ÐåæÜ

Ðïßçóç-Ìýèéá

Ï Dali & Åãþ

ÈÝáôñï-ÄéÜëïãïé

Äïêßìéá

Ó÷üëéá-Áñèñá

ËáïãñáöéêÜ

ÅíäéáöÝñïíôåò

ÊëáóóéêÜ

Áñ÷áßá Åëë Ãñáìì

ÄéáóêÝäáóç

ÐéíáêïèÞêç

ÅéêáóôéêÜ

Ðáãê. ÈÝáôñï

Ðëçñ-Ó÷ïë-Åðéêïéí.

Öáíôáóôéêü

Åñ. Ëïãïôå÷íßá

Ãëõðô./Áñ÷éô.

ÊëáóóéêÜ ÉÉ

 
 

Áñ÷áßá Åëë Ãñáìì 

ÉÜìâëé÷ïò: Ï Ðõèáãüñåéïò Öéëüóïöïò

 Βιογραφικü

     Ο ΙÜμβλιχος (Iamblichus Chalcidensis) Þτανε Σýρος νεοπλατωνικüς φιλüσοφος, που 'παιξε καθοριστικü ρüλο στη κατεýθυνση που ακολοýθησε η νεþτερη νεοπλατωνικÞ φιλοσοφßα. ¹ταν επßσης βιογρÜφος του Πυθαγüρα και μυστικιστÞς, φιλüσοφος και μαθηματικüς.

¸ζησε σε ταραγμÝνη εποχÞ, μια περßοδο μεγÜλων ζυμþσεων, που Ýνας πολιτισμικüς κýκλος πλησιÜζει στο τÝλος του κι Ýνας νÝος ανοßγει. Τη μεταβατικÞ αυτÞ περßοδο εμφανßζεται το φιλοσοφικü ρεýμα των νεοπλατωνικþν. Με επßκεντρο αρχικÜ την ΑλεξÜνδρεια, οι νεοπλατωνιστÝς εργÜστηκαν με στüχο να συνθÝσουν τις διδασκαλßες του Πυθαγüρα, του ΠλÜτωνα, του ΑριστοτÝλη και των Μυστηρßων σ' Ýνα ενιαßο σýστημα, αναζωογονþντας τη ψυχÞ του ελληνορωμαúκοý κüσμου που 'βλεπε να βυθßζεται γοργÜ στη πνευματικÞ και την ηθικÞ παρακμÞ. Η ανταπüκριση Þταν εντυπωσιακÞ. Σε σýντομο χρονικü διÜστημα η διδασκαλßα τους διαδüθηκε στη Ρþμη κι Üλλες ρωμαúκÝς μητροπüλεις, διαμορφþνοντας 3 ιδιαßτερες σχολÝς: την ΑλεξανδρινÞ, üπου διακρßνονται κυρßως ο Πλωτßνος κι ο Πορφýριος, την ΑθηναúκÞ, με κýριο εκπρüσωπο τον Πρüκλο και τη ΣυριακÞ, με κορυφαßο τον ΙÜμβλιχο.
     Τα βιογραφικÜ του στοιχεßα, ιδιαßτερα για τα χρüνια της νιüτης του, εßναι λιγοστÜ. Γüνος πλοýσιας κι αριστοκρατικÞς οικογÝνειας, γεννÞθηκε γýρω στο 250 μ.Χ. στη Χαλκßδα (σημερινü Qinnesrin) της Κοßλης Συρßας. ΛÝγεται πως η οικογÝνειÜ του καταγüταν απü τους βασιλεßς-ιερεßς της ¸μεσας (σημερινÞ Χομς), πüλη περßφημη για το ναü του συροφοινικικοý θεοý του Þλιου, ΗλιογÜβαλου. Η πüλη Χαλκßς, βρισκüτανε στους πρüποδες του üρους ΛιβÜνου και γι' αυτü λεγüτανε Χαλκßδα η υπü τον Λßβανον. ΑκριβÝστερα, βρισκüταν μεταξý Βηρυττοý και Δαμασκοý, ως επßσης μεταξý Σιδþνος και Ηλιουπüλεως. ΠερÞφανος για την εθνικÞ του καταγωγÞ, αρνÞθηκε να υιοθετÞσει ελληνικü Þ λατινικü üνομα, σýμφωνα με τη συνÞθεια της εποχÞς και διατÞρησε το συριακü Για-μλιχοý, (ο θεüς κυβερνÜ) δεßχνωντας τÜση διατÞρησης των πατρþων παραδüσεων. ΑρχικÜ μελÝτησε το νεοπλατωνισμü κοντÜ στον Ανατüλιο τον περιπατητικü, Ýναν απü τους πρþτους μαθητÝς του Πορφýριου και κατüπιν δßπλα στον ßδιο τον Πορφýριο, τον κορυφαßο μαθητÞ του Πλωτßνου, πιθανüτατα στη Ρþμη και τον διαδÝχτηκε στην ηγεσßα της ΝεοπλατωνικÞς ΣχολÞς. Νωρßτερα üμως εßχε ιδρýσει δικÞ του σχολÞ στη Συρßα, üπου η φÞμη του προσεßλκυσε πλÞθος μαθητÝς απ' üλες τις ανατολικÝς επαρχßες της ΡωμαúκÞς Αυτοκρατορßας.



     Στη σχολÞ του δεν περιορßστηκε στο να επαναλαμβÜνει απλþς τις διδασκαλßες των προκατüχων του. ΕπεξεργÜστηκε και συστηματοποßησε τον νεοπλατωνισμü του Πλωτßνου, Ýργο üπου θεωρεßται ο 1ος σχολαστικüς φιλüσοφος στην ιστορßα. Κυρßως, üμως, εμπλοýτισε το διανοητικü αυτü σýστημα με πληθþρα στοιχεßων απ' τα μεσογειακÜ μυστÞρια. ΚοντÜ, δηλαδÞ, στη πλωτινικÞ θεωρßα εισÜγει τη θεουργßα, τη "περß των θεßων πρÜξη" (σε αντιδιαστολÞ με τη θεολογßα, τον "περß των θεßων λüγο"). Σκοπüς του Ýργου του Þταν η ενοποßηση των θρησκευτικþν και φιλοσοφικþν ιδεþν του αρχαßου ελληνορρωμαúκοý κüσμου σ' ενιαßο σýστημα εσωτερικÞς ανÜπτυξης. Γι' αυτüν το ζητοýμενο της φιλοσοφικÞς αναζÞτησης δεν εßναι η γνþση, η στεßρα διανοητικÞ ενασχüληση, αλλÜ η "Θεοκρασßα", η Ýνωση με το θεßο ¸να, την ýψιστη ΔημιουργικÞ ΜονÜδα. Η μελÝτη κι ο στοχασμüς γýρω απü τις ανþτερες αλÞθειες, αγαπημÝνες ασχολßες των φιλοσüφων, εßναι σημαντικÜ για τη καλλιÝργεια και τον ορθü προσανατολισμü της ψυχÞς. Απü μüνα τους üμως δεν αρκοýν να ανυψþσουν τον Üνθρωπο στα επßπεδα του πνεýματος, καθþς παραμÝνουνε στο επßπεδο της καθημερινÞς συνεßδησης. "Η θεουργικÞ Ýνωση επιτυγχÜνεται μüνο με τη τελειωτικÞ λειτουργßα των ανεßπωτων πρÜξεων που εκτελοýνται ορθÜ, πρÜξεων που υπερβαßνουνε κÜθε νüηση και με τη δýναμη των Üφατων συμβüλων, που εßναι νοητÜ μüνο στους θεοýς", γρÜφει στο Περß των Αιγυπτßων Μυστηρßων. ΑυτÝς οι πρÜξεις και τα σýμβολα επιτρÝπουνε στον Üνθρωπο να υπερβεß τα üρια του συγκεκριμÝνου νου, της περιορισμÝνης λογικÞς σκÝψης, και να 'ρθει σ' Üμεση επαφÞ με το θεßο.
     Σýμφωνα με τον ΕυνÜπιο, που παραθÝτει τη βιογραφßα του στο Βßοι Σοφιστþν, ο ΙÜμβλιχος αφιÝρωνε πολý χρüνο στους πολυÜριθμους μαθητÝς του. "Ενþ Ýπιναν το κρασß τους, συνÞθιζε να γοητεýει τους συνδαιτυμüνες με τα λεγüμενÜ του και να τους γεμßζει σαν με νÝκταρ. Κι εκεßνοι δεν Ýπαυαν στιγμÞ να αποζητοýνε τοýτη την ευχαρßστηση και δεν τη χüρταιναν ποτÝ, Ýτσι που δεν τον Üφηναν ποτÝ σε ησυχßα". Παρ' üλ' αυτÜ, περιστασιακÜ τελοýσε ορισμÝνες τελετουργßες, ξÝχωρα απü τους φßλους και μαθητÝς του, üταν λÜτρευε το Θεßο Ον. Σýντομα, üμως, διαπßστωσε üτι η τακτικÞ αυτÞ Ýδινε λαβÞ σε παρÜξενα σχüλια καθþς οι μαθητÝς του, "ανÝθεσαν στον ευφραδÝστερο απ' αυτοýς να τους εκπροσωπÞσει, ρωτþντας, -ΔÜσκαλε, πολυεμπνευσμÝνε, γιατß απομονþνεσαι Ýτσι, αντß να μοιρÜζεσαι μαζß μας την εξαßσια σοφßα σου; Εν τοýτοις Ýφτασαν σε μας φÞμες απü τους δοýλους σου πως üταν προσεýχεσαι στους θεοýς ανυψþνεσαι απü τη γη πÜνω απü δÝκα πÞχες ψηλÜ, πως το σþμα και τα ροýχα σου αλλÜζουν παßρνοντας μια üμορφη χρυσÞ απüχρωση και πως üταν τελειþνεις τη προσευχÞ, το σþμα σου γßνεται üπως Þταν πριν, ξαναγυρßζεις στη γη και συναναστρÝφεσαι μαζß μας". Ο ΙÜμβλιχος, που δε συνÞθιζε να γελÜ, γÝλασε ακοýγοντας αυτÜ τα λüγια. ΑπÜντησε δε ως εξÞς: "Εκεßνος που σας παραπλÜνησε Ýτσι, Þτανε πνευματþδης, τα γεγονüτα üμως εßναι διαφορετικÜ. Ωστüσο, απü δþ κι εμπρüς θα 'στε παρüντες σε üλα üσα γßνονται". Δεν εßναι ßσως δýσκολο να καταλÜβει κανεßς πþς γεννιοýνται τÝτοιες φÞμες γýρω απü Ýνα σεβαστü δÜσκαλο που δßδασκε τη συνειδησιακÞ ανýψωση απü τα χαμηλüτερα στα υψηλüτερα επßπεδα της ýπαρξης.



     Ο ΕυνÜπιος αναφÝρει κι Ýνα Üλλο, ακüμη πιο εντυπωσιακü περιστατικü. Ο ΙÜμβλιχος συνÞθιζε να πηγαßνει το καλοκαßρι με τους μαθητÝς του στα ΓÜδαρα, πüλη φημισμÝνη για τα θερμÜ λουτρÜ της. Οι μαθητÝς τονε παρακαλοýσαν απü καιρü να τους δεßξει τις δυνÜμεις του μα κεßνος αρνιüτανε πÜντα, þσπου μια μÝρα στα λουτρÜ ενÝδωσε χαμογελþντας. ΥπÞρχανε δýο θερμÝς πηγÝς, μικρüτερες αλλÜ πιο üμορφες απü τις Üλλες. Ο δÜσκαλος Ýστειλε τους μαθητÝς να ρωτÞσουνε τους ντüπιους πως τις ονüμαζαν παλιüτερα. Σýντομα του απαντÞσανε πως η μßα ονομαζüταν ¸ρως κι η διπλανÞ ΑντÝρως. ΑμÝσως Üγγιξε το νερü με το χÝρι του (Ýτυχε να κÜθεται στην Üκρη της πηγÞς) και προφÝροντας μια σýντομη επßκληση κÜλεσε απü τα βÜθη της πηγÞς Ýνα νεαρü αγüρι. Εßχε λευκü δÝρμα, μÝτριο ανÜστημα, χρυσÜ μαλλιÜ κι η πλÜτη και το στÞθος του λÜμπανε. ¸μοιαζε με κÜποιον που μüλις εßχε κÜνει το λουτρü του. Οι μαθητÝς Ýμειναν Ýκθαμβοι, αλλÜ ο ΙÜμβλιχος τους εßπε, να πÜνε στη διπλανÞ πηγÞ και τους οδÞγησε 'κεß σκεπτικüς. ¾στερα επανÝλαβε τα ßδια ακριβþς με πριν και κÜλεσε Ýναν Üλλο ¸ρωτα, üμοιο σ' üλα με το πρþτο, μ' εξαßρεση τα μαλλιÜ που Þτανε πιο σκουρüχρωμα και πÝφτανε σε χαλαρÝς μποýκλες στο φως του Þλιου. Τα δυο αγüρια αγκαλιÜσανε τον ΙÜμβλιχο και σφßχτηκαν πÜνω του σαν 'τανε πραγματικüς πατÝρας τους. ¸πειτα ξαναγýρισε το καθÝνα στον τüπο του κι Ýφυγε να κÜνει το λουτρü του, μες στο σεβασμü των μαθητþν του. ΜετÜ απ' αυτü, οι μαθητÝς του πÜψανε να του ζητÜνε Üλλες αποδεßξεις και πßστευαν ü,τι τους Ýκανε χÜρη με τις αποδεßξεις που τους αποκαλýφτηκαν, μÝνοντας προσκολλημÝνοι κοντÜ του σαν αδιÜσπαστη αλυσßδα.

     Δεν εßναι γνωστü πüτε Þ πþς ακριβþς πÝθανε. Πιθανþς Ýφυγε απü τη ζωÞ γýρω στο 330, λßγο μετÜ την Α' ΟικουμενικÞ Σýνοδο και λßγο πριν ο χριστιανισμüς γßνει η επßσημη θρησκεßα της ΡωμαúκÞς Αυτοκρατορßας. Απü τους πολυπληθεßς μαθητÝς του ξεχωρßζουν ο Σþπατρος ο Απαμεýς κι ο ΑιδÝσιος, που τον διαδÝχτηκε στη διεýθυνση της συριακÞς σχολÞς, καθþς κι ο μαθητÞς του ΑιδÝσιου, ΜÜξιμος ο ΕφÝσιος, δÜσκαλος του αυτοκρÜτορα Ιουλιανοý. Ο επιφανÝστερος, üμως, συνεχιστÞς του εßναι ο Πρüκλος, διÜδοχος της αθηναúκÞς σχολÞς. ΒαθιÜ επηρεασμÝνα απü τη διδασκαλßα του ΙÜμβλιχου εßναι και τα Ýργα του λεγüμενου ψευδο-Διονýσιου που Üσκησαν μεγÜλη επιρροÞ στη μεσαιωνικÞ χριστιανικÞ σκÝψη.
     Η διδασκαλßα του ΙÜμβλιχου θεμελιþνεται πÜνω στην αρχÞ "τα πÜντα εßναι μες στα πÜντα, αλλÜ σε καθÝνα σýμφωνα με τη φýση του" και στο ερμητικü αξßωμα «üπως επÜνω, Ýτσι κÜτω», δηλαδÞ στο αντικαθρÝφτισμα των πανομοιüτυπων δομþν του Μακρüκοσμου στον Μικρüκοσμο. Τα "Üφατα σýμβολα, που εßναι νοητÜ μüνο στους θεοýς" εßν' οι αριθμοß, που αποκαλýπτουνε και περιÝχουνε το κλειδß για τη κατανüηση του Σýμπαντος. Η αριθμολογßα των πυθαγορεßων εßναι ουσιαστικü μÝρος της διδασκαλßας του ΙÜμβλιχου, που την επεξεργÜστηκε και τη συστηματοποßησε, χαρτογραφþντας με λεπτομÝρεια την εκδÞλωση του δημιουργημÝνου κüσμου, μες απü διαδοχικÜ επßπεδα, απü το ¸να στα ΠολλÜ.



     Ο ηθικüς βßος θεωρεßται εξßσου σημαντικüς με τη καλλιÝργεια της ψυχÞς και δεν απορρßπτει τον υλικü κüσμο, οýτε το φυσικü σþμα. Για κεßνον το πνεýμα, η ψυχÞ, το σþμα κι η ýλη εßναι μια αδιαßρετη αλληλουχßα, βαθμιαßες συμπυκνþσεις της εκδÞλωσης απü την "Üρρητον ΑρχÞν" μÝχρι το φυσικü κüσμο. Γι' αυτü η ηθικÞ στÜση κι η εσωτερικÞ ποιüτητα, η συνειδησιακÞ κατÜσταση, του ατüμου εßναι ουσιαστικü να εναρμονßζονται με τους συμπαντικοýς νüμους. Ο ßδιος, κÝρδισε με τον εγκρατÞ κι ισορροπημÝνο τρüπο ζωÞς του το προσωνýμιο του δßκαιου, ενþ οι μαθητÝς του τον αποκαλοýσανε θεßο και του απÝδιδαν υπερφυσικÝς δυνÜμεις.
     Χωρßς να αντιτßθεται ουσιωδþς στο συνεπÝς μεταφυσικü και σωτηριολογικü σýστημα του Πλωτßνου, απÝρριψε τη νοητικÞ φιλοσοφικÞ Üσκηση σαν οδü Ýκστασης κι Ýδωσε αντιθÝτως Ýμφαση στη θεουργßα ως μÝσο λýτρωσης της ψυχÞς απü τα δεσμÜ της ýλης. Για τον ΙÜμβλιχο η θεουργßα αποτελεß αναγκαßα επιλογÞ καθþς εξαναγκÜζει τους θεοýς, κατþτερες, κερματισμÝνες üψεις του πλωτινικοý Ενüς, να ανυψþσουν τη καθαρÞ ψυχÞ απü το φυσικü κüσμο προς τη πηγÞ της, το νοητικü κüσμο των ιδεþν, μÝσω αδιÜσπαστης οντολογικÞς αλυσßδας υπερφυσικþν πλασμÜτων: δαßμονες, Þρωες, Üγγελοι, αρχÜγγελοι και, τελικþς, οι ßδιοι οι θεοß, που πÜνω τους τοποθετεßται μüνο το Εν, η απüλυτη ενüτητα κι αυτÜρκης αιτßα των πÜντων κατÜ τον Πλωτßνο. Ο ΙÜμβλιχος ωστüσο Ýθεσε την Üρρητον ΑρχÞν του πÜνω ακüμα κι απü το Εν, ενþ με τη διδασκαλßα του περß του λυτρωτικοý φιλοσοφικοý ρüλου της δημοφιλοýς θεουργßας διεýρυνε σημαντικÜ την επιρροÞ του νεοπλατωνισμοý και το πλÞθος των ενδιαφερομÝνων γι' αυτüν.
     Απü τη ΧαλδαúκÞ Θεολογßα του ΙÜμβλιχου διασþθηκαν 6 βιβλßα: Περß του πυθαγορικοý βßου, Προτρεπτικüς επß φιλοσοφßαν, Περß της κοινÞς μαθηματικÞς, Περß της ΝικομÜχου Γερασηνοý ΑριθμητικÞς ΕισαγωγÞς,(τα 4 τελευταßα αποτελοýσαν τα πρþτα βιβλßα μιας δεκÜτομης ευρýτερης σýνθεσης Περὶ τῆς πυθαγορεßου αἱρÝσεως που κατÜ τα Üλλα χÜθηκε ). Τα θεολογοýμενα αριθμητικÜ και το Περß των Αιγυπτßων Μυστηρßων. Επßσης, εκτεταμÝνα αποσπÜσματα απü το Περß ΨυχÞς, απü το Επιστολαß προς Μακεδüνιον και Σþπατρον, Περß ειμαρμÝνης κι απü το Προς ΔÝξιππον και Σþπατρον το Περß διαλεκτικÞς, σþζονται στο Ανθολüγιον του Στοβαßου. Ο βυζαντινüς συμπιλητÞς ΙωÜννης Στοβαßος Ýχει διασþσει σημαντικÜ αποσπÜσματα απü διÜφορες επιστολÝς του, καθþς κι απü τη πραγματεßα του Περß ψυχÞς -üπου απηχεßται Üλλωστε και στο Yπüμνημα του Σιμπλßκιου / Πρισκιανοý στο Περß ψυχÞς του ΑριστοτÝλη.


     ΥπÞρξεν ο σημαντικüτερος, μετÜ τον Πλωτßνο, εκπρüσωπος του αρχαßου νεοπλατωνισμοý και πρþτος υπερασπιστÞς των τελετουργικþν μεθüδων Ýνωσης με το θεßον. Η επιρροÞ του υπÞρξε αποφασιστικÞ για την εξÝλιξη της πλατωνικÞς φιλοσοφßας απü τον 4ο αι. μÝχρι και την ΑναγÝννηση. Τα πενιχρÜ στοιχεßα που γνωρßζουμε για τη ζωÞ του βασßζονται στις σχετικÜ αναξιüπιστες μαρτυρßες του ΕυνÜπιου (Βßοι φιλοσüφων και σοφιστþν 5ο βιβλßο) που προÝρχονται απü τη προφορικÞ παρÜδοση των μαθητþν του. ΒÝβαιον εßναι üτι μετÜ τις σπουδÝς του εγκαταστÜθηκε στην ΑπÜμεια της Συρßας, πüλη καταγωγÞς του νεοπυθαγüρειου ΝουμÞνιου που διÝθετε φιλοσοφικÞ παρÜδοση ενüς και πλÝον αιþνα, üπου ßδρυσε τη δικÞ του σχολÞ.
     Ο ΙÜμβλιχος συνÝγραψε Ýνα εκτενÝστατο υπüμνημα στα ΧαλδαúκÜ (σε τουλÜχιστον 28 βιβλßα), υπομνÞματα σε πλατωνικοýς διαλüγους (ΑλκιβιÜδη Ι, Φαßδωνα, ΣοφιστÞ, Φαßδρο, Φßληβο, Τßμαιο, Παρμενßδη) κι αριστοτελικÜ συγγρÜμματα (Κατηγορßες, Περß ερμηνεßας, ΑναλυτικÜ πρüτερα, Περß ουρανοý) καθþς και συστηματικÜ Ýργα (Περß θεþν, Περß αγαλμÜτων, κ.λπ.). Πλην αποσπασμÜτων που διασþζουν μεταγενÝστεροι φιλüσοφοι και συμπιλητÝς, üλα αυτÜ τα Ýργα Ýχουν σÞμερα χαθεß.
     Ο τßτλος του σημαντικüτερου σωζüμενου φιλοσοφικοý συγγρÜμματος του ΙÜμβλιχου (De mysteriis aegyptiorum = Περß των αιγυπτßων μυστηρßων) δüθηκε στην ΑναγÝννηση απü τον Marsilio Ficino κι εßναι παραπλανητικüς. Στο Ýργο αυτü, αναφÝρεται μüνο περιστασιακÜ σε μυστηριακÝς τελετÝς (αιγυπτιακÝς Þ Üλλες), καθþς στüχος του εßναι η θεωρητικÞ υπερÜσπιση του συνüλου των θρησκευτικþν τελετουργιþν της αρχαιüτητας. Πρüκειται για το μοναδικü σýγγραμμα φιλοσοφßας της θρησκεßας που διασþζεται απü την ελληνορωμαúκÞ αρχαιüτητα -κι Þταν μÜλλον το πρþτο. Το Περß των αιγυπτßων μυστηρßων εßναι η απÜντηση που δßνει στις ερωτÞσεις που ο δÜσκαλüς του Πορφýριος απηýθυνε επιστολικÜ σε Ýναν αιγýπτιο ιερÝα ονüματι Ανεβü. Ο συγγραφÝας υιοθετεß το προσωπεßο του ΑβÜμμωνος, ενüς ανþτερου απü τον Ανεβü αιγýπτιου ιερÝα, προκειμÝνου ν' αναιρÝσει τις αμφιβολßες του Πορφýριου σχετικÜ με τη σημασßα των θρησκευτικþν τελετουργιþν. Στüχος του Ýργου εßναι να φανεß πως η ποθητÞ λýτρωση της ανθρþπινης ψυχÞς δεν μπορεß να επÝλθει με θεωρητικÞ μüνον ενατÝνιση και γνþση, üπως στον Πλωτßνο , αλλÜ χρειÜζεται αναγκαστικÜ τη συνδρομÞ της θεßας χÜριτος, που παρÝχεται μÝσω της ενεργοý συμμετοχÞς του ενδιαφερομÝνου σε ιερÝς τελετÝς. Ο ΙÜμβλιχος εßναι ξεκÜθαρος (Μυστ. 2.11, 96-97):

   "Δεν εßναι η σκÝψη που ενþνει τους θεουργοýς με τους θεοýς, γιατß τüτε τß θα εμπüδιζε üσους φιλοσοφοýν θεωρητικÜ να απολαμβÜνουν τη θεουργικÞ Ýνωση με τους θεοýς; Η αλÞθεια üμως δεν εßναι Ýτσι: την θεουργικÞ Ýνωση την παρÝχει η τÝλεση των Üρρητων ιεροπραξιþν που λειτουργοýν με θαυμαστü τρüπο πÝρα απü κÜθε ανθρþπινη κατανüηση καθþς και η δýναμη των ανÝκφραστων συμβüλων που κατανοοýνται μüνον απü τους θεοýς".



     Ο üρος θεουργßα (θεüς+ἔργον), Ýνας τεχνικüς νεολογισμüς της ýστερης αρχαιüτητας συνδεüμενος στενÜ με τα ΧαλδαúκÜ λüγια, δημιουργÞθηκε σε αντιδιαστολÞ προς τον παλαιü üρο θεολογßα (θεüς+λüγος). ΚυριολεκτικÜ, θεουργßα εßναι το "το Ýργο που επιτελοýν οι Üνθρωποι επß των θεþν" (Þ, εναλλακτικÜ, "το Ýργο που επιτελοýν οι θεοß"). Ο üρος αναφερüταν ειδικÜ στις μαγικÝς πρακτικÝς που απþτερο στüχο εßχανε την Ýνωση της ανθρþπινης ψυχÞς με Ýνα θεü αλλÜ μποροýσε επßσης, üπως συμβαßνει στον ΙÜμβλιχο, να περιλαμβÜνει το σýνολο των παραδοσιακþν τρüπων λατρεßας (θυσßες, πομπÝς, μαντεßα κλπ.). Κεντρικü ρüλο στις θεουργικÝς τελετουργßες Ýπαιζαν τα σýμβολα Þ συνθÞματα, υλικÜ αντικεßμενα που θεωροýνταν üτι διαθÝτουν ιδιαßτερες δυνÜμεις þστε να προκαλοýν θαυματουργικÜ αποτελÝσματα (εμψυχþσεις αγαλμÜτων, αισθητÝς φανερþσεις θεþν και δαιμüνων, τηλεκßνηση κλπ.). Θεουργüς Þταν ο γνþστης και χρÞστης üλων αυτþν των ιερþν πρακτικþν και συμβüλων. Η γνþση που διÝθετε ονομαζüταν επßσης, εκτüς απü θεουργßα, ἱερατικÞ (ενν. ἐπιστÞμη Þ τÝχνη) και βασιζüτανε στη φυσικÞ διασýνδεση κι αλληλεπßδραση των μερþν του σýμπαντος που εßναι γνωστÞ με τον στωικü üρο συμπÜθεια. ΚατÜ τον ΙÜμβλιχο, η τÝλεση των παραδοσιακþν ιεροπραξιþν δεν εξαναγκÜζει τους θεοýς σε δρÜση, οýτε τους καθιστÜ δÝσμιους της ανθρþπινης βοýλησης: οι θεοß συντονßζονται ελεýθερα με τα δρþμενα στον υλικü κüσμο κι αποφασßζουν αυτεξουσßως να παρÜσχουν βοÞθεια στην εγγενÞ ανθρþπινη Ýλλειψη. Οι κανüνες, Üλλωστε, τÝλεσης των θεουργικþν πρÜξεων Ýχουν, κατÜ τον ΙÜμβλιχο, οριστεß απü τους ßδιους τους θεοýς ανÜλογα με τις ιδιαιτερüτητες των διαφüρων λαþν.
     Ο ΙÜμβλιχος απορρßπτει οποιονδÞποτε νεωτερισμü σε θÝματα θρησκευτικüτητας. Θεωρεß, μÜλιστα, üτι η σχÝση ανÜμεσα στο σημαßνον και το σημαινüμενο, εßτε πρüκειται για τις λÝξεις μιας ανθρþπινης γλþσσας εßτε για τους üρους ενüς ιεροý συμβολικοý συστÞματος, δεν εßναι προúüν ανθρþπινης σýμβασης αλλÜ σχÝση φυσικÞ. ΚατÜ συνÝπεια υποστηρßζει üτι στις θεουργικÝς τελετÝς, ακüμα και τα πιο ακατανüητα ονüματα (τα λεγüμενα βÜρβαρα ονüματα) Þ σýμβολα οφεßλουν να διατηροýνται αναλλοßωτα αφοý διαθÝτουν εσωτερικÝς συνÜφειες με τα υπεραισθητÜ üντα στα οποßα αναφÝρονται και τα κινητοποιοýν. Οι ενστÜσεις του ορθολογιστÞ Πορφýριου οφεßλονταν στη δυσκολßα να αποδεχτεß τελετουργικÝς μεθüδους λýτρωσης που λειτουργοýν πÝρα απü τα üρια του ανθρþπινου λüγου. Αν κι ακολοýθησε το τρισυπüστατο σχÞμα μεταφυσικÞς δομÞς της πραγματικüτητας (Εν, Νους, ΨυχÞ) που εßχε εγκαινιÜσει ο Πλωτßνος, ο ΙÜμβλιχος εισÞγαγε ορισμÝνες καινοτüμες διακρßσεις:

 α). ΠροκειμÝνου να καταστÞσει την πρþτιστη αρχÞ του κüσμου εντελþς υπερβατικÞ και ασýνδετη με ο,τιδÞποτε παρÜγεται απü αυτÞν, ο ΙÜμβλιχος διÝκρινε το ἀμÝθεκτον πρþτο Εν απü Ýνα δεýτερο Εν που γεννÜ την τριÜδα "μονÜς-πÝρας-Üπειρο" απü την οποßα, üταν ενοποιεßται γεννþντας το ἡνωμÝνον, παρÜγεται ο Νους.

 β). Επßσης, Þταν μÜλλον ο πρþτος που μßλησε για ἑνÜδες, τεχνικü üρο του μεταγενÝστερου νεοπλατωνισμοý που αναφÝρεται στις θεúκÝς, εντελþς απλÝς μονÜδες οι οποßες γεννþνται απü το ἡνωμÝνον, προúüν του (δευτÝρου) Ενüς, χωρßς τη διαμεσολÜβηση του Νου, και λειτουργοýν ως οι υπερνοητÝς ρßζες των πλατωνικþν Ιδεþν. Οι παραδοσιακοß θεοß βρÞκαν Ýτσι θÝση μÝσα στο πολυεπßπεδο σýστημα του ΙÜμβλιχου και η διÜσταση φιλοσοφßας και θρησκεßας Ýτεινε να γεφυρωθεß ολοσχερþς.

 γ). Ακüμη και το τρßπτυχο "ον-ζωÞ-νους" που βρßσκουμε σε μεταγενÝστερα νεοπλατωνικÜ κεßμενα Ýλκει τη καταγωγÞ του απü τη φιλοσοφßα του ΙÜμβλιχου.

 δ). Ακολουθþντας Ýως τις ακραßες τους συνÝπειες τις αρχÝς της πληρüτητας και συνÝχειας του σýμπαντος, ο ΙÜμβλιχος εισÞγαγε ενδιÜμεσα επßπεδα πραγματικüτητας που επÝτρεπαν τη διαμεσολÜβηση μεταξý των Üκρων (π.χ. το νοερü-νοητü επßπεδο τοποθετÞθηκε ως μεσÜζον ανÜμεσα στην ανþτερη/νοητÞ και την κατþτερη/νοερÞ βαθμßδα) και Ýτσι ολüκληρη η μεταφυσικÞ δομÞ του σýμπαντος, ιδßως του νοητοý, παρουσιÜστηκε ως τριαδικÞ.

 ε). Στο ßδιο πλαßσιο, ο ΙÜμβλιχος αποδÝχτηκε μια ιεραρχημÝνη σειρÜ üντων κατþτερων απü τους θεοýς αλλÜ ανþτερων απü τις ψυχÝς, τα λεγüμενα κρεßττονα γÝνη: αρχαγγÝλους, αγγÝλους, δαßμονες, Þρωες, Üρχοντες.


     ΠÝρα απü τις μεταφυσικÝς διακρßσεις, ιδιαßτερο ενδιαφÝρον Ýχει κι η περß ψυχÞς διδασκαλßα του, που σþζεται αποσπασματικÜ απü τον ΙωÜννη Στοβαßο (6ος αι.). Ο ΙÜμβλιχος υποστÞριξε, αντßθετα με τον Πλωτßνο, πως ολüκληρη η ανθρþπινη ψυχÞ κι üχι μüνο το Üλογο μÝρος της κατÝρχεται απü τον νοητü χþρο κι ενþνεται με το σþμα, με αποτÝλεσμα η φýση της ψυχÞς να εßναι ουσιωδþς διπλÞ (αθÜνατη και θνητÞ ταυτοχρüνως) και οι λειτουργßες της εγγενþς αντιφατικÝς. ΑυτÞ η εγγενÞς διττüτητα κι αντιφατικüτητα της ανθρþπινης ψυχÞς επιβÜλλει, κατÜ τον ΙÜμβλιχο, την Üνωθεν συνδρομÞ των θεþν προκειμÝνου να επιτευχθεß λýτρωση απü τον κüσμο της γÝνεσης και της φθορÜς. Επßσης, καθüρισε, σε αδρÝς γραμμÝς, την ιεραρχßα των αρετþν που βρßσκομαι σε üλους σχεδüν τους μεταγενÝστερους νεοπλατωνικοýς. Η πλÞρης σειρÜ περιλαμβÜνει επτÜ εßδη: φυσικÝς, ηθικÝς, πολιτικÝς, καθαρτικÝς, θεωρητικÝς, παραδειγματικÝς και θεουργικÝς αρετÝς. Θεþρησε üτι κÜθε πλατωνικüς διÜλογος Ýχει Ýναν βασικü σκοπü και στüχο του ερμηνευτÞ/υπομνηματιστÞ εßναι να τον αναδεßξει στους αναγνþστες/ακροατÝς του. Επßσης, καθüρισε τη σειρÜ με την οποßα πρÝπει να διδÜσκονται οι διÜλογοι του ΠλÜτωνα με βÜση τον βαθμü δυσκολßας τους (απü τον απλοýστερο στον πιο δυσνüητο) και εγκαινßασε Ýτσι το νεοπλατωνικü πρüγραμμα σπουδþν που ακολουθÞθηκε, στον 5ο και 6ο αι., στις φιλοσοφικÝς σχολÝς της ΑθÞνας και της ΑλεξÜνδρειας .
     Στις καινοτομßες του πρÝπει ν' αναφερθεß η αποδοχÞ των Χαλδαúκþν λογßων ως θεüπνευστων ιερþν γραφþν ανþτερων σε αυθεντßα κι απü τους πλατωνικοýς διαλüγους, καθþς κι η αναγνþριση διÜφορων ψευδοπυθαγüρειων Ýργων ως αυθεντικþν συγγραμμÜτων σημαντικþν πυθαγορεßων (Τßμαιου Λοκροý, Αρχýτα, κ.λπ.) απü τα οποßα Üντλησαν, υποτßθεται τα βασικÜ δüγματÜ τους, ο ΠλÜτων κι ο ΑριστοτÝλης.
     Ο ΙÜμβλιχος Þταν ο πρþτος φιλüσοφος που θÝλησε να θεμελιþσει την παραδοσιακÞ θρησκευτικüτητα σε μεταφυσικÝς βÜσεις. Στις ΕννεÜδες του Πλωτßνου δε βρßσκουμε, εκτüς απü περιστασιακÝς αναφορÝς, τßποτε αντßστοιχο. Η μÝριμνα αυτÞ, σε συνδυασμü με τις λεπτοφυεßς λογικÝς διακρßσεις που εισÞγαγε στη μεταφυσικÞ, χÜρισε στον ΙÜμβλιχο το επßθετο θεῖος, αποκλειστικüν ως τüτε χαρακτηρισμü του ßδιου του ΠλÜτωνα. Η βραχýβια και τελικÜ αποτυχημÝνη προσπÜθεια δημιουργßας μιας ‘εθνικÞς’ εκκλησßας απü τον αυτοκρÜτορα Ιουλιανü βασßστηκε σε μια εκλαúκευμÝνη εκδοχÞ της ιαμβλßχειας φιλοσοφßας, ενþ κι οι βασικοß εκπρüσωποι της μεταγενÝστερης νεοπλατωνικÞς σχολÞς των Αθηνþν (Συριανüς, Πρüκλος & ΔαμÜσκιος) επηρεÜστηκαν καßρια απü τη σκÝψη του. Απü ιστορικÞς απüψεως, η σημαντικüτερη, μαζß με την υπερÜσπιση της θεουργßας, καινοτομßα του ΙÜμβλιχου Þταν η αποδοχÞ των Χαλδαúκþν λογßων ως των ιερþν γραφþν του πλατωνισμοý. Η εκδοχÞ του πλατωνισμοý που γινüταν αποδεκτÞ ως και την ΑναγÝννηση Þταν ουσιαστικÜ ιαμβλßχεια.



     Ο ΙÜμβλιχος πιστεýει ακρÜδαντα στη δýναμη της ιεροπραξßας. Η βοÞθεια του θεοý εßναι καταλυτικÞ για την ανÝλιξη του ανθρþπου. Θεωροýσε üτι οι διÜφοροι τρüποι λατρεßας στις ιερουργßες εξαγνßζουν το θεßο κομμÜτι που βρßσκεται Þδη μÝσα μας και μας απελευθερþνει απü τα αμαρτÞματα μας, καθιστþντας μας με αυτüν τον τρüπο φιλικοýς προς τις ανþτερες φýσεις. Οι θεοß λοιπüν συσχετßζονται μüνο με αγαθοýς ανθρþπους που εßναι εξαγνισμÝνοι διÜ της ιερατικÞς τÝχνης, προστατεýοντας τους συγχρüνως απü τα πÜθη και κÜθε εßδους δεινþν. Τα θεολογοýμενα της αριθμητικÞς εßναι Ýργο με το οποßο θÝλησε να ξαναδþσει Ýμφαση στην αριθμολογßα του Πυθαγüρα και σχεδüν θεοποßησε τους αριθμοýς καθþς τους θεωροýσε τη ψυχÞ του κüσμου.
     Πßστευε στην ýπαρξη 3 κüσμων: του ορατοý (Þ αισθητοý) που εßναι ο κατþτερος, του νοεροý που θεωρεßται ο ενδιÜμεσος κüσμος και του νοητοý ο οποßος εßναι ο ανþτερος. Σýμφωνα λοιπüν με αυτüν τον διαχωρισμü υπÜρχουν ξεχωριστοß τýποι θυσιþν που αφοροýν τα διÜφορα εßδη που ζουν στον κÜθε κüσμο. ¼πως εßναι φυσικü αναφÝρει την ýπαρξη πολλþν ενδιÜμεσων üντων μεταξý του Ενüς και του κüσμου. ΥπÜρχουν ουρÜνιοι, υπερουρÜνιοι, φυσικοß, αÝριοι, υδÜτινοι θεοß, δαßμονες, Þρωες και Üχραντες- αμüλυντες ψυχÝς. ¼λα τα πρÜγματα εßναι γεμÜτα απü αυτοýς και üπως ακριβþς οι ακτßνες του ηλßου αγγßζουν τα πÜντα εξωτερικÜ , με τον ßδιο ακριβþς τρüπο κι οι θεοß φωτßζουν οτιδÞποτε μετÝχει σε αυτοýς με κÜποιο τρüπο. ¸τσι κÜποια μÝρη , αγÜλματα κλπ θεωροýνται ιερÜ. ¸χει λεχθεß üτι ο ΙÜμβλιχος Ýχει συγγρÜψει Ýνα Ýργο το Περß αγαλμÜτων, που üμως Ýχει χαθεß, üπου ανÝλυε τη σωστÞ κατασκευÞ αγαλμÜτων. "Τα αγÜλματα που απεικονßζουν θεοýς κατασκευÜζονται απü μυημÝνους καλλιτÝχνες και με την εποπτεßα ιερÝων της αντßστοιχης θεüτητας. Αποτυπþνουν τη μυστηριακÞ γλþσσα του σþματος η οποßα μετÝδιδε πληροφορßες κατευθεßαν στο υποσυνεßδητο εκεßνου που Ýβλεπε το Üγαλμα και προκαλοýσε στην ψυχÞ αγαλλßαση". Με αυτü λοιπüν τον τρüπο στο Üγαλμα εμπεριÝχεται η νοητÞ φýση του θεοý.
     ¼λοι οι θεοß εßναι αγαθοß κι εξ ου κι εßναι υπαßτιοι αγαθþν. Η απελευθÝρωση των ψυχþν επομÝνως επιτυγχÜνεται μÝσω των υπερουρÜνιων θεþν σε Üμεση σχÝση με την ενÜρετη ζωÞ που οφεßλουμε να βιþνουμε. Απü το Εν κι Αγαθü (το οποßο εßναι ακßνητο, πρωταρχικü κι αυτοπÜτορας) ο ΙÜμβλιχος θεωρεß üτι προÝρχεται κι ο Νους. ΜÝσω αυτοý ο Üνθρωπος συνδÝεται αρχικÜ με τις θεßες οντüτητες. Ο νους, ο üποιος προÝρχεται απü την ΜονÜδα ,στρÝφεται συνεχþς προς αυτÞν και συνυπÜρχει πÜντοτε με τους θεοýς. Αυτüς λοιπüν εßναι που γνωρßζει την αντιστοιχßα των συμβüλων τα οποßα χρειÜζεται να χρησιμοποιÞσουμε þστε να τους επικαλεσθοýμε. Οι θεοß επßσης χρησιμοποιοýν τους δαßμονες για να μας αποκαλýψουν την βοýλησÞ τους μÝσα απü φυσικÜ σημÜδια. Στο κÜθε Ýθνος, üπως και στο κÜθε ιερü κληρþνεται Ýνας θεüς προστÜτης. Δεν θα μποροýσε να εßναι βÝβαια διαφορετικÜ και για τον Üνθρωπο, üπου η κÜθε ενσαρκωμÝνη ψυχÞ Ýχει τον δικü της προστÜτη δαßμονα. Αν καταφÝρουμε μÝσω της ιερουργßας να μας παρουσιαστεß ο οικεßος μας δαßμονας, τüτε αυτüς, μεταξý Üλλων, θα μας αποκαλýψει το üνομα του, την λατρεßα του , καθþς και τον σωστü τρüπο þστε να τον επικαλοýμαστε κÜθε φορÜ που το επιθυμοýμε. Ο δαßμονας που μας προστατεýει (αλλÜ και μας ελÝγχει) μπορεß να υποχωρÞσει Þ να μπει στην υπηρεσßα ενüς θεοý, ο οποßος μÝσω της θεουργßας γßνεται ο επüπτης μας. Δυστυχþς üμως η πλειοψηφßα των ανθρþπων παραμÝνει υποταγμÝνη στις πÝντε αισθÞσεις, εξ ου κι υποταγμÝνη στο πεπρωμÝνο που της επιφυλÜσσει η ΕιμαρμÝνη. ΑλλÜ κÜποιοι καταφÝρνουν να ξεφýγουν απü τα δεσμÜ της Μοßρας χρησιμοποιþντας τη βοÞθεια των θεþν Þ των δαιμüνων. ΠÜντως οι θεουργοß δεν ενοχλοýν τις θεßες οντüτητες για ασÞμαντα πρÜγματα Þ για την προσωπικÞ τους περιÝργεια-διασκÝδαση, αλλÜ για τη κÜθαρση της ψυχÞς και τη λýτρωση.



     Το πüσον οι θεοß ενδιαφÝρονται για μÜς φαßνεται Ýντονα στα μαντεßα, üπως παραδεßγματος χÜριν στα Ασκληπιεßα. Η θεßα πρüγνωση εßναι αγαθοειδÞς. Η ανθρþπινη ψυχÞ Ýχει διπλÞ ζωÞ: μßα μαζß με το σþμα και μßα ξεχωριστÞ απü αυτü. ¼ταν λοιπüν κοιμüμαστε εßμαστε εντελþς ελεýθεροι και τüτε ακριβþς εßναι που η ψυχÞ μπορεß να κÜνει πρüγνωση για το μÝλλον μÝσω της μαντικÞς τÝχνης που εßναι δþρο των θεþν.
Ο ΙÜμβλιχος εφÜρμοσε τον συγκρητισμü και προþθησε Ýντονα την θεουργßα και τον Πλατωνικü μυστικισμü σε συνδυασμü με πολλÜ πυθαγüρεια δüγματα. ΣυνδυÜζει κλασσικÞ φιλοσοφßα, με τις ανατολικÝς θρησκεßες και την μαγικÞ τελετουργßα, Ýχοντας ως βασικü του στüχο να δημιουργÞσει Ýνα θρησκευτικοφιλοσοφικü σýστημα το οποßο να εßναι ικανü να πολεμÞσει τον χριστιανισμü που εßχε μßα ανερχüμενη πορεßα. ΑλλÜ πÜνω απü üλα, üπως προεßπαμε, μÝσα απü την θεουργßα πßστευε üτι μποροýμε να δημιουργÞσουμε μια Üμεση επικοινωνßα ανÜμεσα στους θεοýς και τους ανθρþπους, þστε με την βοÞθεια των θεþν να λυτρωθοýμε απü την ΕιμαρμÝνη-Μοßρα.
     Μüνον üταν οι θεοß μας αποκαλýπτονται στις τελετουργßες θα μπορÝσουμε να τους κατανοÞσουμε. ΔιαφορετικÜ θα παραμεßνουμε εξαρτημÝνοι της ýλης. ΒÝβαια ο ΙÜμβλιχος δεν καταδικÜζει την ýλη ως κÜτι κακü. Αντßθετα θεωρεß πως Ýχουμε ενσαρκωθεß για να εκπληρþσουμε καθοριστικü ρüλο. ΑπλÜ πιστεýει πως αυτüς μπορεß να εκπληρωθεß μüνο με τη λατρεßα των θεþν και μÝσα απü τα μυστÞρια. Η γνþση των θεþν συνοδεýεται με μßα στροφÞ προς τον εαυτü και την αυτογνωσßα. Η συνεχÞ μÜλιστα προσευχÞ μεγαλþνει την ικανüτητα της ψυχÞς μας να υποδÝχεται τους θεοýς, αυξÜνοντας τον θεßο Ýρωτα και καθιστþντας μας συνομιλητÝς των θεþν! Αφοý, üπως Ýχουμε πει η απελευθÝρωση των ψυχþν επιτυγχÜνεται μÝσω των υπερουρÜνιων θεþν και την ενÜρετη ζωÞ, οφεßλουμε να συνδυÜζουμε την προσευχÞ με την θυσßα þστε να επιτýχουμε την τÝλεια ιερατικÞ λειτουργßα. Εξ ου κι αυτüς που γνωρßζει την αντιστοιχßα των συμβüλων μπορεß να τα χρησιμοποιÞσει þστε να τους επικαλεσθεß μÝσω της εξομοßωσης.
     ΚÜποια λοιπüν σýμβολα αντιστοιχοýν μεταξý τους λüγω της ομοιüτητας τους. Μποροýμε δηλαδÞ να χρησιμοποιÞσουμε λßθους, ζþα (Þ ακüμα και μÝρη ζþων πχ. τη καρδιÜ ενüς κüκορα), αρþματα, χρþματα, βüτανα, ονüματα, αστρολογικÝς χρονικÝς στιγμÝς þστε να καταφÝρουμε να εξυψωθοýμε και να γßνουν Üξιοι της προσοχÞς των θεþν. ΚÜποια απü αυτÜ τα σýμβολα επßσης μπορεß να εßναι οπτικÜ, üπως πχ μßα εικüνα Þ και ηχητικÜ üπως εßναι οι ýμνοι κι οι επωδÝς. Χρησιμοποιοýσαν ακüμα και τους αριθμοýς. Για παρÜδειγμα μßα τÝτοια αντιστοιχßα μποροýμε να δοýμε με τον αριθμü 60, τον οποßο παßρνουμε απü τον κροκüδειλο (που κÜνει πÜνω κÜτω 60 αυγÜ, τα οποßα επωÜζονται για περßπου 60 ημÝρες), ο οποßος σχετιζüταν με τον Þλιο. ΚÜτι επßσης Üκρως ενδιαφÝρων στο οποßο πßστευε ο ΙÜμβλιχος Þταν üτι οι θεοß τοποθετοýν κÜποια σýμβολα ακüμα και σε κÜθε ενσαρκωμÝνη ψυχÞ, αλλÜ οι περισσüτεροι Üνθρωποι το αγνοοýν. Κι αυτÜ ακριβþς τα σýμβολα εßναι που θα χρησιμοποιÞσουν προς üφελος τους οι θεουργοß þστε να ξαναενωθοýν με τη ΜονÜδα. Εßναι εξßσου βασικü οι αρχαßες προσευχÝς, τα ιερÜ Üσυλα και κυρßως τα ονüματα επßκλησης των θεþν να διατηροýνται αναλλοßωτα γιατß διαφορετικÜ χÜνουν την αποτελεσματικüτητα τους. Καταδßκαζε λοιπüν τη συνεχÞ τÜση των ΕλλÞνων για νεωτερισμοýς και καινοτομßες.
     ΥπÜρχουν 2 μορφþν θυσιþν: η μßα που απευθýνεται σε ανθρþπους που εßναι εντελþς εξαγνισμÝνοι (πρÜγμα υπερβολικÜ σπÜνιο) και η Üλλη απευθýνεται στις ψυχÝς η οποßες εßναι ακüμα παγιδευμÝνες απü το σþμα. Εßναι λοιπüν εντελþς Üπρεπο η θυσßα να υπερβαßνει τις ικανüτητες του ιερÝα. Συγχρüνως οι θυσßες πρÝπει να εßναι αντßστοιχες με τους τüπους διαμονÞς των θεþν. ΠρÝπει να τιμÜς τον κÜθε θεü σýμφωνα με την θÝση που κατÝχει απονÝμοντας τα üμοια στα üμοια þστε να μην προσφÝρουμε ανÜξιο δþρο. Οι βασικοß λοιπüν τýποι θυσιþν εßναι: 1) Οι υπερκüσμιοι κι ασþματοι θεοß αποζητοýν μüνο νοητικÝς θυσßες. 2) Οι ενδιÜμεσοι θεοß (χÜρις στους οποßους ενþνονται τα εγκüσμια με τα υπερκüσμια) ζητοýν τüσο υλικÝς θυσßες üσο και ασþματες. 3) Ενþ οι εγκüσμιοι υλικοß θεοß επιθυμοýν τις υλικÝς θυσßες.Ο δημιουργüς του σýμπαντος Ýκανε κÜποιες οντüτητες να εßναι ανεξÜρτητες και αυτÜρκεις, ενþ κÜποιες Üλλες εßναι υποχρεωμÝνες να ψÜξουν για την τροφÞ τους. ¸τσι μποροýμε να δοýμε πχ. τους δαßμονες να εξαρτþνται απü τους ανθρþπους για τη τροφÞ τους μÝσω των θυσιþν, þστε αν αμελÞσουμε να τους τις προσφÝρουμε γßνονται αßτιοι κακþν και ταραξιþν.
     Ο ΙÜμβλιχος λοιπüν υπÞρξεν απü τους πιο σημαντικοýς νεοπλατωνικοýς φιλοσüφους, που Ýδωσε ιδιαßτερην Ýμφαση στη θεουργßα ως μÝσο λýτρωσης του ανθρþπου. ¼σοι ακολοýθησαν τις διδαχÝς του τον αποκαλοýσαν θεßο (δηλαδÞ θεúκü) και του απÝδιδαν θαýματα. ΥπÞρξε διδÜσκαλος πολλþν μετÝπειτα σημαντικþν φιλοσüφων κι ανδρþν, που μεταξý τους Þταν ο Σþπατρος, ο ΑιδÝσιος, ο Θεüδωρος κι ο ΜÜξιμος ο ΕφÝσιος, που αργüτερα μýησε τον αυτοκρÜτορα Ιουλιανü, τον αποκαλοýμενο απü τους χριστιανοýς ως παραβÜτη γιατß επÝτρεψε την ανεξιθρησκßα και προσπÜθησε να διασþσει την αρχαιοελληνικÞ θρησκεßα και φιλοσοφßα. Η φιλοσοφßα του ΙÜμβλιχου χαßρει τιμÞς και γενικÞς αποδοχÞς ακüμα και μÝχρι τις μÝρες μας απü πολλοýς ακαδημαúκοýς.


=======================


     Σε πηγÝς των τελευταßων χρüνων της αρχαιüτητος αποδßδονται στον Πυθαγüρα ακουστικÝς παρατηρÞσεις κι ακουστικÜ πειρÜματα, üπως π.χ. εßναι το πεßραμα με τα σφυριÜ των σιδερÜδων και τις χορδÝς (πρüδρομος της σημερινÞς χρÞσης του διαπασþν στη μουσικÞ), που αναφÝρει ο ΙÜμβλιχος στο Ýργο του Πυθαγορικüς Bßος. ¼σον αφορÜ στο πεßραμα των χορδþν, ο ΙÜμβλιχος συγκεκριμÝνα αναφÝρει:

     Ἐν φροντίδι ποτὲ καὶ διαλογισμῷ συντεταμένῳ ὑπάρχων, εἰ ἄρα δύναιτο τῇ ἀκοῇ βοήθειάν τινα ὀργανικὴν ἐπινοῆσαι, παγίαν καὶ ἀπαραλόγιστον, οἵαν ἡ μὲν ὄψις διὰ τοῦ διαβήτου καὶ διὰ τοῦ κανόνος ἢ νὴ Δία διὰ διόπτρας ἔσχεν, ἡ δ' ἁφὴ διὰ τοῦ ζυγοῦ ἢ διὰ τῆς τῶν μέτρων ἐπινοίας, παρά τι χαλκοτυπεῖον περιπατῶν ἔκ τινος δαιμονίου συντυχίας ἐπήκουσε ῥαιστήρων4 σίδηρον ἐπ’ ἄκμονι ῥαιόντων καὶ τοὺς ἤχους παραμὶξ πρὸς ἀλλήλους ‘συμφωνοτάτους’ ἀποδιδόντων, πλὴν μιᾶς συζυγίας. ἐπεγίνωσκε δ' ἐν αὐτοῖς τήν τε διὰ πασῶν τήν τε διὰ πέντε καὶ τὴν διὰ τεσσάρων συνῳδίαν, τὴν δὲ μεταξύτητα τῆς τε διὰ τεσσάρων καὶ τῆς διὰ πέντε ἀσύμφωνον μὲν ἑώρα αὐτὴν καθ' ἑαυτήν, συμπληρωτικὴν δὲ ἄλλως τῆς ἐν αὐτοῖς μειζονότητος. ἄσμενος δὴ ὡς κατὰ θεὸν ἀνυομένης αὐτῷ τῆς προθέσεως εἰσέδραμεν εἰς τὸ χαλκεῖον, καὶ ποικίλαις πείραις παρὰ τῶν ἐν τοῖς ῥαιστῆρσιν ὄγκων εὑρὼν τὴν διαφορὰν τοῦ ἤχου, ἀλλ’ οὐ παρὰ τὴν τῶν ῥαιόντων βίαν5 οὐδὲ παρὰ τὰ σχήματα τῶν σφυρῶν οὐδὲ παρὰ τὴν τοῦ ἐλαυνομένου σιδήρου μετάθεσιν, σηκώματα ἀκριβῶς ἐκλαβὼν καὶ ῥοπὰς ἰσαιτάτας τῶν ῥαιστήρων πρὸς ἑαυτὸν ἀπηλλάγη, καὶ ἀπό τινος ἑνὸς πασσάλου διὰ γωνίας ἐμπεπηγότος τοῖς τοίχοις, ἵνα μὴ κἀκ τούτου διαφορά τις ὑποφαίνηται ἢ ὅλως ὑπονοῆται πασσάλων ἰδιαζόντων παραλλαγή, ἀπαρτίσας τέσσαρας χορδὰς ὁμοΰλους καὶ ἰσοκώλους, ἰσοπαχεῖς τε καὶ ἰσοστρόφους, ἑκάστην ἀφ' ἑκάστης ἐξήρτησεν, ὁλκὴν προσδήσας ἐκ τοῦ κάτωθεν μέρους, τὰ δὲ μήκη τῶν χορδῶν μηχανησάμενος ἐκ παντὸς ἰσαίτατα. εἶτα κρούων ἀνὰ δύο ἅμα χορδὰς ἐπαλλὰξ συμφωνίας εὕρισκε τὰς προλεχθείσας, ἄλλην ἐν ἄλλῃ συζυγίᾳ. τὴν μὲν γὰρ ὑπὸ τοῦ μεγίστου ἐξαρτήματος τεινομένην πρὸς τὴν ὑπὸ τοῦ μικροτάτου διὰ πασῶν φθεγγομένην κατελάμβανεν· ἦν δὲ ἣ μὲν δώδεκα τινῶν ὁλκῶν, ἣ δὲ ἕξ. ἐν διπλασίῳ δὴ λόγῳ ἀπέφαινε τὴν διὰ πασῶν, ὅπερ καὶ αὐτὰ τὰ βάρη ὑπέφαινε. τὴν δ' αὖ μεγίστην πρὸς τὴν παρὰ τὴν μικροτάτην, οὖσαν ὀκτὼ ὁλκῶν, διὰ πέντε συμφωνοῦσαν, ἔνθεν ταύτην ἀπέφαινεν ἐν ἡμιολίῳ λόγῳ, ἐν ᾧπερ καὶ αἱ ὁλκαὶ ὑπῆρχον πρὸς ἀλλήλας· πρὸς δὲ τὴν μεθ' ἑαυτὴν μὲν τῷ βάρει, τῶν δὲ λοιπῶν μείζονα, ἐννέα σταθμῶν ὑπάρχουσαν, τὴν διὰ τεσσάρων, ἀναλόγως τοῖς βρίθεσι. καὶ ταύτην δὴ ἐπίτριτον ἄντικρυς κατελαμβάνετο, ἡμιολίαν τὴν αὐτὴν φύσει ὑπάρχουσαν τῆς μικροτάτης (τὰ γὰρ ἐννέα πρὸς τὰ Ýξ οὕτως ἔχει)· ὅνπερ τρόπον ἡ παρὰ τὴν μικρὰν ἡ ὀκτὼ πρὸς μὲν τὴν τὰ Ýξ ἔχουσαν ἐν ἐπιτρίτῳ λόγῳ ἦν, πρὸς δὲ τὴν τὰ δώδεκα ἐν ἡμιολίῳ. τὸ ἄρα μεταξὺ τῆς διὰ πέντε καὶ τῆς διὰ τεσσάρων, ᾧ ὑπερέχει ἡ διὰ πέντε τῆς διὰ τεσσάρων, ἐβεβαιοῦτο ἐν ἐπογδόῳ λόγῳ ὑπάρχειν, ἐν ᾧπερ τὰ ἐννέα πρὸς τὰ ὀκτώ, ἑκατέρως τε ἡ διὰ πασῶν σύστημα ἠλέγχετο, ἤτοι τῆς διὰ πέντε καὶ διὰ τεσσάρων ἐν συναφῇ, ὡς ὁ διπλάσιος λόγος ἡμιολίου τε καὶ ἐπιτρίτου, οἷον δώδεκα, ὀκτώ, ἕξ, ἢ ἀναστρόφως τῆς διὰ τεσσάρων καὶ τῆς διὰ πέντε, ὡς τὸ διπλάσιον ἐπιτρίτου τε καὶ ἡμιολίου, οἷον δώδεκα, ἐννέα, ἕξ, ἐν τάξει τοιαύτῃ διὰ πασῶν.

 

 

Web Design: Granma - Web Hosting: Greek Servers