ÐåæÜ

Ðïßçóç-Ìýèéá

Ï Dali & Åãþ

ÈÝáôñï-ÄéÜëïãïé

Äïêßìéá

Ó÷üëéá-Áñèñá

ËáïãñáöéêÜ

ÅíäéáöÝñïíôåò

ÊëáóóéêÜ

Áñ÷áßá Åëë Ãñáìì

ÄéáóêÝäáóç

ÐéíáêïèÞêç

ÅéêáóôéêÜ

Ðáãê. ÈÝáôñï

Ðëçñ-Ó÷ïë-Åðéêïéí.

Öáíôáóôéêü

Åñ. Ëïãïôå÷íßá

Ãëõðô./Áñ÷éô.

ÊëáóóéêÜ ÉÉ

 
 

Áñ÷áßá Åëë Ãñáìì 

ÉððïêñÜôçò: ÐáôÝñáò Ôçò ÉáôñéêÞò



                                      Βιογραφικü

     Ο ΙπποκρÜτης Þταν αρχαßος ¸λληνας ιατρüς κι Ýζησε στην ΕλλÜδα κατÜ το χρυσοýν αιþνα του ΠερικλÞ.  Αιþνας Ýντονου διανοητικοý προβληματισμοý που ανÝδειξε μεγÜλους Üνδρες, üπως Þταν ο ΣοφοκλÞς, ο ΣωκρÜτης κι ο Θουκυδßδης. Τον 5ο αι. π.Χ., λοιπüν, γεννÞθηκε ο ορθολογισμüς αλλÜ κι ο ουμανισμüς, με τη προûπüθεση να δþσουμε στον üρο αυτü την ευρεßα Ýννοια της σκÝψης του ανθρþπου για τον εαυτü του. ΜαθÞτευσε κοντÜ σε σοφιστÝς, φιλοσüφους, ßδρυσε τη σχολÞ του την εποχÞ που σ’ üλη τη χþρα Üκμαζαν τα Ασκληπιεßα στα οποßα κýρια θεραπεßα αποτελοýσε ο εξαγνισμüς του σþματος και της ψυχÞς, εφüσον η ασθÝνεια θεωροýνταν θεüσταλτη. ¹ταν αυτüς που Ýφερε την επανÜσταση διδÜσκοντας την ορθολογικÞ σκÝψη στην αντιμετþπιση των ασθενειþν, χρησιμοποßησε πρþτος στην ΙατρικÞ το πεßραμα, ανÜγοντÜς την απü εμπειρικÞ τÝχνη σε επιστÞμη. Τα αßτια εßναι λογικÜ κι απαιτοýνε λογικÜ θεραπευτικÜ μÝσα υποστÞριζε, δεν υπÜρχει το στοιχεßο της θεúκÞς παρÝμβασης. Αποθεοποßησε την ιατρικÞ και τη διαχþρισε απü τη φιλοσοφßα. ¹ρθε για πρþτη φορÜ ανατριχιαστικÜ κοντÜ στον Üνθρωπο. ΚαταρρÝουν τα πÜντα, φιλοσοφικÝς θεωρßες κι ιδÝες.
     ¹ταν ο 1ος που ταξινüμησε συστηματικÜ την ιατρικÞ κι επιχεßρησε μια μεθοδευμÝνη θεραπεßα των νοσημÜτων. ¸κανε προσιτÝς τις ιατρικÝς γνþσεις και σε μαθητÝς πÝραν της οικογÝνειας των Ασκληπιαδþν, κÜτι καινοτüμο για την εποχÞ του αφοý τüτε επικρατοýσε η παρÜδοση που Þθελε τη μετÜδοσÞ της μüνο μÝσα στους κüλπους της οικογÝνειας των Ασκληπιαδþν, απü πατÝρα σε γιο. ¹τανε δημιουργüς του περßφημου ¼ρκου της ΙατρικÞς, Ýν εξαιρετικü κεßμενο που εισÜγει και τις δεοντολογικοηθικÝς αρχÝς της ιατρικÞς κι εκφωνεßται και σÞμερα απü τους μελλοντικοýς γιατροýς.
      Με τη νÝα αυτÞ προοπτικÞ της ιατρικÞς που εισÞχθη η δεισιδαιμονßα υποχωρεß με αργü βηματισμü. Οι μÜγοι- θεραπευτÝς, που μÝχρι τüτε εßχανε τη τιμητικÞ τους, θα γßνουν οι πιο σκληροß πολÝμιοι του ΙπποκρÜτη. ΠαρÜ τις συκοφαντßες που κατÜ καιροýς διατυπþθηκαν προς το πρüσωπü του, δεν κατÜφεραν να μειþσουν τη φÞμη του ως μεγÜλου γιατροý. Οι θεωρßες του εßναι τüσο ακριβεßς þστε ακüμη και σÞμερα ορισμÝνες απü τις ιατρικÝς μεθüδους που προτεßνει χρησιμοποιοýνται ακüμα.



      Οι ασθενεßς δεν εξετÜζονταν, αλλÜ κατÝγραφαν οι ßδιοι τα συμπτþματα και τις παρατηρÞσεις για την υγεßα τους σε ειδικÜ δελτßα και πρüτειναν μüνοι τους τη θεραπεßα. Ο ΙπποκρÜτης μελÝτησε αυτÜ τα δελτßα κι αποκÜλυψε τα μυστικÜ της ιερατικÞς ιατρικÞς στην αγορÜ της Κω. ¹τανε το 1ο «χτýπημα» εναντßον της σχολÞς της Κνßδου. Η χαριστικÞ βολÞ üμως, Þταν η ßδρυση της ιδιωτικÞς σχολÞς ιατρικÞς, στην οποßα μποροýσε να μαθητεýσει üποιος Þθελε. ¸τσι, απÜλλαξε την ιατρικÞ απü το μυστικισμü και τις δεισιδαιμονßες και ξεκßνησε την οργανωμÝνη διδασκαλßα της. Οι αντιλÞψεις του πρÝπει να ισοδυναμοýσαν με κÞρυξη πολÝμου σε μßα απü τις ισχυρüτερες συντεχνßες της εποχÞς εκεßνης, που üφειλε τη κοινωνικÞ της ισχý στον ασφυκτικü Ýλεγχο και στη συσκüτιση προς τα Ýξω της ιατρικÞς γνþσης. ¢λλωστε τουλÜχιστον μÝχρι την ΕλληνιστικÞ ΕποχÞ (323-30 π.Χ.) στο Ασκληπιεßο εφαρμοζüταν η παραδοσιακÞ εγκοßμηση των ασθενþν στο Üβατο, οπüτε ο Θεüς Ασκληπιüς εμφανιζüταν στα üνειρÜ τους και τους υποδεßκνυε τη μÝθοδο θεραπεßας. Στην αναπüφευκτη λοιπüν αντιπαλüτητÜ του με τους πανßσχυρους ΑσκληπιÜδες μποροýμε να αποδþσουμε και τις συκοφαντßες üτι ο ΙπποκρÜτης, εßτε πυρπüλησε το ναü του Ασκληπιοý (και γι’ αυτü υποτßθεται üτι κατÝφυγε στη Θεσσαλßα) εßτε Ýκαψε τα παλαιüτερα ιατρικÜ συγγρÜμματα (για να εδραιþσει τη δικÞ του ιατρικÞ Üποψη). Πρüκειται σαφÝστατα για συκοφαντßες, διüτι σε καμßα αρχαßα πηγÞ δε καταγρÜφεται ποινικÞ δßωξÞ του για εγκληματικÞ δραστηριüτητα. ΜÜλιστα, εßναι πολý πιθανüν οι συκοφαντßες αυτÝς να χαλκευτÞκανε σε χρüνους πολý μεταγενÝστερους, διüτι το αρχαιüτερο εýρημα στο Ασκληπιεßο χρονολογεßται Ýναν αιþνα μετÜ τη γÝννηση του ΙπποκρÜτη.



     Αυτüς, λοιπüν, εßναι ο πατÝρας της ιατρικÞς. ΜετÜ απü αυτüν ακολουθοýν οι ιατροß της Αλεξανδρεßας. Εκεß στα τÝλη του 4ου αι. π.Χ μεταφÝρεται η εστßα της ιατρικÞς επιστÞμης. Διαχωρßζονται οι ιατρικÝς ειδικüτητες και η νÝα ιατρικÞ γενιÜ, βασιζüμενη στις θεωρßες του παρελθüντος, χτßζει νÝα θεωρητικÜ οικοδομÞματα στα θεμÝλια των παλιþν. ¹τανε καινοτüμος και πρωτοπüρος σε üλους τους τομεßς. ¹τανε λοιπüν απüλυτα φυσιολογικü ο ΙπποκρÜτης να μην ασκÞσει την ιατρικÞ εντüς του Ασκληπιεßου και πρÜγματι απü καμßα πηγÞ δεν αναφÝρεται κÜτι τÝτοιο. Ωστüσο üχι μüνο δεν διþχθηκε απü τους Κþους, αλλÜ αντßθετα μπüρεσε να ιδρýσει στην Κω σχολÞ και δßδαξε την ιατρικÞ επιστÞμη. Περßπου μßα 10ετßα πριν Þ μετÜ το θÜνατο του ΙπποκρÜτη Ýγινε ο συνοικισμüς της Κω κι Üρχισε η Üνθηση του Ασκληπιεßου. Εν τοýτοις η ιατρικÞ σχολÞ του ΙπποκρÜτη συνÝχισε να λειτουργεß κι Ýδωσε σημαντικÜ ονüματα στον ιατρικü κüσμο της εποχÞς. Μπορεß λοιπüν να πει κÜποιος πως το αρχαßο κρÜτος της Κω εßχε πετýχει το διαχωρισμü του απü την… εκκλησßα. ΕπειδÞ δεν εßναι γνωστü ποý στεγαζüταν η σχολÞ, επß τουρκοκρατßας εμφανßσθηκε απü δυτικοýς περιηγητÝς η Üποψη üτι η διδασκαλßα γινüταν κÜτω απü τον αποκαλοýμενο πλÜτανο του ΙπποκρÜτη.



     ΚÜποια στιγμÞ, Ýφυγε απü τη Κω και περιüδευσε για Üγνωστο χρονικü διÜστημα σε πüλεις και μÝρη, για τα οποßα δεν υπÜρχουν ασφαλεßς πληροφορßες. Αυτü φαßνεται πως Ýγινε περισσüτερες απü μßα φορÝς κι ορισμÝνοι μελετητÝς αποδßδουνε τις μακροχρüνιες περιοδεßες του στη ταραγμÝνη εποχÞ, που 'ζησε. ¼ντως ο Πελοποννησιακüς Πüλεμος διÞρκεσε απü το 431 (üταν Þταν 29 ετþν) ως το 404 π.Χ. (üταν Þτανε 56 ετþν), δηλαδÞ διÞρκεσε στο παραγωγικüτερο μÝρος της ζωÞς του. Ωστüσο η επιλογÞ του να γßνει περιοδευτÞς ιατρüς, μÜλλον του επεβλÞθη απü λüγους γνωστικοýς και μεθοδολογικοýς, αφοý η προþθηση των επιστημþν απαιτεß γνþσεις κι ερεθßσματα, που κατÜ πÜσα πιθανüτητα ο ΙπποκρÜτης αναζητοýσε κι εκτüς Κω.



     Θεωρεßται απü τις πιο εξÝχουσες προσωπικüτητες στην ιστορßα της ιατρικÞς. ΑναφÝρεται ως πατÝρας της σýγχρονης ιατρικÞς σε αναγνþριση της συνεισφορÜς του στο πεδßο της ιατρικÞς επιστÞμης ως ο ιδρυτÞς της ΙπποκρατικÞς ΙατρικÞς ΣχολÞς. Εßναι θεμελιωτÞς της ορθολογικÞς ιατρικÞς που κατüρθωσε να την απαλλÜξει απü τα μεταφυσικÜ στοιχεßα, τις προλÞψεις, τις προκαταλÞψεις, τις δαιμονολογßες και τις δεισιδαιμονßες της εποχÞς. ΠÝτυχε το αρμονικü συνταßριασμα της ανθρωποκεντρικÞς επιστÞμης με την ιατρικÞ τÝχνη και το φιλοσοφικü στοχασμü, ταυτßζοντας την επαγγελματικÞ της Üσκηση με τις ηθικοδεοντολογικÝς αρχÝς και τις ουμανιστικÝς αξßες. Το πρωτοποριακü και σε σημαντικü βαθμü προβλεπτικü του Ýργο επηρÝασε τις περισσüτερες σýγχρονες ιατροβιολογικÝς ειδικüτητες του δυτικοý κüσμου που επÜξια τον ονüμασε θεμελιωτÞ και στυλοβÜτη της ΙατρικÞς ΕπιστÞμης. Ειδικüτερα, πιστþνεται με τη προþθηση σε μεγÜλο βαθμü της συστηματικÞς μελÝτης και της κλινικÞς ιατρικÞς, συνοψßζοντας την ιατρικÞ γνþση και συνταγογραφþντας πρακτικÝς συμβουλÝς για ιατροýς μÝσω της ΙπποκρατικÞς ΣυλλογÞς (Corpus Hippocraticum) κι Üλλων Ýργων.
     Αν κι υπÜρχουν πολλÝς βιογραφικÝς πληροφορßες, οι περισσüτερες εßναι αναληθεßς. Ο Σωρανüς ο ΕφÝσιος, ¸λληνας γυναικολüγος του 2ου αι. μ.Χ., Þταν ο 1ος βιογρÜφος του κι η πηγÞ των περισσüτερων πληροφοριþν γýρω απ’ το πρüσωπü του. Η βιογραφßα που ‘γραψε με τßτλο "ΙπποκρÜτους ΓÝνος & Βßος" φÝρεται να ‘ναι η πιο αξιüπιστη. Πληροφορßες σχετικÜ με τον ΙπποκρÜτη υπÜρχουν επßσης στα γραπτÜ του ΑριστοτÝλη, που χρονολογοýνται απü τον 4ο αι. π.Χ., στο λεξικü Σοýδα του 10ου αι. μ.Χ., καθþς και στα Ýργα του ΙωÜννη ΤζÝτζη, που χρονολογοýνται στο 12ο αι. μ.Χ.



     Ο ΙπποκρÜτης, Δωριεýς στη καταγωγÞ, απüγονος του ΝÝβρου (γιüς του Ποδαλεßριου) γεννÞθηκε στη Κω στις 27 του μÞνα Αγριανßου (12 Οκτþβρη), το 460 π.Χ., üμως για τη χρονολογßα γÝννησης του υπÜρχουν πολλÝς αντικρουüμενες πληροφορßες. Με βÜση αυτÝς γεννÞθηκε το 501Þ το 490 Þ το 475 Þ το 460 π.Χ. Απü τους περισσüτερους ΙπποκρατιστÝς γßνεται αποδεκτü το 460, στο 1ο Ýτος της 80Þς ΟλυμπιÜδας, επß επωνýμου Üρχοντος ΑβριÜδα κι ανÞκε στον ενδοξüτατο κλÜδο των Ασκληπιαδþν (ΑσκληπιÜδες εßναι αυτοß που κατÜγονται απ’ τον Ασκληπιü, εßτε εßναι γιατροß εßτε ασκοýν κÜποιαν Üλλη δραστηριüτητα, σýμφωνα με τον Ι. ΤζÝτζη). Σýμφωνα με τη παρÜδοση, εκ πατρüς (ιατροý Ηρακλεßδη, (ιερÝας στο Ασκληπιεßο της Κω, Þτανε γιος του ΑσκληπιÜδη ΙπποκρÜτη, που 'τανε γιος του Γνωσιδßκου. ΚατÜ τη παρÜδοση το Ασκληπιεßο της Κω ßδρυσε ο γιος του Ασκληπιοý, Ποδαλεßριος üταν γýρισε απü τον Τρωικü πüλεμο κι εγκαταστÜθηκε στο νησß)* καταγüταν απü το θεü της ιατρικÞς Ασκληπιü (Ο Ασκληπιüς Þταν Üρχοντας της Τρßκκης στη Θεσσαλßα που φημιζüτανε για τις ιατρικÝς του γνþσεις. Στον ¼μηρο εξελßχθηκε σ’ ημßθεο- θεραπευτÞ. Στο τÝλος, εξυψþθηκε σε Ýνα θεü γιατρü) κι εκ μητρüς (ΦαιναρÝτης) απ’ τον Þρωα της ΕλληνικÞς Μυθολογßας ΗρακλÞ. Στο Συμπüσιο του ΠλÜτωνα υπονοοýνται οι 2 γιοι του,  Ποδαλεßριος και ΜαχÜων. Ο ΙπποκρÜτης λÝγεται üτι ανÞκει στους ΑσκληπιÜδες που κατÜγονται απü τον Ποδαλεßριο (20üς απüγονος του ΗρακλÞ και 19ος του Ασκληπιοý). Απüγονοι του Ποδαλεßριου Þτανε κι αυτοß που ιδρýσανε την ιατρικÞ σχολÞ της Κνßδου, που ßσως να ‘τανε παλιüτερη της ιατρικÞς σχολÞς της Κω αλλÜ εκεßνη απÝκτησε μεγαλýτερη φÞμη λüγω της γÝννησης του ΙπποκρÜτη. ¢λλωστε στη Κω λειτουργοýσε Þδη κÝντρο λατρεßας του Ασκληπιοý, üπου ο πατÝρας του αλλÜ κι ο πÜππος του ΙπποκρÜτης  Α’, λαμπροß ΑσκληπιÜδες, Þσαν ιερεßς του Ασκληπιεßου της Κω κι εξαßρετοι ιατροß. ΑλλÜ κι η συγγενικÞ σýνδεσÞ του με τον ημßθεο ΗρακλÞ μπορεß να αιτιολογηθεß: Ο ΗρακλÞς γλυτþνει τους ανθρþπους απü τις καταστρεπτικÝς δυνÜμεις. Ο ΙπποκρÜτης απαλλÜσσει τους ανθρþπους απü τις ολÝθριες ασθÝνειες. Ο πρþτος θεωρεßται μυθικüς ευεργÝτης της ανθρωπüτητας. Ο δεýτερος εßναι ο υπαρκτüς ευεργÝτης των ανθρþπων.



     Η πüλη της Κω δημιουργÞθηκε στη σημερινÞ τοποθεσßα με συνοικισμü μüλις το 366 π.Χ. Μεταξý 450 και 366 π.Χ. υπÞρχε η Κως η Μεροπßς κοντÜ στη σημερινÞ τοποθεσßα. Συνεπþς ο ΙπποκρÜτης γεννÞθηκε εßτε στη Κω τη Μεροπßδα εßτε σε κÜποια Üλλη κþμη του νησιοý. ¢λλη Üποψη που επßσης υφßσταται: κατÜ τη παρÜδοση γεννÞθηκε στην αρχαßα πρωτεýουσα του νησιοý, την ΑστυπÜλαια, το 460 π.Χ., χρονολογßα που μας υποδεικνýει ο Ιστüμαχος ο ΕφÝσιος.

  * ΑναφÝρονται üλοι οι πρüγονοß του και βÝβαια τον χωρßζουνε 18 γενιÝς απ' το θεü Ασκληπιü και  19 απü τον Απüλλωνα. Σýμφωνα με τη παρÜδοση, ο Απüλλωνας Þταν ο πατÝρας του Ασκληπιοý και βÝβαια σα γιος του Διüς, που θεωρεßται ο Απüλλωνας, ο ΜÝγας ΙπποκρÜτης εßναι 20üς της σειρÜς των απογüνων του Διüς. (Ο Απüλλωνας Þτανε θεüς της ΙατρικÞς, του Φωτüς και της ΜουσικÞς). ¼μως Þταν κι απü μητÝρα Δωριεýς. Η μητÝρα του ΦαιναρÝτη κüρη της ΠραξιθÝας, καταγüταν επßσης απü τους Ηρακλεßδες. Οι γιοι του ΙπποκρÜτη, ο Θεσσαλüς κι ο ΔρÜκων, καθþς κι ο γαμπρüς του Πüλυβος (σýζυγος της κüρης του) υπÞρξαν μαθητÝς, συνεχιστÝς του Ýργου του και συγγραφεßς ορισμÝνων βιβλßων της ΙπποκρατικÞς ΣυλλογÞς (Corpus Ippocraticum). Τα βιογραφικÜ στοιχεßα του ΙπποκρÜτη δεν εßναι βÝβαια. Πολλοß ασχολÞθηκαν με το γενεαλογικü του δÝνδρο και με το βßο του, αλλÜ τα στοιχεßα δεν τεκμηριþνονται. Οι τρεις μÝχρι σÞμερα πιο συμπληρωμÝνες βιογραφßες του εßναι του Σωρανοý του Εφεσßου, του Σοýδα και του I. ΤζÝτζη. ΑλλÜ κι ο χρüνος του θανÜτου του δεν εßναι ακριβþς γνωστüς. Η παρÜδοση μνημονεýει το θÜνατü του στη ΛÜρισα σε μια απü τις περιοδεßες του στη Θεσσαλßα, στη διÜρκεια της 102ας ΟλυμπιÜδας, σε προχωρημÝνη ηλικßα. ΚατÜ τους βιογρÜφους του I. ΤζÝτζη και Σουßδα απÝθανε σε ηλικßα 104 ετþν, ενþ κατÜ τον Σωρανü σε ηλικßα 90.

     ¹τανε προικισμÝνος με μεγÜλη εργατικüτητα και ροπÞ για μÜθηση και σποýδασε ιατρικÞ στο φημισμÝνο Ασκληπιεßο της Κω. ΑρχικÜ υπÞρξε μαθητÞς του ßδιου του πατÝρα του, αφοý η παρÜδοση των Ασκληπιαδþν Þθελε τη μετÜδοση της ιατρικÞς γνþσης απü τον πατÝρα στο γιο.  Κατüπιν του γυμναστÞ-ιατροý-διαιτολüγου Ηρüδικου του Σηλυμβριανοý, που θεωρεßται ο θεμελιωτÞς της ιατρικÞς γυμναστικÞς. Επßσης, διδÜχτηκε φιλοσοφßα απü το Δημüκριτο τον Αβδηρßτη και ρητορικÞ απü το Γοργßα το Λεοντßνο, αν κι αρκετοß ερευνητÝς ισχυρßζονται πως η σχÝση του με τους 2 τελευταßους, Þτανε πιüτερο πνευματικÞ και λιγüτερο σχÝση μαθητεßας. ΜετÜ την εκπαßδευσÞ του Üρχισε ν’ ασκεß ιατρικÞ στη γενÝτειρÜ του τη Κω, üπου και νυμφεýτηκε, με τη σýζυγü του, Αβλαβßα, Ýκανε δýο γιους,  που αναδεßχθηκαν σε επιφανεßς ιατροýς, (Θεσσαλüς & ΔρÜκων) καθþς και μßα μη ονομαζüμενη κüρη, που παντρεýτηκε τον ιατρü Πüλυβο.
     ΜεγÜλο μÝρος της ÜσκησÞς του στην ιατρικÞ οφεßλει στο Ασκληπιεßο της γενÝτειρÜς του, üπου πολλοß ασθενεßς προσÝρχονται για θεραπεßα απü διÜφορα μÝρη του τüτε γνωστοý κüσμου. 
Γνωρßζοντας üμως πüσο βυθισμÝνοι στην Üγνοια και στη πρüληψη βρßσκονταν οι Üλλοι γιατροß της εποχÞς του, θεþρησε χρÝος του να ταξιδÝψει και σ’ Üλλα μÝρη επειδÞ Þθελε να συμπληρþσει τη μüρφωσÞ του αλλÜ και να διαδþσει την πßστη του στον καθαρü αÝρα, στο νερü και στον Þλιο.



     Ο ΣτρÜβων μας περιÝσωσε παρÜδοση, κατÜ την οποßα ο ΙπποκρÜτης ασκÞθηκε ειδικÜ στη δßαιτα ασθενειþν μελετþντας τις θεραπευτικÝς περιγραφÝς που βρßσκονται στο Ασκληπιεßο της Κω. Ταξßδευσε σε διÜφορες πüλεις με κßνητρο τη φιλομÜθειÜ του. Η πρüθεσÞ του, üπως αναφÝρεται στη βιογραφßα του Σωρανοý, Þταν να δει απü κοντÜ τα συμβαßνοντα σ’ Üλλες χþρες και ν’ ασκηθεß καλýτερα στη τÝχνη του. ¹θελε να γνωρßσει τη φýση και τις κλιματολογικÝς συνθÞκες διαφüρων τüπων, να μελετÞσει τις ενδημικÝς ασθÝνειες, τον τρüπο διαβßωσης των κατοßκων, την επßδραση του περιβÜλλοντος και να μÜθει τις παρατηρÞσεις και Üλλων ανθρþπων. Ερεýνησε επισταμÝνως την ιατρικÞ των ιερÝων στα Ασκληπιεßα, εξÝτασε την ιατρικÞ των μÜγων και των πρακτικþν ιατρþν, μελÝτησε την ιατρικÞ των Γυμναστþν, ερεýνησε την ιατρικÞ των φιλοσüφων και χÜραξε με τη μεγαλοφυÀα του νÝες μεθüδους του ανθρþπινου οργανισμοý. ΜελÝτησε τη φýση, το κλßμα, τα Ýθιμα και το χαρακτÞρα των λαþν τους και συγκÝντρωσε πολýτιμες γνþσεις.



     ΜετÜ λοιπüν, το θÜνατο των γονιþν του Ýφυγε απü τη Κω, περιπλανþμενος σ’ üλη την ΕλλÜδα, Üλλωστε δεν Þταν σπÜνιο το γεγονüς εκεßνη την εποχÞ κÜποιος που εξασκοýσε το επÜγγελμα του γιατροý να εγκαταλεßπει τον τüπο καταγωγÞς του Þ τον τüπο üπου εκπαιδεýτηκε, προκειμÝνου να συνεχßσει τη σταδιοδρομßα του και σ’ Üλλες περιοχÝς. Ωστüσο δεν υπÜρχει ακριβÞς Ýνδειξη σχετικÜ με το πüτε αναχþρησε απü το νησß, ßσως αυτü να ‘γινε στις αρχÝς του Πελοποννησιακοý ΠολÝμου, τüτε που φαßνεται να συμπßπτει κι η φÜση της ακμÞς της δραστηριüτητÜς του. Θεωροýσε ξεπερασμÝνο τον τρüπο που ασκοýνταν η ιατρικÞ μÝχρι τüτε και πßστευε πως ταξιδεýοντας, θα μποροýσε να εφοδιαστεß με την απαραßτητη γνþση, αλλÜ κι εμπειρßα για να εξασκÞσει την ιατρικÞ. ΕπιστρÝφοντας στην Κω απü Ýνα ταξßδι του στην Αßγυπτο, ξεκßνησε τον «πüλεμο» εναντßον της σχολÞς της Κνßδου, που εßχε επικεφαλÞς τον γιατρü Ευρυφüντα.  Η σχολÞ αυτÞ Þταν, μÝχρι τüτε, ü,τι ανþτερο υπÞρχε κι η γνþμη του Þτανε σεβαστÞ σ’ üλο τον κüσμο. Σýμφωνα με τη σχολÞ της Κνßδου, η ιατρικÞ ασκοýνταν μες σε ναοýς κι ιεροýς χþρους, ενþ τον ρüλο των ιατρþν αναλÜμβαναν ιερεßς, που κρατοýσαν μυστικÝς τις μεθüδους τους.
     Φεýγοντας απ’ το νησß,  Ýκανε επιστημονικÜ ταξßδια σε πολλÝς περιοχÝς. Πρþτα στη Θεσσαλßα κι αργüτερα στη Μακεδονßα. ΠÝρασε επßσης απü τα παρÜλια της Μ. Ασßας, τη ΘρÜκη, την ΑθÞνα., επισκεπτüμενος τη ΔÞλο, τη ΘÜσο, τη Σκυθßα, την Αßγυπτο και τη Σμýρνη. Η φÞμη του απλþθηκε γοργÜ σε üλη την ΕλλÜδα και πÝρα απü τα üριÜ της, στη κραταιÜ Περσßα. Επßσης λÝνε πως λýτρωσε τα ¢βδηρα απü λοιμü. ΜÜλιστα πως εκεß εξÝτασε το Δημüκριτο, που θεωροýνταν απü κÜποιους üτι Þτανε τρελüς επειδÞ γÝλαγε μ’ üλα. Ο ΙπποκρÜτης διÝγνωσε üτι απλÜ βρισκüτανε σε χαροýμενη διÜθεση κι απü τüτε ο Δημüκριτος αποκαλοýνταν "ο γελαστüς φιλüσοφος". Ωστüσο οι σχετικÝς πληροφορßες δεν φαßνεται να ευσταθοýν. Το μüνο βÝβαιο εßναι πως ο ΙπποκρÜτης εßχε προνομιακÞ πρüσβαση στη συσσωρευμÝνη γνþση ενüς απü τα κορυφαßα ιατρικÜ ιδρýματα της εποχÞς του και κατÜ πÜσα πιθανüτητα πÞρε üλη την εγκýκλια μüρφωση, που εßχαν οι σημαντικοß ¸λληνες του 5ου π.Χ. αι.



     ΚατÜ τη θεσσαλικÞ περßοδο της σταδιοδρομßας του υπÞρξανε 2 αξιοσημεßωτα γεγονüτα. Μια ιστορßα που αφορÜ το βασιλιÜ των Μακεδüνων Περδßκκα Β’ , που εßχε διαγνþσει ψυχολογικü μαρασμü απü μια ερωτικÞ απογοÞτευση και τον θερÜπευσε. Το 2ο γεγονüς εßναι η βοÞθεια που αρνÞθηκε στους βαρβÜρους, την οποßα προσÝφερε μüνο στους ¸λληνες κατÜ τη διÜρκεια μιας επιδημßας. Πιο συγκεκριμÝνα, Ο ΑρταξÝρξης Α’ λÝγεται πως Ýστειλε απεσταλμÝνους για να ζητÞσουνε τη βοÞθειÜ του προκειμÝνου να αντιμετωπßσει επιδημßα που ‘χεν εξαπλωθεß στο στρÜτευμÜ του. Ο ΙπποκρÜτης üχι μüνο αρνÞθηκε, παρÜ τις εξαιρετικÜ δελεαστικÝς προσφορÝς, αλλÜ ρωτþντας τους απεσταλμÝνους σχετικÜ με τις κλιματικÝς συνθÞκες και το καθεστþς των ανÝμων στον τüπο τους, απü τις απαντÞσεις τους κατÜφερε να προβλÝψει τη πορεßα της ασθÝνειας στον ελλαδικü χþρο και να υποδεßξει τη κατÜλληλη θεραπευτικÞ αγωγÞ. Αν κι αρχαßες πηγÝς αποδÝχονται τα γεγονüτα αυτÜ σαν αληθινÜ, ορισμÝνοι σýγχρονοι μελετητÝς τ’ αμφισβητοýν.



     ΕπιπλÝον, λÝγεται, πως βοÞθησε τους Αργεßους και τους Αθηναßους, λαμβÜνοντας προληπτικÜ μÝτρα κατÜ της εξÜπλωσης λοιμωδþν νοσημÜτων. Οι τελευταßοι, ως Ýνδειξην ευγνωμοσýνης για τη βοÞθεια του στον ιδιαßτερα θανατηφüρο λοιμü των Αθηνþν, τον μυÞσανε στα Ελευσßνια ΜυστÞρια και τον ανακηρýξανε πολßτη των Αθηνþν. Επßσης, παραχωρÞσανε δωρεÜν σßτιση στο Πρυτανεßο γι' αυτüν και τους απογüνους του, αν κι οι σýγχρονοι ερευνητÝς αμφισβητοýνε την ανÜμιξÞ του σε γεγονüτα της αττικÞς γης. Απüλαυσε τιμÝς, τüσο απü τους Αθηναßους που τον στεφÜνωσαν με χρυσü στεφÜνι üσο και απü τους Κþους συμπατριþτες του, που τßμησαν την μνÞμη του με απεικονßσεις σε πολλÜ νομßσματα της Πολιτεßας της ΚωΧÜρη στον ΙπποκρÜτη, το μικρü νησß της Κω προσÝφερε πολλÜ στην ελληνικÞ σκÝψη και στον πολιτισμü. Η μεγαλοφυÀα του ΙπποκρÜτη, ιεροφÜντη και μýστη της πιο ζωντανÞς ανθρωπιστικÞς θρησκεßας και θεμελιωτÞ κι αναμορφωτÞ της ιατρικÞς τÝχνης, ανÝδειξε το νησß στην οικουμÝνη.
     Αξßζει να αναφερθοýμε στη μεγÜλη του ανακÜλυψη üταν Ýσωσε την ΑθÞνα απü τη φοβερÞ αρρþστια τον λοιμü. ¹ταν αρρþστια που θÝρισε χιλιÜδες πολßτες. Το πüσοι Αθηναßοι πολßτες πÝθαναν δεν εßναι γνωστüν ακριβþς. Εßναι γνωστü üμως πüσοι πÝθαναν στο στρατü απü την ασθÝνεια αυτÞ: 300 ιππεßς και 4.400 οπλßτες. 7 ολÜκερα χρüνια μÜστιζε την ΑθÞνα ο λοιμüς. Και θα προχωροýσε το κακü αν δεν εμφανιζüταν ο ΙπποκρÜτης, που Þτανε τüτε στην ακμÞ της ηλικßας του και της επιστημονικÞς του καριÝρας. ΚουρÜστηκε αρκετÜ μελετþντας þρες ατελεßωτες τη καταστρεπτικÞ επιδημßα. ΠαρατÞρησε λοιπüν, πως üσοι προσβÜλλονταν ελαφριÜ Þ και καθüλου Þτανε σιδηρουργοß. Η φωτιÜ λοιπüν συμπÝρανε πως Þτανε το σωτÞριο φÜρμακο. Και συμβοýλεψε τους Αθηναßους ν’ ανÜψουνε μεγÜλες φωτιÝς σ’ üλη τη πüλη και να καßνε μÝρα-νýχτα. ¸τσι η καταραμÝνη αρρþστια εξαφανßστηκε.  Απü τüτε ο ΙπποκρÜτης ονομÜστηκε πατÝρας της ιατρικÞς.



     ΜετÜ την επιστροφÞ του στην πατρßδα του, ιδρýει την ονομαστÞ σχολÞ του στην Κω. ΒÝβαια με τον üρο σχολÞ τον 5ο αι. θα πρÝπει να εννοÞσουμε πως Ýνας δÜσκαλος, που ‘ταν ενταγμÝνος στο ευρýτερο πλαßσιο μιας οικογενειακÞς παρÜδοσης 100ετιþν, διαιþνιζε αυτÞ τη διδασκαλßα σε γιους του και μαθητÝς. Ο ΙπποκρÜτης θα ‘ρθει ν’ αποθεοποιÞσει την ιατρικÞ και να διαχωρßσει αυστηρÜ τα üριÜ της απü τη φιλοσοφßα.  ΚατÜ τον ΙπποκρÜτη και τους αποκαλοýμενους Ιπποκρατικοýς, ο γιατρüς üφειλε ν’ απορρßπτει κÜθε εßδους δεισιδαιμονßα, να ‘ναι καθαρüς στο σþμα κι αχþριστος της ηθικÞς. ΔιÝδωσε, επßσης, το ανθρωπιστικü του δüγμα: «ωφελÝειν Þ μη βλÜπτειν» (να ωφελεßς, Þ μην βλÜπτεις) κι Ýθεσε ως κορωνßδα των ηθικþν αξιþν του το περßφημο: «ην γαρ παρÞ φιλανθρωπßη, πÜρεστι και φιλοτεχνßη» (üπου υπÜρχει αγÜπη για τον Üνθρωπο, υπÜρχει αγÜπη και για τη τÝχνη). Για τον ΙπποκρÜτη, μεγÜλος οδηγüς Þταν η ΜητÝρα Φýση. Θεωροýσε την ιατρικÞ Üρρηκτα συνδεδεμÝνη με την φιλοσοφßα, γεγονüς που τον Ýκανε να πιστεýει üτι ικανüς γιατρüς μπορεß να γßνει μüνον ο φιλοσοφικÜ σκεπτüμενος. Γι’ αυτüν ο γιατρüς Ýπρεπε να εßναι μεταξý Üλλων θεοσεβÞς, φιλÜνθρωπος, σεμνüς, καθαρüς, αφιλοχρÞματος, υπομονετικüς, ευγενÞς, εχÝμυθος και μετριüφρων.
      ΚατÜ τη διÜρκεια των ταξιδιþν του, θερÜπευε και δßδασκε, Ýγραφε παρατηρÞσεις, θεωρßες, ανακαλýψεις και τα ιδανικÜ του. ΜετÜ το θÜνατü του, το Ýργο συγκεντρþθηκε κι αποτÝλεσε αυτü που ‘ναι γνωστü ως ΙπποκρατικÞ ΣυλλογÞ. Τα Ýργα που την αποτελοýν εßναι 59 και γραφτÞκανε στην ιωνικÞ διÜλεκτο (ανÜλογα με τους μελετητÝς η περιλαμβÜνει 53 Þ 57 Þ 60 Þ 64 Þ 74 Ýργα γραμμÝνα στην ιωνικÞ διÜλεκτο, ενþ οι Κþοι μιλοýσαν τη δωρικÞ, μüνο αυτü δεν αποτελεß πρüβλημα, καθþς η ιωνικÞ Þταν η διÜλεκτος των λογßων ανεξαρτÞτως της καταγωγÞς τους). Η ΙπποκρατικÞ ΣυλλογÞ περιÝχει εγχειρßδια, διαλÝξεις, Ýρευνες, σημειþσεις και φιλοσοφικÜ δοκßμια για διÜφορα θÝματα στο τομÝα της ιατρικÞς, χωρßς συγκεκριμÝνη σειρÜ. Τα Ýργα αυτÜ γραφτÞκανε για διαφορετικÜ ακροατÞρια, για ειδικοýς και μη ειδικοýς και μερικÝς φορÝς παρουσιÜζονται σημαντικÝς αντιφÜσεις μεταξý των Ýργων. ΜερικÜ δε απü τα Üρθρα Ýχουνε γραφεß απ’ Üλλους ιατροýς που γνωρßζανε πως καθετß που ‘χε την υπογραφÞ του θα τýχαινε ευρεßας αποδοχÞς.



     Οι ασθÝνειες γι’ αυτüν Ýχουνε λογικÜ αßτια και δε πηγÜζουν απü θεúκÞ παρÝμβαση. ¸τσι, η θεραπεßα τους θα πρÝπει να γßνεται επßσης με λογικÜ μÝσα που προÝρχονται απü την Üμεση παρατÞρηση.  Η ασθÝνεια εξετÜζεται ως μια γενικÞ πÜθηση κι üχι εντοπισμÝνη σε κÜποιο üργανο. ¹ταν ο 1ος που μßλησε για τη σημασßα και την αναγκαιüτητα της ασηψßας και της αντισηψßας. Τüνισε την ανÜγκη για καθημερινÞ καθαριüτητα κι υγιεινÞ. ΥποστÞριζεν ακüμη πως στο ανθρþπινο σþμα υπÜρχουν ουσßες που ονüμασε αßμα & βλÝννη, κßτρινη & μελανÞ χολÞ. Απ’ την ισορροπßα των ουσιþν αυτþν εξαρτÜται Þ υγεßα του ανθρþπου. ¼ταν υπÜρχει ισορροπßα μεταξý τους τüτε ο Üνθρωπος εßναι υγιÞς, ενþ στο αντßθετο, ασθενεß σωματικÜ και ψυχολογικÜ. Γι’ αυτü, στις εξετÜσεις του δοκßμαζε ακüμα και τα πτýελα και τα οýρα των ασθενþν. Πßστευε ακüμη πως στο σþμα ενυπÜρχει ζωικÞ δýναμη, η φýσις απü την οποßαν εξαρτÜται η συντÞρηση, η ανÜπτυξη κι η θεραπεßα του σþματος, üπως κι επαναφορÜ του απü τη παθολογικÞ στη φυσιολογικÞ κατÜσταση. Τα φÜρμακα για τους Ιπποκρατικοýς εßναι βοηθÞματα της φýσις.
     Ο ΙπποκρÜτης δε περιορßστηκε μüνο στη πρακτικÞ πλευρÜ της ιατρικÞς, αλλÜ τη δßδαξε κιüλας. ΚαταρχÜς üπως το üριζε η οικογενειακÞ του παρÜδοση, τη μετÝδωσε στους γιους του. ¸πειτα üμως, Þταν ο πρþτος που μετÝδωσε τις γνþσεις της ιατρικÞς και σε ανθρþπους που δεν κατÜγονταν απü την οικογÝνεια των Ασκληπιαδþν. Αυτü το Üνοιγμα στην εποχÞ του Ýδωσε μεγÜλη διÜδοση στη φÞμη της ιατρικÞς στη Κω. Με το Üνοιγμα της διδασκαλßας δüθηκε η αφορμÞ να συνταχθεß απü το μεγÜλο γιατρü ο περßφημος ¼ρκος της ΙατρικÞς. Αυτüς εκφωνοýνταν μüνον απü μαθητÝς που δεν ανÞκαν στην οικογÝνεια Ασκληπιαδþν, πριν απü τη στιγμÞ που επρüκειτο ν’ αρχßσουνε την εκπαßδευση απü το δÜσκαλο.



     ΑνÝλαβε την ΙατρικÞ ΣχολÞ της Κω, Ýθεσε νÝες βÜσεις στη διδασκαλßα της ιατρικÞς κι Ýδωσε ξεχωριστÞ λÜμψη στην επιστÞμη. Με την ευρýτητα του πνεýματüς του διÝβλεψε üτι η ιατρικÞ τÝχνη δε θα μποροýσε ν’ αναπτυχθεß μες στα οικογενειακÜ πλαßσια, οýτε να ωφελÞσει με τη μυστικÞ μετÜδοση της τÝχνης απü πατÝρα σε γιο. Γι’ αυτü ακριβþς Ýσπασε τον κλειστü οικογενειακü κýκλο κι επεξÝτεινε τη διδασκαλßα του πÝρα απü τους γιους των ιατρþν σ’ üλους εκεßνους που ‘χανε τη κλßση και την ικανüτητα να μÜθουν την τÝχνη.
     Ο γνωστüς επιγραφολüγος Carratelli θεωρεß το Üνοιγμα αυτü Ýνδειξη θαρραλÝου πνεýματος του ευφυοýς Κþου, που χÜραξεν αριστοτεχνικü δρüμο για το Ελληνικü Πνεýμα. Η φÞμη των ιατρþν της Κω και προ πÜντων η ακτινοβολßα του ΙπποκρÜτη προσεßλκυσαν στη ΣχολÞ της Κω πολλοýς νÝους απü διÜφορες περιοχÝς που αναδεßχθηκαν εξαßρετοι ιατροß. ¼ταν αργüτερα σε προχωρημÝνη ηλικßα αποφÜσισε ν’ αναχωρÞσει απü τη Κω για τη Θεσσαλßα, φρüντισε να εξασφαλßσει τη περαιτÝρω λειτουργßα της ΣχολÞς αναθÝτοντας τη διεýθυνση στο γαμπρü και μαθητÞ του Πüλυβο.
     Η απüφαση του ΙπποκρÜτη να κÜνει προσιτÞ την ιατρικÞ γνþση και σε Üτομα εκτüς των στενþν κüλπων της οικογενεßας, οφεßλεται στον πολý μικρü αριθμü των μελþν της οικογÝνειας που Þτανε πρüθυμα να συνεχßσουνε την ιατρικÞ παρÜδοση στη Κω. Για το λüγο αυτü πρÝπει να συνÝταξε και τον ¼ρκο που σþθηκε γιατß Ýχει üλα τα γνωρßσματα ενüς προτýπου. Αποτελεß σÞμερα üπως και στην αρχαιüτητα Ýν εßδος συμβολαßου για τη ηθικÞ εξÜσκηση της ιατρικÞς.



     Ο üρκος ουσιαστικÜ χωρßζεται σε 2 μÝρη. Στο 1ο προσδιορßζονται οι υποχρεþσεις του νεοεισαγüμενου μαθητÞ και προσφÝρονται ηθικÝς κι οικονομικÝς εγγυÞσεις στο δÜσκαλο της ιατρικÞς τÝχνης. Υπüσχεται να τιμÜ το δÜσκαλü του σα γονÝα üπως θα κÜνει τα προβλÞματα του διδασκÜλου και δικÜ του. Επßσης δÝχεται τη δÝσμευση να διδÜξει κι ο ßδιος αν χρειαστεß την ιατρικÞ τÝχνη στους γιους του αλλÜ και στους γιους του διδασκÜλου του. Το 2ο μÝρος θεωρεßται και το σπουδαιüτερο καθþς αναφÝρεται στις ηθικÝς αρχÝς πÜνω στις οποßες θα βασιστεß για ν’ ασκÞσει το επÜγγελμÜ του ως αυριανüς γιατρüς. ΒασικÞ του επιθυμßα εßναι να ασκÞσει τη τÝχνη «αγνþς και καθαρþς». Οι υποχρεþσεις που συνεπÜγεται αυτÞ η επιθυμßα εßναι να επιδιþκει μüνο το καλü των ασθενþν του και να μη χρησιμοποιÞσει ποτÝ θανατηφüρο φÜρμακο Ýστω κι αν του ζητηθεß. Δε θα βοηθÞσει ποτÝ γυναßκα να χÜσει παιδß που κουβαλÜ μÝσα της. Θα σÝβεται το σπßτι κÜθε αρρþστου που θα μπει και θ’ αποφεýγει κÜθε αφροδισιακÞν επαφÞ με τον ßδιο τον ασθενÞ αλλÜ και με μÝλη της οικογÝνειÜς του. ΤÝλος, θα ‘ναι Ýμπιστος και δε θα αποκαλýπτει μυστικÜ που του γßνονται γνωστÜ κατÜ την Üσκηση του επαγγÝλματüς του.
     ¹δη, üμως, απü την ελληνιστικÞ και ρωμαúκÞ εποχÞ μÝχρι και σÞμερα υπÞρχνε Ýντονος προβληματισμüς σχετικÜ με το αν η πατρüτητα του συγκεκριμÝνου Ýργου ανÞκει στον ΙπποκρÜτη. Θα ‘ταν ουτοπßα να πιστεýαμε πως üλες Ýχουνε γραφεß απü τον ßδιο. Οι ιατρικÝς αυτÝς πραγματεßες μπορεß να διαπνÝονται απ' το ßδιο ορθολογικü πνεýμα μιας ιατρικÞς απαλλαγμÝνης απü κÜθε μαγικÞ επßδραση, αλλÜ το Ýργο δεν εßναι ομοιογενÝς. ΥπÜρχουν διαφορÝς στο λεξιλüγιο, στο ýφος και το περιεχüμενο. ΚÜποιες φαßνεται να μη γρÜφτηκαν απü τον ßδιο το δÜσκαλο, κÜποιες εßναι διαφüρου προελεýσεως και διαφορετικÞς χρονολογßας. Το σßγουρο εßναι üτι πολλÜ απ’ τα Ýργα της συλλογÞς γρÜφτηκαν απü μαθητÝς κι οπαδοýς του μεγÜλου γιατροý που εμπνεýστηκαν απü αυτüν.
     Σýμφωνα με τον καθηγητÞ Α. Κοýζη η ΙπποκρατικÞ ΣυλλογÞ απü Üποψη περιεχομÝνου χωρßζεται σε 12 κατηγορßες. ΑυτÝς και τα’ αντßστοιχα βιβλßα τους εßναι:

   ΓενικÜ (¼ρκος, Νüμος, Περß αρχαßης ιατρικÞς, Περß ιητροý, Περß τÝχνης, Περß ευσχημοσýνης, Παραγγελßαι, Αφορισμοß.)

   Ανατομßα-Φυσιολογßα (Περß ΑνατομÞς, Περß Καρδßης, Περß σαρκþν, Περß αδÝνων, Περß οστÝων φýσιος, Περß φýσιος ανθρþπου, Περß γονÞς, Περß φýσιος παιδßου.)

   ΔιαιτητικÞ (Περß τροφÞς, Περß διαßτης, Περß διαßτης υγιεινÞς.)

   Παθολογßα (Περß αÝρων, υδÜτων, τüπων, Περß χυμþν, Περß κρßσεων, Περß κρισßμων ημερþν, Περß εβδομÜδων, Περß φυσþν.)

   ΠρογνωστικÞ (Προγνωστικüν, Προρητικüν, Κωακαß προγνþσεις.)

   ΕιδικÞ νοσολογßα (Περß επιδημιþν, Περß παθþν, Περß νοýσων, Περß των εντüς παθþν, Περß ιερÞς νüσου, Περß τüπων των κατ’ Üνθρωπον.)

   ΘεραπευτικÞ (Περß διαßτης οξÝων, Περß υγρþν χρÞσιος.)

   ΧειρουργικÞ (Κατ’ ιατρεßο, Περß ελκþν, Περß αιμορροÀδων, Περß συρßγγων, Περß των εν κεφαλþν τρωμÜτων, Περß αγμþν, Περß Üρθρων εμβολÞς, Μοχλικüς.)

   Οφθαλμολογßα (Περß üψεως.)

   ΜαιευτικÞ (Περß παρθενßων, Περß γυναικεßης φýσιος, Περß γυναικεßων Α,Β, Περß αφορþν, Περß επικυÞσεως, Περß επταμÞνου κι οκταμÞνου, Περß εγκατατομÞς εμβρýου.)

   ΠαιδιατρικÞ (Περß οδοντοφυÀης.)

   ΔιÜφορα (Επιστολαß, Λüγοι, Το δüγμα των Αθηναßων, Επιβþμιος, Πρεσβευτικü.)

     ¸ν απ’ τα σημαντικüτερα Ýργα, που αξßζει να αναφερθοýμε και χαρακτηρßζεται πολλÝς φορÝς ως ορüσημο στην ιστορßα της ευρωπαικÞς επιστÞμης, εßναι το Περß ιερÞς νüσου. Αποτελεß τη 1η Ýκφραση στη πνευματικÞ ιστορßα της ανθρωπüτητας του διαρκοýς αγþνα που διεξÜγουν οι επιστημονικÜ σκεπτüμενοι Üνθρωποι εναντßον της δεισιδαιμονßας. Το θÝμα του Ýργου εßναι η ιερÞ νüσος üπως συνÞθιζαν να χαρακτηρßζουν την επιληψßα. Το Ýργο ουσιαστικÜ αντιμÜχεται με üλους τους μÜγους-εξαγνιστÝς που διακηρýσσουν üτι η αρρþστια Ýχει υπερφυσικü χαρακτÞρα. Ο ßδιος πιστεýει πως η αρρþστια αυτÞ οφεßλεται σε φυσικÜ αßτια, üπως κι üλες οι αρρþστιες κι η θεραπεßα της θα πρÝπει να γßνεται με φυσικÜ μÝσα. ΚατÜ τη γνþμη του η επιληψßα ξεκινÜ απü τον εγκÝφαλο.
     Τελευταßος του σταθμüς Þταν η γη των προγüνων του, η Θεσσαλßα, üπου παρÝμεινε ως το τÝλος της ζωÞς του. ΠÝθανε στη ΛÜρισα το 377 π.Χ., σε ηλικßα 85 Þ 90 Þ 104 Þ 109 ετþν και τÜφηκε μεταξý Γυρτþνος (Μακρυχωρßου) ΤυρνÜβου και ΛÜρισας, απü τους γιους του, που ‘ταν επßσης ιατροß. Σýμφωνα με τον ¢νθιμο ΓαζÞ, -λÝει πως εßδε αλλÜ δεν κατÝγραψε την επιγραφÞ του- το μνÞμα του διατηρÞθηκε μÝχρι και το 2ο μ.Χ. αι. Ο Σωρανüς ο ΕφÝσιος, στο Ýργο του Βßοι Ιατρþν, σχετικÜ με τον τÜφο του αναφÝρει: «τÝθαπται δÝ μεταξý Γýρτωνος καß Λαρßσης καß δεικνυται Üχρι δεûρο τü μνÞμα». Επßσης αναφÝρει üτι για πολλÜ χρüνια στο μνÞμα του υπÞρχε σμÞνος μελισσþν, που το μÝλι των εßχε την ιδιüτητα να θεραπεýει τις Üφθες των παιδιþν. Ο τÜφος του τον 18ο  αι. φÝρεται να εντοπßστηκε απü το ΡÞγα Φερραßο βρισκüτανε στο οθωμανικü νεκροταφεßο του Αρναοýτ ΜαχαλÜ Ýξω απü τη  ΛÜρισα,



     Στη ΛÜρισα και στην ομþνυμη συνοικßα, υπÜρχει κενοτÜφιο κι ο μαρμÜρινος ανδριÜντας του που φιλοτÝχνησε ο γλýπτης Γεþργιος ΚαλακαλλÜς. Την ανÝγερση του μνημεßου εμπνεýστηκε ο αρχßατρος ΔημÞτριος Παλιοýρας. Η διαδικασßα ανÝγερσης του μνημεßου ξεκßνησε το 1966 και τα εγκαßνια Ýγιναν το 1978. Στο χþρο του κενοταφßου, το 1986 ιδρýθηκε Ιατρικü Μουσεßο απü τον ΔημÞτριο Παλιοýρα. Στο χþρο του εκτßθενται χÜλκινες προτομÝς της Υγεßας, του Ασκληπιοý, του Απüλλωνα, του ΦλÝμινγκ, του Γ. ΠαπανικολÜου και του ιδρυτÞ. Επßσης υπÜρχει αρχεßο μ’ Ýγγραφα που αναφÝρονται στη προσπÜθεια του Παλιοýρα να δßνουν οι απüφοιτοι των Ιατρικþν Σχολþν ΕλλÜδας τον üρκο του ΙπποκρÜτη.

     Εκτüς απü τα παραπÜνω Ýργα, περιλαμβÜνονται και 24 ΕπιστολÝς και το Περß Μανßας Λüγος, üπου περιγρÜφεται η πρüσκληση του ΙπποκρÜτη απü τους Αβδηρßτες για την υποτιθÝμενη θεραπεßα του Δημüκριτου. ¼μως, οι πολλÝς διασκευÝς των Ýργων του κι η προσθÞκη ψευδεπßγραφων απü αρχαιοτÜτων χρüνων, οδηγÞσανε τους μεταγενÝστερους μελετητÝς στην αδυναμßα διÜκρισης των νüθων Ýργων απü τα γνÞσια. ¢λλωστε, η συλλογÞ στη σημερινÞ μορφÞ της Ýγινε στους Αλεξανδρινοýς Χρüνους, οπüτε κι Üρχισε, μ’ εντολÞ του Πτολεμαßου, η περισυλλογÞ των συγγραμμÜτων του ΙπποκρÜτη. ¸τσι, κρßθηκε αναγκαßο να περιληφθοýν üλα τα συγγρÜμματα που Ýφεραν το üνομÜ του, ακüμη κι αν υπÞρχανε βÜσιμες υποψßες πως Þτανε ψευδεπßγραφα, αρκεß ν’ ανÞκανε στους προ-αριστοτελικοýς χρüνους. Το πρüβλημα επιτεßνεται απü την παραδοχÞ üτι κÜποια Ýργα ανÞκουνε στη ΣχολÞ της Κνßδου
      Η 1η απüπειρα Ýκδοσης της πλÞρους συλλογÞς αποδßδεται στο Βακχεßο τον Ταναγραßο τον 3ο π.Χ. αι. ¹δη απü την αρχαιüτητα μελετητÝς και σχολιαστÝς, üπως ο Γαληνüς ο Περγαμηνüς, αρνοýνταν να συνδÝσουν με τον ΙπποκρÜτη üλα τα Ýργα, που του αποδßδονταν. Η μελÝτη των γλωσσικþν κι Üλλων χαρακτηριστικþν χρονολογεß τον κýριο üγκο της ΙπποκρατικÞς ΣυλλογÞς μεταξý 450 και 340 π.Χ. ΒÝβαια, το ζÞτημα της γνησιüτητας απασχüλησε για πολý τους ερευνητÝς, με αποτÝλεσμα να καταγραφοýν πολλÝς και παρÜδοξες απüψεις. Ο Ερωτιανüς, για παρÜδειγμα, παραδÝχεται μüνο 31 συγγρÜμματα, ενþ ο Γαληνüς σε περßπου 13. Απü τους νεüτερους ο ΓÜλλος ιστορικüς της ιατρικÞς Εμßλ ΛιτρÝ, στηριζüμενος στην ιωνικÞ διÜλεκτο γεμÜτη με τους δωρισμοýς του ΙπποκρÜτη, εξαιτßας της δωρικÞς καταγωγÞς του, παραδÝχεται γνÞσια, εκτüς του ¼ρκου και του Νüμου, Üλλα 11 Ýργα. Ο Ντιλς παραδÝχεται μüνο 3. Σημαντικüτερη απü τις εκδüσεις του Ýργου του παραμÝνει η 10τομη Ýκδοση του Εμßλ ΛιτρÝ (1829-1861), στο Παρßσι, μ’ ελληνικü κεßμενο και γαλλικÞ μετÜφραση. Η νεüτερη Ýκδοση των Ýργων ανÞκει στον ΚουλβÜιν (Λειψßα 1894 & 1902), αλλÜ παρÝμεινε ανολοκλÞρωτη. Απü τους ¸λληνες Üριστη κριτικÞ στα Ýργα του Ýκανε ο ΑδαμÜντιος ΚοραÞς στα Περß Αερßων ΥδÜτων και Τüπων και Περß Διαßτης ΟξÝων και Αρχαßας ΙατρικÞς.
     Η τεχνοτροπßα κι η αξßα των Ιπποκρατικþν συγγραφþν διαφÝρει απü Ýργο σ’ Ýργο και το περιεχüμενü τους εκφρÜζει κυρßως τις αντιλÞψεις των δασκÜλων και μαθητþν της ΣχολÞς της Κνßδου και της Κω. ΓενικÜ θεωρεß üτι τα πÜντα προÝρχονται απü τα 4 στοιχεßα, σε καθÝνα απü τα οποßα ανταποκρßνεται η ιδιüτητα του ψυχροý, του ξηροý, του θερμοý, του υγροý. Στα στερεÜ συστατικÜ του σþματος υπερισχýει το γαιþδες και στα υγρÜ το υδατþδες. ΣυνεκτικÞ ουσßα των πÜντων εßναι το πνεýμα, Ýμφυτο και θερμü στον Üνθρωπο, που εδρεýει στη καρδιÜ.
     Η ΙπποκρατικÞ μεθοδολογßα Ýχει 3 θεμελιþδεις αρχÝς: την κλινικÞ παρατÞρηση, την εμπειρßα και τον ορθολογισμü. Στηρßζεται στη νοσολογικÞ τριαδικÞ αρχÞ: Üρρωστος, αρρþστια κι ιατρüς. Στο σþμα ενυπÜρχει μßα ιδιαßτερη ζωικÞ δýναμη, η φýσις. Απü αυτÞ τη δýναμη εξαρτÜται η συντÞρηση, η ανÜπτυξη, αλλÜ κι η θεραπεßα του σþματος κι η επαναφορÜ του απü τη παθολογικÞ κατÜσταση στη φυσιολογικÞ. Για το σκοπü αυτü, ο ΙπποκρÜτης πßστευε πως η ανÜπαυση εßναι κεφαλαιþδους σημασßας. ΑυτÞ εßναι κι η σημαντικüτερη σýλληψÞ του και δικαιþνεται σÞμερα απü τις σýγχρονες απüψεις περß υγεßας κι ισορροπßας του βιοενεργειακοý δυναμικοý του οργανισμοý. ¢λλωστε, ο ΙπποκρÜτης δεν εντοπßζει τη νüσο στα üργανα. Θεωρεß πως ο Üρρωστος αποτελεß ενιαßα ψυχοσωματικÞ οντüτητα κι üτι Þ αρρþστια διÝπεται απü φυσικοýς νüμους. Ο ιατρüς, λοιπüν, υποβοηθεß τη θεραπευτικÞ δýναμη της φýσης κι Ýτσι ο ασθενÞς αντιμετωπßζεται με μßαν εντελþς διαφορετικÞ οπτικÞ.
     Σýμφωνα μ' αυτü το δüγμα, το σþμα περιÝχει τÝσσερις χυμοýς: το αßμα, το φλÝγμα, την κßτρινη και τη μαýρη χολÞ. Η ισορροπßα της αναλογßας των χυμþν συντηρεß την υγεßα (ευκρασßα), ενþ η διαταραχÞ της (δυσκρασßα) προκαλεß τις αρρþστιες. Η σωστÞ αναλογßα των χυμþν χαρακτηρßζεται με τον üρο κρÜσις.
     Τα ΙπποκρατικÜ κεßμενα αναφÝρονται διεξοδικÜ στη κλινικÞ σημειολογßα, τη διαγνωστικÞ, τη πρüληψη και τη πρüγνωση. Τα κλινικÜ σημεßα, τα συμπτþματα και μερικÜ απü τα σýνδρομα, που περιγρÜφονται σ’ αυτÜ, αποτελÝσανε τη βÜση για τη κλινικÞ εξÝταση των αρρþστων.
     Μßα σημαντικÞ Ýννοια στον τομÝα της ιπποκρατικÞς ιατρικÞς εßναι η κρßσις, δηλαδÞ η στιγμÞ στην εξÝλιξη της νüσου üπου εßτε θα επικρατÞσει η ασθÝνεια κι ο ασθενÞς θα υποκýψει στο θÜνατο, Þ θα συμβεß το αντßθετο κι ο ασθενÞς θ’ ανακÜμψει. ΜετÜ απü μßα κρßση, μπορεß να ακολουθÞσει υποτροπÞ και στη συνÝχεια μßα Üλλη αποφασιστικÞ κρßση. Σýμφωνα μ' αυτü το δüγμα, οι κρßσεις τεßνουν να συμβαßνουνε στις κρßσιμες ημÝρες, που υποτßθεται πως εßναι συγκεκριμÝνη στιγμÞ μετÜ την Ýναρξη της θεραπεßας. Αν μßα κρßση σημειωθεß σε μÝρα πÝραν των κρßσιμων ημερþν, τüτε θα πρÝπει ν’ αναμÝνεται υποτροπÞ. Ο Γαληνüς πßστευε πως η ιδÝα αυτÞ Üρχισε με τον ΙπποκρÜτη, αν κι εßναι πιθανü να ‘ναι προγενÝστερη.



     Οι Ιπποκρατικοß φρονοýν üτι η κλινικÞ εξÝταση πρÝπει να ‘ναι εξονυχιστικÞ και να επαναλαμβÜνεται συχνÜ, γιατß οι αρρþστιες δεν εßναι στατικÝς, αλλÜ εξελισσüμενες κατÜ φÜσεις, η τελευταßα απü τις οποßες προκαθορßζει και την ÝκβασÞ τους (λýσις Þ κρßσις της νüσου). Η διÜγνωση γινüταν μετÜ απü εξαντλητικÞ εξÝταση του αρρþστου, με κριτÞρια που θυμßζουν κλινικÝς εξετÜσεις των καιρþν μας. ΜερικÜ απü τα ιπποκρατικÜ κλινικÜ σημεßα, üπως το ιπποκρÜτειον προσωπεßον (η üψη, δηλαδÞ, του ετοιμοθÜνατου), οι ιπποκρατικοß δÜκτυλοιπληκτροδακτυλßα που διαπιστþνεται συχνÜ σε καρδιοπνευμονικÜ σýνδρομα και σε συγγενεßς καρδιοπÜθειες) κι η ιπποκρÜτειος σεßσις (που συνοδεýει κατÜ κανüνα το θωρακικü εμπýημα) εßναι κλασικÜ ακüμη και στη σýγχρονη ιατρικÞ βιβλιογραφßα. Ωστüσο, επειδÞ οι κλινικÝς διαγνωστικÝς δυνατüτητες Þτανε περιορισμÝνες, το ενδιαφÝρον της ιπποκρατικÞς ιατρικÞς επικεντρþθηκε κυρßως στη πρüληψη και τη πρüγνωση, που βασιζüτανε σε διÜφορα κλινικÜ σημεßα, üπως η ανισοκορßα, οι ψυχροß ιδρþτες και το καθολικü οßδημα.
     Στην εποχÞ του ΙπποκρÜτη, η φαρμακευτικÞ θεραπεßα δεν Þταν αρκετÜ ανεπτυγμÝνη και συχνÜ το καλýτερο πρÜγμα που μποροýσαν να κÜνουν οι γιατροß Þταν να αξιολογÞσουν μßα ασθÝνεια και να προβλÝψουνε τη πιθανÞ εξÝλιξη της με βÜση τα στοιχεßα που εßχανε καταγραφεß στο παρελθüν. Γι' αυτü κι η ΙπποκρατικÞ ιατρικÞ δεν επιχειρεß συστηματικÞ ταξινüμηση των νüσων -αφοý, Üλλωστε, Ýδινε μεγαλýτερη προσοχÞ στον Üρρωστο, παρÜ στην αρρþστια- αλλÜ τις ταξινομεß με βÜση τη συμπτωματολογßα. ¸τσι ο ΙπποκρÜτης διÝκρινε τις νüσους σε οξεßες και χρüνιες (ανÜλογα με τη κλινικÞ διαδρομÞ) και σε επιδημικÝς, ενδημικÝς και σποραδικÝς (ανÜλογα με τη κατανομÞ). Επßσης χρησιμοποßησε üρους üπως Ýξαρση, υποτροπÞ, ανÜλυση, κρßση, παροξυσμüς, κορýφωση κι ανÜρρωση. ΑνÜμεσα απü τις αξιüλογες κλινικÝς περιγραφÝς ξεχωρßζουν οι αναφερüμενες στην επιληψßα, στον τÝτανο και σε ορισμÝνα πνευμονικÜ νοσÞματα.
     Η θεραπευτικÞ, σýμφωνα με τις ΙπποκρατικÝς αντιλÞψεις, αποβλÝπει στην ενßσχυση της ιαματικÞς δýναμης της φýσης (νοýσων φýσιες ιητροß). Ειδικüτερα, οι φαρμακευτικÝς αντιλÞψεις συνοψßζονται μες στην επιγραμματικÞ φρÜση «ασκεßν περß τα νουσÞματα δýο, ωφελÝειν Þ μη βλÜπτειν». ΥποστÞριζε δηλαδÞ πως τα φÜρμακα πρÝπει να ωφελοýν Þ τουλÜχιστον να μη βλÜπτουν. ΕπιπλÝον Þταν απρüθυμος να χορηγÞσει φÜρμακα και να συμμετÜσχει σε εξειδικευμÝνη θεραπεßα που θα μποροýσε να αποδειχθεß εσφαλμÝνη. ΑντιθÝτως, προτιμοýσε μßα γενικευμÝνη θεραπεßα. Η εναντßωσÞ του στην πολυφαρμακßα πιστοποιεßται κι απü τη φρÜση του «πολλÝς φορÝς το καλýτερο φÜρμακο εßναι το κανÝνα φÜρμακο». Ωστüσο, σ’ ορισμÝνες περιπτþσεις, χρησιμοποιοýσε ισχυρÜ φÜρμακα.
     Η ΙπποκρατικÞ χειρουργικÞ δεν υστÝρησε απÝναντι στη κλινικÞ νοσολογßα, παρÜ τις περιορισμÝνες ανατομικÝς γνþσεις. Η φρÜση οκüσα φÜρμακα ουκ ιÞται σßδηρος ιÞται εßναι προφητικÞ, ακüμη και για τη σημερινÞ εποχÞ. Απü τις χειρουργικÝς ειδικüτητες πιο ανεπτυγμÝνη Þταν η ορθοπεδικÞ. Οι ιπποκρατικοß χειρουργοß μποροýσαν να ανατÜξουν εξαρθρÞματα και κατÜγματα και να παροχετεýουν αποστÞματα. Επßσης διενεργοýσαν ανατρÞσεις κρανßου, παρακεντÞσεις θþρακος και κοιλιÜς, νεφροτομÝς σε νεφρολιθιÜσεις κι εκτελοýσαν ακρωτηριασμοýς σε περιπτþσεις γÜγγραινας των Üκρων. Η αφαßρεση λßθων της ουροδüχου κýστης απαγορευüταν στους χειρουργοýς, που στη διÜρκεια των εγχειρÞσεων χρησιμοποιοýσανε διÜφορα αντισηπτικÜ κι αιμοστατικÜ μÝσα.
     Οι διδασκαλßες του ΙπποκρÜτη παραμÝνουν αντικεßμενο των σημερινþν μελετþν στην πνευμονικÞ ιατρικÞ και χειρουργικÞ. Η ΙπποκρατικÞ ιατρικÞ ξεχþριζε για τον αυστηρü επαγγελματισμü της, τη πειθαρχßα, και την αυστηρÞ πρακτικÞ. Στο Ýργο του με τßτλο Περß των εν τη ΚεφαλÞ ΤραυμÜτων, περιγρÜφει εγχεßρηση üπου αφαιρεßται Ýνα μÝρος απü το κüκαλο του κρανßου. ¸ν Üλλο Ýργο του, το Κατ' Ιατρεßον, μπορεß να θεωρηθεß περιγραφÞ ενüς σýγχρονου ολüφωτου χειρουργεßου. Ο ΙπποκρÜτης περιγρÜφει πþς πρÝπει να χρησιμοποιεßται το φυσικü και τεχνητü φως, πþς πρÝπει να ετοιμÜζεται ο Üρρωστος, να αποστειρþνονται τα εργαλεßα και τ’  Üλλα αντικεßμενα που ‘χουνε σχÝση με την εγχεßρηση. ΚατÜ συνÝπειαν, ο ιπποκρατικüς γιατρüς Ýδινε ιδιαßτερη προσοχÞ σε üλες τις πτυχÝς της δουλειÜς του: ακολουθοýσε λεπτομερεßς προδιαγραφÝς για το φωτισμü, το προσωπικü, τα üργανα, τη στÜση του ασθενοýς και τις τεχνικÝς που πρÝπει ν' ακολουθοýνται σ' Ýνα χειρουργεßο. Διατηροýσε ακüμη και τα νýχια του σε συγκεκριμÝνο μÞκος.
     Oι απαρχÝς της δυτικÞς οδοντιατρικÞς παρÜδοσης εντοπßζονται στα κεßμενα της ΙπποκρατικÞς ΣυλλογÞς και κυρßως στα Ýργα Περὶ ὈδοντοφυÀης και Περὶ Σαρκῶν. Ονοματολογßα των δοντιþν: Το λÞμμα ὀδοýς εßναι η τυπικÞ λÝξη που χρησιμοποιεßται γενικÜ στα ιπποκρατικÜ κεßμενα για τη περιγραφÞ ενüς δοντιοý αν κι εμφανßζονται προσπÜθειες ονοματοδοσßας κÜθε δοντιοý ξÝχωρα απü τα υπüλοιπα, þστε να προσδιοριστεß αυτü και μüνο το δüντι Ýναντι των υπολοßπων. ¸τσι για παρÜδειγμα υπÜρχουν αναφορÝς üπως: ἀριθμοýμενος ὁ πεμπταῖος ἀπὸ τῶν ἔμπροσθεν , δηλαδÞ για το 5ο δüντι που η αρχÞ μÝτρησης ξεκινÜ απü τα πρüσθια δüντια. Η φýση των δοντιþν: ¸να απü κεντρικÜ ζητÞματα που απασχüλησαν τους ιπποκρατικοýς συγγραφεßς Þταν η φýση των δοντιþν τα οποßα συγκαταλÝγονταν στα οστÜ. Πρüκειται για μια κυρßαρχη αντßληψη η οποßα εντοπßζεται τüσο στον ΑριστοτÝλη üσο και στον Γαληνü της ΠεργÜμου.
     Η ΟδοντοφυÀα: Η ανατολÞ των δοντιþν αποτελεß Ýνα απü τα πλÝον συναρπαστικÜ κεφÜλαια της αρχαßας ελληνικÞς οδοντιατρικÞς καθþς σχετßζεται Üμεσα με τα στÜδια ανÜπτυξης του ατüμου και σηματοδοτεß τη μετÜβαση απü τη μιαν ηλικιακÞ κατηγορßα στην επüμενη. Τα δüντια σχηματßζονται στο Ýμβρυο τελευταßα μετÜ τα οστÜ και τα νýχια κατÜ τον 7ο μÞνα της κýησης, τα νεογιλÜ δüντια αντικαθßστανται κατÜ το Ýβδομο Ýτος της ηλικßας του ατüμου κλπ. Παθολογßα και Οδοντικüς Φραγμüς: Οι παθÞσεις που εκδηλþνονται στο στüμα κι ειδικÜ οι σχετιζüμενες με τα δüντια εμφιλοχωροýνε σ’ Ýνα ευρý φÜσμα κειμÝνων της ιπποκρατικÞς ιατρικÞς παθολογßας. Στις περισσüτερες περιπτþσεις πρüκειται για συμπληρωματικÜ στοιχεßα εκδÞλωσης μιας παθολογικÞς κατÜστασης κι εßναι: Βρουξισμüς των δοντιþν / Αιμωδßα / Οδοντικüς Πüνος / ΞÞρανση δοντιþν / Σφακελισμüς / Διαπýηση / Συγγενεßς ανωμαλßες των δοντιþν.
     ΠαθÞσεις των οýλων: Εκτüς απü τις παθÞσεις των δοντιþν, τα ιπποκρατικÜ κεßμενα περιγρÜφουν και μια σειρÜ απü ασθÝνειες που αναφÝρονται στα οýλα üπως αποστÞματα, ουλßτιδα, υπερσαρκþσεις κι επουλßδες. ΓναθοχειρουργικÞ: Αν Ýνας τομÝας της ΟδοντιατρικÞς ωφελÞθηκε περισσüτερο απü την ιπποκρατικÞ διδασκαλßα αυτüς εßναι η ΓναθοχειρουργικÞ. Με την ιπποκρατικÞ πραγματεßα Περὶ ἄρθρων η ΓναθοχειρουργικÞ αναντßρρητα συγκροτεßται ως Ýνας ιδιαßτερος τομÝας της χειρουργικÞς αντιμετþπισης εξαρθρþσεων και καταγμÜτων των γνÜθων. ΟρθοδοντικÞ: Η 1η αναφορÜ σε στÞριξη κι ακινητοποßηση εýσειστων δοντιþν με πρüσδεση εντοπßζεται σ’ αυτü το ιπποκρατικü Ýργο. Πρüκειται για περιπτþσεις καταγμÜτων της κÜτω γνÜθου, üπου η πρüσδεση Ýχει σα στüχο την αποκατÜσταση της απüκλισης και της μετακßνησης των δοντιþν στη φυσιολογικÞ τους θÝση.
     Ο üρκος του ΙπποκρÜτη εßναι ο üρκος που δßνεται απü ιατροýς κι αναφÝρεται στην ηθικÞ εξÜσκηση της ιατρικÞς. Πιστεýεται πως ο üρκος γρÜφτηκε απü τον ΙπποκρÜτη τον 4ο αιþνα π.Χ. Þ απü Ýναν απü τους μαθητÝς του και Ýτσι περιλαμβÜνεται στην ΙπποκρατικÞ συλλογÞ. Παρ' üλο που εßναι περισσüτερο ιστορικÞς και ηθικÞς αξßας, ο üρκος θεωρεßται ως "τελετÞ περÜσματος" για αυτοýς που εκπαιδεýτηκαν να ασκοýν την ιατρικÞ[38][39], ωστüσο δεν εßναι πλÝον υποχρεωτικüς και δε δßδεται απ’ üλους τους ιατροýς.
     Ο ιπποκρατικüς üρκος -ανεξÜρτητα απü τις φιλολογικÝς συζητÞσεις γýρω απü τη γνησιüτητÜ του- αποτελεß αθÜνατο κλασικü κεßμενο. Αποτελεßται απü μßα μüνο σελßδα και εßναι ο καταστατικüς χÜρτης της ιατρικÞς ηθικÞς και της επαγγελματικÞς δεοντολογßας, üπου στηριχθÞκανε σχεδüν üλες οι σχετικÝς παγκüσμιες διακηρýξεις, üπως η Παγκüσμια ΔιακÞρυξη για τα Δικαιþματα του Ανθρþπου (Γενεýη 1948) και η ΔιακÞρυξη για τα Δικαιþματα των Αρρþστων (Λισσαβüνα 1981).
     Σýμφωνα με τον ΑριστοτÝλη, Þτανε γνωστüς ως ΜÝγας ΙπποκρÜτης. Το γεγονüς üτι η ΙπποκρατικÞ ιατρικÞ Üνθησε κατÜ τη περßοδο του χρυσοý αιþνα του ΠερικλÞ δεν αποτελεß τυχαßο Þ συμπτωματικü γεγονüς. ΠροÜγγελοι του ΙπποκρÜτη, εκτüς απü τον Ασκληπιü και την ιερατικÞ ιατρικÞ των Ασκληπιεßων, Þταν η λαúκÞ-παραδοσιακÞ ιατρικÞ κι η ΙωνικÞ φιλοσοφßα.
     Στην Αρχαßα ΕλλÜδα υπÞρχαν 2 ιατρικÝς σχολÝς ως προς τον τρüπο αντιμετþπισης των νüσων. Η ΙατρικÞ ΣχολÞ της Κνßδου επικεντρþθηκε στη διÜγνωση. ¼μως η ιατρικÞ κατÜ την εποχÞ του ΙπποκρÜτη δεν Þξερε σχεδüν τßποτα για την ανθρþπινη ανατομßα και φυσιολογßα, λüγω του ελληνικοý ταμποý που απαγüρευε τον τεμαχισμü των ανθρþπων. ΚατÜ συνÝπεια, η σχολÞ της Κνßδου απÝτυχε στη διÜγνωση ασθενειþν απü μßα σειρÜ συμπτωμÜτων. ΑντιθÝτως, η ΙπποκρατικÞ ΣχολÞ της Κω εßχεν επßκεντρο τη φροντßδα του ασθενοýς και τη πρüγνωση, Ýτσι Þταν αποτελεσματικüτερη στην αντιμετþπιση ασθενειþν κι Üνοιξε το δρüμο για τη μεγÜλη ανÜπτυξη στη κλινικÞ πρακτικÞ. Για παρÜδειγμα, οι ασθενεßς που πÜσχαν απü αιμορροÀδες υποβληθÞκανε σε θεραπεßα απ’ τους ιπποκρατικοýς γιατροýς με προχωρημÝνους για την εποχÞ τρüπους.
     Σýμφωνα με τον ΙπποκρÜτη, ο ιατρüς Ýπρεπε να εξετÜζει τον ασθενÞ, να παρατηρεß προσεκτικÜ τα συμπτþματα, να καταλÞγει σε διÜγνωση και στη συνÝχεια να προχωρÜ σε θεραπεßα. ΚατÜ συνÝπεια καθιÝρωσε τις βÜσεις της κλινικÞς ΙατρικÞς, üπως εφαρμüζονται ακüμη και σÞμερα. Θεωρεßται üτι εισÞγαγε πολυÜριθμους ιατρικοýς üρους, που χρησιμοποιοýνται διεθνþς, üπως σýμπτωμα, διÜγνωσις, θεραπεßα, τραýμα και σÞψις. Επß πλÝον, περιÝγραψε Ýνα μεγÜλο αριθμü ασθενειþν απαλλαγμÝνος απü δεισιδαιμονßες. Οι ονομασßες τους χρησιμοποιοýνται ακüμη στη σýγχρονη ΙατρικÞ, üπως διαβÞτης, γαστρßτις, εντερßτις, αρθρßτις, καρκßνος, εκλαμψßα, κþμα, παρÜλυσις, μανßα, πανικüς, υστερßα, επιληψßα κλπ. Η επιληψßα θεωρεßτο ιερÞ νüσος πριν απü τον ΙπποκρÜτη κι Ýν απüσπασμα που αποδßδεται σε κεßνον υπογραμμßζει τον ορθολογικü τρüπο σκÝψης του:

   «Η επιληψßα δεν εßναι περισσüτερο ιερÞ ασθÝνεια απ’ ü,τι οι υπüλοιπες ασθÝνειες. Οι Üνθρωποι την ονομÜζουν ιερÞ επειδÞ απλÜ δεν τη καταλαβαßνουν. Αν üμως ü,τι δεν καταλαβαßνουμε το ονομÜζουμε ιερü, τüτε τα ιερÜ πρÜγματα θα εßναι ατελεßωτα».

     Ο ΙπποκρÜτης πιστþθηκε απü τους μαθητÝς του Πυθαγüρα για τη σýνδεση της φιλοσοφßας με την ιατρικÞ. ΕπιπλÝον, Þταν ο πρþτος που θεμελßωσε την επιστημονικÞ ιατρικÞ, üπως βεβαιþνει κι ο Γαληνüς ("πρþτος εξÞνεγκε την τελεßαν παρ' ¸λλησι ιατρικÞν", xiv 676). Τα Ýργα του εßναι προúüντα Ýξοχης παρατÞρησης, εμπειρßας και σπÜνιου ορθολογισμοý.
     ΚατÜ τον ΙπποκρÜτη και τους αποκαλοýμενους Ιπποκρατικοýς, ο γιατρüς οφεßλει να απορρßπτει κÜθε εßδους δεισιδαιμονßα, να εßναι καθαρüς στο σþμα και αχþριστος της ηθικÞς. Η ζωÞ του πρÝπει να ‘ναι σεμνÞ και γεμÜτη σιγÞ κι ο ßδιος να ‘ναι φιλüσοφος. Δßκαια, λοιπüν, ο ΑντρÜλ εßδε στους Ιπποκρατικοýς, ανθρþπους στερημÝνους απü τη σýγχρονη τεχνολογßα της παρατÞρησης να δρουν με τη πνευματικÞ τους δýναμη και μüνο και να οδηγοýνται στις ßδιες αλÞθειες Þ ιδÝες, που οδηγοýνται σÞμερα οι επιστÞμονες με την αργÞ κι επßπονη εργασßα της ανÜλυσης και της παρατÞρησης. Για το Γαληνü ο ΙπποκρÜτης εßναι Θεßος, μÝγιστος των γιατρþν και πρþτος των φιλοσüφων. Δεν περιορßστηκε στον απλü εμπειρισμü, αλλÜ τον Ýνωσε με τη διÜνοια, προκειμÝνου να γνωρßσει τη φýση. Ο Γαληνüς τονε περιγρÜφει üπως θα περιÝγραφε μÜλλον τον εαυτü του κι Ýτσι Ýδωσε Ýμφαση μüνο στα κεßμενα που τον ενθουσßαζαν. ¼μως, παραμÝνει ταυτüχρονα κι ο συνδετικüς κρßκος για τη διÜδοση της διδασκαλßας του, καθþς μετÝφερε το ενδιαφÝρον του σε μεταγενÝστερους γιατροýς. ¸τσι, με την αντιγραφÞ των κειμÝνων του οι ιδÝες του ΙπποκρÜτη επιβßωσαν κατÜ τη ΒυζαντινÞν Αυτοκρατορßα και τις κληρονüμησαν οι γιατροß της ΑναγÝννησης ενþ κατÜ το Μεσαßωνα τις μεθüδους του ΙπποκρÜτη υιοθÝτησαν κι οι ¢ραβες. Η ΙπποκρατικÞ ΣυλλογÞ Ýγινε το θεμÝλιο που γýρω του καταγρÜφηκε η εμπειρßα της ιατρικÞς, προκειμÝνου να χτιστεß το σýγχρονο οικοδüμημα της ιατρικÞς.
     Το πρωτοποριακü Ýργο του ΙπποκρÜτη επηρÝασε θετικÜ, üχι μüνο τη γενικÞ ιατρικÞ, αλλÜ üλες τις παθολογικÝς κι üλες τις χειρουργικÝς ειδικüτητες. ΕπιπλÝον, αξßζει να επισημανθεß η προβλεπτικÞ του ικανüτητα. ΕπÝκτεινε τις κλινικÝς παρατηρÞσεις στο οικογενειακü ιστορικü και στο περιβÜλλον. Αυτü το γεγονüς αποτυπþνεται, με συγκεκριμÝνα παραδεßγματα, μÝσα σε 2 πραγματεßες του. Το Ýνα εßναι üτι οι Ýννοιες του περιβÜλλοντος (Περß αÝρων, υδÜτων, τüπων) και της κληρονομικüτητας (Περß ιερÞς νüσου) εßναι σχεδüν ισοδýναμες μες στα ΙπποκρατικÜ κεßμενα, γεγονüς που παραδÝχονται οι σýγχρονες ιατροβιολογικÝς Ýρευνες. Το Üλλο εßναι πως οι ανθυγιεινÝς συνθÞκες ζωÞς, η ακατÜλληλη διατροφÞ, οι διαιτητικÝς παρεκτροπÝς κι η καταστροφÞ του περιβÜλλοντος, που κατÜ κüρον επισημÜνθηκαν πρþτα απü τον ΙπποκρÜτη (ηγεμονικüτατον απÜντων η Φýσις), αποτελοýν μερικÜ απü τα απειλητικüτερα υγειονομικÜ προβλÞματα της σημερινÞς εποχÞς.
     Η προσφορÜ της ΙπποκρατικÞς ΙατρικÞς στη παγκüσμια ΙατρικÞ ΕπιστÞμη εßναι ανεκτßμητη. Το περιεχüμενü της εßναι μαζß ιστορικü και φιλοσοφικü, ανθρωπιστικü και μεθοδολογικü. Η ιπποκρατικÞ μÝθοδος απÜλλαξε την ιατρικÞ απü τις μαγικοθρησκευτικÝς αντιλÞψεις, την αγυρτεßα και τις δεισιδαιμονßες κι απÝρριψε τη δοξασßα πως η προÝλευση των νüσων εßναι θεúκÞ. Στον καιρü του, οι Üνθρωποι πßστευαν πως οι επιδημßες παρουσιÜζονταν επειδÞ το Þθελαν οι θεοß. Ο ΙπποκρÜτης τοýς εßπε πως τις πληγÝς αυτÝς τις δημιουργοýσε το μολυσμÝνο νερü, η ακαθαρσßα, τα ποντßκια κι οι Üρρωστοι που Ýρχονταν σ’ επαφÞ με την υπüλοιπη κοινωνßα.
     Αν και διαχþρισε την ιατρικÞ απü τη φιλοσοφßα, ο ΙπποκρÜτης δεν παραμÝλησε να προσδþσει βαρýνουσα σημασßα στις ηθικοδεοντολογικÝς αξßες και στο φιλοσοφικü στοχασμü ιητρüς γαρ φιλüσοφος ισüθεος. Δε παρÝλειψε να τονßσει τον ανθρωποκεντρικü χαρακτÞρα της ιατρικÞς, τη ρευστüτητα των γνþσεων, τη σχετικüτητα των διαγνþσεων και το περιορισμÝνο των ιατρικþν δυνατοτÞτων, επισημαßνοντας üτι: Ο βßος βραχýς, η τÝχνη μακρÞ, ο καιρüς οξýς, η πεßρα σφαλερÞ κι η κρßσις χαλεπÞ (η ανθρþπινη ζωÞ εßναι σýντομη, η επιστÞμη ατÝλειωτη, ο χρüνος λßγος, η πεßρα λαθεμÝνη κι η απüφαση γεμÜτη ευθýνες). Το γνωμικü αυτü συνοψßζει τη φιλοσοφßα του. Λßγο κρατÜ η παραμονÞ του ανθρþπου πÜνω στη γη. Ο ΙπποκρÜτης προσπαθοýσε να κÜνει τη παραμονÞ αυτÞ πιο υποφερτÞ. Προσπαθοýσε ν’ ανακουφßσει τον Üνθρωπο απü τον πüνο, την αρρþστια και το φüβο.
​​​​     Ενþ Þταν Δωριεýς στην καταγωγÞ ο ΙπποκρÜτης, εν τοýτοις τα βιβλßα του τα Ýγραψε στην ιωνικÞ διÜλεκτο, διüτι η ιωνικÞ ομιλοýνταν üχι μüνο στις ιωνικÝς πüλεις, αλλÜ στα περισσüτερα ελληνικÜ κÝντρα της εποχÞς κι αφ’ ετÝρου γιατß εßχεν επηρεαστεß βαθýτατα απ’ τη διδασκαλßα των Ιþνων φιλοσüφων. ΚατÜ τον καθηγητÞ Γ. Πουρναρüπουλο «λßαν πρωßμως η αρχαßα ελληνικÞ ιατρικÞ συνηνþθη και συνεβÜδισε προς την φιλοσοφßαν».
     Τα κοσμογονικÜ φαινüμενα απασχüλησαν την ια­τρικÞ σκÝψη, üπως τα βιολογικÜ φαινüμενα υπÞρ­ξαν πεδßα προβληματισμοý των φιλοσüφων.Οι δοξασßες των Ιþνων φιλοσüφων περß των τεσ­σÜρων στοιχεßων της δημιουργßας (γαßα, αÞρ, ýδωρ, πυρ) επηρÝασαν την αντßληψη του ΙπποκρÜτη üσον αφορÜ τη σýσταση του ανθρþπινου σþματος. ΔÝχε­ται τα τÝσσερα αντßστοιχα στοιχεßα, δηλαδÞ το αßμα, το φλÝγμα, την ξανθÞ και τη μÝλαινα χολÞ, η μßξη των οποßων αποτελεß τον ανθρþπινο οργανισμü.
     ¸χοντας αποκτÞσει την εμπειρικÞ γνþση της ιατρικÞς στο διÜστημα της θητεßας του στο Ασκληπιεßο της Κω (η ιατρικÞ μεταβιβαζüταν κληρονομικþς απü πατÝρα σε γιο), καθþς κι Üριστη γνþση της βοτανοθεραπευτικÞς, μελετþντας τους ºωνες φιλοσüφους απÝκτησε ιατρικÞ παιδεßα πρωτοφανÞ, που του επÝτρεψε να καινοτομÞσει και πρþτος αυτüς να χρησιμοποιÞσει το πεßραμα, δηλαδÞ τη δοκιμÞ στην ιατρικÞ. Απü τη στιγμÞ της εφαρμογÞς του πειρÜματος, η ΙατρικÞ απü εμπειρικÞ τÝχνη, που Þταν ως τüτε, Ýγινε επιστÞμη.
     Γνþστης των βιολογικþν και φυσικþν αντιλÞψεων των Ιþνων φιλοσüφων περß της ουσßας του κüσμου, πνεýμα φιλελεýθερο κι επαναστατικü, Þρθε απü πολý νωρßς σε ρÞξη με το ιερατεßο της Κω απü το οποßο προερχüταν. Οι γνþσεις του, οι παρατηρÞσεις και τα πειρÜματÜ του τον üπλισαν με το θÜρρος της επßγνωσης της επιστημονικÞς ΙατρικÞς.
     ¼πως αναφÝρει ο Üλλος μεγÜλος της ιατρικÞς επιστÞμης ο Γαληνüς: «ο ΙπποκρÜτης την τÝχνην εις επιστÞμην ανÞγαγεν». Ο ΙπποκρÜτης πßστευε στην ενüτητα της ουσßας του κüσμου. Θεωροýσε τη φýση κιβωτü της ουσßας αυτÞς. Ο γßγαντας αυτüς της ιατρικÞς σκÝψης πßστευε πως οι αιτßες των νüσων βρßσκονται στο περιβÜλλον Þ και στον ßδιο τον Üνθρωπο και δεν στÝλνονται απü τους θεοýς. Δεν πßστευε στη «Θεüθεν νüσον». Δεν πßστευε στη θεúκÞ παρÝμβαση, αλλÜ στην ανθρþπινη γνþση κι εμπειρßα. Διατýπωσε τον αφορισμü «ακεστÜ τε τα πλεßστα εστß τοις αυτοßσι τοιοýτοισιν αφ’ þτων και γßγνεται», δηλαδÞ διατýπωσε πρþτος την ομοιοπαθητικÞ θεωρßα. ¼λη üμως η δýναμη της σκÝψης του φαßνεται στο βιβλßο «Περß ιερÞς νοýσου» και το μεγαλεßο της ανθρωπιÜς του στον «¼ρκο» του.
     Ο Ýξοχος νους του με τη φιλοσοφικÞ σκÝψη και τη θαυμαστÞ ιατρικÞ παιδεßα, ορθοτομþντας την αλÞθεια διακÞρυξε üτι: Η λεγüμενη ιερÞ νüσος δεν εßναι ιερüτερη απü τις Üλλες οýτε θεúκüτερη, αλλÜ προÝρχεται κι Ýχει τα ßδια αßτια (εσωτερικÜ Þ εξωτερικÜ) üπως κι οι Üλλες κι üτι οι Üνθρωποι απü απειρßα κι Üγνοια τη νομßζουνε θεüσταλτη. Κι οι αγýρτες ισχυρßζονται üτι με μαγγανεßες, δεισιδαιμονßες και μαγεßες τη θεραπεýουν. ΑυτÞ Þταν η αφορμÞ να ξεσπÜσουν Ýριδες με το ιερατεßο και να υποχρεωθεß ν’ αποχωρÞσει απü το Ασκληπιεßο της Κω.
     Η φÞμη του ταχýτατα Ýφθασε üχι μüνο σ’ üλο τον ελληνικü χþρο, αλλÜ ακüμη και στην αυλÞ του βασιλÝως των Περσþν. ¼πως αναφÝρει ο Στοβαßος στις εκλογÝς του (ιγ’, σελ. 146), ο ΙπποκρÜτης απÜντησε στην πρüσκληση του βασιλÝα των βαρβÜρων: «εßχον δ’ αν αισχýνην τον παρÜ του βασιλÝως πλοýτον και πατρßδος εχθρÞν περιουσßην […] ουκ Ýστι πλοýτος το πανταχüθεν χρηματßζεσθαι».  Και αλλοý αναφÝρεται: «ΙπποκρÜτην επειθÝης προς ΑρταξÝρξην απαßρει, χρηστüν εßναι βασιλÝα» και ο ΙπποκρÜτης απÜντησε: «ου δÝομαι χρηστοý δεσπüτου».
     Ο ΙπποκρÜτης Ýζησε σε μια εποχÞ μεγÜλων επιδημιþν. ΥπÜρχουν πολλÝς αναφορÝς üτι εßχε προσκληθεß απü ΠÝρσες και Ιλλυριοýς να επισκεφθεß τις χþρες τους και να θεραπεýσει ασθενεßς με λοιμü, αλλÜ αρνÞθηκε τις προτÜσεις προτιμþντας να καταπολεμÞσει την επιδημßα στην ΕλλÜδα και ειδικüτερα στη Θεσσαλßα. ¹ταν ο ßδιος λοιμüς που εßχε εμφανιστεß στην αρχÞ του Πελοποννησιακοý πολÝμου (429−426 π.Χ.) στην ΑθÞνα αποδεκατßζοντας το Ýνα τÝταρτο του πληθυσμοý της, περιλαμβανομÝνου και του χαρισματικοý ηγÝτη της ΠερικλÞ, αλλÜ και επισπεýδοντας την παρακμÞ της ΑθηναúκÞς αυτοκρατορßας, üπως περιÝγραψε ο ιστορικüς Θουκυδßδης. Η επιδημßα αυτÞ Þταν πιθανüτατα τυφοειδÞς πυρετüς, üπως Ýδειξαν πρüσφατες Ýρευνες ΜοριακÞς Βιολογßας. Αλληλουχßες γενωμικοý DNA του βακτηρßου Salmonella entericα typhi ανιχνεýτηκαν σε σκελετικü υλικü απü ομαδικü τÜφο της εποχÞς του λοιμοý των Αθηνþν, που εντοπßστηκε στο αρχαßο νεκροταφεßο του Κεραμεικοý.  ¸χει προταθεß üτι η δριμýτητα της επιδημßας οφειλüταν κατÜ πÜσα πιθανüτητα σε Ýνα στÝλεχος υψηλÞς παθογÝνειας σýμφωνα με την αφÞγηση του Θουκυδßδη και με τις διαφορÝς που ανιχνεýτηκαν μεταξý των αλληλουχιþν DNA του αρχαßου σε σýγκριση με το σýγχρονο βακτÞριο S. entericα typhi. ΕνδιαφÝρον εßναι το γεγονüς üτι ο τυφοειδÞς πυρετüς Þταν γνωστüς στον ΙπποκρÜτη, καθþς εßχε περιγρÜψει με λεπτομÝρεια τα συμπτþματα αυτÞς της νüσου ονομÜζοντÜς την «τýφο», πιθανþς λüγω του ορμητικοý της χαρακτÞρα, που παρομοßασε με τυφþνα. ΥπÜρχουν μεταγενÝστερες αναφορÝς που τοποθετοýν τον ΙπποκρÜτη στην ΑθÞνα την περßοδο του λοιμοý και περιγρÜφουν την προσπÜθειÜ του να περιορßσει την επιδημßα καθαρßζοντας τον αÝρα με φωτιÜ. ¼μως, οι περισσüτεροι σýγχρονοι ερευνητÝς Ýχουν απορρßψει την πληροφορßα αυτÞ ως πλασματικÞ, επειδÞ ο Κþος ιατρüς Þταν σχετικÜ νÝος και Üγνωστος εκεßνη την εποχÞ, ενþ ο αυτüπτης μÜρτυρας Θουκυδßδης üχι μüνο δεν ανÝφερε τον ΙπποκρÜτη, αλλÜ αντßθετα κατÝγραψε την πληροφορßα üτι üλες οι προσπÜθειες των ιατρþν να θεραπεýσουν την επιδημßα απÝτυχαν.
     Ο θρýλος λοιπüν τονε θÝλει παρüντα στο λοιμü των Αθηνþν. Ο ΙπποκρÜτης, αφοý Þρθε σε σýγκρουση με το ιερατεßο της Κω, Þρθε στην ΑθÞνα, üπου οι ιερεßς του Ασκληπιεßου των Αθηνþν προσπÜθησαν να τον προσεταιριστοýν, αλλÜ ο ΙπποκρÜτης Ýχοντας την εμπειρßα της Κω αρνÞθηκε. Ο θρýλος λÝει üτι στην ΑθÞνα Þρθε με πρüσκληση του ΠερικλÞ, ο οποßος μαζß με την Ασπασßα κατÝβηκαν στον ΠειραιÜ να τον υποδεχθοýν. Η πρüσκληση του Ýγινε για την αντιμετþπιση λοιμοý, ο οποßος, üπως λÝει ο Θουκυδßδης, «οýτε ιατροß Þρκουν… Οýτε Üλλη ανθρωπεßα τÝχνη, ουδεμßα… πÜντα ανωφελÞ ην». Ο Θουκυδßδης εßχε προσβληθεß κι ο ßδιος απü το λοιμü αλλÜ επÝζησε και μας περιγρÜφει θαυμÜ­σια τα συμπτþματα της νüσου.
     Ο θρýλος γýρω απü τη ζωÞ του ΜεγÜλου ΙπποκρÜτη μας λÝει üτι με το διεισδυτικü του μÜτι και την αγχßνοιÜ του πρüσεξε üτι απü το λοιμü δýσκολα προσβÜλλονταν Üνθρωποι που λüγω του επαγγÝλματüς τους ζοýσαν ημßγυμνοι, εργαζüμενοι κοντÜ στη φωτιÜ, üπως οι μεταλλωρýχοι, οι καμινευτÝς, οι φουρναραßοι κ.Ü. και συμπÝρανε üτι το μßασμα (το αßτιο της νüσου) δεν αρÝσκεται στο πυρ κι ßσως βρßσκεται στον ιματισμü (ενδýματα, κλινοστρωμνÝς κ.λπ.). ¸δωσε λοιπüν τη συμβουλÞ να ανÜψουν φωτιÝς στους δρüμους και να καεß ο ιματισμüς. Συμβοýλεψε τους Αθηναßους ν’ ανÜψουν μεγÜλες φωτιÝς στα διÜφορα σημεßα της πüλης και να τις τροφοδοτοýν με χλωρÜ κλαδιÜ κι αρωματικÜ Üνθη, þστε ο καπνüς που θα δημιουργηθεß να Ýχει ευχÜριστη οσμÞ και να εßναι πυκνüς þστε να σκεπÜσει üλη την πüλη και διασκορπιζüμενος απ’ τον αÝρα να φýγουν μαζß του και τα μιÜσματα.
     Η απολυμαντικÞ ενÝργεια του πυρüς Þταν γνωστÞ και πριν απü τον ΙπποκρÜτη. ¹δη αναφÝρεται απü την εποχÞ του Τρωικοý πολÝμου. Η καýση üμως του ιματισμοý ως φορÝα του μιÜσματος οφεßλεται στην παρατηρητικüτητα του ΙπποκρÜτη. ΠρÜγματι, οι ψýλλοι που μεταδßδουν το μικρüβιο της πανþλους απ’ τους ποντικοýς στον Üνθρωπο, εμφωλεýουν στον ιματισμü, με τον οποßο κÜηκαν κι Ýτσι σταμÜτησε η μετÜδοση της νüσου και η επιδημßα υποχþρησε.
     Τα του λοιμοý των Αθηναßων ο ΙπποκρÜτης εξιστορεß εις το Γ’ επιδημιþν τμÞμα 3ο. Ο εκδüτης των απÜντων του ΙπποκρÜτη, ΓÜλλος ΛιτρÝ (Littre), στον πρüλογü του αναφÝρει üτι ο ΙπποκρÜτης πολý νωρßς εßχε τÝτοια φÞμη, þστε να προκαλεß τη δη­μιουργßα θρýλων για τη ζωÞ και το Ýργο του. Ο θρýλος λοιπüν τον θÝλει σωτÞρα της πüλης των Αθηνþν απü το θανατηφüρο λοιμü. Για τη προσφορÜ του αυτÞ οι Αθηναßοι εξÝδωσαν ειδικü ψÞφισμα, «το δüγμα των Αθηναßων», που διαβÜστηκε στα ΜεγÜλα ΠαναθÞναια. Με το ψÞφισμα αυτü τον στεφÜνωσαν με χρυσü στεφÜνι, του προσφÝρθηκε τιμητικÞ δια βßου σßτιση στο Πρυτανεßο και μυÞθηκε δημοσßα στα Ελευσßνια ΜυστÞρια, που Þταν η ýψιστη τιμÞ.
     ¼πως αναφÝρει ο Γαληνüς: «πÜντων υπερÞνεγκεν και πρþτος εις φως εξÞνεγκεν την τελεßαν παρ’ ΕλλÞσιν ιατρικÞν». Ο ΙπποκρÜτης υπÞρξε ο τÝλειος ιατρüς που αφιÝρωσε üλη του τη ζωÞ στην πρüοδο της ιατρικÞς και στην ωφÝλεια των αν­θρþπων. ¼πως αναφÝρει επßσης ο Γαληνüς, Ýφθασε εις τÝλειον σημεßον γνþσεως και σοφßας, þστε οι τολμοýντες ν’ αντιταχθοýν στο Ýργο του (ΑρχιγÝνης, Χρýσιππος κ.Ü.) να θεωροýνται αμαθεßς και πανοýργοι (Γαλ. Χ 583).
     Ο σημερινüς μελετητÞς της ΙπποκρατικÞς ΣυλλογÞς θαυμÜζει κι απορεß με τις γνþσεις, τις ιδÝες κι αντιλÞψεις των συντακτþν της. Στο κεφÜλαιο περß ιερÞς νοýσου αναφÝρει üτι: «ο γüνος Ýρχεται πÜντοθεν του σþματος». Η σýλληψη της ιδÝας αυτÞς πριν απü 2.500 χρüνια, χωρßς τις σημερινÝς τεχνολογικÝς κατακτÞσεις, μας καταπλÞσσει. Πþς ο ΙπποκρÜτης συνÝλαβε την ιδÝα üτι το γενετικü υλικü (γüνος) προÝρχεται «πÜντοθεν του σþματος»!
     ΣÞμερα, με τα λαμπρÜ επιτεýγματα της βιοúατρικÞς τεχνολογßας, ξÝρουμε üτι το DNA εßναι ο κληρονομικüς κþδικας του ατüμου και βρßσκεται αποτυπωμÝνος σ’ üλα τα κýτταρα του οργανισμοý του. ΤρανÞ απüδειξη της ιατρικÞς αντßληψης πριν απü 25 αιþνες, üτι ο γüνος προÝρχεται «πÜντοθεν του σþματος». Στο ßδιο κεφÜλαιο «το περß ιερÞς νοýσου» μας φανερþνεται η αιτßα της «επαναστÜσεþς του» Ýναντι του ιερατεßου και μας βοηθÜ να εννοÞσουμε τη μεγαλοφυÀα και το μεγαλεßο της ακτινοβολοýσας σκÝψης του.
     Ως γνωστüν η επιληψßα θεωροýνταν, üπως κι Üλλα ψυχικÜ νοσÞματα, πως στÝλνεται απü τους θεοýς για τιμωρßα. Αιτßα της δοξασßας αυτÞς Þταν η Üγνοια κι η αδυναμßα να βοηθÞσουνε τον πÜσχοντα. Οι ΑσκληπιÜδες (ιερεßς του Ασκληπιοý) συνιστοýσαν επωδÝς, καθαρμοýς, για ν’ απομακρýνουν το μßασμα (αßτιο της νüσου) και θυσßες για την εýνοια των θεþν.
     Ο ΙπποκρÜτης εßχε προσκληθεß και στη Μακεδονßα, να θεραπεýσει το βασιλÝα Περδßκκα που Þταν βαριÜ Üρρωστος, τον οποßο και θερÜπευσε. ΠροσκλÞθηκε στα ¢βδηρα να θεραπεýσει τον Δημüκριτο που εßχε καταληφθεß απü μανßα και συγχρüνως εßχε ξεσπÜσει επιδημßα σ’ ολüκληρη την πüλη, την οποßα ο ΙπποκρÜτης επιτυχþς αντιμετþπισε. Ακüμη και τη χþρα των Ιλλυριþν και των Παιüνων επισκÝφθηκε για να προσφÝρει τις ιατρικÝς του υπηρεσßες, üταν του ζητÞθηκε.
     Γι’ αυτü ενþ ακüμη Þταν ζωντανüς üλοι οι ¸λληνες (πρÜγμα σπÜνιο σε τοýτα τα χþματα), Αθηναßοι, Αργεßοι, Κþοι, Θεσσαλοß, Μακεδüνες, τον θαýμαζαν και τον τιμοýσαν για τη προσφορÜ του και τον θεωροýσαν 2ο μετÜ τον ΗρακλÞ ημßθεο. ΠαρÜλληλα üμως με τις πολýτιμες υπηρεσßες του στην ΙατρικÞ και τον Üνθρωπο, τον διÝκρινε η τüλμη κι η αποφασιστικüτητα. ΚαταπολÝμησε τους αγýρτες αμαθεßς και τσαρλατÜνους. ¼πως ο ΣωκρÜτης τα ‘βαλε με τους καπÞλους της Φιλοσοφßας, Ýτσι κι ο ΙπποκρÜτης με τους σφετεριστÝς της ΙατρικÞς. ΤÝλος, για το βßο του ΙπποκρÜτη, ο Üλλος σοφüς γιατρüς των νεüτερων χρüνων, ο Αδ. ΚοραÞς, λÝει: «Εßναι απü τους ολßγους εκεßνους των οποßων Üλλος Βßος παρÜλληλος δυσκüλως ευρßσκεται».
     ΚατÜ την αντßληψη του σοφοý ΙπποκρÜτη, η ΙατρικÞ εßναι φιλÜνθρωπος τÝχνη (επÜγγελμα) και δεν αποσκοπεß στον πλουτισμü, αλλÜ στη βοÞθεια του συνανθρþπου στις δýσκολες þρες της αρρþστιας και του θανÜτου. Γι’ αυτü και σε üλη τη μακρÜ διÜρκεια της ζωÞς του το ενδιαφÝρον του στρεφüταν στην αδιÜκοπη φροντßδα των ασθενþν και εν γÝνει του επαγγελματικοý καθÞκοντος και εφÜρμοζε στην πρÜξη τις ιδÝες του με αξιοπρÝπεια και φιλαλληλßα. ¼πως αναφÝρει ο καθηγητÞς κ. ΜÝρμηγκας: «Ο ΙπποκρÜτης εßναι κυρßαρχος ιατρικÞ προσωπικüτης, ου μüνον του 5ου π.Χ. αι. αλλÜ και üλων των μετÝπειτα αιþνων, συμβολßζων ου μüνον την επιστημονικÞν και θεραπευτικÞν ΙατρικÞν, αλλÜ και την κοινωνικÞν αντßληψιν οßα διετηρÞθη Ýκτοτε ως υπüδειγμα των ιατρþν πÜσης χþρας».
     Ο ΙπποκρÜτης πÝθανε σε μεγÜλη ηλικßα , κοντÜ στη ΛÜρισα, σýμφωνα με το Σωρανü τον ΕφÝσιο. Η πνευματικÞ κληρονομιÜ του παρÝμεινε ως η επικρατοýσα ιατρικÞ παρÜδοση για περßπου απü δυüμισι χιλιετßες. Οι ΙπποκρατικÝς απüψεις για την καλοπροαßρετη Φýση, που αποτελεßται απü τÝσσερα στοιχεßα, αναβßωσαν απü το Νεοπλατωνικü ιατρü Γαληνü τον Περγαμηνü το 2ο αιþνα μ.Χ. και αργüτερα υποστηρßχθηκαν απü τους Χριστιανοýς και ΜουσουλμÜνους ιατροýς του Μεσαßωνα, που εßχαν Ýντονες νεοπλατωνικÝς επιρροÝς. ΚÜποια χειρüγραφα της ΑνατολικÞς ΡωμαúκÞς Αυτοκρατορßας αναδεικνýουν αυτÞ την τÜση αναγνþρισης του ΙπποκρÜτη ως μÝγιστου των ιατρþν. ¸να χειρüγραφο του 14ου αιþνα απεικονßζει τον Κþο ιατρü ως Χριστιανü Üγιο, ενþ σε Ýνα Üλλο του 12ου αιþνα ο üρκος του εßναι χαραγμÝνος στο σημεßο του σταυροý, ενþ οι Θεοß Απüλλων κι Ασκληπιüς κι οι ΘεÝς Υγεßα και ΠανÜκεια Ýχουν αντικατασταθεß απü το μοναδικü ΙουδαιοΧριστιανικü Θεü.
     ΠολλÝς φρÜσεις απü τα κεßμενα της ΙπποκρατικÞς ΣυλλογÞς Ýγιναν τα σýμβολα του ιατρικοý επαγγÝλματος. Για παρÜδειγμα, Ýως σÞμερα εßναι διÜσημα τα ρητÜ «Ο μεν βßος βραχýς, η δε τÝχνη μακρÜ» και «ΩφελÝειν Þ βλÜπτειν». Το τελευταßο αυτü ρητü ακολουθεßται απü το εξÞς κεßμενο: «Η τÝχνη αποτελεßται απü τρßα πρÜγματα: την ασθÝνεια, τον ασθενÞ και τον ιατρü. Ο ιατρüς εßναι ο υπηρÝτης της τÝχνης κι ο ασθενÞς πρÝπει να αντιπαλÝψει την ασθÝνεια μαζß με τον ιατρü». Στις σημειþσεις του ο Γαληνüς καταγρÜφει üτι σε μερικÜ χειρüγραφα του συγκεκριμÝνου κειμÝνου αντß για τη φρÜση «ο ιατρüς εßναι ο υπηρÝτης της τÝχνης» εßχε συναντÞσει τη φρÜση «ο ιατρüς εßναι ο υπηρÝτης της φýσης» κι αναφÝρει üτι και οι δýο λÝξεις ταιριÜζουν απüλυτα στο νüημα του κειμÝνου. Για το Γαληνü, üπως και για τους Üλλους Ιπποκρατικοýς ιατροýς, «η Φýση εßναι καλοπροαßρετη».
     Ο üρκος του ΙπποκρÜτη και τα ρητÜ του εμπνÝουν ακüμη τους σýγχρονους ιατροýς, παρ’ üλο που κανÝνας επιστημονικÜ καταρτισμÝνος ιατρüς, που σÝβεται τον εαυτü του, δεν πιστεýει πλÝον στη καλοπροαßρετη Φýση. ΠαρÜ το γεγονüς üτι Ýκανε μερικÝς λανθασμÝνες παραδοχÝς, η συνεισφορÜ του ΙπποκρÜτη στη κλινικÞ ΙατρικÞ εßναι τερÜστια. Οι κλινικÝς κι οι ηθικÝς βÜσεις της ιατρικÞς πρÜξης, καθþς κι οι περισσüτεροι κλινικοß üροι που χρησιμοποιοýνται μÝχρι και σÞμερα, οφεßλουν την ýπαρξÞ τους στο θρυλικü ιατρü απü τη νÞσο Κω.
     Ο ΙπποκρÜτης κι οι μαθητÝς του Ýγραψαν πολλÜ συγγρÜμματα, που περιλαμβÜνονται στην περßφημη ΙπποκρατικÞ συλλογÞ (Corpus), Ýνα σýνολο κειμÝνων ιατρικÞς θεωρßας και πρακτικÞς. ΜερικÜ απü αυτÜ τα κεßμενα περιÝχουν αναχρονιστικÜ γλωσσικÜ ιδιþματα και αντικρουüμενες φιλοσοφικÝς απüψεις, γεγονüς που καταδεικνýει üτι συντÜχθηκαν αρκετοýς αιþνες μετÜ απü τον πατÝρα της κλινικÞς ΙατρικÞς. Ο διÜσημος üρκος του ΙπποκρÜτη πιθανüτατα καταγρÜφηκε τουλÜχιστον δýο αιþνες μετÜ απü το θÜνατο του Κþου ιατροý, αν και θεωρεßται μÜλλον βÝβαιο üτι ο ßδιος εßχε καθιερþσει προφορικÜ Ýναν ιερü üρκο με παρüμοιους ηθικοýς κανüνες, που αφοροýσαν στην πρÝπουσα ιατρικÞ συμπεριφορÜ.
     ΑυτÞ η Üποψη υποστηρßζεται απü το γεγονüς üτι ο üρκος Ýχει μια ολοφÜνερη Πυθαγüρεια επιρροÞ. Ο ιατρüς υπüσχεται üτι κÜθε φορÜ που καλεßται να βοηθÞσει Ýναν ασθενÞ θα απÝχει απü κÜθε εßδους αδικßα και σεξουαλικÞ ατασθαλßα, αλλÜ και θα κρατÜει μυστικÜ. Τα Πυθαγüρεια καθÞκοντα της δικαιοσýνης, του σεβασμοý προς τους δασκÜλους, της αλληλεγγýης προς τους συναδÝλφους και της εχεμýθειας εßναι οι σημαντικüτερες αξιþσεις του üρκου. Το γεγονüς üτι ο αποκλειστικüς στüχος ενüς ιατροý θα πρÝπει να εßναι η προσφορÜ βοÞθειας στον ασθενÞ του εßναι Ýνα καθÞκον που φαßνεται αυτονüητο.
     Η επιστημονικÞ σκÝψη του, η οξυδερκÞς παρατηρητικüτητÜ του, η διαγνωστικÞ μÝθοδüς του, η επÝκταση της ιατρικÞς φροντßδας του πÝραν του αρρþστου, στο περιβÜλλον του κι η συνολικÞ αντιμετþπιση του πÜσχοντος ως ζþντος οργανισμοý στο σýνολü του, ακüμη κι η αυτοψßα του χþρου, η εξÝταση και καταγραφÞ των κλιματολογικþν συνθηκþν, ως και του πολιτεýματος των τüπων που επισκÝφθηκε, τον κατατÜσσουν πρþτο μεταξý των ομοßων του, γι’ αυτü δßκαια αποκαλεßται «ΠατÝρας της ΙατρικÞς», ακüμη και «θεßος ΙπποκρÜτης».

     ΤÝλος αξßζει ν’ αναφερθεß πως Þταν υπÝρμαχος της φιλοσοφικÞς Üποψης του Πυθαγüρειου φιλüσοφου ΕμπεδοκλÞ (493−433 π.Χ.) πως η Φýση αποτελεßται απü τÝσσερα βασικÜ στοιχεßα: νερü, γη, αÝρα και φωτιÜ. Ως γνωστüν, οι Πυθαγüρειοι Þταν μια εκλεκτικÞ φιλοσοφικÞ ομÜδα, που πßστευε πως η καλοπροαßρετη Φýση Þτανε θεúκÜ δημιουργημÝνη σýμφωνα με μουσικÜ αρμονικοýς και μαθηματικÜ καθορισμÝνους νüμους. Πßστευαν üτι μÝσω μιας σειρÜς μετενσαρκþσεων οι ψυχÝς των ανθρþπων προορßζονταν να μεταβληθοýν σε αθÜνατα αιθÝρια Üστρα. Ο ιδρυτÞς της φιλοσοφßας αυτÞς, ο θρυλικüς Πυθαγüρας, εßχεν ισχυριστεß üτι θυμüτανε τις προηγοýμενες ζωÝς του. Οι Πυθαγüρειοι Ýτρεφαν μεγÜλο σεβασμü στην ιεραρχßα και τηροýσαν üρκο σιωπÞς, επειδÞ πßστευαν üτι μüνο λßγοι εκλεκτοß Ýπρεπε να Ýχουν πρüσβαση στην ιερÞ γνþση. Επß πλÝον, πßστευαν üτι η δικαιοσýνη θα ‘πρεπε να διαπνÝει üλες τις ανθρþπινες σχÝσεις, üπως ο θεúκüς νüμος κυβερνÜ üλα τα φυσικÜ φαινüμενα.
     Οι μεταγενÝστεροß του μεγÜλοι ιατροß Þ φιλüσοφοι (ΠλÜτων, ΑριστοτÝλης, Γαληνüς, Πλßνιος κ.Ü.) τον αναφÝρουν ως μÝγα Þ θεßον. Η παγκüσμια αναγνþριση του Κþου σοφοý ως πατÝρα της ορθολογικÞς ΙατρικÞς αποτελεß περßτρανη απüδειξη της ανεκτßμητης αξßας του πρωτοποριακοý του Ýργου, που επηρÝασε βαθýτατα τη διαχρονικÞ εξÝλιξη της επιστημονικÞς ιατρικÞς σκÝψης στα χρüνια που ακολοýθησαν απü τüτε ως και σÞμερα.

==============================

                              Ο ¼ρκος Του ΙπποκρÜτη

     Στα ΙπποκρÜτεια που γßνονται κÜθε χρüνο στην Κω, το αποκορýφωμα των εκδηλþσεων εßναι η αναπαρÜσταση του ¼ρκου του ΙπποκρÜτη, η οποßα γßνεται στο Ασκληπιεßο. ¸νας νεαρüς στεφανηφüρος συνοδεýεται απü δýο κοπÝλες που παριστÜνουν τις ΘεÝς Υγεßα και ΠανÜκεια, ενþ προηγεßται πομπÞ με τρεις αυλοφüρους που παßζουν Ýνα ρυθμικü μουσικü κομμÜτι καθþς κατεβαßνουν αργÜ και μεγαλüπρεπα τις φαρδιÝς σκÜλες του δεýτερου ανδÞρου του Ασκληπιεßου. Δþδεκα κüρες ντυμÝνες με λευκÞ εσθÞτα και με κÜνιστρα στα χÝρια ραßνουν με ροδοπÝταλα το Βωμü του Κυπαρισσιοý Απüλλωνα, μπροστÜ στον οποßο ο στεφανηφüρος απαγγÝλλει τον ¼ρκο.

Ὄμνυμι Ἀπüλλωνα ἰητρüν καß Ἀσκληπιüν καß Ὑγεßαν και ΠανÜκειαν καß θεοýς πÜντας τε και πÜσας, ἵστορας ποιεýμενος, ἐπιτελÝα ποιÞσειν κατÜ δýναμιν καß κρßσιν ἐμÞν ὅρκον τüνδε καß ξυγγραφÞν τÞνδε.
ἩγÞσεσθαι μÝν τόν διδÜξαντÜ με την τÝχνην ταýτην ἴσα γενÝτῃσιν ἐμοῖσι, καß βßου κοινþσεσθαι, καß χρεῶν χρηßζοντι μετÜδοσιν ποιÞσεσθαι, και γÝνος τό ἐξ αὐτοῦ ἀδελφεοῖς ἴσον ἐπικρινÝειν ἄρρεσι, καß διδÜξειν τÞν τÝχνην ταýτην, ἥν χρηßζωσι μανθÜνειν, ἄνευ μισθοῦ καß ξυγγραφῆς, παραγγελßης τε καß ἀκροÞσιος καß τῆς λοιπῆς ἁπÜσης μαθÞσιος μετÜδοσιν ποιÞσασθαι υἱοῖσι καß τοῖσι τοῦ ἐμÝ διδÜξαντος καß μαθηταῖσι συγγεγραμμÝνοις τε καß ὡρκισμÝνοις νüμῳ ἰητρικþ, ἄλλῳ δÝ οὐδενß.
ΔιαιτÞμασß τε χρÞσομαι ἐπ᾿ ὠφελεßῃ καμνüντων κατÜ δýναμιν καß κρßσιν ἐμÞν, ἐπß δηλÞσει δÝ καß ἀδικßῃ εἴρξειν.
Οὐ δþσω δÝ οὐδÝ φÜρμακον οὐδενß αἰτηθεßς θανÜσιμον, οὐδÝ ὑφηγÞσομαι ξυμβουλßην τοιÞνδε˙ ὁμοßως δÝ οὐδÝ γυναικß πεσσüν φθüριον δþσω.
Ἁγνῶς δε καß ὁσßως διατηρÞσω βßον τüν ἐμüν καß τÝχνην τÞν εμÞν.
Οὐ τεμÝω δε οὐδÝν μην λιθιῶντας, ἐκχωρÞσω δε ἐργÜτῃσιν ἀνδρÜσιν πρÞξιος τῆσδε.
Ἐς οἰκßας δε ὁκüσας ἄν ἐσßω, ἐσελεýσομαι ἐπ᾿ ὠφελεßῃ καμνüντων, ἐκτüς ἐþν πÜσης ἀδικßης ἑκουσßης καß φθορßης τῆς τε ἄλλης καß ἀφροδισßων ἔργων ἐπß τε γυναικεßων σωμÜτων καß ἀνδρεßων, ἐλευθÝρων τε καß δοýλων.Ἅ δ᾿ ἄν ἐν θεραπεßῃ ἤ ßδω ἤ ακοýσω, ἤ καß ἄνευ θεραπεßης κατÜ βßον ἀνθρþπων, ἅ μÞ χρÞ ποτε ἐκλαλÝεσθαι ἔξω, σιγÞσομαι, ἄρρητα ἡγεýμενος εἶναι τÜ τοιαῦτα.
Ὅρκον μÝν οὖν μοι τüνδε ἐπιτελÝα ποιÝοντι καß μÞ ξυγχÝοντι εἴη ἐπαýρασθαι καß βßου καß τÝχνης, δοξαζομÝνῳ παρÜ πᾶσιν ἀνθρþποις ἐς τüν αἰεß χρüνον˙ παραβαßνοντι δÝ καß ἐπιορκÝοντι, τἀναντßα τουτÝων.

Ορκßζομαι στον Απüλλωνα τον ιατρü και στον Ασκληπιü και στην Υγεßα και στην ΠανÜκεια και σε üλους τους θεοýς και τις θεÝς, που βÜζω μÜρτυρες, üτι θα εκπληρþσω τον üρκο μου αυτü και το συμβüλαιο αυτü, σýμφωνα με τη δýναμη και την κρßση μου.
¼τι θα θεωρþ εκεßνον, που μου δßδαξε την τÝχνη αυτÞ ßσο με τους γονεßς μου και θα τον κÜνω κοινωνü του βßου μου και θα του προσφÝρω απü τα δικÜ μου ü,τι χρειÜζεται˙ τους απογüνους του θα θεωρþ αδελφοýς μου και θα τους διδÜξω την τÝχνη αυτÞ, αν επιθυμοýν να τη μÜθουν, χωρßς μισθü και χωρßς συμφωνßα.
¼τι θα μεταδþσω τους επαγγελματικοýς κανüνες, τα θεωρητικÜ μαθÞματα και τις υπüλοιπες κÜθε εßδους ασκÞσεις στους γιους μου, στους γιους του δασκÜλου μου και σε μαθητÝς, που θα Ýχουν συνδεθεß μαζß μου με üρκο και συμβüλαιο, κατÜ τη συνÞθεια των γιατρþν και σε κανÝναν Üλλο.
Θα χρησιμοποιÞσω τη θεραπευτικÞ δßαιτα μüνο για ωφÝλεια των αρρþστων, üσο εξαρτÜται απü τη δýναμη και την κρßση μου και (υπüσχομαι üτι) θα τους προφυλÜξω απü κÜθε βλÜβη και αδικßα.
Δεν θα χορηγÞσω θανατηφüρο φÜρμακο σε κανÝναν, üσο κι αν παρακληθþ, οýτε θα υποδεßξω τÝτοια συμβουλÞ. Επßσης δεν θα δþσω σε γυναßκα φÜρμακο εκτρωτικü.
ΑγνÞ και καθαρÞ θα διατηρÞσω τη ζωÞ και την τÝχνη μου.Δεν θα χειρουργÞσω οπωσδÞποτε αυτοýς, που πÜσχουν απü πÝτρα, αλλÜ θα αφÞσω την πρÜξη αυτÞ στους εξασκημÝνους.
Σε üσα σπßτια προσκαλοýμαι, θα μπαßνω για το καλü των αρρþστων, κρατþντας τον εαυτü μου μακριÜ απü κÜθε θεληματικÞ αδικßα Þ Üλλη διαφθορÜ και προ πÜντων μακριÜ απü κÜθε αφροδισιακÞ πρÜξη σε σþματα γυναικþν και ανδρþν, ελευθÝρων Þ δοýλων.
¼σα κατÜ τη διÜρκεια της θεραπεßας θα δω Þ θα ακοýσω Þ και πÝρα απü τη θεραπεßα στην καθημερινÞ ζωÞ, üσα δεν πρÝπει ποτÝ να κοινολογοýνται στους Ýξω, θα τα αποσιωπÞσω, θεωρþντας üτι αυτÜ εßναι ιερÜ μυστικÜ.
¼σο λοιπüν θα τηρþ τον üρκο μου αυτü και δεν θα τον παραβιÜζω, εßθε να πετυχαßνω στη ζωÞ και στην τÝχνη μου, Ýχοντας πÜντοτε καλü üνομα ανÜμεσα στους ανθρþπους˙ αν üμως τον παραβþ και γßνω επßορκος, να πÜθω τα αντßθετα.

                             Περß Ιητροý (Περß Ιατροý)

     Το κýρος ενüς γιατροý απαιτεß αυτüς να ‘χει το χρþμα της υγεßας και να ‘ναι εýσαρκος -στο βαθμü βÝβαια που του το επιτρÝπει η φýση του- ο λüγος εßναι üτι για τον πολý κüσμο γιατροß που δε βρßσκονται σ' αυτοý του εßδους τη καλÞ σωματικÞ κατÜσταση δεν θα μποροýσανε ποτÝ να φροντßσουν σωστÜ τους Üλλους.
     Το 2ο εßναι η υποχρÝωση του να ‘ναι καθαρüς στην εμφÜνιση του, τα ροýχα του να ‘ναι καθωσπρÝπει και τ’ αρþματα που χρησιμοποιεß να ‘ναι ευχÜριστα και καθüλου ενοχλητικÜ στους Üλλους: üλ’ αυτÜ αρÝσουνε γενικÜ στους αρρþστους. ¼σο για τα θÝματα που σχετßζονται με τη ψυχÞ, ο σþφρων Üνθρωπος πρÝπει να δßνει ιδιαßτερη σημασßα στα εξÞς: üχι μüνο να κρατÜ κλειστü το στüμα του, αλλÜ και να ζει μιαν απüλυτα τακτικÞ ζωÞ -üλα αυτÜ παßζουν ευεργετικüτατο ρüλο στην απüκτηση καλοý ονüματος- η συμπεριφορÜ του να εßναι η συμπεριφορÜ του καθþς πρÝπει ανθρþπου κι ως τÝτοιος να ‘ναι σοβαρüς και φιλικüς απÝναντι σε üλους -üλοι το ξÝρουμε üτι τον Üνθρωπο που στÝκεται Ýτοιμος κÜθε στιγμÞ να τρÝξει σε κÜθε ζÞτηση οι Üλλοι συνÞθως τον περιφρονοýν, Ýστω και αν τους εßναι χρησιμüτατος-· πρÝπει επßσης να εξετÜζει με προσοχÞ ως ποý μπορεß να φτÜνει η ελευθερßα του στις πρÜξεις του, γιατß τα ßδια πρÜγματα τα βλÝπει κανεßς στα ßδια πρüσωπα μ’ ευχαρßστηση μüνο αν επαναλαμβÜνονται σπÜνια. Το πρüσωπο του να δεßχνει Üνθρωπο στοχαστικü, üχι üμως τραχý, -γιατß τüτε δßνει την εντýπωση ανθρþπου ξιπασμÝνου και γι’ αυτü, δýσκολου στις σχÝσεις του με τους Üλλους- οýτε üμως και ν’ αφÞνεται σ’ ακατÜσχετα γÝλια και να ‘ναι μüνιμα εýθυμος: Ýνας τÝτοιος Üνθρωπος λογαριÜζεται ιδιαßτερα φτηνüς κι ασÞμαντος κι επομÝνως στο σημεßο αυτü χρειÜζεται ιδιαßτερη προσοχÞ.
     Σ’ üλες τις κοινωνικÝς του σχÝσεις ο γιατρüς πρÝπει να ‘ναι δßκαιος (η δικαιοσýνη δε μπορεß παρÜ να βοηθÜ σε πολλÝς περιστÜσεις) και φυσικÜ οι σχÝσεις αρρþστων-γιατροý εßναι σχÝσεις πολý στενÝς: οι Üρρωστοι αποθÝτουνε τον εαυτü τους στα χÝρια των γιατρþν κι αυτοß Ýρχονται κÜθε στιγμÞ σ’ επαφÞ με γυναßκες, με κορßτσια, με πρÜγματα μεγÜλης αξßας, εßναι επομÝνως ανÜγκη απÝναντι σ’ üλα αυτÜ ο γιατρüς να δεßχνει αυτοκυριαρχßα. ΤÝτοιος πρÝπει να ‘ναι ο γιατρüς, στη ψυχÞ και στο σþμα.
     Ο λüγος μας θα ‘ναι τþρα για τους κανüνες που σχετßζονται με τη τÝχνη της ßασης, αυτοýς που στηριγμÝνος κανεßς μπορεß να γßνει αληθινüς μÜστορης αυτÞς της τÝχνης. Ας ρßξουμε λοιπüν πρþτα μια ματιÜ σ' αυτÜ με τα οποßα αρχßζει κανεßς την εκπαßδευση του. Και φυσικÜ τα σχετικÜ με τη περßθαλψη στο ιατρεßο εßναι απ’ τα πρþτα που μαθαßνει Ýνας αρχÜριος. Το 1ο λοιπüν εßναι να βρεθεß η κατÜλληλη θÝση για το οßκημα. ΚατÜλληλη θα εßναι η θÝση του, α) αν δεν το χτυπÜ αÝρας Ýτσι þστε να γßνεται ενοχλητικüς, β) αν δε δημιουργεß προβλÞματα ο Þλιος Þ το δυνατü φως της μÝρας. Το δυνατü, λαμπρü φως στο ιατρεßο δεν εßναι βÝβαια τßποτε το ενοχλητικü για τον γιατρü που προσφÝρει τη θεραπεßα, δεν εßναι üμως Ýτσι και για τον Üρρωστο που δÝχεται κει τη θεραπεßα. ¼πως και να 'χει, τÝτοιο φως καλýτερα να το αποφεýγουμε üσο μποροýμε, επειδÞ βλÜπτει τα μÜτια. ΑυτÜ ορßζουν οι κανüνες για το φως. ΕπιπλÝον πρÝπει να προσÝχουμε þστε ο Üρρωστος με κανÝνα τρüπο να μη δÝχεται τη λÜμψη κατευθεßαν στο πρüσωπο, γιατß για μÜτια που ‘ναι αδýνατα εßναι μια πρüσθετη ενüχληση -Ýτσι κι αλλιþς τ’ ασθενικÜ μÜτια δε χρειÜζονται και πολλÜ για να βλαφτοýν ακüμη πιüτερο. Αυτüς λοιπüν εßναι ο τρüπος με τον οποßο πρÝπει να γßνεται η χρÞση του φωτüς. ¼σο για τα καθßσματα, η πιο μεγÜλη μας φροντßδα πρÝπει να ‘ναι να ‘χουνε το ανÜλογο ýψος þστε γιατρüς κι Üρρωστος να βρßσκονται στο ßδιο επßπεδο.
     Μ’ εξαßρεση τα εργαλεßα Üλλα χÜλκινα αντικεßμενα να μη χρησιμοποιεß ο γιατρüς: τη χρÞση τÝτοιων σκευþν τη θεωρþ κακüγουστη επßδειξη. Το νερü που δßνουμε στα πρüσωπα που υποβÜλλονται σε θεραπεßα πρÝπει να ‘ναι πüσιμο και καθαρü. ¼,τι χρησιμοποιοýμε για το σκοýπισμα πρÝπει να ‘ναι καθαρü και μαλακü: για τα μÜτια λινÜ υφÜσματα, για τις πληγÝς σφουγγÜρια, πρÜγματα που κι απü μüνα τους φαßνεται πως προσφÝρουν üχι ασÞμαντη βοÞθεια.
     Τα εργαλεßα πρÝπει να ‘ναι üλα εýκολα στη χρÞση τους κι απü τη πλευρÜ του μεγÝθους, κι απü την πλευρÜ του βÜρους κι απü την πλευρÜ της λεπτüτητας κατασκευÞς τους.

                         ---------------===== 0 =====----------------

 

 

Web Design: Granma - Web Hosting: Greek Servers