμητικÝς Διακρßσεις ΝÝου ¸τους ο ΠÜτρικ Λη ΦÝρμορ χρßστηκε ιππüτης. Το 2007 ανÝφερε πως αποφÜσισε να χρησιμοποιÞσει γραφομηχανÞ, Ýχοντας γρÜψει üλα τα βιβλßα του ως τüτε χειρüγραφα.

              

     Απü τις ιστορßες του περßφημη εßναι εκεßνη για την απαγωγÞ του γερμανοý στρατηγοý ΚρÜιπε τον Απρßλιο του 1944:

    "Δεν Þτανε κßνηση που θα επιτÜχυνε την απελευθÝρωση της ΚρÞτης, αλλÜ ο ΠÜντι, ο Üλλος βρετανüς αξιωματικüς κι οι Κρητικοß που συμμετεßχαν πßστευαν üτι θα ανÝβαζε το ηθικü των κρητþν αγωνιστþν. ΠÝρασαν üλοι μαζß, με τον απαχθÝντα ΚρÜιπε, τη νýχτα στο βουνü. Με το χÜραμα ο ΠÜντι ακοýει τον στρατηγü να μουρμουρßζει στα λατινικÜ τον πρþτο στßχο απü την ωδÞ του ΟρÜτιου στον Θαλßαρχο. Αναγνωρßζοντας τον στßχο, απÞγγειλε τη συνÝχεια. Ο ΠÜντι γρÜφει üτι για μια στιγμÞ ο πüλεμος φαινüταν να Ýχει σταματÞσει. Η σχÝση του με τον ΚρÜιπε στο υπüλοιπο της ομηρεßας του εßχε αλλÜξει, με τον ΠÜτρικ να φÝρεται να ζητÜ συγγνþμη απü τον γερμανü στρατηγü καθþς του πατοýσε τον λαιμü, μες στο αυτοκßνητο της απαγωγÞς και τον Üλλο να απαντÜ πως κατανοεß πλÞρως üτι κÜτι τÝτοιο υπαγορεýει η περßσταση. Αργüτερα, το 1972, σε σχετικÞ εκπομπÞ της ελληνικÞς τηλεüρασης, ο ΚρÜιπε ρωτÞθηκε πþς του φÝρθηκαν οι απαγωγεßς του κι απÜντησε πως του φερθÞκαν ιπποτικÜ".


      Ο Γερμανüς ΕπιτελÜρχης ΚρÞτης Heinrich Kreipe



Η ομÜδα που αιχμαλþτισε τον ΚρÜιπε:
Γιþργος ΤυρÜκης, William Moss, Λη ΦÝρμορ,
Μανþλης ΠατερÜκης & Αντþνης Παπαλεωνßδας


    "Δε τον ενδιÝφερε η πολιτικÞ. ΚÜποιοι απογοητεýθηκαν που στη διÜρκεια της χοýντας δεν Ýλαβε θÝση δημüσια εναντßον της. Εκεßνος αισθανüταν üτι ως Βρετανüς που ζοýσε στην ΕλλÜδα, ως Üτομο που δεν Þταν Ýλληνας υπÞκοος, δεν εßχε δικαßωμα να μιλÞσει για Ýνα εσωτερικü ζÞτημα των ΕλλÞνων. Η μοναδικÞ φορÜ που ο ΠÜντι εξοργßστηκε για ζÞτημα πολιτικü Þταν το 1955, με το Κυπριακü. ¸κρινε üτι η πολιτικÞ της Βρετανßας Þταν ηθικÜ αστÞρικτη κι απü Üποψη στρατηγικÞς καταστρεπτικÞ. Τον ενοχλοýσε üμως ο τüνος των δημοσιευμÜτων των αθηναúκþν εφημερßδων που συνÝκριναν τη βρετανικÞ κατοχÞ της Κýπρου με τη γερμανικÞ κατοχÞ στην ΕλλÜδα και, χωρßς να υπερασπßζεται τη βρετανικÞ πολιτικÞ, προσπÜθησε να υπερασπιστεß τη καλÞ πßστη στους βρετανοýς πολιτικοýς".



               

   
                      Εσωτερικοß χþροι: Γραφεßο, βιβλιοθÞκη

     Τüτε Þταν που Þρθε σε μνημειþδη, προσωρινÞ, ρÞξη με τον παλιü του φßλο Γιþργο Κατσßμπαλη. Κατσßμπαλης, ΣεφÝρης , ΧατζηκυριÜκος-Γκßκας, Λüρενς ΝτÜρελ, Π. Κανελλüπουλος, ΤζαννετÜκης, βρεττανοß αριστοκρÜτες και καλλιτÝχνες, μßα ρουμÜνα πριγκßπισσα, πολλÝς κατακτÞσεις κι οι Ýλληνες ψαρÜδες και χωρικοß απü τη ΚρÞτη ως τη Ροýμελη. Οι φßλοι του Λι ΦÝρμορ δε περιορßζονται σε τÜξεις, φýλα Þ ηλικßες. Με ποιους αισθανüταν καλýτερα; ΠÜλι μας απαντÜ η Κοýπερ:

    "Με üλους Þταν Üνθρωπος ευγενÞς, καλοπροαßρετος, γενναιüδωρος, που Ýκανε τους ανθρþπους γýρω του να αισθÜνονται πιο ενδιαφÝροντες, πιο ενθουσιþδεις με τη ζωÞ, καλÜ με τον εαυτü τους. Εßναι σπουδαßο χÜρισμα".



     Η βιογραφßα της, καλýπτει üλα üσα Ýγιναν ακüμα και στη 10ετßα του 1960 πια, üταν βρÞκε το οικüπεδο στην Καρδαμýλη κι Ýχτισε το σπßτι, οι ρυθμοß της ζωÞς του ησýχασαν κι Üρχισε το γρÜψιμο.  Οι αναμνÞσεις απü τις περιπλανÞσεις του στην Ευρþπη, τον κατατÜσσουν στους σημαντικοýς συγγραφεßς της αγγλüφωνης ταξιδιωτικÞς λογοτεχνßας.

    "Το γλαφυρü, περιγραφικü, πολυεπßπεδο ýφος του δε γνþρισε μιμητÝς, τα βιβλßα του üμως δεν Ýπαψαν να τυπþνονται. Τον Μπρους ΤσÜτγουιν, που θεωρεßται απü μια Üποψη διÜδοχος του ΠÜντι, δεν τον διαβÜζουν, για τον ΠÜντι υπÜρχει üμως μεγÜλο ενδιαφÝρον. Το διαπßστωσα με αφορμÞ την Ýκδοση της βιογραφßας. Δεν Ýπαψε να διαβÜζεται. Ο ΠÜντι, üπως κι Üλλοι, ο λüρδος Βýρων για παρÜδειγμα, που συχνÜ τον συγκρßνουν, Ýνιωθε πιο ευτυχισμÝνος üταν βρισκüταν στο εξωτερικü. Οταν ξεκßνησε στα 18 του για το ταξßδι στην Κωνσταντινοýπολη, ξαναβρÞκε την απßστευτη χαρÜ του να μη πας πια σχολεßο, να μην Ýχει κανεßς προσδοκßες απü σÝνα.
     Του Üρεσε να βρßσκεται εκτüς Αγγλßας. Αυτüματα αυτü τον τοποθÝτησε στη περιφÝρεια της βρετανικÞς λογοτεχνικÞς σκηνÞς. Δε μποροýσε να παρακολουθÞσει απü κοντÜ τις εξελßξεις, üμως δε μετÜνιωσε ποτÝ που Ýζησε στην ΕλλÜδα. Οταν μετακüμισαν εδþ με τη Τζüαν, εßχαν Þδη ταξιδÝψει πολý, στην Ιταλßα, στη Γαλλßα, στην Ισπανßα... Η ΕλλÜδα üμως Þταν πÜντοτε το μÝρος üπου Þθελαν να κατασταλÜξουν
".

   

     Η κρßση μαινüταν Þδη επß δýο χρüνια στην ΕλλÜδα üταν πÝθανε ο ΠÜντι, τον Ιοýνη του 2011.

    "Δε μιλοýσε γι' αυτÞ. ¹τανε πλÝον ηλικιωμÝνος και καταβεβλημÝνος. Δε διÜβαζε πια εφημερßδες και νομßζω πως δεν Þθελε να σκεφτεß πüσο σοβαρÞ Þταν η κρßση. ΠοτÝ üμως δεν εßχε χÜσει τη πßστη του στους Ελληνες. ¹ξερε üτι θα τα βγÜλετε πÝρα, γιατß εßχε ζÞσει την ΕλλÜδα σε δýσκολες περιüδους της ιστορßας της και πÜντοτε τα κατÜφερνε".

     Ο ΠÜτρικ ΜÜικ Λη ΦÝρμορ Ýζησε στην ΕλλÜδα κι Ýγραφε γι’ αυτÞ περισσüτερο απü 40 χρüνια. ΠαρολαυτÜ παρÝμενε αναμφισβÞτητα Βρετανüς. Και μπορεß να μιλοýσε ελληνικÜ γρÞγορα και με Üνεση, αλλÜ διατηροýσε πÜντα μßα ευδιÜκριτη βρετανικÞ προφορÜ. Δε μποροýσε να ζÞσει χωρßς αγγλικü τσÜι, σκοτσÝζικο ουßσκι και τους Times του Λονδßνου. Κι üμως Þταν πιο ευτυχισμÝνος εδþ απü οπουδÞποτε αλλοý.

                 

     Στη παρουσßαση της βιογραφßας του, απü τη Κοýπερ, "ΠÜτρικ Λη ΦÝρμορ Μια περιπÝτεια", Ýνα αληθινÜ ετερüκλητο κοινü με ανθρþπους απü 17 Ýως 97 (τουλÜχιστον) ετþν συγκεντρþθηκε στο Μουσεßο ΜπενÜκη, σε μια βραδιÜ μνÞμης κι ιστορßας ποτισμÝνη με χιοýμορ βρετανικü και πνεýμα ελληνικü, μια βραδιÜ που η γοητευτικÞ ψυχÞ του βρετανοý φÜνηκε να αιωρεßται για λßγο πÜνω απü το κατÜμεστο αμφιθÝατρο. ¢νθρωποι που διψοýσαν να θυμηθοýν τον βρετανü συγγραφÝα και να ξανακοýσουν Þ να ακοýσουνε πρþτη φορÜ ιστορßες απü τα ταξßδια του, üχι μüνο στην ΕλλÜδα, αλλÜ σε μια ταραγμÝνη απü τον Β' Παγκ. Πüλ. Ευρþπη, Üκουσαν τη Κοýπερ να ξεδιπλþνει τη προσωπικüτητα του αγαπημÝνου της ΠÜντι, του δικοý τους κυρ-ΜιχÜλη.

    

    
 Φημιζüτανε για τη καλÞ του φυσικÞ κατÜσταση ακüμα κι üταν κÜπνιζε 4-5 πακÝτα τσιγÜρα τη μÝρα, ωστüσο υπÝφερε κατÜ καιροýς απü προβλÞματα üρασης κι ακοÞς. Προς το τÝλος της ζωÞς του εßχε καρκßνο, αλλÜ γενικÜ Þτανε γυμνασμÝνος και δεßπνησε στο τραπÝζι τη τελευταßα νýχτα της ζωÞς του.
     Τους τελευταßους μÞνες εßχεν επιδεινωθεß η κατÜστασÞ του, μÜλιστα Ýκανε και μια τραχειοτομÞ εδþ στην ΕλλÜδα, αλλÜ καταλαβαßνοντας το τÝλος, θÝλησε να χαιρετÞσει κÜποιους φßλους στην Αγγλßα και να επιστρÝψει να πεθÜνει στη Καρδαμýλη. ¸τσι ξεκßνησε το τελευταßο του ταξßδι αλλÜ τελικÜ αυτü το ταξßδι δεν Ýμελλε να εßχε επιστροφÞ.
     Ο ΠÜτρικ Λη ΦÝρμορ πÝθανε στις 10 Ιοýνη 2011, σε ηλικßα 96 ετþν, μετÜ απü μακρÜ ασθÝνεια και θÜφτηκε στο κοιμητÞρι του ΝτÜμπλντον.
Αξßζει να σημειωθεß πως Üφησε -πλην της γραπτÞς- και το σπßτι του κληρονομια στην ΕλλÜδα, με σκοπü να γßνει μουσεßο.
     KατÜ τη διÜρκεια της πλοýσιας ζωÞς του Ýγαψε τα εξÞς βιβλßα:

   The Traveller's Tree (1950)
   The Violins of Saint-Jacques (1953)
    A Time to Keep Silence (1957), with photographs by Joan Eyres Monsell. This was an early publication from the Queen Anne Press, a company managed by Leigh Fermor's friend Ian Fleming.
    Mani: Travels in the Southern Peloponnese (1958)
    Roumeli: Travels in Northern Greece (1966)
    A Time of Gifts -On Foot to Constantinople: From the Hook of Holland to the Middle Danube (1977, published by John Murray)
    Between the Woods and the Water (1986)
    Three Letters from the Andes (1991)
    Words of Mercury (2003), edited by Artemis Cooper
    Introduction to Into Colditz by Lt Colonel Miles Reid, Michael Russell Publishing Ltd, Wilton (1983). The story of Reid's captivity in Colditz and eventual escape by faking illness so as to qualify for repatriation. Reid had served with Leigh Fermor in Greece and was captured there trying to defend the Corinth Canal bridge in 1941.
    Foreword of Albanian Assignment by Colonel David Smiley, Chatto & Windus, London (1984). The story of SOE in Albania, by a brother in arms of Leigh Fermor, who was later a MI6 agent.
    In Tearing Haste: Letters Between Deborah Devonshire and Patrick Leigh Fermor (2008), edited by Charlotte Mosley. Deborah Cavendish, Duchess of Devonshire, the youngest of the six Mitford sisters, was the wife of the 11th Duke of Devonshire.
   The Broken Road (2013), edited by Artemis Cooper from PLF's unfinished manuscript of the third volume of his account of his walk across Europe in the 1930s.[31]
    Abducting A General – The Kreipe Operation and SOE in Crete (2014)

     Κι εκτüς του τßτλου του ιππüτη, που τονε δÝχτηκε το 2004 ενþ τον εßχε αρνηθεß το 1991 (Knight Bachelor) κÝρδισε και τα εξÞς βραβεßα:

   1950 Heinemann Foundation Prize Literature για το "The Traveller's Tree"
   1978 WH Smith Literary Award για το "Η ΕποχÞ Της ΔωρεÜς".
   1991 εκλÝχτηκε Honorary Fellow of the Royal Society of Literature
   1995 Chevalier, Ordre des Arts et des Lettres
   2004 Lifetime Achievement Award of the British Guild of Travel Writers.
   2007 Η ελλ. κυβÝρνηση τον Ýκανε ΔιοικητÞ του ΤÜγματος Του Φοßνικα.

     ΤÝλος να προσθÝσω πως Ýχει αναγορευτεß επßτιμος δημüτης Ηρακλεßου, Καρδαμýλης και Γυθεßου.

            
            ΥΠ¹ΡΞΕΝ ¸ΤΙ ΤΟ ¢ΡΙΣΤΟΝ ΕΚΕºΝΟ, ΕΛΛΗΝΙΚ¼Σ

      Σχüλιο δικü μου για τον ΜιχÜλη ταπεινü üσο Ýνα ποντικÜκι

     Θα ξεκινÞσω με τα αγαπημÝνα μου μαθηματικÜ: Η στατιστικÞ εßναι μια απλÞ επιστÞμη και στηρßζεται στις πιθανüτητες -τα λÝω απλοúκÜ. Πχ αν ρßξεις Ýνα νüμισμα θαρθει Þ κορþνα Þ γρÜμματα δηλαδÞ 50-50%. Η συνδυασμÝνη πιθανüτητα εßναι πχ το να ρßξεις Ýνα νüμισμα 5 φορÝς και ναρθει 5 φορÝς γρÜμματα. ΔηλαδÞ 1/50χ1/50χ1/50χ1/50χ1/50 και χ 1 υποπολλαπλασιαστÞ που τþρα δε θυμÜμαι καθþς πρÝπει να προσδιοριστεß κι η συνÝχεια με το ßδιο αποτÝλεσμα. ¹δη εßδαμε πüσο δýσκολο γßνεται!
     Τþρα θα επιστρÝψω στο θÝμα μου, κÜνοντας μιαν ερþτηση: Πüσοι Üνθρωποι στον κüσμο, θα παρατοýσανε τη πατρßδα τους, την οικογÝνειÜ τους, τη πιθανÞ τους καρριÝρα και θα πηγαßνανε σ' Ýναν üμορφο τüπο -ναι αλλÜ πλην üμως παντελþς Üγνωστο; Πολλοß τη πατρßδα τους, απαντþ. Πολλοß την οικογÝνειÜ τους, ξαναπαντþ. Πολλοß τη καρριÝρα τους, ξαναπαντþ χÜριν της κουβÝντας. Πüσοι üμως εξ αυτþν και τα 3 μαζß; ΕλÜχιστοι, απαντþ. Και πüσοι εξ αυτþν των πλÝον πολý ελαχßστων, θα ξεκινοýσανε με τα πüδια Ýνα τερÜστιο ταξßδι; Και πüσοι εξ αυτþν θα γρÜφανε τüσον üμορφα για üλη αυτÞ τη περιπÝτεια; Και πüσοι εξ αυτþν θα γινüντουσαν λατρεμÝνοι στη χþρα που διαλÝξανε; Και πüσοι εξ αυτþν θα πολεμοýσανε για κεßνη και θα γßνονταν Þρωες εκεß; Και πüσοι εξ αυτþν θα θÝλανε να πεθÜνουν στα χþματÜ της; Και πüσοι εξ αυτþν θα αφÞνανε και τη περιουσßα τους σε αυτÞ τη χþρα þστε να χρησιμοποιηθεß για κÜποιο καλü σκοπü;
     Τις τελευταßες ερωτÞσεις δε τις απαντþ, γιατß και δακρυσμÝνος γρÜφω, αλλÜ και γιατß δεν Ýχω απαντÞσεις! Δεν Ýχω απαντÞσεις γιατß δε νομßζω να υπÞρχε Ýστω Üλλος Ýνας που να Ýκανε αυτÜ που Ýκανε ο "ΠαντελÞς" μας. Ναι ο "ΠαντελÞς" μας Þταν ο εντελþς Μοναδικüς -με το Μι Κεφαλαßο- πÝρα απü την απλÞ διαφορετικüτητα και μοναδικüτητα που διακατÝχει το ανθρþπινο εßδος.
     Ο κυρ-ΠαντελÞς μας -χωρßς εισαγωγικÜ πλÝον- εßναι ο πατÝρας του Μοναδικοý, ταλαντοýχος Þ üχι σα συγγραφÝας, δε το εξετÜζω αυτü τþρα, Þτανε κÜτι σπανιüτατο κι αξßζει να τιμηθεß. ΦυσικÜ üχι απü ποντικÜκια σαν κι εμÝνα, αλλÜ απü πιο ψηλÜ. Απü Ýνα κρÜτος, μια κυβÝρνηση, μια ακαδημßα αθηνþν -βÜζω με μικρÜ αυτÝς τις λÝξεις γιατß ντρÝπομαι να βÜλω κεφαλαßο προ ενüς τÝτοιου ανθρþπου, στην ßδια παρÜγραφο!
     Αυτü το βιογραφικü πρεπει να μπει σε κÜθε σπßτι. Τα βιβλßα του πρÝπει να κοσμοýνε κÜθε μα κÜθε βιβλιοθÞκη. Κι ας μη τα διαβÜσουμε αν δε μας αρÝσει το διÜβασμα. Προκαλþ, παρακαλþ επιτρÝπω, παραινþ, να "κλÝψετε" αυτü το Üρθρο να το βÜλετε σε δικü σας χþρο Þ στο τοßχο σας κι ας μη πεßτε τις πηγÝς.
     Θα κλεßσω με τη φρÜση που του γρÜψαν οι συμπατριþτες του στη ταφüπλακÜ του, αφοý γρÜψαν αγγλικÜ τα στοιχεßα και τις ημερομηνßες του:

   ΥΠ¹ΡΞΕΝ ¸ΤΙ ΤΟ ¢ΡΙΣΤΟΝ ΕΚΕºΝΟ, ΕΛΛΗΝΙΚ¼Σ

   και θα προσθÝσω ταπεινÜ:

   ΥΠ¹ΡΞΕΝ ¸ΤΙ ΤΟ ¢ΡΙΣΤΟΝ ΕΚΕºΝΟ, ΜΟΝΑΔΙΚ¼Σ!!!

---------------------------------------------------------------

Τη πατρικÞ σου γη αφÞνοντας
γýρεψε ξενικÜ ακρογιÜλια παλικÜρι
καλßτερη μια τýχη σε προσμÝνει εκεß.

Στα ενÜντια μη λιποψυχÜς:
τον απροσπÝλαστο θα συναντÞσεις ºστρο
Τον παγερü βοριÜ και της Κανþπου
το ατÜραχο βασßλειο
Κι üλους που τη γÝννηση θωροýν
του Φοßβου και το γÝρμα
Πιο ξακουστüς που περπατÜ στα πÝρατα,
στα πÝρατα του κüσμου.

               ΤΙΤΟΣ ΠΕΤΡ¿ΝΙΟΣ ¢ΡΜΠΙΤΕΡ

Τη πρþτη αλλÜζω γνþμη και φωνÜζω: "ΦτÜνει,
το δρüμο παßρνω για τη ξενητειÜ".
Μα τß λοιπüν, νυχτοÞμερα θα σβÞνω;
Οι στßχοι μου ανεμπüδιστοι, η ζÞση μου
σα τον αγÝρα λεýτερη, σα τρßστρατο ανοιχτÞ.

                              ΤΖΟΡΤΖ ΧΕΡΜΠΕΡΤ

Τþρα φευγÜτη 'ναι η εποχÞ της δωρεÜς
-αγüρια που μεστþσατε, λιωμÝνα χιüνια,
Üβυσσε, που τα χρüνια θα γιομßσουν.
Τþρα σε στÝρφα γη θα οικοδομÞσουμε
χωρßς στολßδια, ζυγþσαμε τη νýχτα
τη δωδÝκατη, το σýνορο του πüθου.

                                ΛΟΥΙΣ ΜΑΚ ΝΙΣ

------------------------------------------

            Εισαγωγικü ΓρÜμμα στον Ζαν Φßλντινγκ

     (απüσπασμα συνοδευτικÞς επιστολÞς στα χειρüγραφα
            της Πορεßας Στη Κωνσταντινοýπολη
)

   ΑγαπητÝ Ζαν,
     καθþς μüλις κατÜφερα να βÜλω σε τÜξη τις λεπτομÝρειες αυτþν των ταξιδιþν μου, οι μÝρες εκεßνες ξανÜρχονται στη μνÞμη και πολλÜ κατοπινÜ γεγονüτα μοιÜζουν να γßνανε χθες.
     ¸τσι, δυσκολεýομαι να πιστÝψω πως Ýχουνε περÜσει τρεις δεκαετιες απü τη χρονιÜ του '42, üταν πρωτοσμßξαμε στη ΚρÞτη φορþντας κι οι δυο μαýρα κροσσωτÜ κεφαλομÜντιλα, στιβÜλια, κρατþντας χαντζÜρια με λαβÝς απü ασÞμι και φιλντßσι, ζωνÜρια κι αρνßσιες προβιÝς, βουτηγμÝνοι στη μουντζοýρα ως το λαιμü.
     ΚÜμποσες Üλλες συναντÞσεις και περιπÝτειες ακολοýθησαν το πρþτο κεßνο αντÜμωμÜ μας στις πλαγιÝς του üρους ΚÝντρος κι ευτυχþς το εßδος του Üτακτου πολÝμου μας Ýκρυβε μÝσα του μεγÜλα διαστÞματα απραξßας στα καταφýγια των βουνþν: στις ψηλÝς αετοκορφÝς, κÜτω απü σμÞνη αστεριþν Þ χειμωνιÜτικους σταλαγμßτες, ξαπλþναμε ανÜμεσα στα βρÜχια κι αναπολοýσαμε τη ζωÞ μας πριν απü τον πüλεμο.
...
     Η επüμενη κßνηση Þταν κι η πρþτη ελεýθερη πρÜξη της ζωÞς μου κι üπως η τýχη Ýμελλε να αποδεßξει, η πρþτη που εßχε κÜποιο νüημα. ¼σα ακολοýθησαν, που τα ξÝρεις μüνον üπως μÝσες Üκρες στα διηγÞθηκα, προσπÜθησα να τα βÜλω τþρα σε σειρÜ.
     Ελπßζω οι αναφορÝς στη ΚρÞτη να ξυπνÞσουνε στη μνÞμη σου, με την ßδια ζωντÜνια, που ξυπνοýν στη δικÞ μου, τα δÜση των πρßνων, τις σπηλιÝς και τις στÜνες, üπου για πρþτη φορÜ εξομολογηθÞκαμε ο Ýνας στον Üλλο τις περιπÝτειες της πρþτης νιüτης μας.

                                                           Καρδαμýλη 1977


                 

 

 

Web Design: Granma - Web Hosting: Greek Servers