ÐåæÜ

Ðïßçóç-Ìýèéá

Ï Dali & Åãþ

ÈÝáôñï-ÄéÜëïãïé

Äïêßìéá

Ó÷üëéá-Áñèñá

ËáïãñáöéêÜ

ÅíäéáöÝñïíôåò

ÊëáóóéêÜ

Áñ÷áßá Åëë Ãñáìì

ÄéáóêÝäáóç

ÐéíáêïèÞêç

ÅéêáóôéêÜ

Ðáãê. ÈÝáôñï

Ðëçñ-Ó÷ïë-Åðéêïéí.

Öáíôáóôéêü

Åñ. Ëïãïôå÷íßá

Ãëõðô./Áñ÷éô.

ÊëáóóéêÜ ÉÉ

 
 

ÊëáóóéêÜ 

ÓõêïõôñÞò ÉùÜííçò: Áäéêï÷áìÝíïò ÉäåáëéóôÞò Öéëüóïöïò

                Βιογραφικü

                  (απüσπασμα απü τον "Ηρωúκü Τρüπο ΖωÞς")

   "Η ζωÞ εßν' Ýνας διαρκÞς αγþν, μßα αδιÜκοπος, χωρßς τÝρμα και χωρßς σταμÜτημα, μÜχη εναντßον της φýσεως, εναντßον των Üλλων ανθρþπων, εναντßον του εαυτοý μας... Ο ηρωικüς 'Ανθρωπος αποτελεß ο ßδιος κÝντρον του εαυτοý του, ελεýθερος εις την απομüνωσßν του, αριστοκρατικüς με την απüστασιν εις την οποßαν κρατεß τους Üλλους, απτüητος με το θÜρρος της προσωπικÞς του γνþμης και της προσωπικÞς του ευθýνης, υπερÞφανος μÝσα εις το Üβατον τÝμενος της μοναξιÜς του. Δι' αυτü δεν καταδÝχεται να φθονεß, μÞτε να παραβγαßνει με τους Üλλους· δεν χρειÜζεται να βεβαιþνει εις τον εαυτü του μ’ αυτü το μÝσον, με την εξωτερικÞν αναγνþρισßν του δηλαδÞ, την υπεροχÞν του... Γνωρßζει, üτι σημασßαν δεν Ýχει το περιεχüμενον των ιδεþν ενüς ανθρþπου, αλλ' η ψυχικÞ δýναμις με την οποßαν τας κατÝκτησε και τας κατÝχει, üχι το τι πιστεýεις, αλλÜ το πþς πιστεýεις ü,τι πιστεýεις... ΥπερÞφανος εßναι, üχι εγωιστÞς. Δι' αυτü σπαταλÜ τον εαυτü του. Η ευτυχßα του εßναι να δαπανÜ, ακριβÝστερον ακüμη: να δαπανÜται".         ΙωÜννης ΣυκουτρÞς

     Ο ΙωÜννης ΣυκουτρÞς Þταν ¸λληνας φιλüλογος που διετÝλεσε υφηγητÞς του Πανεπιστημßου Αθηνþν. ΓνÞσιο τÝκνο του μεσοπολÝμου εξÝφρασε την αγωνßα που γÝννησε ο Α' Παγκ. Πüλ. και βßωσε την οδýνη απü την αποτυχßα της μικρασιατικÞς εκστρατεßας. Η απþλεια, επßσης, της προσφιλοýς πατρßδας του Σμýρνης συσσþρευσε στη ψυχÞ του μεγÜλη πικρßα.
     Εßναι ιδιαßτερα γνωστüς για το εξαιρετικÞς ποιüτητας Ýργο του, που δεσπüζουν οι εκδüσεις κι οι εισαγωγÝς στη "ΠοιητικÞ" του ΑριστοτÝλη, το "Συμπüσιο" του ΠλÜτωνα, αλλÜ και για την αυτοκτονßα του σε νεαρÞ ηλικßα. ΠÝρασε πÜνω απü μισüς αιþνας απü τüτε που Ýδωσε τÝλος στη ζωÞ του ο μεγÜλος φιλüλογος και δÜσκαλος, εξακολουθεß ωστüσο να κατÝχει περßοπτη θÝση στις συνειδÞσεις των μυημÝνων, ενþ παραμÝνει παντελþς Üγνωστος στο πλατý κοινü. ΥπÞρξε μÝγιστος στο χþρο του üχι μüνο στην ΕλλÜδα, αλλÜ και σ' üλη την Ευρþπη.
     Βασικü στοιχεßο της προσωπικüτητας του Þταν το πÜθος του κατÜ της ανευθυνüτητας, το ßδιο πÜθος τον χαρακτÞριζε στο στßβο των ιδεþν. Με πÜθος πολεμοýσε ü,τι δεν πßστευε, ποτÝ üμως δεν καταδßκαζε τους εκφραστÝς αντιθÝτων απüψεων οýτε φυσικÜ τους απÝκλειε απü τον πνευματικü του κýκλο. ΛεπτοκαμωμÝνος, με πρüσωπο χλωμü που φωτιζüταν απü Ýνα θερμü χαμüγελο, ανÝβαινε στην Ýδρα κι ασκοýσε τη γοητεßα του με το στοχαστικü και συναρπαστικü του λüγο. Βασικü στοιχεßο της προσωπικüτητας του Þταν το πÜθος του κατÜ της ανευθυνüτητας, το ßδιο πÜθος τον χαρακτÞριζε στο στßβο των ιδεþν. Το αμφιθÝατρο, üταν δßδασκε, Þταν πÜντα ασφυκτικÜ γεμÜτο, κÜτι που ενοχλοýσε , φυσικÜ, τους συναδÝλφους του καθηγητÝς. Η διδασκαλßα του συνδýαζε την εμβρßθεια και την Ýξαρση. ΚατÜφερνε ακüμη και τα πιο ανιαρÜ κεßμενα να τα μεταμορφþνει σ' εναργÝς και συναρπαστικü γεγονüς. ΜÝρος του πολυπληθοýς ακροατηρßου του ανÞκε σε διαφορετικοýς ιδεολογικοýς χþρους, ωστüσο, στο τÝλος της διÜλεξης ακολουθοýσαν ενθουσιþδεις και θερμÝς εκδηλþσεις αποδοχÞς. Σε κατ' ιδßαν συζητÞσεις υποστÞριζε üτι:

   "Ο δÜσκαλος οφεßλει να ζωντανεýει το κεßμενο, να το ζει και να το δßδει üπως Ýνας ηθοποιüς".

     ΓεννÞθηκε 1η ΔεκÝμβρη 1901, στη λαúκÞ συνοικßα Γιοφýρι της Σμýρνης, πρωτüτοκος γιος φτωχÞς οικογÝνειας με χιþτικη καταγωγÞ, βιοπαλαιστÝς. Τα οικονομικÜ μÝσα της οικογÝνειÜς του Þτανε περιορισμÝνα αλλÜ οι εξαιρετικÝς σχολικÝς επιδüσεις του, απü το δημοτικü κιüλας εξασφÜλιζαν την οικονομικÞ υποστÞριξη της ΑρχιεπισκοπÞς Σμýρνης þστε να κατορθþσει να ολοκληρþσει τη φοßτησÞ του στο σχολεßο.
     Οι φιλολογικÝς του επιδüσεις φÜνηκαν Þδη απü τα κεßμενα που Ýγραφε σε σχολικü περιοδικü κι απü την ικανüτητα χειρισμοý της αρχαßας ελληνικÞς γλþσσας. Τον στÞριξε ο Μητροπολßτης Χρυσüστομος κι η ΕυαγγελικÞ ΣχολÞ, που τον δÝχτηκε υπüτροφο για üλα τα μαθητικÜ του χρüνια. Το 1917 πεθαßνει ο πατÝρας του. Το 1918 αποφοßτησε απ' την ΕυαγγελικÞ ΣχολÞ της Πüλης με Üριστα. ΑλλÜ το Üριστα του πτυχßου του δε καλýπτει οýτε τις ατÝλειωτες þρες που πÝρασε ξεκοκαλßζοντας τη πλοýσια βιβλιοθÞκη της ΣχολÞς, οýτε τη ρητορικÞ του δεινüτητα, οýτε την ικανüτητÜ του να συγγρÜφει στα αρχαßα ελληνικÜ, οýτε τη συνεργασßα του στο περιοδικü ΑμÜλθεια, üπου μαθητÞς ακüμα δημοσßευε φιλολογικÝς μελÝτες με το ψευδþνυμο Αντιφþν. Τελειüφοιτος ßδρυσε το φιλολογικü σýλλογο ΕπιστημονικÞ Σμυρναßων Σýμβασις. Κατüπιν διορßστηκε δÜσκαλος στην ΑστικÞ ΣχολÞ, στη κωμüπολη (ΜουραδιÝ) Γκιαοýρκιοú της Μαγνησßας κι εκεß οργÜνωσε τον Εθνικüν ¼μιλον, που τα μÝλη του ορκßστηκαν να μη μιλοýν παρÜ μüνον ΕλληνικÜ.
     Στα χρüνια του Α' Παγκ. Πολ. (1914-1919) οι νÝοι της Σμýρνης Þσαν αποκλεισμÝνοι χωρßς καμιÜ δυνατüτητα μετακßνησης προς την ΕλλÜδα και την υπüλοιπη Ευρþπη. Ο ΣυκουτρÞς κατÜφερε üμως να διαφýγει επιβιβαζüμενος σε ελληνικü πολεμικü πλοßο και να φθÜσει στην ΑθÞνα ασφαλÞς το 1919. ΓρÜφτηκε ως 2ετÞς στη ΦιλοσοφικÞ ΣχολÞ Πανεπιστημßου Αθηνþν, απ' üπου αποφοßτησε το 1922. Η τÜση του να ιδρýει Üτυπους «συνδÝσμους» επαληθεýτηκε κι εδþ. ΓοργÜ συγκÝντρωσε γýρω του ομÜδα απü Σμυρνιοýς, φιλüλογους, -αλλÜ üχι μüνο-, συμφοιτητÝς και τους Ýπεισε να πÜρουν Ýκαστος εν αρχαιοελληνικü üνομα: Πýθων Þταν ο Κ. Θ. ΔημαρÜς, Ευφορßων ο Β. ΤατÜκης, Ιοφþν ο Α. ΚαλογερÜς, ΜÜγνης ο Ι. Τσικνüπουλος κ.λπ. ΑυτÞ η ομÜδα, που αυτονομÜστηκε ΑθÜνατη ΠαρÝα, συνÞθιζε να κÜνει μακρινÝς πεζοπορικÝς εξορμÞσεις στους αρχαιολογικοýς τüπους, που τüτε Þταν οι περισσüτεροι Üγνωστοι και δεν τους επισκÝπτονταν παρÜ εγγλÝζοι περιηγητÝς. Στην τοπογραφικÞ, αρχαιολογικÞ και γενικüτερα αρχαιογνωστικÞ ενημÝρωση ο ΣυκουτρÞς πρωταγωνιστοýσε, üπως αναμφισβÞτητα πρωταγωνιστοýσε και στις πολλÝς σοβαρÝς συζητÞσεις της παρÝας. Δεν Þταν μüνον οι απÝραντες γνþσεις του, αλλÜ κι η ευστροφßα κι η επιχειρηματολογικÞ του δεινüτητα που τον καθιστοýσαν ακαταμÜχητο, διαλεκτικÜ αντÜξιο του σοφιστÞ Αντιφþντα του Ραμνοýσιου, που συνÝχιζε να χρησιμοποιεß το üνομÜ του, και βÝβαια η παρÝα δε παρÜλειψε στις εξορμÞσεις της να επισκεφτεß (με τα πüδια!) τον Ραμνοýντα.
     Τα χρüνια των σπουδþν του τα οικονομικÜ προβλÞματα συνεχßζονταν, αλλÜ κÜλυπτε τις ανÜγκες του μ' εργασßα ως βοηθüς στο ΣπουδαστÞρι της ΦιλοσοφικÞς ΣχολÞς και με τα Ýσοδα απü τις υποτροφßες του Σεβαστοποýλειου Διαγωνισμοý, üπου συμμετεßχε 2 φορÝς. Τα φοιτητικÜ του χρüνια τα πÝρασε κοντÜ σε μια γερüντισσα θεßα που του πρüσφερε στÝγη σ' Ýνα υγρü υπüγειο σε μια συνοικßα του ΠειραιÜ. Τα μεσημÝρια, μη μπορþντας να πÜει σπßτι του, κατÝφευγε στον Εθνικü ΚÞπο. Εκεß κρυφÜ απü τα αδιÜκριτα βλÝμματα των περαστικþν μελετοýσε κι Ýτρωγε σε καθημερινÞ βÜση ψωμß κι ελιÝς κυριολεκτικÜ. 'Αρχιζε ν' αδυνατßζει επικßνδυνα και σχεδüν Ýφτασε στο προφυματικü στÜδιο. Δýο καθηγητÝς του, που εßχαν διαπιστþσει τη πενßα του, αλλÜ και την αξßα του, του υπÝδειξαν να πÜρει μÝρος σε Ýναν διαγωνισμü που προκηρυσσüταν μεταξý των φοιτητþν της ΦιλοσοφικÞς ΣχολÞς. ΦυσικÜ Þλθε πρþτος και το χρηματικü Ýπαθλο τον ανακοýφισε αρκετÜ.
     ΦυσικÜ αποφοßτησε κι απü κει με το Üριστα, τον Ιοýλιο του 1922 κι Üρχισε αμÝσως να ετοιμÜζει την επιστροφÞ στη Σμýρνη προκειμÝνου να προσφÝρει τις υπηρεσßες του σα φιλüλογος και στρατιþτης, τα γεγονüτα üμως τον πρüλαβαν. Η Üλωση της Μ. Ασßας Þτανε γεγονüς. Ο ßδιος ονüμασε την χρονιÜ κεßνη Ýτος συμφορÜς. ΑυτÞ η καταστροφÞ ματαιþνει τα σχÝδιÜ του. ¼σο κι αν Þθελε να συνεχßσει ανþτερες σπουδÝς, Ýπρεπε μετÜ το θÜνατο του πατÝρα να συντηρÞσει την οικογÝνειÜ του. Τα επüμενα 2 χρüνια μετÜ την αποφοßτησÞ του εργÜστηκε ως καθηγητÞς στο Παγκýπριο Ιεροδιδασκαλεßο ΛÜρνακας και παρÜλληλα ασχολÞθηκε με την μελÝτη ποικßλων εκφÜνσεων του κυπριακοý πολιτισμοý και προσπÜθησε να οργανþσει την πνευματικÞ και επιστημονικÞ ζωÞ του τüπου ιδρýοντας συλλüγους κι εκδßδοντας τα ΚυπριακÜ ΧρονικÜ. Απßστευτο κι αξßζει να σημειωθεß λεπτομερÝστερα, το τι κατüρθωσε μÝσα σε 20 μÞνες περßπου, üσο Ýμεινε κει.
     ΠαρÜλληλα με τη διδασκαλßα, που τον απασχολοýσε 32 þρες τη βδομÜδα και που η επιτυχßα της του χÜρισε την εκτßμηση και τη φιλßα του Μητροπολßτη Κιτßου Νικüδημου, ο νεοδιüριστος φιλüλογος ιδρýει (τι Üλλο;) Ýναν ¼μιλο ΝÝων στη ΛÜρνακα, δßνει διαλÝξεις, συμμετÝχει ενεργÜ στην ιδρυτικÞ κßνηση του ΣυνδÝσμου Λειτουργþν ΜÝσης Εκπαιδεýσεως, εκδßδει την ΕπιστημονικÞ Επετηρßδα των καθηγητþν κι Ýνα περιοδικü δικü του, τα ΚυπριακÜ ΧρονικÜ, üπου δημοσιεýει πλÞθος λαογραφικÝς, αρχαιολογικÝς, παλαιογραφικÝς, ιστορικÝς κ.λπ. μελÝτες σε κυπριακÜ θÝματα. Το υλικü τους το συγκεντρþνει πεζοπορþντας βδομÜδες ολÜκερες στα χωριÜ και τις πολιτεßες του νησιοý. Ο στüχος του, üσο Þταν στην Κýπρο, Ýχει διατυπωθεß απü τον ßδιο:

   "ΣκÝπτομαι, Þ μÜλλον ελπßζω να μη μεßνω κι Üλλον χρüνον, αλλ' ακριβþς δι' αυτü θÝλω ν' αφÞσω καλÞν ανÜμνησιν και προσÝτι, το σπουδαιüτερον, ακριβþς δι' αυτü δεν θÝλω να φειδωλευθþ τας δυνÜμεις μου εις το να δþσω μßαν þθησιν εις την ΣχολÞν και τον τüπο. ΠρÝπει να δþσω απ' τα ΚυπριακÜ ΧρονικÜ κατεýθυνσιν στους εδþ λογßους, να εξακολουθÞσουν ü,τι προσπÜθησα ν' αρχßσω. Η εργασßα μου εδþ κι η προσπÜθειÜ μου εßναι μÜλλον να δημιουργÞσω επιστημονικÞ ζωÞ παρÜ να εργασθþ επιστημονικÜ, και πιστεýω πως κÜτι κατüρθωσα. Αν θα εξακολουθÞσει, Üλλος λüγος. Εßναι μια αρχÞ κι εßναι η πρþτη απüπειρα".

     Το 1924 επÝστρεψε στην ΑθÞνα κι εργÜζεται σα βοηθüς του Φιλοσοφικοý Σπουδαστηρßου στο ΠανεπιστÞμιο. Το 1925 αναγορεýτηκε διδÜκτωρ της ΦιλοσοφικÞς ΣχολÞς Αθηνþν, παντρεýεται τη ΧαρÜ ΠετυχÜκη (που δικαßωνε και τα δυο της ονüματα) κι αναχþρησε για σπουδÝς ΚλασικÞς Φιλολογßας στη Γερμανßα, -με υποτροφßα-, üπου παρÝμεινε μÝχρι το 1929.

             
                                                    εδþ παρÝα με φßλους στη Κýπρο

     Σποýδασε στα πανεπιστÞμια Βερολßνου και Λειψßας κοντÜ στους 2 μεγαλýτερους φιλολüγους της εποχÞς: U. von Wilamowitz-Μoellendorff και W. Jaeger. Εκεßνα τα χρüνια Þταν τα πιο παραγωγικÜ σε φιλολογικÝς μελÝτες τις οποßες δημοσßευε σε πολλÜ φιλολογικÜ περιοδικÜ και για λßγο μετÝβη στη Γαλλßα, üπου μελÝτησε κι εκεß κÜποια ελληνικÜ χειρüγραφα. Η διδακτορικÞ του διατριβÞ εßχε θÝμα τον "ΕπιτÜφιο" του ΔημοσθÝνη για τους πεσüντες Αθηναßους οπλßτες της Χαιρþνειας, οποßος εθεωρεßτο νüθο Ýργο κι ο ΣυκουτρÞς απÝδειξε üτι Þταν γνÞσιο. Ενδεικτικü της φÞμης που απÝκτησε εßναι το γεγονüς üτι ο Wilamowitz τον εßχε εντÜξει στο φιλολογικü σýλλογο Graeca Wilamowitziana, αποτελοýμενος απü φιλüλογους, που στις συναντÞσεις τους ερμÞνευαν κλασικοýς ¸λληνες συγγραφεßς. ¹τανε το μüνο μÝλος μη γερμανικÞς καταγωγÞς που συμμετεßχε στον σýλλογο.
     Η μαθητεßα του εξελßσσεται γρÞγορα σε επιστημονικü θρßαμβο. Οι εργασßες του για το ΔημοσθÝνη, το Σπεýσιππο, τους Σωκρατικοýς, την αρχαßα ελληνικÞ και βυζαντινÞ Επιστολογραφßα κ.λπ. εντυπωσιÜζουν με την πρωτοτυπßα και την ευστοχßα τους. Οι σοφοß της Δýσης δε φεßδονται σ' επαßνους για τον νεαρü Ýλληνα φιλüλογο, που τους βÜζει τα γυαλιÜ, και τα πιο Ýγκριτα περιοδικÜ (HERMES, ZEIT, BYZANTINISCHE, ΑθηνÜ) προσφÝρουν τις σελßδες τους για να δημοσιευτοýν Üρθρα και κριτικÝς του. ΞεχωριστÞ τιμÞ: ο διÜσημος εκδοτικüς οßκος Τeubner του εμπιστεýεται να συνεχßσει την Ýκδοση του ΔημοσθÝνη, που εßχε διακοπεß με το θÜνατο του Fuhr.

         
                                               εδþ με συναδÝλφους στη Γερμανßα

     ΜετÜ την επιστροφÞ του στην ΑθÞνα Üρχισε να διδÜσκει στο ΑρσÜκειο και παρÜλληλα διορßζεται βιβλιοθηκÜριος της Ακαδημßας Αθηνþν. Το 1930 εξελÝγη παμψηφεß υφηγητÞς στο ΠανεπιστÞμιο Αθηνþν. Ο μüλις 30χρονος ΣυκουτρÞς Ýχει Þδη να επιδεßξει μιαν επιστημονικÞ προσφορÜ, που Üλλοι θα 'τανε περÞφανοι να την εßχαν ως Ýργον ολÜκερης ζωÞς και συνεχßζει. ΣυμμετÝχει ολüψυχα στην ακαδημαúκÞ και πνευματικÞ ζωÞ της ΑθÞνας. Οι πανεπιστημιακÝς αßθουσες üταν διδÜσκει, πλημμυρßζουν απü φοιτητÝς, που στο πρüσωπü του βρÞκανε τον αληθινü δÜσκαλο. Με τα λüγια του Π. Κανελλüπουλου:

   "Ο ΣυκουτρÞς αγÜπησε αληθινÜ και με μια βαθιÜ ιστορικÞ ευθýνη τη γενιÜ που τÜχθηκε να διαπαιδαγωγÞσει, δηλαδÞ τους νÝους της εποχÞς του, αλλÜ και τη νεüτητα ως μορφÞ ζωÞς πÝρ' απü κÜθε παροδικü σταθμü του χρüνου, αγÜπησε βαθιÜ το Ýργο του, αγÜπησε τη μοßρα της γης του και την πορεßα του Ýθνους του".

     ΑμÝσως σχηματßζεται γýρω του Ýνας κýκλος απü αφοσιωμÝνους μαθητÝς. ΠαρÜλληλα με τη διδασκαλßα του ßδρυσε τον Φιλολογικü Κýκλο που λειτοýργησε μεταξý στενοý κýκλου φοιτητþν και σχετßζονταν με τη νεοελληνικÞ και ξÝνη λογοτεχνßα και το Επιστημονικü ΦροντιστÞριο για τη κλασικÞ φιλολογßα. Στις διαλÝξεις του, αληθινÝς μυσταγωγßες, δεν περιορßζεται στην αρχαιüτητα, αλλÜ προχωρεß να ερμηνÝψει, πÜντα με διεισδυτικüτητα, ευαισθησßα κι εκφραστικÞ Üνεση που τον διακρßνουν, αριστουργÞματα της παγκüσμιας λογοτεχνßας και νεοÝλληνες ποιητÝς. Το εναρκτÞριο μÜθημÜ του, 2 χρüνια αργüτερα, εßχε το θÝμα «Φιλολογßα Και ΖωÞ» (1931). "Πüσον εßναι εýμορφον να την ζη κανεßς και να μελετÜ ταυτοχρüνως την ζωÞν" εßχε γρÜψει Þδη το 1924. Την ßδια εποχÞ, σε ιδιωτικü του γρÜμμα, εßχε ξεκαθαρßσει και τις απüψεις του στο γλωσσικü. Με αφορμÞ μιαν Ýμμεση επαφÞ του με τον Εκπαιδευτικü ¼μιλο, γρÜφει:

   "...τþρα, αν εßναι οπισθοδρομικüτης το να εßναι κανεßς καθαρευουσιÜνος Þ üχι, Üλλο ζÞτημα, που δεν ημπορþ να σου αποδεßξω. 'Αλλωστε την καθαρεýουσαν δεν χρησιμοποιþ παρÜ μüνον εις την επιστÞμην και δεν θÝλω να Ýχω την ψευδÞ παρÜστασιν üτι εßμαι νεωτεριστÞς, κüπτων τα -ν- και τα αρχικÜ φωνÞεντα για να με καταλαβαßνει ο λαüς".

     ΣτÜθηκε σε απüσταση απü την ιδεολογßα του δημοτικισμοý χωρßς, φυσικÜ, να την αποκλεßει. ΚαθαρευουσιÜνος Þ üχι, Þτανε βαθýτατα προοδευτικüς, φανατικüς βενιζελικüς κι εßχε κιüλας το 1923 στη Κýπρο φροντßσει να ενημερωθεß για το σοσιαλιστικü κßνημα, που αναπτυσσüταν. ΠαραγγÝλλει να του στεßλουν απü την ΑθÞνα πλÞθος φιλολογικÜ βιβλßα, αλλÜ και το "ΚεφÜλαιο" του Μαρξ, το "Σοσιαλισμü" του Richard, το "Η ΓυνÞ Κι Ο Κοινωνισμüς" του Βebel κι Üλλα ανÜλογα:

  "...εμπρüς να σε ιδþ να μου στεßλεις ολüκληρον βιβλιοθÞκην σοσιαλιστοý".

     ΠαρÜλληλα με τις παραδüσεις μαθημÜτων εκεß, τις δημοφιλεßς διαλÝξεις και τα σεμινÜρια σε ποικßλα θÝματα, üχι μüνο κλασικÞς, αλλÜ νεοελληνικÞς και σýγχρονης ευρωπαúκÞς λογοτεχνßας, συνÝχισε το επιστημονικü του Ýργο. Δßδαξεν επßσης στη ΠÜντειο ΣχολÞ Πολιτικþν Επιστημþν, την ΣχολÞ ΚοινωνικÞς Προνοßας και το 1936 στο Ασκραßον το οποßο Þταν μια ανωτÝρα σχολÞ λογοτεχνικÞς μüρφωσης με πρüεδρο τον ΠαλαμÜ κι αντιπροÝδρους τον Ξενüπουλο και Ν. Λοýβαρη. ΑνÝλαβε πρωτοβουλßα για οργÜνωση της ΕλληνικÞς ΒιβλιοθÞκης Ακαδημßας Αθηνþν, που περιλÜμβανε σχολιασμÝνες και μεταφρασμÝνες εκδüσεις κειμÝνων της αρχαßας ελληνικÞς γραμματεßας. Το 1933 του προτÜθηκε η Ýδρα της κλασικÞς φιλολογßας του Πανεπιστημßου της ΠρÜγας, αλλÜ δε δÝχτηκε τη θÝση, αντßθετα, θÝτει υποψηφιüτητα για τη χηρεýουσα Ýδρα Γραμματολογßας στο ΠανεπιστÞμιο Αθηνþν και φυσικÜ αποτυγχÜνει. Το 1934 εξÝδωσε υποδειγματικÜ τον πρþτο τüμο της σειρÜς, το "Συμπüσιο" του ΠλÜτωνα, κι Üρχισε να προετοιμÜζει την Ýκδοση της "ΠοιητικÞς" του ΑριστοτÝλη (που εκδüθηκε το 1937 μετÜ τον θÜνατü του). Τον ßδιο χρüνο κυκλοφορεß απü τις εκδüσεις Τeubner μια σειρÜ απü Ýργα του ΔημοσθÝνη, üσα εßχε προλÜβει να επεξεργαστεß.
     Δημοσßευσε πλÞθος μελετþν για ποικßλα θÝματα. Εκτüς απü μελÝτες κι εκδüσεις κλασικÞς φιλολογßας, ασχολÞθηκε ιδιαßτερα με θÝματα βυζαντινÞς φιλολογßας. Το διδακτορικü που ολοκλÞρωσε στο ΠανεπιστÞμιο Αθηνþν εßχε θÝμα βυζαντινÞς φιλολογßας (ΜιχαÞλ Ψελλοý, "Βßος & Πολιτεßα Του Οσßου Αυξεντßου ΚατÜ Πρþτον Εκδιδüμενος") και μßα απ' τις σημαντικüτερες μελÝτες του Þταν η ανακοßνωσÞ του για τα προβλÞματα της βυζαντινÞς επιστολογραφßας. ΑσχολÞθηκε ιδιαιτÝρως και με θÝματα λογοτεχνßας (üπως τα Üρθρα του "Γραμματολογßα" και "ΚριτικÞ", που συνÝταξε για τη ΜεγÜλη ΕλληνικÞ Εγκυκλοπαßδεια) κι ειδικüτερα νεοελληνικÞς φιλολογßας, στην οποßα η συμβολÞ του Þταν πολý σημαντικÞ τüσο με μελÝτες, üπως η ερμηνεßα του "ΔωδεκÜλογου Του Γýφτου" του ΠαλαμÜ Þ το Üρθρο για τις κριτικÝς εκδüσεις νεοελληνικþν κειμÝνων, üσο και με θεωρητικÜ κεßμενα για την αναγκαιüτητα της διδασκαλßας της νεοελληνικÞς λογοτεχνßας, την οποßα θεωροýσε αναγκαßα για την κατανüηση της κλασικÞς γραμματεßας. Εßχε μÜλιστα προτεßνει το 1932 ßδρυση αυτüνομης Ýδρας ΝεοελληνικÞς Φιλολογßας (η οποßα ως τüτε Þταν ενιαßα με την Ýδρα ΜεσαιωνικÞς Φιλολογßας).
     Το 1936 υπÝβαλε για 2η φορÜ υποψηφιüτητα για την Ýδρα καθηγητÞ της Αρχαßας ΕλληνικÞς Φιλολογßας στη ΦιλοσοφικÞ ΣχολÞ. ΣτÜθηκε μακριÜ απü το κατεστημÝνο του Πανεπιστημßου γιατß πßστευε ακρÜδαντα στη σýνδεση της φιλολογßας με την κοινωνßα. ΚÜτι που ο ακαδημαúκüς κýκλος αρνιüταν πεισματικÜ. Το συμπλεγματικü, μικρüψυχο και ζηλüτυπο ακαδημαúκü περιβÜλλον δεν τον αποδεχüταν. Ο ασÞμαντος καθηγητÜκος που 'λυνε κι Ýδενε στη ΦιλοσοφικÞ ΣχολÞ ονüματι Εξαρχüπουλος δε ντρÜπηκε να του πει θρασýτατα και κατÜμουτρα, ενþπιον της συγκλÞτου:

   "Γνωρßζομεν üτι εßσθε ο κρÜτιστος των φιλολüγων τους οποßους παρÞγαγεν η ΕλλÜς μετÜ τον ΚοραÞ, αλλÜ δε θα γßνετε καθηγητÞς διüτι δεν εßσθε ιδικüς μας"!

     Απü κεßνη τη χρονιÜ και με αφορμÞ το κεφÜλαιο της εισαγωγÞς του "Συμποσßου" που αναφερüταν στις γενετÞσιες σχÝσεις στην αρχαßα ΕλλÜδα κι ειδικüτερα στη παιδεραστßα, Üρχισε να δÝχεται πολλÝς επιθÝσεις απü ακαδημαúκοýς κι εξωακαδημαúκοýς κýκλους, αρχικÜ απü την εφημερßδα ΕπιστημονικÞ Ηχþ και στη συνÝχεια απü διÜφορους συλλüγους κι απü την ΙερÜ Σýνοδο. Για το ßδιο θÝμα κατατÝθηκαν εναντßον του 2 μηνýσεις.
     Τüσο πλοýσια κι αξιοζÞλευτη επιστημονικÞ παραγωγÞ, τüση επιτυχßα στις ακαδημαúκÝς παραδüσεις, τüση ακτινοβολßα στην πνευματικÞ ζωÞ της ΑθÞνας, τüσο φως, δεν μποροýσαν παρÜ να προκαλÝσουν το φθüνο. ΦοβισμÝνοι οι αντιδραστικοß πανεπιστημιακοß κýκλοι, πως θα χÜσουν οριστικÜ το παιχνßδι, θορυβημÝνοι οι ανÜξιοι κι οι υποκριτÝς, πανικüβλητα τα σκοταδιστικÜ κυκλþματα ενþθηκαν σε μÝτωπο και εξαπüλυσαν την επßθεσÞ τους. Με αφορμÞ κÜποιες προχωρημÝνες σκÝψεις του, καταχωρημÝνες στα προλεγüμενα και τα σχüλια του "Συμποσßου", ακüνισαν τη γλþσσα και τις πÝνες τους, κßνησαν τον κßτρινο τýπο, επιστρÜτεψαν ακüμα και το πεζοδρüμιο, για να δυσφημßσουν ü,τι καλýτερο εßχε τα χρüνια εκεßνα να επιδεßξει η ελληνικÞ διανüηση, τον φιλüλογο που υποσχüταν να φανεß αντÜξιος του Α. ΚοραÞ. Ακüμη κι η Εκκλησßα τον Ýβαλε στο στüχαστρο της. Απομüνωσε φρÜσεις απü το κεßμενü του παρασιωπþντας δολßως τα συμφραζüμενα και παρερμÞνευσε (η Εκκλησßα) σκüπιμα τις προθÝσεις του συγγραφÝα þστε να τον εκθÝσει ανεπανüρθωτα στο θρησκευüμενο(!) κοινü.
      Δεν αξßζει οýτε τα ονüματα οýτε τα επιχειρÞματÜ τους να μνημονευτοýν, μιας κι η φýση τους, τα κßνητρα κι η μÝθοδüς τους εßναι γνωστÜ και δεν Þταν τüτε η μüνη φορÜ που επιδßωξαν και κατÜφεραν να σκοτþσουν μιαν ελληνικÞ ελπßδα. Δεν Þταν μεγÜλος φιλüλογος με τα τüτε Þ τα τωρινÜ ελληνικÜ πανεπιστημιακÜ μÝτρα. ¹τανε λαμπρüς επιστÞμονας μ' ευρωπαúκÞ και κυρßως γερμανικÞ αναγνþριση. Ελαμπε -παρÜ το νεαρü της ηλικßας- δßπλα στα μεγÜλα ονüματα των Ευρωπαßων Ελληνιστþν. Το τι στερÞθηκαν οι κλασικÝς, βυζαντινÝς και νεοελληνικÝς σπουδÝς με τον πρüωρο θÜνατü του μüνο να το εικÜσουμε μποροýμε. Κι αυτü γιατß δεν Ýχουμε μια συνολικÞ εκτßμηση της προσφορÜς του στα γρÜμματÜ μας. Δεν υπÜρχει καν μια Ýκδοση των "ΑπÜντων" του.
     Το καλοκαßρι του 1937 ταξιδεýει με μιαν ομÜδα φοιτητþν του στη Γερμανßα. Γυρßζει απογοητευμÝνος. Τι και πüσα εßδε στη ναζιστικÞ Γερμανßα μετÜ την Üνοδο του Χßτλερ στην εξουσßα, δεν εßναι και τüσο ξεκÜθαρο, πÜντως εßδε με τα μÜτια του τη κατÜρρευση του γερμανικοý ιδεþδους με το οποßο εßχε γαλουχηθεß. Σ' üλες αυτÝς τις απογοητεýσεις προστÝθηκε και μια συναισθηματικÞ -üλα εßναι ανθρþπινα!- γνωστÞ στους παροικοýντες την ΙερουσαλÞμ. 'Αλλη μια αιτßα λοιδορßας απü τους εχθροýς του γιατß Ýτυχε να 'ναι... Ýγγαμος. Ο ΙωÜννης ΣυκουτρÞς πÝρασε σαν αστροβολßδα απü τη φιλολογικÞ επιστÞμη και την ακαδημαúκÞ Ýδρα και χÜθηκε. Η απþλεια Þταν τερÜστια, τüσο για τα ελληνικÜ γρÜμματα üσο και για τη πανεπιστημιακÞ διδασκαλßα, üταν ανÝβηκε στην Ακροκüρινθο να προετοιμαστεß κι Ýδωσε τÝλος στη ζωÞ του.
     ΠληγωμÝνος βαθιÜ και μη μπορþντας να καταλÜβει πþς και γιατß ο αγþνας του για το Καλü ξεσÞκωσε γýρω του τüσο μεγÜλη κι Üδικη κατακραυγÞ, πως η αγÜπη του προκÜλεσε το μßσος, προτßμησε να πεθÜνει. Αυτοκτüνησε 21 ΣεπτÝμβρη 1937, σ' ηλικßα 36 μüλις ετþν. Πραγματοποßησε με τον πιο ρωμαλÝο τρüπο την Üποψη του üτι "η ζωÞ εßναι Ýνταση κι üχι Ýκταση". Κρßμα, γιατß χÜθηκε Ýνας εκλεκτüς Üνθρωπος, ο πλÝον Ýξοχος φιλüλογος που, αν ζοýσε θα μας παρÝδιδε μÝγα και πολýτιμο Ýργο.
     Οι στßχοι του Σικελιανοý δßνουν φωνÞ σε κεßνους που ορφÜνεψαν με τον θÜνατü του, που Ýνιωσαν το μÝγεθος της απþλειας, και τον θρÞνησαν.

Στο μυστικüν ανÞφορο, τον ýστερο που πÞρες,
ψηλÜ στον Ακροκüρινθο, να ξÜστραψαν μπροστÜ Σου,
ως την κορφÞ της 'Ασκησης, σα νÜταν μια, τρεις Μοßρες;
Α, πως εχτýπα δυνατÜ, την þρ' αυτÞ, η καρδιÜ Σου!

ΚÜτου στον κÜμπο, ταπεινÝς φωνÝς, πικρÝς και στεßρες,
στη χλαλοÞ τους Ýσμιγαν, ανüσια, τ' üνομÜ Σου.
ΑπÜνω κει, σα ν' Üνοιγαν οι αιþνιες του ΠηγÜσου
φτεροýγες, του Üνεμου γλυκÜ πþς Ýπαιζαν οι λýρες!

Κι α, πþς θα νÜταν δυνατü, σα γýριζες και πÜλι
στον üχλο, για την Üνιση που Σε καρτÝραε πÜλη,
üλο Σου το αßμα μονομιÜ ξοπßσω να μη φýγει,

με την ιερÞ που στüθρεψε πλατωνικÞ μανßα,
βαθιÜ, προς την απüκρυφη του ΗρÜκλειτου Αρμονßα
που, πÜνω κι απ' το θÜνατο, την αφουγκρþνται οι Λßγοι;


     Το μεγαλýτερο μÝρος του επιστημονικοý του Ýργου εßναι κατεσπαρμÝνο σ' ελληνικÜ και ξÝνα περιοδικÜ. Το συγγραφικü του Ýργο υπÞρξε ογκþδες, αν συνυπολογßσουμε το γεγονüς üτι Ýφυγε απü τη ζωÞ μüλις 36 ετþν. Αυτοτελþς εξÝδωσε:

   ΚυπριακÜ ΧρονικÜ, 1924. Περιοδικü.
   ΑσχολÞθηκε και Ýγραψε πολλÝς μελÝτες σχετικÜ με τον κοινωνικü ρüλο της επιστÞμης γενικÜ. Προς τοýτο μετÝφρασε (πρþτος στην ΕλλÜδα) το κλασσικü Ýργο του Μax Weber "Η ΕπιστÞμη Ως ΕπÜγγελμα".
   "Εμεßς Οι Αρχαßοι" 1928 (ΜετÝφρασε το κλασσικü Ýργο του Ζielinski και το συμπλÞρωσε με βαθυστüχαστα επιλεγüμενα, αποδεικνýοντας üτι η εθνικÞ συνεßδηση των ΕλλÞνων αναπτýχθηκε μετÜ τη δημιουργßα του εθνικοý κρÜτους). 
   "Φιλοσοφßα & ΖωÞ", 1931. ΕναρκτÞρια ομιλßα.
   "Η Διδασκαλßα Της ΝεοελληνικÞς Λογοτεχνßας" 1932
   "Αρχαßος & Νεüτερος Λυρισμüς" 1932,
   "Πλατωνικüς Ευαγγελισμüς" 1932
   Υπüμνημα προς την ΦιλοσοφικÞν ΣχολÞν του Πανεπιστημßου Αθηνþν: (αντß χειρογρÜφου), 13 ΔεκÝμβρη 1933 
   "ΔημοσθÝνους Λüγοι". ΜετÜφραση στα ΓερμανικÜ.
   "ΠλÜτωνος Συμπüσιον" κεßμενον, μετÜφρασις κι ερμηνεßα, Ακαδημßα Αθηνþν, ΕλληνικÞ ΒιβλιοθÞκη, ΑθÞναι 1934
   "ΑριστοτÝλους Περß ΠοιητικÞς". ΜετÜφραση υπü Σßμου ΜενÜρδου. ΕισαγωγÞ, κεßμενο κι ερμηνεßα υπü Ι. ΣυκουτρÞ. Ακαδημßα Αθηνþν, ΕλληνικÞ ΒιβλιοθÞκη, ΑθÞναι 1937.
   (Τα 2 τελευταßα εßναι τα Ýργα με τα οποßα εγκαινιÜσθηκε η ΕλληνικÞ ΒιβλιοθÞκη της Ακαδημßας Αθηνþν).
    Το 1956 κυκλοφüρησε Ýνας τüμος με ελληνüγλωσσα κεßμενÜ του, "ΜελÝται & 'Αρθρα" κι επανεκδüθηκε το 1982 απü το ºδρυμα ΣχολÞς Μωραúτη. Επßσης πρüσφατα εκδüθηκε απü το Μορφωτικü Ιδρυμα ΕθνικÞς ΤρÜπεζας ο 1ος τüμος των γερμανüγλωσσων μελετþν του, μεταφρασμÝνες απü τους Δ. Ιακþβ κι Α. ΡεγκÜκο, ενþ αναμÝνεται να εκδοθεß σýντομα κι ο 2ος τüμος, σε μετÜφραση του Η. ΤσιριγκÜκη.

     Σκüρπια και δυσεýρετα κÜποτε κεßμενα, που κανονικÜ θα 'πρεπε να 'ναι προσιτÜ στο ευρý αναγνωστικü κοινü. ΕπιπλÝον λεßπει η κριτικÞ βιογραφßα του ανδρüς. Θεωρεßται Ýνας απü τους ικανüτερους κριτικοýς κι ερμηνευτÝς αρχαßων φιλολογικþν κειμÝνων. ΚριτικÞ Ýρευνα Ýκανε και σε βυζαντινÜ και νεüτερα φιλολογικÜ κεßμενα. ΜÝσα απü τη διδασκαλßα του πρüβαλε την πατριδολατρεßα, την αγωνιστικüτητα και τη πειθαρχημÝνη ελευθερßα Ýναντι στις υλιστικÝς θεωρßες, τον παθητικü τρüπο ζωÞς και την ανευθυνüτητα. Μες απü τη ζωÞ και το Ýργο του διαφαßνεται η πßστη του στην αριστοκρατßα του πνεýματος, στον ελληνισμü, στη προσωπικÞ τιμÞ και στον ηρωισμü.
     Οσο ζοýσε üχι μüνο δεν πÝρασε απαρατÞρητος, αλλÜ το αντßθετο· εκτιμÞθηκε ακüμη και στον ελληνικü χþρο και καταπολεμÞθηκε λυσσαλÝα απü το πανεπιστημιακü περιβÜλλον των Αθηνþν. Ο πüλεμος εναντßον του απü μια ορισμÝνη ομÜδα στο πανεπιστÞμιο κι Ýξω απ' αυτü ξεπÝρασε ακüμη και τα üρια της βιολογικÞς του παρουσßας. Οι αντßθετες απüψεις, γιατß εκφρÜστηκαν και τÝτοιες, Þταν λßγες κι αναποτελεσματικÝς. Πεδßο μÜχης η ερμηνεßα του "Συμποσßου". Η λιβελογραφßα εναντßον του ξεκßνησε και κρÜτησε στο τÝλος απü το περιοδικü ΕπιστημονικÞ Ηχþ αλλ' ενισχυüταν κι απü προφορικÞ φημολογßα. Δεν εßναι σßγουρο αν τους πολεμßους του ενüχλησαν τα σχüλια στο "Συμπüσιο" Þ η υποψηφιüτητÜ του για τη καθηγητικÞ Ýδρα στο ΠανεπιστÞμιο Αθηνþν, που διεκδικοýσαν κι Üλλοι.

--------------------------------------------------------------------

                                  Φιλοσοφßα Της ΖωÞς 

     Στο βιβλßο αυτü του Ι. ΣυκουτρÞ, περι­Ýχονται 3 κεφÜλαια βασισμÝνα σ' αντßστοιχα μαθÞματÜ του προς την ΕλευθÝρα ΣχολÞ ΚοινωνικÞς Προνοßας. "Το Νüημα Της ΖωÞς", "Περß Του ΠροβλÞματος Της Ευτυχßας", "Τýποι ΑντιλÞψεως Της ΖωÞς". Σ' αυτü το τελευταßο, ανα­φÝρεται σ' Ýξι περιπτþσεις αντιλÞψεως της ζωÞς, που αντιστοιχοýν σ' Ýξι ιδεατοýς ανθρþπινους τýπους. ¸τσι, αφοý περιγρÜψει τη θρησκευτικÞ, τη μηδενιστικÞ, την ευδαιμονιστικÞ, την ανθρωπιστικÞ αντßληψη της ζωÞς και την αντßληψη του αντικειμενικοý Ýργου, θα καταλÞξει αναφερüμενος στην ηρωικÞ αντßληψη της ζωÞς.
     Αυτü το τελευταßο, υπÝροχο κεßμενο παρατßθεται εδþ.


                            Η ΗρωικÞ Αντßληψις Της ΖωÞς

     Η ηρωικÞ αντßληψις της ΖωÞς αναχωρεß απü την αρχÞν, üτι η ΖωÞ εßν' Ýνας διαρκÞς αγþν, μßα αδιÜκοπος, χωρßς τÝρμα και χωρßς σταμÜτημα, μÜχη εναντßον της φýσεως, εναντßον των Üλλων ανθρþπων, εναντßον του εαυτοý μας. ΕπομÝνως και ο Üνθρωπος, κÜθε γενεÜς, αποτελεß μßαν συνεχÞ  μ ε τ Ü β α σ ι ν  προς κÜτι Üλλο, προς κÜτι ανþτερον. ¼χι προς Ýνα διαφορετικüν εßδος οργανικοý üντος (τον υπερÜνθρωπον π.χ. του Nietzsche), αλλÜ προς το να γßνη φορεýς μιας ανωτÝρας, δηλαδÞ εντονωτÝρας και πλουσιωτÝρας μορφÞς της ΖωÞς. ¸τσι κÜθε Üνθρωπος αξιüλο­γος εßν' Ýνας  πρüδρομος,  που αντλεß το νüημα της υπÜρ­ξεþς του üχι απü το παρελθüν οýτ' απü το παρüν, αλλ' απü το μÝλλον και μüνον. Το παρελθüν ως παρελθüν το αγνοεß, προς το παρüν ευρßσκεται εις πüλεμον συνεχÞ. ¼χι μüνον προς εκεßνο το παρüν, το οποßον δεν εßν' εις την ουσßαν του παρÜ επιβßωσις του παρελθüντος, Þ μÜλλον διατÞρησις του σþματος αυτοý οφειλομÝν' εις την δειλßαν Þ την νωθρüτητα των συγχρüνων ανθ­ρþπων· ο ηρωικüς Üνθρωπος μÜχεται και προς το γνÞσιον πα­ρüν, το παρüν που ζη γýρω του και ζη μÝσα του.
     Και εδþ ακριβþς κεßται η  τ ρ α γ ι κ ü τ η ς  του ηρωικοý ανθρþπου. ΡιζωμÝνος εßναι βαθýτατα εις το παρελθüν, τοý οποßου εßναι το εκλεκτüτερον κÜρπισμα· μÝσα του συμπυκνþνει εις μοναδικüν βαθμüν εντÜσεως το παρüν - και üμως αρνεßται το παρüν και το μÜχετ' εν ονüματι του μÝλλοντος, το οποßον ζη ο ßδιος προληπτικþς μüνον ως πραγματικüτητα μÝσα του. Και το μÜχεται με τα üπλα και την ρþμην της ψυχÞς του, που εßναι του παρüντος üπλα και ρþμη, το οποßον κατ' αυτüν τον τρüπον χρη­σιμοποιεß ταυτοχρüνως και καταπολεμεß. ¸τσι τοποθετεß ο ßδιος τον εαυτüν του, εκλÝγων οýτως ειπεßν το επικινδυνüτερον σημεßον, μÝσα εις την ορμÞν και την οργÞν παντοδαπþν συγ­κροýσεων. Συγκροýσεων προς τοýς συγχρüνους του, οι οποßοι τον μισοýν, διüτι μισοýν το μÝλλον εις το πρüσωπüν του. Συγ­κροýσεων προς τον ßδιον τον εαυτüν του, μιας πÜλης μεταξý της πραγματικüτητÜς του, που ανÞκει εις το παρüν, και των δυ­νατοτÞτων του, που ανÞκουν εις το μÝλλον, που ε ß ν α ι το μÝλλον, που θα τας πολεμÞση και πÜλιν εν ονüματι Üλλων δυνα­τοτÞτων απü την στιγμÞν που θα γßνουν πραγματικüτης.
     Κατ' αυτüν τον τρüπον ζη  τ α υ τ ο χ ρ ü ν ω ς  ο ηρωικüς Üνθρωπος τον μεγαλýτερüν του πüνον και την μεγαλυτÝραν του ελπßδα. Ζη την συντριβÞν και τον πüνον του, αλλÜ ζη μαζß και την ηθικÞν αναγκαιüτητα του πüνου και του χαμοý του. ΚÜτι περισ­σüτερον: Ερωτεýεται την συντριβÞν του, την χαßρετ' εκ των προτÝρων, αντλεß την ιλαρωτÝραν του ακριβþς παρηγορßαν απü την συντριβÞν του.
     ΑισθÜνεται πως εßναι διαλεγμÝνος απü την Μοßραν ως αγωνιστÞς και ως μÜρτυς - περισσüτερον ως μÜρτυς, αφοý την επιτυχßαν δεν την μετρεß με αποτελÝσματ' Üμεσα, με αριθμοýς και μεγÝθη, δεν την μετρεß καν διüλου. Εßναι το αλεξικÝραυνον, που θα συγκεντρþση επÜνω του (θα προσελκýση μÜλλον εθε­λουσßως) üλας τας καταιγßδας και üλα τ' ÜστροπελÝκια, διÜ να προστατευθοýν τα κατοικητÞρια των ειρηνικþν ανθρþπων. Αλ­λÜ θα το κÜνη üχι απü πνεýμ' αλτρουισμοý και εθελοθυσßας υπÝρ των Üλλων. Εις την ετοιμüτητα του κινδýνου τον σýρει με ακαταμÜχητον Ýλξιν η  α ι σ θ η τ ι κ Þ,  θα Ýλεγα, γοητεßα του κινδýνου, η συναßσθησις üτ' εßναι  π ρ ο ν ü μ ι ο ν  των εκλε­κτþν (üχι καθÞκον Þ πρÜξις φιλανθρωπßας) να συντρßβωνται  υ π Ý ρ  των Üλλων,  υ π ü  των Üλλων - το πολυτιμüτερον προνü­μιον! Ο ηρωικüς Üνθρωπος δεν εßναι το Üνθος, δεν εßν' ο καρπüς - αυτÜ αντιπροσωπεýουν το παρüν και του παρüντος την ανεπιφýλακτον χαρÜν. Εßναι ο σπüρος που θα ταφÞ και θα σαπßση, διÜ ν' αναφανÞ το Üνθισμα και το κÜρπισμα. Εßν' εκεßνος που θÜπτεται διÜ να εορτασθÞ η  α ν Ü σ τ α σ ι ς,  και ανÜστασις χωρßς ταφÞν δεν υπÜρχει.
     Αλλ' ο ηρωικüς Üνθρωπος δεν δεßχνεται εις την συντριβÞν του μüνον, Þ και εις την ετοιμüτητα Ýστω προς συντριβÞν. Ειδε­μÞ, η ηρωικÞ αντßληψις θα Þτο ιδεþδες θανÜτου μüνον üχι μορφÞ ζωÞς -και τι ζωÞς! Ο ηρωικüς Üνθρωπος και μüνος αυ­τüς ζη  Ý ν τ ο να  και  π λ ο ý σ ι α  ολüκληρον την ζωÞν. Αλ­λÜ το να ζÞση Ýντονα δεν σημαßνει δι' αυτüν ü,τι συνÞθως νοοý­μεν με την Ýκφρασιν αυτÞν: να δοκιμÜζη Üφθονα και δυνατÜ τας απολαýσεις και τας ηδονÜς της ΖωÞς.
     Δεν τας αγνοεß βÝβαια τας απολαýσεις της ΖωÞς ο ηρωικüς Üνθρωπος αλλÜ τας δοκιμÜζει τüσον, üσον χρειÜζεται να τας ξεπερÜση, τας γνωρßζει τüσον, þστε να εννοÞ, üτι κατÜ βÜ­θος παραλýουν μÜλλον την δýναμιν του ανθρþπου, και ας τοý χαρßζουν την ψευδαισθησßαν της εντατικüτητος και της πλησμο­νÞς. ¸πειτα, τας απολαýσεις αναζητεß εκεßνος που ζητεß να πÜρη απü την ΖωÞν, üχι εκεßνος που Ýχει να της δþση - και σε πλουτßζει üχι το να παßρνης αλλÜ το να  δ ß δ η ς.
     Η Ýντονος αυτÞ ζωÞ εßναι κατ' ανÜγκην  π ο λ υ μ ε ­ρ Þ ς,  τüσον πολυμερÞς, þστε να την ευρßσκουν πολυπρÜγμονα üσοι μετροýν τον πλοýτον των εκλεκτþν φýσεων με την πενßαν της ιδικÞς των, üσους δεν αφÞνει ο φθüνος ν' αναγνωρßσουν εις Ýνα σýγχρονüν των τον üλβον των αγαθþν, που δεν Ýχουν εκεß­νοι. Ο ηρωικüς Üνθρωπος χαßρεται πολλÜς μορφÜς ζωÞς συγ­χρüνως, και τας χαßρεται üχι εξωτερικþς, σαν αισθητικüν θÝαμα Þ διÜ να ικανοποιÞση την περιÝργειÜν του.  Μ Ý σ α  τ ο υ  ζη üλας αυτÜς τας μορφÜς της ΖωÞς, τας αφομοιþνει μÝσα του και τας αποδßδει με τον  προσωπικüν  του τρüπον. Η ψυχÞ του ομοιÜζει μ' Ýνα Ýδαφος λιπαρüν και βαθý, εις το οποßον κÜθε σπüρος Üνετα θ' ανθοβολÞση και θα καρπßση. ¸τσι μεταμορφþνεται, χωρßς να χÜνη τον εαυτüν του. Ζη ταυτοχρüνως με πολλοýς, üπως ο τραγικüς ποιητÞς ο μεγαλοφυÞς, που ζη μÝσ' απ' üλα του τα πρüσωπα, και üμως παραμÝνει ο ßδιος και ως ýπαρξις και ως διÜνοια. Και δεν ζη μüνον πολλÜς μορφÜς ΖωÞς· συγκλονισμοýς συγκλονßζεται πολλοýς, συντριμμοýς συντρßβε­ται πολλοýς, μυρßους θανÜτους αποθνÞσκει.
     Αλλ' η πολυμÝρεια αυτÞ δεν σημαßνει και  δ ι Ü σ π α σ ι ν,  απþλειαν Ýρματος ατομικοý, διÜχυσιν και θüλωμα του πυρÞνας της προσωπικüτητας - αυτü συμβαßνει στους πολλοýς, üταν ποτÝ θελÞσουν να εßναι πολυμερεßς. ΔιÜ τον ηρωικüν Üνθρωπον η πολυμÝρεια δεν αßρει τη συγκÝντρωση· τη καθιστÜ ισχυρο­τÝρα, την  α π ο δ ε ι κ ν ý ε ι  ισχυροτÝραν. Δεν θα Þτον ηρωικüς Üνθρωπος, αν δεν Þτο μßα δυνατÞ προσωπικüτης, και δυνατÞ προσωπικüτης σημαßνει ισχυρüν κεντρικüν εγþ, που να συγκρατÞ τας ψυχικÜς περιπετεßας και τα εξωτερικÜ περι­στατικÜ, τα πετÜγματα και τα ενδιαφÝροντα εις μßαν σφικτο­δεμÝνην ενüτητα üχι μüνον χρονικÞς διαδοχÞς, αλλÜ συνο­χÞς λογικÞς, αναγκαιüτητος ηθικÞς.
     Η πολυμÝρεια του ηρωικοý ανθρþπου παρÝχει πολλÜκις την εντýπωσιν  αντιφατικüτητος.  Εßναι τüσον πλουσßα η προσωπικüτης του, þστε το καθÝνα της μÝρος, η καθεμßα της πλευρÜ, θα ημποροýσε ν' αποτελÞ (και αποτελεß διÜ τους πολ­λοýς) Ýναν αυτüνομον κüσμον, διαφορετικüν απü τον κüσμον που θα ημποροýσε ν' αποδþση μßα Üλλη πλευρÜ του. Εßναι λοι­πüν ν' ÜπορÞς πþς οι πολλοß τας ευρßσκουν ασυμβιβÜστους; Αλλ' ο ηρωικüς Üνθρωπος δεν ομοιÜζει με τους καλοýς και φρονßμους αμαξÜδες, οι οποßοι οδηγοýν το αμαξÜκι των «βραδÝως αλλ' ασφαλþς» απü τους δρüμους τους στρωτοýς και τους Þσýχους προς το τÝρμα, που Üλλοι καθþρισαν. Με τον ηνßοχον ομοιÜζει, που κυβερνÜ τÝσσαρα, οκτþ ßσως θυμοειδÞ Üλογα - και το καθÝνα των σπεýδει ασυγκρÜτητον προς αυτοβοýλους κατευθýνσεις. Τα κυβερνÜ με δυνατü χÝρι, χωρßς üμως και να εξουδετερþνη εκεßνων την ορμητικüτητα και την επαναστατι­κüτητα. ΕιδεμÞ, τß θÝλγητρον θα εßχε δι' αυτüν η ηνιοχεßα; Το «βραδÝως αλλ' ασφαλþς» δεν το ξÝρει· λογαριÜζει και τας πτþ­σεις, διüτι μüνον üπου υπÜρχουν πτþσεις δßδετ' ευκαιρßα και ανυψþσεων.
     ΠρÜγματι ο  π ü λ ε μ ο ς  κι ο  κ ß ν δ υ ν ο ς  εßναι το στοιχεßον του, η απαραßτητος τροφÞ του. Ο πüλεμος λÝγω και η νßκη, üχ' η  ε π ι τ υ χ ß α.  Η επιτυχßα δεν εßναι πÜντοτε νßκη· εßναι νßκη εξωτερικÞ, εξωτερικüς πλουτισμüς εις επιτεýγματα και κÝρδη - να σαν τα ρεκüρ συγχρüνου αθλητοý, που μετροýνται με δευτερüλεπτα και υφεκατοστüμετρα. Αλλ' ο ηρωικüς ζητεß την νßκην εκεßνου που χαßρεται το üτι επολÝμησε, το üτι εκινδýνευσε, το üτι αντÝστη την νßκην ως ευκαιρßαν μüνον να ζÞση Ýντüνους και αγωνιþδεις στιγμÜς. Και παρομοßα νßκη συνυπÜρχει κÜλλιστα με την αποτυχßαν εις τους αντικειμενικοýς σκοποýς, καθþς η αποτυχßα των τριακοσßων εις τας Θερμοπýλας...
     'Αλλωστε γενικþς η επιτυχßα εßναι διÜ τον ηρωικüν Üνθρω­πον μßα λÝξις, μßα πραγματικüτης ßσως -üχι  α ξ ß α.  Δεν την ξÝρει, οýτε τον ξÝρει εκεßνη. Αν επßστευεν ολιγþτερον εις τον εαυτüν του, θα Þτο δι' αυτü απογοητευμÝνος. Αν επßστευεν ολι­γþτερον εις της Μοßρας την σοφßαν, θα Þτο απαισιüδοξος. Αλλ' επιτυχßα σημαßνει πραγματοποßησις σκοποý, που ευρßσκετ' Ýξω μας, κι εκεßνος Ýχει  μ Ý σ α  τ ο υ  τον σκοπüν και το νüημα της υπÜρξεþς του. ΑπÝναντι αυτοý τßποτε δεν μετρεß, οýτ' Þ ζωÞ του οýτ' η ευτυχßα του. Και τß μεγαλýτερον θα ημποροýσεν η επιτυχßα να τοý προσφÝρη;
     ¸πειτα η επιτυχßα σημαßνει φρüνησιν, και η φρüνησις εßναι προσαρμογÞ της ψυχÞς προς τα πρÜγματα,  κ α τ α β ι­ β α σ μ ü ς  δηλαδÞ και ολιγÜρκειÜ της, διÜ να συμμορφωθÞ προς την καθημερινüτητα του εξωτερικοý κüσμου. Ενþ η σοφßα και η αποστολÞ του ηρωικοý εßναι ν'  α ν α β ι β Ü σ η  τα πρÜγματα προς την ψυχÞν του, να τα γεμßση με νüημα τüσον, þστε να γßνουν αντÜξιÜ του. Δι' αυτü παρÝχει την εντýπωσιν Üφρονος κι  ε ß ν α ι  Üφρων. ¸χει την αφροσýνην του παιδιοý, που στερεßται την πολυýμνητον αυτÞν πεßραν της πραγματικüτητας, η οποßα εßναι κατÜ βÜθος üκνος και ολιγοπιστßα. Ενþ το παιδß εßναι παιδß, ακριβþς διüτι πιστεýει, διüτ' ημπορεß ακüμη να πιστεýη, ανεπιφýλακτα. Ο ηρωικüς Üνθρω­πος εßν' ο αιωνßως νÝος - τι να την κÜνη την φρüνησιν; Εßναι διÜ τους πεζοýς και τους νοικοκυραßους, που βαδßζουν Þσυ­χα και ομαλÜ τον δρüμον της ζωÞς των. Εκεßνος üμως δεν βα­δßζει· χορεýει.
     Αυτüς εßν' ο λüγος που θεωρεßται και εßναι Üνθρωπος  α β ο Þ θ η τ ο ς  εις την συνÞθη πρακτικÞν ζωÞν. Και Ýνας Üλλος λüγος: δεν Ýχει τη φρüνησιν να  δ υ σ π ι σ τ Þ  προς τους γý­ρω του. Να δυσπιστÞ προς τß; ΔιÜ ν' αποφýγη κινδýνους; Μα αυτοýς εßναι ακριβþς, που αναζητεß η ψυχÞ του. Τοýς αναλαμβÜνει üχι απü επαγγελματικÞν συνÞθειαν η απü βιοπορι­στικüν καταναγκασμüν -οι ακροβÜται και οι θηριοδαμασταß θα Þσαν τüτε οι ηρωικþτεροι των ανθρþπων- αλλ' ως εσωτερικÞν προσταγÞν της μοßρας του, ως το ιερþτερον δικαßωμα που τοý δημιουργεß η υπεροχÞ του. Οι πολλοß καμαρþνουν δι' üσους κινδýνους απÝφυγαν, üχι δι' üσους υπεβλÞθησαν· περιγρÜφουν τας επιτυχßας, που επραγματοποßησαν, και υπερηφανεýονται διÜ την εξυπνÜδα των. ΑλλÜ διÜ τον ηρωικüν Üνθρωπον, το εß­δαμεν: η επιτυχßα δεν αποτελεß οýτε κριτÞριον οýτε ιδεþδες· ιδεþδες του και κριτÞριον: να ζÞση δυνατüς και ωραßος. Και εßναι γενναιüτερον και ωραιüτερον ν' αδικηθÞς παρÜ ν' αδικÞσης, να εξαπατηθÞς παρÜ να εξαπατÞσης.
     'Αλλωστε προς τß να εξαπατÞση; Εξαπατοýν οι ετεροκεν­τρικοß, αυτοß που ασχολοýνται διαρκþς με τους Üλλους, διÜ να τοýς αντιγρÜφουν Þ να τοýς φθονοýν Þ και τα δýο μαζß. Απασχολοýνται κατ' ανÜγκην, αφοý δεν εßναι τüσον πλοýσιον το εγþ των, þστε να τοýς απασχολÞ εκεßνο Ýντονα και ικανοποιητι­κÜ. Ο ηρωικüς üμως αποτελεß ο ßδιος  κ Ý ν τ ρ ο ν  τ ο υ  ε α υ ­τ ο ý  τ ο υ,  ελεýθερος εις την απομüνωσßν του, αριστοκρατικüς με την απüστασιν εις την οποßαν κρατεß τοýς Üλλους, απτüητος με το θÜρρος της προσωπικÞς του γνþμης και της προσωπικÞς του ευθýνης, υπερÞφανος μÝσα εις το Üβατον τÝμενος της μο­ναξιÜς του. Δι' αυτü δεν καταδÝχεται να φθονÞ, μÞτε να παρα­βγαßνη με τοýς Üλλους· δεν χρειÜζεται να βεβαιþνη εις τον εαυτüν του μ' αυτü το μÝσον, με την εξωτερικÞν αναγνþρισßν του δηλαδÞ, την υπεροχÞν του.
     ΠουθενÜ δεν φαßνεται περισσüτερον η  υ π ε ρ η φ Ü ν ­ε ι α  του ηρωικοý ανθρþπου, παρÜ εις τον τρüπον που δι­εξÜγει τους λεγομÝνους αγþνας ιδεþν. Δεν αποβλÝπει ποτÝ εις το να νικÞση. Τι θα ειπÞ να νικÞση; Να δεχθοýν τας απüψεις του; ΣυμφορÜ! Ο ßδιος ξÝρει τι τοý εστοßχισεν ως που να κατα­λÞξη εις αυτÜς, τι  τ ü λ μ η  εχρειÜσθη - sapere aude, λÝγει ο αρχαßος ποιητÞς - τι εσωτερικÞν  ω ρ ß μ α ν σ ι ν  προûποθÝτει. ¸τσι, ανησυχεß μÜλλον παρÜ ποθεß εκεßνον, που θα τας δεχθÞ κατ' επιταγÞν Þ ως προúüν μιας συντüμου συζητÞσεως.
     ΔιÜ ν' αποκτÞση μÞπως  ο π α δ ο ý ς;  Εßν' αληθÝς, üτι πολλοß αισθÜνονται την ανÜγκην να κÜνουν προπαγÜνδαν διÜ τας ιδÝας των, σαν να φοβοýνται, üτι δεν θα εßναι ορθαß, αν δεν τας ανεγνþριζαν και Üλλοι, κατÜ το δυνατüν πολυαριθμüτεροι. Αλλ' εκεßνος γνωρßζει, üτι σημασßαν δεν Ýχει το περιεχüμε­νον των ιδεþν ενüς ανθρþπου, αλλ' η ψυχικÞ δýναμις με την οποßαν τας κατÝκτησε και τας κατÝχει. ¼χι το  τ ι  πιστεýεις, αλλÜ το  π þ ς  πιστεýεις ü,τι πιστεýεις. ¼τι τας θεμελιþδεις, τας ζωτικÜς πεποιθÞσεις σοý ρυθμßζει κατÜ βÜθος η μοßρα σου, üχι τανÜπαλιν. Και η μοßρα σου εßναι κÜτι απολýτως προσωπι­κüν· δεν ημπορεßς μÞτε να το δανεισθÞς, μÞτε να το δανεßσης. ¸πειτα τι σημαßνει διÜ τον ηρωικüν Üνθρωπον ο αριθμüς; Εκεßνος θÝλει, και ως πνευματικüς Üνθρωπος ακüμη, να εργÜζεται, üχι να συνεργÜζεται· εßναι ανδρικþτερον...
     ¸τσι κι üταν υπερασπßζη τας απüψεις του, δεν το κÜνει διÜ να τας επιβÜλη· αλλÜ διÜ να μεßνη οποßος εßναι. Και ακρι­βþς το να εßναι οποßος εßναι, αποτελεß εις τα μÜτια των Üλλων πολλÜκις, αυτü και μüνον, πολεμικÞν. Η ýπαρξßς του και μüνη εξεγεßρει το μßσος· αρκεß να περιγρÜφη απλþς πþς εßναι, και προκαλεß αντιπÜθειαν· τüσον μεγÜλον μÝρος απü το μÝλλον αντιπροσωπεýει! Διüτι το μÝλλον εßναι σκοτεινüν, και εßν' ολßγοι που δεν φοβοýνται το σκοτÜδι, οι πολλοß το φοβοýνται, και ο φüβος των παßρνει πολλÜκις την μορφÞν αντιπαθεßας.
     Κι üμως σπεßρει Üφθονα τα γεννÞματα του νου του. Τα σπεßρει, διüτι δεν ημπορεß να κÜνη διαφορετικÜ· üπως το δÝν­τρον που τινÜζει τοýς καρποýς του σαν ωριμÜσουν, εßτ' ευρß­σκοντ' αποκÜτω εßτε üχι αυτοß που θα τοýς εßναι χρÞσιμοι. ¸­τσι κι ο ηρωικüς Üνθρωπος: διδÜσκει, παρασυρüμενος απü την πßστιν του· ομιλεß περß αυτÞς, υποκýπτων εις την εσωτερικÞν ορμÞν ν' ανακοινþση -üχι ν' ανακοινþση·  ν α  τ ρ α γ ο υ δ Þ σ η  μÜλλον, την χαρÜν του και τους θησαυροýς του- να φωνÜξη την αγÜπην του, και διαβεβαιþνει κÜθε φορÜν το αγαπημÝνον του πρüσωπον πüσον τ' αγαπÜ, üχι διÜ να το πεßση οýτε διüτι φαν­τÜζεται πως αμφιβÜλλει, αλλÜ μüνον διüτι ευχαριστεßται ο ßδιος κÜθε φορÜν να τ' ακοýη. ¸τσι και ο ηρωικüς Üνθρωπος: εßτε προφορικþς αναπτýσσει προς Ýνα κοινüν, εßτε γρÜφει, κατÜ βÜθος εßν' ο ßδιος ακροατÞς και αναγνþστης του εαυτοý του. Ομιλεß ενþπιον των Üλλων, διÜ ν' ακοýση ο ßδιος την φωνÞν του δυνατþτερα, διαυγÝστερα, συνειδητüτερα.
     ΥπερÞφανος εßναι, üχι εγωιστÞς. Δι' αυτü σπαταλÜ τον εαυτüν του. Η ευτυχßα του εßναι  ν α   δ α π α ν Ü,  ακριβÝστε­ρον ακüμη:  ν α   δ α π α ν Ü τ α ι.  ΑνεξÜντλητος üπως εßναι, δεν ξÝρει αριθμητικÞν. Εßναι τüσον πλοýσιος, þστε θ' αναπλη­ρþση εýκολα (το ξÝρει) κÜθε ζημßαν· προς τι λοιπüν να την υπο­λογßζη; Υπολογßζει ο πτωχüς· ο πλοýσιος κλεßνει τα μÜτια, απλþνει το χÝρι, και σκορπÜ... ¼σα και να σκορπßση, πÜντοτ' εκ του περισσεýματος θα εßναι.
     Εκ του περισσεýματος αντλεß κι η μεγαλοδωρßα του ηρωικοý ανθρþπου. Αφρüντιστα και αδßστακτα σπαταλÜ τα πλοýτη του, την δραστηριüτητÜ του, την υγεßαν του, την ρωμαλεüτητα της ψυχÞς και του νου του. ΣκορπÜ την αγÜπην του χωρßς ανταλλÜγματα, Ýτοιμος να πληρþση εκεßνους που θα θελÞσουν να την δεχθοýν. ΣκορπÜ τας συγκινÞσεις, τους ενθουσιασμοýς και την φλüγα, τα κÜλλη και τα ρßγη της ψυχÞς του και εßναι τüσον πολλÜ τα πολýτιμ' αυτÜ πετρÜδια, þστε ο πτωχüς και ο κακüς υποπτεýουν πως θα πρÝπει κßβδηλα να εßναι· ειδεμÞ, θα τα εμοßραζεν Ýτσι, τüσον αμÝριμνα, τüσον αλýπητα; ΣκορπÜ του νου του τα γεννÞματα, που εßναι δι' αυτüν βιþματα ψυχÞς, χωρßς να κατοχυρþνη συγγραφικþς την πατρüτητÜ των, να Ýτσι σαν τον Þλιον που ακτινοβολεß παντοý το φως του. Κι ο Þλιος δεν Ýχει μετρητÞν του φωτüς· Ýχουν αι ηλεκτρικαß εταιρεßαι μüνον.
     Και εßν' η χαρÜ του να σκορπÜ: üλα τ' αγαθÜ της γης τα εκτιμÜ üχι ως  κ τ Þ μ α τ α,  αλλ' ως  χ ρ Þ μ α τ α  (με την αρχαßαν σημασßαν της λÝξεως εκ του χρþμαι), ως δαπανÞματα δηλαδÞ. ¹ μÜλλον πιστεýει πως αγαθÜ δεν εßναι·  γ ß ν ο ν τ α ι  αγαθÜ, αφ' ης στιγμÞς και εφ' üσον δαπανþνται.
     Εις την εργασßαν καθυποβÜλλεται με ανεπιφýλακτον προ­θυμßαν. Την δÝχεται αυτονüητα και χαρωπÜ, αφοý εßναι κÜτι βαρý και δýσκολον, αφοý ζωÞ σημαßνει δι' αυτüν δρÜσις και κÜ­ματος. ΕργÜζεται απü την επιθυμßαν να χρησιμοποιÞ τας δυνÜ­μεις του σþματος και της ψυχÞς εις Ýργα δýσκολα, εργÜζετ' αισθητικþς, καθþς Ýνας αθλητÞς.
     Το ßδιον και εις την πνευματικÞν του εργασßαν: Δεν μελετÜ διÜ να γρÜψη Ýνα βιβλßον - η σκÝψις εßναι δι' αυτüν κÜτι που το ζη, üχι κÜτι που το γρÜφει - Þ διÜ να επιτýχη εν αξßωμα. ΜÝσα του θÝλει να πλουτßση, να πλουτßση ακüμη με την χαρÜν που δß­δει Ýνα δýσκολον ζÞτημα. Προχεßρως Ýτσι σκορπÜ Ýνα πλÞθος προσωπικþν στοχασμþν (προσωπικþν και üταν Ýχη απ' Üλλους λÜβει την αφετηρßαν της σκÝψεως), που Ýνας Üλλος θα επροφý­λασσε ζηλοτýπως. Μα ο ηρωικüς Üνθρωπος αγνοεß την ζηλοτυ­πßαν.
     Κι εßναι φυσικüν· αφοý διατηρεß ζωντανÜ και καθαρÜ τα χαρßσματα του γνησßου αριστοκρÜτου: την μοναξιÜ του, το αßσθημα της ανεπιμειξßας, το θÜρρος και την ικανüτητα προς πε­ριφρüνησιν, τας μακροχρονßους αφοσιþσεις, την αρχοντικÞν μεγαλοδωρßαν. Προ παντüς το αßσθημα της προσωπικÞς τιμÞς, ενþπιον της οποßας üλα τ' Üλλα, πλοýτος και μüρφωσις, εξουσßα και υγεßα, εßν' Ýνα μηδÝν.
     Η ζωÞ ενüς ανθρþπου, καθþς αυτοý που περιÝγραψα, δεν ημπορεß παρÜ να εßναι  σýντομος. Σýντομος üχι πÜντοτε με την κοινÞν σημασßαν· ημπορεß κÜποτε να ζÞση και πολλÜ χρü­νια, αλλÜ πÜντα θα εßν' ολßγα, σχετικþς με την πλησμονÞν της ζωτικüτητüς του. ¢λλωστ' η ηλικßα εßναι κÜτι σχετικüν· δεν μετρεßται πÜντως με την διÜρκειαν, με το περιεχüμενüν της μετρεßται. Εßν' Ýννοια ηθικÞ, üχι αστρονομικÞ.
     ΣυνÞθως üμως εßναι σýντομος και υπü την συνÞθη χρÞσιν της λÝξεως. Σýντομος, διüτι ο ηρωικüς Üνθρωπος περνÜ ολüκληρον την ζωÞν του εις το πολυκßνδυνον μÝτωπον του πολÝμου. Σýντομος διüτι πÜντοτε εßναι, απü την μοßραν του και μüνην οδηγοýμενος, ε ρ α σ ι θ Ü ν α τ ο ς.
     Βαδßζει προς τον θÜνατον üχι διÜ ν' αναπαυθÞ, üχι διüτι εβαρÝθηκε την ζωÞν, üχι διüτι εδειλßασεν ενþπιον αυτÞς, üχι απü μαρασμüν και εξÜντλησιν των δυνÜμεþν του. Ο ηρωικüς Üνθρωπος δεν  υ φ ß σ τ α τ α ι  τον θÜνατον. Δι' αυτüν και ο θÜνατος ακüμη δεν εßναι  π Ü σ χ ε ι ν,  εßναι  π ρ Ü τ τ ε ι ν.  Εßναι η τελευταßα πρÜξις, με την οποßαν επισφραγßζει üλας του τας Üλλας πρÜξεις. Τοýς δßδει αυτÞ το νüημα· διüτι και η ΖωÞ üλη εßναι μßα διαρκÞς αρχÞ, και η αρχÞ το νüημÜ της αντλεß απü το τÝλος, του οποßου εßν' η αρχÞ. Και εßναι το τÝλος ο θÜνατος, αλλÜ και η τελεßωσις.
     Αλλ' ο πληθωρισμüς της ζωÞς εßναι τüσος μÝσα του, þστε και ο θÜνατüς του δεν εßν' εκμηδÝνισις πλÝον. Μεστþνει απü περιεχüμενον, απü ηθικÞν αναγκαιüτητα, πλημμυρßζει απü την χαρÜν και την ωραιüτητα μιας τελευταßας νßκης - παρüμοια με τον Þλιον, ο οποßος, κλßνων προς την δýσιν, ενδýεται την πορ­φυρÜν του μεγαλοπρÝπειαν.
     Αν θα εßν' εκοýσιος ο θÜνατος Þ ακοýσιος, δεν Ýχει σημα­σßαν. ΔιÜ τον ηρωικüν Üνθρωπον ο θÜνατος εßναι πÜντοτ'  ε ­κ ο ý σ ι ο ς,  αφοý ο δρüμος, που συνειδητÜ εδιÜλεξε και βαδß­ζει, μοιραßως και αναγκαßως οδηγεß προς τα εκεß. ¢λλωστε δια­λÝγει συνÞθως ο ßδιος τον θÜνατüν του και την þραν του, με την εσþψυχον πßστιν üτι δικαßωμÜ του απüλυτον εßναι: Αν θÝλης να γεννηθÞς και πüτε θÝλεις να γεννηθÞς, δεν εξαρτÜτ' απü την συγκατÜθεσßν σου· το να φýγης üμως απü την ΖωÞν και πüτε να φýγης, αυτü αφÞκεν ο Θεüς εις την ιδικÞν σου, την υπεýθυνον διαγνþμην. Και εßναι βαρεßα και δýσκολος αυτÞ η ευθýνη - διÜ τοýτο και η ορμÞ προς αυτοσυντηρησßαν εßναι τüσον ισχυρÜ.
     Αλλ' εκοýσιος Þ ακοýσιος ο θÜνατος του Þρωος, εßναι πÜντοτε μßα Ýκρηξις ηφαιστεßου. Να Ýτσι εξαφνικÜ σπα το δο­χεßον της ζωÞς του, συντρßβεται και συντρßβει üλα γýρω του, φλÝγεται και φλÝγει, φωτßζεται και φωτßζει - και τρομÜζουν οι δειλοß και ταπεινοß και φθονεροß. ΟργÞ Κυρßου...

 

 

Web Design: Granma - Web Hosting: Greek Servers