ÐåæÜ

Ðïßçóç-Ìýèéá

Ï Dali & Åãþ

ÈÝáôñï-ÄéÜëïãïé

Äïêßìéá

Ó÷üëéá-Áñèñá

ËáïãñáöéêÜ

ÅíäéáöÝñïíôåò

ÊëáóóéêÜ

Áñ÷áßá Åëë Ãñáìì

ÄéáóêÝäáóç

ÐéíáêïèÞêç

ÅéêáóôéêÜ

Ðáãê. ÈÝáôñï

Ðëçñ-Ó÷ïë-Åðéêïéí.

Öáíôáóôéêü

Åñ. Ëïãïôå÷íßá

Ãëõðô./Áñ÷éô.

ÊëáóóéêÜ ÉÉ

 
 

ÊëáóóéêÜ 

Lermontov Mikhail Yuryevich: ¸íáò ¹ñùáò Ôïõ... Ðáëéïý Êáéñïý

     ¼σο για μÝνα, για Ýνα εßμαι σßγουρος:
αργÜ Þ γρÞγορα, Ýνα ωραßο πρωß θα πεθÜνω.
           ¸χω και μιαν Üλλη βεβαιüτητα:
                             üτι κÜποιο καταραμÝνο βρÜδυ,
                                             εßχα τη δυστυχßα να γεννηθþ.

 Βιογραφικü

     Ο ΜιχαÞλ Γιοýριεβιτς ΛÝρμοντοφ
(Mikhail Yuryevich Lermontov, Михаил Юрьевич Лермонтов
, -ΛιÝρμαντοφ -ρωσ. προφ.) Þτανε σημαντικüς Ρþσος ποιητÞς, γνωστüς κι ως ο ποιητÞς του ΚαυκÜσου. ΠαρÜ τα λßγα χρüνια της ζωÞς του, το Ýργο που Üφησε ως παρακαταθÞκη θεωρεßται απü τα πιο σημαντικÜ, στη κληρονομιÜ της Ρωσßας. ¹ταν ο σπουδαιüτερος -μετÜ τον Ποýσκιν- ποιητÞς της ΧρυσÞς ΕποχÞς της ρωσικÞς λογοτεχνßας κι Üσκησε μεγÜλη επιρροÞ στην πορεßα της. ¹ταν η πιο σημαντικÞ παρουσßα στη ρωσικÞ ποßηση απü το θÜνατο του Ποýσκιν μÝχρι και τον δικü του, 4 χρüνια μετÜ, στα 27 του χρüνια. ¼πως κι ο μεν, Ýχασε τη ζωÞ του σε μια μονομαχßα. Σ' Ýνα απü τα πιο γνωστÜ ποιÞματÜ του, που γρÜφτηκε τη ΠρωτοχρονιÜ του 1840, περιÝγραψε τη ποßησÞ του σαν "ατσαλÝνιο τοßχο ποτισμÝνο με πικρßα και μßσος".
     ¸νας Þρωας του καιροý μας Þτανε κι ο ßδιος, απü τους καλλßτερους Ρþσους ποιητÝς και πεζογρÜφους, που Ýζησε Ýντονα και χÜθηκε ξαφνικÜ σε μονομαχßα, υπερασπιζüμενος τη τιμÞ του. Σε μüλις 12 χρüνια συγγραφικÞς πορεßας κατÜφερε να δημιουργÞσει πÜνω απü 30 μεγÜλα ποιÞματα, 600 ολιγüστιχα λυρικÜ ποιÞματα, 5 δρÜματα και 1 μüλις νουβÝλα -που üμως γνþρισε τερÜστια επιτυχßα κι Ýμεινε στην ιστορßα (¸νας Þρωας του καιροý μας). Τη δοýλεψε στα Ýτη 1838-1840, στον Καýκασο. Αποτελεßται απü 5 χαρακτηριστικÝς ιστορßες, που συνδÝονται απü Ýνα Üτομο. Η ιδÝα του Ýργου εßναι να δεßξει τις κακßες της κοινωνßας στο πρüσωπο του πρωταγωνιστÞ. Το μυθιστüρημα αυτü εßναι μια αληθινÞ εικüνα της ρωσικÞς κοινωνßας εκεßνης της εποχÞς. Το λυρικü-ψυχολογικü μυθιστüρημα Ýγινε η μεγÜλη ανακÜλυψη για τη ρωσικÞ λογοτεχνßα εκεßνης της εποχÞς. ΑλλÜ κι οι στßχοι του εßναι ιδιαßτεροι, γιατß νιþθει κι εκφρÜζει την αποξÝνωση και ταυτüχρονα δεßχνει τερÜστιαν αßσθηση κοινωνικÞς ευθýνης.
     Η λογοτεχνßα δεν Þτανε το μüνο πÜθος του. ¸παιζε αρκετÜ μουσικÜ üργανα και εßχε χαρακτηριστεß εξαιρετικüς ζωγρÜφος. Απü μικρüς δεν Þθελε να επαναπαýεται και δοκßμαζε τις δυνÜμεις του στα πÜντα. Κι αυτü επÝφερε το εξÞς:
"Αν αυτüς ο νεαρüς παρÝμενε ζωντανüς, δεν θα χρειαζüμουν οýτε εγþ, οýτε ο ΝτοστογιÝφσκυ!" εßχε πει ο θρýλος της ρωσικÞς λογοτεχνßας, Τολστüι, για να περιγρÜψει τη σημασßα του ΛÝρμοντοφ. Στο Ýργο του ενυπÜρχουν πολιτικüς και φιλοσοφικüς λüγος. Η ποßησÞ του σηματοδüτησε μια νÝα Üνθιση κι εßχε μεγÜλη επιρροÞ στους Ρþσους συγγραφεßς και ποιητÝς του 19-20ου αι. Απü τα Ýργα του εμπνεýστηκαν ζωγρÜφοι, συνθÝτες, Üνθρωποι του θεÜτρου και του σινεμÜ. ΠολλÜ απü τα ποιÞματÜ του γßνανε δημοφιλÞ τραγοýδια.


                                      Ο μικρüς Μßσα 1817-18

     ΥπÞρξε μαθητÞς σε σχολεßο ευγενþν και εισÞχθη στο ΠανεπιστÞμιο της Μüσχας, το οποßο εγκατÝλειψε για να γραφτεß στη ΣχολÞ Αξιωματικþν της Αγßας Πετροýπολης. Το 1834 πÞρε το βαθμü ανθυπιλÜρχου κι υπηρÝτησε στο σýνταγμα των ΟυσσÜρων της φρουρÜς του ΤσÜρου. Φιλελεýθερος και πολÝμιος της απολυταρχßας, προκÜλεσε την αντßδραση των αυλικþν κýκλων με το ποßημÜ του Ο θÜνατος του ποιητÞ για τον θÜνατο του Ποýσκιν σε μονομαχßα και μετατÝθηκε στο Καýκασο. Το 1838 επανÞλθε στη Πετροýπολη κι απÝκτησε σημαßνουσα θÝση στους συγγραφικοýς κýκλους της πρωτεýουσας.
     Το 1840 üμως, πÝρασε απü στρατοδικεßο γιατß μονομÜχησε με το γιο του ΓÜλλου πρεσβευτÞ και στÜλθηκε πÜλι στον Καýκασο, σε μονÜδα μÜχης της πρþτης γραμμÞς. Διακρßθηκε στη μÜχη του ποταμοý ΒαλÝρικ και πÞρε εýφημο μνεßα για το θÜρρος και την ετοιμüτητÜ του. Τον Ιοýλιο του 1841, στη κωμüπολη Πιατιγκüρσκ üπου εßχε πÜει για θεραπεßα, βρÞκε κι αυτüς το θÜνατο σε μονομαχßα, στη κωμüπολη Πιατιγκüρσκ, σε ηλικßα 27 ετþν, αφÞνοντας δυσαναπλÞρωτο κενü στη ρωσικÞ λογοτεχνßα.

     Η ποßηση του ΛÝρμοντοφ θεωρÞθηκε απü τους σýγχρονους ως νÝος κρßκος στην ιστορικÞ εξÝλιξη της ρωσικÞς κοινωνßας. Ο συγγραφÝας διαμαρτυρÞθηκε για τη καταπßεση των απλþν ανθρþπων και τη καταπßεση των σκεπτüμενων ανθρþπων στο φεουδαρχικü-αυτοκρατικü κρÜτος. Η ιδιαιτερüτητα του Ýργου του, βρßσκεται στη συγχþνευση κοινωνικοπολιτικþν και προσωπικþν κινÞτρων. Ο ποιητÞς επηρÝασε το Ýργο πολλþν Üλλων ποιητþν και συγγραφÝων. ΜερικÜ απ' τα Ýργα του εßναι ΜασκαρÜντ, Μποροντßνο, Μτσßρο, ΣÜσκα, ΒαλÝρικ. Κορυφαßο Ýργο του εßναι το ¸νας ¹ρωας Του Καιροý Μας, που Üσκησε μεγÜλη επßδραση στη πορεßα της ρωσικÞς πεζογραφßας.



     Ο ΜιχαÞλ Γιοýριεβιτς Λερμüντοφ γεννÞθηκε στις 3 Οκτþβρη 1814 στη ΡωσικÞ Αυτοκρατορßα (Μüσχα). Η καταγωγÞ του μελλοντικοý ποιητÞ εßναι εκπληκτικÞ: η οικογÝνειÜ του Ýχει ρßζες στη Σκωτßα, ο θρυλικüς προφÞτης-βÜρδος Thomas Lermont θεωρεßται μεγÜλος πρüγονος. ΠατÝρας ο Γιοýρι ΠÝτροβιτς ΛÝρμοντοφ, συνταξιοýχος λοχαγüς πεζικοý. Θεωροýνταν üμορφος Üντρας, ευγενικüς, αλλÜ ανεýθυνος. Η μητÝρα, Maria Mikhailovna Lermontova (πατρικü Arsenyeva) Þτανε πλοýσια κληρονüμος. Παντρεýτηκε στα 17 της. ΜετÜ τον τοκετü, η υγεßα της επιδεινþθηκε κι ο σýζυγüς της Ýχασε το ενδιαφÝρον του για κεßνη. Η οικογενειακÞ ζωÞ δεν πÞγαινε καλÜ.
     ΜεγÜλωσε με τη γιαγιÜ του Elizaveta Alekseevna Arsenyeva, που εßχε λαμπρü μυαλü, δýναμη θÝλησης κι επιχειρηματικÞ οξυδÝρκεια. Ωστüσο, παρÜ τη σκληρüτητÜ της, δεν ασκοýσε σωματικÞ βßα στους δουλοπÜροικους, παρÜ μüνο για να ξυρßσει τα μαλλιÜ μιας Þ να κüψει τις πλεξοýδες της μιας Üλλης μικρÞς υπηρÝτριας. Ο Μßσα πÝρασε τα παιδικÜ του χρüνια στο κτÞμα της γιαγιÜς του, στο Tarkhany. ¸λαβε τη πρωτοβÜθμια εκπαßδευση στο σπßτι. Η εκπαßδευση που Ýλαβε Þταν εξαιρετικÞ, ενþ απü πολý μικρÞ ηλικßα διÜβαζε ΕυρωπαúκÞ και ΡωσικÞ λογοτεχνßα και μιλοýσε Üπταιστα γαλλικÜ και γερμανικÜ. Τη περßοδο 1828-30 σποýδασε στο οικοτροφεßο του πανεπιστημßου της Μüσχας. Τüτε, ο μελλοντικüς ποιητÞς εισÞλθε στο ΠανεπιστÞμιο της Μüσχας. Πρþτα στην οικονομικÞ και πολιτικÞ σχολÞ και μετÜ στη λογοτεχνßα.
     ΜετÜ την αποφοßτησÞ του, γρÜφεται στη σχολÞ σημαιοφüρων φρουρþν στην Αγßα Πετροýπολη. Το 1834 ξεκινÜ την υπηρεσßα στο σýνταγμα των ΟυσσÜρων. Εκεß, ο Μßσα Ýγινε γνωστüς σ' Ýναν ευρýτερο κýκλο κοινοý μετÜ τη κυκλοφορßα ενüς ποιÞματος αφιερωμÝνου στο θÜνατο του Ποýσκιν. Σ' αυτü, επÝπληξε τις αρχÝς για τον πρüωρο θÜνατο μιας ιδιοφυÀας. Γι' αυτü το τολμηρü Ýργο, στÜλθηκε στην εξορßα και μüνο χÜρη στο αßτημα της γιαγιÜς, η τιμωρßα του μετριÜστηκε. Στο δρüμο για τον Καýκασο, επισκÝφτηκε τη Μüσχα, üπου Ýγραψε το Μποροντßνο (1837). 


                                     Οι γονεßς του Γιοýρι & Μαρßα

     Τη νýχτα της 2ας προς 3η Οκτþβρη 1814, στη Μüσχα, στην οικογÝνεια του λοχαγοý του στρατοý, Γιοýρι ΠÝτροβιτς ΛÝρμοντοφ και της 19χρονης Μαρßας ΜιχαÞλοβνα (πατρικü: Αρσενßεβα), γεννÞθηκε Ýν αγüρι ονüματι ΜιχαÞλ, που η μοßρα του ετοßμασε μεγÜλο αλλÜ δραματικü μÝλλον. Εßναι ΣκωτσÝζος απü τη πλευρÜ του πατÝρα και Ρþσος απü τη πλευρÜ της μητÝρας. Ο γÜμος των γονÝων του μελλοντικοý ποιητÞ, που συνÞφθη ενÜντια στη θÝληση της μητÝρας της νýφης, της γαιοκτÞμονος της Penza, Elizaveta Alekseevna Arsenyeva, Þτανε δýσκολο να χαρακτηριστεß ευτυχισμÝνος.
     Το 1817, η μητÝρα του πÝθανε. Ο πατÝρας δεν επιτρεπüταν να δει το αγüρι κι ο Μßσα πÝρασε üλη τη παιδικÞ του ηλικßα στη φροντßδα της γιαγιÜς, που τον αγαποýσε τρελÜ και δεν φεßσθηκε χρÞματα για την ανατροφÞ του. Ο Μßσα αγαποýσε τη γιαγιÜ του, αλλÜ ποτÝ δεν Ýγινε στενÞ σχÝση στον εγγονü της. Το πþς εßναι να ζεις χωρßς γονεßς δεν αξßζει να μιλÞσουμε λεπτομερþς. Αυτü το γεγονüς κι η αμοιβαßα Ýχθρα μεταξý της γιαγιÜς και του πατÝρα του, προκαλÝσανε πολλÜ δεινÜ στο παιδß και τελικÜ üλ' αυτÜ επηρεÜσανε το χαρακτÞρα του, τη ψυχικÞ του κατÜσταση. Ο Misha Þτανε πολý Üρρωστος και βßωσε πολλÜ ψυχοσωματικÜ βασανιστÞρια. ΣυχνÜ βυθιζüταν σ' Ýναν εξωπραγματικü κüσμο ονεßρων κι εφιαλτþν, ανησυχιþν και θλßψης.
     Για να βελτιþσει την υγεßα του, το 1825, η γιαγιÜ πÞρε τον εγγονü της στο Βüρειο Καýκασο για θεραπεßα εκεß, στα ιαματικÜ λουτρÜ. ΥπÝροχες εικüνες φανÞκανε στον μικρü στον Καýκασο. Αγαποýσε αυτÞ την υπÝροχη γη μ' üλη του τη καρδιÜ. Το 1827, ο Μßσα κι η γιαγιÜ του, πÞγανε στη Μüσχα για τις σπουδÝς του. Το 1828, μπÞκε στο οικοτροφεßο του Noble University. Οι δÜσκαλοι (κυρßως καθηγητÝς του Πανεπιστημßου Μüσχας) Þτανε πÝρ' απü εξαιρετικοß κι εßχαν επßσης μüνον επαßνους γι' αυτüν. Το 1829 τελεßωσε Ýξοχα τη μαθητεßα του στο Noble.
     Η γιαγιÜ εßχε κερδßσει το Μßσα απü τον πατÝρα μÝχρι τα 16 του. Ο πατÝρας Üντεξε υπομονετικÜ αυτÞ τη περßοδο. ΠροηγουμÝνως, σπÜνια Ýβλεπε το γιο του. ΑλλÜ στη Μüσχα, ενþ σποýδαζε, ο Γιοýρι τονε συναντοýσε συχνÜ και συχνÜ συμμετεßχε στις σπουδÝς του, Þρθανε πολý κοντÜ πλÝον κι αποφÜσισε να μη τονε παραδþσει ξανÜ στη γιαγιÜ. Ο αγþνας Üρχισε. Η γιαγιÜ δεν Þθελε ν' αποχωριστεß τον αγαπημÝνο της, του θýμισε τη μοναξιÜ, üτι δεν θα επιζοýσε απü το χωρισμü, üτι η ζωÞ της θα 'ταν Üσκοπη αν την Üφηνε και πÞγαινε στον πατÝρα του. Ο Μßσα λυπÞθηκε και τη γιαγιÜ και τον πατÝρα. Ανησυχοýσε τρομερÜ, ενþ Þταν εξαιρετικÜ οξýθυμος, μα το συναßσθημα της συμπüνιας για τη γριÜ κυριÜρχησε κι Ýμεινε μαζß της. Ο πατÝρας, ταραγμÝνος, συγκλονισμÝνος απ' αυτü, Ýφυγε απü τη Μüσχα για το χωριü του και σýντομα πÝθανε εκεß. Στη συνÝχεια, απü τη πÝννα του Μßσα ξεχýθηκε Ýνας πικρüς επιτÜφιος.


                            Η... περιβüητη γιαγιÜ του, ΕλιζαμπÝτα

     Το 16χρονο αγüρι απογοητεýτηκε απü τους ανθρþπους -κι αυτü βγαßνει σε μια σειρÜ απü ζοφερÜ ποιÞματα. Εßναι πεπεισμÝνος üτι ο κüσμος γýρω του δεν ανταποκρßνεται στις αγαπημÝνες του σκÝψεις και κοιτþντας στο σýντομο παρελθüν και βλÝποντας καθαρÜ το παρüν, λÝει: "ΑισθÜνομαι μοναξιÜ ανÜμεσα στους ανθρþπους. Στο μυαλü μου δημιοýργησα Ýνα διαφορετικü κüσμο κι Üλλες εικüνες ýπαρξης". Εκεßνη τη στιγμÞ, κοιτþντας Ýντονα μÝσα του, διαπιστþνει üτι τονε σημαδεýει η μοßρα, πως ο γÞινος κüσμος εßναι μικρüς γι' αυτüν κι αρχßζει να ζει αποκλειστικÜ με τον εσωτερικü του κüσμο, την Ýμπνευση και την αγÜπη του για τη φýση, την οποßα ζει για λßγα χρüνια. Ακüμα τüτε φαινüτανε στο νεαρü πως üλα τον απατοýσαν, μüνο οι Þχοι της λýρας δεν αλλÜζουν, η Ýμπνευση σþζει απü μικροανησυχßες. ΒαθιÜ μÝσα, πιστεýει üτι το μυαλü του δεν αναζητÜ κÜτι μυστικü για το τßποτα.
     Την Üνοιξη του 1830 ο Mßσα μπÞκε στο ΠανεπιστÞμιο Μüσχας, αλλÜ δεν Ýμεινε εκεß για πολý. Το 1832, ο μελλοντικüς ποιητÞς, παρÜ τις επιθυμßες του, παρασýρθηκε σε μια ιστορßα μ' Ýναν απü τους καθηγητÝς κι ως εκ τοýτου Üφησε το πανεπιστÞμιο και τη Μüσχα και μετακüμισε με τη γιαγιÜ του στην Αγßα Πετροýπολη. Στο ΠανεπιστÞμιο Αγßας Πετροýπολης του ζÞτησαν να ξαναρχßσει τα μαθÞματα απü το πρþτο Ýτος. Αυτü φÜνηκε στον νεαρü κουραστικü και βαρετü και μπÞκε στη σχολÞ των μαθητþν της φρουρÜς των ΟυσσÜρων. Η αυστηρÞ πειθαρχßα κι Ýνα συγκεκριμÝνο κενü ζωÞς τον ανησυχοýσαν. Η στρατιωτικÞ ικανüτητα δεν κατÝλαβε τον ΜιχαÞλ -στην ψυχÞ του Þταν εντελþς διαφορετικüς. Ο νεαρüς εßχε πολλοýς εχθροýς, καθþς συχνÜ τον εκνεýριζε η καυστικÞ του γελοιοποßηση, η οξýτητα, αιχμηρÞ σα ξυρÜφι. Η Ýμπνευση και τα ποιητικÜ üνειρα τον Ýσωσαν κι εδþ και μπÞκε στην υπηρεσßα Ýτσι απλÜ. Η ζωÞ κυλοýσε μονüτονα, αλλÜ ο χρüνος πÝρασε γρÞγορα.



     Τον ΝοÝμβρη του 1834, αποφοßτησε απü τη σχολÞ κι εστÜλη σαν υπολοχαγüς στο σýνταγμα των ΟυσσÜρων που στÜθμευε στο Tsarskoe Selo. Κεßνη την εποχÞ, χωρßς τη θÝλησÞ του, το ποßημÜ του Haji Abrek εμφανßστηκε στις σελßδες του περιοδικοý Library for Reading. Στον στρατιωτικü κýκλο, Þταν Þδη γνωστüς ποιητÞς, αλλÜ η γενικÞ φÞμη του Þρθε το ΓενÜρη του 1837. ¹ταν μια δýσκολη στιγμÞ, Þταν εξαιρετικÜ ανÞσυχος üταν του Ýφτασαν τα θλιβερÜ νÝα πως ο ποιητÞς Ποýσκιν, τραυματισμÝνος σε μονομαχßα σκοτþθηκε. Το περιστατικü τονε συγκλüνισε βαθιÜ. Ο επßδοξος ποιητÞς τον αγαποýσε πολý, απü την παιδικÞ του ηλικßα κι η πικρÞ εßδηση αναστÜτωσε τη ψυχÞ του και πÝταξε τον σιδερÝνιο στßχο του, βουτηγμÝνο στη χολÞ, στη κοσμικÞ κοινωνßα, που αργüτερα Ýγινε γνωστüς σ' üλους: Ο ΘÜνατος Του ΠοιητÞ...
     Το ποßημα Ýφτασε στον ΤσÜρο Νικüλαο Ι και στον ΜÝγα Δοýκα ΜιχαÞλ Παβλüβιτς. Αυτüς χαμογελþντας εßπε "Ω, πþς διαλýθηκε... (ο ΛÝρμοντοφ)". ¹ρθε η δüξα, αλλÜ ο ποιητÞς εξορßστηκε σαν αξιωματικüς αποστολþν στο Σýνταγμα ΟυσσÜρων Νßζνι Νüβγκοροντ, που βρισκüτανε στο Καýκασο κι Ýπρεπε να πÜει αμÝσως. ΠÜλι ο αγαπημÝνος Καýκασος ορθþνεται μπρος στη ψυχÞ του, ξαναλÜμπει με τα αιþνια χιüνια μπρος στα μÜτια του. ΥπÝροχες εικüνες, υπÝροχα ποιητικÜ üνειρα αιχμαλωτßζουνε τη ψυχÞ του και γρÜφει πολλÜ, γρÞγορα και μ' Ýμπνευση. Εκεß γρÜφτηκε και το υπÝροχο Ýπος του Τραγοýδι για τον ΤσÜρο ΙβÜν Βασßλιεβιτς, τον νεαρü διÜδοχο και το Τολμηρüς Ýμπορος ΚαλÜσνικοφ.
     Η φÞμη του ποιητÞ μεγαλþνει. αλλÜ üλο και πιüτερο νιþθει τη μοναξιÜ κι απομακρýνεται απü τους ανθρþπους. Η γιαγιÜ ζητÜ τον αγαπημÝνο της, επιστρÝφει ξανÜ στη Πετροýπολη, διορßζεται στο σýνταγμα των ουσσÜρων του Γκρüντνο και στη συνÝχεια μεταφÝρεται στο ßδιο στο οποßο υπηρετοýσε πριν απü την εξορßα. Πηγαßνει εκεß το 1839 κι αρχÝς του 1840. ΠολλÜ απ' τα σημαντικüτερα Ýργα του σε ποßηση και πεζÜ δημοσιεýονται και γßνονται δεκτÜ με χαρÜ. ΞαφνικÜ, στις αρχÝς του 1840, μια νÝα δυσÜρεστη ιστορßα για τον Mßσα: μια ασÞμαντη συνομιλßα, που Ýγινε στο χορü της κüμισσας του Laval με τον Barant, γιο ενüς ΓÜλλου απεσταλμÝνου στη ρωσικÞ αυλÞ, οδÞγησε να τον καλÝσει ο ΒαρÜντ σε μονομαχßα. ΑυτÞ τελεßωσε χωρßς ρßσκο -ο Μßσα πυροβüλησε στον αÝρα κι οι αντßπαλοι παρÝμειναν σþοι κι αβλαβεßς.



     ¸πειτα πÜλι ο ποιητÞς στÜλθηκε στο Καýκασο, üπου μεταφÝρθηκε στο σýνταγμα πεζικοý Tenginsky. Τον Απρßλη Üφησε τη πρωτεýουσα και πÞγε στα αγαπημÝνα του βουνÜ, αυτÞ τη φορÜ αποχωρßζοντας με λýπη την Αγßα Πετροýπολη. ΛαχτÜρα και βαριÜ προαισθÞματα πßεζανε τη καρδιÜ του. Το 1840, συμμετεßχε σε μια στρατιωτικÞ αποστολÞ üπου διακρßθηκε για το θÜρρος του στον ποταμü Βαλερßκ κι Ýγραψε Ýνα ποßημα μ' αυτü τον τßτλο στο ßδιο μÝρος. Εκεßνη τη χρονιÜ, πολλÜ ποιÞματα και 2 νÝες ιστορßες βγÞκαν απü την πÝννα του: Maxim Maksimovich και Princess Mary. ΤÝλη του 1840, μετÜ απü αßτημα της γιαγιÜς, του επÝτρεψαν να κÜνει διακοπÝς στη Πετροýπολη, üπου πÝρασε κÜμποσο χρüνο και στη συνÝχεια επÝστρεψε στο σýνταγμÜ του, στο Καýκασο, Ýχοντας περÜσει αρκετÝς εβδομÜδες στη Μüσχα. Αυτü Þταν το τελευταßο του ταξßδι στα βουνÜ, üπου λßγους μÞνες αργüτερα, στους πρüποδες του Mashuka, -Ýνα ολüδασο βουνü σα περσικü καπÝλλο-, κοντÜ στο Πιατιγκüρσκ, στις 27 Ιοýλη 1841, το βρÜδυ με μια τρομερÞ καταιγßδα, σκοτþθηκε σε μονομαχßα απü το λοχαγü Μαρτßνοφ.
     ¸τσι, Ýνας Üλλος Þλιος της ρωσικÞς ποßησης Ýπεσε -üπως ακριβþς σκοτþθηκε ο ιδιοφυÞς Ποýσκιν, την ßδια μοßρα εßχε κι ο ΜιχαÞλ ΛÝρμοντοφ-. σπουδαßος Üνθρωπος της εποχÞς του που, παρÜ τη σýντομη ζωÞ του, κατÜφερε ν' αφÞσει σημÜδι στην ιστορßα της Ρωσßας ως Ýνας απü τους μεγαλýτερους ποιητÝς του 19ου αι. Μια σýντομη βιογραφßα του θα παρουσιαστεß σε Üρθρο που θα λÝει: Η ζωÞ του ποιητÞ Þτανε γεμÜτη απü θανατηφüρα ατυχÞματα κι αναπüφευκτες συμπτþσεις, που τον οδηγÞσανε σε τÝτοιο τÝλος. Στα γενÝθλιÜ του μÝχρι σÞμερα, πολλοß θαυμαστÝς του Ýργου του γιορτÜζουνε τοποθετþντας Üνθη σε μνημεßα Þ διευθýνοντας ποιητικÝς βραδιÝς.



     Στις 15 Οκτþβρη 1814, Ýνας κληρονüμος γεννÞθηκε στην οικογÝνεια Arsenyev-Lermontov στη Μüσχα. Το αγüρι ονομÜστηκε ΜιχαÞλ προς τιμÞ του παπποý του. Οι γονεßς του μελλοντικοý ποιητÞ, Γιοýρι και Mαρßα, δε ζÞσανε πολý σε γÜμο. Ο πατÝρας του Μßσα εßχε βßαιη, ανισüρροπη διÜθεση, επιπλÝον, Þταν αχüρταγοςς για τις γυναßκες. Η σýζυγος Ýπιασε τη σχÝση του με τη νταντÜ του γιου της, ενþ υπÞρχαν και φÞμες για το πολυÜριθμο ξεφÜντωμα του ιδιοκτÞτη με τις υπηρÝτριες. Μüλις üλες οι ατασθαλßες του καταλÞξανε σε μια μεγÜλη μομφÞ της, δεν μπüρεσε να κρατηθεß και να μη χτυπÞσει τη γυναßκα του. ¼ντας μια εντυπωσιακÞ κι εýθραυστη φýση, η Μαρßα αμÝσως αρρþστησε, στη συνÝχεια συνδÝθηκε με μια σοβαρÞ ψυχικÞ ασθÝνεια κι η μητÝρα του ποιητÞ πÝθανε üταν ο Mßσα Þτανε 4 ετþν. Ο Γιοýρι Üφησε τον γιο του στη φροντßδα της γιαγιÜς ΕλισαβÝτας ΑλεξÝεβνα απü την οικογÝνεια Στολßπιν. ¹ταν αυστηρÞ γυναßκα, μερικÝς φορÝς σκληρÞ. ¼ταν ο Γιοýρι πÝθανε, δεν παρευρÝθηκε στη κηδεßα του και μετÜ συνüψισε λÝγοντας: "Σκυλßσιος θÜνατος ενüς σκýλου".
     Τα γενÝθλια του Μßσα γßναν απü τα πιο ευτυχισμÝνα στη ζωÞ της, -η γιαγιÜ ειδωλοποßησε τον εγγονü. Για τη θεραπεßα και τη μüρφωσÞ του προσκλÞθηκαν οι καλλßτεροι Ευρωπαßοι γιατροß και δÜσκαλοι και παρüλα αυτÜ, ο ßδιος ο ποιητÞς Ýχει επανειλημμÝνα παραδεχτεß üτι η παιδικÞ ηλικßα, üπως εßπε, πÝρασε απü δßπλα του. Το αγüρι δεν γνþριζε τη διασκÝδαση και τον ενθουσιασμü των παιδιþν. ¼λ' αυτÜ τα συναισθÞματα αποτυπωθÞκανε στους πρþτους κιüλας στßχους του νεαροý ταλÝντου. ΕπιπλÝον, η κατÜσταση επιδεινþθηκε απü τη συνεχÞ Ýχθρα μεταξý του πατÝρα και της γιαγιÜς του παιδιοý.
     ¼πως αποδεικνýεται, η ζωÞ του ποιητÞ Þτανε διαποτισμÝνη απü νεανικÝς αναμνÞσεις. Η μοναξιÜ, η αναζÞτηση ενüς συγγενικοý πνεýματος, ο κüσμος των ονεßρων -αυτÝς οι ιστορßες βρßσκονται σχεδüν σε κÜθε Ýργο του. Στα 10 του Þδη, συνειδητοποßησε πως Þταν Ýνας Üντρας που παρασυρüταν εýκολα üχι μüνο απ' το αντßθετο φýλο, αλλÜ κι απü κÜθε τι ευχÜριστο σ' αυτüν, εßτε Þτανε φαγητü, μουσικÞ Þ θαυμÜζοντας τις οροσειρÝς στο Καýκασο. Εκεß βßωσε το 1ο του συναßσθημα. Στη συνÝχεια, κÜθε νÝα αγÜπη του, ερχüτανε δυνατüτερη σ' αυτüν και πολý Ýντονα, βßωνε οδυνηρÜ αρνÞσεις και χωρισμοýς με τις κυρßες που του Üρεσαν, Þταν ικανüς για εκδßκηση κι Üκαρδος.


                        Το πατρικü αγρüκτημα, τþρα Μουσεßο

     Μια σýντομη βιογραφßα του αναφÝρει τη λαχτÜρα του για τις επιστÞμες και τις γλþσσες. Ο Μßσα Þτανε πολý μορφωμÝνος, Ýλκεται προς τις νÝες επιστÞμες, αλλÜ και γρÞγορα ξεφοýσκωνε η επιθυμßα του προς αυτÝς. ¹ταν μαθητÞς ενüς οικοτροφεßου ευγενþν πανεπιστημßου και στη συνÝχεια, λßγα χρüνια αργüτερα, καταχωρÞθηκε σα φοιτητÞς στο ΠανεπιστÞμιο Μüσχας. Πολλοß σýγχρονοι, φßλοι κι απλÜ üσοι διασταυρþθηκαν μαζß του σημεßωσαν τη προσποιητÞ αριστοκρατßα, την εγκρÜτεια και τη ψυχραιμßα του. Και παρ' üλ' αυτÜ, οι στενüτεροι φßλοι εßπαν üτι ο Μßσα εßχε παρÜλογο χαρακτÞρα -συχνÜ η βßαιη διασκÝδαση αντικαταστÜθηκε απü κατÜθλιψη, λογοπαßγνια, ακüμη και ακατÜλληλες γελοιüτητες. Ακüμη και μια σýντομη βιογραφßα του εßναι γεμÜτη ενδιαφÝροντα αντιφατικÜ γεγονüτα. ΠαρÜ τη καλÞ του ανατροφÞ και τις ευγενεßς ρßζες, ο νεαρüς δανδÞς εßχε τη πολυτÝλεια να τρþει με τα χÝρια, üρμþντας στο αγαπημÝνο του πιÜτο, παρÜ το αξιοπρεπÝς κοινü.
     ¸νας ιδιαßτερα δýσκολος, αποτραβηγμÝνος, μοναχικüς νεαρüς περνοýσε ερωτικÜ προβλÞματα. Στη διÜρκεια της πολý σýντομης ζωÞς του, ο ποιητÞς Ýμαθε σε αρκετÝς βαθιÝς στοργÝς. ΚÜθε κυρßα γινüταν η μοýσα του. Η 1η αγαπημÝνη του Þταν η Ekaterina Sushkova. Η κοσμικÞ κοκÝττα δεν εκτßμησε τη νεαρÞ ιδιοφυÀα, Ýκανε πλÜκα με τα συναισθÞματÜ του. Ο Μßσα ανησυχοýσε για αρκετÜ χρüνια. Και τüτε, üταν ξεφοýσκωσε το πÜθος του για τη νεαρÞ κοπÝλα, φοýντωσε κεßνη απü πÜθος γι' αυτüν, αλλÜ ο εκδικητικüς Üντρας μüνο γÝλασε μαζß της. Η Natalya Fedorovna Ivanova Ýγινε μια Üλλη θλιβερÞ αγÜπη του. ΑυτÞ, üπως κι η πριν, προτßμησε Üλλον. Το πιο φωτεινü συναßσθημα Þταν η αγÜπη για τη Vera Lopukhina. ΠαρÝμεινε η μοýσα του μÝχρι το τÝλος των ημερþν του, παρÜ το γεγονüς üτι Þτανε σýζυγος Üλλου Üντρα.


                                   Ο Μßσα κι η... Μοýσα του

     Μια Üλλη σýντομη βιογραφßα του χωρßζει το Ýργο του σε 2 περιüδους: νεανικü, μÝχρι το 1834, κι þριμο, απü το 1835 ως το τÝλος του. ¼λα τα λογοτεχνικÜ αριστουργÞματÜ του εßναι διαποτισμÝνα απü προσωπικÝς εμπειρßες. Ο ποιητÞς αντανακλοýσε τα συναισθÞματα και τις σκÝψεις του σε ποιÞματα -τη μοναξιÜ των παιδικþν ημερþν, τις εμπειρßες μετÜ την αναχþρηση του πατÝρα του, τις ερωτικÝς θλßψεις. ¸γραψε ποßηση, πεζÜ και ζωγρÜφιζε καλÜ. ¹ταν μοιρολÜτρης, πολλÜ απ' τα Ýργα του εßναι διαποτισμÝνα με προαισθÞματα ατυχßας κι απελπισßας. ¼ντας Üμεσο και σκληρü Üτομο, Þταν Üπληστος μονομαχητÞς. ΑρκετÝς φορÝς τον Ýδιωξαν απü τη πρωτεýουσα επειδÞ συμμετεßχε σε τÝτοιες διαμÜχες. Τραυματßστηκε πολλÝς φορÝς. ¼μως η τελευταßα αναμÝτρηση με τον πρþην συμμαθητÞ N. Martynov στοßχισε τη ρομαντικÞ φωνÞ του 19ου αι. 15 Ιουλßου 1841, ημερομηνßα του θανÜτου του μεγÜλου Ρþσου ποιητÞ και θεατρικοý συγγραφÝα.
     Συγκρßνοντας τις δημιουργικÝς αποσκευÝς του με τα Ýτη που 'ζησε, γßνεται σαφÝς üτι Ýχουμε να κÜνουμε με ιδιοφυÀα. Στα 10 συνÝθεσε Ýργα για το home theater, διÜβαζε γαλλικÜ, γερμανικÜ κι αγγλικÜ κλασσικÜ στο πρωτüτυπο, ζωγρÜφιζε üμορφα, στα 15 Ýγραψε τη 1η Ýκδοση του ποιÞματος The Demon, στα 20 -το δρÜμα σε στßχο Masquerade, στα 24, το μυθιστüρημα ¸νας Þρωας του καιροý μας και στα 27 του πÝθανε.
     Η γιαγιÜ του ποιητÞ Elizaveta Alekseevna Arsenyeva Þταν αρχüντισσα απü την ευγενÞ οικογÝνεια των Stolypin. Ο υπουργüς Þτανε 2ος ξÜδερφος του ποιητÞ. Η ισχυρÞ και πλοýσια Elizaveta δεν Þθελε η μοναχοκüρη της να παντρευτεß το Γιοýρι, Ýναν üμορφο στρατιωτικü απü φτωχÞ οικογÝνεια. Η αμφßβολη καταγωγÞ του απ' τον Σκþτο Georg Lermont δεν της ενÝπνεε εμπιστοσýνη. Αργüτερα, η βρεττανικÞ εταιρεßα Oxford Ancestors αρνÞθηκε τη σχÝση του με τους Lermonts χρησιμοποιþντας ανÜλυση DNA, επιβεβαιþνοντας Ýτσι τις αμφιβολßες της. ¼πως προÝβλεψε, η προσωπικÞ ζωÞ της κüρης της, που υπερκÝρασε τη γαφειοκρατßα για να παντρευτεß το Γιοýρι στα 16 της, αποδεßχθηκε δυστυχισμÝνη. Ο σýζυγος Üρχισε ν' απατÜ τη νεαρÞ σýζυγü του σχεδüν αμÝσως μετÜ το γÜμο. Ξεκßνησε σχÝση με τη ΓερμανÞ νταντÜ του γιου του, παρασýρθηκε μετÜ απü τα κορßτσια της αυλÞς του κι üταν η σýζυγος τον επÝπληξε για την απιστßα, τη γρονθοκüπησε στο πρüσωπο. Η 21χρονη Maria Arsenyeva Lermontova πÝθανε αργüτερα. απü ισχυρÞ εξÜντληση, αφÞνοντας τον 2χρονο Mßσα κατÜ το Þμισυ ορφανü.



     Η Elizaveta, τη στιγμÞ του θανÜτου της κüρης της Þτανε 44 ετþν, πÞρε τον εγγονü της μακριÜ απü το γαμπρü της, ÝχοντÜς του γρÜψει γραμμÜτιο για 25.000 ροýβλια. Ο Γιοýρι Ýφυγε απ' το κτÞμα της οικογÝνειας Stolypin κι η γιαγιÜ ανÝλαβε την ανατροφÞ του Misha. Η γυναßκα λÜτρευε τον εγγονü της και δεν φεßσθηκε χρημÜτων για τη μüρφωση και την υγεßα του. Ο Μßσα μεγÜλωνε σαν Üρρωστο, üμορφο αγüρι κι η γιαγιÜ του προσÝλαβε τον εγγονü του ΓÜλλου γιατροý Anselm Levy. Η δεσποτικÞ πεθερÜ επÝτρεπε περιστασιακÜ στον πατÝρα να συναντηθεß με το γιο του κι οι δυο υποφÝροντÜς τη σκληρüτητÜ της. "¸γινα Ýνα θÞραμα που διαλýθηκε", παραπονÝθηκε αργüτερα ο ßδιος.
     Η παιδικÞ ηλικßα κι η εφηβεßα του μελλοντικοý κλασσικοý κýλησαν στο κτÞμα Tarkhany της γιαγιÜς, στην επαρχßα Penza. Η Elizaveta προσÝλαβε δασκÜλους για την εκπαßδευσÞ του. Πρþην αξιωματικüς του ναπολεüντειου στρατοý, ο ΓÜλλος Capet δßδαξε στο αγüρι γαλλικÜ. ΜετÜ τον θÜνατο του δασκÜλου, τη θÝση του πÞρε ο μετανÜστης ΣÜντρο, που τον περιÝγραψε αργüτερα στο ποßημα ΣÜσκα, αποκαλþντας τον ΜαρκÞσιο ντε Τες και Παρισινü ¢δωνι. Ο Shandro αντικαταστÜθηκε απü τον ¢γγλο Windson, που μýησε τον νεαρü στην αγγλικÞ λογοτεχνßα. Η αγÜπη του Μßσα για τη δημιουργικüτητα, Þταν απü Ýνα Βρεττανü δÜσκαλο. ΜεγÜλωνε παρακολουθþντας τη ζωÞ του χωριοý στο οικογενειακü κτÞμα, ακοýγοντας δημοτικÜ τραγοýδια και θρýλους απü τους χωρικοýς. ¸να ταξßδι στο Καýκασο με τη γιαγιÜ του, Üφησε βαθý σημÜδι στη ζωÞ και τη δημιουργικÞ βιογραφßα του. Στο Goryachevodsk, Ýνα 10χρονο αγüρι ερωτεýτηκε για 1η φορÜ και μετÜ απü 2 χρüνια αφιÝρωσε το ποßημα To a Genius στη 1η του μοýσα.
     Τον ΣεπτÝμβρη του 1828, γρÜφτηκε στη 4η τÜξη του πανεπιστημιακοý οικοτροφεßου της πρωτεýουσας. Το ΔεκÝμβρη, μεταφÝρθηκε στη 5η τÜξη, Ýχοντας παρουσιÜσει Ýνα πßνακα κι Ýνα βιβλßο για επιμÝλεια. Αυτü το Ýτος εßναι σημαντικü, γιατß μÝτρησε την αρχÞ της δημιουργικüτητÜς του. Στη πανσιüν, Üρχισε να γρÜφει χειρüγραφα ημερολüγια. Σ' Ýν' απ' αυτÜ, με τßτλο ΠρωινÞ αυγÞ, ο Ýφηβος ποιητÞς Ýγινε βασικüς συνεργÜτης κι Ýγραψε το 1ο ποßημÜ του ΙνδιÜνος, που δημοσιεýτηκε αμÝσως. ΑλλÜ 2 χρüνια μετÜ τη μετατροπÞ του οικοτροφεßου σε γυμναστÞριο, Üφησε τις εκεß σπουδÝς. Το καλοκαßρι ο 16χρονος Mßσα το πÝρασε στα προÜστια, στο κτÞμα του Stolypin Serednikovo. Οι συγγενεßς του, Vereshchagin ζοýσαν εκεß κοντÜ. Ο Μßσα Þτανε φßλος με την Alexandra Vereshchagina. Το κορßτσι τονε σýστησε στη φßλη της, τη "μαυρομÜτικη καλλονÞ" Ekaterina Sushkova, που ο νεαρüς ερωτεýτηκε αμÝσως. Τα συναισθÞματÜ του Ýμειναν αναπÜντητα κι υπÝφερε αφüρητα. Η ΚÜτια γÝλασε με το στοργικü, αδÝξιο κι απερßγραπτο αγüρι. Αργüτερα, θα καταλÜβει πως εßχε κÜνει μοιραßο λÜθος, κοροúδεýοντας τον Üτυχο νεαρü.

                                       Μßσα, διÜ χειρüς ΠÜστερνακ

     Το φθινüπωρο του 1830, εισÞλθε στο ΠανεπιστÞμιο Μüσχας, επιλÝγοντας το οικονομικü και πολιτικü τμÞμα. Για 2 Ýτη σποýδασε με τους Vissarion Belinsky, Alexander Herzen και Nikolai Ogarev. Σαν φοιτητÞς, Ýγραψε το δρÜμα Ο ΠαρÜξενος ¢νθρωπος, που καταδßκαζε τη δουλοπαροικßα. ¸δειξε μιαν αυθÜδη διÜθεση κι αγÝνεια, για την οποßα οι δÜσκαλοι παßζοντÜς τον, του 'πανε πως απÝτυχε στις εξετÜσεις. Ο Μßσα αρνÞθηκε να μεßνει για 2ο Ýτος κι εγκατÝλειψε το πανεπιστÞμιο μετακομßζοντας με τη γιαγιÜ του στην Αγßα Πετροýπολη. Μια προσπÜθεια εισüδου στο 2ο Ýτος δεν στÝφθηκε με επιτυχßα: αντ' αυτοý του προσφÝρθηκε να ξεκινÞσει απü το 1ο. ΜετÜ απü συμβουλÞ φßλων και γιαγιÜς, ο νεαρüς μπÞκε στη σχολÞ αξιωματικþν αποστολþν και δüκιμων ιππικοý, üπου σποýδασε 2 χρüνια, αποκαλþντας τους τρομεροýς λüγω της στρατιωτικÞς Üσκησης. Στη Αγßα Πετροýπολη, ο μÝχρι πρüτινος δýστροπος και σκυθρωπüς Mßσα μεταμορφþθηκε: Ýγινε η ψυχÞ της παρÝας, Þπιε και τρÝλλανε τις καλλονÝς. ¸χοντας Ýνα πολý δυνατü μυαλü, πολυμÜθεια και σαρκασμü, ο νεαρüς δεν πÝρασε απαρατÞρητος απü φßλους και κυρßες της υψηλÞς κοινωνßας.
     Το 1835, τα Ýργα του ποιητÞ εμφανßστηκαν 1η φορÜ σ' Ýντυπη μορφÞ. Ο Μßσα, εν αγνοßα του, Ýστειλε την ιστορßα ΧÜτζι-¢μπρεκ στον Τýπο. Απü το 2ο μισü της 10ετßας του '30, τα ποιÞματÜ του δημοσιεýονται με ανυπομονησßα απü το κοινü. Κριτικοß και κοινü δÝχτηκαν θερμÜ το ποßημα Τραγοýδι του ΤσÜρου ΙβÜν Βασßλιεβιτς. Στα ποιÞματα Dagger (Ο σιδερÝνιος φßλος μου), Poet και Duma διακÞρυττε τα ιδανικÜ της αστικÞς ποßησης. Το λαúκü θÝμα, ο ρωσικüς χαρακτÞρας σκιαγραφοýνται στα ποιÞματα Borodino και Motherland. Ζωντανü παρÜδειγμα ρομαντισμοý εßναι το ποßημα Πανß, που πρωτοδημοσιεýτηκε στις Σημειþσεις της Πατρßδος, στους στßχους του γßνονται σαφεßς οι συναισθηματικÝς παρορμÞσεις του 18χρονου ποιητÞ. Στη διÜρκεια της ζωÞς του στην Αγßα Πετροýπολη, παρατηρεß τα Ýθιμα της αριστοκρατßας -αυτÝς οι παρατηρÞσεις αποτελοýν τη βÜση του δρÜματος ΜασκαρÜδα, που ο ποιητÞς ξανÜγραψε πολλÝς φορÝς, αλλÜ ποτÝ δεν πÝρασε το τεßχος της λογοκρισßας.



     Το σημεßο καμπÞς απü το πρþιμο στο þριμο Ýργο του, συνÝβη το 1837, μετÜ τη δημοσßευση μιας οργισμÝνης απÜντησης στο θÜνατο. Το ποßημα ΘÜνατος Του ΠοιητÞ, που καταδικÜζει το δολοφüνο και την αριστοκρατßα του δικαστηρßου, κατονομÜζοντÜς τους σαν Ýνοχους της τραγωδßας, διαβÜστηκε απ' üλη τη Ρωσßα. Οι φßλοι του Ποýσκιν κι οι θαυμαστÝς του ταλÝντου του, υποδÝχτηκαν το ποßημα με θαυμασμü κι οι εχθροß, συμπεριλαμβανομÝνων των κυριþν του κüσμου, που πÞραν το μÝρος του üμορφου Dantes, Þσαν αγανακτισμÝνοι. ¸χοντας μÜθει για την αρνητικÞ αντßδραση του φωτüς, πρüσθεσε λßγο μπαχαρικü. Το 1ο ποßημα τελεßωνε με τον στßχο: "Και στα χεßλη του η σφραγßδα". Η συνÝχεια, "Ýγινε πρüκληση για τους αγÝρωχους απογüνους": στους στßχους Ýβλεπαν μιαν Ýκκληση σ' επανÜσταση.
     ΜετÜ την εμφÜνιση του ποιÞματος ακολοýθησε δßκη και σýλληψη. Ο αυτοκρÜτορας παρακολουθοýσε τη διαδικασßα. Η γιαγιÜ του κι οι φßλοι του Ποýσκιν, μεταξý Üλλων, προσπÜθησαν να μαλακþσουν τη μοßρα του. Ο επαναστÜτης στÜλθηκε εξορßα στον Καýκασο, ως σημαιοφüρος στο σýνταγμα των ΟυσσÜρων. Ο πρþτος σýνδεσμος κρÜτησε Ýξι μÞνες, μα τον Üλλαξε πολý. Η γραφικÞ φýση του ΚαυκÜσου, η ζωÞ των ορεινþν κατοßκων, η τοπικÞ λαογραφßα αντικατοπτρßζονται στα Ýργα της καυκÜσιας περιüδου. ¼μως η νεανικÞ ευθυμßα του Ýσβησε, αντικαταστÜθηκε απü τη μαýρη μελαγχολßα.
     ΜετÜ την επιστροφÞ του στην υψηλÞ κοινωνßα της Αγßας Πετροýπολης, βρßσκεται στο επßκεντρο: Üλλοι τον θαυμÜζουν κι Üλλοι τον μισοýν. Ο Καýκασος ενÝπνευσε τον ποιητÞ να γρÜψει ποιÞματα που συλλÞφθηκαν και ξεκßνησαν στη Μüσχα: Εμφανßστηκαν ο Δαßμονας κι η Μαßρη, που αλληλοσυμπληρþνονται. ΜετÜ την εξορßα, Ýφερε στην Αγßα Πετροýπολη νÝα Ýργα, που δημοσιεýονταν σε κÜθε νÝο τεýχος του περιοδικοý Otechestvennye zapiski. ΜπÞκε στον κýκλο των στενþν φßλων του Ποýσκιν και βρßσκεται στη κορφÞ της δημοτικüτητÜς του. Εßναι ακüμα αλαζονικüς και σαρκαστικüς. ¸νας καβγÜς με τον γιο του ΓÜλλου πρεσβευτÞ ΕρνÝστου ντε ΜπαρÜν το ΦλεβÜρη του 1840 καταλÞγει σε μονομαχßα. Ο Μßσα κι ο Barant συναντÞθηκαν πßσω απü το Black River, üχι μακριÜ απü τον τüπο της μονομαχßας του Ποýσκιν με τον Dantes. Ο ΜπÜραντ αστüχησε κι ο Μßσα πυροβüλησε στα πλÜγια. Οι αρχÝς μÜθανε για τη μονομαχßα, ο ποιητÞς συνελÞφθη και διþχθη σε στρατοδικεßο. Ο ΤσÜρος διÝταξε να εξοριστεß ο μονομαχητÞς στο Καýκασο για 2η φορÜ, αλλÜ τþρα σ' Ýνα σýνταγμα στρατοý που πολεμοýσε στη 1η γραμμÞ. Διακρßθηκε δεßχνοντας θÜρρος μεν, αλλÜ μ' εντολÞ του ΤσÜρου ΝικολÜου Α' δεν Ýλαβε βραβεßο.
     ¸ν απ' τα τελευταßα ποιÞματÜ του, Βγαßνω στο δρüμο μüνος, εμφανßστηκε τÝλη ΜÜη 1841. Οι κριτικοß εßδανε σ' αυτüν το λυρικü αποτÝλεσμα των αναζητÞσεων, στο οποßο στρÜφηκε στο τÝλος του επßγειου ταξιδιοý του. Λßγες εβδομÜδες πριν απü τη δολοφονßα, ο ποιητÞς συνÝθεσε τον στßχο Cliff, που δημοσιεýτηκε 2 χρüνια μετÜ το θÜνατü του. Στην Αγßα Πετροýπολη, μεταξý των ασκÞσεων, Ýγραψε το μυθιστüρημα Βαντßμ, που περιÝγραφε τα γεγονüτα της εξÝγερσης του ΠουγκÜτσεφ.


                             ΠßνακÜς του: ΝταγκεστÜν (Καýκασος)

     ¼μως η αποθÝωση του ρεαλισμοý, εßναι η νουβÝλα, ¸νας Þρωας του καιροý μας, που γρÜφτηκε το 1840, λßγο πριν το θÜνατü του. Η εικüνα του Pechorin παρουσιÜζεται στο αντßθετο υπüβαθρο της ζωÞς της ρωσικÞς κοινωνßας. Η αντßφαση μεταξý του βÜθους της φýσης του Pechorin και της ματαιüτητας των πρÜξεþν του εßναι αυτοβιογραφικÞ. Η καινοτομßα του μυθιστορÞματος: στη λεπτÞ ψυχολογßα κι η αποκÜλυψη της πνευματικÞς ζωÞς των ηρþων, -κÜτι που κανεßς απ' τους Ρþσους συγγραφεßς δεν το 'χε κÜνει ποτÝ πριν.
     Ο Μßσα Ýγραψε: "ΑγÜπησα τρεις φορÝς -τρεις φορÝς απελπισμÝνα". Σýμφωνα με μια σýγχρονÞ του νεαρÞ κυρßα, δεν Þταν üμορφος. Μικρü ανÜστημα, κοντüχοντρος, το βλÝμμα στα μαýρα μÜτια του Þτανε ζοφερü, χαμüγελο αγενÝς, Ýνα νευρικü νιÜτο, σα κακομαθημÝνο, μοχθηρü παιδß. Οι 3 βασικοß ÝρωτÝς του παντρεýτηκαν: η Ekaterina Sushkova, που ερωτεýτηκε στα 16 του, η Natalya Ivanova, που αφιÝρωσε τον Κýκλο Ivanovsky, η Varvara Lopukhina, που την αγÜπησε μÝχρι το τÝλος της ζωÞς του. ΕκδικÞθηκε σκληρÜ τη Σοýσκοβα 5 χρüνια αργüτερα. ¼ταν Ýμαθε üτι το κορßτσι επρüκειτο να παντρευτεß, αναστÜτωσε το γÜμο παßζοντας κι ερωτεýτηκε τη Catherine. Η νýφη, συμβιβασμÝνη στα μÜτια του κüσμου, υπÝφερε για πολý καιρü. Η ιστορßα της τραγικÞς σχÝσης θυμßζει τη γραμμÞ αγÜπης του μυθιστορÞματος ¸νας Þρωας του καιροý μας. Μüλις δε, πÞρε εßδηση του γÜμου της Varenka Lopukhina πüνεσε. ¼ταν δεν τη φþναξε ποτÝ με το επþνυμο του συζýγου της -ΜπαχμÝτεβα-: η αγαπημÝνη του παρÝμεινε η Λοπουχßνα γι 'αυτüν.
     Ο χειμþνας του 1840-41 Þταν ο τελευταßος του. ¹ρθε στην Αγßα Πετροýπολη για διακοπÝς, ονειρευüμενος τη σýνταξη και τη λογοτεχνικÞ δουλειÜ. Η γιαγιÜ, που ονειρευüτανε στρατιωτικÞ καρριÝρα για τον εγγονü της και δεν συμμεριζüταν το πÜθος του για τη λογοτεχνßα, τον απÝτρεψε απü το να υποβÜλει επιστολÞ παραßτησης. ¸τσι ο Μßσα επÝστρεψε στον Καýκασο με βαρειÜ καρδιÜ. Στο Πιατιγκüρσκ, εßχε Ýνα θανÜσιμο καυγÜ με τον ταγματÜρχη ΝικολÜι Μαρτßνοφ, που τον εßχε συναντÞσει στη Μüσχα και μÜλιστα επισκÝφτηκε το σπßτι των γονιþν του. Αργüτερα ο Μαρτßνοφ εßπε üτι στο Πιατιγκüρσκ ο Μßσα δεν Ýχασε ευκαιρßα για να του ανοßξει μια τρýπα. Εßχε τολμηρü χαρακτÞρα και πÞρε μÝρος σε περισσüτερες απü μßα φορÝς, σε μονομαχßα. Η τελευταßα του Þταν αυτÞ: Σε μια κοσμικÞ δεξßωση, αστειεýτηκε πειραχτικÜ γι' αυτüν κι αυτü Ýγινε η αιτßα της. Στις 27 Ιουλßου 1841, στα 27 του, πυροβολÞθηκε. ¼λοι θεωροýσανε τον Μαρτßνοφ Üστοχο πυροβολητÞ, μα Þταν αυτüς που 'στειλε τη θανÜσιμη σφαßρα. Οι αντßπαλοι συμφþνησαν να πυροβολÞσουνε μÝχρι το τÝλος του ενüς. Ο Μßσα πυροβüλησε κι αστüχησε κι ο Μαρτßνοφ Ýριξε στο στÞθος του, τραυματßζοντÜς τον επß τüπου. Μια καταιγßδα καταρρακτþδης εμπüδισε το γιατρü να φτÜσει στο σημεßο Ýγκαιρα κι ο ποιητÞς χαροπÜλευε στο Ýδαφος για πολλÞν þρα.



     Στη κηδεßα του ΛÝρμοντοφ, παρÜ τις προσπÜθειες φßλων, δεν πραγματοποιÞθηκε εκκλησιαστικÞ τελετÞ. Στην Αγßα Πετροýπολη, η εßδηση του θανÜτου του χαιρετßστηκε με τα λüγια: "Εκεß εßναι αγαπητüς". Σýμφωνα με τις αναμνÞσεις του Pavel Vyazemsky, ο ΤσÜρος εßπε: "Ο θÜνατος ενüς σκýλου", αλλÜ μετÜ την επßπληξη της ΜεγÜλης Δοýκισσας βγÞκε στους παρευρισκüμενους και διακÞρυξε üτι "αυτüς που θα μποροýσε να αντικαταστÞσει τον Ποýσκιν για εμÜς σκοτþθηκε". ΘÜφτηκε στις 29 Ιουλßου 1841 στο παλιü νεκροταφεßο του Pyatigorsk. ΑλλÜ μετÜ απü 250 μÝρες, η γιαγιÜ του αγüρασε την Üδεια του ΤσÜρου να μεταφÝρει τη σορü στο ΤαρκÜνι. Τον Απρßλη του 1842, το σþμα θÜφτηκε σε μολýβδινο φÝρετρο στο οικογενειακü παρεκκλÞσι-τÜφο, δßπλα στον παπποý και τη μητÝρα του.

 * Δεν Þταν ιδιüτροπος στο φαγητü κι Ýτρωγε τα πÜντα αδιακρßτως. Μια μÝρα, οι φßλοι αποφÜσισαν να του κÜνουν αστεßο και να βÜλουνε πριονßδι στα ψωμÜκια του. Δεν το πÞρε χαμπÜρι και τα 'φαγε.
 * ¹τανε 2ος ξÜδερφος του Pyotr Arkadievich Stolypin.
 * Το μουσεßο του σπιτιοý του βρßσκεται στη Malaya Molchanka (Μüσχα). Ο ποιητÞς Ýζησε κει απü το 1829 ως το 1832.
 * Το Λογοτεχνικü Μουσεßο Lermontov βρßσκεται στο χωριü Paraboch (Τσετσενßα), που Üνοιξε το 2006.
 * Στη Σκωτßα, τα ερεßπια του κÜστρου Aersildone παραμÝνουν Üθικτα, τþρα φÝρουνε τ' üνομα Lermont Tower. Ο πιο μακρινüς πρüγονος των Lermonts το 1061 Þταν ο στρατηγüς του βασιλιÜ Malcolm και συμμετεßχε στον αγþνα ενÜντια στον Macbeth, που ενÝπνευσε τον μεγÜλο Σαßξπηρ και το δρÜμα εξακολουθεß να θαυμÜζεται και να εκπλÞσσει το κοινü üλων των πολιτιστικÜ ανεπτυγμÝνων χωρþν, αλλÜ τελικÜ η καταγωγÞ αποδεßχτηκε μοýφα.
 * Στα 13 του μüλις, εßχε ξεκινÞσει τα πρþτα του ποιητικÜ βÞματα. Η ποßηση τονε συνεπÞρε και δεν σταμÜτησε ποτÝ να δημιουργεß.
 * ¹τανε γιος απüστρατου αξιωματικοý και μεγÜλωσε δßπλα στη γιαγιÜ του, που φρüντιζε να μη του λεßψει τßποτα.
 * Στις σχÝσεις του αντιμετþπιζε δυσκολßες λüγω του ιδιαßτερου χιοýμορ του και πολλÜκις Þταν αιτßα που συσπεßρωνε γýρω του εχθροýς.
 * ΜετÜ το πανεπιστÞμιο, ξεκßνησε στρατιωτικÞ καρριÝρα, ν' ακολουθÞσει το επÜγγελμα του πατÝρα, üμως η αγÜπη για τη λογοτεχνßα υπερßσχυσε.
 * ΕισÞλθε στα 16 στο ΠανεπιστÞμιο και με το θεατρικü ΠαρÜξενος Ανθρωπος στρεφüταν εναντßον του φεουδαλισμοý κι Ýγινε ανεπιθýμητος εκεß.
 * ΕγκατÝλειψε τις σπουδÝς και κατετÜγη στο Ιππικü.
 * Ως νεαρüς αξιωματικüς γνþρισε τη σκληρÞ ζωÞ του στρατοý αλλÜ και τη κοσμικÞ ζωÞ της Πετροýπολης.
 * ¹ταν απüλυτα αυστηρüς στον σχολιασμü του για την εποχÞ, τη γενιÜ και την κοινωνßα που ζοýσε και αυτü το αποτýπωνε στο Ýργο του.
 * Δημιουργοýσε Ýργα γεμÜτα λýπη, μελαγχολßα και μßα απαισιοδοξßα να πλανÜται στον αÝρα, στα üρια του μηδενισμοý.
 * Το συγγραφικü του πÜθος ξυπνοýσε ο ΜπÜιρον, -Þταν η μεγαλýτερη πηγÞ Ýμπνευσης, μαζß με τον Ποýσκιν, που τους θαýμαζε πολý.
 * Τα βιβλßα του ΛÝρμοντοφ Ýχουν λÜβει 10δες επανεκδüσεις με τη τελευταßα το 2014.
 * Τα συγκεντρωμÝνα Ýργα του σε 4 τüμους εκδüθηκαν απü τον Pushkin House Publishing House σε 300 αντßτυπα.
 * Δρüμοι, πλατεßες, βιβλιοθÞκες στη Ρωσßα και στις μετασοβιετικÝς δημοκρατßες φÝρουν το üνομα του ΜιχαÞλ Γιοýριεβιτς.
 * Στην Οδησσü, η βιβλιοθÞκη της πüλης Νο 16 και μια κλινικÞ-σανατüριο φÝρουνε τ' üνομÜ του.
 * Ο μικρüς πλανÞτης 2222, που ανακαλýφθηκε το ΜÜρτη του 1981, ονομÜζεται "Lermontov".
 * Το μνημεßο του Mikhail Yuryevich Lermontov ανεγÝρθηκε στο Grozny στη λεωφüρο, δßπλα στο Δραματικü ΘÝατρο Lermontov.
 * Στο βÜθρο οι στßχοι του ποιητÞ: "Σα γλυκü τραγοýδι της Πατρßδας μου, αγαπþ τον Καýκασο!"



     Το 1837 ο μÝντορÜς του Ποýσκιν (1799-1837) σκοτþνεται στα 38 σε μονομαχßας. Το ποßημα Ο ΘÜνατος του ΠοιητÞ, που γρÜφει με την ευκαιρßα ο Μßσα, μüλις 23 ετþν, τον καθιστÜ αυτομÜτως γνωστü σ' üλη τη χþρα. Ταυτοχρüνως üμως, λüγω των υπαινιγμþν του εναντßον της τσαρικÞς αυλÞς, το ποßημα τον καταδικÜζει σ' εξορßα: απü τη Πετροýπολη, μετατßθεται στο Νιζγκüρσκ της Γεωργßας, στον Καýκασο. ΕπιστρÝφει τον Üλλο χρüνο στη Πετροýπολη αλλÜ σε 2 χρüνια εξορßζεται πÜλι στο ßδιο μÝρος, εξαιτßας μιας αναßμακτης μονομαχßας με τον γιο του γÜλλου πρÝσβη. Στο δρüμο για τον Καýκασο σταθμεýει για λßγο στα ΙαματικÜ ΛουτρÜ του Πιατιγκüρσκ üπου συναντÜ Ýναν παλιü συμμαθητÞ του με τον οποßο μονομαχεß και σκοτþνεται με τον ßδιο τρüπο που 4 χρüνια πριν εßχε εκπνεýσει ο Ποýσκιν.
     Η ζωÞ του, που αδρÜ σκιαγραφÞθηκε εδþ, θυμßζει βεβαßως την αντßστοιχη του ¢γγλου ποιητÞ Βýρωνα. ΚατÜ τον ßδιο τρüπο που η δημοσßευση των 2 πρþτων Cantos του Childe Harold's Pilgrimage Ýκαναν εν μια νυκτß διÜσημο τον 24 ετþν Βýρωνα το ΜÜρτη του 1812, η δημοσßευση του ποιÞματος για το θÜνατο του Ποýσκιν Ýκανε τον Μßσα διÜσημο σ' üλη τη Ρωσßα. ΕξÜλλου στη περßπτωση του Childe Harold και σε κεßνη του Ηρωα του Καιροý μας η πρüσληψη του Ýργου απü τους συγχρüνους Þτανε περισσüτερο απü φανερü üτι στον Þρωα του αντßστοιχου Ýργου αναγνþριζε Ýνα πορτραßτο του ρομαντικοý καλλιτÝχνη σε νεαρÞ ηλικßα. Εκτüς απü αυτÝς κι Üλλες εξωλογοτεχνικÝς συμπτþσεις που αφοροýν στη σýντομη αλλÜ πολυτÜραχη ζωÞ και των 2 (π.χ. η αριστοκρατικÞ καταγωγÞ, τα συνεχÞ ταξßδια, η εριστικüτητα, η επαναστατικüτητα, οι παθιασμÝνοι Ýρωτες -ακüμη κι η ανατομικÞ δυσμορφßα στο Ýνα πüδι!) παρασýρουνε στη πιστοποßηση μιας εκλεκτικÞς συγγÝνειας ανÜμεσα στον ¢γγλο ρομαντικü και στον κατÜ 26 χρüνια νεαρüτερο Ρþσο μαθητÞ του.
     Η σοβαρüτερη üμως συγγÝνεια μοιÜζει να υπÜρχει στη στενÞ συνÜφεια ζωÞς κι Ýργου που διακρßνει και τους 2. Στο ¸νας ¹ρωας του Καιροý μας η πλοκÞ σε μεγÜλο βαθμü παρακολουθεß την ßδια τη περιπετειþδη ζωÞ του νεαροý συγγραφÝα με τρüπο που αυτü γßνεται και στον Childe Harold του Βýρωνα. ‘Οπως μÜλιστα ο βυρωνικüς Þρωας προσχεδιÜζει το θÜνατü του (Canto IV, 9) σε ξÝνη γη, που πρÜγματι θα επÝλθει 6 χρüνια μετÜ για τον συγγραφÝα του στο Μεσολüγγι, με τον ßδιο ακριβþς τρüπο ο Þρωας του  Μßσα προσχεδιÜζει Ýνα θÜνατο που θα επÝλθει για τον ßδιο μüλις 1 Ýτος μετÜ την Ýκδοση του βιβλßου του και στις ßδιες ακριβþς συνθÞκες με αυτÝς του ÞρωÜ του! Στο σημεßο αυτü θα πρÝπει ßσως να αφηγηθοýμε αυτü το παρÜξενο βιβλßο. ΠαρÜξενο επειδÞ σαν μυθιστüρημα Ýχει ιδιüτροπη δομÞ. Αποτελεßται απü 5 αυτοτελεßς νουβÝλες -μÜλιστα οι 3 απ' αυτÝς (ΜπÝλα, ΤαμÜν, ΜοιρολÜτρης) εßχαν Þδη δημοσιευθεß αυτοτελþς πριν απü την Ýκδοση του βιβλßου σε κÜποιο περιοδικü.
     Η αλÞθεια εßναι πως η κÜθε μßα μπορεß να διαβαστεß ανεξÜρτητα απü τις Üλλες. Ο αναγνþστης που θÝλει να πÜρει μια γεýση της μαγεßας του βιβλßου και της στιβαρÞς μετÜφρασης (απü το ρωσικü) που του επεφýλαξε η Κατερßνα ΑγγελÜκη-Ρουκ μπορεß να ξεκινÞσει Üφοβα με το ΤαμÜν Þ τον ΜοιρολÜτρη -νουβÝλες που αποτελοýν εξÜλλου και το κλειδß για την ανÜγνωση üλου του μυθιστορÞματος. Η «κανονικÞ» üμως διÞγηση ξεκινÜ με τη ΜπÝλα: ο συγγραφÝας σ' Ýνα ταξßδι του στον Καýκασο γνωρßζει τον λοχαγü Μαξßμ Μαξßμιτς που του διηγεßται την ιστορßα της αρπαγÞς μιας ΤσερκÝζας απü Ýναν αξιωματικü, κÜποιον Πετσüριν. Η διÞγηση, μ' Ýντονο καυκασιανü χρþμα, φθÜνει στο τÝλος της με τον πικρü θÜνατο της κοπÝλας και την ανÜγνωση να διακüπτεται πεζÜ λες κι αυτüς ο θÜνατος ελÜχιστα ενδιαφÝρει τον συγγραφÝα.


                               ΠßνακÜς του: ¢ποψη Της Τυφλßδας

     Στην επüμενη νουβÝλα (Μαξßμ Μαξßμιτς) Ýχουμε μια σýντομη συνÜντηση ανÜμεσα στον συγγραφÝα-αφηγητÞ, τον αφηγητÞ της ΜπÝλα, Μαξßμ Μαξßμιτς και τον Þρωα της ιστορßας της ΜπÝλα, Πετσüριν! Στο τÝλος της ο συγγραφÝας-αφηγητÞς βρßσκεται μ' Ýνα ημερολüγιο στα χÝρια -κεßνο του Πετσüριν. Οι επüμενες 3 νουβÝλες εßναι αποσπÜσματα αυτοý του Ημερολογßου. Κορυφþνονται στη μεσαßα εκτενÝστερη διÞγηση, στη ΠριγκÞπισσα Μαßρη, üπου ο Πετσüριν σαγηνεýει 2 γυναßκες με απþτερο στüχο να τις εγκαταλεßψει, ενþ παρÜλληλα προσχεδιÜζει (και πετυχαßνει) το θÜνατο σε μονομαχßα ενüς παλιοý του γνþριμου.
Ο αναγνþστης συνειδητοποιεß πλÝον üτι üλες οι ιστορßες κι üλα τα πρüσωπα που εμπλÝκονται σ' αυτÝς ουσιαστικÜ Ýχουνε σχεδιαστεß για να σκιαγραφÞσουν αποκλειστικÜ τον Ηρωα του Καιροý μας.
     Ο Πετσüριν εßναι το γενεσιουργü κýτταρο μιας ολüκληρης κοινωνßας που ενδοσκοπεßται απü τον συγγραφÝα. Πιο σωστÜ: ο συγγραφÝας διÜ της αυτοβιογραφικÞς του persona Πετσüριν αναδημιουργεß τις συνθÞκες που θεωρεß üτι τον εξÝθρεψαν ως Ηρωα του Καιροý του. Αναδημιουργεß με την Ýννοια της αριστοτελικÞς μιμÞσεως. ΠρÜγματι ο Μßσα διÜ του ÞρωÜ του δεν απομιμεßται νατουραλιστικÜ τις üποιες εμπειρßες του προσωπικοý του βßου, αντιθÝτως ελÝγχει την αντοχÞ τους, ελÝγχει τη δυνατüτητÜ τους να οδηγÞσουν σε πρÜξη σπουδαßα και τÝλεια. Ο αδυσþπητος Πετσüριν, πüτε ενοχικüς, πüτε αληθινÜ Ýνοχος, πüτε αθþος, κατÜ κανüνα σατανικüς παßκτης που ανατρÝπει μεθοδικÜ τους κανüνες της τεκμηριωμÝνης ηθικÞς, αντλεß, üπως και το βυρωνικü πρüτυπü του, κÜτι απü τον Μιλτüνειο ΣατανÜ (στο πιο γνωστü ποßημα του Μßσα, Ο Δαßμων, Ýνας Üγγελος εξüριστος απü τον ΠαρÜδεισο απολαμβÜνει να σπÝρνει το κακü στη Γη). Η φυγÞ, το pilgrimage του βυρωνικοý Þρωα, αποτελοýν επßσης και δικÜ του χαρακτηριστικÜ: ο Καýκασος γßνεται ο κατ' εξοχÞν εξωτικüς τüπος της αποδημßας, με τον τρüπο που οι μεσογειακÝς χþρες αναγνωρßζονται ως εξωτικοß τüποι στα Ýκθαμβα μÜτια του Childe Harold.
     Ωστüσο η «μßμησις» του ΛÝρμοντοφ ανÜγει τη κοινωνικÞ τýρβη σε ποßηση με ασφαλÝστερο τρüπο απ' ü,τι συμβαßνει στο Ýργο του προγüνου του. Με εμφατικÜ λιγüτερες λυρικÝς εξÜρσεις και με ισχυρüτερα ποσοστÜ αυτογνωσßας, ο ÞρωÜς του γνωρßζει πως συχνÜ Ýχει παßξει το ρüλο του πÝλεκυ, στα χÝρια της μοßρας! Σαν üργανο τιμωρßας επß της κεφαλÞς των καταδικασμÝνων θυμÜτων, συχνÜ χωρßς μοχθηρßα, πÜντα χωρßς οßκτο… βρßσκεται εν τÝλει πιο κοντÜ στην (μη ποιητικÞ) πραγματικüτητα. Αν ο επßσης βυρωνικüς Ποýσκιν αναρωτιÝται με περισσÞ ειλικρßνεια μÞπως ο ΕυγÝνιος ΟνιÝγιν του εßναι Ýνα κακüμοιρο φÜντασμα, Ýνας επιπüλαιος μοσκοβßτης ντυμÝνος Childe Harold, η εικüνα των φαντασιþσεων ενüς Üλλου, ο Μßσα δε χρειÜζεται ν' αναρωτηθεß για τον Πετσüριν του. Παρ' üλο που το βιβλßο βρßθει σε βυρωνικÝς αναφορÝς και μοτßβα, ο ÞρωÜς του εßναι κατÜ τοýτο αυθεντικüς σε σχÝση με τους δýο φημισμÝνους προγüνους του: κεßνοι εßναι εν πολλοßς φιλεýσπλαγχνοι ßσως, πλην απαθεßς θεατÝς της ζωÞς και της ιστορßας, ο Πετσüριν αντιθÝτως δρα ενσυνειδÞτως -παρ' üλη των εγνωσμÝνη ματαιüτητα του εγχειρÞματüς του. Δρα και, πρÜγμα που 'ναι ακüμη σπουδαιüτερο για να τον διακρßνουμε απü τους προγüνους του, κρßνει τις ßδιες του τις πρÜξεις.
     Ο περßφημος κριτικüς Βησσαρßων Μπιελßνσκι (1811-1848) που πρþτος επεσÞμανε αυτÞ τη συγκεκριμÝνη διαφορÜ κατÝληγε χαρακτηριστικÜ στη σχετικÞ κριτικÞ του: "(Ο Πετσüριν του ΛÝρμοντοφ) εßναι ο ΟνιÝγιν της εποχÞς μας, ο Þρωας του καιροý μας". Για να το ποýμε διαφορετικÜ: το κλασσικü αυτü Ýργο του ενþ εμπεριÝχει üλα τα στοιχεßα του βυρωνικοý ρομαντισμοý στο πρüσωπο του ÞρωÜ του, και του εξομολογητικοý ρομαντισμοý στο ýφος, καταφÝρνει κι υψþνεται σ' Ýναν αριστοτεχνικü ρεαλισμü, του επιπÝδου που θα αναπτýξει η μεταγενÝστερη γενεÜ των μεγÜλων ρþσων ρεαλιστþν. Η ανοιχτÞ δομÞ του Ýργου του -με διαδοχικÝς πρωτοπρüσωπες διηγÞσεις που διαχÝονται σχεδüν ακατÜστατα η μßα μÝσα στην Üλλη- και τα διÜσπαρτα στοιχεßα της μυθοπλασßας -που δεν συνδÝονται ρητþς μεταξý τους- βρßσκουν εκπληκτικÜ τον ειρμü τους με το τÝλος της ανÜγνωσης. Με αυτÞ τη συγκεκριμÝνη Ýννοια το ¸νας ¹ρωας του Καιροý μας εßναι αφενüς το κýκνειο Üσμα του εξομολογητικοý ρομαντισμοý κι αφετÝρου η αρχÞ του ρωσικοý ρεαλιστικοý μυθιστορÞματος. Αυτü το πετυχημÝνο αμÜλγαμα ρομαντισμοý και ρεαλισμοý προσθÝτει περισσÞ γοητεßα στη σημερινÞ ανÜγνωση του βιβλßου, η πρωτüτυπη δομÞ, η αυθεντικüτητα κι η ποιητικüτητÜ του το καθιστοýν εξαιρετικÜ μοντÝρνο αν üχι σýγχρονο δεßγμα γραφÞς -κι εξαιρετικÜ διδακτικü για πεζογρÜφους (κι αναγνþστες) που συγχÝουν ακüμη το ρεαλισμü με τη μηρυκαστικÞ αναπαραγωγÞ της καθημερινüτητας.


 ΠßνακÜς του: ΡωσικÞ ΦρουρÜ Επιτßθεται Στη Βαρσοβßα 7 ΣεπτÝμβρη 1831

     Στο κλασσικü Ýργο του, ¸νας ¹ρωας Του Καιροý Μας, ο Þρωας πÝφτει νεκρüς σε μονομαχßα -στο ßδιο σημεßο üπου αργüτερα επßσης σε μονομαχßα θα πÝσει νεκρüς κι ο ßδιος. Πßσω απü τις πομπþδεις φρÜσεις περß τιμÞς, ξεγýμνωσε κι αποκÜλυψε τα ελαττþματα και τις ανακολουθßες των συγχρüνων του (αρχÝς 19ου αι.). Εδωσε εξαιρετικÝς στιγμÝς της κατασκευÞς (κι εξÞγησης) ενüς εßδους μοιρολατρßας -που θα μας απασχολÞσει: "Αν εßναι να πεθÜνω, ας πεθÜνω" λÝει ο Πετσüριν τη παραμονÞ της μονομαχßας. "O κüσμος δεν θα χÜσει κι εγþ Ýχω πραγματικÜ βαρεθεß τον κüσμο τοýτο. Νιþθω σαν κÜποιος που χασμουριÝται σε κÜποιο χορü και που ο μüνος λüγος που δεν πÜει σπßτι του να κοιμηθεß εßναι που δεν Ýχει Ýρθει ακüμη το αμÜξι του. ΑλλÜ αν το αμÜξι μου Ýχει Ýρθει, καληνýχτα σας. Ο Ηρωας του καιροý μας αξιüτιμοι κýριοß μου", γρÜφει, "εßναι Ýνα ακριβÝστατο πορτραßτο, αλλÜ üχι ενüς ανθρþπου: Εßναι το πορτραßτο που συνθÝτουν τα ελαττþματα της γενιÜς μας, üταν αυτÜ βρßσκονται σε πλÞρη Üνθιση (…)".
     Ο υπολοχαγüς Βοýλιτς σε Ýνα τσαρικü φυλÜκιο ανÜμεσα σε εχθρικοýς ΚοζÜκους στον Καýκασο, προκαλεß τους Üλλους αξιωματικοýς σε μια κουβÝντα για το μοιραßο, τελικÜ προκαλεß το μοιραßο με τη ρþσικη ρουλÝτα. Επιβιþνει και καγχÜζει για να σκοτωθεß μερικÝς þρες αργüτερα απü ΚοζÜκο χωρικü. Το κλασσικü αυτü Ýργο της ρþσικης πεζογραφßας, δομÞθηκε με τÝτοια υλικÜ που το καθιστοýνε 1ο ψυχολογικü πεζογρÜφημα της Ρωσßας. Το ¸νας ¹ρωας του Καιροý μας (1839-1840) βρßσκεται στο τÝλος μιας ρομαντικÞς διαδρομÞς που Ýχει την αφετηρßα της στον ΒÝρθερο (1774) και στα Χρüνια Μαθητεßας του Βßλχελμ ΜÜιστερ (1776-1796) του Γκαßτε üπως και στις ΕξομολογÞσεις του Ρουσσþ (1781), διαδρομÞς που διακλαδßζεται ýστερα στο Atala (1801) και στο Rene (1805) του ΣατωβριÜνδου για να κορυφωθεß στο Πρελοýδιο (1805) του ΓουÝρντσγουορθ και στο Προσκýνημα του Childe Harold (1812-1817) του Βýρωνα, þστε να καταλÞξει στον Δον ΖουÜν (1819-1824) του ßδιου, στις ΕξομολογÞσεις ενüς Αγγλου Οπιομανοýς του Ντε Κουßνσυ (1821), στον ΕυγÝνιο ΟνιÝγιν (1823-31) του Ποýσκιν και, τÝλος, στις ΕξομολογÞσεις ενüς ΝÝου του Αιþνα μας (1836) του ΜυσσÝ.
     ΑνÞκει δηλαδÞ σε κεßνη τη τÜση του ρομαντισμοý που στην αφÞγησÞ της λανθÜνει περισσüτερο Þ λιγüτερο εμφανþς η αυτοβιογραφßα. Το ενδιαφÝρον üμως σ' αυτü το Ýργο του εßναι üτι το μÜθημα του ρομαντισμοý και πιο συγκεκριμÝνα του βυρωνισμοý διευρýνεται σε üρια που το καθιστοýν αναμφισβÞτητα το 1ο ψυχολογικü μυθιστüρημα της Ρωσßας κι Ýνα απü τα αριστουργÞματα του εßδους.
     Ο Δαßμων του Μßσα εßναι ποßημα βασισμÝνο στο Βιβλικü μýθο για τον Ýκπτωτο Üγγελο που εξεγÝρθηκε εναντßον του Θεοý. Η μορφÞ του απασχüλησε πολλοýς ευρωπαßους ποιητÝς, üπως τους Τζον Μßλτον, Τζορτζ ΜπÜιρον, Βüλφγκανγκ Γκαßτε κ.α. Ο ΛÝρμοντοφ üμως Ýπλασε την υπüθεση με τον δικü του τρüπο, περιγρÜφοντας τον Ýρωτα του Δαßμονα για τη γÞινη καλλονÞ ΤαμÜρα, Ýνας Ýρωτας που αποβαßνει γι' αυτÞ θανατηφüρος. Η επαφÞ της με το Δαßμονα την οδηγεß στο θÜνατο. ¸να απü τα σημαντικüτερα ποιÞματα της ρωσικÞς λογοτεχνßας του 19ου αιþνα, αποτÝλεσε κι αποτελεß σημεßο σýγκρισης για τους συγχρüνους αλλÜ και μεταγενÝστερους ποιητÝς. ΕμπνευσμÝνο απü την εξωτικÞ ομορφιÜ του ΚαυκÜσου, του εμβληματικοý αυτοý βουνοý απü την αρχαιüτητα μÝχρι τις μÝρες μας, το μακροσκελÝς αυτü Ýργο περιγρÜφει τη μÜχη του Καλοý με το Κακü, τον Ýρωτα, τη μοναξιÜ και την απþλεια. ΣυνεχιστÞς και διÜδοχος του Ποýσκιν, ο ΛÝρμοντοφ με το Ýργο του εμπλοýτισε τη ρωσικÞ λογοτεχνßα και βοÞθησε τη ποßηση της πατρßδας του ν' αποκτÞσει οικουμενικÜ χαρακτηριστικÜ και να γßνει τμÞμα της παγκüσμιας πολιτιστικÞς κληρονομιÜς.

ΡΗΤ¢:

  1) ''ΠροσπÜθησα ν' αγαπÞσω ολÜκερο τον κüσμο, üμως κανεßς δεν με κατÜλαβε. Κι Ýμαθα να μισþ''.

  2) ''Στις καρδιÝς των απλþν ανθρþπων, η αßσθηση της ομορφιÜς και του μεγαλεßου της φýσης εßναι πολý πιο Ýντονη και εκατü φορÝς πιο ζωντανÞ απ' üτι σ' εμÜς τους παραμυθÜδες που εκστασιαζüμαστε με τις λÝξεις στο χαρτß''.

  3) ''... ü,τι αρχßζει με παρÜξενο τρüπο, Ýτσι πρÝπει και να τελειþνει''.

  4) "Το ßδιο εýκολα συνηθßζω στη θλßψη üσο και στη χαρÜ κι η ζωÞ μου, μÝρα τη μÝρα γßνεται πιο Üδεια. ¸να μου απüμεινε: το ταξßδι. Μüλις εßναι βολευτü, φÝυγω! ¼χι μüνο στην Ευρþπη, ο Θεüς να φυλÜει! Θα πÜω στην ΑμερικÞ, στην Αραβßα, στην Ινδßα... ºσως και να πεθÜνω στο δρüμο".

  5) ''¸τσι εßναι τα νιÜτα! Παßρνουν φωτιÜ εκεß που δεν πρÝπει''.

  6) ''ΑυτÞ με δýναμη τýλιξε τα τρεμÜμενα χÝρια της γýρω απ' το λαιμü του, σαν να' θελε μ' αυτü το φιλß να του μεταδþσει τη ψυχÞ της''.

  7) ''Εγþ πÜντως το 'λεγα üτι δεν βρßσκει προκοπÞ üποιος τους παλιοýς φßλους ξεχνÜει''.

  8) ''Σχεδüν πÜντα συγχωροýμε αυτü που καταλαβαßνουμε''.

  9) ''... κι απü το κακü στο καλü, πÜλι μακριÜ δεν εßναι...''

10) ''Δεν γνωρßζει τους ανθρþπους και τις αδýναμες πλευρÝς τους, γιατß σ' üλη του τη ζωÞ ασχολεßται μüνο με τον εαυτü του''.

11) ''ΑγαπητÝ μου, μισþ τους ανθρþπους για να μη τους περιφρονÞσω, γιατß αλλιþς η ζωÞ θα 'ταν μια φοβερÜ αηδιαστικÞ φÜρσα''.

12) ''Στα μÜτια της καθρεπτιζüταν η δυσπιστßα και μαζß η επιθυμßα να πειστεß...''

13) ''... χωρßς ηλßθιους, ο κüσμος θα Þταν πολý ανιαρüς τüπος''.

14)  ¼σο για μÝνα, για Ýνα πρÜγμα εßμαι σßγουρος... αργÜ Þ γρÞγορα, Ýνα ωραßο πρωß θα πεθÜνω, - ... εγþ Ýχω μια Üλλη βεβαιüτητα: üτι κÜποιο καταραμÝνο βρÜδυ, εßχα τη δυστυχßα να γεννηθþ''.

15) ''ΑυτÞ εßναι η ηλßθια κατασκευÞ μου: τßποτα δεν ξεχνþ, τßποτα''


======================


                           ¸νας ¹ρωας Του Καιροý Μας
(αποσπ.)

    (...) ΑναρωτιÝμαι συχνÜ γιατß με τÝτοια επιμονÞ προσπαθþ να κερδßσω την αγÜπη μιας μικρÞς κοπÝλας, την οποßα δεν θÝλω να κατακτÞσω και ποτÝ δεν πρüκειται να τη παντρευτþ. Ποιος ο λüγος αυτÞς της γυναικεßας κοκεταρßας; Η ΒÝρα μ' αγαπÜει περισσüτερο απ' üσο η πριγκηπÝσα Μαßρη θα μπορÝσει ποτÝ ν' αγαπÞσει κανÝνα... Αν τουλÜχιστον μοý φÜνταζε σαν μια αÞττητη καλλονÞ, θα με Ýθελγε η δυστυχßα του εγχειρÞματος. (...) Φαßνεται υπÜρχει μια απÝραντη ηδονÞ στο να 'χεις στη κατοχÞ σου μια νεαρÞ ψυχÞ που μüλις ανοßγει! Eßναι σαν Ýνα λουλοýδι το πιο θεσπÝσιο ÜρωμÜ του, üταν πÜει να συναντÞσει την πρþτη αχτßδα του Þλιου. Εκεßνη τη στιγμÞ πρÝπει να το κüψεις, κι αφοý το ανασÜνεις ολüκληρο μÝχρι να το χορτÜσεις, πÝτα το στο δρüμο. ΚÜποιος μπορεß να το σηκþσει.
     ΜÝσα μου αισθÜνομαι αυτÞ την ακüρεστη πεßνα που καταβροχθßζει ü,τι βρßσκεται στο δρüμο μου. ΒλÝπω τον πüνο και τη χαρÜ των Üλλων μüνο σε σχÝση με τον εαυτü μου, εßναι τροφÞ που συντηρεß τις ψυχικÝς μου δυνÜμεις. Εγþ πια δεν εßμαι ικανüς να κÜνω τρÝλες κÜτω απü την επÞρεια του πÜθους. Τη φιλοδοξßα μου συνÝτριψαν οι περιστÜσεις, αλλÜ αυτÞ εκδηλþνεται με Üλλη μορφÞ, γιατß φιλοδοξßα δεν εßναι τßποτε Üλλο απü τη λαχτÜρα της εξουσßας. ¸τσι η μεγαλýτερÞ μου ικανοποßηση εßναι να επιβÜλω τη θÝλησÞ μου σ' οτιδÞποτε με περιστοιχßζει, να εμπνεýσω το αßσθημα του Ýρωτα, της υποταγÞς, του τρüμου... ΥπÜρχει Üραγε μεγαλýτερη κι ισχυρüτερη απüδειξη εξουσßας; Το να εßσαι για κÜποιον η πηγÞ του πüνου και της χαρÜς του χωρßς να 'χει γι' αυτü κανÝν αντικειμενικü δικαßωμα, δεν εßναι η πιο γλυκειÜ τροφÞ της περηφÜνειας μας; Kαι τß εßναι ευτυχßα; IκανοποιημÝνη περηφÜνεια. Αν θεωροýσα τον εαυτü μου καλλßτερο και πιο δυνατü Üνθρωπο του κüσμου, θα 'μουν ευτυχισμÝνος. Αν üλοι με αγαποýσαν, θα 'βρισκα μÝσα μου ατÝλειωτες πηγÝς αγÜπης.
     Το κακü γεννÜ το κακü. Η πρþτη φορÜ που υποφÝρουμε, μας κÜνει να καταλÜβουμε τη χαρÜ τοý να βασανßζεις τον Üλλο. Η ιδÝα του κακοý δεν μπορεß να 'ρθει στο κεφÜλι του ανθρþπου χωρßς να θελÞσει να την εφαρμüσει στην πραγματικüτητα. Οι ιδÝες εßναι δημιουργÞματα του οργανισμοý, εßπε κÜποιος. Η γÝννησÞ τους τους δßνει Þδη μορφÞ, κι αυτÞ η μορφÞ εßναι η πρÜξη. Σ' αυτüν που στο κεφÜλι του γεννιοýνται περισσüτερες ιδÝες, αυτüς ενεργεß περισσüτερο απü τους Üλλους. Γι' αυτü μια μεγαλοφυÀα που εßναι καρφωμÝνη στο τραπÝζι του δημüσιου υπÜλληλου Þ θα πεθÜνει Þ θα τρελαθεß, üπως ακριβþς Ýνας Üντρας με τερÜστιες σωματικÝς δυνÜμεις που ζει μια καθιστικÞ, ταπεινÞ ζωÞ, θα πεθÜνει απü αποπληξßα.
     Τα πÜθη δεν εßναι τßποτε Üλλο απü ιδÝες στη πρþτη τους Üνθιση: εßναι η περιουσßα της νιüτης της καρδιÜς και εßναι ηλßθιος αυτüς που νομßζει üτι ολüκληρη τη ζωÞ του θα τον συγκινοýν. ΠολλÜ Þσυχα ποτÜμια ξεκινÜνε σαν θορυβþδεις καταρρÜχτες, αλλÜ üμως οýτε Ýνα δεν κατρακυλÜ αφρισμÝνο ως τη θÜλασσα. ¼μως αυτÞ η ηρεμßα περιÝχει συχνÜ μεγÜλη, αν και κρυφÞ, δýναμη. Η πληρüτητα και το βÜθος των συναισθημÜτων δεν επιτρÝπει παθιασμÝνες εκρÞξεις, η ψυχÞ üταν υποφÝρει και üταν αγÜλλεται, δßνει ακριβÞ λογαριασμü για τον εαυτü της και ξÝρει με βεβαιüτητα τι χρειÜζεται. ΞÝρει πως χωρßς μπüρα, η αδιÜκοπη κÜψα του Þλιου θα την ξερÜνει, τη διαπερνÜει η δικÞ της προσωπικÞ ζωÞ, φροντßζει και φÝρεται στον εαυτü της σαν σε αγαπημÝνο παιδÜκι. Μüνο απ' αυτÞ τη ψηλÞ θÝση της αυτογνωσßας μπορεß ο Üνθρωπος να εκτιμÞσει τη θεßα δικαιοσýνη.
   (...)
To βρÜδυ πολλÜ μÝλη της μικρÞς αυτÞς κοινωνßας ξεκßνησαν πεζÞ για το λÜκκο. Σýμφωνα με τους επιστÞμονες εδþ, αυτüς ο λÜκκος δεν εßναι τßποτε Üλλο παρÜ Ýνας σβησμÝνος κρατÞρας ηφαιστεßου. Βρßσκεται στη πλαγιÜ του Μασοýκ, περßπου Ýνα βÝρστι απü την πüλη. Σ' αυτüν οδηγεß Ýνα στενü μονοπÜτι ανÜμεσα στους θÜμνους και τους βρÜχους. Στην ανηφοριÜ Ýδωσα το χÝρι μου στη πριγκηπÝσα κι εκεßνη δεν το Üφησε üλο το διÜστημα του περιπÜτου. H κουβÝντα μας Üρχισε με κακßες. Εγþ ταξινομοýσα τους γνωστοýς μας, παρüντες και απüντες, αναδεικνýοντας πρþτα τις αστεßες και μετÜ τις βλακþδεις πλευρÝς τους. Το φαρμÜκι μου üλο ανÝβαινε, εßχα αρχßσει αστεßα και στο τÝλος Þμουν πραγματικÜ κακεντρεχÞς. Στην αρχÞ αυτü τη διασκÝδαζε, μετÜ τρüμαξε.
– Εßστε επικßνδυνος Üνθρωπος, μου λÝει. Προτιμþ να πÝσω στο δÜσος κÜτω απü μαχαßρι φονιÜ, παρÜ στη γλωσσοýλα σας. Σας παρακαλþ, σοβαρÜ τþρα, üταν θα θελÞσετε να μιλÞσετε για μÝνα Üσχημα, πÜρτε Ýνα μαχαßρι και σφÜξτε με καλλßτερα. Δεν νομßζω πως θα δυσκολευτεßτε.
– Γιατß, μοιÜζω μÞπως με φονιÜ;
– Εßστε χειρüτερος…
     ΣκÝφτηκα μια στιγμÞ κι Ýπειτα εßπα παßρνοντας μια βαθιÜ πληγωμÝνη Ýκφραση:
– Nαι, αυτÞ Þταν η μοßρα μου, απü τα παιδικÜ μου χρüνια ακüμα! ¼λοι διÜβαζαν στο πρüσωπü μου σημÜδια απü ιδιüτητες κακÝς που δεν υπÞρχαν, üμως τις φαντÜστηκαν κι Ýτσι αυτÝς γεννÞθηκαν. ¹μουν σεμνüς και με εßπαν πανοýργο. Εßχα μια βαθιÜ αßσθηση του καλοý και του κακοý, κανεßς δεν με χÜιδεψε, üλοι Þθελαν να με προσβÜλλουν, Ýγινα μνησßκακος. ¹μουν βλοσυρüς εκεß που τ' Üλλα παιδιÜ Þταν χαροýμενα και φλýαρα. Αισθανüμουν ανþτερος, με τοποθετοýσαν χαμηλüτερα, Ýγινα φθονερüς. ¹μουν Ýτοιμος ν' αγαπÞσω üλο τον κüσμο, κανεßς δεν με καταλÜβαινε και τüτε Ýμαθα να μισþ. Η νιüτη μου, που δεν Üνθησε ποτÝ, κýλησε με μÜχες ενÜντια στον εαυτü μου κι ενÜντια στον κüσμο. Τα πιο ωραßα αισθÞματÜ μου, επειδÞ φοβüμουν μην τα περιγελÜσουν, τα Ýθαβα στο βÜθος της καρδιÜς μου: εκεß και πÝθαναν. ¸λεγα την αλÞθεια, δεν με πßστευαν κι Üρχισα να λÝω ψÝματα. Γνωρßζοντας καλÜ τον κüσμο και τα κßνητρα της κοινωνßας των ανθρþπων, Ýγινα γνþστης της τÝχνης της ζωÞς και εßδα πως οι Üλλοι, χωρßς καμμιÜ γνþση, Þταν ευτυχισμÝνοι, απολαμβÜνοντας χωρßς να πληρþσουν τα οφÝλη εκεßνα που εγþ τüσο εßχα μοχθÞσει να αποκτÞσω. Και τüτε στο στÞθος μου γεννÞθηκε η απελπισßα: üχι εκεßνη η απελπισßα που Ýχει σαν μüνη γιατρειÜ μια πιστολιÜ, αλλÜ μια Üλλη, ψυχρÞ, ανßσχυρη απελπισßα, που κρýβεται πßσω απ' την αβροφροσýνη κι Ýνα καλοκÜγαθο χαμüγελο. ¸τσι Ýγινα ηθικÜ ανÜπηρος: η μισÞ ψυχÞ μου δεν υπÞρχε, μαρÜθηκε, εξατμßστηκε, πÝθανε, την απüκοψα και την πÝταξα, η Üλλη μισÞ κινιüταν, ζοýσε, Þταν στην υπηρεσßα του καθενüς. Αυτü üμως κανεßς δεν το πρüσεξε, γιατß κανεßς δεν Þξερε την ýπαρξη του πεθαμÝνου της μισοý. ΑλλÜ εσεßς τþρα μου ξυπνÞσατε την ανÜμνησÞ της κι εγþ μüλις σας διÜβασα τον επικÞδειο θρÞνο της. Πολλοß θεωροýν τους επικÞδειους γελοßους, εγþ üχι, ιδιαßτερα üταν θυμηθþ τι ενταφιÜζεται εκεß. ΠÜντως δεν σας ζητþ να συμμεριστεßτε τη γνþμη μου, και αν τοýτα μου τα καμþματα σας φαßνονται αστεßα, παρακαλþ, γελÜστε ελεýθερα. Σας διαβεβαιþ üτι διüλου δεν θα με πειρÜξει.
     Τη στιγμÞ κεßνη συνÜντησα τα μÜτια της, τρÝχανε δÜκρυα. Το χÝρι της που στηριζüταν στο δικü μου Ýτρεμε, τα μÜτια της εßχαν ανÜψει. Μ' εßχε λυπηθεß! H συμπüνια -αßσθημα που σ' αυτü τüσο εýκολα υποκýπτουν üλες οι γυναßκες- εßχε μπÞξει τα νýχια της στην Üπειρη καρδιÜ της. Σ' üλη τη διÜρκεια του περιπÜτου Þταν αφηρημÝνη, με κανÝναν δεν φλερτÜρισε κι αυτü εßναι τρανÞ απüδειξη!
     ΦτÜσαμε στον κρατÞρα, οι κυρßες αφÞσανε τους καβαλιÝρους τους, αλλÜ κεßνη δεν Üφησε το χÝρι μου. Τα ευφυολογÞματα των ντüπιων λιμοκοντüρων δεν την Ýκαναν να γελÜσει. Ο φοβερüς γκρεμüς μπρος της δεν τη τρüμαζε, ενþ οι Üλλες κυρßες σκληρßζανε και κλεßνανε τα μÜτια. Στο δρüμο της επιστροφÞς δεν ξανÜρχισα τη θλιβερÞ μας συζÞτηση, αλλÜ στις ανοýσιες ερωτÞσεις μου και στα σαχλÜ αστεßα, εκεßνη απαντοýσε μονολεκτικÜ κι αφηρημÝνα.
– ¸χετε ποτÝ σας αγαπÞσει; τη ρþτησα στο τÝλος.
     Με κοßταξε επßμονα, κοýνησε το κεφÜλι κι Ýμεινε πÜλι σκεφτικÞ. ¹ταν φανερü üτι κÜτι Þθελε να πει, αλλÜ δεν Þξερε πþς ν' αρχßσει, το στÞθος της ανεβοκατÝβαινε... Τß να γßνει; Η μουσελßνα του μανικιοý της Þτανε πολý φτωχÞ προστασßα κι η ηλεκτρικÞ σπßθα πÝρασε απü το χÝρι μου στο χÝρι της. ¼λα σχεδüν τα πÜθη Ýτσι αρχßζουν κι εμεßς συχνÜ γελιüμαστε üταν νομßζουμε πως μια γυναßκα μÜς αγαπÜ για τα φυσικÜ Þ ψυχικÜ προσüντα μας, εßναι βÝβαιο πως αυτÜ τη προετοιμÜζουν, προδιαθÝτουν τη καρδιÜ της να δεχτεß την ιερÞ φλüγα, αλλÜ το πρþτο Üγγιγμα εßναι κεßνο που Ýχει την αποφασιστικÞ σημασßα.
– ΣυμπαθητικÜ δεν σου φÝρθηκα σÞμερα; Με ρþτησε μ' Ýνα βεβιασμÝνο χαμüγελο, καθþς επιστρÝφαμε απü τον περßπατο. Κι εßπαμε αντßο. Δεν εßναι ευχαριστημÝνη απü τον εαυτü της, αυτοκατηγορεßται για ψυχρüτητα… Α! αυτÞ εßναι η πρþτη σημαντικÞ νßκη. Αýριο θα θελÞσει να με αποζημιþσει. Τα ξÝρω üλ' αυτÜ απ' Ýξω. Αυτü εßναι που με κÜνει να πλÞττω! (…)

ΜιχαÞλ ΛÝρμοντοφ, σελ.145-147 και 148-151 (αποσπασματικÜ)
Η ΠριγκÞπισσα Μαßρη, μτφρ.: Κατερßνα ΑγγελÜκη-Ρουκ, Εκδüσεις Καστανιþτη, 1998
____________________

ΠΟΙΗΜΑΤΑ:

 Ο ΘÜνατος Του ΠοιητÞ (Ποýσκιν)

Ο ποιητÞς εßναι νεκρüς! ΔÝσμιος της τιμÞς,
δυσφημισμÝνος Ýπεσε στου χÜρου την αγκÜλη,
μ' Ýνα καυτü μολýβι στην καρδιÜ, τη δßψα
της εκδßκησης στα μÜτια, αργÜ για πÜντα κλßνοντας
το αγÝρωχο κεφÜλι... Δεν Þταν η ψυχÞ του ΠοιητÞ
φτιαγμÝνη για ατιμßες, καταισχýνη. Κι Ýνας, ενÜντια
στους πολλοýς, μüνος του πÜντα, ορθþθηκε. Κι εßναι νεκρüς!

Νεκρüς! Προς τι λοιπüν τüσοι οδυρμοß, Ýπαινοι κοýφιοι
και κλαυθμοß κι απολογßες που δεν πεßθουνε κανÝναν;
Της τýχης του Þτανε γραφτü. ΔιωγμÝνος ζοýσε, σαν αγρßμι,
απü καιρü, γιατß εßχε λεýτερη, αδοýλωτη ψυχÞ και στη φωτιÜ
που ανÜβαν γýρω του, ρßχνανε λÜδι με μανßα οι φθονεροß.

ΞενοιÜστε τþρα. Τα μýρια δεν τ' Üντεξε η ψυχÞ του τα μαρτýρια.
Σαν το κερß τρεμüσβησε η θεßα του πνοÞ,
στο μÝτωπο μαρÜθηκε το δÜφνινο στεφÜνι...
Ετσι ο φονιÜς αδßσταχτα το πλÞγμα το στερνü του καταφÝρνει.

Κοýφια στο στÞθος η καρδιÜ, στο χÝρι του δεν τρÝμει το πιστüλι.
Και σαν δραπÝτη Üπληστο στης δüξας και του πλοýτου το κυνÞγι,
μοßρα τον Ýριξε κακÞ στου ΠοιητÞ το δρüμο, για να κουρσÝψει
μονομιÜς τη γλþσσα που μιλοýσε για üλους εμÜς,
το καýχημα ολüκληρης γενιÜς... Και τη ματüβρεχτη στιγμÞ
του φονικοý δεν το 'νιωσε το χÝρι ποιον χτυποýσε;

Κι ο ΠοιητÞς, να τþρα κεßτεται νεκρüς, üπως κι ο βÜρδος μας
εκεßνος ο παλιüς, ο χιλιοτραγουδισμÝνος, θýμα εκδßκησης
κι αυτüς κι απü μοιραßο χÝρι θερισμÝνος...
- Πþς απ' τις σφαßρες της ειρÞνης, του φωτüς, στον κüσμο τοýτο
εßπες να κατÝβεις, που πνßγει τις ελεýθερες καρδιÝς;

Πþς Üπλωσες το χÝρι στους δειλοýς και πßστεψες τα δολερÜ τους
χÜδια, εσý που Þξερες καλÜ τι κρýβουν τα μαγνÜδια;
Και να το δÜφνινο σου βγÜλανε στεφÜνι κι ακÜνθινο μαρτυρικü
στο θεúκü σου μÝτωπο απιθþσαν και τις στερνÝς σου
τις στιγμÝς οι Üπιστοι φονιÜδες φαρμακþσαν. Δε θ' ακουστοýνε
πια ποτÝ των θεúκþν ασμÜτων σου οι Þχοι. ΜνÞμα στενü
και σκυθρωπü σε κλεßνει, ΒÜρδε, πια και σφαλισμÝνα
του λοιποý τ' απÝθαντÜ σου χεßλη...

- Κι üσο για σας, αντÜξιοι επßγονοι ατιμασμÝνων πατερÜδων,
αλαζüνες, δουλüπρεπης φÜρας αποβρÜσματα, που παßζετε στα ζÜρια
τη ζωÞ μας αγεληδüν στους θρüνους σας στρωμÝνοι, της ΛευτεριÜς,
του Πνεýματος, της Δüξας δÞμιοι, στραγγαλιστÝς του Δßκαιου
και του Νüμου, κÜτω απ' του νüμου τη σκιÜ, για πüσο ακüμα
θα 'στε ασφαλισμÝνοι; Η θεßα Δßκη επαγρυπνεß, φονιÜδες,
πουλημÝνοι, κι απ' το χρυσÜφι σας δεν εßναι διεφθαρμÝνη.

Εχει ο καιρüς γυρßσματα και μ' üλο το μαýρο αßμα σας,
δε θ' αποπλýνετε ποτÝ του ΠοιητÞ το τßμιο, Üλικο αßμα!

             Σ' Ευχαριστþ

Σ' ευχαριστþ! … την ομολογßα μου χθες
Και το ποßημα μου δßχως να γελÜσεις δÝχτηκες!
Παρüλο που το πÜθος μου δεν κατÜλαβες,
Για την προσποιητÞ σου προσοχÞ
Σ' ευχαριστþ!
Σε μια Üλλη χþρα κÜποτε μ' αιχμαλþτισες,
Το θαυμαστü σου βλÝμμα
και των λüγων σου η οξýτητα

Θα μεßνουν για πÜντα στη ψυχÞ μου,
Μα δε θÝλω να μου πεις:
Σ' ευχαριστþ!
Δε θα 'θελα στο φως της ζωÞς
να πολλαπλασιÜσω

Το θλιβερü πλÞθος των δοýλων σου
Κι απü σÝνα αντß για λüγια ν' ακοýσω
Τη φαρμακωμÝνη, ανελÝητη μομφÞ:
Σ' ευχαριστþ!
Ω, εßθε το βλÝμμα σου να μου δεßξει ψυχρüτητα,
Εßθε να σκοτþσει τις ελπßδες και τα üνειρα
Κι üλα üσα γεννÞθηκαν μες στη καρδιÜ!
Η ψυχÞ μου τüτε θα πει απλÜ:
Σ' ευχαριστþ!

(μτφρ.: ΔημÞτρης Β. Τριανταφυλλßδης)

Ασπρßζει ¸να Καραβüπανο ΜονÜχο

Ασπρßζει Ýνα καραβüπανο μονÜχο
στην ομßχλη της θÜλασσας τη γαλανÞ.
Tι ψÜχνει Üραγε στον ξÝνο τüπο;
Tι Üφησε στην πατρßδα του τη μακρινÞ;

Παßζουν τα κýματα, σφυρßζει ο αγÝρας,
ενþ το κατÜρτι λυγÜει και τρßζει...
Δεν ψÜχνει, δυστυχþς, την ευτυχßα,
κι οýτε απü ευτυχßα το κýμα σκßζει!

ΚÜτω του μια γραμμÞ φρÝσκο γαλÜζιο,
του Þλιου, πÜνω του, η χρυσÞ αχτßδα...
¼μως αυτü, σαν τον αντÜρτη,
στις θýελλες ψÜχνει για νÜ βρει ελπßδα!
(1832)

            Το Πορτραßτο

Εμεßς χωρßσαμε, μα το πορτραßτο σου
εγþ πÜνω στο στÞθος μου φυλþ.
Πüση χαρÜ δßνει στ' αλÞθεια στη ψυχÞ μου
σα φÜντασμα, των πιο ωραßων χρüνων μας, χλωμü.

Μα να πÜψω να το αγαπþ, παραδομÝνος
στα καινοýργια πÜθη, εγþ δε μπüρεσα.
¸τσι üπως Ýνας ναüς παρατημÝνος μÝνει πÜντοτε ναüς,
κι Ýνα εßδωλο γκρεμισμÝνο μÝνει πÜντοτε θεüς!
(1837)

      ΠροσευχÞ

Στη δýσκολη þρα της ζωÞς
που η θλßψη σφßγγει την ψυχÞ,
τους στßχους κÜποιας προσευχÞς
λÝω με μιαν αναπνοÞ.

ΥπÜρχει μια θεüσταλτη
στις λÝξεις ευλογßα,
που πνÝουν μια αδιüρατη,
μια ιερÞ μαγεßα.

Το βÜρος απü την ψυχÞ
η προσευχÞ διþχνει μακριÜ,
πßστη βαθιÜ και θαλπωρÞ
φυτεýει μÝσα στην καρδιÜ.
(1839)
                 (μτφρ.: Νßκος ΡÞγας)

  Να ΖÞσω Δßχως ΠÜθη Τη ΖωÞ

Να ζÞσω δßχως πÜθη τη ζωÞ, με πνεýμα
ανÝμελου Ýρωτα ποθοýσα εγþ τη λýρα.
Ο νους μου στης τρυφÞς επλýθηκε το ρεýμα
και αμÝριμνη μοý χρωματßστηκεν η μοßρα.

Του κüσμου ωστüσο με κυνÞγαγεν η χλεýη,
και εθραýσθη η απατηλÞ γαλÞνη, η νηνεμßα.
Τους ποιητÝς μιÜ τρÝλα δεν τους κυριεýει;
ΥπÜρχει θÜλασας νÜ 'ν' δßχως τρικυμßα;

Ο ποιητÞς στον κüσμο ζει για να υποφÝρει,
των βÜσανων το τßμημα να ξεχρεþσει.
Των μüχθων του θα δει τη δüξα νÜ 'ναι αστÝρι,
στους ουρανοýς με τüκο μüνο αν την πληρþσει.

(μτφρ.: Γιþργος ΚεντρωτÞς)

        Üτιτλο

Βγαßνω μüνος στον δρüμο.
Στην ομßχλη το λιθüστρωτο λÜμπει.
¹συχη νýχτα. Η ερημιÜ προσεκτικÜ Θεü ακοýει
και το 'να αστÝρι μιλÜει στο Üλλο.

Στον ουρανü υπÝροχα και γιορτινÜ!
ΚοιμÜται η γη στο λαμπερü γαλÜζιο...
Γιατß πονÜω τüσο και εßναι τüσο δýσκολο;
Σαν τß να περιμÝνω; Ποιος λüγος να λυπÜμαι;

Τßποτε πια εγþ δεν περιμÝνω απ' τη ζωÞ,
μα οýτε για το παρελθüν δεν μετανιþνω.
Για ελευθερßα ψÜχνω και ηρεμßα!
Θα Þθελα να ξεχαστþ και ν' αποκοιμηθþ!

Αλλ' üχι του τÜφου τον κρýο ýπνο...
Θα 'θελα αιþνια Ýτσι να κοιμηθþ,
που να κρατÜει η ζωÞ στο στÞθος
με Þρεμη αναπνοÞ,

κι ευχÜριστα ν' ακοýω νýχτα μÝρα
γλυκιÜ φωνÞ να τραγουδÜει την αγÜπη,
και πÜνω μου να πρασινßζει πÜντα,
να σκýβει, να θροÀζει η σκοýρα δρυς.
                                                              γρÜφτηκε τÝλος ΜÜη, αρχÝς Ιοýνη 1841
(μτφρ.: ΕλÝνη Κατσιþλη)


 

 

Web Design: Granma - Web Hosting: Greek Servers