Πρόλογος

     ΠΡΟΣΟΧΉ! Αυτό δεν είναι κείμενο, διήγημα, ούτε φαντασία, επιστημονική ή απλή! Αυτό το άρθρο είναι μια σκληρή κι ανεξερεύνητη ακόμα πραγματικότητα, δηλαδή συνέβη στ' αλήθεια κι ακόμα δεν έχουμε καταλάβει τί ακριβώς. Και μιλάμε από τον 16ο αι. μέχρι και σήμερα με τα τόσα μέσα...
     Αλλά φλυαρώ τώρα... σας αφήνω να δείτε μόνοι σας τί και πως:

   Ιστορία

     Η Αποικία Ροανόουκ (Roanoke Colony) ήτανε προσπάθεια του Sir Walter Raleigh να ιδρύσει τον 1ο μόνιμο αγγλικό οικισμό στις ΗΠΑ. Το έκανε το 1585, αλλά όταν τον επισκέφθηκε πλοίο το 1590, οι άποικοι είχαν εξαφανιστεί ανεξήγητα. Έχει γίνει γνωστή ως Χαμένη Αποικία κι η μοίρα των 112 ως 121 αποίκων παραμένει ανεξήγητη. Πιστεύεται ευρέως ότι οι άποικοι αφομοιώθηκαν με τους αυτόχθονες. Η Αποικία Roanoke ιδρύθηκε από τον κυβερνήτη Ralph Lane το 1585 στο νησί Roanoke στη σημερινή κομητεία Dare της Β. Καρολίνας. Η αποικία του Lane ήτανε προβληματική απ' την έλλειψη προμηθειών και τις κακές σχέσεις με μερικές από τις τοπικές φυλές ιθαγενών της Αμερικής. Αποστολή ανεφοδιασμού από τον Sir Richard Grenville καθυστέρησε, οπότε ο Lane εγκατέλειψε την αποικία κι επέστρεψε στην Αγγλία με τον Sir Francis Drake* το 1586. Ο Γκρένβιλ έφτασε 2 βδομάδες μετά κι επέστρεψε επίσης στο σπίτι του, αφήνοντας πίσω του μικρό απόσπασμα για να προστατεύσει τον ισχυρισμό του Ράλεϊ. 2η αποστολή μ' επικεφαλής τον John White αποβιβάστηκε στο νησί το 1587 και δημιούργησε άλλον οικισμό. Ο Sir Walter Raleigh τον είχε στείλει να ιδρύσει τη Cittie of Raleigh στο Chesapeake Bay. Αυτή η προσπάθεια έγινε γνωστή ως η Χαμένη Αποικία λόγω της ανεξήγητης εξαφάνισης του πληθυσμού της.
_____________________________________________________
* Ο Φράνσις Ντρέικ (~1540 - 28 Γενάρη 1596) ήταν Άγγλος εξερευνητής και κουρσάρος, γνωστός για τον περίπλου του κόσμου σε μία αποστολή μεταξύ 1577-80. Αυτός ήταν ο 1ος αγγλικός περίπλους κι ο 3ος περίπλους συνολικά. Είναι επίσης γνωστός για τη συμμετοχή του στα πρώτα αγγλικά ταξίδια σκλάβων του ξαδέλφου του, John Hawkins και John Lovell. Έχοντας ξεκινήσει ως πειρατής σεσημασμένος, μετά ως απλός ναυτικός και το 1588 συμμετείχε στον αγώνα κατά της ισπανικής αρμάδας ως αντιναύαρχος...


                                         O Sir Francis Drake to 1591
-----------------------------------------------------------------------------
     Στη διάρκεια στάσης για να ελέγξει τους άνδρες του Grenville, ο πιλότος της ναυαρχίδας, Simon Fernandes, ανάγκασε τον White και τους αποίκους του να παραμείνουν στο Roanoke. Ο Γουάιτ επέστρεψε στην Αγγλία με τον Φερνάντες, σκοπεύοντας να φέρει περισσότερες προμήθειες το 1588. Ο αγγλο-ισπανικός πόλεμος καθυστέρησε την επιστροφή του στο Roanoke μέχρι το 1590, βρήκε τον οικισμό οχυρωμένο μα εντελώς άδειο. Η αινιγματική λέξη CROATOAN βρέθηκε χαραγμένη στο palisade, που ο White ερμήνευσε πως σημαίνει ότι οι άποικοι είχαν μετεγκατασταθεί στο κροατικό νησί. Πριν προλάβει ν' ακολουθήσει αυτό το παράδειγμα, η θαλασσοταραχή και χαμένη άγκυρα ανάγκασαν την αποστολή να επιστρέψει στην Αγγλία. Η τύχη των περίπου 112-121 αποίκων παραμένει άγνωστη. Εικασίες ότι είχαν αφομοιωθεί με τις κοντινές κοινότητες ιθαγενών εμφανίζονται σε γραπτά ήδη από το 1605. Οι έρευνες από τους αποίκους του Jamestown παρήγαγαν αναφορές ότι οι άποικοι Roanoke είχανε σφαγιαστεί κι υπήρχαν ιστορίες ανθρώπων μ' ευρωπαϊκά χαρακτηριστικά που βλέπονταν στα χωριά των ιθαγενών, αλλά δε βρέθηκαν πειστικά στοιχεία.
     Το ενδιαφέρον για το θέμα εξασθενου\σε  το 1834, όταν ο George Bancroft δημοσίευσε την αφήγησή του στο A History of the United States. Η περιγραφή του για τους αποίκους, ιδιαίτερα για τη νεογέννητη εγγονή του White, Virginia Dare, τους παρουσίασε ως θεμελιώδεις φιγούρες της αμερικανικής κουλτούρας κι αιχμαλώτισε τη φαντασία του κοινού. Ο Dawson είναι πεπεισμένος ότι η χαμένη αποικία έφυγε για το Hatteras με την αποικία των Κροατών κι άκμασε στη διάρκεια του χρόνου τους εκεί. Οι εξωτερικές όχθες εξερευνήθηκαν το 1524 από τον Giovanni da Verrazzano, που μπέρδεψε το Pamlico Sound με τον Ειρηνικό και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα νησιά φράγματος ήταν ισθμός. Αναγνωρίζοντας αυτό ως πιθανή συντόμευση προς τη Κίνα, παρουσίασε τα ευρήματά του στον βασιλιά Φραγκίσκο Α' της Γαλλίας και στον βασιλιά Ερρίκο Η' της Αγγλίας, μα κανείς τους δεν ασχολήθηκε με το θέμα.


                                       Η μυστηριώδης επιγραφή

     Το 1578, η βασίλισσα Ελισσάβετ Α' χορήγησε χάρτη στον Σερ Χάμφρεϊ Γκίλμπερτ για να εξερευνήσει και ν' αποικίσει εδάφη αζήτητα από τα χριστιανικά βασίλεια. Ο Γκίλμπερτ είχε βοηθήσει να συντρίψει τη 1η από τις εξεγέρσεις του Ντέσμοντ στην επαρχία Μούνστερ της Ιρλανδίας στις αρχές της 10ετίας του 1570. Οι όροι του χάρτη που χορηγήθηκε απ' τη βασίλισσα ήταν ασαφείς, αν κι ο Γκίλμπερτ κατάλαβε ότι του 'δινε δικαιώματα σ' όλα τα εδάφη του Νέου Κόσμου βόρεια της ισπανικής Φλόριντα. Μ' επικεφαλής τον Γκίλμπερτ, οι Άγγλοι διεκδίκησαν εν συντομία το Σαιντ Τζονς, Νέα Γη, το 1583 ως το 1ο αγγλικό έδαφος στη Β. Αμερική στο βασιλικό προνόμιο της βασίλισσας Ελισσάβετ Ι, αλλά ο Γκίλμπερτ χάθηκε στη θάλασσα στο ταξίδι επιστροφής στην Αγγλία. Μετά το θάνατό του το 1583, η Ελισσάβετ μοίρασε το καταστατικό μεταξύ του αδελφού του Άντριαν και του ετεροθαλούς αδελφού του Σερ Γουόλτερ Ράλεϊ. Ο χάρτης του Adrian του 'δωσε το δίπλωμα ευρεσιτεχνίας για τη Νέα Γη κι όλα τα σημεία βόρεια, όπου οι γεωγράφοι περίμεναν τελικά να βρούνε πολυπόθητο βορειοδυτικό πέρασμα στην Ασία. Στο Ράλεϊ απονεμήθηκαν τα εδάφη στα νότια, αν και μεγάλο μέρος τους είχε ήδη διεκδικηθεί από την Ισπανία. Ο Richard Hakluyt, ωστόσο, είχε ήδη λάβει γνώση του ισθμού του Verazzano -που βρίσκεται εντός της αξίωσης του Raleigh- κι έκανε εκστρατεία για την Αγγλία να επωφεληθεί από την ευκαιρία.
     Ο χάρτης του Raleigh, που εκδόθηκε στις 25 Μάρτη 1584, διευκρίνιζε ότι έπρεπε να ιδρύσει αποικία μέχρι το 1591, διαφορετικά θα 'χανε το δικαίωμά του στον αποικισμό. Επρόκειτο να ανακαλύψει, να ψάξει, να ερευνήσει και να δει τέτοιες απομακρυσμένες ειδωλολατρικές και βάρβαρες χώρες κι εδάφη. Αναμενόταν ότι ο Raleigh θα δημιουργούσε βάση που θα 'στελνε κουρσάρους σ' επιδρομές εναντίον των στόλων θησαυρών της Ισπανίας. Παρά τις ευρείες εξουσίες που παραχωρήθηκαν στο Raleigh, του απαγορεύτηκε να εγκαταλείψει το πλευρό της βασίλισσας. Αντί να διευθύνει προσωπικά ταξίδια στην Αμερική, ανέθεσε τις αποστολές στους συνεργάτες του κι επέβλεπε τις επιχειρήσεις από το Λονδίνο. Οργάνωσε γρήγορα αποστολή για να διερευνήσει τον ισχυρισμό του. Αναχώρησε από την Αγγλία στις 27 Απρίλη 1584. Ο στόλος αποτελείτο από δύο barques. Ο Philip Amadas ήτανε καπετάνιος του μεγαλύτερου σκάφους, με τον Simon Fernandes ως πιλότο, ενώ ο Arthur Barlowe ήταν επικεφαλής του άλλου. Υπάρχουν ενδείξεις ότι ο Thomas Harriot και ο John White μπορεί να συμμετείχαν στο ταξίδι, αλλά δεν σώζονται αρχεία που να επιβεβαιώνουν άμεσα τη συμμετοχή τους.


                                    Χάρτης της ευρύτερης περιοχής

     Η αποστολή χρησιμοποίησε τυπική διαδρομή για υπερατλαντικά ταξίδια, πλέοντας νότια για να πιάσει εμπορικούς ανέμους, που τους μετέφεραν δυτικά στις Δυτικές Ινδίες, όπου συνέλεξαν γλυκό νερό. Τα 2 πλοία έπλευσαν βόρεια μέχρι τις 4 Ιουλίου, όταν είδαν τη στεριά σ' αυτό που τώρα ονομάζεται Cape Fear. Ο στόλος έφτασε στη ξηρά στις 13 Ιουλίου σε είσοδο βόρεια της νήσου Χάτορασκ, που ονομάστηκε Πορτ Φερδινάντο από τον Φερνάντες, που την ανακάλυψε. Οι ιθαγενείς στη περιοχή πιθανότατα είχανε συναντήσει, ή τουλάχιστον παρατηρήσει, Ευρωπαίους από προηγούμενες αποστολές. Οι Σεκοτάνοι, που έλεγχαν το νησί Roanoke και την ηπειρωτική χώρα μεταξύ του Albemarle Sound και του ποταμού Pamlico, σύντομα ήρθαν σ' επαφή με τους Άγγλους και καθιέρωσαν φιλικές σχέσεις. Ο Σεκοτάνος οπλαρχηγός, Wingina, είχε πρόσφατα τραυματιστεί σε πόλεμο με τους Pamlico, οπότε ο αδελφός του Granganimeo εκπροσώπησε τη φυλή στη θέση του.
     Στην επιστροφή τους στην Αγγλία φθινόπωρο του 1584, ο Amadas και ο Barlowe μίλησαν μ' εγκωμιαστικά λόγια για τη φιλοξενία των φυλών και τη στρατηγική θέση του Roanoke. Έφεραν πίσω 2 ντόπιους: τον Wanchese, έναν Σεκοτάνο, και τον Manteo, έναν Κροάτη που η μητέρα ήταν ο αρχηγός του κροατικού νησιού. Οι αναφορές της αποστολής περιέγραψαν τη περιοχή ως ευχάριστη κι άφθονη γη, παραπέμποντας στη Χρυσή Εποχή και τον Κήπο της Εδέμ, αν κι αυτές οι αναφορές μπορεί να έχουν διακοσμηθεί από τον Raleigh. Η βασίλισσα Ελισσάβετ εντυπωσιάστηκε με τα αποτελέσματα της αποστολής του Ράλεϊ. Το 1585, στη διάρκεια μιας τελετής για τον ιππότη Raleigh, ανακήρυξε τη γη που του παραχωρήθηκε Virginia και τον ανακήρυξε Knight Lord and Governor of Virginia. Ο Raleigh προχώρησε στην αναζήτηση επενδυτών για χρηματοδότηση αποικίας.
     Για τη 1η αποικία στη Βιρτζίνια, ο Raleigh σχεδίασε μια κυρίως στρατιωτική επιχείρηση επικεντρωμένη σ' εξερεύνηση κι αξιολόγηση των φυσικών πόρων. Ο προβλεπόμενος αριθμός αποίκων ήταν 69, αλλά περίπου 600 άνδρες στάλθηκαν στο ταξίδι, με περίπου τους μισούς να προορίζονται να παραμείνουν στην αποικία, για να ακολουθήσει 2ο κύμα μετά. Ο Ραλφ Λέιν διορίστηκε κυβερνήτης της αποικίας κι ο Φίλιπ Αμάντας θα υπηρετούσε ως ναύαρχος, αν κι ο διοικητής του στόλου Σερ Ρίτσαρντ Γκρένβιλ ηγήθηκε της συνολικής αποστολής. Οι πολιτικοί συνοδοί ήταν οι Joachim Gans, μεταλλουργός, Thomas Harriot, επιστήμονας και John White, καλλιτέχνης. Ο Manteo κι ο Wanchese, επιστρέφοντας στην πατρίδα τους από την επίσκεψή τους στην Αγγλία, ήταν επίσης επιβάτες στο ταξίδι. Ο στόλος αποτελείτο από 7 πλοία: το γαλιόνι Tiger (ναυαρχίδα του Grenville, με κυβερνήτη τον Fernandes), η γαλέρα Roebuck (με καπετάνιο τον John Clarke), το Red Lion (με κυβερνήτη τον George Raymond), την Elizabeth (με καπετάνιο τον Thomas Cavendish), το Dorothy (το προσωπικό πλοίο του Raleigh, ίσως με καπετάνιο τον Arthur Barlowe) και 2 μικρές φρεγάτες. Το Πλύμουθ του Ντέβον ήταν το αναπτυσσόμενο λιμάνι του Ντρέικ, του Γκίλμπερτ, του Γκρένβιλ και του Ράλεϊ.


                                           Χάρτης του Λέιν

     Στις 9 Απρίλη 1585, ο στόλος αναχώρησε από το Πλύμουθ, κατευθυνόμενος νότια μέσω του Βισκαϊκού Κόλπου. Σφοδρή καταιγίδα στα ανοιχτά των ακτών της Πορτογαλίας χώρισε τον Τίγρη από τον υπόλοιπο στόλο και βύθισε τη μια απ' τις φρεγάτες. Ευτυχώς, ο Fernandes είχε σχέδιο για τέτοιο περιστατικό, όπου τα πλοία θα συναντιόντουσαν στο Mosquetal, στη νότια ακτή του Πουέρτο Ρίκο. Προχωρώντας μόνος του, ο Τίγρης έκανε καλή ταχύτητα για τη Καραϊβική, φτάνοντας στο σημείο συνάντησης στις 11 Μάη, μπρος από τ' άλλα πλοία. Ενώ περίμενε τον στόλο, ο Grenville δημιούργησε στρατόπεδο βάσης, όπου το πλήρωμά του θα μπορούσε να ξεκουραστεί και να υπερασπιστεί τον εαυτό του από τις ισπανικές δυνάμεις. Οι άνδρες του Lane χρησιμοποίησαν την ευκαιρία ως πρακτική για κατασκευή οχυρώσεων που θα χρειάζονταν στη νέα αποικία. Το πλήρωμα ξεκίνησε επίσης ν' αντικαθιστά τη χαμένη φρεγάτα, να σφυρηλατεί καρφιά και να πριονίζει τοπική ξυλεία για να κατασκευάσει το νέο πλοίο. Το Elizampeth έφτασε στις 19 Μάη, λίγο μετά την ολοκλήρωση του φρουρίου και της φρεγάτας.
     Ο υπόλοιπος στόλος δεν έφτασε ποτέ στο Τζαμπατάλ. Τουλάχιστον ένα από τα πλοία αντιμετώπισε δυσκολίες κοντά στην Τζαμάικα και ξέμεινε από προμήθειες, αναγκάζοντας τον καπετάνιο του να στείλει 20 από το πλήρωμά του στη ξηρά. Τελικά ο Roebuck, ο Red Lion κι η Dorothy συνέχισαν προς τις Εξωτερικές Όχθες, φτάνοντας στα μέσα Ιουνίου. Το Κόκκινο Λιοντάρι άφησε περίπου 30 άνδρες στο νησί της Κροατίας και αναχώρησε για κουρσάρους στη Νέα Γη. Εν τω μεταξύ, ο Grenville ήρθε σ' επαφή με τις τοπικές ισπανικές αρχές, με την ελπίδα ν' αποκτήσει νέες προμήθειες. Όταν οι Ισπανοί απέτυχαν να παραδώσουνε τις προμήθειες που είχαν υποσχεθεί, ο Γκρένβιλ υποψιάστηκε ότι σύντομα θα επιτεθούν, οπότε αυτός και τα πλοία του εγκατέλειψαν το προσωρινό φρούριο. Ο Grenville κατέλαβε 2 ισπανικά πλοία στο πέρασμα Mona, προσθέτοντάς τα στο στόλο του. Ο Lane πήρε 1 απ' αυτά τα πλοία στον κόλπο Salinas, όπου κατέλαβε αναχώματα αλατιού που συνέλεξαν οι Ισπανοί. Έχτισε και πάλι οχυρώσεις για να προστατέψει τους άντρες του καθώς έφερναν το αλάτι στο πλοίο. Τα πλοία του Grenville έπλευσαν στη συνέχεια στη La Isabela, όπου οι Ισπανοί παραμέρισαν τις εχθροπραξίες για να κάνουν εμπόριο με τον καλά οπλισμένο αγγλικό στόλο. Στις 7 Ιουνίου, ο Γκρένβιλ έφυγε από την Ισπανιόλα για να συνεχίσει στις Εξωτερικές Όχθες.


                                                  Φορτ Ράιλι

     Ο στόλος έπλευσε μέσα από είσοδο στο νησί Wococon (κοντά στο σημερινό Ocracoke Inlet) στις 26 Ιουνίου. Ο Τίγρης έπαθε ζημιές, καταστρέφοντας τις περισσότερες προμήθειες τροφίμων και σχεδόν καταστρέφοντας το πλοίο. Υπάρχουν ενδείξεις ότι ο στόλος του Grenville έπρεπε να περάσει το χειμώνα με τη νέα αποικία, ίσως για να αρχίσει αμέσως να τη χρησιμοποιεί σα βάση κουρσάρων. Το ναυάγιο, ωστόσο, το έκανε αδύνατο. Οι υπόλοιπες διατάξεις δεν μπορούσαν να υποστηρίξουνε διευθέτηση τόσο μεγάλη όσο είχε προγραμματιστεί. Επιπλέον, οι ρηχοί κολπίσκοι των Εξωτερικών Όχθων καθιστούσανε τη περιοχή ακατάλληλη σα βάση για μεγάλα πλοία. Η 1η προτεραιότητα της αποικίας θα 'τανε τώρα να εντοπίσει καλύτερο λιμάνι. Μετά από επισκευές, ο Tiger συνέχισε με τον υπόλοιπο στόλο στο Port Ferdinando, όπου επανενώθηκαν με το Roebuck και το Dorothy. Οι άντρες που άφησε πίσω του το Κόκκινο Λιοντάρι πιθανότατα εντοπίστηκαν επίσης στη διάρκεια αυτής της περιόδου. Στις 5 Αυγούστου, ο John Arundell ανέλαβε τη διοίκηση ενός από τα ταχύτερα πλοία κι απέπλευσε για την Αγγλία, για ν' αναφέρει την ασφαλή άφιξη της αποστολής.
     Η απώλεια προμηθειών από τον Τίγρη σήμαινε πως η αποικία θα υποστήριζε πολύ λιγότερους εποίκους απ' ό,τι είχε αρχικά προγραμματιστεί. Ο Γκρένβιλ αποφάσισε ότι μόνο περίπου 100 άνδρες θα 'μένανε στη Λέιν, κάτι που θα 'ταν αρκετό για να εκπληρώσει τους στόχους της αποικίας ως ότου άλλος στόλος, προγραμματισμένος να εγκαταλείψει την Αγγλία τον Ιούνιο του 1585, θα μπορούσε να παραδώσει 2ο κύμα αποίκων και προμηθειών. Ωστόσο δεν μπορούσε να γνωρίζει ότι αυτή η αποστολή είχε ανακατευθυνθεί στη Νέα Γη, για να ειδοποιήσει τους αλιευτικούς στόλους ότι οι Ισπανοί είχαν αρχίσει να κατάσχουν αγγλικά εμπορικά πλοία σε αντίποινα για επιθέσεις από Άγγλους κουρσάρους. Μέχρι να οργανωθεί αποστολή ανεφοδιασμού, η αποικία θα εξαρτιότανε σε μεγάλο βαθμό από τη γενναιοδωρία των ιθαγενών.


                                               Χάρτης του 1584

     Ενώ το Τίγρης ήταν υπό επισκευή, ο Grenville οργάνωσε αποστολή για να εξερευνήσει το Pamlico Sound και τα χωριά Secotan, Aquascogoc, Pamlico και Secotan. Το κόμμα του ήρθε σ' επαφή με τους ντόπιους, δίνοντας στους Harriot και White την ευκαιρία να μελετήσουν εκτενώς τη κοινωνία των ιθαγενών. Αν και μεγάλο μέρος της έρευνάς τους δεν επέζησε από την εκκένωση της αποικίας το 1586, η εκτεταμένη έρευνα του Harriot για τους κατοίκους και τους φυσικούς πόρους της Βιρτζίνια δημοσιεύθηκε το 1588, με χαρακτικά των εικονογραφήσεων του White που περιλαμβάνονται στην έκδοση του 1590. Μετά απ' αυτή την αρχική εξερεύνηση, αναφέρθηκε ότι έλειπε ένα ασημένιο κύπελλο. Πιστεύοντας ότι το αντικείμενο είχε κλαπεί, ο Grenville έστειλε τον Amadas να οδηγήσει απόσπασμα πίσω στο Aquascogoc για να απαιτήσει την επιστροφή της χαμένης περιουσίας. Όταν οι χωρικοί δεν έφεραν το κύπελλο, οι Άγγλοι αποφάσισαν ότι ήταν απαραίτητη η αυστηρή τιμωρία για να μη δείξουν αδυναμία. Ο Amadas κι οι άντρες του κάψαν ολάκερη τη πόλη και τις καλλιέργειές της, τρέποντας τους ντόπιους σε φυγή.
     Ο Manteo κανόνισε συνάντηση για τον Grenville και τον Lane με τον Granganimeo, για να παράσχει γη για τον αγγλικό οικισμό στο νησί Roanoke. Κι οι δύο πλευρές συμφώνησαν ότι το νησί ήτανε στρατηγικά τοποθετημένο για πρόσβαση στον ωκεανό και για να αποφευχθεί ο εντοπισμός από τις ισπανικές περιπολίες. Ο Lane άρχισε τη κατασκευή φρουρίου στη βόρεια πλευρά του νησιού. Δεν υπάρχουν σωζόμενες εικόνες του φρουρίου Roanoke, αλλά ήτανε πιθανώς παρόμοιο σε δομή με αυτό στο Mosquetal. Ο Γκρένβιλ απέπλευσε για την Αγγλία με το Tiger στις 25 Αυγούστου 1585. Μέρες αργότερα, στις Βερμούδες, επιτέθηκε σε μεγάλη ισπανική γαλέρα, τη Santa Maria de San Vicente, που είχε διαχωριστεί από τον υπόλοιπο στόλο της. Το εμπορικό πλοίο, που ο Γκρένβιλ πήρε πίσω στην Αγγλία ως έπαθλο, φορτώθηκε με αρκετό θησαυρό για να κάνει ολόκληρη την αποστολή Roanoke κερδοφόρα, προκαλώντας ενθουσιασμό στην αυλή της βασίλισσας Ελισσάβετ για τις προσπάθειες αποικισμού του Ράλεϊ. Το Roebuck έφυγε από το Roanoke 8 Σεπτέμβρη 1585, αφήνοντας πίσω τις κορυφές υπό τη διοίκηση του Amadas.Τα αρχεία δείχνουν ότι 107 άνδρες παρέμειναν με τον Lane στην αποικία. Ωστόσο, οι ιστορικοί διαφωνούν ως προς το αν ο White επέστρεψε στην Αγγλία με τον Grenville ή πέρασε το χειμώνα στο Roanoke παρά την απουσία του από τον κατάλογο των αποίκων.


                                    Η επίθεση στο χωριό Aquascogoc

     Πολλοί από τους αποίκους είχαν ενταχθεί στην αποστολή περιμένοντας ν' ανακαλύψουν πηγές χρυσού κι αργύρου. Όταν δεν εντοπίστηκαν τέτοιες απογοητεύτηκαν κι αποφάσισαν ότι όλη επιχείρηση ήταν χάσιμο χρόνου. Οι Άγγλοι ερεύνησαν επίσης από πού οι ντόπιοι ιθαγενείς παίρνανε το χαλκό τους, αλλά τελικά ποτέ δε βρήκανε το που. Οι άποικοι πέρασαν το φθινόπωρο του 1585 παίρνοντας καλαμπόκι από τα γειτονικά χωριά, για να αυξήσουνε τις περιορισμένες προμήθειες. Η αποικία προφανώς έλαβε αρκετό καλαμπόκι (μαζί μ' ελάφια, ψάρια και στρείδια) για να τα διατηρήσει στη διάρκεια του χειμώνα. Λίγες πληροφορίες σώζονται, ωστόσο, για το τι συνέβη στην αποικία μεταξύ Σεπτέμβρη 1585 - Μάρτη 1586, καθιστώντας αδύνατη τη πλήρη εκτίμηση του χειμώνα. Πιθανότατα εξάντλησαν τις αγγλικές προμήθειες και το αμερικανικό καλαμπόκι μέχρι τον Οκτώβρη, κι η προκύπτουσα μονοτονία των υπόλοιπων πηγών τροφίμων συνέβαλε αναμφίβολα στο χαμηλό ηθικό των αντρών.
     Ο Amadas πέρασε το χειμώνα εξερευνώντας τον κόλπο Chesapeake, ταξιδεύοντας μέχρι το ακρωτήρι Henry και τον ποταμό James. Ενώ ήταν εκεί, το κόμμα του ήρθε σ' επαφή με τα χωριά Chesapeake Chesepioc και Skicóak. Οι Secotans είχανε περιγράψει το Skicóak ως τη μεγαλύτερη πόλη της περιοχής, οδηγώντας πιθανώς τους Άγγλους να περιμένουν κάτι σαν τα πλούσια βασίλεια των Ίνκας και των Αζτέκων που αντιμετώπισαν οι Ισπανοί. Αντίθετα, ο Amadas βρήκε πιο μετριοπαθή οικισμό, αν κι εντυπωσιάστηκε από το κλίμα και τη ποιότητα του εδάφους της περιοχής. Ο Harriot κι ο Gans εξερεύνησαν τη περιοχή της Βιρτζίνια, συναντώντας φυλές ιθαγενών και κάνοντας απολογισμό των φυσικών πόρων. Στη διάρκεια των ταξιδιών του, ο Harriot κι οι βοηθοί του συλλέξανε δεδομένα που τελικά θα χρησιμοποιηθούνε για τη παραγωγή του χάρτη La Virginea Pars του White.
     Αν κι η επιστήμη του 16ου αι. δεν μπορούσε να εξηγήσει το φαινόμενο, ο Harriot παρατήρησε ότι κάθε πόλη που επισκέφθηκαν οι άποικοι υπέστη γρήγορα μια θανατηφόρα επιδημία, που μπορεί να ήτανε γρίππη ή ευλογιά. Μερικοί από τους Secotan υποψιάζονταν ότι η ασθένεια προκλήθηκε από υπερφυσικές δυνάμεις που εξαπέλυσαν οι Άγγλοι. Όταν ο Wingina αρρώστησε, οι δικοί του άνθρωποι δεν μπορούσαν να τον θεραπεύσουν, αλλ' ανάρρωσε αφού ζήτησε προσευχές από τους Άγγλους. Εντυπωσιασμένος, ζήτησε από τους αποίκους να μοιραστούν αυτή τη δύναμη με άλλες πληγείσες κοινότητες, γεγονός που επιτάχυνε μόνο την εξάπλωση των ασθενειών. Η επιδημία πιθανότατα είχε σοβαρό αντίκτυπο στη φθινοπωρινή συγκομιδή, σ' εποχή που η αποικία του Lane θα εξαρτιότανε σε μεγάλο βαθμό από τους γείτονές της για να συμπληρώσει τη περιορισμένη προσφορά τροφίμων.


                           Το ταξίδι του Ντρέικ για τον 1ο αγγλικό περίπλου

     Μέχρι την άνοιξη, οι σχέσεις μεταξύ του Secotan και της αποικίας ήταν τεταμένες, πιθανότατα λόγω της υπερβολικής εξάρτησης της αποικίας από τα τρόφιμα τους. Ο θάνατος του Granganimeo, που ήταν ισχυρός υποστηρικτής της αποικίας, προφανώς βοήθησε να στραφεί ο Wingina εναντίον των. Άλλαξε τ' όνομά του σε Pemisapan (αυτός που παρακολουθεί), υποδηλώνοντας πρόσφατα προσεκτική  πολιτική κι ίδρυσε νέα προσωρινή φυλετική πρωτεύουσα στο νησί Roanoke. Οι Άγγλοι δεν αναγνώρισαν αρχικά ότι αυτές οι εξελίξεις ήταν απειλή στα συμφέροντά τους.
     Το Μάρτη, ο Lane συμβουλεύτηκε τον Pemisapan σχετικά με σχέδιο εξερεύνησης της ηπειρωτικής χώρας πέρα από τη Secotan. Ο Pemisapan υποστήριξε το σχέδιο κι ενημέρωσε τον Lane ότι ο ηγέτης του Chowanoke Menatonon συναντήθηκε με τους συμμάχους του για να σχεδιάσει μια επίθεση στους Άγγλους κι ότι 3000 πολεμιστές είχαν συγκεντρωθεί στο Choanoac. Ταυτόχρονα, έστειλε μήνυμα στον Menatonon ότι οι Άγγλοι θα έρχονταν, διασφαλίζοντας ότι κι οι δύο πλευρές θα περίμεναν εχθροπραξίες. Όταν η καλά οπλισμένη ομάδα του Lane έφτασε στο Choanoac, βρήκε εκπροσώπους των Chowanoke, Mangoak, Weapemeoc και Moratuc. Δεδομένου ότι αυτή η συγκέντρωση δεν σχεδίαζε επίθεση, ο Lane τους αιφνιδίασε. Συνέλαβε εύκολα τον Μενατόνον, που τον πληροφόρησε ότι ήταν ο Πεμισαπάν που είχε ζητήσει το συμβούλιο εξαρχής. Ο Menatonon κέρδισε γρήγορα την εμπιστοσύνη του Lane προσφέροντας πληροφορίες σχετικά με προσοδοφόρες ευκαιρίες σε χώρες που οι Άγγλοι δεν είχαν ακόμη ανακαλύψει. Περιέγραψε πλούσιο κι ισχυρό βασιλιά στα βορειοανατολικά (πιθανώς τον ηγέτη του Powhatan), προειδοποιώντας ότι ο Lane θα 'πρεπε να φέρει σημαντική δύναμη αν προσπαθούσε να έρθει σε τριβή. Ο Menatonon επιβεβαίωσε επίσης τις φήμες ότι ο Lane είχε ακούσει για θάλασσα λίγο πέρα από το κεφάλι του ποταμού Roanoke, προφανώς επιβεβαιώνοντας τις αγγλικές ελπίδες να βρούνε πρόσβαση στον Ειρηνικό. Ο γιος του αρχηγού Skiko περιέγραψε μέρος στα δυτικά που ονομάζεται Chaunis Temoatan πλούσιο σε πολύτιμο μέταλλο, που ο Lane πίστευε ότι θα μπορούσε να 'ναι χαλκός ή ίσως ακόμη και χρυσός.


                 Γραμματόσημο με τη βάφτιση της Βιρτζίνια Ντέαρ

     Με βάση αυτές τις πληροφορίες, ο Lane έστησε λεπτομερές σχέδιο που οι δυνάμεις του θα χωρίζονταν σε 2 ομάδες -1 ταξιδεύοντας βόρεια μέχρι τον ποταμό Chowan κι 2η κατά μήκος της ακτής του Ατλαντικού- για να εγκατασταθεί στον κόλπο Chesapeake. Ωστόσο, αποφάσισε ν' αναβάλλει αυτή την αποστολή ως ότου η αποικία λάβει νέες προμήθειες, που ο Grenville είχε υποσχεθεί ότι θα 'φταναν μέχρι το Πάσχα. Εν τω μεταξύ, ο Λέιν λευτέρωσε τον Μενάτονον κι έστειλε τον Σκικό πίσω στο Ρόανοκε ως όμηρο. Προχώρησε με 40 άντρες περίπου 100 μίλια (160 χιλιόμετρα) μέχρι τον ποταμό Roanoke σε αναζήτηση του Chaunis Temotan, αλλά βρήκαν μόνο έρημα χωριά και πολεμιστές που βρίσκονταν σ' ενέδρα. Ο Lane περίμενε από τον Moratuc να του παράσχει προμήθειες στη διαδρομή, αλλά ο Pemisapan είχε στείλει μήνυμα ότι οι Άγγλοι ήταν εχθρικοί κι οι χωρικοί έπρεπε να αποσυρθούν από τον ποταμό με τα τρόφιμά τους.
     Ο Lane κι η ομάδα του επιστρέψανε στην αποικία λίγο μετά το Πάσχα, μισοπεινασμένοι και με άδεια χέρια. Στη διάρκεια της απουσίας τους, είχανε διαδοθεί φήμες ότι είχανε σκοτωθεί κι ο Pemisapan ετοιμαζόταν να αποσύρει το Secotan από το νησί Roanoke και ν' αφήσει την αποικία να λιμοκτονήσει. Δεν υπήρχε κανένα σημάδι του στόλου ανεφοδιασμού του Γκρένβιλ, που δεν είχε ακόμη φύγει καν από την Αγγλία. Σύμφωνα με τον Lane, ο Pemisapan ήτανε τόσο έκπληκτος που ο Lane επέστρεψε ζωντανός από την αποστολή του ποταμού Roanoke που αναθεώρησε τα σχέδιά του. Ο Ensenore, πρεσβύτερος στο συμβούλιο του Pemisapan, επιχειρηματολόγησε υπέρ των Άγγλων. Αργότερα, απεσταλμένος για το Menatonon πληροφόρησε τον Lane ότι ο ηγέτης των Weapemeoc Okisko είχε υποσχεθεί πίστη στη βασίλισσα Ελισσάβετ και τον Sir Walter Raleigh. Αυτή η μετατόπιση της ισορροπίας δυνάμεων στη περιοχή απέτρεψε περαιτέρω τον Pemisapan από το να ακολουθήσει τα σχέδιά του εναντίον της αποικίας. Αντίθετα, διέταξε τους ανθρώπους του να σπείρουνε καλλιέργειες και να κατασκευάσουνε φράγματα αλιείας για τους εποίκους. Η ανανεωμένη συμφωνία μεταξύ Άγγλων και Σεκοτάν ήτανε βραχύβια. Στις 20 Απρίλη ο Ensenore πέθανε, στερώντας από την αποικία τον τελευταίο υποστηρικτή της στον εσωτερικό κύκλο του Pemisapan. Ο Wanchese είχε γίνει ανώτερος σύμβουλος κι ο χρόνος του ανάμεσα στους Άγγλους τον είχε πείσει ότι αποτελούσαν απειλή. Ο Pemisapan εκκένωσε τους Secotan από το Roanoke, κατέστρεψε τους ψαράδες και τους διέταξε να μη πουλήσουνε τρόφιμα στους Άγγλους. Αφημένοι στη τύχη τους, οι Άγγλοι δεν είχανε τρόπο να παράγουν αρκετά τρόφιμα για να διατηρήσουνε την αποικία. Ο Λέιν διέταξε τους άντρες του να χωριστούνε σε μικρές ομάδες για να συλλέξουνε τροφή και να ικετέψουνε για φαγητό στις Εξωτερικές Όχθες και στηνηπειρωτική χώρα.


                                       Ο Ρίτσαρντ Γκράνβιλ

     Ο Lane συνέχισε να κρατά όμηρο τον Skiko. Αν κι ο Pemisapan συναντιότανε τακτικά με τον Skiko και τον πίστευε ότι συμπαθούσε τον αντιαγγλικό σκοπό, ο Skiko προσπάθησε να τιμήσει τη πρόθεση του πατέρα του να διατηρήσει σχέσεις με την αποικία. Ενημέρωσε τον Lane ότι ο Pemisapan σχεδίαζε να οργανώσει συνεδρίαση του πολεμικού συμβουλίου στις 10 Ιουνίου με διάφορες περιφερειακές δυνάμεις. Με τον χαλκό που είχανε κερδίσει οι Secotan από το εμπόριο με την αποικία, ο Pemisapan ήτανε σε θέση να προσφέρει σημαντικά κίνητρα σε άλλες φυλές να συνταχθούν μαζί του σε τελική επίθεση εναντίον των Άγγλων. Η Oksiko αρνήθηκε να εμπλακεί, αν κι επιτράπη σε μεμονωμένους Weapemeocs να συμμετάσχουνε. Το σχέδιο επίθεσης ήταν να στήσουν ενέδρα στον Lane και σ' άλλους βασικούς ηγέτες καθώς κοιμόντουσαν στην αποικία και στη συνέχεια να σηματοδοτήσουνε γενική επίθεση στους υπόλοιπους. Με βάση αυτές τις πληροφορίες, ο Lane έστειλε παραπληροφόρηση στο Secotan αναφέροντας ότι αγγλικός στόλος είχε φτάσει, για να αναγκάσει το χέρι του Pemisapan.
     Αναγκασμένος να επιταχύνει το πρόγραμμά του από τη πιθανότητα αγγλικών ενισχύσεων, ο Pemisapan συγκέντρωσε όσους περισσότερους συμμάχους μπορούσε για συνάντηση στις 31 Μάη στο Dasamongueponke. Κείνο το βράδυ, ο Lane επιτέθηκε στους πολεμιστές που βρίσκονταν στο Roanoke, ελπίζοντας να τους εμποδίσει να ειδοποιήσουν την ηπειρωτική χώρα το επόμενο πρωί. 1η Ιουνίου, ο Lane, οι ανώτατοι αξιωματικοί του κι 25 άντρες επισκεφθήκανε το Dasamongueponke με πρόσχημα ότι συζητούσανε προσπάθεια των Σεκοτάν να απελευθερώσουνε τον Skiko. Μόλις έγιναν δεκτοί στο συμβούλιο, ο Lane έδωσε το σύνθημα στους άντρες του να επιτεθούν. Ο Pemisapan πυροβολήθηκε και διέφυγε στο δάσος, αλλά οι άνδρες του Lane τονε προλάβανε και φέρανε πίσω το κομμένο κεφάλι του. Το κεφάλι κρεμάστηκε έξω απ' το φρούριο της αποικίας. Τον Ιούνιο, οι άποικοι ήρθανε σ' επαφή με τον στόλο του Σερ Φράνσις Ντρέικ, στην επιστροφή του στην Αγγλία από επιτυχημένες εκστρατείες στον Άγιο Δομίνικο, τη Καρθαγένη και τον Άγιο Αυγουστίνο. Στη διάρκεια αυτών των επιδρομών, ο Drake είχε αποκτήσει πρόσφυγες, σκλάβους κι υλικό με σκοπό να τους παραδώσει στην αποικία του Raleigh. Μόλις έμαθε για τις κακοτυχίες της αποικίας, ο Drake συμφώνησε ν' αφήσει πίσω 4 μήνες προμηθειών κι ένα από τα πλοία του, το Francis. Ωστόσο, τυφώνας χτύπησε τις Εξωτερικές Όχθες, παρασύροντας τον Ντρέικ στη θάλασσα.


                                              Σερ Γουώλτερ Ράλει

     Μετά τη καταιγίδα, ο Lane έπεισε τους άντρες του να εκκενώσουνε την αποικία κι ο Drake συμφώνησε να τους πάρει πίσω στην Αγγλία. Ο Manteo κι ένας συνεργάτης, ο Towaye, ενώθηκαν μαζί τους. 3 από τους αποίκους του Lane μείνανε πίσω και δεν τους ξανάδανε ποτέ ξανά. Επειδή η αποικία εγκαταλείφθηκε, δεν είναι σαφές τι απέγιναν οι σκλάβοι κι οι πρόσφυγες που ο Drake σκόπευε να τοποθετήσει εκεί. Δεν υπάρχει καμμία καταγραφή ότι φτάσανε στην Αγγλία με τον στόλο κι είναι πιθανό ο Drake να τους άφησε στο Roanoke με μερικά από τα αγαθά που 'χε προηγουμένως βάλει στην άκρη για το Lane. Ο στόλος του Drake, μαζί με τους αποίκους του Lane, έφτασε στην Αγγλία Ιούλιο του 1586. Στην άφιξη, οι άποικοι εισήγαγαν καπνό, καλαμπόκι και πατάτες στην Αγγλία. Ένα μόνο πλοίο ανεφοδιασμού, σταλμένο από το Raleigh, έφτασε στο Roanoke λίγες μέρες μετά την εκκένωση της αποικίας από τον Drake. Το πλήρωμα δεν μπόρεσε να βρει κανένα ίχνος των αποίκων κι έφυγε. 2 βδομάδες μετά, ο στόλος αρωγής του Γκρένβιλ έφτασε τελικά με προμήθειες 1 έτους κι ενισχύσεις 400 αντρών. Ο Γκρένβιλ διεξήγαγε εκτεταμένη έρευνα κι ανέκρινε 3 ντόπιους, που ένας τους τελικά αφηγήθηκε την εκκένωση. Ο στόλος επέστρεψε στην Αγγλία, αφήνοντας πίσω μικρό απόσπασμα 15 αντρών για να διατηρήσει την αγγλική παρουσία και για να προστατέψει την αξίωση του Raleigh στο νησί Roanoke.
     Σύμφωνα με τον Κροάτη, αυτό το απόσπασμα δέχθηκε επίθεση από συμμαχία φυλών της ηπειρωτικής χώρας λίγο μετά την αποχώρηση του στόλου του Γκρένβιλ. 5 από τους Άγγλους έλειπαν μαζεύοντας στρείδια, όταν 2 από τους επιτιθέμενους, εμφανιζόμενοι άοπλοι, πλησίασαν το στρατόπεδο και ζήτησαν να συναντηθούν ειρηνικά με 2 Άγγλους. Ένας από τους ιθαγενείς έκρυψε ξύλινο σπαθί, που το χρησιμοποίησε για να σκοτώσει έναν Άγγλο. Άλλοι 28 επιτιθέμενοι αποκαλύφθηκαν, αλλά ο άλλος διέφυγε για να προειδοποιήσει τη μονάδα του. Οι ντόπιοι επιτέθηκαν με φλεγόμενα βέλη, βάζοντας φωτιά στο σπίτι όπου οι Άγγλοι διατηρούσανε τις αποθήκες τροφίμων τους κι αναγκάζοντας τους άντρες να πάρουν ό,τι όπλα ήτανε βολικά. 2ος Άγγλος σκοτώθηκε. Οι υπόλοιποι 9 υποχωρήσανε στην ακτή κι εγκαταλείψανε το νησί με τη βάρκα τους. Βρήκανε τους 4ς συμπατριώτες τους να επιστρέφουν από το ρυάκι, τους πήρανε και συνεχίσανε στο Port Ferdinando. Οι 13 επιζώντες δεν ξαναφανήκανε ποτέ.
     Παρά την εγκατάλειψη της αποικίας Lane, ο Raleigh πείστηκε να κάνει άλλη μια προσπάθεια από τους Hakluyt, Harriot και White. Ωστόσο, το νησί Roanoke δε θα 'τανε πλέον ασφαλές για τους αποίκους, μετά τις εχθροπραξίες μεταξύ των αντρών του Lane και του Sectan και το θάνατο του Wingina. Ο Hakluyt συνέστησε τον κόλπο Chesapeake ως τοποθεσία για νέα αποικία, εν μέρει επειδή πίστευε ότι η ακτή του Ειρηνικού βρισκόταν ακριβώς πέρα από τις εξερευνημένες περιοχές της επικράτειας της Βιρτζίνια. Στις 7 Γενάρη 1587, ο Ράλεϊ ενέκρινε εταιρικό καταστατικό για την ίδρυση της Cittie of Raleigh με τον White ως κυβερνήτη και 12 βοηθούς. Περίπου 115 άτομα συμφώνησαν να ενταχθούνε στην αποικία, συμπεριλαμβανομένης της εγκύου κόρης του White, Eleanor και του συζύγου της Ananias Dare. Οι άποικοι ήτανε σε μεγάλο βαθμό Λονδρέζοι της μεσαίας τάξης, ίσως επιδιώκοντας να γίνουν ευγενείς γαιοκτήμονες. Ο Manteo κι ο Towaye, που είχαν εγκαταλείψει την αποικία Lane με το στόλο του Drake, μεταφέρθηκαν επίσης. Αυτή τη φορά, το κόμμα περιελάμβανε γυναίκες και παιδιά, αλλά όχι οργανωμένη στρατιωτική δύναμη.


                      Το κάψιμο του χωριού Aquascogoc το 1585

     Η αποστολή αποτελούνταν από 3 πλοία: Τη ναυαρχίδα Lion, με καπετάνιο τον White με πλοίαρχο και πιλότο τον Fernandes, μαζί με μία γαλέρα (υπό τη διοίκηση του Edward Spicer) και μια πλήρως εξοπλισμένη φρεγάτ (με κυβερνήτη τον Edward Stafford). Ο στόλος αναχώρησε στις 8 Μάη. Στις 22 Ιουλίου, η ναυαρχίδα κι η γαλέρα αγκυροβολήσανε στο νησί της Κροατίας. Ο White σχεδίαζε να πάρει 40 άντρες στο Roanoke, όπου θα συμβουλευόταν τους 15 που στάθμευαν εκεί από το Grenville, πριν συνεχίσει για τον κόλπο Chesapeake. Μόλις επιβιβάστηκε στη γαλέρα, ωστόσο, ένας κύριος στη ναυαρχίδα που αντιπροσώπευε τον Φερνάντες διέταξε τους ναύτες να εγκαταλείψουνε τους αποίκους στο Roanoke. Το επόμενο πρωί, η ομάδα του White εντόπισε τη τοποθεσία της αποικίας του Lane. Το φρούριο είχε κατεδαφιστεί, ενώ τα σπίτια ήταν άδεια και κατάφυτα από πεπόνια. Δεν υπήρχε κανένα σημάδι ότι οι άνδρες του Grenville είχανε πάει ποτέ εκεί, εκτός από ανθρώπινα οστά που ο White πίστευε ότι ήταν τα λείψανα ενός από αυτούς, που σκοτώθηκαν από ιθαγενείς. Μετά την άφιξη της γαλέρας στις 25 Ιουλίου, όλοι οι άποικοι αποβιβαστήκανε. Λίγο μετά, ο άποικος George Howe σκοτώθηκε από ντόπιο ενώ έψαχνε μόνος για καβούρια στο Albemarle Sound.
     Ο Γουάιτ έστειλε τον Στάφορντ ν' αποκαταστήσει τις σχέσεις με τους Κροάτες, με τη βοήθεια του Μαντέο. Ο Κροάτης περιέγραψε πώς ένας συνασπισμός ηπειρωτικών φυλών, μ' επικεφαλής τον Wanchese, είχε επιτεθεί στο απόσπασμα του Grenville. Οι άποικοι προσπάθησαν να διαπραγματευτούν ανακωχή μέσω των Κροατών, αλλά δε λάβανε καμμίαν απάντηση. Στις 9 Αυγούστου, ο White οδήγησε προληπτικό χτύπημα στο Dasamongueponke, αλλά ο εχθρός (φοβούμενος αντίποινα για το θάνατο του Howe) είχε αποσυρθεί από το χωριό κι οι Άγγλοι επιτεθήκανε κατά λάθος σε Κροάτες πλιατσικολόγους. Ο Μαντέο εξομάλυνε πάλι τις σχέσεις μεταξύ αποίκων και Κροατών. Για την υπηρεσία του στην αποικία, ο Manteo βαφτίστηκε κι ονομάστηκε "Lord of Roanoke and Dasamongueponke". Στις 18 Αυγούστου 1587, η Eleanor Dare γέννησε κόρη, που βαφτίστηκε Βιρτζίνια προς τιμήν του ότι ήταν ο 1ος χριστιανός που γεννήθηκε στη Βιρτζίνια. Τα αρχεία δείχνουν ότι η Margery Harvye γέννησε λίγο μετά, αν και τίποτε άλλο δεν είναι γνωστό για το παιδί της.


                               Το δέντρο με τη 2 επιγραφή

     Μέχρι τη στιγμή που ο στόλος ετοιμαζόταν να επιστρέψει στην Αγγλία, οι άποικοι είχαν αποφασίσει να μετεγκατασταθούν 50 μίλια μέχρι το Albemarle Sound. Οι άποικοι έπεισαν τον κυβερνήτη White να επιστρέψει στην Αγγλία για να εξηγήσει την απελπιστική κατάσταση της αποικίας και να ζητήσει βοήθεια. Ο Γουάιτ συμφώνησε απρόθυμα κι αναχώρησε με το στόλο στις 27 Αυγούστου 1587. Μετά από δύσκολο ταξίδι, ο Γουάιτ επέστρεψε στην Αγγλία στις 5 Νοέμβρη 1587. Μέχρι κείνη τη στιγμή οι αναφορές για τη κινητοποίηση της ισπανικής αρμάδας για επίθεση είχανε φτάσει στο Λονδίνο κι η βασίλισσα Ελισσάβετ είχε απαγορεύσει σε οποιοδήποτε ικανό πλοίο να φύγει από την Αγγλία, ώστε να μπορέσουν να συμμετάσχουν στην επερχόμενη μάχη.
     Στη διάρκεια του χειμώνα, ο Γκρένβιλ έλαβε άδεια να οδηγήσει ένα στόλο στη Καραϊβική για να επιτεθεί στους Ισπανούς κι ο Γουάιτ είχε τη δυνατότητα να τον συνοδεύσει με πλοίο ανεφοδιασμού. Ο στόλος επρόκειτο να ξεκινήσει Μάρτη του 1588, μα δυσμενείς άνεμοι τους κρατήσανε στο λιμάνι ως ότου ο Γκρένβιλ έλαβε νέες διαταγές να παραμείνει και να υπερασπιστεί την Αγγλία. 2 από τα μικρότερα πλοία του στόλου τουe, το Brave και το Roe, κρίθηκαν ακατάλληλα για μάχη κι επετράπη στον White να τα πάει στο Roanoke. Τα πλοία αναχώρησαν στις 22 Απρίλη μα οι καπετάνιοι των πλοίων προσπάθησαν να συλλάβουν αρκετά ισπανικά πλοία στο ταξίδι προς τα έξω (προκειμένου να βελτιώσουν τα κέρδη τους). Στις 6 Μάη δέχτηκαν επίθεση από Γάλλους ναυτικούς (ή πειρατές) κοντά στο Μαρόκο. Σχεδόν 2 12δες απ' το πλήρωμα σκοτωθήκανε κι οι προμήθειες που προορίζονταν για το Roanoke λεηλατήθηκαν, αφήνοντας τα πλοία να επιστρέψουνε στην Αγγλία. Μετά την ήττα της ισπανικής αρμάδας τον Αύγουστο, η Αγγλία διατήρησε την απαγόρευση της ναυτιλίας προκειμένου να επικεντρώσει τις προσπάθειές της στην οργάνωση Αντιαρμάδας για να επιτεθεί στην Ισπανία το 1589. Ο Γουάιτ δεν θα 'παιρνε άδεια να κάνει άλλη προσπάθεια ανεφοδιασμού μέχρι το 1590.


                                     Ένας Αρχηγός Χερόουαν

     Η Ισπανική Αυτοκρατορία συγκέντρωνε πληροφορίες για τις αποικίες Roanoke από τη κατάληψη της Santa Maria de San Vicente από τον Grenville το 1585. Φοβόντουσαν ότι οι Άγγλοι είχανε δημιουργήσει καταφύγιο για πειρατεία στη Β. Αμερική, αλλά δεν μπόρεσαν να εντοπίσουνε τέτοια βάση. Δεν είχανε κανένα λόγο να υποθέσουν ότι η αποικία του Lane είχε εγκαταλειφθεί ή ότι ο White θα τοποθετούνταν στην ίδια θέση. Πράγματι, οι Ισπανοί υπερεκτίμησαν κατά πολύ την επιτυχία των Άγγλων στη Βιρτζίνια. Φήμες έλεγαν ότι οι Άγγλοι είχαν ανακαλύψει βουνό από διαμάντια και διαδρομή προς τον Ειρηνικό Ωκεανό. Μετά από αποτυχημένη αναγνωριστική αποστολή το 1587, ο Φίλιππος Β'  της Ισπανίας διέταξε τον Βισέντε Γκονζάλες να ερευνήσει τον κόλπο Τσέσαπικ το 1588. Ο González δε βρήκε τίποτα στο Chesapeake, αλλά στο δρόμο της επιστροφής έτυχε ν' ανακαλύψει το Port Ferdinando κατά μήκος των Outer Banks. Το λιμάνι φαινόταν εγκαταλελειμμένο. Ο González έφυγε χωρίς να διεξαγάγει ενδελεχή έρευνα. Αν κι οι Ισπανοί πίστευαν ότι ο Γκονζάλες είχε εντοπίσει τη μυστική αγγλική βάση, η ήττα της ισπανικής αρμάδας εμπόδισε τον Φίλιππο να διατάξει αμέσως επίθεση εναντίον της. Το 1590, φέρεται να 'γινε σχέδιο για τη καταστροφή της αποικίας Roanoke και τη δημιουργία μιας ισπανικής αποικίας στον κόλπο Chesapeake, αλλά αυτό ήταν απλώς παραπληροφόρηση που σχεδιάστηκε για ν' αποπροσανατολίσει τις αγγλικές μυστικές υπηρεσίες.
     Τελικά, ο Raleigh κανόνισε το πέρασμα για τον White σε ιδιωτική αποστολή που οργανώθηκε από τον John Watts. Ο στόλος των 6 πλοίων θα περνούσε το καλοκαίρι του 1590 μ' επιδρομές σε ισπανικά φυλάκια στη Καραϊβική, αλλά η ναυαρχίδα Hopewell και το Moonlight θ' αποσχίζονταν για να μεταφέρουνε τον White στην αποικία του. Ταυτόχρονα, ωστόσο, ο Raleigh βρισκόταν στη διαδικασία παράδοσης της επιχείρησης σε νέους επενδυτές. Το Hopewell και το Moonlight αγκυροβόλησαν στο κροατικό νησί στις 12 Αυγούστου, αλλά δεν υπάρχει καμμία ένδειξη ότι ο White χρησιμοποίησε το χρόνο για να επικοινωνήσει με τον Κροάτη για πληροφορίες. Το βράδυ της 15ης Αυγούστου, ενώ ήταν αγκυροβολημένο στο βόρειο άκρο του κροατικού νησιού, τα πληρώματα είδανε στήλες καπνού στο νησί Roanoke. Το επόμενο πρωί, ερεύνησαν άλλη στήλη καπνού στο νότιο άκρο της Κροατίας, αλλά δε βρήκανε τίποτα. Η ομάδα απόβασης του White πέρασε τις επόμενες 2 μέρες προσπαθώντας να διασχίσει το Pamlico Sound με σημαντική δυσκολία κι απώλεια ζωής. Στις 17 Αυγούστου είδανε φωτιά στο βόρειο άκρο του Roanoke και κωπηλατήσανε προς το μέρος της, αλλά φτάσανε στο νησί μετά το σούρουπο κι αποφάσισαν να μη διακινδυνεύσουν να βγούνε στη ξηρά. Οι άνδρες πέρασαν τη νύχτα στα αγκυροβολημένα σκάφη τους, τραγουδώντας αγγλικά τραγούδια με την ελπίδα ότι οι άποικοι θ' ακούσουνε.


                           Η βάφτιση της Βιρτζίνια Ντέαρ

     Ο White κι οι άλλοι φτάσανε στη ξηρά πρωί 18ης Αυγούστου (τα 3α γενέθλια της εγγονής του). Το κόμμα βρήκε φρέσκα κομμάτια στην άμμο, αλλά δεν ήρθε σ' επαφή με κανέναν. Ανακάλυψαν επίσης τα γράμματα "CRO" σκαλισμένα σε δέντρο. Φτάνοντας στη τοποθεσία της αποικίας, ο White σημείωσε ότι η περιοχή είχε οχυρωθεί με palisade. Κοντά στην είσοδο της περίφραξης, η λέξη "CROATOAN" ήτανε χαραγμένη σε στύλο. Ο White ήτανε βέβαιος ότι αυτές οι 2 επιγραφές σήμαιναν ότι οι άποικοι είχαν μετεγκατασταθεί ειρηνικά στο κροατικό νησί, δεδομένου ότι είχανε συμφωνήσει το 1587 ότι οι άποικοι θ' άφηναν "μυστικό σύμβολο" που θα 'δειχνε τον προορισμό τους, ή σταυρό pattée ως κώδικα απειλής. Μες στο περίβολο, η ομάδα έρευνας διαπίστωσε ότι τα σπίτια είχαν αποσυναρμολογηθεί κι οτιδήποτε μπορούσε να μεταφερθεί είχε αφαιρεθεί. Αρκετά μεγάλα μπαούλα (συμπεριλαμβανομένων 3 που ανήκανε στον Γουάιτ, που περιείχανε τα υπάρχοντα που άφησε πίσω του το 1587) είχανε σκαφτεί και λεηλατηθεί. Κανέν από τα σκάφη της αποικίας δεν μπορούσε να βρεθεί κατά μήκος της ακτής.
     Το κόμμα επέστρεψε στο Hopewell εκείνο το βράδυ και γίνανε σχέδια για να επιστρέψει στα κροατικά την επόμενη. Ωστόσο, η μπαρούμα της άγκυρας του Hopewell έσπασε, αφήνοντας το πλοίο με μόνο μία εργασίας κι άγκυρα. Η αποστολή έρευνας δεν μπορούσε να συνεχιστεί δεδομένου του σημαντικού κινδύνου ναυαγίου. Το Moonlight ξεκίνησε για την Αγγλία, αλλά το πλήρωμα του Hopewell προσέφερε συμβιβασμό με τον White, που θα περνούσαν το χειμώνα στη Καραϊβική και θα επιστρέφανε στις Outer Banks άνοιξη του 1591. Αυτό το σχέδιο απέτυχε, όμως, όταν το Hopewell βγήκε εκτός πορείας, αναγκάζοντάς τους να σταματήσουνε για προμήθειες στις Αζόρες. Όταν οι άνεμοι εμπόδισαν τη προσεδάφιση εκεί, το πλοίο αναγκάστηκε πάλι ν' αλλάξει ρότα για την Αγγλία, φτάνοντας 24 Οκτώβρη 1590.
     Αν κι ο White απέτυχε να εντοπίσει τους αποίκους του το 1590, η έκθεσή του πρότεινε ότι είχαν απλώς μετεγκατασταθεί και θα μπορούσαν ακόμα να βρεθούν ζωντανοί. Ωστόσο, εξυπηρετούσε τους σκοπούς του Raleigh να κρατήσει το ζήτημα υπό αμφισβήτηση. Όσο οι έποικοι δεν μπορούσαν να αποδειχθούν νεκροί, μπορούσε νόμιμα να διατηρήσει την αξίωσή του στη Βιρτζίνια. Παρ' όλα αυτά, το 1594 έγινε αίτηση για να κηρυχθεί ο  Ντέαρ νομικά νεκρός, ώστε ο γιος του, Τζων, να κληρονομήσει τη περιουσία του. Η αίτηση έγινε δεκτή το 1597.


                                               Φορτ Λέιν

     Στη διάρκεια του 1ου υπερατλαντικού ταξιδιού του Raleigh το 1595, ισχυρίστηκε ότι αναζητούσε τους χαμένους αποίκους του, αν και μετά παραδέχτηκε ότι αυτό ήτανε παραπληροφόρηση για να καλύψει την αναζήτησή του για το El Dorado. Στο ταξίδι της επιστροφής, έπλευσε πέρα από τις Εξωτερικές Όχθες και μετά ισχυρίστηκε πως ο καιρός τον εμπόδισε ν' αποβιβαστεί. Μετά προσπάθησε να επιβάλλει το μονοπώλιό του στη Βιρτζίνια -βάση τη πιθανή επιβίωση των αποίκων του Roanoke- όταν η τιμή του sassafras εκτοξεύτηκε στα ύψη. Χρηματοδότησε αποστολή του 1602 στις Εξωτερικές Όχθες, με δηλωμένο στόχο την επανάληψη της έρευνας. Μ' επικεφαλής τον Samuel Mace, αυτή διέφερε από τα πριν ταξίδια στο ότι αγόρασε δικό του πλοίο κι εγγυήθηκε τους μισθούς των ναυτικών, έτσι ώστε να μην αποσπάται η προσοχή τους από την ιδιώτευση. Ωστόσο, το δρομολόγιο και το δηλωτικό του πλοίου δείχνουν ότι η κορυφαία προτεραιότητά του ήταν η συγκομιδή sassafras πολύ νότια του κροατικού νησιού. Μέχρι τη στιγμή που ο Mace πλησίασε το Hatteras, οι κακές καιρικές συνθήκες τους εμπόδισαν να παραμείνουν στη περιοχή. Το 1603, ενεπλάκη στη κύρια συνωμοσία και συνελήφθη για προδοσία εναντίον του βασιλιά James, τερματίζοντας ουσιαστικά τον χάρτη της Βιρτζίνια. Υπήρξε τελευταία αποστολή το 1603 μ' επικεφαλής τον Bartholomew Gilbert με σκοπό να βρεθούν οι άποικοι Roanoke. Ο προορισμός τους ήταν ο κόλπος Chesapeake, αλλά οι κακές καιρικές συνθήκες τους ανάγκασαν ν' αποβιβαστούνε σε απροσδιόριστη τοποθεσία κοντά εκεί. Η ομάδα αποβίβασης, συμπεριλαμβανομένου του ίδιου του Gilbert, σκοτώθηκε από ιθαγενείς για άγνωστους λόγους στις 29 Ιουλίου. Το υπόλοιπο πλήρωμα αναγκάστηκε να επιστρέψει στην Αγγλία με άδεια χέρια.
     Μετά την ίδρυση του οικισμού Jamestown το 1607, ο John Smith συνελήφθη από τους Powhatan και συναντήθηκε με τον ηγέτη τους Wahunsenacawh (συχνά αναφέρεται ως "Chief Powhatan") και με τον αδελφό του Opechancanough. Του περιέγραψαν μέρος που ονομάζεται "Ocanahonan", όπου οι άνδρες φορούσαν ρούχα ευρωπαϊκού τύπου. και το "Anone", που διέθετε περιτοιχισμένα σπίτια. Μετά, αφού ο Σμιθ επέστρεψε στην αποικία, έκανε συμφωνίες με τον Wowinchopunk, τον βασιλιά των Paspahegh, για να ερευνήσει το "Panawicke", άλλο μέρος που φέρεται να κατοικείται από άνδρες με ευρωπαϊκή ενδυμασία. Η αποικία παρήγαγε πρόχειρο χάρτη της περιοχής με ετικέτες γι' αυτά τα χωριά. Ο χάρτης περιείχε επίσης ένα μέρος που ονομάζεται "Pakrakanick" με σημείωμα που έδειχνε, "Εδώ remayneth 4 άντρες ντυμένοι που ήρθαν από το Roonocok στο Ocanahawan". Το καλοκαίρι του 1608, ο Σμιθ έστειλε επιστολή σχετικά μ' αυτές τις πληροφορίες, μαζί με το χάρτη, πίσω στην Αγγλία. Ο αρχικός χάρτης έχει πλέον χαθεί, αλλά έν αντίγραφο αποκτήθηκε από τον Pedro de Zúñiga, τον Ισπανό πρεσβευτή στην Αγγλία, που τονε παρέδωσε στο Φίλιππο Γ' της Ισπανίας. Το αντίγραφο, που τώρα συνήθως αναφέρεται ως "Χάρτης Zúñiga", ανακαλύφθηκε ξανά το 1890. Ο Smith σχεδίαζε να εξερευνήσει το Pakrakanick, αλλά μια διαφωνία με τον Paspahegh τερμάτισε την αποστολή πριν ξεκινήσει. Έστειλε επίσης 2 ομάδες αναζήτησης, πιθανώς για να ψάξουνε τ' άλλα χωριά που του αναφέρθηκαν, με οδηγίες να βρούνε "τη χαμένη εταιρεία του Sir Walter Rawley". Καμμία ομάδα δεν μπόρεσε να βρει κανένα σημάδι των αποίκων Roanoke που ζούσανε στη περιοχή. Μέχρι τον Μάη του 1609, η είδηση είχε φτάσει στο Βασιλικό Συμβούλιο της Αγγλίας για τη Βιρτζίνια ότι οι άποικοι του 1587 είχαν σφαγιαστεί από τον Wahunsenacawh. Η πηγή αυτού του ισχυρισμού είναι άγνωστη. Ο Machumps, κουνιάδος του Wahunsenacawh, είναι γνωστό ότι παρείχε πληροφορίες για τη Βιρτζίνια κι είχε φτάσει πρόσφατα στην Αγγλία. Έχει υποτεθεί ότι το ίδιο ταξίδι θα μπορούσε επίσης να 'χει παραδώσει επιστολή από τον Smith, αν και δεν υπάρχουνε στοιχεία γι' αυτό.


                                            O χάρτης Zuniga 1608

     Βάσει αυτών των πληροφοριών, καθώς και τη προηγούμενη έκθεση του Smith, το Συμβούλιο συνέταξε εντολές για τη μετεγκατάσταση της αποικίας Jamestown. Αυτές οι εντολές συνιστούσανε το "Ohonahorn" (ή "Oconahoen"), κοντά στις εκβολές του ποταμού Chowan, σα νέα βάση. Μεταξύ των υποτιθέμενων πλεονεκτημάτων της ήταν η γειτνίαση με τα "ορυχεία χαλκού Riche του Ritanoc" και το "Peccarecamicke", όπου 4ς από τους αποίκους του Raleigh υποτίθεται ότι κρατούνταν από έναν οπλαρχηγό που ονομαζόταν Gepanocon. Αυτές οι εντολές, μαζί με τον νέο κυβερνήτη, Thomas Gates, καθυστερήσανε λόγω του ναυαγίου του Sea Venture στις Βερμούδες. Ο Γκέιτς έφτασε στο Τζέιμσταουν Μάη του 1610, αρκετούς μήνες μετά την Εποχή της Πείνας. Η κρίση μπορεί ν' απέτρεψε τους αποίκους από το να επιχειρήσουνε τη προτεινόμενη μετεγκατάσταση. Αποστολή στάλθηκε στον ποταμό Chowan, αλλά δεν υπάρχει καταγραφή των ευρημάτων της. Ο William Strachey έφτασε στο Jamestown, μαζί με τους Gates και Machumps, Μάη του 1610. Μέχρι το 1612, είχε επιστρέψει στην Αγγλία, όπου έγραψε την Ιστορία του Travaile στη Virginia Britannia, επισκόπηση της επικράτειας της Βιρτζίνια. Περιέγραψε τα "Peccarecamek", "Ochanahoen", "Anoeg" και "Ritanoe" με τρόπο σύμφωνο με το χάρτη του Smith και τις εντολές του Συμβουλίου της Βιρτζίνια προς τον Gates. Ωστόσο, ο Strachey εισήγαγε πρόσθετες λεπτομέρειες σχετικά με τη σφαγή στο Roanoak.
     Ο Strachey πρότεινε πως οι χαμένοι άποικοι είχανε περάσει 20 έτη ζώντας ειρηνικά με φυλή πέρα απ τη περιοχή Powhatan. Ο Wahunsenacawh, ισχυρίστηκε, πως πραγματοποίησε την απρόκλητη επίθεση μετά από σύσταση των ιερέων του, λίγο πριν από την άφιξη των αποίκων του Jamestown. Με βάση αυτή την αφήγηση, 7 Άγγλοι -4 άντρες, 2 αγόρια και 1 γυναίκα- επέζησαν της επίθεσης κι έφυγαν μέχρι τον ποταμό Chowan. Μετά τέθηκαν υπό την προστασία ενός οπλαρχηγού ονόματι Eyanoco, για τον οποίο έψαχναν χαλκό στο Ritanoe. Η ιστορία του Travaile δεν προσδιορίζει ποτέ άμεσα τη φυλή που υποτίθεται ότι φιλοξένησε τους αποίκους Roanoke. Ωστόσο, ο Strachey περιέγραψε επίθεση εναντίον των Chesepians, που οι ιερείς του Wahunsenacawh τονε προειδοποίησαν ότι έθνος θα αναδυότανε στον κόλπο Chesapeake για να απειλήσει τη κυριαρχία του. Έχει συναχθεί πως οι άποικοι είχαν μετεγκατασταθεί στο Chesapeake κι οι 2 ομάδες σφαγιάστηκαν στην ίδια επίθεση.  Ο Strachey πίστευε ότι η θρησκεία Powhatan ήταν εγγενώς σατανική και ότι οι ιερείς θα μπορούσαν κυριολεκτικά να βρίσκονται σε κοινωνία με τον Σατανά. Υποστήριξε ότι η Αγγλία πρέπει να διευκολύνει τη μεταστροφή των Powhatans στον Χριστιανισμό. Για το σκοπό αυτό, συνέστησε σχέδιο που ο βασιλιάς Ιάκωβος θα 'δειχνε έλεος στον λαό Powhatan για τη σφαγή των αποίκων του Roanoke, αλλά θα απαιτούσε εκδίκηση από τους ιερείς. Ωστόσο, η Εταιρεία Λονδίνου δε δημοσίευσε την Ιστορία του Travaile, που έπεσε στην αφάνεια μέχρι το 1849. Δεν υπάρχει καμμία ένδειξη ότι γίναν ενέργειες εναντίον του Wahunsenacawh ή των ιερέων του σε αντίποινα για την υποτιθέμενη σφαγή.


                                  Η Κατεστραμμένη Αποικία Ροανόουκ

     Μετά την επίθεση των Powhatan στο Jamestown το 1622, υπήρξε μια δραματική αλλαγή στα σχόλια για τους ιθαγενείς, καθώς οι συγγραφείς αμφισβήτησαν όλο και περισσότερο την ανθρωπιά τους. Η Εταιρεία Λονδίνου χρηματοδότησε τη προπαγάνδα υποστηρίζοντας ότι η σφαγή είχε δικαιολογήσει γενοκτονικά αντίποινα, προκειμένου να διαβεβαιώσει τους πιθανούς υποστηρικτές ότι η επένδυσή τους στην αποικία θα ήταν ασφαλής. Σε αυτό το πλαίσιο, ο Samuel Purchas έγραψε το Verger της Βιρτζίνια το 1625, υποστηρίζοντας το δικαίωμα της Αγγλίας να κατέχει και να εκμεταλλεύεται τη διεκδίκησή της στη Β. Αμερική. Υποστήριξε ότι οι ιθαγενείς, ως φυλή, είχανe χάσει το δικαίωμά τους στη γη μέσω αιματοχυσίας, αναφέροντας την ενέδρα της φρουράς του Γκρένβιλ το 1586, υποτιθέμενη επίθεση στους αποίκους του Γουάιτ και τη σφαγή του Τζέιμσταουν το 1622. Ο Purchas δεν προσέφερε κανένα αποδεικτικό στοιχείο για τον ισχυρισμό του σχετικά με την αποικία του 1587 εκτός από το να δηλώσει: "Ο Powhatan ομολόγησε στον Cap. Smith, ότι ήτανε στη σφαγή τους...".
     Είναι πιθανό ο Smith να συσχέτισε την ιστορία της ομολογίας του Wahunsenacawh με τον Purchas, καθώς είναι γνωστό ότι μίλησαν μαζί. Τα γραπτά του ίδιου του Smith, ωστόσο, δεν αναφέρουνε την ομολογία, αφήνοντας τον ισχυρισμό του Purchas, να σταθεί μόνος σ' αυτό που η ιστορικός Helen Rountree απορρίπτει ως αντι-ινδική πολεμική. Ακόμη κι αν ληφθεί τοις μετρητοίς, η υποτιθέμενη ομολογία δεν είναι πειστική, καθώς ο Wahunsenacawh μπορεί να την εφηύρε στη προσπάθεια να εκφοβίσει τον Smith. Τα ευρωπαϊκά τεχνουργήματα που υποτίθεται ότι προσφέρθηκαν ως απόδειξη επιδρομής στους αποίκους του Roanoke θα μπορούσαν εξ ίσου εύκολα να ληφθούν από άλλες πηγές, όπως το Ajacán. Η θαλάσσια κυκλοφορία μέσω του νησιού Roanoke έπεσε σε παρακμή τον 17ο αι., λόγω των επικίνδυνων υδάτων των Outer Banks. Το 1672, η είσοδος μεταξύ Hatorask και κροατικών νησιών έκλεισε κι η προκύπτουσα ξηρά έγινε γνωστή ως νησί Hatteras. Στη διάρκεια της εξερεύνησης της Β. Καρολίνας από τον John Lawson το 1701-09, επισκέφθηκε το νησί Hatteras και συνάντησε τους κατοίκους. Αν κι υπάρχουν ενδείξεις ευρωπαϊκής δραστηριότητας στις εξωτερικές όχθες καθ 'όλη τη διάρκεια του 17ου αι., ο Lawson ήταν ο 1ος ιστορικός που διερεύνησε τη περιοχή από τότε που έφυγε ο White το 1590. Ο Lawson εντυπωσιάστηκε με την επιρροή του αγγλικού πολιτισμού στους Hatteras. Ανέφεραν ότι αρκετοί από τους προγόνους τους ήτανε λευκοί και μερικοί απ' αυτούς είχανε γκρίζα μάτια, υποστηρίζοντας αυτόν τον ισχυρισμό. Ο Lawson θεώρησε ότι τα μέλη της αποικίας του 1587 είχαν αφομοιωθεί σε αυτή τη κοινότητα αφού χάσανε την ελπίδα ν' ανακτήσουνε την επαφή με την Αγγλία. Κατά την επίσκεψή του στο ίδιο το νησί Roanoke, ο Lawson ανέφερε ότι βρήκε τα ερείπια ενός φρουρίου, καθώς κι αγγλικά νομίσματα, πυροβόλα όπλα κι ένα κέρατο πυρίτιδας.


                                               Το Ροανόουκ

     Η έρευνα για την εξαφάνιση των αποίκων του 1587 έληξε σε μεγάλο βαθμό με την έρευνα του Lawson το 1701. Το ανανεωμένο ενδιαφέρον για τη Χαμένη Αποικία στη διάρκεια του 19ου αι. οδήγησε τελικά σ' ευρύ φάσμα επιστημονικών αναλύσεων.

  1. 1800s–1950: Διατήρηση τοποθεσίας
     Τα ερείπια που συνάντησε ο Lawson το 1701 έγιναν τελικά τουριστικό αξιοθέατο. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζέιμς Μονρόε επισκέφθηκε τη περιοχή στις 7 Απρίλη 1819. Στη διάρκεια της 10ετίας του 1860, οι επισκέπτες περιγράψανε το κατεστραμμένο φρούριο ως κάτι πιότερο από  χωματουργικό έργο σε σχήμα μικρού προμαχώνα κι αναφέρανε τρύπες που σκαφτήκανε κοντά σε αναζήτηση πολύτιμων κειμηλίων. Η παραγωγή της βωβής ταινίας του 1921 The Lost Colony κι η ανάπτυξη δρόμων καταστρέψανε περαιτέρω τη περιοχή. Στη 10ετία του 1930, ο J.C. Harrington υποστήριξε την αποκατάσταση και διατήρηση των χωματουργικών εργασιών. Η υπηρεσία εθνικών πάρκων άρχισε τη διοίκηση της περιοχής το 1941, χαρακτηρίζοντάς την εθνική ιστορική τοποθεσία Οχυρού Raleigh. Το 1950, οι χωματουργικές εργασίες ανακατασκευαστήκανε σε προσπάθεια ν' αποκατασταθεί το αρχικό μέγεθος και σχήμα του.

  2. 1887–σήμερα: Αρχαιολογικά στοιχεία
     Η αρχαιολογική έρευνα στο νησί Roanoke ξεκίνησε μόνο όταν ο Talcott Williams ανακάλυψε τόπο ταφής ιθαγενών το 1887. Επέστρεψε το 1895 για ν' ανασκάψει το φρούριο, αλλά δε βρήκε τίποτα σημαντικό. Ο Ivor Noël Hume θα βρει μετά αρκετά συναρπαστικά ευρήματα στη 10ετία του 1990, αλλά κανένα που θα μπορούσε να συνδεθεί θετικά με την αποικία του 1587, σε αντίθεση με το φυλάκιο του 1585. Αφού ο τυφώνας Emily αποκάλυψε σειρά από αντικείμενα ιθαγενών κατά μήκος του Cape Creek στο Buxton της Β. Καρολίνας, ο ανθρωπολόγος David Sutton Phelps Jr. οργάνωσε ανασκαφή το 1995. Ο Phelps κι η ομάδα του ανακαλύψανε δαχτυλίδι το 1998, που αρχικά φαινόταν να 'ναι χρυσό σφραγιστικό δαχτυλίδι που 'φερε την εραλδική οικογένειας Kendall τον 16ο αι. Το εύρημα γιορτάστηκε ως ανακάλυψη ορόσημο, αλλά ο Φελπς δε δημοσίευσε ποτέ έγγραφο σχετικά με τα ευρήματά του κι αμέλησε να δοκιμάσει σωστά το δαχτυλίδι. Η ανάλυση ακτίνων Χ το 2017 απέδειξε πως ο δακτύλιος ήταν ορείχαλκος, όχι χρυσός κι οι ειδικοί δεν μπορούσαν να επιβεβαιώσουν την υποτιθέμενη σύνδεση με την εραλδική Kendall. Η χαμηλή αξία κι η σχετική ανωνυμία του δαχτυλιδιού καθιστούνε πιο δύσκολη την οριστική συσχέτιση με οποιοδήποτε συγκεκριμένο άτομο από τα ταξίδια του Roanoke, γεγονός που με τη σειρά του αυξάνει τη πιθανότητα ότι θα μπορούσε να μεταφερθεί στον Νέο Κόσμο αργότερα.


                                          Η επισκευή της Φρεγάτας

     Σημαντική πρόκληση για τους αρχαιολόγους που αναζητούνε πληροφορίες σχετικά με τους αποίκους του 1587 είναι ότι πολλά κοινά αντικείμενα θα μπορούσαν εύλογα να προέρχονται από την αποικία του 1585 ή από ιθαγενείς που εμπορεύονταν με άλλους ευρωπαϊκούς οικισμούς την ίδια εποχή. Ο Andrew Lawler προτείνει ότι παράδειγμα οριστικού ευρήματος θα ήτανε γυναικεία λείψανα (δεδομένου ότι η αποικία του 1585 ήταν αποκλειστικά αρσενική) θαμμένα σύμφωνα με τη χριστιανική παράδοση (ύπτια, σε προσανατολισμό ανατολής-δύσης) που μπορούν να χρονολογηθούν πριν από το 1650 (οπότε οι Ευρωπαίοι θα είχαν εξαπλωθεί σ' όλη τη περιοχή). Ωστόσο, λίγα ανθρώπινα λείψανα οποιουδήποτε είδους έχουν ανακαλυφθεί σε τοποθεσίες που σχετίζονται με τη χαμένη αποικία. Μια πιθανή εξήγηση για την ακραία έλλειψη αρχαιολογικών στοιχείων είναι η διάβρωση της ακτογραμμής. Η βόρεια ακτή του νησιού Roanoke, όπου βρίσκονταν οι αποικίες Lane και White, έχασε 928 πόδια (283 m) μεταξύ 1851-1970. Προεκτείνοντας απ' αυτή τη τάση πίσω στη 10ετία του 1580, είναι πιθανό ότι τμήματα των οικισμών είναι τώρα υποβρύχια, μαζί με τυχόν αντικείμενα ή σημάδια ζωής.

  3. 2011–2019: Ιστότοπος X
     Το Νοέμβη του 2011, ερευνητές στο First Colony Foundation παρατήρησαν 2 διορθωτικά μπαλώματα στον χάρτη La Virginea Pars του 1585 του White. Κατόπιν αιτήματός τους, το Βρεττανικό Μουσείο εξέτασε τον αρχικό χάρτη μ' ελαφρύ τραπέζι. Ένα απ' τα μπαλώματα, στη συμβολή των ποταμών Roanoke και Chowan, βρέθηκε να καλύπτει σύμβολο που αντιπροσωπεύει φρούριο. Καθώς το σύμβολο δεν πρόκειται να κλιμακωθεί, καλύπτει περιοχή στο χάρτη που αντιπροσωπεύει χιλιάδες στρέμματα στη κομητεία Bertie της Β. Καρολίνας. Ωστόσο, η τοποθεσία εικάζεται ότι βρίσκεται μέσα ή κοντά στο χωριό Weapemeoc του 16ου αι. του Mettaquem. Το 2012, όταν ομάδα προετοιμάστηκε ν' ανασκάψει όπου έδειχνε το σύμβολο, ο αρχαιολόγος Nicholas Luccketti πρότεινε να ονομάσουν την τοποθεσία "Site X". Σε δήλωση του Οκτώβρη 2017, το Ίδρυμα 1ης Αποικίας ανέφερε την εύρεση θραυσμάτων κεραμικής κι όπλων Tudor στο Site X και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι αυτά δείχνουν μικρή ομάδα αποίκων που κατοικούν ειρηνικά στη περιοχή. Η πρόκληση γι' αυτή την έρευνα είναι ν' αποκλειστεί πειστικά η πιθανότητα ότι τέτοια ευρήματα μεταφέρθηκαν στη περιοχή από την αποικία Lane του 1585 ή τον εμπορικό σταθμό που ιδρύθηκε από τον Nathaniel Batts στη 10ετία του 1650. Το 2019, το Ίδρυμα ανακοίνωσε σχέδια για την επέκταση της έρευνας σε γη που 'χει δωρηθεί στη Β. Καρολίνα ως φυσική περιοχή Salmon Creek State.


                                    Ισπανική Αρμάδα 7-8-1588

  4. 1998: Έρευνα για το κλίμα
     Το 1998, ομάδα μ' επικεφαλής τον κλιματολόγο David W. Stahle (Πανεπιστημίου Αρκάνσας) και τον αρχαιολόγο Dennis B. Blanton (Κολλεγίου William & Mary) κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ακραία ξηρασία συνέβη στο Tidewater μεταξύ 1587-89. Η μελέτη τους μέτρησε δακτυλίους ανάπτυξης από δίκτυο φαλακρών κυπαρισσιών, παράγοντας δεδομένα που κυμαίνονται από το 1185 ως το 1984. Συγκεκριμένα, το 1587 μετρήθηκε ως η χειρότερη καλλιεργητική περίοδος σ' όλη τη περίοδο των 800 ετών. Τα ευρήματα θεωρήθηκαν συνεπή με τις ανησυχίες που εξέφρασε ο Κροάτης σχετικά με τον εφοδιασμό τους σε τρόφιμα.

  5. 2005–2019: Γενετική ανάλυση
     Από το 2005, η επιστήμονας υπολογιστών Roberta Estes έχει ιδρύσει αρκετούς οργανισμούς για ανάλυση DNA και γενεαλογική έρευνα. Το ενδιαφέρον της για την εξαφάνιση της αποικίας του 1587 παρακίνησε διάφορα έργα για τη δημιουργία γενετικού δεσμού μεταξύ των αποίκων και των πιθανών ιθαγενών απογόνων. Η εξέταση του αυτοσωματικού DNA για το σκοπό αυτό είναι αναξιόπιστη, καθώς τόσο λίγο από το γενετικό υλικό των αποίκων θα παραμείνει μετά από 5-6 γενιές. Ωστόσο, ο έλεγχος των χρωμοσωμάτων Υ και του μιτοχονδριακού DNA είναι πιο αξιόπιστος σε μεγάλα χρονικά διαστήματα. Η κύρια πρόκληση αυτής της εργασίας είναι ν' αποκτήσει γενετικό σημείο σύγκρισης, είτε από τα λείψανα ενός χαμένου αποίκου είτε από τους απογόνους του. Ενώ είναι πιθανό να αλληλουχηθεί το DNA από οστά ηλικίας 430 ετών, -δεν υπάρχουν ακόμη οστά από τη χαμένη αποικία για να εργαστούνε. Κι, από το 2019, το έργο δεν είχε ακόμη εντοπίσει κανέναν ζωντανό απόγονο.

Εικασίες για την εξαφάνιση της αποικίας

     Είναι η «Περιοχή 51» της αποικιακής ιστορίας.
--- Adrian Masters (ιστορικός, Πανεπιστήμιου Τέξας)

     Χωρίς στοιχεία για τη μετεγκατάσταση ή τη καταστροφή της Χαμένης Αποικίας, οι εικασίες για τη τύχη της έχουνε διαρκέσει απ' τη 10ετία του 1590. Το θέμα έχει αναπτύξει φήμη μεταξύ των ακαδημαϊκών για τη προσέλκυση εμμονής κι εντυπωσιασμού με μικρό σχολικό όφελος. Οι εικασίες για τους Χαμένους Αποίκους συνήθως ξεκινούν με τα γνωστά γεγονότα σχετικά με την υπόθεση. Όταν ο White επέστρεψε στην αποικία το 1590, δεν υπήρχε κανένα σημάδι μάχης ή απόσυρσης υπό πίεση, αν κι η τοποθεσία ήταν οχυρωμένη. Δεν αναφέρθηκαν ανθρώπινα λείψανα ή τάφοι στη περιοχή, γεγονός που υποδηλώνει ότι όλοι ήτανε ζωντανοί όταν έφυγαν. Το μήνυμα "CROATOAN" είναι συνεπές με τη συμφωνία με τον White να υποδείξει πού να τους ψάξει, υποδηλώνοντας ότι περίμεναν από τον White να τους ψάξει κι ήθελαν να βρεθούνε.
     Ο David Beers Quinn κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι άποικοι 1587 προσπάθησαν να μετεγκατασταθούνε στον αρχικό προορισμό τους -τον κόλπο Chesapeake- χρησιμοποιώντας τη φρεγάτα κι άλλα μικρά σκάφη για να μεταφερθούνε με τα υπάρχοντά τους. Μικρή ομάδα θα 'χε σταθμεύσει στα κροατικά, για να περιμένει την επιστροφή του White και να τον κατευθύνει στην νέα αποικία. Μετά την αποτυχία του White να εντοπίσει κάποιον από τους αποίκους, το κύριο σώμα των αποίκων θα 'χε αφομοιωθεί γρήγορα με τους Chesepians, ενώ οι παρατηρητές των Κροατών θα είχαν αναμειχθεί με τη κροατική φυλή. Ο Quinn πρότεινε ότι το ταξίδι του Samuel Mace το 1602 θα μπορούσε να 'χε αποτολμήσει στο Chesapeake και να 'χε απαγάγει τον Powhatan για να τονε φέρει πίσω στην Αγγλία. Από 'κεί, αυτοί οι απαχθέντες θα μπορούσαν να επικοινωνήσουν με τον Thomas Harriot και θα μπορούσαν να αποκαλύψουν ότι οι Ευρωπαίοι ζούσανε στη περιοχή. Προφανώς πίστευε ότι περιστάσεις όπως αυτές ήταν απαραίτητες για να εξηγήσουνε την αισιοδοξία για την επιβίωση των αποίκων μετά το 1603.


                                      Νόμισμα μισού δολλαρίου για το θέμα

     Αν κι ο Strachey κατηγόρησε τον Wahunsenacawh για τη σφαγή των αποίκων και των Chesepians σε ξεχωριστά αποσπάσματα, ο Quinn αποφάσισε ότι αυτά τα γεγονότα συνέβησαν σ' ενιαία επίθεση σε ολοκληρωμένη κοινότητα, τον Απρίλη του 1607. Υπέθεσε ότι ο Wahunsenacawh θα μπορούσε να ζητήσει εκδίκηση για τις κερδοσκοπικές απαγωγές από τον Mace. Στην εκτίμηση του Κουίν, ο Τζον Σμιθ ήτανε 1ος που 'μαθε για τη σφαγή, αλλά για πολιτικούς λόγους την ανέφερε ήσυχα απευθείας στον βασιλιά Ιάκωβο αντί να την αποκαλύψει στα δημοσιευμένα γραπτά του. Παρά τη φήμη του Quinn για το θέμα, οι συνομήλικοί του είχαν επιφυλάξεις σχετικά με τη θεωρία του, που βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στις αφηγήσεις των Strachey και Purchas.
     Η πιθανότητα ότι οι αγνοούμενοι άποικοι θα μπορούσαν να έχουν αφομοιωθεί σε κοντινές φυλές ιθαγενών έχει προταθεί τουλάχιστον από το 1605. Aν αυτή η ενσωμάτωση ήταν επιτυχής, οι αφομοιωμένοι θα εξαντλούσανe σταδιακά τις ευρωπαϊκές προμήθειες τους (πυρομαχικά, ρουχισμό) και θ' απέρριπταν τον ευρωπαϊκό πολιτισμό (γλώσσα, στυλ ένδυσης, γεωργία) καθώς ο τρόπος ζωής των Algonquian έγινε πιο βολικός. Οι Ευρωπαίοι της αποικιακής εποχής παρατήρησαν ότι πολλοί άνθρωποι που απομακρύνθηκαν από την ευρωπαϊκή κοινωνία από τους ιθαγενείς για σημαντικές χρονικές περιόδους -ακόμη κι αν αιχμαλωτίστηκαν ή υποδουλώθηκαν- ήταν απρόθυμοι να επιστρέψουνe. Το αντίθετο σπάνια ίσχυε. Έτσι είναι λογικό να υποθέσουμε ότι, αν οι άποικοι αφομοιώνονταν, αυτοί ή οι απόγονοί τους δεν θα επεδίωκαν επανένταξη με τους επόμενους Άγγλους αποίκους.
     Μερικοί ιστορικοί σήμερα πιστεύουν ότι αυτό είναι το πιο πιθανό σενάριο για τη μοίρα των επιζώντων αποίκων. Ωστόσο αφήνει ανοιχτό το ερώτημα σε ποια φυλή, ή φυλές, αφομοιώθηκαν οι άποικοι. Είναι ευρέως αποδεκτό ότι οι Κροάτες ήτανε πρόγονοι των Hatteras του 18ου αι., αν και τα στοιχεία γι' αυτό είναι περιστασιακά. Η σημερινή φυλή Hatteras προσδιορίζεται ως απόγονος των Κροατών και των Χαμένων Αποίκων μέσω των Hatteras. Ορισμένοι χάρτες του 17ου αι. χρησιμοποιούνε τη λέξη "κροατικά" για να περιγράψουνε τοποθεσίες στην ηπειρωτική χώρα, απέναντι από το Pamlico Sound από το Roanoke και το Hatteras. Μέχρι το 1700, αυτές οι περιοχές συνδέθηκαν με το Machapunga. Προφορικές παραδόσεις και θρύλοι σχετικά με τη μετανάστευση των Κροατών μέσω της ηπειρωτικής χώρας επικρατούνε στην ανατολική Β. Καρολίνα. Π.χ., ο "Θρύλος του Coharie" στη κομητεία Sampson μεταγράφηκε από τον Edward M. Bullard το 1950.


                               Μάζεμα αλατιού στη Χαμένη Αποικία

     Πιο διάσημο, στη 10ετία του 1880, ο πολιτειακός νομοθέτης Hamilton McMillan πρότεινε ότι η ιθαγενής αμερικανική κοινότητα στην κομητεία Robeson (τότε θεωρούνταν ελεύθεροι έγχρωμοι) διατήρησε επώνυμα και γλωσσικά χαρακτηριστικά από τους αποίκους του 1587. Οι προσπάθειές του έπεισαν το νομοθετικό σώμα της Βόρειας Καρολίνας να απονείμει φυλετική αναγνώριση στην κοινότητα το 1885, με τη νέα ονομασία "Κροατικός". Η φυλή ζήτησε να μετονομαστεί το 1911, καταλήγοντας τελικά στο όνομα Lumbee το 1956.
Άλλες φυλές που υποτίθεται ότι συνδέονται με τους αποίκους Roanoke περιλαμβάνουν τους Catawba και τους Coree. Σ. Α'Γ. Ο Ashe ήταν πεπεισμένος ότι οι άποικοι είχαν μετεγκατασταθεί δυτικά στις όχθες του ποταμού Chowan στην κομητεία Bertie και ο Conway Whittle Sams ισχυρίστηκε ότι μετά την επίθεση από τους Wanchese και Wahunsenacawh, διασκορπίστηκαν σε πολλές τοποθεσίες: τον ποταμό Chowan και νότια στους ποταμούς Pamlico και Neuse.
Αναφορές συναντήσεων με ανοιχτόχρωμους, ξανθούς ανθρώπους μεταξύ διαφόρων φυλών ιθαγενών της Αμερικής εμφανίζονται ήδη από το 1607. Αν και αυτό συχνά αποδίδεται στους αφομοιωμένους χαμένους αποίκους, μπορεί πιο εύκολα να εξηγηθεί από τα δραματικά υψηλότερα ποσοστά αλμπινισμού στους ιθαγενείς Αμερικανούς από ό, τι στους ανθρώπους ευρωπαϊκής καταγωγής. Ο Dawson πρότεινε ότι οι άποικοι συγχωνεύθηκαν με τον κροατικό λαό. Ισχυρίζεται: «Δεν χάθηκαν ποτέ. Ήταν φτιαγμένο. Το μυστήριο τελείωσε». Ωστόσο, το συμπέρασμα αυτό έχει τεθεί υπό αμφισβήτηση. Ο Alain Outlaw, αρχαιολόγος και μέλος του διδακτικού προσωπικού στο Πανεπιστήμιο Christopher Newport, χαρακτήρισε το συμπέρασμα του Dawson ως «αφήγηση, όχι πληροφορίες που βασίζονται σε αποδεικτικά στοιχεία», ενώ ο αρχαιολόγος Nick Luccketti έγραψε: «Δεν έχω δει κανένα στοιχείο στα κροατικά από αντικείμενα που να δείχνουν ότι ζούσαν εκεί Άγγλοι». Επιπλέον, το πραγματικό κείμενο του βιβλίου του Dawson του 2020 The Lost Colony and Hatteras Island παραδέχτηκε ότι δεν υπήρχε «όπλο καπνίσματος» αποδεικτικών στοιχείων ότι οι άποικοι είχαν αφομοιωθεί με τη φυλή. Το βιβλίο επίσης δεν υποβλήθηκε σε αξιολόγηση από ομοτίμους, αφήνοντας το ερώτημα ανοιχτό παρά τους εντυπωσιακούς τίτλους που συνόδευαν τη δημοσίευσή του.
Οι άποικοι θα μπορούσαν να είχαν αποφασίσει να διασωθούν πλέοντας για την Αγγλία στην κορυφή, που άφησε πίσω της η εκστρατεία του 1587. Αν γινόταν μια τέτοια προσπάθεια, το πλοίο θα μπορούσε να είχε χαθεί με όλα τα χέρια στη θάλασσα, εξηγώντας την απουσία τόσο του πλοίου όσο και οποιουδήποτε ίχνους των αποίκων. Είναι εύλογο ότι η αποικία περιελάμβανε ναυτικούς που είχαν τα προσόντα να επιχειρήσουν το ταξίδι της επιστροφής. Λίγα είναι γνωστά για την κορυφή, αλλά τα πλοία του μεγέθους της ήταν ικανά να κάνουν το ταξίδι, αν και συνήθως το έκαναν μαζί με άλλα σκάφη.


                                         Powhatan & John Smith

     Οι άποικοι μπορεί να φοβόντουσαν ότι η λήψη μιας τυπικής διαδρομής στον Ατλαντικό, με στάση στη Καραϊβική, θα τους έθετε σε κίνδυνο ισπανικής επίθεσης κι έτσι επέλεξε να επιχειρήσει μια άμεση πορεία προς την Αγγλία αντ' αυτού. Η πραγματοποίηση τέτοιου ταξιδιού δεν ήταν ανέφικτη το 1563, Γάλλοι άποικοι στην αποτυχημένη αποικία Charlesfort σε αυτό που είναι τώρα το νησί Parris της Ν..Kαρολίνας κατασκεύασαν ακατέργαστο πλοίο κι επέστρεψαν επιτυχώς (αν κι απεγνωσμένα) στην Ευρώπη. Εναλλακτικά, οι άποικοι Roanoke θα μπορούσαν να πλεύσουνε βόρεια κατά μήκος της ακτής, με την ελπίδα να 'ρθουνε σ' επαφή με τους αγγλικούς αλιευτικούς στόλους στον κόλπο του Maine.
Η γαλέρα δεν θα 'ταν αρκετά μεγάλη για να μεταφέρει όλους τους αποίκους. Επιπλέον, οι διατάξεις που απαιτούνται για υπερατλαντικό ταξίδι θα περιόριζαν κι άλλο τον αριθμό των επιβατών. Μπορεί να διαθέτανε τους πόρους για να κατασκευάσουν άλλο αξιόπλοο σκάφος, χρησιμοποιώντας τοπική ξυλεία κι ανταλλακτικά από τη γαλέρα. Λαμβάνοντας υπ' όψιν ότι τα πλοία κατασκευάστηκαν από επιζώντες του ναυαγίου του Sea Venture το 1609, είναι τουλάχιστον πιθανό ότι οι Χαμένοι Άποικοι θα μπορούσαν να παράγουνε 2ο πλοίο που θα μπορούσε να μεταφέρει το μεγαλύτερο μέρος της ομάδας. Ακόμη και σ' αυτές τις ιδανικές συνθήκες, ωστόσο, τουλάχιστον ορισμένοι άποικοι θα παραμείνανε στη Βιρτζίνια, αφήνοντας ανοιχτό το ερώτημα τι απέγιναν αυτοί.
     Ο ανθρωπολόγος Lee Miller πρότεινε ότι ο Sir Francis Walsingham, ο Simon Fernandes, ο Edward Strafford κι άλλοι συμμετείχανε σε συνωμοσία για να μαυρίσουνε τους αποίκους του 1587 στο Roanoke. Ο σκοπός αυτής της συνωμοσίας, υποστήριξε, ήταν να υπονομεύσει τον Walter Raleigh, που οι δραστηριότητες υποτίθεται ότι παρενέβησαν στις συγκεκαλυμμένες μηχανορραφίες του Walsingham για να κάνει την Αγγλία προτεσταντική παγκόσμια δύναμη, εις βάρος της Ισπανίας κι άλλων καθολικών λαών. Αυτή η συνωμοσία θα εμπόδιζε τους Raleigh και White να στείλουν αποστολή ανακούφισης μέχρι το θάνατο του Walsingham το 1590. Ο Μίλερ πρότεινε επίσης ότι οι άποικοι μπορεί να ήταν αυτονομιστές, αναζητώντας καταφύγιο στις ΗΠΑ από θρησκευτικές διώξεις στην Αγγλία. Ο Raleigh εξέφρασε συμπάθεια για τους αυτονομιστές, ενώ ο Walsingham τους θεώρησε απειλή που πρέπει να εξαλειφθεί. Σύμφωνα με τον Μίλερ, οι άποικοι χωρίστηκαν, με μικρή ομάδα να μετεγκαθίσταται στα κροατικά, ενώ το κύριο σώμα αναζήτησε καταφύγιο στους Chowanoke. Θα είχαν εξαπλώσει γρήγορα τις ευρωπαϊκές ασθένειες μεταξύ των ξενιστών τους, αποδεκατίζοντας το Chowanoke κι αποσταθεροποιώντας έτσι ισορροπία δυνάμεων στη περιοχή. Από κεί υποστήριξε ότι οι Τσοουανόουκ δέχτηκαν επίθεση, με τους επιζώντες αιχμαλώτους, από τους Μαντόαγκ, ισχυρό έθνος στα δυτικά που οι άποικοι του Τζέιμσταουν γνώριζαν μόνο από τις αόριστες αφηγήσεις των γειτόνων. Κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι Mandoag ήταν οι Eno, που ανταλλάξανε τους αιχμάλωτους επιζώντες χαμένους αποίκους ως σκλάβους, διασκορπίζοντάς τους σ' όλη τη περιοχή. Η θεωρία του Μίλερ αμφισβητήθηκε βάσει τη σημαντική οικονομική υποστήριξη του Γουόλσινγκχαμ στις αποστολές του Ράλεϊ και τη προθυμία του Φερνάντες να φέρει τον Τζον Γουάιτ πίσω στην Αγγλία, αντί να τον εγκαταλείψει μαζί με τους άλλους αποίκους.


                           Ορμητήριο Λιμάνι Πλύμουθ 1540

     Οι τοπικοί θρύλοι στη κομητεία Dare αναφέρονται σ' εγκαταλελειμμένο οικισμό που ονομάζεται "Beechland", που βρίσκεται σ' αυτό που 'ναι τώρα το Εθνικό Καταφύγιο Άγριας Ζωής του ποταμού Alligator. Η περιοχή είχε αναφορές για μικρά φέρετρα, μερικά με χριστιανικά σημάδια, ενθαρρύνοντας εικασίες για σύνδεση με τη Χαμένη Αποικία. Βάσει αυτών των θρύλων, ο μηχανικός Phillip McMullan κι ο ερασιτέχνης αρχαιολόγος Fred Willard κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι ο Walter Raleigh έστειλε τους αποίκους του 1587 να συλλέξουνε sassafras κατά μήκος του ποταμού Alligator. Όλα τ' αρχεία που υποδηλώνουν ότι ο προορισμός της αποικίας ήταν ο κόλπος Τσέσαπικ κι ότι η Αγγλία είχε χάσει την επαφή με την αποικία, υποτίθεται ότι πλαστογραφήθηκαν για να αποκρύψουνε την επιχείρηση από Ισπανούς πράκτορες κι άλλους πιθανούς ανταγωνιστές. Σύμφωνα με τον McMullan, ο Raleigh αποκατέστησε ήσυχα την επαφή με την αποικία μέχρι το 1597 κι οι αποστολές του sassafras απλώς μάζευαν τις σοδειές των αποίκων. Σύμφωνα μ' αυτή την άποψη, η αποικία δεν εγκαταλείφθηκε πραγματικά μέχρι που το μυστικό της τοποθεσίας της αποικίας πέθανε με το Raleigh το 1618. Μετά απ' αυτό το σημείο, υποστήριξε ο McMullan, οι άποικοι θα 'χαν αρχίσει ν' αφομοιώνονται με τους Κροάτες στο Beechland.
     Αυτή η υπόθεση εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από προφορικές παραδόσεις κι αβάσιμες αναφορές για το Beechland, καθώς κι από χάρτη του 1651 που απεικονίζει δέντρο sassafras κοντά στον ποταμό Alligator. Σημαντικό πρόβλημα στην υπόθεση είναι ότι ο Raleigh υποτίθεται ότι σχεδίαζε αγρόκτημα sassafras το 1587, για να επωφεληθεί από δραματική αύξηση των τιμών των καλλιεργειών, έτσι ώστε να μπορέσει γρήγορα ν' αντισταθμίσει τη μεγάλη δαπάνη της αποτυχημένης αποικίας του 1585. Το προτεινόμενο οικονομικό κίνητρο παραβλέπει το γεγονός ότι ο κουρσάρος του Richard Grenville ανέκτησε το κόστος της αποστολής του 1585. Επιπλέον, οι τιμές sassafras δεν ανέβηκαν στα ύψη σε αξία μέχρι τα τέλη της 10ετίας του 1590, πολύ μετά την ίδρυση της αποικίας του 1587.
     Ο Paul Green, ενώ συγκέντρωνε υλικό για θεατρικό του 1937, παρατήρησε ότι τα ισπανικά αρχεία από τη περίοδο περιείχαν άφθονες αναφορές στο Raleigh και τους οικισμούς του. Οι ισπανικές δυνάμεις γνώριζαν τα αγγλικά σχέδια για τη δημιουργία νέας βάσης της Βιρτζίνια το 1587 και την έψαχναν πριν καν φτάσουν οι άποικοι. Η Ισπανική Αυτοκρατορία είχε συμπεριλάβει το μεγαλύτερο μέρος της Β. Αμερικής στην αξίωσή της στη Φλόριντα και δεν αναγνώρισε το δικαίωμα της Αγγλίας να αποικίσει το Roanoke ή το Chesapeake Bay. Δεδομένης της ισπανικής λεηλασίας του Fort Caroline το 1565, οι άποικοι πιθανότατα αναγνώρισαν την απειλή που αντιπροσώπευαν. Ωστόσο, οι Ισπανοί εξακολουθούσαν να ψάχνουνε για την αποικία στον κόλπο Τσέσαπικ μέχρι το 1600, γεγονός που υποδηλώνει ότι αγνοούσαν επίσης τη τύχη της.
     Το 2006, ο συγγραφέας Scott Dawson πρότεινε ότι νότια ζωντανή βελανιδιά στο νησί Hatteras, που φέρει την αμυδρή επιγραφή "CORA" στο φλοιό της, θα μπορούσε να συνδεθεί με τη χαμένη αποικία. Το δέντρο είχε ήδη αποτελέσει αντικείμενο τοπικών θρύλων, κυρίως ιστορίας για μάγισσα με το όνομα "Cora" που έγινε δημοφιλής σε βιβλίο του 1989 από τον Charles H. Παρ' όλ' αυτά, υποστήριξε ότι η επιγραφή μπορεί να αντιπροσωπεύει άλλο μήνυμα από τους αποίκους, παρόμοιο με την επιγραφή "CROATOAN" στο Roanoke. Αν ναι, το "CORA" μπορεί να υποδηλώνει ότι οι άποικοι εγκατέλειψαν το κροατικό νησί για να εγκατασταθούν με το Coree (επίσης γνωστό ως Coranine) στην ηπειρωτική χώρα κοντά στη λίμνη Mattamuskeet. Μελέτη του 2009 για τον προσδιορισμό της ηλικίας του δέντρου CORA ήταν ασαφής. Η ζημιά στο δέντρο που προκλήθηκε από κεραυνό και φθορά κατέστησε αδύνατη τη λήψη έγκυρου δείγματος πυρήνα για χρονολόγηση δακτυλίων. Ακόμα κι αν το δέντρο χρονολογείται από τον 16ο αιώνα, η καθιέρωση της ηλικίας της επιγραφής θα 'ταν άλλο θέμα.



     Από το 1937 ως το 1941, ανακαλύφθηκε σειρά από ενεπίγραφες πέτρες που ισχυρίστηκαν ότι γράφτηκαν από την Eleanor Dare, μητέρα της Virginia. Μίλούσανε για τα ταξίδια των αποίκων και τον τελικό θάνατό τους. Οι περισσότεροι ιστορικοί σήμερα πιστεύουν ότι πρόκειται γι' απάτη, επειδή οι έρευνες συνέδεσαν όλους εκτός από ένα με τον λιθοξόο Bill Eberhardt. Το 1ο θεωρείται μερικές φορές διαφορετικό από τα υπόλοιπα, βασισμένο σε γλωσσική και χημική ανάλυση,κι ως πιθανώς γνήσιο.
     Ο Ράλεϊ επικρίθηκε δημόσια για προφανή αδιαφορία για τη τύχη της αποικίας του 1587, κυρίως από τον Σερ Φράνσις Μπέικον. "Είναι το πιο αμαρτωλό πράγμα στον κόσμο", έγραψε το 1597, "να εγκαταλείψεις ή να στερήσεις μια φυτεία μια φορά. Γιατί εκτός από την ατίμωση, είναι κι η ενοχή του αίματος πολλών δυστυχισμένων ανθρώπων". Η κωμωδία του 1605 Eastward Hoe παρουσιάζει χαρακτήρες που προορίζονται για τη Βιρτζίνια, που είναι βέβαιοι ότι οι χαμένοι άποικοι έχουν μέχρι εκείνη τη στιγμή επιμειχθεί με τους ιθαγενείς για να δημιουργήσουν "ολάκερη αγγλική χώρα".
     Οι ιστορικοί των ΗΠΑ σε μεγάλο βαθμό παρέβλεψαν ή ελαχιστοποίησαν τη σημασία των οικισμών Roanoke μέχρι το 1834, όταν ο George Bancroft σκάλισε τους αποίκους του 1587 στο A History of the United States. Τόνισε την ευγένεια του Raleigh, τη προδοσία του Fernandes, την απειλή των Secotan, το θάρρος των αποίκων και τη παράξενη τραγωδία της απώλειάς τους. Ήτανε 1ος μετά τον White που έγραψε για τη Virginia Dare, εφιστώντας τη προσοχή στην ιδιότητά της ως το 1ο αγγλικό παιδί που γεννήθηκε σ' αυτό που θα γινόταν αμερικανικό έδαφος και το πρωτοποριακό πνεύμα που επέδειξε το όνομά της. Γοήτευσε το αμερικανικό κοινό. Όπως το θέτει ο Andrew Lawler, "Η χώρα ήτανε πεινασμένη για μια ιστορία προέλευσης πιο μαγευτική από τα κακομαθημένα του Jamestown ή τους στενούς Πουριτανούς του Plymouth... Το Roanoke, με τους ιππότες και τους κακούς του και τους γενναίους αλλά λιγότερους λίγους που αντιμετωπίζουν εξωγήινη κουλτούρα, παρείχε όλα τα στοιχεία για έναν εθνικό μύθο".
     Η 1η γνωστή χρήση της φράσης "Η χαμένη αποικία" για να περιγράψει τον οικισμό Roanoke του 1587 ήταν από την Eliza Lanesford Cushing σε ιστορικό ειδύλλιο του 1837, Virginia Dare. ή, η χαμένη αποικία. Φαίνεται επίσης να είναι η 1η που επέλεξε την εγγονή του White ν' ανατράφηκε από ιθαγενείς, μετά τη σφαγή των άλλων αποίκων και να επικεντρωθεί στις περιπέτειές της ως όμορφη νεαρή γυναίκα. Το 1840, η Cornelia Tuthill δημοσίευσε παρόμοια ιστορία, εισάγοντας την έπαρση της Βιρτζίνια που φορά το δέρμα μιας λευκής ελαφίνας. Η σειρά Raleigh Register του 1861 από τη Mary Mason χρησιμοποιεί την υπόθεση ότι η Βιρτζίνια μεταμορφώθηκε μαγικά σε μια λευκή ελαφίνα. Η ίδια έννοια χρησιμοποιήθηκε πιο διάσημα στο The White Doe, ποίημα του 1901 από τον Sallie Southall Cotten.



     Η δημοτικότητα του Lost Colony και της Virginia Dare τον 19ο κι αρχές του 20ου αι. συνέπεσε με τις αμερικανικές διαμάχες σχετικά με τον αυξανόμενο αριθμό καθολικών και μη Βρεττανών μεταναστών, καθώς και τη μεταχείριση των Αφροαμερικανών και των ιθαγενών Αμερικανών. Η αποικία κι ο ενήλικος χαρακτήρας της Βιρτζίνια αγκαλιάστηκαν ως σύμβολα του λευκού εθνικισμού. Ακόμη κι όταν η Βιρτζίνια τολμά επικαλέστηκε στο όνομα του δικαιώματος ψήφου των γυναικών στη 10ετία του 1920, ήτανε για να πείσει τους νομοθέτες της Β. Καρολίνας ότι η χορήγηση ψήφου στις λευκές γυναίκες θα εξασφάλιζε τη λευκή υπεροχή. Μέχρι τη 10ετία του 1930 αυτή η ρατσιστική χροιά προφανώς υποχώρησε, αν κι η οργάνωση VDARE, που ιδρύθηκε το 1999, έχει καταγγελθεί για προώθηση λευκών ρατσιστών.
     Εορτασμοί της Χαμένης Αποικίας, στα γενέθλια της Βιρτζίνια Ντέαρ, διοργανώνονται στο Ροανόουκ απ' τη 10ετία του 1880. Για να επεκταθεί το τουριστικό αξιοθέατο, το έργο του Πολ Γκριν Η Χαμένη Αποικία άνοιξε το 1937 και παραμένει σε παραγωγή μέχρι σήμερα. Ο Πρόεδρος Franklin D. Roosevelt παρακολούθησε το έργο στις 18 Αυγούστου 1937 -τα 350α γενέθλια της Virginia Dare.
     Απογυμνωμένο από το πλήρες πλαίσιό του, το αραιό μήνυμα των αποίκων ΚΡΟΑΤΟΑΝ έχει αποκτήσει παραφυσική ποιότητα στο διήγημα Croatoan του Harlan Ellison το 1975 και στην τηλεοπτική μίνι σειρά Storm of the Century του Stephen King το 1999. Είναι επίσης το όνομα ενός ανθρώπινου κακού (που απεικονίζεται από τον William Shatner) στην 5η σεζόν του King Haven, βασισμένο στο μυθιστόρημά του The Colorado Kid. Ο Κροάτης εμφανίζεται επίσης στην τηλεοπτική σειρά Supernatural του 2005. Στο graphic novel του 1994 Batman-Spawn: War Devil, "Croatoan" είναι το όνομα ενός ισχυρού δαίμονα που, τον 20ό αι., προσπαθεί να θυσιάσει ολόκληρη τη Gotham City στον Σατανά.
     Το επεισόδιο American Horror Story του 2011 "Birth" αφηγείται έναν φανταστικό μύθο που οι Χαμένοι Άποικοι πέθαναν μυστηριωδώς και τα φαντάσματά τους στοίχειωναν τους ντόπιους ιθαγενείς Αμερικανούς μέχρι που ένας γηραιότερος της φυλής τους εξόρισε με τη λέξη "Κροάτης". Αυτή η υπόθεση επεκτείνεται στην 6η σεζόν της σειράς, Roanoke, που παρουσιάζει μια σειρά φανταστικών τηλεοπτικών προγραμμάτων που τεκμηριώνουν συναντήσεις με τους αποίκους φαντάσματα. Η ηγέτις των απέθαντων αποίκων, Χασάπισσα απεικονίζεται ως σύζυγος του John White Thomasin, αν και δεν υπάρχουν ιστορικά στοιχεία ότι ήταν μια απ' τους αποίκους.
     Στο μυθιστόρημα του 2015 The Last American Vampire, οι άποικοι είναι θύματα ενός βαμπίρ που ονομάζεται "Crowley". Η επιγραφή "CRO" ήταν επομένως μια ατελής προσπάθεια να τον εμπλέξει.