Aertzen Pieter, (1508-1575) Late Renaissance
Βιογραφικό
Ολλανδός ζωγράφος που έζησε κι εργάστηκε στο ’μστερνταμ και στην Αμβέρσα το 16ο αι.. Ένας πιονιέρος της νεκρής φύσης και των αγροτικών σκηνών, μιας κι έζησε ο ίδιος τέτοιες, αλλά και μ' αρκετά θρησκευτικά έργα, στο ενεργητικό του. Του αποδίδεται η εφεύρεση της μνημειακής σκηνής του είδους, που συνδυάζει νεκρή φύση και ζωγραφική και συχνά περιλαμβάνει επίσης μια βιβλική σκηνή στο παρασκήνιο. Πίνακες λουλουδιών, τροφίμων, αλλά και σκηνών καθημερινότητας, τον έθεσαν επι κεφαλής στη σειρά των Ολλανδών ζωγράφων, -έκανε 3 γιούς, επίσης ζωγράφους- από τους οποίους κυρίως αναδείχτηκε το ταλέντο και του ανηψιού και μαθητή του, Γιοακίμ Μπέκελερ. Είναι ο καλλιτέχνης που συνδύασε Φλαμανδική κι Ολλανδική σχολή κι επονομάστηκε Πέτρος Ο Μέγας.
Ο Pieter Aertsen, ήταν Ολλανδός ζωγράφος με το στυλ του βορειου μανιερισμού. Γεννήθηκε στο ’μστερνταμ το 1508 (αγνωστη ημερομηνία γέννησης) και μετακόμισε έπειτα στην Αμβέρσα, όπου φιλοξενήθηκε από τον Γιάν Μαντάιν, έναν ένθερμο μαθητή-ακόλουθο του Μπος. Ήταν ενεργός στη πατρίδα του ’μστερνταμ, αλλά επίσης εργάστηκε για μεγάλο χρονικό διάστημα στην Αμβέρσα, τότε το κέντρο της καλλιτεχνικής ζωής στην Ολλανδία. Υπήρξε μαθητής του Έρτχεν φαν Λέιντεν (Aertgen van Leyden) και του Allaert Claesz κι από το 1535 συμμετείχε στη συντεχνία των ζωγράφων του Αγίου Λουκά της Αμβέρσας. Στα επίσημα βιβλία της Συντεχνίας καταγράφεται ως "Langhe Peter, schilder" (Ψηλός Πέτρος, ζωγράφος) Το 1556 επέστρεψε στο ’μστερνταμ όπου έζησε μέχρι το θάνατό του το 1575. Λόγω του αναστήματός του, ήταν γνωστός κι ως Lange Piet, δηλαδή Ψηλός Πέτρος (κυριολεκτικά Μακρύς Πέτρος).
Τα πρώτα χρόνια του στην Αμβέρσα, φιλοτέχνησε κυρίως διακοσμήσεις σε Ναούς, αλλά πριν περάσει πολύς καιρός, άρχισε να ζωγραφίζει τις νεκρές του φύσεις κι απέκτησε μεγάλη φήμη για τούτο. Σήμερα τα έργα του ανακαλυφτήκανε ξανά κι επανεξεταστήκανε, τοποθετώντας τονε στη θέση που του άξιζε, να συνυπολογίζεται δηλαδή εφάμιλλος του Μπρύγκελ. Οι σκηνές του είδους του είχαν επιρροή στη μετέπειτα φλαμανδική μπαρόκ ζωγραφική, στην ολλανδική ζωγραφική νεκρών φύσεων κι επίσης στην Ιταλία. Οι αγροτικές σκηνές του προηγηθήκανε λίγα χρόνια από τους πολύ πιο γνωστούς πίνακες που παρήχθησαν στην Αμβέρσα από τον Πίτερ Μπρύγκελ τον Πρεσβύτερο. Τα έργα του διακρίνονταν από ένα λεπτό ρεαλισμό. Οι πίνακές του ήταν συνήθως εμπνευσμένοι από ιστορικά και θρησκευτικά θέματα, καθώς κι από σκηνές καθημερινότητας. Επίσης ασχολήθηκε με τη προσωπογραφία και τη νεκρή φύση. Στη διάρκεια της 10ετίας του 1850 δημιούργησε πίνακες νεκρής φύσης που θεωρούνται οι πρώτοι, στους οποίους το συγκεκριμένο είδος ζωγραφικής παρουσιάζεται αυτόνομα.
Το 1542 έγινε πολίτης της Αμβέρσας, επέστρεψε δε, στο ’μστερνταμ το 1555-56. Αφού ξεκίνησε να ζωγραφίζει θρησκευτικά έργα, τη δεκαετία του 1550 ανέπτυξε τη ζωγραφική οικιακών σκηνών, όπου αναπαρήγαγε αντικείμενα επίπλων, μαγειρικά σκεύη και φαγητά με μεγάλη αίσθηση και ρεαλισμό. Το Κρεοπωλείο του, με την Αγία Οικογένεια στη φυγή στην Αίγυπτο (Ουψάλα, 1551) έχει ονομαστεί το αρχικό παράδειγμα μανιεριστικής αντιστροφής της νεκρής φύσης στη ζωγραφική του Βορρά, δείχνοντας το μικρότερο θέμα πολύ πιο εμφανές από το θέμα της ιστορικής ζωγραφικής. Μια παρόμοια αντιστροφή στη ζωγραφική τοπίου είχε αναπτυχθεί από τον Joachim Patinir στην Αμβέρσα αρκετές 10ετίες νωρίτερα, όταν εφηύρε το παγκόσμιο τοπίο. Σε αντίθεση με αυτά, στα έργα του Aertsen το υλικό του είδους κυριαρχεί στο μπροστινό μέρος της εικόνας, με την ιστορική σκηνή, συνήθως θρησκευτική, να παραβλέπεται εύκολα στο παρασκήνιο. Αυτή η εικονογραφική τεχνική βασίστηκε στους πίνακες ενός άλλου καλλιτέχνη της Αμβέρσας, του Jan Sanders van Hemessen, του οποίου οι θεραπείες του είδους των θρησκευτικών κι ηθικών σκηνών είχαν μικρότερες σκηνές στο παρασκήνιο με παρόμοιο τρόπο.
Στη ζωγραφική της Ουψάλα οι ζώνες πίσω από τον πάγκο του κρεοπωλείου δείχνουν (από αριστερά) μια θέα μέσα από ένα παράθυρο μιας εκκλησίας, η Αγία Οικογένεια μοιράζει ελεημοσύνη στο ταξίδι τους, ένας εργάτης στη μέση, με μια ευχάριστη παρέα που τρώει μύδια και στρείδια (πιστεύεται ότι δεικνύει τον πόθο) σε ένα πίσω δωμάτιο πίσω. Η πινακίδα πάνω δεξιά διαφημίζει τη γη πίσω ως προς πώληση. Ο πίνακας προσφέρει στον θεατή μια σειρά από επιλογές για τη ζωή, σε μια αλληγορία για τη σωματική και πνευματική τροφή. Ο πίνακας φέρει το εθνόσημο της Αμβέρσας, υποδηλώνοντας ότι ήταν μια αστική επιτροπή, ίσως από τη πλούσια συντεχνία χασάπη. Τέτοια θέματα ήταν κυρίως ζωγραφισμένα πριν από το 1560 περίπου.
Στην Αναγέννηση, το κλασσικό παράδειγμα του ζωγράφου Πειραϊκού, γνωστό μόνο από τον Πλίνιο τον Πρεσβύτερο, ήτανε σημαντικό για να δικαιολογήσει το είδος κι άλλα "μικρά" θέματα στη ζωγραφική. Ο Aertsen συγκρίθηκε με τον Πειραϊκό από τον Ολλανδό ανθρωπιστή της Αναγέννησης Hadrianus Junius (Adriaen de Jonghe, 1511–1575) στο Batavia του, που δημοσιεύθηκε μετά θάνατο το 1588, που συγκρίνει τον Aertsen σε κάθε σημείο της περιγραφής του Πλίνιου με απόλυτα επαινετικό τρόπο. Ένα άρθρο του Zoran Kwak υποστηρίζει ότι ένας πίνακας του γιου του Pieter Pietersz the Elder (1540-1603), που συνήθως ονομάζεται Market Scene with the Journey to Emmaus, που εμφανίζει εμφανώς μιαν ημίγυμνη φιγούρα που είναι σαφώς μάγειρας (με τον Ιησού και τους Αποστόλους ως μικρότερες φιγούρες πίσω του), στη πραγματικότητα αντιπροσωπεύει μια αυτοπροσωπογραφία με εν μέρει κωμικό πνεύμα, που απεικονίζεται ως Πειραϊκός.
Αργότερα στη ζωή του, ζωγράφισε επίσης πιο συμβατικές θεραπείες θρησκευτικών θεμάτων, που πλέον χάθηκαν ως επί το πλείστον, καθώς στη διάρκεια της εικονομαχίας και της καταιγίδας, καταστράφηκαν αρκετοί πίνακες που είχανε παραγγελθεί για καθολικές εκκλησίες. Αρκετά από τα καλλίτερα έργα του, συμπεριλαμβανομένων διακοσμήσεων σε διάφορες εκκλησίες στο ’μστερνταμ, καταστράφηκαν επίσης κατά τη διάρκεια των ημερών γύρω από την εκδήλωση γνωστή ως Alteratie, ή Changeover, όταν το ’μστερνταμ επέστρεψε επίσημα στον προτεσταντισμό από τον καθολικισμό στις 26 Μάη 1578 στην αρχή του Ογδόνταετούς Πολέμου. Ένα θρησκευτικό έργο που σώζεται είναι Η Σταύρωση στο Βασιλικό Μουσείο Καλών Τεχνών της Αμβέρσας.
Η ακριβής φόρμουλα του Aersten για τις νεκρές φύσεις και τις μορφές του είδους σε πρώτο πλάνο, με μικρές σκηνές από τη ζωγραφική της ιστορίας στο παρασκήνιο επέμεινε μόνο για την επόμενη γενιά (ή δύο, καθώς ο Joachim Wtewael ζωγράφισε μερικά παρόμοια έργα), αλλά πίνακες ιστορίας με πολύ εμφανή και πλούσια ακίνητα στοιχεία ζωής στο προσκήνιο παρήχθησαν από τον Rubens και τη γενιά του και τον 17ο αι. τόσο η φλαμανδική μπαρόκ ζωγραφική όσο κι η ζωγραφική της Ολλανδικής Χρυσής Εποχής ανέπτυξαν σημαντικά είδη ανεξάρτητων θεμάτων νεκρής φύσης, που παράγονταν περιστασιακά την εποχή του.
Σε αντίθεση με τον Πίτερ Μπρύγκελ τον Πρεσβύτερο, οι μορφές του είδους του ’ρτσεν (κυρίως οι γυναίκες) απεικονίζονταν ως επί το πλείστον εξιδανικευμένες με αξιοπρέπεια και χωρίς προσπάθεια στη κωμωδία, χρησιμοποιώντας στάσεις που τελικά προκύψαν από τη κλασσική τέχνη. Σε ορισμένες περιπτώσεις φαίνεται να έχουνε δανειστεί από τη σύγχρονη προσωπογραφία των καλλιτεχνών όπως ο Αντώνης Μορ. Δύο ασυνήθιστα πορτραίτα μεμονωμένων ειδών (πιθανώς όχι πραγματικά άτομα) γυναικών μαγείρων στη Γένοβα και τις Βρυξέλλες, το ένα πλήρους μήκους και το άλλο σε μορφή μήκους τριών τετάρτων που επινόησε ο Τιτσιάνο για βασιλικά πορτραίτα, τα δείχνουν να κρατάνε σούβλες ψητές με πουλερικά σαν να ήτανε ρόπαλα του Μάρσαλ.
Αξιοσημείωτοι μαθητές που εκπαιδεύτηκαν στο εργαστήριό του ήταν οι ανιψιοί του Stradanus και του Aertsen, Joachim Beuckelaer και Huybrecht Beuckeleer. Ο Joachim Beuckelaer συνέχισε κι ανέπτυξε περαιτέρω το στυλ και το θέμα ζωγραφικής του Aertsen. Νυμφεύτηκε τη Kathelijne Beuckelaar, κόρη και αδελφή ζωγράφου της Αμβέρσας, θεία των Joachim Beuckelaer & Huybrecht Beuckeleer. Από τα 8 παιδιά του ζευγαριού, 3 γιοι του, ο Pieter, ο Aert κι ο Dirk έγιναν επιτυχημένοι ζωγράφοι.
Πέθανε στην Αμβέρσα στις 2 Ιουνίου του 1575, σ' ηλικία 67 ετών.
¶¶¶¶¶¶¶¶¶¶¶¶¶¶¶¶¶¶¶¶¶¶¶¶¶¶¶¶
Χασάπικο
Στη Κουζίνα
Ηδονή Για Σάρκα
Αγορά
Το Τραπέζι Του Αγρότη
Μαγείρισσα
Σκηνή Κουζίνας
Ένας Μη-Αναγνωρισμένος Επίσκοπος Μοιράζει Συσσίτιο
Το Προσκύνημα Των Βοσκών
Ο Χορός Του Αυγού
Στο Φτωχικό Του Χωρικού
Απόστολοι
Καλάθι Με Καλούδια
Η Χάρις Του Χριστού
Η Στέψη Της Θεοτόκου
Το Προσκύνημα Του Αγίου Αντωνίου
Οι Ευαγγελιστές
Ο Ιησούς Στο Σπίτι Της Μαρίας & Της Μάγδας
’ρτσεν:Joachim Beuckelaer
Φιέστα Στο Σπίτι Του Χωρικού
Φαγοπότι
Πoρτραίτο του Simon Marten Dircsz
Η Εξιλέωση Της Ραχήλ
Η Μαγείρισσα ΙΙ
Η Σταύρωση
Δυο Γυναίκες Μαγειρεύουν
Η Σοδειά
Στο Παζάρι
Σύναξη
