ÐåæÜ

Ðïßçóç-Ìýèéá

Ï Dali & Åãþ

ÈÝáôñï-ÄéÜëïãïé

Äïêßìéá

Ó÷üëéá-Áñèñá

ËáïãñáöéêÜ

ÅíäéáöÝñïíôåò

ÊëáóóéêÜ

Áñ÷áßá Åëë Ãñáìì

ÄéáóêÝäáóç

ÐéíáêïèÞêç

ÅéêáóôéêÜ

Ðáãê. ÈÝáôñï

Ðëçñ-Ó÷ïë-Åðéêïéí.

Öáíôáóôéêü

Åñ. Ëïãïôå÷íßá

Ãëõðô./Áñ÷éô.

ÊëáóóéêÜ ÉÉ

 
 

Ðáãê. ÈÝáôñï 

Ibsen Henrik Johan: ÐñùôïìÜóôïñáò Øõ÷Þò Äñáìáôïõñãüò



                            Βιογραφικü

     Σ' üλη την ιστορßα της Λογοτεχνßας, βρßσκει κανεßς ελÜχιστες προσωπικüτητες της ιδιοφυÀας του. Στη κυριολεξßα η ζωÞ του ολÜκερη κι η ενεργητικüτητÜ του Þταν αφιερωμÝνη στο θÝατρο. Η προσφορÜ του, πικρÞ μα και λυτρωτικÞ, Üλλαξε τη πορεßα των βημÜτων στο σανßδι. ¸νας απü τους μεγαλýτερους θεατρικοýς συγγραφεßς της νεüτερης ιστορßας, ο Üνθρωπος που ανÝτρεψε κανüνες κι Ýθιμα δεκαετιþν στο θÝατρο, ο συγγραφÝας που κÜποτε εßπε: «Με μεγÜλη ευχαρßστηση θα τορπßλιζα τη Κιβωτü του Νþε». Στα νιÜτα του Þταν ανικανοποßητος απü τα πÜντα. ΣκανδÜλισε πÜρα πολý με τα Ýργα του, την εποχÞ του. Αργüτερα, Ýψαχνε μÜταια να βρει θεατρικÞ φüρμα που να του ταιριÜζει. Κι επειδÞ δε βρÞκε καμιÜ, δημιοýργησε μια μüνος του για τον εαυτü του.
     Ο Ερρßκος IωÜννης ºψεν, -απüγονος μιας απü τις παλαιüτερες και πιο διακεκριμÝνες οικογÝνειες, μαζß με την οικογÝνεια Paus-, γεννÞθηκε 20 ΜÜρτη 1828 στο Σκιεν (Skien, χωριü παραθαλÜσσιο με ιδιαßτερην Ýμφαση στο εμπüριο ξυλεßας) της Νορβηγßας, απ' üπου λßγα χρüνια αργüτερα (στα 8 του) μετακομßζουνε λüγω της χρεωκοπßας του πατÝρα Κνουντ (Knud Ibsen & μητÝρα η ΜÜριχεν 'Αλντενμπουργκ = Marichen Altenburg, αρχικÜ εýπορη οικογÝνεια), πρÜμα που οδηγεß τα μÝλη της οικογÝνειας σε αποξÝνωση. ΜετÜ τη γÝννησÞ του, φαßνεται πως η τýχη γýρισε τη πλÜτη στην οικογÝνεια. Η μητÝρα το γýρισε στη θρησκεßα, απογοητευμÝνη απü τα εγκüσμια κι ο πατÝρας Ýπαθε κατÜθλιψη απü την εμπορικÞ αποτυχßα.
     ΜεγÜλωσε λοιπüν δýσκολα και κÜτω απü πολλÝς στερÞσεις. Το 1844 αφÞνει το πατρικü και για να καταφÝρει να σπουδÜσει ΙατρικÞ, μπαßνει μαθητευüμενος σ' Ýνα φαρμακεßο στο Γκρßμσταντ. Οι ελεýθερÝς του þρες Þταν αφιερωμÝνες στη προετοιμασßα για την εισαγωγÞ του στο ΠανεπιστÞμιο του ¼σλο, üπου ανÝπτυξε ισχυρÞ φιλßα με τον ποιητÞ και θεατρικü συγγραφÝα Bjornstjerne Bjornson. ΠαρÜλληλα δοκιμÜζει και τα πρþτα του βÞματα στο δραματικü θÝατρο, δßνοντας στα πρþτα Ýργα του χαρακτÞρα επικü κι Üγριο: Οι ÞρωÝς του ψÜχνουνε την απüλυτη αλÞθεια, αλλÜ ποτÝ δε μποροýσαν να τη βρουν. ΑυτÞ τη περßοδο γρÜφει το πρþτο του Ýργο "Κατιλßνας", Ýμμετρο ιστορικü δρÜμα εμπνευσμÝνο απü τους αγþνες για ανεξαρτησßα που κυριαρχοýν στην Ευρþπη. ΜετÜ Ýγινε θαυμαστÞς του Σßλερ κι αυτü τον þθησε να γρÜψει ιστορικÜ κι Ýμμετρα δρÜματα, Ýχοντας ως πηγÞ Ýμπνευσης τις σκανδιναβικÝς σÜγκα (saga). Αργüτερα τον Ýθελξε η αναμüρφωση του γαλλικοý και του γερμανικοý θεÜτρου. Πßστευε πως η σýγκρουση χαρακτÞρων και στÜσεων ζωÞς μες στη κοινωνßα μπορεß να δημιουργÞσει σýγχρονες τραγωδßες στο θÝατρο. ΦυσικÜ, εγκατÝλειψε την ιδÝα να μπει στην ΙατρικÞ, αφοý πρþτα απÝτυχε σε μπüλικους διαγωνισμοýς εισüδου.
     Το 1850 εγκαθßσταται στη Χριστιανßα (¼σλο) κι εκδßδει με τη βοÞθεια των φßλων του τον "Κατιλßνα" με το ψευδþνυμο Μπρßνιολφ ΜπιÜρμε (Brynjulf Bjarme), στα 22 του μüλις. Το θÝατρο της Χριστιανßας ωστüσο αρνεßται να παρουσιÜσει το Ýργο του και κÜνει τελικÜ τη  εμφÜνισÞ του ως θεατρικüς συγγραφÝας με το Ýμμετρο Ýργο "Ο ΤÜφος Του ΠολεμιστÞ", που περνÜ σχεδüν απαρατÞρητο. ¸να χρüνο μετÜ προσλαμβÜνεται απ' το βιολιστÞ Ole Bull, σα θεατρικüς ποιητÞς, συγγραφÝας και σκηνοθÝτης στο νεüχτιστο τüτε Εθνικü ΘÝατρο του ΜπÝργκεν και παραμÝνει ως το 1857. Εκεß κατÜφερε να περÜσουν απü τα χÝρια του, πÜνω απü 150 θεατρικÝς παραστÜσεις κÜθε μορφÞς, καμμιÜ δικÞ του, üμως αυτü του πρüσφερε θαυμÜσιαν εμπειρßα, και τονε βοÞθησε πÜρα πολý μελλοντικÜ. Στα χρüνια που ακολουθοýνε ταξιδεýει, διορßζεται διευθυντÞς του θεÜτρου της Χριστιανßας και παντρεýεται το 1858, τη ΣουζÜνα Τüρεσεν (Suzannah Thoresen), -μορφωμÝνη γυναßκα με ισχυρÞ θÝληση, που στÞριξε το γυναικεßο κßνημα της εποχÞς της κι εßχαν αρραβωνιαστεß απü το 1856- και κÜνουν Ýνα γιο, τον Σßγκουρντ (Sigurd Henrik Ibsen). Κεßνη τη περßοδο γρÜφει: "Τα ΠαλληκÜρια Του ΧÝλγκελαντ", "Οι ΜνηστÞρες Του Θρüνου", "Η Κωμωδßα Του ¸ρωτα". Το 1862, με το τελευταßο μÜλιστα Ýγινε γνωστüς ως νÝος, πολλÜ υποσχüμενος θεατρικüς συγγραφÝας.
           Το θÝατρο της Χριστιανßας üμως χρεωκοπεß κι η οικονομικÞ κατÜσταση της οικογÝνειας ºψεν επιδεινþνεται. 2 Ýτη μετÜ, το κρÜτος εγκρßνει μικρÞν υποτροφßα κι αυτüς εγκαθßσταται στη Ρþμη για 4 Ýτη. Ακολουθοýν: ΔρÝσδη, (1868) και Μüναχο (1875). Δεν εßχε καταφÝρει να κερδßσει στην αρχÞ της καριÝρας του, την αγÜπη των συμπατριωτþν του. Η ευθýτητα του λüγου του κι η ενασχüλησÞ του με θÝματα που καλýπτονταν απü κοινωνικÞ υποκρισßα (Ýρωτας, σχÝση των δýο φýλων κ.λπ.) ενüχλησε πολλοýς κι Ýτσι φανερÜ απογοητευμÝνος εγκατÝλειψε την χþρα του κι Ýφυγε στο εξωτερικü. Δε γýρισε σ' αυτÞ παρÜ μüνον üταν Ýγινε διÜσημος πια συγγραφÝας. ΑνÜμεσα στα Ýργα του που ξεχωρßζουν και γραφτÞκανε κυρßως στο εξωτερικü εßναι: "Μπραντ" (1η μεγÜλη του επιτυχßα, που πιστεýεται πως Ýχει δεχτεß Ýντονες επιρροÝς απü τη διδασκαλßα του Κßρκεργκαρντ = Soren Kierkegaard Δανüς φιλüσοφος) "¸ντα ΓκÜμπλερ", "ΠÝερ Γκυντ", "Βρυκüλακες", "Αγριüπαπια", "Κουκλüσπιτο", "ΚυρÜ Της ΘÜλασσας", "Εχθρüς Του Λαοý", "Στηρßγματα Της Κοινωνßας" κ.Ü.
     ΦαινομενικÜ, η οικογÝνεια ºψεν διÜγει Þρεμη ζωÞ. Ωστüσο, στη ζωÞ του Ýχουν εισβÜλει διαδοχικÜ 3 γυναßκες που τον κατακτÜνε και σφραγßζουνε το χαρακτÞρα του. Η "¸ντα ΓκÜμπλερ" εßναι το τελευταßο Ýργο, που δημοσιεýθηκε üταν ακüμα ζοýσε εκτüς Νορβηγßας. Δεν εßναι βÝβαιο πüτε συνÝλαβε την ιδÝα του Ýργου. Το καλοκαßρι του 1889 βρισκüταν στο Gossensass -Þτανε τελευταßα φορÜ που θα 'μενε σ' αυτü το μικρü χωριü των 'Αλπεων, στο Τυρüλο. Εκεß Þτανε που πρωτοσυνÜντησε τη 18χρονη ¸μιλι ΜπÜρντας απü τη ΒιÝννη. Η γνωριμßα του μαζß της σýντομα εξελßχθηκε σ' Ýρωτα -απü τη δικÞ του πλευρÜ- παρüλη τη διαφορÜ ηλικßας. Εκεßνος Þταν 61 ετþν κι εκεßνη 18. Η σχÝση τους διÞρκεσε μüλις 2 μÞνες, λÝγεται üτι παρÝμεινε πλατωνικÞ κι οι μüνοι καρποß του, Þταν ßσως η "¸ντα" κι ο "Σüλνες". ¼ταν εκεßνη επÝστρεψε στη ΒιÝννη κι αυτüς στο Μüναχο, ανταλλÜξανε σειρÜ επιστολþν. Σε μιαν απ' αυτÝς, με ημερομηνßα 7 Οκτωβρη 1889, της γρÜφει:

  «Μßα ιδÝα για νÝο θεατρικü γεννιÝται μÝσα μου. Θα το τελειþσω αυτü το χειμþνα και θα προσπαθÞσω ν' αποτυπþσω τη χαροýμενη ατμüσφαιρα των καλοκαιρινþν διακοπþν μας. ΑλλÜ θα καταλÞγει στη θλßψη. Το νιþθω. ¸τσι εßμαι».

     Σ' Üλλο γρÜμμα προς την ¸μιλι, στις 19 ΝοÝμβρη 1889, γρÜφει:

  «Εßμαι πÜρα πολý απασχολημÝνος με τη συγγραφÞ του νÝου μου Ýργου. ΚÜθομαι στο γραφεßο μου σχεδüν ολÜκερη τη μÝρα. ΚÜνω μüνον Ýνα μικρü περßπατο το απüγευμα. Ονειρεýομαι κι ανακαλþ τις αναμνÞσεις μου και τüτε κÜθομαι να γρÜψω».

     ΒÜσει μιας επιστολÞς του, γνωρßζουμε üτι το πρþτο ολοκληρωμÝνο αντßγραφο του Ýργου το 'στειλε στον εκδüτη του στη ΚοπεγχÜγη στις 16 Νοεμβρη 1890. Ο αρχικüς τßτλος του Ýργου Þταν "¸ντα" αλλÜ σýντομα το μετονüμασε «¸ντα ΓκÜμπλερ».

  «Μ' αυτü τον τρüπο Þθελα να τονßσω πως η ¸ντα ως προσωπικüτητα εßναι η κüρη του πατÝρα της, του στρατηγοý ΓκÜμπλερ κι üχι η σýζυγος του Üντρα της, του δüκτορα ΤÝσμαν. Σ' αυτü δε προσπÜθησα ιδιαßτερα ν' ασχοληθþ μ' αυτÜ που θεωροýμε προβλÞματα. Βασικüς μου σκοπüς Þταν να παρουσιÜσω πραγματικοýς ανθρþπους, με πραγματικÝς ψυχολογικÝς διαθÝσεις και προθÝσεις μÝσα σ' Ýνα συγκεκριμÝνο πλαßσιο συνθηκþν και κοινωνικþν επιταγþν».

     Ο μεγÜλος συγγραφÝας σκÝπτεται σοβαρÜ να χωρßσει τη γυναßκα του ΣουζÜνα και να παντρευτεß την ¸μιλι, αλλÜ δεν της το λÝει ποτÝ. Συνεχßζουν ν' αλληλογραφοýν μÝχρι τουλÜχιστον το 1889, üταν ο γηραιüς πια συγγραφÝας αποφασßζει να σταματÞσει. ΣταματÜ οριστικÜ να επικοινωνεß üταν γνωρßζει Üλλον Ýνα μεγÜλο Ýρωτα της ζωÞς του, τη Χßλντουρ 'Αντερσεν.
     Η "¸ντα ΓκÜμπλερ" ανÝβηκε 1η φορÜ στις 31 ΓενÜρη 1891 στο ResidenzΤheater του ΜονÜχου, κι Þτανε παρþν στη πρεμιÝρα. ΛÝγεται üτι δεν Þτανε διüλου ευχαριστημÝνος με την απüδοση της Clare Heese που ερμÞνευσε το ρüλο της ¸ντα. Θεωροýσε πως η ερμηνεßα της Þτανε στομφþδης. Οι κριτικÝς συνηγοροýσανε στην ÜποψÞ του. Η αποδοχÞ του κοινοý Þταν μικτÞ, με χειροκροτÞματα κι αποδοκιμασßες. Αυτοß που χειροκρüτησαν Þτανε σαφþς περισσüτεροι, γεγονüς που οφεßλεται μÜλλον στη φυσικÞ παρουσßα του εκεß.
     Στον "Εχθρü Του Λαοý" Ýνας Ýντιμος Üνθρωπος, Ýνας γιατρüς ιδεολüγος, λÝει δημüσια την αλÞθεια, για τον κßνδυνο πανδημßας στη πüλη του και βρßσκει συσπειρωμÝνο απÝναντß του, üλο το σκληρü κατεστημÝνο των συμφερüντων και της διαπλοκÞς, καθþς και το αφιονισμÝνο απü τα ψεýδη κοινü. Ο ºψεν, απü απüσταση διαμπεροýς βολÞς, μας κλεßνει μελαγχολικÜ το μÜτι και μας ψυχαγωγεß στα οικεßα κακÜ με τη δýναμη και το πÜθος της προφητικÞς δραματουργßας του.
     Στη Χριστιανßα, ο πατÝρας του ψυχολογικοý θεÜτρου, επιστρÝφει για μüνιμη εγκατÜσταση το 1891, Ýπειτα απü 27χρονη διαμονÞ σε Ιταλßα και Γερμανßα και τον υποδÝχονται πανηγυρικÜ. Το 1892τελειþνει Ýν απü τα τελευταßα Ýργα του εκεß, που 'χει Ýντονο χαρακτÞρα αυτοπροσωπογραφßας κι απολογισμοý. Ο "ΠρωτομÜστορας Σüλνες" θεωρεßται το Ýργο του το πιο αυτοβιογραφικü, -ο ßδιος ομολογεß πως ο Þρωας τον αντιπροσωπεýει πιüτερο απü κÜθε Üλλο. Στο κεßμενü του (αλλÜ και των περισσüτερων Ýργων του) ρÝουνε διÜλογοι μ' απλÞ γλþσσα, αυτÞ που χρησιμοποιοýν Üνθρωποι καθημερινοß, Üνθρωποι με πÜθη. ΚÜθε φρÜση αποδßδεται μ' ακρßβεια κι εξυπνÜδα, κρýβει μÝσα της δραματικÜ στοιχεßα κι ισχυρÜ μηνýματα, γεμÜτα συμβολισμοýς κι Ýνα τολμηρü ρεαλισμü, που αντÝχει στο χρüνο. Ακολουθοýνται στοιχεßα της αρχαßας ελληνικÞς τραγωδßας, üπως ορßζονται απü τον ΑριστοτÝλη.
     Ο κεντρικüς χαρακτÞρας, ο Σüλνες, κατατρÝχεται απü τραγικü στοιχεßο που δε θα μπορÝσει ν' αποφýγει και θα τον οδηγÞσει στη πτþση. ¸χει επιβλητικÞ προσωπικüτητα, χτßζει εκκλησßες και σπßτια κι Ýτσι εßναι επαγγελματικÜ καταξιωμÝνος. Κρýβει αινιγματικü χαρακτÞρα που κατÝχεται απü υπεροψßα. Βιþνει το γÜμο με τη κα Σüλνες, που üλο και σαπßζει πÜνω σε τραγικÜ γεγονüτα του παρελθüντος. Τη ζωÞ του Ýρχεται να ταρÜξει η Χßλντα, (εδþ ουσιαστικÜ περιγρÜφει απü κÜποια απüσταση, τη σχÝση του με την ¸μιλι), κοπÝλα δροσερÞ, που αντικατοπτρßζει τη δýναμη, τα νιÜτα, το θÜρρος και την ελευθερßα. Στοιχεßα που ο Σüλνες στη δýση του κυριευμÝνος απü διÜφορες φοβßες, τüσο πολý χρειÜζεται να νιþσει και τα εισπρÜττει μÝσα απü κεßνη, για να φτÜσει στη κορýφωση, στην υπÝρτατη ελευθερßα και δημιουργßα: στη λýτρωση. Η 1η παρÜσταση του Ýργου δüθηκε στο Βερολßνο το 1893. Με την επιστροφÞ στη πατρßδα γρÜφει Üλλα 2Ýργα εκτüς του "Σüλνες" τα: "ΙωÜννης ΓαβριÞλ Μπüργκμαν" & "¼ταν Εμεßς Οι Νεκροß ΞυπνÞσουμε".
     Στις 23 ΜÜη 1906 πεθαßνει στο ¼σλο, σ' ηλικßα 78 ετþν, συνεπεßα πολλþν αιτιþν. ¼ταν η νοσοκüμα εßπε σε κÜποιον απü τους πολλοýς επισκÝπτες του, πως η πορεßα της υγεßας του πηγαßνει λιγÜκι καλλßτερα, ο ºψεν Üφησε να βγεß απü τα χεßλη του η φρÜση: "Το αντßθετο!" και ξεψýχησε. Η κηδεßα, που παραβρεθÞκανε 12.000 Üνθρωποι, γßνεται δημοσßα δαπÜνη. Στο μνÞμα στÞθηκε μια αξßνα, για να συμβολßζει τον Üνθρωπο που 'σκαψε βαθιÜ στην ανθρþπινη ψυχÞ.

  "Η επιστημονικÞ και κοινωνικÞ εξÝλιξη εßχανε δεßξει, απü τη μια, τις τερÜστιες δημιουργικÝς ικανüτητες του ανθρþπου κι απü την Üλλη, την εξαφÜνιση και τη συντριβÞ του κÜτω απü το περιβÜλλον, το πλÞθος και τις δυνÜμεις που ο ßδιος δημιοýργησε. Αυτü το δρÜμα Ýφερε στο θÝατρο ο ºψεν, οπλßζοντÜς το με της ποιητικÞς και της δραματικÞς του ιδιοφυÀας την αρματωσιÜΟ ºψεν δßδαξε üτι το δρÜμα κι üταν φýγει απü τις σφαßρες της Ýμμετρης ποßησης και του τιτÜνιου πÜθους, μπορεß να διατηρÞσει ποßηση και πÜθος, ακüμα κι αν ο στßβος του εßναι η τραπεζαρßα Þ η αυλÞ του απÝναντι γεßτονα", Ýγραψεν ο ΜÜριος Πλωρßτης.

     ¹ταν απü τους πιο αντιπροσωπευτικοýς ρεαλιστÝς δραματουργοýς, πατÝρας του σýγχρονου ψυχολογικοý δρÜματος, του ερωτικοý ιψενικοý, τραγικοý τριγþνου κι Ýνας απü τους κορυφαßους üλων των εποχþν. Πιστεýει πÜνω απ' üλα, με φανατισμü στην ατομικÞ ελευθερßα. Το σýνολο του Ýργου του στρÝφεται γýρω απü δυο πüλους: τη σπουδαιüτητα του ατüμου και τη σημασßα της αγÜπης. Απü το πρþτο του Ýργο, μÝχρι το τελευταßο, πολεμÜ το συμβιβασμü, τις προλÞψεις, τη ρηχÞ κοινωνßα κι αγωνßζεται μες απü τα θεατρικÜ του για την απελευθÝρωση του ατüμου απü τις αλυσßδες του ψεýδους και της συνθηκολüγησης. Η επßδραση που Üσκησε στο ευρωπαúκü θεατρικü στερÝωμα υπÞρξε κατÜ γενικÞν ομολογßα τερÜστια. Το στÞσιμο των χαρακτÞρων γινüταν με απüλυτη συνÝπεια, χωρßς σφÜλματα Þ δραματικÝς υπερβÜσεις. Οι χαρακτÞρες μεταλλÜσσονται, αλλÜ υπακοýουν σε μια λογικÞ μετÜλλαξης, üχι σε αφαιρετικÞ αυθαιρεσßα.
     ΥπÞρξεν ο δραματουργüς που επηρÝασε, üσο κανεßς Üλλος, τη δραματουργßα του ελληνικοý θεÜτρου στον 20ο αιþνα τüσο καθοριστικÜ, üσο οι ΜολιÝροςΓκολντüνιΣßλερ και ΣÝξπιρ τη δραματουργßα του 19ου αιþνα. Τη 1η παρÜσταση των "ΒρυκολÜκων" του 1894 προλüγισε ο Γρηγüριος Ξενüπουλος, ο πατÝρας του ελληνικοý αστικοý θεÜτρου ιδεþν, που Þταν ο γονιμüτερος δÝκτης της ιψενικÞς, θεατρικÞς ιδεολογßας και τεχνικÞς. Πολλοß Ελληνες συγγραφεßς, απü τον Ξενüπουλο και τον ΝιρβÜνα, ως τον ΙÜκωβο ΚαμπανÝλλη μολογοýνε τις οφειλÝς τους στον ºψεν, ενþ οι μεγαλýτεροι ¸λληνες πρωταγωνιστÝς, μεταφραστÝς και κυρßως σκηνοθÝτες ανÝβασαν στη σκηνÞ επανειλημμÝνα το σýνολο της ιψενικÞς δραματουργßας, ισορροπþντας μεταξý της βüρειας και της μεσογειακÞς αστικÞς ηθικÞς.
     Το 2006 στην 100Þ επÝτειο του θανÜτου του, τιμÞθηκε η μνÞμη του στη Νορβηγßα, αλλÜ και σε πολλÝς Üλλες χþρες κι η χρονιÜ ονομÜστηκε "ΧρονιÜ ºψεν" απü τις νορβηγικÝς αρχÝς. Το ΜÜη του 2006 στÞθηκε κουκλοθÝατρο για τη ζωÞ του με τßτλο: "Ο ΘÜνατος Του Μικροý ºψεν", (The Death Οf Little Ibsenστο ΘÝατρο Sanford Meisner της ΝÝας Υüρκης.

=================

                                   Ρüσμερσχολμ

                                                                                   δρÜμα σε 4 πρÜξεις
ΠΡΟΣΩΠΑ

Γιαν Ρüσμερ                     ιδιοκτÞτης του Ρüσμερσχολμ, πρþην πÜστωρ
ΡεβÝκα ΓουÝστ                 φßλη 
Κρολ                                 καθηγητÞς, γυναικÜδελφος του Ρüσμερ
Οýλριχ ΒρÝντελ &
ΠÝτερ Μüρτενσγκαρντ    πολιτικÜ πρüσωπα
κυρßα ¸λσεθ                     οικονüμος του πýργου

δρÜμα εκτυλισσüμενο στο Ρüσμερσχολμ, παλιÜ Ýπαυλη κοντÜ σε μικρÞ πüλη της Νορβηγßας

-------------------------------------------

Α' πρÜξη: (ευρýχωρη αßθουσα, Ýπιπλα παλιοý ρυθμοý αλλÜ κομψÜ κι αναπαυτικÜ. Στο τοßχο δεξιÜ, πολυτελÞς θερμÜστρα κι η πüρτα. Στο βÜθος διπλÞ πüρτα, κýρια εßσοδος της κατοικßας. αριστερÜ παρÜθυρο με ζαρντινιÝρα γεμÜτη λουλοýδια και φυτÜ. δßπλα στη θερμÜστρα, μεγÜλο τραπÝζι, καναπÝς και μερικÝς πολυθρüνες. στους τοßχους κρεμασμÝνα πορτρÝτα, παλιÜ και νεüτερα, που παριστοýν αξιωματικοýς και πÜστορες Þ υπÜλληλους με στολÞ. το παρÜθυρο ανοιχτü κι η διπλÞ εßσοδος στο βÜθος. πßσω διακρßνεται σειρÜ μεγÜλων και γερασμÝνων δÝντρων, που οδηγεß στην αγροικßα. εßναι βρÜδυ, üτι Ýχει δýσει ο Þλιος. η ΡεβÝκα κÜθεται στον καναπÝ και πλÝκει ζακÝτα, σχεδüν Ýχει τελειþσει. κρυμμÝνη απü τα λουλοýδια της ζαρντινιÝρας, ρßχνει ανÞσυχα βλÝμματα Ýξω. συγχρüνως μπαßνει απü δεξιÜ η κυρßα ¸λσεθ).

Eλσ. Η κυρßα θÝλει να ετοιμÜσω το τραπÝζι; Εßναι þρα για το δεßπνο.
Ρεβ. Ναι. Ο πÜστορας δε θ' αργÞσει να 'ρθει.
Eλσ. Δεσποινßς γιατß κÜθεστε στο ρεýμα; ΘÝλετε να κλεßσω;
Ρεβ. ΠρÜγματι, κλεßσε αν θÝλεις.
Eλσ. Δεν εßναι ο πÜστορας αυτüς που 'ρχεται;
Ρεβ. Απü ποý; Ναι... αυτüς εßναι. Απομακρýνσου, δε πρÝπει να μας δει.
Eλσ. Φανταστεßτε λοιπüν δεσποινßς, αρχßζει πÜλι να 'ρχεται απü το δρüμο του μýλου.
Ρεβ. Ναι. Και προχτÝς απü κει Þρθε. Να δοýμε τþρα...
Eλσ. Θα περÜσει απü τη μικρÞ γÝφυρα;
Ρεβ. Αυτü ακριβþς θÝλω να δω. ¼χι. Να... στρßβει üπως προχτÝς και πÜει κατÜ μÞκος του ρεýματος. (απομακρýνεται απü το παρÜθυρο). ΚÜνει μεγÜλο γýρο...
Eλσ. ΘεÝ μου, ναι. Καταλαβαßνω πως τονε στεναχωρεß πολý να περÜσει απü κεßνο το πÝρασμα, που συνÝβη το ατýχημα...
Ρεβ. Δεν αποχωρßζονται εýκολα απü τους νεκροýς τους, εδþ στο Ρüσμερσχολμ.
Eλσ. ¼σο γι' αυτü... πιστεýω δεσποινßς πως οι νεκροß του δεν αποχωρßζονται Ýτσι εýκολα το Ρüσμερσχολμ...
Ρεβ. Οι νεκροß;
Eλσ. Θα μποροýσε κανεßς να πει, üτι τους κÜνει κüπος να χωρßζουν εντελþς απ' üσους αφÞνουνε ξοπßσω τους.
Ρεβ. Τß σε κÜνει να πιστεýεις κÜτι τÝτοιο;
Eλσ. Μα αν δεν Þταν αυτü, δε θα 'βλεπε κανεßς κεßνο το λευκü Üλογο να περνÜ...
Ρεβ. ΑλÞθεια κυρßα ¸λσεθ, τß εßναι λοιπüν αυτü με το λευκü Üλογο;
Eλσ. Γιατß να μιλÜμε γι' αυτÜ τα πρÜματα; Σεις üπως ξÝρω, δε πιστεýετε σε τÝτοια.
Ρεβ. Κι εσý;
Eλσ. Ω, δε θÝλω η δεσποινßς να με περιγελÜ... (κοιτÜ απü το παρÜθυρο). Αλλ' αυτüς που 'ρχεται δεν εßναι ο πÜστορας... να! κεßνος κει κÜτω, που μας Ýρχεται...
Ρεβ. Αυτüς εκεß κÜτω εßναι... (πλησιÜζει στο παρÜθυρο). αν δε κÜνω λÜθος... εßναι ο καθηγητÞς Κρολ.
Ελσ. ΑλÞθεια, αυτüς εßναι.
Ρεβ. Να δεις που 'ρχεται δω. Α! εßμαι πολý ευχαριστημÝνη γι' αυτü.
Ελσ. Δε πολυστεναχωριÝται ο κýριος καθηγητÞς. Αυτüς που 'ταν αδελφüς της, περνÜ τη μικρÞ γÝφυρα, χωρßς δισταγμü... Ας εßναι... πρÝπει να πÜω να ετοιμÜσω το τραπÝζι. Δεν εßναι þρα δεσποινßς; (βγαßνει).
Ρεβ. (μÝνει λßγο στο παρÜθυρο. χαμογελÜ, κουνÜ το χÝρι και νεýει με το κεφÜλι, ενþ σκοτεινιÜζει. μισανοßγει την εßσοδο). Ε λοιπüν κυρßα ¸λσεθ να προσθÝσεις απüψε κÜτι σπÝσιαλ για το κýριο καθηγητÞ.
Ελσ. (απÝξω). Πολý καλÜ δεσποινßς, θα φροντßσω.
Ρεβ. (ανοßγοντας τη κεντρικÞ εßσοδο). ΕπιτÝλους αγαπητÝ καθηγητÞ, καλþς ορßσατε.
Κρολ. Δεν ενοχλþ ε;
Ρεβ. Σεις; Μα δε ντρÝπεστε που...
Κρολ. ΠÜντα περιποιητικÞ, ευγενικÞ και φιλüφρων... Ο Ρüσμερ εßναι πÜνω;
Ρεβ. ¼χι. ¸χει βγει να περπατÞσει λιγÜκι. ΣυνÞθως επιστρÝφει νωρßτερα. Δε θ' αργÞσει üμως. Καθßστε üμως, παρακαλþ. (του δεßχνει το μεγÜλο καναπÝ).
Κρολ. Ευχαριστþ. Πüσο κομψÞ κι ωραßα Ýγινε τοýτη η παλιÜ αßθουσα... 'Ανθη παντοý!
Ρεβ. Ο Ρüσμερ λατρεýει τα λουλοýδια. ΘÝλει πÜντα να 'χει γýρω του λουλοýδια.
Κρολ. Κι εσεßς το ßδιο θαρρþ.
Ρεβ. Ναι! Μας μεθÜνε τüσο ηδονικÜ! ¢λλοτε δε μποροýσαμε να 'χουμε αυτÞ την ευχαρßστηση.
Κρολ. Η καημÝνη η Ευτυχßα δε μποροýσε να υποφÝρει τη μυρωδιÜ τους.
Ρεβ. ΜÞτε τη λαμπρüτητÜ τους. Ταραζüτανε πÜντα üταν Ýβλεπε λουλοýδια.
Κρολ. Το θυμÜμαι. Λοιπüν, πþς τα περνÜτε δω;
Ρεβ. Ησυχßα τÜξη κι ασφÜλεια. Οι μÝρες μας μοιÜζουνε μονüτονα, η μια με την Üλλη. Εσεßς; Η σýζυγüς σας;
Κρολ. Δεσποινßς ΓουÝστ, ας μιλÜμε για τα δικÜ μου, σε κÜθε οικογÝνεια Üλλωστε υπÜρχει και κÜτι φÜλτσο. ΕιδικÜ στην εποχÞ που ζοýμε.
Ρεβ. (μετÜ μικρÞ σιγÞ, κÜθεται σε μια πολυθρüνα). Γιατß δε περÜσατε διüλου να μας δεßτε τþρα στις διακοπÝς;
Κρολ. Δε θÝλω να 'μαι ενοχλητικüς.
Ρεβ. Αν ξÝρατε πüσο σας αναζητÞσαμε...
Κρολ. ¸πειτα Þμουνα σε ταξßδι.
Ρεβ. Ναι, για δυο βδομÜδες. ΠÞγατε νομßζω, να παρακολουθÞσετε πολιτικÝς συγκεντρþσεις.
Κρολ. Ναι; Τß λÝτε; ΦανταστÞκατε πως τþρα στα γερÜματα θα στραφþ στη πολιτικÞ;
Ρεβ. (χαμογελαστÞ). ΑγαπητÝ μου, εßχατε πÜντα ενδιαφÝρον για τη πολιτικÞ.
Κρολ. ¸στω. Ναι. Για την ευχαρßστησÞ μου. ΑλλÜ στο μÝλλον η ανÜμιξη μου θα 'ναι πιο σοβαρÞ, σας τ' ορκßζομαι. ΔιαβÜσατε ποτÝ αυτÝς τις ριζοσπαστικÝς φυλλÜδες;
Ρεβ. Φßλε μου κýριε καθηγητÞ, δε μπορþ ν' αρνηθþ πως...
Κρολ. ΑγαπητÞ δεσποινßς, δεν εßναι ανÜγκη να δικαιολογηθεßτε. Για σας η ανÜγνωσÞ τους δε μπορεß να 'χει συνÝπεις.
Ρεβ. ¸τσι δεν εßναι; ¸χω βÝβαια το δικαßωμα να ενημερþνομαι...
Κρολ. ΘεÝ μου, επιτÝλους δε μπορþ να 'χω απαιτÞσεις απü μια γυναßκα, να λÜβει ενεργü μÝρος στους πολιτικοýς αγþνες Þ καλýτερα, στους εμφýλιους σχεδüν, αγþνες, που μαστßζουνε τη χþρα μας. Εßδατε λοιπüν πως αυτοß οι κýριοι, οι λεγüμενοι... λαúκοß, επιτεθÞκανε στον κλÞρο; Εßδατε πως τα βÜλανε και μαζß μου;
Ρεβ. Ναι. ΑλλÜ θαρρþ πως αποκροýσατε επιδÝξια τις προσβολÝς.
Κρολ. ΑλÞθεια εßναι. Μπορþ να το καυχηθþ. Τþρα θα δουν üτι δεν εßμαι απ' αυτοýς που υποκýπτουν. Αλλ' üχι παρακαλþ, ας μη μιλÞσουμε σÞμερα γι' αυτü το θλιβερü ζÞτημα.
Ρεβ. ΚαλÜ. Ας μη μιλÞσουμε Üλλο γι' αυτü.
Κρολ. Πεßτε μου καλýτερα, πως περνÜτε δω στο Ρüσμερσχολμ, απ' üταν μεßνατε μüνη... απü τüτε που η δυστυχισμÝνη Ευτυχßα...
Ρεβ. Ευχαρßστως. Περνþ πολý καλÜ. Αναμφßβολα ο θÜνατüς της Üφησε δω μÝσα, πολλÜ κενÜ και πολλÞ θλßψη. ΑλλÜ...
Κρολ. Και σχεδιÜζετε να μεßνετε δω; ΘÝλω να πω... να μεßνετε οριστικÜ;
Ρεβ. ΑγαπητÝ μου κýριε Κρολ, δεν αποφÜσισα ακüμα. ΑλλÜ θαρρþ πως ανÞκω σχεδüν σε τοýτο το σπßτι του Ρüσμερ, τüσο που το συνÞθισα.
Κρολ. Το πιστεýω.
Ρεβ. Κι εφüσον ο κýριος Ρüσμερ βρßσκει την εδþ παρουσßα μου ευχÜριστη και χρÞσιμη, ε... να σας πω την αλÞθεια, υποθÝτω πως ... θα 'θελα να μεßνω δω.
Κρολ. ΞÝρετε πως υπÜρχει μεγαλεßο στη ζωÞ της γυναßκας εκεßνης που θυσιÜζει τα νιÜτα της για την ευχαρßστηση των Üλλων...
Ρεβ. ΘεÝ μου, τß Üλλο ενδιαφÝρον μπορεß να παρουσιÜσει σε μÝνα η ζωÞ;
Κρολ. ΚαταρχÞν αφοσιωθÞκατε στο θετü πατÝρα σας, που Þτανε παραλυτικüς και που ο κακüτροπος χαρακτÞρας του...
Ρεβ. Ω! δε πρÝπει να πιστεýετε πως ο Δρ ΓουÝστ Þτανε τüσο κακüτροπος, üταν μÝναμε στο Φßνμαρκ. Εκεßνα τα φοβερÜ θαλασσινÜ ταξßδια τονε τσακßσανε κατüπιν. ¼ταν εγκατασταθÞκαμε δω, περÜσαμε μερικÜ ...δýσκολα χρüνια. ΤελικÜ Ýφτασε ο Ýρμος στο τÝρμα των βασÜνων του.
Κρολ. Και τα χρüνια που ακολουθÞσαν μετÜ θα 'τανε χειρüτερα για σας!...
Ρεβ. Ω! πþς μπορεßτε να υποθÝσετε κÜτι τÝτοιο. ¹μουνα τüσο τρυφερÜ αφοσιωμÝνη στην Ευτυχßα! Κι εκεßνη η δýστυχη αισθανüτανε τüσο ζωηρÜ την ανÜγκη να περιτριγυρßζεται απü ανθρþπους που να μποροýν να τη φροντßζουνε και να τη περιποιοýνται...
Κρολ. Ο Θεüς να σας ανταμεßψει για την επιεικÞ ανÜμνηση που διατηρεßτε για κεßνη.
Ρεβ. (πλησιÜζοντÜς τονε λßγο). Απü την ειλικρßνεια και την εγκαρδιüτητα που μου λÝτε τοýτα, κýριε Κρολ, τολμþ να συμπερÜνω πως δε νιþθετε καμιÜ δυσαρÝσκεια εναντßον μου.
Κρολ. ΔυσαρÝσκεια; Τß θÝλετε να πεßτε;
Ρεβ. Δε σας εßναι δυσÜρεστη η παρουσßα μιας Üλλης που διευθýνει πλÝον το σπßτι του Ρüσμερ;
Κρολ. Μα πþς μπορÝσατε να...
Ρεβ. Λοιπüν δεν Ýχετε τÝτοια δυσÜρεστη εντýπωση; (του δßνει το χÝρι της). Ευχαριστþ αγαπητÝ καθηγητÜ, ευχαριστþ, ευχαριστþ.
Κρολ. Μα πþς μπορÝσατε να σκεφτεßτε κÜτι τÝτοιο;
Ρεβ. Αραιþσατε τις επισκÝψεις σας κι Ýτσι μου πÝρασε απü το νου ο φüβος üτι...
Κρολ. ΑλÞθεια δεσποινßς ΓουÝστ, γελαστÞκατε τελεßως. ΕξÜλλου δεν Ýγινε δα και καμιÜ καινοτομßα δω μÝσα. Σεις πÜντα και μüνη σας διευθýνατε το σπßτι και τα πριν θλιβερÜ χρüνια, πριν το θÜνατο της δýστυχης Ευτυχßας.
Ρεβ. Αλλα μüνον σαν αναπληρþτρια κι επ' ονüματß της.
Κρολ. ΟπωσδÞποτε, δις ΓουÝστ, γνωρßζετε πως üσον αφορÜ σε μÝνα, δεν Ýχω να κÜνω καμιÜ παρατÞρηση, αν... αλλÜ μÜλλον αυτü εßναι ζÞτημα που δε πρÝπει να θßξουμε.
Ρεβ. Τß θÝλετε να πεßτε;
Κρολ. Αν Þτανε δυνατü να γßνει... να πÜρετε σεις τη θÝση... τη χηρεýουσα θÝση...
Ρεβ. ¸χω ακριβþς τη θÝση, που επιθυμþ να 'χω, κýριε καθηγητÜ.
Κρολ. ¼σον αφορÜ στην εργασßα ναι, αλλÜ πρüκειται περß...
Ρεβ. (τονε διακüπτει πολý σοβαρÞ). Θα 'πρεπε να ντρÝπεστε να μου μιλÜτε κατ' αυτü τον τρüπο, κýριε Κρολ.
Κρολ. ΒÝβαια, η πεßρα που διαθÝτει ο καλüς μας Ρüσμερ για το γÜμο, του 'ναι αρκετÞ για να... Κι üμως...
Ρεβ. Το ξÝρετε πως σχεδüν με κÜνετε να γελþ;
Κρολ. ...κι üμως, επιτρÝψτε μου να σας ρωτÞσω δεσποινßς, χωρßς να σας φανþ πολý αδιÜκριτος. Πüσων ετþν εßστε;
Ρεβ. ΝτρÝπομαι να το μολογÞσω κýριε Κρολ: Εßμαι εικοσιεννιÜ και πατþ γερÜ στα τριÜντα πλÝον.
Κρολ. ΚαλÜ. Κι ο Ρüσμερ εßναι ...πüσο; ΣτÜσου... εßναι πÝντε χρüνια μικρüτερüς μου, Üρα εßναι σαραντατριþν. Οι ηλικßες σας ταιριÜζουνε θαυμÜσια.
Ρεβ. (ερεθισμÝνα). Πþς εßπατε; ΘαυμÜσια; Θα πιεßτε μαζß μας τσÜι;
Κρολ. Και βÝβαια. ΛογαριÜζω να εγκατασταθþ εδþ, επειδÞ Ýχω να κουβεντιÜσω με το φßλο μας. Κι εξÜλλου δεσποινßς ΓουÝστ, για να μη σας μπαßνουνε ξανÜ αλλüκοτες ιδÝες, θα 'ρχομαι συχνüτατα, üπως ποτÝ Üλλοτε...
Ρεβ. Ω ναι. Το δßχως Üλλο, θα 'ρχεστε. (του ξανασφßγγει το χÝρι). Ευχαριστþ, εßστε πÜντα πολý ευγενικüς.
Κρολ. ΑλÞθεια; Τοýτο üμως δε το παραδÝχονται στο σπßτι μου.
Ρεβ. Κýριε Ρüσμερ, δεßτε ποιüς εßναι δω!
Ροσ. Η κυρßα ¸λσεθ μου 'πε Þδη το μαντÜτο. Καλþς μας Þρθες πÜλι δω φßλε μου. (βÜζει το δεξß του χÝρι στον þμο του Κρολ, κοιτÜζοντÜς τονε στα μÜτια). ΑγαπητÝ μου, παλιüφιλε. Το 'ξερα καλÜ, πως αργÜ Þ γρÞγορα θα 'ρχüσουν να μας ξαναβρεßς.
Κρολ. Μα τß λοιπüν, μη μου πεις πως κι εσý φαντÜστηκες περιÝργως πως υπÞρχε κÜποια ψυχρüτητα μεταξý μας;
Ρεβ. Φανταστεßτε λοιπüν κýριε Ρüσμερ, πως Þταν αβÜσιμη εικασßα μας. Τι ευτυχßα! ¸τσι δεν εßναι;
Ροσ. ΑλÞθεια Κρολ; ΑλλÜ τüτε γιατß τüσο καιρü Ýμεινες μακριÜ μας;
Κρολ. Γιατß δεν Þθελα να 'μαι για σÝνα, ζωντανÞ ανÜμνηση θλιβερþν περασμÝνων στιγμþν, να σου θυμßζω με τη παρουσßα μου, κεßνη που βρÞκε τον θÜνατο στο ρÝμα του μýλου.
Ροσ. Εßναι ευγενικÞ η σκÝψη σου. ΠÜντα εßσαι γεμÜτος λεπτüτητα. ¸λα κÜτσε κοντÜ μου. (κÜθονται στο μεγÜλο καναπÝ). ¼χι, δεν υποφÝρω ηθικÜ, üταν θυμÜμαι την Ευτυχßα. ΜιλÜμε για κεßνη κÜθε μÝρα. Μας φαßνεται μÜλιστα πως δεν Ýχει φýγει διüλου απ' αυτü το σπßτι.
Κρολ. ΑληθινÜ, σας φαßνεται...
Ρεβ. (ανÜβοντας τη λÜμπα). Αναμφßβολα.
Ροσ. Εßναι πολý φυσικü. ¹τανε τüσο προσφιλÞς και στους δυο. Κι η ΡεβÝκ... η δις ΓουÝστ δηλαδÞ κι εγþ, Ýχουμε Þσυχη τη συνεßδησÞ μας, γιατß κÜναμε ü,τι μποροýσαμε για τη δýστυχη Üρρωστη.
Κρολ. Εßστε γενναßες καρδιÝς κι οι δυο. Στο εξÞς θÝλω να 'ρχομαι καθημερινÜ.
Ρεβ. (κÜθεται σε μια πολυθρüνα). Να δοýμε θα κρατÞσετε το λüγο σας.
Ροσ. (μετÜ απü δισταγμü). Φßλε μου Κρολ, θα 'θελα πολý να μη διακüψουμε τη συντροφιÜ μας. Απü τüτε που γνωριστÞκαμε, üταν Þμασταν φοιτητÝς, Þσουνα πÜντα ο φυσικüς σýμβουλüς μου.
Κρολ. ΑλÞθεια; Εßμαι περÞφανος γι' αυτü. Θα 'θελες να μου μιλÞσεις λοιπüν για...
Ροσ. ¸χω τüσα πρÜματα που θÝλω να συζητÞσουμε, με Üνεση κι ανοιχτÞ καρδιÜ.
Ρεβ. ΠρÜγματι κ. Ρüσμερ, μου φαßνεται πως εßναι καλü να μοιρÜζεται κανεßς τις μýχιες σκÝψεις του με παλιοýς και καλοýς του φßλους.
Κρολ. Ε, καλÜ λοιπüν. Κι εγþ Ýχω να σου πω πιüτερα. ΞÝρεις βÝβαια πως ανακατεýτηκα με τη πολιτικÞ;
Ροσ. Ναι το 'μαθα. ΑλλÜ εξÞγησÝ μου πως και συνÝβη τοýτο;
Κρολ. ΑναγκÜστηκα, θÝλοντας και μη. Στην εποχÞ που ζοýμε, εßναι αδýνατο να μεßνει κανεßς απαθÞς θεατÞς. Τþρα που -για μεγÜλη δυστυχßα μας- ανÝβηκαν οι ριζοσπÜστες στην εξουσßα, εßναι καιρüς να δρÜσουμε Üμεσα.
Ρεβ. (κρυφοχαμογελþντας). Δεν εßναι κÜπως... αργÜ τþρα;
Κρολ. ΒÝβαια θα 'τανε καλýτερα αν γßνονταν Ýγκαιρα προσπÜθειες για ν' ανακοπεß ο χεßμαρρος. Γιατß τþρα που μιλÜμε, το επαναστατικü πνεýμα Ýχει χωθεß ακüμα και στα σχολεßα.
Ροσ. Στα σχολεßα; ¼χι φυσικÜ σε κεßνο που διευθýνεις.
Κρολ. Κι üμως... Χþθηκε ακüμα και στο δικü μου. Πþς σου φαßνεται αυτü; Πριν Ýξι μÞνες ανακÜλυψα, πως οι μαθητÝς των ανωτÝρων τÜξεων, στÞσαν μυστικÞ εταιρεßα κι εßναι συνδρομητÝς στη φυλλÜδα του Μüρτενσγκαρντ!
Ρεβ. Μπα; Στο "ΦÜρο";
Κρολ. Ναι! ΥπÜρχει βλÝπετε υπÜρχει πολλÞ υγιÞς τροφÞ στη φυλλÜδα αυτÞ, για τους μελλοντικοýς υπαλλÞλους του κρÜτους
Ρεβ. Κι αυτü σας στεναχωρεß πολý, καθηγητÜ μου;
Κρολ. Αν με στεναχωρεß λÝει; Να βλÝπω Ýτσι μηδενισμÝνο το Ýργο που αφιÝρωσα σ' αυτü, ολÜκερη τη ζωÞ μου! Κι üμως θα το Üντεχα με ηρεμßα και τοýτον ακüμα το χτýπημα. ΑλλÜ μου 'ρθε και χειρüτερο ακüμη. Δε μας ακοýει κανεßς απÝξω ε;
Ρεβ. ¼χι, μεßνετε Þσυχος.
Κρολ. ΚαλÜ λοιπüν μÜθετε πως η διχüνοια κι η επανÜσταση φτÜσανε και μÝσα στο σπßτι μου και φωλιÜσανε κÜτω απü τη στÝγη μου. ΤÝλος πια η σπιτικÞ, οικογενειακÞ γαλÞνη.
Ροσ. Τß λες; Και στο σπßτι σου;
Ρεβ. 'Ασε να δοýμε. Πες μας φßλε μου τß συνÝβη;
Κρολ. Φανταστεßτε τα ßδια μου τα παιδιÜ... ο Λüρεντς μπÞκε επικεφαλÞς στη συνομωσßα τοýτη. Κι η Χßλντε κÝντησε μια πλεχτÞ τσÜντα και μÝσα κρýβανε το "ΦÜρο".
Ροσ. Ορßστε τß δε θα μου περνοýσε ποτÝ απü το νου. Στο σπßτι σου; ΚÜτω απü την ßδια σου τη στÝγη;
Κρολ. ¸τσι δεν εßναι; Ποιüς θα μποροýσε ποτÝ να το φανταστεß! Στο σπßτι μου, που η υπακοÞ κι η πειθαρχßα βασιλεýανε πÜντα, που üλοι μας ως τþρα Þμασταν Ýνα πνεýμα, μια ψυχÞ και με μια και μüνη θÝληση...
Ρεβ. Και τß λÝει η γυναßκα σας;
Κρολ. Α να τι εßναι το πιο απßστευτο. Κεßνη που σ' üλη της τη ζωÞ και στα μεγÜλα και στα μικρÜ πρÜματα, συμβÜδιζε με τις θÝσεις και τις θελÞσεις μου, τþρα δεν απÝχει δα και πολý να ενταχθεß με το μÝρος των παιδιþν. ΦυσικÜ, εννοεßται πως δε το 'χω πει πουθενÜ... εßναι απ' αυτÜ τα πρÜματα που πρÝπει να συγκαλýπτονται καλÜ. Αχ ΘεÝ μου.. ΘεÝ μου! (σκεπÜζει το πρüσωπü του με τις παλÜμες του, για κÜμποσο).
Ρεβ. (βρßσκοντας ευκαιρßα πλησιÜζει τον Ρüσμερ και του λÝει, χωρßς να γßνει αντιληπτÞ απü τον Κρολ). Πες του...
Ροσ. (επßσης χαμηλüφωνα). ¼χι απüψε.
Ρεβ. (επßσης). Ναι, τþρα. (πλησιÜζει το τραπÝζι κι ανεβÜζει το φως της λÜμπας).
Κρολ. ΒλÝπεις λοιπüν, αγαπητÝ μου Ρüσμερ, πως το πνεýμα της εποχÞς Ýρχεται να επισκιÜσει το κοινωνικü μου Ýργο και να δηλητηριÜσει την οικογενειακÞ μου γαλÞνη; Δε πρÝπει λοιπüν να καταπολεμÞσω τοýτο το πνεýμα, της καταστροφÞς και της ερÞμωσης, μ' üσα μÝσα διαθÝτω;
Ροσ. Κι ελπßζεις να πετýχεις κÜτι Ýτσι;
Κρολ. Εν πÜσει περιπτþσει, θÝλω να κÜνω αυτÜ που μου επιβÜλλει το καθÞκον και πιστεýω πως κÜθε καλüς πατριþτης πρÝπει να δρÜσει üπως εγþ. Να λοιπüν κι η πρþτη αιτßα της σημερινÞς μου επßσκεψης εδþ.
Ροσ. Τß θες να πεις; Τß περιμÝνεις απü μÝνα;
Κρολ. ΠρÝπει να βοηθÞσεις τους παλιοýς φßλους, -να κÜνεις üτι κι αυτοß.
Ρεβ. Μα καθηγητÜ μου γνωρßζετε καλÜ τον κýριο Ρüσμερ και την απüστροφÞ του γι' αυτοý του εßδους τα πρÜματα.
Κρολ. Εßναι καιρüς πλÝον να κατανικÞσει την αποστροφÞ αυτÞ... Δεν εßσαι αρκετÜ ενÞμερος των τεκταινομÝνων Ρüσμερ. ΜÝνεις δω μÝσα κλεισμÝνος κι απορροφημÝνος απü τις ιστορικÝς σου μελÝτες. ΘεÝ μου, σου αναγνωρßζω üλη την αρμüζουσα εκτßμηση γι' αυτÞ την εργασßα, αλλÜ η εποχÞ... αλßμονο... δεν εßναι κατÜλληλη για τÝτοιες ενασχολÞσεις. ΚÜθε σεβασμüς στο καθεστþς χÜθηκε και χρειÜζεται πια ΗρÜκλεια δýναμη κι εργασßα για ν' απαλλαγεß ο λαüς απü τις πλÜνες που τον Ýχουνε ρßξει.
Ροσ. Το πιστεýω, μα τÝτοιου εßδους ασχολßες δεν εßναι κατÜλληλες για μÝνα.
Ρεβ. Κι εξÜλλου, πιστεýω πως ο κýριος Ρüσμερ βλÝπει τþρα καθαρüτερα τα κοινωνικÜ πρÜματα.
Κρολ. Καθαρüτερα;
Ρεβ. Ναι. Τα κοιτÜ με μÜτι καθαρüτερο κι απαλλαγμÝνο προκαταλÞψεων.
Κρολ. Τß λÝει Ρüσμερ; Ελπßζω πως δεν υπÞρξες τüσον ασθενÞς, þστε να παρασυρθεßς κι εσý απü τη προσωρινÞ επικρÜτηση των οχλαγωγþν!
Ροσ. ΑγαπητÝ μου φßλε, γνωρßζεις καλÜ πως δε πολυκαταλαβαßνω πολιτικÜ, αλλÜ μου φαßνεται πως τα τελευταßα χρüνια, η προσωπικÞ γνþμη του καθενüς μας, απüκτησε πια μεγαλýτερην ανεξαρτησßα.
Κρολ. ΘαυμÜσια! Και δε διστÜζεις ßσως να το βρßσκεις αυτü καλü! ΑλλÜ πλανÜσαι πολý φßλε μου. Πρþτα μÜθε καλÜ, ποιÝς εßναι οι κοινωνικÝς δοξασßες που διδÜσκουν οι ριζοσπÜστες. Δεν υπÜρχει διαφορÜ μεταξý αυτþν κι αυτþν που γρÜφονται στο "ΦÜρο".
Ρεβ. ΠρÜγματι. Ο Μüρτενσγκαρντ ασκεß παντοý μεγÜλη και σημαντικÞν επßδραση.
Κρολ. Ναι, εßναι ακατανüητο! Με παρελθüν τüσο κηλιδωμÝνο, -δÜσκαλος που τον Ýπαυσαν εξ αιτßας της ανηθικüτητÜς του! ¸νας τÝτοιος Üνθρωπος αναλαμβÜνει να οδηγÞσει το λαü! Και το πετυχαßνει! Το πετυχαßνει θαυμÜσια!
Ρεβ. ΕκπλÞσσομαι που σεις κι οι φßλοι σας δεν του επιτεθÞκατε ακüμα συστηματικÜ.
Κρολ. Ναι μα πρüκειται να το κÜνουμε τþρα. Ακριβþς σÞμερα, αγορÜσαμε την "ΕπαρχιακÞ Εφημερßδα". Για το χρηματικü, δεν υπÞρξανε δυσκολßες αλλÜ -ορßστε που φτÜνω και στην αιτßα της σημερινÞς μου επßσκεψης- Ýχουμε δυσκολßες για το πρüσωπο που θ' αναλÜβει τη διεýθυνσÞ της. Πες μου Ρüσμερ δε νιþθεις την ευχαρßστηση και το καθÞκον ν' αναλÜβεις εσý αυτÞ τη θÝση, απü ενδιαφÝρον για τον Üξιο αυτüν αγþνα;
Ροσ. (λιγÜκι ταραγμÝνος). Εγþ;
Ρεβ. Πþς μπορÝσατε να το φανταστεßτε;
Κρολ. Αν αποστρÝφεσαι τις πολιτικÝς συγκεντρþσεις και τους θορýβους την διαδηλþσεων, εντÜξει, το κατανοþ. ΑλλÜ η εργασßα του διευθýνοντος και συντÜκτη, ο μοναχικÞ κι Þσυχη αυτÞ ενασχüληση, Þ καλýτερα να πω...
Ροσ. ¼χι φßλε μου. Δε πρÝπει να μου το ζητÞσεις αυτü.
Κρολ. Δε θα 'θελα κÜτι καλýτερο απü το ν' αναλÜβω εγþ κι αυτÞ την εργασßα, αλλÜ μου 'ναι απολýτως αδýνατο. Εßμαι Þδη βαρυφορτωμÝνος εργασßες. Συ üμως, απεναντßας, Ýτσι καθþς εßσαι απαλλαγμÝνος απü κÜθε υποχρÝωση και παραιτημÝνος απü το επÜγγελμÜ σου... και θα σε βοηθÞσουμε κι εμεßς αναμφßβολα, üσο μποροýμε.
Ροσ. Δε μπορþ Κρολ, εßμαι εντελþς ακατÜλληλος.
Κρολ. ΑκατÜλληλος; Το ßδιο Ýλεγες κι üταν ο πατÝρας σου αποφÜσισε να σε βÜλει στο ιερατικü αξßωμα.
Ροσ. Κι εßχα δßκιο. Γι' αυτü κατüπιν παραιτÞθηκα.
Κρολ. Εντοýτοις, αν αποδειχτεßς σα δημοσιογρÜφος, τüσον ικανüς üσο και πÜστορας, θα 'μαστε κατενθουσιασμÝνοι.
Ροσ. ΑγαπητÝ μου Κρολ, στο λÝω Üπαξ δια παντüς: δε δÝχομαι πÜει και τÝλειωσε.
Κρολ. ΤουλÜχιστον θα μας αφÞσεις να κÜνουμε χρÞση του ονüματüς σου;
Ροσ. Του ονüματüς μου;
Κρολ. Ναι, τ' üνομα μüνο του Γιαν Ρüσμερ θα 'ναι σπουδαßο πλεονÝκτημα για την εφημερßδα μας. ΕμÜς üλους τους Üλλους, μας θεωροýνε παρασυρμÝνους απü τα πολιτικÜ μας πÜθη και πιστεýω. Εσý üμως Þσουν ανÝκαθεν αμερüληπτος και το πνεýμα σου εßναι πρÜο κι ευθý, η ευγÝνεια των ιδεþν σου, η αδιαπραγμÜτευτη ευθýτητα του χαρακτÞρα σου κι η αβρüτητÜ σου, εßναι αδιαμφισβÞτητα χαρßσματÜ σου, που αναγνωρßζονται κι εκτιμþνται απ' üλους. Πρüστεσε σ' αυτÜ και την υπüληψη και το σεβασμü που αρμüζει στο πρþην αξßωμÜ σου κι επßσης τη μεγÜλην υπüληψη του οικογενειακοý σου ονüματος... ΣκÝψου λοιπüν.
Ροσ. Ως προς το οικογενειακü μου üνομα...
Κρολ. Οι Ρüσμερ του Ρüσμερσχολμ, -ιερεßς, στρατιþτες, ανþτεροι δικαστικοß και διοικητικοß υπÜλληλοι, üλοι Üνθρωποι τßμιοι κι ευγενεßς. Μια οικογÝνεια, που επß δυο σχεδüν αιþνες υπÞρξεν η πρþτη, σε τοýτη την επαρχßα. Ρüσμερ Ýχεις υποχρÝωση προς τον εαυτü σου και τις παραδüσεις της γενιÜς σου, να μετÝχεις σ' αυτü τον αγþνα και να υπερασπßσεις κÜθε τι που ο χρüνος κι η παρÜδοσÞ μας καθιερþσανε. Τß λÝτε δεσποινßς ΓουÝστ;
Ρεβ. (χαμογελþντας ελαφρÜ). Κýριε καθηγητÜ δε μπορεßτε να φανταστεßτε πüσον αλλüκοτα μου φαßνονται, üλα üσα ακοýω.
Κρολ. Αλλüκοτα; Μα γιατß;
Ρεβ. Ναι. Γιατß, για να σας μιλÞσω ειλικρινÜ...
Ροσ. ¼χι, üχι, περιμÝνετε. ¼χι ακüμα.
Κρολ. Μα για τ' üνομα του Θεοý, αγαπητοß μου φßλοι! Α...
Ελσ. ¸νας Üνθρωπος θÝλει να δει τον κýριο πÜστορα.
Ροσ. (ανακουφισμÝνος). ¸χει καλþς. Πες του να περÜσει.
Ελσ. Στο σαλüνι;
Ροσ. Ναι... βÝβαια...
Ελσ. (διστακτικÜ). Δεν Ýχει üμως εμφÜνιση για...
Ρεβ. Τß εμφÜνιση Ýχει λοιπüν κυρßα ¸λσεθ;
Ελσ. ¼χι πολý καθþς πρÝπει, δεσποινßς.
Ρεβ. Δεν εßπε τ' üνομÜ του;
Ελσ. Ναι, πιστεýω üτι μου πε πως ονομÜζεται ΚÝκμαν Þ κÜπως Ýτσι.
Ρüσ. Αυτü τ' üνομα δε μου 'ναι Üγνωστο.
Ελσ. ¸πειτα πρüστεσε πως λÝγεται Οýλριχ.
Ροσ. (τινÜζεται πÜνω). Οýλριχ ¸κμαν. ¸τσι δεν εßναι;
Ρεβ. Δεν υπüγραψε üμως Ýτσι ο παρÜδοξος αυτüς Üνθρωπος.
Ροσ. (προς τον Κρολ). Εßναι το ψευδþνυμο του Οýλριχ ΒρÝντελ.
Κρολ. Οýλριχ ΒρÝντελ; ΑλÞθεια; Κεßνος ο... χαμÝνος;
Ρεβ. Ζει λοιπüν ακüμα;
Ροσ. Νüμιζα πως περιüδευε με κÜποιο θßασο κωμικþν.
Κρολ. Το τελευταßο που Üκουσα γι' αυτüν εßναι πως Þτανε φυλακÞ...
Ροσ. Πες του να περÜσει κυρßα ¸λσεθ.
Ελσ. ΑμÝσως κýριε.
Κρολ. Μπορεßς λοιπüν ν' ανεχτεßς μες στο σπßτι σου, αυτü τον Üνθρωπο;
Ροσ. Το ξÝρεις πως Þτανε δÜσκαλüς μου για κÜμποσο;
Κρολ. Ναι. ΞÝρω πως σου παραγÝμιζε το κεφÜλι μ' επαναστατικÝς ιδÝες κι üτι ο πατÝρας σου τον Ýδιωξεν οργισμÝνος.
Ροσ. Ο πÜτερας μου Þτανε πÜντα συνταγματÜρχης ακüμα και στην οικογενειακÞ του ζωÞ. ΠοτÝ δε του 'λειψε η τραχýτητα...
Κρολ. ¸πρεπε αγαπητÝ μου Ρüσμερ, να τον ευχαριστεßς ακüμα και πÜνω απü τον τÜφο του, γι' αυτü... Α νÜτος!
Βρεν. ΚαλησπÝρα Γιαν.
Κρολ. Κýριε!
Βρεν. Περßμενες να με ξαναδεßς; Ε; Και μÜλιστα στον... καταραμÝνο αυτü τüπο;
Κρολ. Κýριε. Απü κει...
Βρεν. Α ναι! Κεßνος εßναι. Ο Γιαν, το καλü μου παιδß που αγÜπησα πιüτερο απ' üλα στο κüσμο.
Ροσ. Γερο-δÜσκαλÝ μου!
Βρεν. Παρüλο που 'χω πικρÝς αναμνÞσεις εδþ στο Ρüσμερσχολμ, δε μπüρεσα περνþντας να μη σ' επισκεφθþ για λßγο.
Ροσ. Καλþς þρισες. Στο εýχομαι, πßστεψÝ με, απü καρδιÜς.
Βρεν. Ω! κι η θεσπÝσια κεßνη κυρßα; Η σýζυγüς σου, χωρßς αμφιβολßα...
Ροσ. Η δεσποινßς ΓουÝστ.
Βρεν. Πολý κοντινÞ συγγενÞς λοιπüν... κι ο Üγνωστüς μου κýριος; ΣυνÜδελφüς σας, αν υποθÝτω σωστÜ...
Ροσ. Ο καθηγητÞς κýριος Κρολ.
Βρεν. Κρολ... Κρολ... ΠεριμÝνετε... ΣπουδÜσατε φιλολογßα στα νιÜτα σας;
Κρολ. ΒÝβαια.
Βρεν. Τüτε, μα την αλÞθεια, σας Ýχω γνωρßσει προ πολλοý!
Κρολ. Κýριε...
Βρεν. Συ δεν Þσουν...
Κρολ. Κýριε;
Βρεν. ...Ýνας απ' αυτοýς τους υπερασπιστÝς της αρετÞς, που με διþξαν απü τη διÜλεξη;
Κρολ. Πιθανüτατα... ΑλλÜ δεν Ýχουμε κýριε, μεταξý μας καμιÜν οικειüτητα.
Βρεν. ΚαλÜ. ΚαλÜ! ¼πως σου αρÝσει κýριε ντüκτορ, το ßδιο μου κÜνει. Ο Οýλριχ ΒρÝντελ δε θα χÜσει εξ αυτοý, τßποτ' απü τη προσωπικüτητÜ του.
Ρεβ. ΣκÝφτεστε να κατεβεßτε στη πüλη, κýριε ΒρÝντελ;
Βρεν. Η κυρßα Ρüσμερ αντελÞφθη καλÜ. Που και που βρßσκομαι στην ανÜγκη να ριχτþ στον περß ýπαρξης αγþνα, για να συντηρηθþ. Το κÜνω δßχως κÝφι, αλλ' η ανÜγκη βλÝπετε...
Ροσ. ΑγαπητÝ μου κýριε ΒρÝντελ, θα μου επιτρÝψετε να σας βοηθÞσω με κÜποιο τρüπο;
Βρεν. ΘεÝ μου τß πρüταση! Θες λοιπüν να χαλαρþσεις το δεσμü που μας ενþνει; ΠοτÝ Γιαν, ποτÝ!
Ροσ. ΑλλÜ τß σκÝφτεστε να κÜνετε στη πüλη; Δε θα σας εßναι εýκολο να βρεßτε δουλειÜ. ΠιστÝψτε με.
Βρεν. 'ΑφησÝ τα αυτÜ παιδß μου. Ο κýβος ερρßφθη. Παρüλη τη κατÜσταση που με βλÝπεις, ανÝλαβα μεγÜλο ταξßδι, μεγαλýτερο κι απü τις μÝχρι τþρα εκδρομÝς μου. Κι μιας και το θυμÞθηκα τþρα: μπορþ να ρωτÞσω κÜτι τον καθηγητÞ; ΥπÜρχει στη πüλη καμιÜ αßθουσα κεντρικÞ και πολý ευρýχωρη;
Κρολ. Η μεγαλýτερη αßθουσα εßναι κεßνη που συγκεντρþνονται οι εργÜτες των συντεχνιþν.
Βρεν. Σεις Ýχετε καμιÜν επιρροÞ σε κεßνο το σýνδεσμο των συντεχνιþν, μιας κι εßστε Ýφορος της παιδεßας; Μου φαßνεται πως θα βγει κÜτι ωφÝλιμο απü τοýτο.
Κρολ. Δεν ανακατεýομαι σ' αυτÜ.
Ρεβ. ΠρÝπει να βρεßτε τον κýριο ΠÝτερ Μüρντενσγκαρντ.
Βρεν. Συγνþμη κυρßα, ποιüς εßναι αυτüς ο ηλßθιος;
Ρεβ. Γιατß τον λÝτε ηλßθιο;
Βρεν. Τ' üνομÜ του με κÜνει να το υποθÝσω. ¸νας Üνθρωπος του üχλου...
Κρολ. Να μια απÜντηση που δε περßμενα!
Βρεν. Θα προσπαθÞσω να τα καταφÝρω μαζß του Δεν Ýχω Üλλην επιλογÞ. ¼ταν κανεßς βρßσκεται -üπως εγþ τþρα- στο σταυροδρüμι... Αποφασßστηκε λοιπüν! Θα Ýρθω σ' απευθεßας ÝπαφÞ με τον Üνθρωπο τοýτο.
Ροσ. Το σκÝφτεστε σοβαρÜ τοýτο;
Βρεν. Αγαπητü μου παιδß, δεν Ýμαθες ακüμα πως üτι κι αν αναλαμβÜνει να φÝρει σε πÝρας ο ΒρÝντελ, το φÝρνει και μÜλιστα σοβαρÜ; Ναι φßλτατÝ μου, θÝλω να δρÜσω, σαν Üνθρωπος, να βγω απü την επιφýλαξη που τÞρησα μÝχρι τþρα.
Ροσ. Με ποιü τρüπο;
Βρεν. ΘÝλω να λÜβω ενεργü μÝρος στη ζωÞ, να παραταχθþ μαζß με τις εργαζüμενες τÜξεις, της κοινωνßας, να ξαναγßνω παραγωγüς. ΠερνÜμε δýσκολους, θυελλþδεις καιροýς, θÝλω κι εγþ να θÝσω κι εγþ τον οβολü μου στο βωμü της απολýτρωσης.
Κρολ. Κι εσεßς;
Βρεν. Κανεßς απü σας εδþ, δεν εμβÜθυνε στα γραπτÜ μου;
Κρολ. ¼χι, οφεßλω να ομολογÞσω πως...
Ρεβ. ΔιÜβασα πολλÜ εξ αυτþν. Τα 'χεν ο πατÝρας μου.
Βρεν. Ωραßα πυργοδÝσποινα, στη περßπτωση αυτÞ, χÜσατε το καιρü σας. Ολ' αυτÜ Þτανε χωρßς βÜση κι αναληθÞ.
Ρεβ. ΑλÞθεια;
Βρεν. ¼σα διαβÜσατε ναι. Τα πρÜγματι αξιοσημεßωτα Ýργα μου δε διαβαστÞκαν απü κανÝνα κοινü, παρÜ μüνον απü μÝνα τον ßδιο.
Ρεβ. Πþς αυτü;
Βρεν. Γιατß ουδÝποτε γραφτÞκανε.
Ροσ. Αλλ' αγαπητÝ μου κýριε ΒρÝντελ...
Βρεν. ΞÝρεις Γιαν παιδß μου, πως εßμαι λιγÜκι συβαρßτης στο πνεýμα, λεπτüς... πολý λεπτüς... ¸τσι Þμουνα πÜντα. Αγαπþ ν' απολαμβÜνω μüνος, διüτι τüτε απολαμβÜνω πολλαπλÜσια. Με πιÜνεις; ¼ταν τα χρυσÜ üνειρα μ' επισκÝπτονταν, üταν Ýνιωθα να γεννιοýνται μÝσα μου σκÝψεις κι ιλιγγιþδεις υψηλÝς ιδÝες, τις Ýφτιαχνα στßχους, εικüνες, οπτασßες κι üλα σ' ευρý κýκλο... Με πιÜνεις;
Ροσ. Ναι. Ναι.
Βρεν. Ω πüσον απüλαυσα, πüσο ροýφηξα την απüλαυση στη ζωÞ μου! Οι μυστικÝς χαρÝς της εσþτερης ανÜπτυξης Þταν εκεßνες -πÜντα ευρεßας κατανÜλωσης. Τα χειροκροτÞματα, τις απολυτρþσεις, τους επαßνους, τα δÜφνινα στεφÜνια, üλα τα μÜζεψα με τρεμÜμενα απü χαρÜ, χÝρια. Και κυριεýτηκα στις μοναχικÝς οπτασßες μου απü χαρÜ... ω χαρÜ μεθυστικÞ.
Κρολ. Χμμ...!
Ροσ. ΑλλÜ ποτÝ δε γρÜψατε κÜτι απ' üλ' αυτÜ;
Βρεν. Οýτε λÝξη. Μ' αÞδιαζε πÜντα το να 'μαι συγγραφÝας επαγγελματικÜ. Και γιατß να βεβηλþσω το ιδεþδες μου üταν μποροýσα να το απολαýσω σ' üλη την αγνüτητÜ του, μüνος μου; ΑλλÜ σÞμερα πρÝπει να το θυσιÜσω. ΑλÞθεια... μ' Ýχει κυριεýσει το συναßσθημα κεßνο, που πιÜνει τη μητÝρα üταν πρüκειται ν' αφÞσει τη κüρη της στα χÝρια του συζýγου. Κι üμως εßμαι αποφασισμÝνος για τη θυσßα. Θα τη προσφÝρω στο βωμü της χειραφÝτησης. Θα κÜνω λοιπüν μια σειρÜ καλþν διαλÝξεων σ' üλη τη χþρα.
Ρεβ. (ενθουσιασμÝνη). Πολý ευγενικü απü μÝρους σας κýριε ΒρÝντελ. Δßνετε ü,τι πολυτιμüτερον Ýχετε.
Βρεν. Τον μüνο θησαυρü μου.
Ρεβ. (κοιτÜζοντας με νüημα τον Ρüσμερ). Δε φÝρονται Ýτσι üλοι οι Üνθρωποι. Δεν Ýχουν üλοι το θÜρρος...
Ροσ. (ανταποδßδοντας το νεýμα). Ποιüς ξÝρει;
Βρεν. Η κοινωνßα συνταρÜζεται. Το γεγονüς αυτü μου διεγεßρει το συναßσθημα και μου δυναμþνει τη θÝληση, γι' αυτü κι αποφÜσισα να εργαστþ. Αλλ' ακüμα μιαν ερþτηση: (προς τον Κρολ). Μπορεßτε να μου πεßτε κýριε καθηγητÞ, αν υπÜρχει στη πüλη κανÜς σýλλογος εγκρÜτειας; ΕγκρÜτειας απüλυτης: ΠρÝπει να υπÜρχει.
Κρολ. ΜÜλιστα κýριε κι εßμαι πρüεδρος.
Βρεν. Το κατÜλαβα απü τη φυσιογνωμßα σας. ΚαλÜ λοιπüν. Πιστεýω üτι θα μου 'ναι δυνατü να μπω στο σýλλογο για καμιÜ βδομÜδα.
Κρολ. Συγνþμη, μα δε γρÜφουμε μÝλη με τη βδομÜδα.
Βρεν. ΚαλÞ þρα κýριε καθηγητÜ! Ο Οýλριχ ΒρÝντελ δε συνηθßζει να μπαßνει με το στανιü σε τÝτοια ιδρýματα. (προς τον Ρüσμερ). ΑλλÜ δε θÝλω να παρατεßνω την επßσκεψÞ μου στο σπßτι σας, που 'χει για μÝνα τüσο πλοýσιες αναμνÞσεις. ΠρÝπει να πηγαßνω, στη πüλη Ýχω να 'βρω μιαν αναπαυτικÞ διαμονÞ. Ελπßζω να μπορÝσω να βρω κανÜ υποφερτü ξενοδοχεßο.
Ρεβ. Δε θÝλετε να πιεßτε κÜτι ζεστü πριν μας αφÞσετε;
Βρεν. Τß εßδους, ωραßα μου κυρßα;
Ρεβ. Μια κοýπα τσÜι Þ...
Βρεν. Ευχαριστþ γενναßα δÝσποινα. Δε μου αρÝσει να καταχρþμαι τη φιλοξενßα. (χαιρετÜ). Χαßρετε κýριες και κýριοι. (πÜει προς τη κεντρικÞν εßσοδο). Α! ΑλÞθεια, Γιαν, πÜστορα Ρüσμερ, θÝλεις να μου προσφÝρεις κÜποια σπουδαßα υπηρεσßα στ' üνομα της παλιÜς φιλßας μας;
Ροσ. ΒÝβαια και με μεγÜλη μου ευχαρßστηση.
Βρεν. ΚαλÜ. ΔÜνεισÝ μου για μια-δυο μÝρες Ýνα πουκÜμισο με λευκÜ μανßκια, σιδερωμÝνο.
Ροσ. Αυτü μüνο;
Βρεν. Γιατß üπως βλÝπεις, ταξιδεýω με τα πüδια τοýτη τη φορÜ. Οι αποσκευÝς μου θα σταλοýν αργüτερα.
Ροσ. ΚαλÜ, καλÜ. Το δßχως Üλλο, θα κÜμω πρüθυμα ü,τι μου ζητÞσατε. ΑλλÜ δε χρειÜζεστε τßποτ' Üλλο;
Βρεν. ΞÝρεις τß θα 'θελα; Αν μποροýσες να μου δþσεις και μια καλοκαιρινÞ ρεντιγκüτα, üχι καινοýρια.
Ροσ. Βεβαßως!
Βρεν. Κι αν υπÞρχε και κανÜ ζευγÜρι παποýτσια, με τη ρεντιγκüτα...
Ροσ. ΥπÜρχει τρüπος να τακτοποιηθοýν üλ' αυτÜ. Μüλις μÜθουμε τη διεýθυνσÞ σας, θα σας τα στεßλουμε.
Βρεν. Α με τßποτα! Δε θÝλω να ενοχλþ συνεχþς. Θα τα πÜρω τþρα μαζß μου αυτÜ τα μικροπρÜματα.
Ροσ. ¸χει καλþς. ΘÝλετε να 'ρθετε για λßγο, μαζß μου πÜνω;
Ρεβ. ¼χι, αφÞστε, θα το τακτοποιÞσω εγþ με τη κυρßα ¸λσεθ.
Βρεν. Με τßποτα! Δε θα επιτρÝψω μια κυρßα τüσο διακεκριμÝνη...
Ρεβ. Μüνον ελÜτε κýριε ΒρÝντελ. (βγαßνει).
Ροσ. (κρατþντας τον ΒρÝντελ). ΠÝστε μου δε χρειÜζεστε τßποτ' Üλλο απü μÝνα;
Βρεν. Δε ξÝρω ακριβþς τß θα 'τανε δυνατü να χρειÜζομαι... Α ναι! ΚατÜρα! ¼σο σκÝπτομαι... Γιαν... μÞπως κατÜ τýχην, Ýχεις εýκαιρες στο πορτοφüλι σου οχτþ κορþνες;
Ροσ. Για να δω... (ανοßγει το πορτοφüλι του). ¸χω δυο χαρτονομßσματα των δÝκα.
Βρεν. ΚαλÜ, καλÜ. Το ßδιο κÜνει. Μπορþ να τα πÜρω. Να θυμÜσαι καλÜ πως μου 'δωσες εßκοσι κορþνες. Καληνýχτα, αγαπητü μου παιδß! Καληνýχτα, εντιμüτατε κýριε! (προχωρεß προς τη πüρτα, ο Ρüσμερ τονε συνοδεýει και τη κλεßνει πßσω του).
Κρολ. Κýριε των ΔυνÜμεων! Και να φανταστεß κανεßς πως σε τοýτον τον Üνθρωπο, αναγνωρßσανε κÜποτε, προτερÞματα μεγÜλου ανδρüς!
Ροσ. (Þρεμα). Εν πÜση περιπτþσει, εßχε το θÜρρος να ζÞσει κατÜ τα κÝφια του. Μου φαßνεται πως αυτü κÜτι σημαßνει...
Κρολ. Μα τß λες; ΖωÞ üπως η δικÞ του! Θα πßστευε κανεßς αλÞθεια, πως αυτüς εßναι ικανüς να ταρÜξει το μυαλü σου Üλλη μια φορÜ.
Ροσ. ¼χι, üχι φßλτατε. Τþρα εßμαι βÝβαιος για μÝνα, üπως πÜντα.
Κρολ. ΜακÜρι να 'ναι αληθÝς αυτü, αγαπητÝ μου Ρüσμερ. Επιδροýν επÜνω σου οι εξωτερικÝς εντυπþσεις, τüσον εýκολα...
Ροσ. Ας καθÞσουμε. ¸χω να σου μιλÞσω.
Κρολ. Ευχαρßστως.
Ροσ. (μετÜ σýντομη σιγÞ). Δε βρßσκεις πως βασιλεýει εδþ μÝσα ατμüσφαιρα ειρÞνης κι ευτυχßας;
Κρολ. ΒÝβαια. Ζεßτε καλÜ κι ειρηνικÜ εδþ. Εσý κÝρδισες οικογενειακÞν εστßα Ρüσμερ, ενþ γω Ýχασα τη δικÞ μου.
Ροσ. Μη το λες φßλες μου. Κει üπου βασιλεýει τþρα διχüνοια, αýριο θα ξαναγεννηθεß αρμονßα.
Κρολ. ΠοτÝ! ΠοτÝ! Ο σπüρος της διχüνοιας θα υπÜρχει πÜντα. Δε πρüκειται να ξαναβρþ το παρελθüν.
Ροσ. 'ΑκουσÝ με καλÜ, Κρολ. ΥπÞρξαμε δεμÝνοι γα πολλÜ, πÜρα πολλÜ χρüνια. Μπορεßς ποτÝ να υποθÝσεις üτι τοýτη η φιλßα εßναι δυνατü να διαρραγεß;
Κρολ. Τßποτε απ' üσο γνωρßζω, δε θα μποροýσε να τη ψυχρÜνει. ΑλλÜ πþς σου μπαßνουνε τÝτοιες ιδÝες;
Ροσ. Γιατß συ δßνεις μεγÜλη σημασßα στη συμφωνßα των πιστεýω και των κρßσεων.
Κρολ. ¸στω λοιπüν, ναι. ΑλλÜ üσον αφορÜ σε μας τους δυο, εßμαστε σýμφωνοι σ' üλα τα θεμελιþδη ζητÞματα.
Ροσ. (Þσυχα). ¼χι, δεν εßμαστε πλÝον.
Κρολ. Τß σημαßνει αυτü;
Ροσ. ΚÜθησε παρακαλþ, Κρολ.
Κρολ. Τß θες να πεις; Δε σε καλαβαßνω. Μßλα καθαρÜ.
Ροσ. ¸γινε μια ανανÝωση στο πνεýμα μου. ΝÝα αχτßδα νεüτητας με φþτισε. Κι ορßστε πως Ýφτασα ως εκεß... Κι εγþ ακüμα.
Κρολ. Ποý Ýφτασες;
Ροσ. Εκεß που φτÜσανε και τα παιδιÜ σου.
Κρολ. (φανερÜ Ýκπληκτος). Συ; Συ; Μα εßναι αδýνατο. Λες ü,τι...
Ροσ. Συμφωνþ με τις ιδÝες του Λüρεντς και της Χßλντε.
Κρολ. ΑποστÜτης! Ο Γιαν Ρüσμερ, αποστÜτης!
Ροσ. ΠοιÜ χαρÜ, πüσην ευτυχßα, θα μποροýσα να βρω σ' αυτÞ την... αποστασßα, üπως τη λες! Αντ' αυτοý üμως, υπüφερα πολý, ξÝροντας πως θα σου προξενÞσω τüση πßκρα.
Κρολ. Ρüσμερ... Ρüσμερ! ΠοτÝ δε θα συνÝλθω απ' αυτü. Ορßστε λοιπüν κι εσý μεταξý κεßνων που διαφθεßρουνε, που γκρεμßζουνε, που καταστρÝφουνε την Üτυχη χþρα μας!
Ροσ. ΘÝλω να συμμετÜσχω στο Ýργο της ανοικοδüμησης και της απελευθÝρωσης!
Κρολ. Ναι το ξÝρω... Ýτσι λÝνε οι διαφθορεßς κι οι παραπλανημÝνοι.
Ροσ. Δε παρασýρθηκα απü το λεγüμενο πνεýμα της εποχÞς. ΘÝλω να κÜνω Ýκκληση προς πÜντας, να προσπαθÞσω να ενþσω üσο το δυνατü περισσüτερους ανθρþπους κι üσο το δυνατü κοντýτερα. ΘÝλω να ζÞσω και να μεταχειριστþ üλες τις δυνÜμεις μου, προς το σκοπü τοýτο. Προς το σκοπü της ανýψωσης, αληθινÞς λαúκÞς κυριαρχßας, στη χþρα τοýτη.
Κρολ. Βρßσκεις λοιπüν, πως δεν Ýχουμε υποστεß αρκετÜ αυτÞ τη ...λαúκÞ κυριαρχßα, üπως τη λες;
Ροσ. Ορßστε λοιπüν γιατß θÝλω λαúκü πολßτευμα, που να εκπληρþνει τη πραγματικÞ αποστολÞ του.
Κρολ. ΠοιÜν αποστολÞ;
Ροσ. Τον εξευγενισμü üλων των πολιτþν.
Κρολ. Με ποιÜ μÝσα;
Ροσ. Με την απελευθÝρωση του πνεýματος απü τις προκαταλÞψεις και με τον εξαγνισμü των θελÞσεων.
Κρολ. Εßσαι ιδεολüγος Ρüσμερ. Θες να τους απελευθερþσεις;
Ροσ. ¼χι αγαπητÝ μου. ΘÝλω μüνο να τους βγÜλω απü το λÞθαργο. Αυτοß κατüπιν θα ενεργÞσουν απü μüνοι τους.
Κρολ. Και τους νομßζεις ικανοýς να ενεργÞσουν Ýτσι, σωστÜ;
Ροσ. Ναι!
Κρολ. Με τις δικÝς τους δυνÜμεις;
Ροσ. Ναι! Δε γßνεται αλλιþς.
Κρολ. Εßναι αυτÞ γλþσσα που αρμüζει σ' ιερÝα;
Ροσ. Δεν εßμαι πια ιερÝας.
Κρολ. Ναι, αλλÜ... η πßστη των παιδικþν σου χρüνων;
Ροσ. Δεν την Ýχω πλÝον.
Κρολ. Δεν την Ýχεις πλÝον;
Ροσ. (σηκþνεται). Την εγκατÝλειψα. ¼φειλα να την εγκαταλεßψω, Κρολ!
Κρολ. Α! Α! Ναι, ναι, ναι! Το 'να δεν Ýρχεται δßχως τ' Üλλο. ΤÜχα τοýτο σ' Ýκανε να παραιτηθεßς του ιερατικοý αξιþματος;
Ροσ. Ναι. ¼ταν σχηματßστηκε μÝσα μου η πεποßθηση, üταν βεβαιþθηκα üτι δε πρüκειται περß παροδικοý πειρασμοý, αλλÜ κÜτι απ' üπου δε θα μπορÝσω ποτÝ ν' απαλλαγþ, παραιτÞθηκα.
Κρολ. Συνεπþς, αυτÞ η κατÜσταση υπÞρχε μÝσα σου προ πολλοý κι εμεßς οι φßλοι σου δε ξÝραμε τßποτα; Ρüσμερ, Ρüσμερ, πþς μπüρεσες να μας κρýψεις αυτÞ τη θλιβερÞ αλÞθεια;
Ροσ. Το πρÜμα αφοροýσε μüνο μÝνα. Κι Ýπειτα, Þθελα ν' απαλλÜξω και σÝνα και τους Üλλους απü ανþφελη πßκρα. Σκεφτüμουν να εξακολουθÞσω ζþντας εδþ, Þσυχος, ευχαριστημÝνος κι ευτυχÞς.
Κρολ. ΑποστÜτη! ΚÜθε λÝξη σου σε καταχωρεß Ýτσι! ΑλλÜ τüτε γιατß αυτÞ η εξομολüγησÞ σου; Και γιατß ακριβþς αυτÞ τη στιγμÞ;
Ροσ. Συ το θÝλησες, Κρολ.
Κρολ. Εγþ;
Ροσ. Ναι. Γιατß Ýμαθα τη βιαιüτητÜ σου, τις πλÞρους μßσους επιθÝσεις σου, εναντßον των αντιφρονοýντων σου... Α Κρολ, πüσον αλλαγμÝνο σ' εßδα! Κι Ýτσι, εßδα πως εßχα επιτακτικÞν ανÜγκη και καθÞκον να εκτελÝσω. Ο Þδη γενüμενος αγþνας, Ýχει κÜνει τους ανθρþπους κακοýς. Τα πνεýματα Ýχουν ανÜγκη χαρÜς, ειρÞνη και συμφιλßωση. Ορßστε γιατß προβαßνω στον αγþνα, Ýχοντας πÜρει θÝση, ανεπιφýλακτα, μαζß με τους ομοúδεÜτες μου. Κι εξ Üλλου θÝλω να δοκιμÜσω τις δυνÜμεις μου. 'ΑκουσÝ με Κρολ! Δε θες και συ να βοηθÞσεις την ενÝργειÜ μου;
Κρολ. ΠοτÝ! ΠοτÝ! Δε θα συνεννοηθþ με τους καταστροφεßς της κοινωνßας!
Ροσ. ¸στω. Αν λοιπüν υπÜρξει ανÜγκη να πολεμÞσουμε, πρÝπει να χρησιμοποιÞσουμεν üπλα ευγενικÜ.
Κρολ. ΟποιοσδÞποτε δεν εßναι μαζß μου στις θεμελιþδεις κοινωνικÝς αρχÝς κι ιδÝες, μου εßναι Üγνωστος και δεν Ýχω ουδεμßαν επιφýλαξη για κεßνον.
Ροσ. Αυτü να το εκλÜβω και για μÝνα προσωπικÜ;
Κρολ. Απü σÝνα Þρθε, Ρüσμερ, η διÜσπαση.
Ροσ. Μα εßναι λοιπüν διÜσπαση;
Κρολ. Αν εßναι λÝει; ΕμφανÝστατα εßναι διÜσπαση απ' üλους τους φßλους σου. Ναι! Και θα υποστεßς τις συνÝπειες.
Ρεβ. (μπαßνει κι αφÞνει τη πüρτα ανοιχτÞ μιλþντας μονÜχη). ΕπιτÝλους! Ορßστε, βαδßζει πλÝον στο δρüμο της αυτοθυσßας. (μεγαλüφωνα). Εßναι Ýτοιμο το δεßπνο. ΕλÜτε κýριε Κρολ.
Κρολ. Καληνýχτα δεσποινßς ΓουÝστ. Δεν Ýχω καμιÜ δουλειÜ πλÝον εδþ πÝρα.
Ρεβ. (συγκινημÝνη κλεßνει τη πüρτα και πλησιÜζει). Τß συμβαßνει; ΜιλÞσατε;
Ροσ. ΞÝρει πλÝον τα πÜντα.
Κρολ. Δε θα σ' αφÞσουμε Ρüσμερ. Θα σ' αναγκÜσουμε να επανÝρθεις στον ßσιο δρüμο.
Ροσ. ΟυδÝποτε.
Κρολ. Θα το δοýμε αυτü. Δεν εßσαι απü κεßνους που μποροýν ν' αντÝξουνε στην απομüνωση.
Ροσ. Δεν εßμαι μüνος. Εßμαστε Þδη δυο εδþ, για να την αντÝξουμε.
Κρολ. Α! ¸τσι λοιπüν ε! Κεßνα τα λüγια της Ευτυχßας...
Ροσ. Της Ευτυχßας;
Κρολ. ¼χι. ¼χι! ¸χω Üδικο. Σχþρα με! ΓειÜ σου.
Ροσ. Πþς; Τß θες να πεις; Μßλα.
Κρολ. Ας μη κÜνουμε κουβÝντα... Ουφ! Σχþρα με. ΓειÜ σου.
Ροσ. Κρολ, δε πρÝπει να χωριστοýμε Ýτσι. Θα περÜσω να σε δω αýριο.
Κρολ. Δε θα πατÞσεις το πüδι σου ξανÜ στο σπßτι μου! (βγαßνει απüτομα).
Ροσ. Δεν εßναι τßποτα, ΡεβÝκα. Θα μπορÝσουμε ν' αντÝξουμε τα πÜντα οι δυο μας, πιστοß φßλοι καθþς εßμαστε.
Ρεβ. Τß σκεφτüταν, üταν εßπε: "ουφ"! Το γνωρßζει Üραγε;
Ροσ. Μην ανησυχεßς γι' αυτü, αγαπητÞ μου φßλη. Δε πßστεψε στην υποψßα του, μÞτ' αυτüς ο ßδιος. Αýριο θα πÜω να τονε βρω. Καληνýχτα.
Ρεβ. Αποσýρεσαι τüσο νωρßς απüψε. Φταßν üσα συνÝβησαν;
Κρολ. Κι απüψε, üπως συνÞθως. Τþρα που φανερωθÞκανε τα πÜντα, νιþθω μεγÜλην ανακοýφιση. Εßμαι üπως βλÝπεις εντελþς γαλÞνιος. Να 'σαι κι εσý αγαπητÞ ΡεβÝκα. Καληνýχτα.
Ρεβ. Καληνýχτα φßλε μου. (ο Ρüσμερ πηγαßνει προς τη πüρτα στο βÜθος, τον ακοýμε ν' ανεβαßνει τη σκÜλα. η ΡεβÝκα πλησιÜζει στη θερμÜστρα και χτυπÜ το κουδοýνι. η κυρßα ¸λσεθ μπαßνει). Ξεστρþστε το τραπÝζι κυρßα ¸λσεθ. Ο πÜστορας δε θÝλει να δειπνÞσει κι ο κýριος Κρολ Ýφυγε.
Ελσ. ¸φυγε; Τß του 'ρθε πÜλι;
Ρεβ. (πιÜνοντας το κÝντημÜ της) ΠροÝβλεψε πως θα 'ρχοταν μεγÜλη κακοκαιρßα.
Ελσ. Περßεργο! Ο ουρανüς δεν Ýχει κανÝνα σýννεφο απüψε.
Ρεβ. ΦτÜνει μüνο να μη συναντÞσει τα φαντÜσματÜ σου με το λευκü Üλογο. ΦοβÜμαι πως πολý σýντομα θ' ακοýσουμε να γßνεται λüγος και πÜλι για φαντÜσματα.
Ελσ. ΧριστÝ μου! Μη λÝτε τÝτοια δεσποινßς.
Ρεβ. Εμπρüς. Εμπρüς...
Ελσ. (πιο σιγÜ). Η δεσποινßς πιστεýει αλÞθεια θα πεθÜνει κανεßς γρÞγορα, δω μÝσα;
Ρεβ. ¼χι δα, ΑλλÜ υπÜρχουνε διÜφορα εßδη λευκþν αλüγων στο κüσμο αυτü, κυρßα ¸λσεθ. Εμπρüς. Καληνýχτα. Θα πÜω να κοιμηθþ.
Ελσ. Καληνýχτα δεσποινßς. (η ΡεβÝκα κρατþντας το κÝντημα βγαßνει. η κυρßα ¸λσεθ σβÞνει τη λÜμπα, κουνÜ το κεφÜλι και ψιθυρßζει). ΧριστÝ μου! ΑυτÞ η δεσποινßς ΓουÝστ, τß παρÜξενα που τα λÝει μερικÝς φορÝς!

                                     Aυλαßα της 1ης πρÜξης

                                             Β' ΠρÜξη

(πρωß στο γραφεßο του Ρüσμερ, αριστερÜ και στο βÜθος, πüρτες, η βγÜζει στο υπνοδωμÜτιο. δεξιÜ παρÜθυρο κι απü κÜτω γραφεßο με βιβλßα κι Ýγγραφα. βιβλιοθÞκες στους τοßχους κι αριστερÜ σοφÜς, τραπÝζι παλιοý ρυθμοý. ο Ρüσμερ με νυχτικü κÜθεται στο γραφεßο, κüβει φýλλα απü περιοδικü. κÜποιος χτυπÜ τη πüρτα).

Ροσ. (χωρßς να σηκþσει το βλÝμμα). ΠερÜστε.
Ρεβ. (μπαßνει φορþντας ατημÝλητα, το νυχτικü). ΚαλημÝρα.
Ροσ. (κρατÜ το περιοδικü ανοιχτü). ΚαλημÝρα αγαπητÞ μου φßλη. Θες κÜτι;
Ρεβ. ¹ρθα μüνο να σε ρωτÞσω αν κοιμÞθηκες καλÜ.
Ροσ. ΘαυμÜσια. ¾πνος δßχως üνειρα. Κι εσý;
Ρεβ. Πολý καλÜ. Τþρα το πρωß...
Ροσ. Εßχα καιρü να νιþσω τüσον ελαφρÜ τη καρδιÜ μου. Εßναι τüσο καλü, η εξομολüγηση των μýχιων σκÝψεων!
Ρεβ. Δεν Ýπρεπε, Ρüσμερ, να παραμεßνεις τüσο καιρü σιωπηλüς.
Ροσ. Δε καταλαβαßνω μÞτε κι εγþ ü ßδιος τη δειλßα μου.
Ρεβ. ΘεÝ μου, δεν Þτανε καθαυτü δειλßα.
Ροσ. Ναι, ναι, το ξÝρω. ΕξετÜζοντας καλÜ τον εαυτü μου, βρßσκω πως το μεγαλýτερο μÝρος Þτανε δειλßα.
Ρεβ. ΥπÞρξες üμως και γενναßος, μιας κι εßπες με τη μια, την αλÞθεια. (κÜθεται δßπλα στο γραφεßο). Τþρα θα σου πω τß Ýκανα. Δε θα με μαλþσεις;
Ροσ. Να σε μαλþσω; Πþς μπορεßς να υποθÝτεις κÜτι τÝτοιο, αγαπητÞ μου φßλη;
Ρεβ. ºσως αυθαιρÝτησα να! ΑλλÜ...
Ροσ. Θα δοýμε. Πες μου.
Ρεβ. Χθες βρÜδυ που αποχαιρετοýσα τον ΒρÝντελ του 'δωσα μια σýντομη επιστολÞ μου προς τον Μüρντενσγκαρντ.
Ροσ. (ανÞσυχος). Μα, φιλτÜτη μου ΡεβÝκα... θα δοýμε. Τß του 'γραψες;
Ρεβ. Του 'γραψα πως θα σου παρεßχε μεγÜλην εκδοýλευση, αν προστÜτευε τον φÝροντα αυτÞν.
Ροσ. ΑγαπητÞ φßλη, αυτü δεν Ýπρεπε να το κÜνεις. Το διÜβημÜ σου δε μπορεß παρÜ να βλÜψει τον ΒρÝντελ κι εξÜλλου με τον Μüρτενσγκαρντ δε θÝλω να 'χω οικειüτητες. ΞÝρεις απü παλιÜ Ýχουμε προστριβÝς.
Ρεβ. Δε πιστεýεις πως σÞμερα θα 'ναι ωφÝλιμο να βρßσκεσαι στενüτερα με κεßνον;
Ροσ. Με τον Μüρτενσγκαρντ; Εγþ; Γιατß;
Ρεβ. Γιατß η θÝση σου κλονßστηκε μιας και τα 'σπασες με τους παλιοýς σου φßλους.
Ροσ. (κοιτþντας τη και κουνþντας το κεφÜλι). Μπορεßς να πιστÝψεις σοβαρÜ πως ο Κρολ Þ κÜποιος Üλλος απ' αυτοýς θα 'θελε να μ' εκδικηθεß; ¼τι θα 'ταν ικανοß να...
Ρεβ. ΠÜνω στη βρÜση, φßλε μου, κανεßς δε μπορεß να προβλÝψει τß θα συμβεß. Αν κρßνουμε απü τη στÜση που κρÜτησεν ο κýριος καθηγητÞς...
Ροσ. Θα 'πρεπε να τονε γνωρßζεις καλýτερα. Ο Κρολ εßναι εντελþς τßμιος Üνθρωπος. ΣÞμερα, μετÜ το μεσημÝρι, θα πÜω επßτηδες στη πüλη για να τονε συναντÞσω. ΘÝλω να μιλÞσω μ' üλους. Θα δεις πüσον εýκολα θα πετýχω...
(η κυρßα ¸λσεθ μπαßνει, η ΡεβÝκα σηκþνεται).
Ρεβ. Τß συμβαßνει κυρßα ¸λσεθ;
Ελσ. Ο κýριος καθηγητÞς περιμÝνει στην εßσοδο.
Ροσ. (ζωηρÜ). Ο Κρολ!
Ρεβ. Ο καθηγητÞς! Πþς;
Ελσ. ΡωτÜ αν μπορεß να περÜσει για μιαν επßσκεψη στον πÜστορα.
Ροσ. (προς ΡεβÝκα). Εßδες; ΒÝβαια και μπορεß. (προχωρÜ στην εßσοδο). ΑνÝβα λοιπüν αγαπητÝ φßλε μου. Καλþς Þρθες. Το 'ξερα πως δε θα 'ταν η τελευταßα φορÜ...
Κρολ. ΒλÝπω σÞμερα το ζÞτημα, απü τελεßως Üλλη σκοπιÜ.
Ροσ. Ναι. ¸τσι δεν εßναι; ¹μουνα βÝβαιος. Τþρα που το σκÝφτηκες...
Κρολ. ΓελιÝσαι εξ ολοκλÞρου ως προς την ερμηνεßα των λüγων μου. Εßναι ανÜγκη να μιλÞσουμε μüνοι μας.
Ροσ. Γιατß; Η δεσποινßς ΓουÝστ δε θα μποροýσε να...
Ρεβ. ¼χι, üχι κýριε Ρüσμερ. Πηγαßνω.
Κρολ. Εξ Üλλου θα πρÝπει να της ζητÞσω συγνþμη γιατß Þρθα τüσο νωρßς, þστε να τη βρω με τα νυχτικÜ...
Ρεβ. (ερεθισμÝνη). Πþς; ΜÞπως θα μου κÜνετε παρατÞρηση, γιατß εßμαι ατημÝλητη στο σπßτι;
Κρολ. ¼χι δα! ΑλλÜ δε ξÝρω τις συνÞθειες που επικρατοýνε τþρα στο Ρüσμερσχολμ.
Ροσ. Κρολ, δε σ' αναγνωρßζω σÞμερα.
Ρεβ. Χαßρετε κýριε καθηγητÜ.
Κρολ. ΕπιτρÝπεται; (κÜθεται στον καναπÝ).
Ροσ. Ναι φßλε μου ας κÜτσουμε κι ας μιλÞσουμε μ' ανοιχτÞ καρδιÜ.
Κρολ. Δε κοιμÞθηκα χτες. Σκεφτüμουν üλη νýχτα.
Ροσ. Και τß λες σÞμερα;
Κρολ. Θα 'μαι διεξοδικüς, μη φοβÜσαι, πλην üμως επßτρεψÝ μου να κÜνω μιαν εισαγωγÞ. ¸χω νÝα απü τον ΒρÝντελ.
Ροσ. ¹ρθε να σε βρει;
Κρολ. ¼χι, εγκαταστÜθηκε σ' ýποπτο καπηλειü, Ýχοντας εννοεßται, συντροφιÜ κι Üλλους φαýλους. ΚÝρασε üλο τον κüσμο κι εξακολοýθησε να πßνει μÝχρι που του τελειþσαν üλα τα λεφτÜ. Κατüπιν Ýβρισε τη συντροφιÜ του αποκαλþντας τους üλους τους συμπüτες του, ποταπü κι ηλßθιον üχλο. Τüτε τονε ξυλοφορτþσανε και τονε πετÜξανε σε χαντÜκι.
Ροσ. ΦοβÜμαι πως εßναι αδιüρθωτος τελικÜ.
Κρολ. ¸δωσε κατüπιν ενÝχυρο τη ρεντιγκüτα, αλλÜ κÜποιος τηνε πλÞρωσε και του την επÝστρεψε. Και ξÝρεις ποιüς;
Ροσ. Ποιüς; Εσý ßσως;
Κρολ. ¼χι. Ο ευγενÞς εκεßνος Μüρτενσγκαρντ.
Ροσ. ΑλÞθεια.
Κρολ. Γιατß ξÝχασα να σου πω, πως ο φßλος σου πρþτα επισκÝφτηκε τον ηλßθιο κεßνο με το πληβεßον üνομα, üπως τον αποκÜλεσε.
Ροσ. ºσως να μποροýσε να ωφεληθεß απ' αυτüν.
Κρολ. Το πιστεýω. ΑλλÜ τþρα σου μιλþ για κÜτι που νιþθω υποχρÝωση να σου γνωστοποιÞσω.
Ροσ. Τß τρÝχει λοιπüν, φßλε μου;
Κρολ. Πως παßζεται δω μÝσα παιγνßδι που δε το 'χεις πÜρει χαμπÜρι καθüλου.
Ροσ. Τß σε κÜνει να το πιστεýεις; Υπαινßσσεσαι τη Ρεβ... τη δεσποινßδα ΓουÝστ θÝλω να πω;
Κρολ. ΚÜτι τÝτοιο δε θα μ' εξÝπληττε διüλου. Εδþ και καιρü, Ýχει συνηθßσει να διευθýνει τα πÜντα δω μÝσα. Κι üμως...
Ροσ. ΑγαπητÝ μου Κρολ, γελιÝσαι τελεßως. Δεν Ýχουμε κανÝνα μυστικü μεταξý μας.
Κρολ. ΞÝρεις üτι Ýχει αλληλογραφßα με τον ιδιοκτÞτη του "ΦÜρου";
Ροσ. Α! Εννοεßς τις τρεις-τÝσσερις γραμμÝς που του συνÝστησε τον ΒρÝντελ;
Κρολ. ¸μαθες λοιπüν; Κι επιδοκιμÜζεις το διÜβημÜ της; Να 'ρχεται σε συνεννüηση με τον συντÜκτη των σκανδαλωδþν εκεßνων χρονικþν, τον διακωμωδιστÞ του λυκεßου μου και...
Ροσ. ΑγαπητÝ μου φßλε, βεβαßως δεν εßχεν αυτÜ υπüψη. ΕξÜλλου Ýχει κι αυτÞ ελευθερßα κινÞσεων, üπως κι εμεßς.
Κρολ. ΑλÞθεια; ΥποθÝτω πως η γνþμη σου αυτÞ στηρßζεται στις νÝες κοινωνικÝς αρχÝς, που πρüσφατα ασπÜστηκες. Γιατß πιστεýω πως συ κι η δεσποινßδα ΓουÝστ Ýχετε τις ßδιες αρχÝς.
Ροσ. Θα παραδεχτþ πως πÜμε προς τον κοινü σκοπü, ομüφωνα.
Κρολ. ΤυφλÝ, δε βλÝπεις τη παγßδα...
Ροσ. Γιατß το λες αυτü;
Κρολ. Γιατß δε τολμþ... δε θÝλω να πιστÝψω κÜτι Üλλο. ¼χι, Üφησε με να ξηγηθþ. ¸χεις εμπιστοσýνη στη φιλßα και την εκτßμησÞ μου;
Ροσ. ΑμφιβÜλλεις;
Κρολ. ¼χι, αλλÜ υπÜρχει ανÜγκη να σε ρωτÞσω κι Üλλα. ΔÝχεσαι;
Ροσ. ΕρωτÞσεις;
Κρολ. Θα μιλÞσω μüνο με γεγονüτα, που κι η θýμησÞ τους μüνο μου 'ναι θλιβερÞ. ΒλÝπεις... η αποστασßα σου συνδÝεται με τüσα πρÜματα, που για δικü σου συμφÝρο θα πρÝπει να μου τα εξηγÞσεις.
Ροσ. ΡþτησÝ με ü,τι θες Κρολ. Δεν Ýχω να κρýψω κÜτι.
Κρολ. ΚαλÜ λοιπüν. ΠοιÜ Þτανε, κατÜ τη γνþμη σου, η αληθινÞ αιτßα της αυτοκτονßας της Ευτυχßας;
Ροσ. ΥπÜρχει καμιÜ αμφιβολßα; ¹ μÜλλον μπορεß κανεις να ρωτÞσει τους λüγους της ενÝργειας αυτÞς και των διαβημÜτων, ενüς δυστυχισμÝνου πλÜσματος, που νοσεß Ýχοντας σαλεμÝνο το νου;
Κρολ. Εßσαι εντελþς σßγουρος περß του σαλÝματος του νου της; 'Αλλωστε κι οι γιατροß δε διαγνþσανε με βεβαιüτητα, νοητικÞ βλÜβη.
Ροσ. Αν οι γιατροß μποροýσαν να τη δοýνε στη κατÜσταση που την Ýβλεπα γω, μÝρες και νýχτες συνεχþς, δε θα 'χανε καμιÜν αμφιβολßα.
Κρολ. Κι εγþ δεν εßχα την εποχÞ κεßνη.
Ροσ. Ναι φßλε μου. Δυστυχþς δεν υπÞρχεν αμφιβολßα. Πιστεýω πως σου 'καμα λüγο για το Üγριο και παρÜφορο κεßνο πÜθος, που μου ζητοýσε να μοιραστοýμε. Ω! τß τρüμο μου προξενοýσε. Κι Ýπειτα οι αδικαιολüγητες κεßνες τýψεις που τη βασανßζανε τα τελευταßα χρüνια...
Κρολ. Ναι. ¼ταν Ýμαθε πως δε θα μποροýσε ποτÝ να γßνει μητÝρα.
Ροσ. ΒλÝπεις λοιπüν; Να αισθÜνεται κανεßς τýψεις για πρÜμα που δεν εßναι υπαßτιος, δεν αποδεικνýει üτι δεν Ýχει σþας τας φρÝνας;
Κρολ. Χμμ... το θυμÜσαι; Κεßνη την εποχÞ εßχες μερικÜ βιβλßα που πραγματεýονταν την αληθινÞ αιτßα του γÜμου, κατÜ τις λεγüμενες νεüτερες ιδÝες.
Ροσ. ΘυμÜμαι πως η δεσποινßς ΓουÝστ μου δÜνεισε Ýνα τÝτοιο βιβλßο. Κληρονüμησε üπως ξÝρεις, τα βιβλßα του γιατροý. Αλλ' αγαπητÝ μου Κρολ, δε μπορεßς να μας θεωρÞσεις τüσον ασýνετους, þστε να συζητÜμε με μιαν ασθενÞ, τÝτοια θÝματα; Μπορþ να σε διαβεβαιþσω με κÜθε επισημüτητα, πως η διαγωγÞ μας ως προς αυτü το θÝμα υπÞρξεν Üμεμπτη. Μüνο σαλεμÝνος νους και ταραγμÝνα νεýρα τη σπρþξανε στη πλÜνη.
Κρολ. ¼μως υπÜρχει κÜτι... που μπορþ να στο πω σÞμερα... Η δυστυχÞς Ευτυχßα, ταραγμÝνη στο Ýπακρον, αυτοκτüνησε για να σε λευτερþσει και να ζÞσεις κατÜ πως επιθυμοýσες.
Ροσ. (πετÜγεται πÜνω, ξαφνικÜ). Τß εννοεßς;
Κρολ. ΠρÝπει να μ' ακοýσεις Þσυχα. Μπορþ να στα πω üλα τþρα. Τη τελευταßα χρονιÜ της ζωÞς της, Þρθε δυο φορÝς σπßτι μου, για να μου εμπιστευτεß τη στεναχþρια και την απελπισßα της.
Ροσ. Γι' αυτü το θÝμα;
Κρολ. ¼χι. Τη πρþτη φορÜ Þρθε να μου πει πως Þσουν Ýτοιμος ν' απαρνηθεßς τη πßστη σου και να εγκαταλεßψεις τη θρησκεßα.
Ροσ. Αυτü που λες εßναι αδýνατον, εντελþς αδýνατον. ΓελιÝσαι.
Κρολ. Γιατß;
Ροσ. Γιατß üσο ζοýσεν η Ευτυχßα, πÜλευα ακüμα με την αμφιβολßα και την αβεβαιüτητα. Τη πÜλη αυτÞ της ψυχÞς μου δε τη γνωστοποßησα σε κανÝνα. Πιστεýω μÜλιστα, πως οýτε κι η ΡεβÝκα...
Κρολ. Η ΡεβÝκα;
Ροσ. Ναι. Η δεσποινßς ΓουÝστ. Τη λÝω Ýτσι για ν' απλοποιÞσω τα πρÜματα.
Κρολ. Το 'χω προσÝξει.
Ροσ. Ορßστε γιατß μου φαßνεται τελεßως αδýνατο να 'χε ποτÝ τÝτοιαν ιδÝα η Ευτυχßα. Και γιατß δε μου 'κανε λüγο ποτÝ;
Κρολ. Η καημÝνη... Με παρακÜλεσε τüσο πολý, να σου μιλÞσω...
Ροσ. Και γιατß δε μου μßλησες;
Κρολ. Πßστευα τüτε πως εßχε σαλεμÝνο νου. ¸να μÞνα μετÜ φαινüτανε πιο Þρεμη αλλÜ μου 'πε να ετοιμαστþ να δω το λευκü Üλογο στο Ρüσμερσχολμ.
Ροσ. Α ναι. Για τη μυθολογßα του πýργου, μιλοýσε συχνÜ.
Κρολ. Κι επειδÞ προσπÜθησα τüτε να την απαλλÜξω απü τÝτοια θλιβερÞ σκÝψη περß θανÜτου, μου 'πε πως δε μπορεß να ζÞσει ακüμα πολý καιρü, γιατß εσý πια πρÝπει να παντρευτεßς χωρßς Üλλη αργοπορßα τη ΡεβÝκα ΓουÝστ!
Ροσ. (με φωνÞ πνιγμÝνη). Τß λες; Εγþ να παντρευτþ...
Κρολ. ΑυτÜ μου τα 'πε ΠÝμπτη απüγευμα και ΣÜββατο βρÜδυ Ýπεσε απü το γεφυρÜκι του μýλου.
Ροσ. Κι εσý να μη με ειδοποιÞσεις!
Κρολ. ΞÝρεις καλÜ πως συχνÜ Ýλεγε üτι δε μπορεß να ζÞσει περισσüτερο.
Ροσ. Και λοιπüν; Γιατß δε μου 'πες τßποτα;
Κρολ. Γιατß να σε ταρÜξω; Δεν Ýβλεπα στα λεγüμενÜ της κÜτι Üλλο, πÝρ' απ' ονειροφαντασιÝς νου σκοτεινιασμÝνου. ¸τσι πßστευα μÝχρι χτες το βρÜδυ.
Ροσ. Και δε το πιστεýεις πλÝον;
Κρολ. Η Ευτυχßα δεν Ýκρινε σωστÜ üταν Ýλεγε πως βρßσκεσαι σε σημεßο ν' απαρνηθεßς το σχÞμα;
Ροσ. Ναι και δε καταλαβαßνω πως. Εßναι μυστÞριο.
Κρολ. ΜυστÞριο Þ üχι, εßναι ωστüσο βÝβαιο. Και τþρα Ρüσμερ σ' ερωτþ τß βÜσιμο υπÜρχει στη δεýτερη κατηγορßα;
Ροσ. Κατηγορßα;
Κρολ. Δε πρüσεξες ßσως πως μου 'χε διατυπþσει τα πρÜματα. Μου 'πε πως Þθελε να πεθÜνει. Γιατß;
Ροσ. Για να παντρευτþ τη ΡεβÝκα.
Κρολ. ¼χι ακριβþς Ýτσι. Μου 'πε πως δε μπορεß να ζÞσει ακüμα πολý καιρü, γιατß εσý πια πρÝπει να παντρευτεßς χωρßς Üλλη αργοπορßα τη ΡεβÝκα ΓουÝστ!
Ροσ. (κοιτÜζοντÜς τον Ýντονα). Τþρα σε πιÜνω.
Κρολ. Και τß απαντÜς;
Ροσ. (γαλÞνια). Ν' απαντÞσω σε τÝτοια ακατανüμαστα; Η καλýτερη απÜντηση εßναι να σου δεßξω τη πüρτα!
Κρολ. ΚαλÜ. (σηκþνεται).
Ροσ. (εμποδßζοντÜς τον). 'ΑκουσÝ με. Εδþ κι Ýνα χρüνο, απü την εποχÞ του θανÜτου της Ευτυχßας, η δεσποινßς ΓουÝστ κι εγþ ζοýμε μαζß σ' αυτü το σπßτι. Απü τüτε λοιπüν κι ενþ γνþριζες τη κατηγορßα της, ουδÝποτε Ýδειξες σκανδαλισμÝνος.
Κρολ. Απü χθες μüνον, Ýμαθα πως Ýνας Üθρησκος και μια χειραφετημÝνη γυναßκα, ζοýνε μαζß Ýτσι.
Ροσ. Α! Δε πιστεýεις δηλαδÞ πως οι Üθρησκοι κι οι χειραφετημÝνες, μποροýν να ζÞσουν μαζß, με αγνüτητα. ¼τι το Ýνστικτο της ηθικÞς...
Κρολ. Δε λογαριÜζω στους ηθικοýς, ανθρþπους που δεν Ýχουνε ρßζες στη χριστιανικÞ πßστη.
Ροσ. ¿στε λοιπüν αυτÜ που λες αφοροýν σε μÝνα αλλÜ και στη ΡεβÝκα;
Κρολ. Δε μπορþ ν' αλλÜξω γνþμη προκειμÝνου για σας, δε βλÝπω Üβυσσο που δε θα μποροýσατε να υπερπηδÞσετε, με üχημα την ελεýθερη σκÝψη και...
Ροσ. Και...;
Κρολ. ...και του ελεýθερου Ýρωτα.
Ροσ. Και δε ντρÝπεσαι να μου το λες εσý αυτü, που με ξÝρεις απü παιδÜκι;
Κρολ. Ακριβþς γιατß ξÝρω πüσον εýκολα επηρεÜζεσαι απü το περιβÜλλον κι ως προς τη ΡεβÝκα (απüτομη κßνηση του Ρüσμερ) δε ξÝρουμε διüλου. Με κÜθε τρüπο Ρüσμερ, πρÝπει να προσπαθÞσεις να σωθεßς, πριν εßναι πολý αργÜ...
Ροσ. Να σωθþ, πþς; (η κυρßα ¸λσεθ μισανοßγει τη πüρτα). Τß θÝλετε;
Ελσ. ¹θελα να παρακαλÝσω τη δεσποινßδα ΓουÝστ να κατεβεß.
Ροσ. Η δεσποινßς δεν εßναι δω.
Ελσ. Κι üμως δε κατÝβηκε... (ξαναβγαßνει).
Ροσ. ¸λεγες λοιπüν...
Κρολ. 'ΑκουσÝ με. ¼,τι συνÝβαινε δω, στα κρυφÜ, με την Ευτυχßα ζωντανÞ, κι ü,τι συμβαßνει τþρα, δε θÝλω να το εξετÜσω. ΥπÞρξες πολý δυστυχÞς στο γÜμο σου κι Üρα εßσαι κÜπως δικαιολογημÝνος.
Ροσ. Πüσο λßγο με ξÝρεις!
Κρολ. Μη με διακüπτεις. Σου λÝω μüνον üτι αν η συμβßωσÞ σου με τη δεσποινßδα ΓουÝστ πρüκειται να συνεχιστεß, εßναι απüλýτως αναγκαßο ν' αποκρýψεις την αποστασßα σου. ¸χε ü,τι ιδÝες θες, αλλÜ προς Θεοý, μην εκδηλþνεσαι.
Ροσ. Εγþ üμως αισθÜνομαι την ανÜγκη να βγω απü τη ψευδÞ θÝση που βρßσκομαι.
Κρολ. Μα οι οικογενειακÝς σου παραδüσεις σου επιβÜλλουνε καθÞκοντα. ΘυμÞσου Ρüσμερ, üτι το σπßτι αυτü υπÞρξε απü αμνημονεýτων ετþν, κÝντρο τÜξης και πειθαρχßας -εστßα üλων των κοινωνικþν αρχþν. ¼λη η χþρα Ýχει υποστεß την αγαθÞ επßδραση των ηθικþν αρχþν της οικογενεßας Ρüσμερ.
Ροσ. ΑγαπητÝ μου Κρολ, βλÝπω τα πρÜματα üλως διüλου διαφορετικÜ. Μου φαßνεται πως Ýχω το επιτακτικü καθÞκον, να σκορπßσω λßγο φως και χαρÜ στη χþρα üπου οι Ρüσμερ για πολλÜ χρüνια, ρßξανε στα σκüτη και που τη πßεσαν ηθικÜ.
Κρολ. ΑποστολÞ αντÜξια του τελευταßου βλασταριοý της οικογÝνειας. 'Αστα λοιπüν αυτÜ. Δεν εßναι ασχολßα που σου αρμüζει. Εßσαι πλασμÝνος να ζεις Þσυχα σαν ιδεολüγος.
Ροσ. Πιθανüν, αλλÜ τþρα θÝλω να μετÝχω κι εγþ στους αγþνες.
Κρολ. Ο αγþνας αυτüς ξÝρεις τß θα σημÜνει για σÝνα; ΠÜλη μÝχρι θανÜτου, μεταξý εσÝνα κι üλων των φßλων σου.
Ροσ. Δεν εßναι üλοι τüσο φανατικοß üσο νομßζεις.
Κρολ. Εßσαι απλοúκüς κι Üπειρος. Δε συνειδητοποιεßς τß θýελλα θα ξεσπÜσει στο κεφÜλι σου.
Ελσ. (μισανοßγει τη πüρτα). Η δεσποινßς μ' Ýστειλε να ρωτÞσω...
Ροσ. Τß συμβαßνει;
Ελσ. ΚÜποιος θÝλει να σας μιλÞσει.
Ροσ. Εκεßνος που 'ρθε χθες το βρÜδυ;
Ελσ. ¼χι, Ýνας κýριος Μüρτενσγκαρντ.
Ροσ. Ο Μüρτενσγκαρντ!
Κρολ. Α το φτÜσαμε ως εκεß ε; ΜÝχρις εκεß;
Ροσ. Τß με θÝλει; Γιατß τονε δεχτÞκατε;
Ελσ. Η δεσποινßς εßπε πως πρÝπει να σας ρωτÞσω.
Ροσ. ΠÝστε του πως Ýχω επισκÝπτη.
Κρολ. ¼χι, καλýτερα Üστον ν' ανÝβει. (η κυρßα ¸λσεθ βγαßνει. ο Κρολ παßρνει το καπÝλο του). Παραχωρþ τη θÝση μου μα η οριστικÞ πÜλη ακüμα δεν Ýχει διεξαχθεß.
Ροσ. Μπορεßς να 'σαι βÝβαιος Κρολ, πως τßποτα δε με συνδÝει μ' αυτü τον Üνθρωπο.
Κρολ. Δε σε πιστεýω πια Þ μÜλλον δε σου 'χω εμπιστοσýνη. Τþρα αρχßζει λυσσαλÝος αγþνας. Θα δοýμε αν θα μπορÝσουμε να σε βγÜλουμε εκτüς μÜχης.
Ροσ. Ω Κρολ πüσο μικρüς γßνεσαι!
Κρολ. Εγþ; Και το λες εσý αυτü; ΘυμÞσου την Ευτυχßα...
Ροσ. Ξαναρχßζεις!
Κρολ. ¼χι, αλλÜ στη συνεßδησÞ σου, -αν Ýχεις ακüμα δηλαδÞ- μÝνει, να βρει το μυστÞριο που κρýβεται στον πÜτο του χεßμαρρου. (ο ΠÝτερ Μüρντενσγκαρντ μπαßνει αργÜ-αργÜ κι επιφυλακτικÜ. εßναι κοντüς, ασθενικüς με κüκκινα μαλλιÜ κι αραιü γÝνι. o Κρολ μιλÜ με βλÝμμα μßσους). Ορßστε λοιπüν ο "ΦÜρος"... ανÜβει τþρα και στον πýργο των Ρüσμερ. (κουμπþνει τη ρεντιγκüτα του βιαστικÜ). Δεν Ýχω πια καμιÜν αμφιβολßα, για το δρüμο που πρÝπει ν' ακολουθÞσω.
Μορ. (με γλυκýτητα). Ο "ΦÜρος" θα 'ναι πÜντα αναμμÝνος, üταν πρüκειται να δεßχνει το δρüμο στον κýριο καθηγητÞ.
Κρολ. Ναι, προ πολλοý δεßχνετε πρÜγματι τις καλÝς σας διαθÝσεις προς το πρüσωπü μου. Δεν υπÜρχει εντολÞ που ν' απαγορεýει τη ψευδομαρτυρßα;
Μορ. Ο κýριος καθηγητÞς δεν Ýχει ανÜγκη να μου διδÜξει τις εντολÝς.
Κρολ. Οýτε την... Ýκτη; "Ου μοιχεýσεις"!
Ροσ. Κρολ!
Μορ. Αν υπÞρχεν ανÜγκη, Ýπρεπε να το κÜνει ο πÜστορας.
Κρολ. (ειρωνικÜ). Ο πÜστορας οπωσδÞποτε! Εßναι ο... αρμοδιüτερος για τÝτοια... ζητÞματα. Χαßρετε κýριοι! (βγαßνει και κλεßνει με πÜταγο τη πüρτα πßσω του).
Ροσ. Εμπρüς! Ο κýβος ερρßφθη! ΘÝλετε να μου πεßτε κýριε Μüρτενσγκαρντ, σε τι οφεßλω τη τιμÞ της επßσκεψÞς σας;
Μορ. ΑλÞθεια, Þρθα να δω τη δεσποινßδα ΓουÝστ. Νüμισα καθÞκον μου να την ευχαριστÞσω για τη χτεσινÞ της επιστολÞ.
Ροσ. Και της μιλÞσατε;
Μορ. Ναι, για μια στιγμÞ. (μισοχαμογελþντας). 'Ακουσα πως Üλλαξε το ρεýμα, απü μερικÝς απüψεις, στο Ρüσμερσχολμ.
Ροσ. Οι δοξασßες μου αλλÜξανε σε πολλÜ πρÜματα... μπορþ να πω πως γενικÜ... αλλÜξανε.
Μορ. Αυτü μου 'πε κι η δεσποινßδα κι Þτανε μÜλιστα της γνþμης, να 'ρθω και να το συζητÞσουμε λιγÜκι.
Ροσ. Τß να συζητÞσουμε;
Μορ. Μου επιτρÝπετε να δημοσιεýσω στο "ΦÜρο" πως οι ιδÝες σας αλλÜξανε κι üτι συνταχτÞκατε με τους αγωνιστÝς της προüδου και των ελευθÝρων ιδεþν;
Ροσ. Σας εξουσιοδοτþ και μÜλιστα σας παρακαλþ για τοýτο.
Μορ. Θα το δημοσιεýσω στο αυριανü φýλλο, εßναι σπουδαßα κι ενδιαφÝρουσα εßδηση.
Ροσ. Τß θÝλετε να πεßτε;
Μορ. Πως ο αγþνας μας αποκτÜ ισχυρüν ηθικüν Ýρεισμα, μιας και μπαßνει σ' αυτüν Ýνας κýριος που εμπνÝεται απü χριστιανικü πνεýμα και με τη δικÞ σας επιρροÞ κι εμβÝλεια...
Ροσ. Δε γνωρßζετε λοιπüν; Η δεσποινßδα δε σας τα 'πεν üλα;
Μορ. Τß κýριε πÜστορα; Πιθανüν, Þτανε πολý βιαστικÞ.
Ροσ. Λοιπüν σας το αποκαλýπτω: ΑπÜλλαχτηκα κι απελευθερþθηκα εντελþς του σχÞματüς μου και δε συνδÝομαι πλÝον με τßποτα, με την εκκλησßα.
Μορ. (θορυβημÝνος). ¿στε Ýτσι; Το φεγγÜρι να 'πεφτε στη γη, θα μου 'κανε λιγüτερην εντýπωση και θα εκπλησσüμουνα λιγüτερο. ¸νας Üνθρωπος της εκκλησßας...
Ροσ. ¸φτασα κι εγþ στο σημεßο που προ πολλοý βρßσκεστε, κι αυτü επßσης μπορεßτε να το δημοσιεýσετε στον "ΦÜρο".
Μορ. Κι αυτü; Μα ßσα-ßσα, που αυτü πρÝπει να μη κÜνουμε θÝμα.
Ροσ. Να μη το κÜνουμε θÝμα; Δε σας κατανοþ.
Μορ. ΒλÝπετε κýριε πÜστορα, δεν εßστε σε επßγνωση της κατÜστασης, üπως εγþ, αλλÜ πιστεýω πως Üπαξ κι ασπαστÞκατε τις αρχÝς του αγþνα μας και θÝλετε να συνδρÜμετε σ' αυτüν, σßγουρα θα θÝλετε να 'στε üσο πιο χρÞσιμος γßνεται.
Ροσ. Μ' üλη μου τη ψυχÞ.
Μορ. Ωραßα. Στη περßπτωση αυτÞ, οφεßλετε να μÜθετε, πως αν δηλþσετε πως εßστε θρησκευτικüς αποστÜτης, δÝνετε τα χÝρια σας.
Ροσ. Το πιστεýετε αυτü;
Μορ. Ναι. Να 'στε βÝβαιος üτι μετÜ δε θα 'χατε καμιÜν εξαιρετικÞ σημασßα. Κι εξÜλλου Ýχουμε πολλοýς κýριε Ρüσμερ, πÜρα πολλοýς ανθρþπους. Το κüμμα μας Ýχει ανÜγκη απü θρησκευüμενους Üντρες που να μποροýν να εμπνεýσουνε σεβασμü.
Ροσ. Α! þστε Ýτσι; Αν λοιπüν ανακοινþσω γενικÜ την αποστασßα μου, δε θα θÝλατε να 'χετε τη τüλμη να 'χετε σχÝσεις μαζß μου;
Μορ. Δε θα 'χα τη τüλμη κýριε πÜστορα. Τελευταßως, αποφÜσισα, κατÜ κανüνα μÜλιστα, να μην υποστηρßζω κανÝνα που να προσβÜλλει τα συμφÝροντα της εκκλησßας.
Ροσ. ¿στε, να υποθÝσω πως επανÞλθατε στις..."αγκÜλες" της εκκλησßας;
Μορ. Αυτü εßναι Üλλο θÝμα.
Ροσ. Καταλαβαßνω...
Μορ. Κýριε πÜστορα, θα θυμÜστε βÝβαια πως εγþ, δεν Ýχω απüλυτη ελευθερßα δρÜσης.
Ροσ. Τß σας δεσμεýει;
Μορ. Τß με δεσμεýει; Το üτι εßμαι Ýνας στιγματισμÝνος Üνθρωπος.
Ροσ. ΠρÜγματι...
Μορ. Και μÜλιστα δε πρÝπει σεις να το ξεχνÜτε, γιατß σεις Þσασταν εκεßνος που μου φορÝσατε το στßγμα.
Ροσ. Αν σκεφτüμουν τüτε, üπως σκÝφτομαι τþρα, σßγουρα θα 'μουν επιεικÝστερος τüτε, στο παρÜπτωμÜ σας.
Μορ. Το πιστεýω. ΑλλÜ εßναι πια αργÜ. Με στιγματßσατε για üλη μου τη ζωÞ. ΒÝβαια, δε μπορεßτε να συνειδητοποιÞσετε το μÝγεθος τοýτου, αλλÜ εντüς ολßγου, κýριε πÜστορα, θα νιþσετε κι εσεßς πÜνω σας, το πυρακτωμÝνο σßδερο.
Ροσ. Εγþ;
Μορ. Σßγουρα! Γιατß, δε φαντÜζεστε βÝβαια πως ο καθηγητÞς Κρολ κι οι üμοιοß του, θα συγχωρÞσουνε το λÜθος σας. Διαδßδεται μÜλιστα, πως η νÝα τους εφημερßδα θα ξεκινÞσει επιθετικüτατα.
Ροσ. Θεωρþ τον εαυτü μου απρüσβλητο üσον αφορÜ στην ιδιωτικÞ μου ζωÞ.
Μορ. (χαμογελþντας). Τþρα εßπατε μεγÜλη κουβÝντα, κýριε πÜστορα.
Ροσ. (συννεφιασμÝνος). Πιθανüν. ΑλλÜ Ýχω το δικαßωμα να τη πω.
Μορ. Ακüμα κι αν επανεξετÜσετε τη διαγωγÞ σας τüσον επßμονα, üσο κÜποτε εξετÜσατε τη δικÞ μου;
Ροσ. Το λÝτε με πολý παρÜξενο τüνο, μÞπως θÝλετε να υπαινιχθεßτε κÜτι;
Μορ. Ναι, υπÜρχει κÜτι, που αυτü και μüνο σε χÝρια εχθρþν κακüβουλων, θα 'ταν επικßνδυνο üπλο.
Ροσ. Τß εννοεßτε;
Μορ. Δε μπορεßτε να το βρεßτε μüνος σας;
Ροσ. ¼χι. Δε μπορþ να φανταστþ...
Μορ. Στη περßπτωση αυτÞ, πρÝπει να γßνω πιο ελευθερüστομος. ¸χω επιστολÞ για μÝνα, που προÝρχεται απü το Ρüσμερσχολμ.
Ροσ. ΘÝλετε να πεßτε, την επιστολÞ της δεσποινßδας ΓουÝστ. Και τß βρßσκετε το τüσο παρÜξενο;
Μορ. ¼χι αυτÞν. ¸τυχε να λÜβω και μιαν Üλλη.
Ροσ. Απü τη δεσποινßδα, επßσης;
Μορ. ¼χι.
Ροσ. ΑλλÜ, ποιανοý;
Μορ. Απü τη μακαρßτισσα τη κυρßα Ρüσμερ.
Ροσ. Απü τη σýζυγü μου;
Μορ. ΜÜλιστα. Στις τελευταßες της μÝρες, πριν ενÜμιση και πλÝον Ýτος. Γι' αυτÞ την επιστολÞ μιλþ, που πραγματικÜ εßναι παρÜδοξη.
Ροσ. ΞÝρετε πολý καλÜ, πως η καημÝνη η σýζυγüς μου, εßχε σαλεμÝνο νου.
Μορ. ΞÝρω πως πολλοß το πιστεýουν αυτü. Η επιστολÞ αυτÞ üμως αποδεικνýει το αντßθετο.
Ροσ. Και για ποιü λüγο, σας Ýγραψε η γυναßκα μου;
Μορ. ΦυλÜω την επιστολÞ. Αρχßζει περßπου Ýτσι. "Ζει μες σε διαρκεßς ενοχλÞσεις και προσβολÝς, απü κακοýς ανθρþπους, που κýριο σκοπü Ýχουν να τονε βλÜψουν και να του προξενÞσουν üσο το δυνατüν μεγαλýτερο κακü".
Ροσ. Σε μÝνα;
Μορ. Ναι. ΑλλÜ ορßστε το παραδοξüτερο. ΘÝλετε να συνεχßσω;
Ροσ. ΟπωσδÞποτε. ΜιλÞστε λεýτερα.
Μορ. Η μακαρßτισσα με ικετεýει να φανþ γενναιüφρων προς εσÜς, γιατß γνωρßζει πως υπÞρξατε αιτßα να χÜσω τη θÝση μου σα καθηγητÞς και μ' εξορκßζει να μην εκδικηθþ.
Ροσ. Και πþς θα μποροýσατε να μ' εκδικηθεßτε;
Μορ. Στην επιστολÞ κÜμει λüγο περß φημþν, που θα 'τανε δυνατü να διαδοθοýνε, κατÜ τις οποßες γßνονται σκανδαλþδη πρÜματα δω μÝσα. Δε πρÝπει λÝει, να τις πιστÝψω, γιατß δεν εßναι παρÜ συκοφαντßες των εχθρþν σας.
Ροσ. ΛÝει τÝτοια πρÜματα η επιστολÞ;
Μορ. ¼ποτε το θελÞσετε, μπορεßτε να βεβαιωθεßτε.
Ροσ. Δε καταλαβαßνω τßποτα. Τß τÜχα να φανταζüτανε;
Μορ. Πρþτον, üτι απαρνηθÞκατε τη πßστη των προγüνων σας, πρÜμα που το αρνιüτανε πεισματικÜ η ßδια. ¸πειτα... χμμ...
Ροσ. ¸πειτα;
Μορ. ¸πειτα λÝει, αλλÜ μπερδεμÝνα, πως απ' üσα ξÝρει, δεν υπÜρχουν Ýνοχοι και κακοÞθεις σχÝσεις στο σπßτι σας και πως αυτÞ ουδÝποτε αδικÞθηκε. Αν αυτÜ διαδοθοýνε ποτÝ, με παρακαλεß να μην αναφÝρω στο "ΦÜρο" αυτÝς τις λασπολογßες.
Ροσ. Δεν αναφÝρει üνομα;
Μορ. ¼χι.
Ρος. Ποιüς σας Ýφερε την επιστολÞ;
Μορ. ΥποσχÝθηκα να μη το πω. Μου τη φÝραν Ýνα βρÜδυ.
Ροσ. Αν θÝλετε να μÜθετε, σας ξαναλÝω, πως η καημÝνη η σýζυγüς μου εßχε σαλεμÝνο το νου της.
Μορ. Το 'μαθα, αλλÜ για να 'μαι ειλικρινÞς, δεν εßμαι αυτÞς της γνþμης.
Ροσ. ¿στε Ýτσι; ΑλλÜ γιατß τüτε μου κÜνετε σÞμερα λüγο, γι' αυτÞ την επιστολÞ;
Μορ. Για να σας συμβουλÝψω να κινεßστε με πολλÞ σýνεση.
Ροσ. Στα της ιδιωτικÞς μου ζωÞς;
Μορ. Ναι. ΠρÝπει να 'χετε υπüψη σας πως τþρα δεν εßστε πια απρüσβλητος.
Ροσ. ¿στε λοιπüν επιμÝνετε να πιστεýετε πως Ýχω κÜποιο μυστικü;
Μορ. Δε βλÝπω, πþς Ýνας Üνθρωπος που απορρßπτει üλες τις προκαταλÞψεις, θ' απεßχε απü τις πλÞρεις απολαýσεις της ζωÞς. Μüνο, να 'στε συνετüς, απü σÞμερα και πÝρα, για να μη διαβρωθεß και ζημιωθεß το κßνημα της ελευθερßας μας. Τα σÝβη μου κýριε πÜστορα.
Ροσ. Χαßρετε.
Μορ. ΠÜω στο τυπογραφεßο για να δημοσιεýσω αυθημερüν τη σπÜνια εßδηση. ΔηλαδÞ μüνον ü,τι εßναι ανÜγκη να μÜθει το κοινü. (χαιρετÜ και βγαßνει. ο Ρüσμερ στÝκεται στην εßσοδο. ακοýγεται η ξþπορτα να κλεßνει).
Ροσ. (σιγανÜ). ΡεβÝκα, Ρεβ... χμμ... (δυνατÜ). Κυρßα ¸λσεθ, δεν εßναι κÜτω η δεσποινßς ΓουÝστ;
Ελσ. ¼χι κýριε.
Ρεβ. (σηκþνοντας το παραβÜν, δßπλα στη πüρτα). Ρüσμερ.
Ροσ. Πþς; ¹σουν εκεß; Στον κοιτþνα μου;
Ρεβ. (πλησιÜζει). Τ' Üκουσα üλα.
Ροσ. ΡεβÝκα, πþς μπüρεσες να το κÜνεις αυτü;
Ρεβ. ¼πως βλÝπεις... μßλησε με τüση κακεντρÝχεια, για το ατημÝλητο των ροýχων μου...
Ροσ. ¹σουνα λοιπüν εκεß üταν ο Κρολ...
Ρεβ. Ναι. ¹θελα να ελÝγξω με τα ßδια μου τ' αφτιÜ, τις μýχιες σκÝψεις του.
Ροσ. Θα σου τα 'λεγα üλα.
Ρεβ. ¼χι ακριβþς.
Ροσ. Και τ' Üκουσες üλα;
Ρεβ. Τα περισσüτερα. ΑναγκÜστηκα μüνο να κατÝβω, μια στιγμÞ, üταν Þρθε ο Μüρτενσγκαρντ.
Ροσ. Και ξανÜρθες... ¸στω. ΚÜνε ü,τι βρßσκεις σωστü και δßκαιο, φßλη μου. Και τß λες για üλ' αυτÜ; Ω ποτÝ δεν Ýνιωσα πüσο μου 'σαι απαραßτητη, üσο κεßνες τις στιγμÝς.
Ρεβ. ¸χουμε ετοιμαστεß κι οι δυο για ü,τι θα συνÝβαινε, αργÜ Þ γρÞγορα.
Ροσ. ¼χι üμως και για κÜτι τÝτοιο. Θα μποροýσα ßσως να φανταστþ, πως αργÜ Þ γρÞγορα οι κακüβουλοι κι οι χαμερπεßς στη ψυχÞ, θα ρßχνανε λÜσπη στην üμορφη κι αγνÞ φιλßα μας. ΑλλÜ üχι κι ο Κρολ. Ακριβþς γι' αυτü Ýκρυβα τη σχÝση μας.
Ρεβ. Και τß μας νοιÜζει η γνþμη των Üλλων; Εßμαστε βÝβαιοι πως δεν Ýχουμε κÜτι που να τýπτει τη συνεßδησÞ μας.
Ροσ. Εγþ... Ναι... το πßστευα, μÝχρι σÞμερα. ΑλλÜ τþρα ΡεβÝκα...
Ρεβ. Τþρα;
Ροσ. Πþς να εξηγÞσω τη φοβερÞ κατηγορßα της Ευτυχßας!
Ρεβ. Α! μη μιλÜς πλÝον για την Ευτυχßα, μη τη σκÝφτεσαι Üλλο. Εßχες καταφÝρει τüσο καλÜ να χωρßσεις απü τη νεκρÞ.
Ροσ. Απüταν Ýμαθα τα συμβÜντα, μου φαßνεται τρομακτικÜ ζωντανÞ... Ναι... Ναι σου λÝω. Κι αισθÜνομαι την ανÜγκη να διαλευκÜνω το μυστÞριο. Πþς Ýφτασε σε κεßνο το συμπÝρασμα!
Ρεβ. ΑλλÜ δεν αμφιβÜλλεις ελπßζω, πþς Þτανε τρελÞ Þ σχεδüν τρελÞ.
Ροσ. Δεν εßμαι πια σßγουρος. Κι αν ακüμα Þτανε παλαβÞ, Ýχουμεν υποχρÝωση να μÜθουμε, πþς η αδυναμßα του πνεýματüς της, μεταβλÞθηκε σε παραφροσýνη.
Ρεβ. Ω! ¸λα, Üστα αυτÜ λοιπüν. Γιατß να βασανßζεσαι μ' αυτÝς τις σκÝψεις, που δεν Ýχουνε κανÝνα πρακτικüν αποτÝλεσμα;
Ροσ. Θα 'θελα, αλλÜ δε μπορþ ν' απαλλαγþ απü τις αμφιβολßες που με βασανßζουνε.
Ρεβ. Αλλ' αυτü μπορεß ν' αποβεß μοιραßο κι επικßνδυνο. Να επικεντρþνεσαι πÜντα σ' αυτü το μελανü σημεßο!
Ροσ. (βηματßζει). Θα προδüθηκα απü τους τρüπους μου. Θα πρüσεξε πως με την εμφÜνισÞ σου δω, Üρχισα να δεßχνω ευτυχÞς.
Ρεβ. Μα καλÝ μου φßλε... ακüμα κι Ýτσι...
Ροσ. ΘυμÜσαι... θα παρατÞρησεν üτι διαβÜζαμε τα ßδια βιβλßα, üτι μας Üρεσε να κÜνουμε συντροφιÜ και να συζητÜμε περß των νÝων ιδεþν... κι üμως δε μπορþ να καταλÜβω. Της φερüμουνα πÜντα τüσο καλÜ και με τüσην αφοσßωση...
Ρεβ. ΒÝβαια.
Ροσ. Κι εσý επßσης. Κι üμως παρολαυτÜ! Μα εßναι φοβερü και να το φανταστεß κανεßς. Ζοýσε κεßνη το νοσηρüν ÝρωτÜ της, σιωπηλÜ πÜντα και προσÝχοντας μας κι ακüμα, παραξηγþντας μας.
Ρεβ. (δÝνοντας τα χÝρια της). Ω! ΠοτÝ δεν Ýπρεπε να 'χα Ýρθει εδþ!
Ροσ. ΦαντÜσου λοιπüν πüσο θα υπÝφερε, πüσα χαμερπÞ πρÜματα θα 'πλαθε με τ' αρρωστημÝνο μυαλü της για μας. Δε σου 'πε ποτÝ κÜτι, που να μποροýσες να το υποπτευθεßς, που να σε βÜλει σε τÝτοιες σκÝψεις;
Ρεβ. (ταραγμÝνη και με φρßκη). Σε μÝνα; Πιστεýεις λοιπüν πως αν εßχε συμβεß κÜτι τÝτοιο, θα 'μενα Ýστω και μια στιγμÞ παραπÜνω, σε τοýτο το σπßτι;
Ροσ. ¼χι. ¼χι βÝβαια. ΠοιÜ απεγνωσμÝνη πÜλη θα γινüτανε μÝσα της. Κι ο θρßαμβüς της τελικÜ, θρßαμβος ελεγχüμενος πλÞρως για μας, στο βÜθος του χεßμαρρου!
(πÝφτει πßσω στη καρÝκλα του γραφεßου και κρýβει το πρüσωπο στις παλÜμες του).
Ρεβ. (αποχωρþντας Þσυχα, απü πßσω του). 'ΑκουσÝ με, Ρüσμερ. Αν εξαρτιüταν απü σÝνα να την επαναφÝρεις εδþ, δßπλα σου, θα 'θελες να το κÜνεις;
Ροσ. Δε μπορþ να σκεφτþ... παρÜ μüνον Ýνα πρÜμα: το ανεπανüρθωτο.
Ρεβ. ¹σουν Ýτοιμος να ριχτεßς στον αγþνα. 'Αρχισες μÜλιστα ν' αγωνßζεσαι Ρüσμερ. Εßχες ανακτÞσει üλη την ελευθερßα σου κι αισθανüσουνα γι'αυτü χαροýμενος κι ανακουφισμÝνος...
Ροσ. Κι üμως να που με συνÝτριψε το βÜρος αυτü.
Ρεβ. (στηριγμÝνη στη ρÜχη της καρÝκλας). Αναπüλησε τις γλυκειÝς εκεßνες στιγμÝς, τις πλÞρους απüλαυσης συζητÞσεις μας τα βραδÜκια, üταν πηγαßναμε οι δυο μας να κÜτσουμε στη σÜλα. ΦτιÜχναμε μαζß τα σχÝδια μιας νÝας ζωÞς. Συ Þθελες να ριχτεßς στη δρÜση, καταπþς Ýλεγες. Να πηγαßνεις απü σπßτι σε σπßτι, μεταφÝροντας το λüγο της ελευθερßας, να μεταστρÝψεις στις δικÝς σου ιδÝες και τις θελÞσεις üλων να εξευγενßσεις τα πνεýματα των ανθρþπων, παντοý στα περßχωρα, στις πüλεις, μεγαλþντας Ýτσι τον κýκλο δρÜσης σου. Την ευγÝνεια...
Ροσ. Ναι. Την ευγÝνεια και τη χαρÜ.
Ρεβ. Τη χαρÜ... και τη λýπη ßσως Ρüσμερ. Τη μεγÜλη λýπη. Δε το δÝχεσαι;
Ροσ. Ναι, αλλÜ με τη βεβαιüτητα πως θα την υπερπηδÞσω, θα τη κατανικÞσω.
Ρεβ. Αυτü πρÝπει να κÜνεις και τþρα, Ρüσμερ.
Ροσ. (κουνÜ το κεφÜλι). Ω! ΠοτÝ δε θ' απαλλαγþ απ' αυτÞ. Θα μου μÝνει πÜντα μια αμφιβολßα... ΠοτÝ δε θα γνωρßσω πλÝον το συναßσθημα που δßνει κÜποιαν ευχαρßστηση, κÜποιαν απερßγραπτη απüλαυση στη ψυχÞ.
Ρεβ. (κüβει τους συλλογισμοýς ξαφνιασμÝνη). Ποιü συναßσθημα, Ρüσμερ;
Ροσ. (σηκþνεται να τη κοιτÜξει στα μÜτια). Το πιο Þρεμο και το πιο γλυκý. Την αγνüτητα συνεßδησης!
Ρεβ. (κÜνει Ýνα βÞμα πßσω). Ναι. Την αγνüτητα συνεßδησης! (σýντομη σιγÞ).
Ροσ. (κοιτÜζοντας σα χαμÝνος, με στηριγμÝνο κεφÜλι στις παλÜμες). Και πþς μπüρεσε να τα συνδυÜσει üλα! 'Αρχισε ν' αμφιβÜλλει για τη πßστη μου στη θρησκεßα. ¸πειτα βεβαιþθηκε γι' αυτü... ¸πειτα... Ýπειτα της Þτανε τüσον εýκολο να πιστÝψει üτι τα πÜντα Þτανε δυνατÜ. (σηκþνεται). Α! ΠοτÝ δε θα μπορÝσω ν' απαλλαγþ απ' αυτÝς τις σκÝψεις. Το ξÝρω. Θα μου θυμßζουνε πÜντα τη νεκρÞ.
Ρεβ. ¼πως το φÜντασμα του λευκοý αλüγου, κατÜ τη παρÜδοση του Ρüσμερσχολμ.
Ροσ. Ακριβþς! Στο σκοτÜδι και τη σιωπÞ.
Ρεβ. Κι εξαιτßας αυτοý του Üθλιου εφιÜλτη, θες ν' απαρνηθεßς την ενεργÞ ζωÞ, στην οποßα εßχες αρχßσει να ρßχνεσαι;
Ροσ. ¸χεις δßκιο ΡεβÝκα. ΑλλÜ πως θες ν' απαλλαγþ;
Ρεβ. (πßσω απü τη πüρτα). Δημιουργþντας νÝες σχÝσεις.
Ροσ. (ανατριχιÜζοντας). ΝÝες σχÝσεις!
Ρεβ. Ναι... με τον Ýξω κüσμο, ζþντας, δρþντας, εργαζüμενος, üχι να μÝνεις Üπραγος και να σε κατατρþγουν ανþφελα κι Üλυτα αινßγματα.
Ροσ. ΝÝες σχÝσεις! Μια ερþτηση μου 'ρχεται στο νου. Δε σκÝφτηκες ποτÝ κι εσý...
Ρεβ. (αναπνÝοντας με δυσκολßα). Τß πρÜμα;
Ροσ. Πþς θα 'ναι οι σχÝσεις μας απü σÞμερα κι Ýπειτα;
Ρεβ. Πιστεýω πως η φιλßα μας θα μπορÝσει ν' αντÝξει οποιαδÞποτε δοκιμασßα.
Ροσ. Ναι. ΑλλÜ δεν Þθελα να πω αυτü. Μιλþ για κεßνο που μας Ýκανε να σχετισθοýμε στενÜ, απü την αρχÞ, που μας Ýνωσε τüσον ισχυρÜ, τον Ýνα με τον Üλλο. Μιλþ περß της κοινÞας μας πεποßθησης, πως εßναι δυνατü να υπÜρξει αγνÞ φιλßα μεταξý Üντρα και γυναßκας, που ζοýνε μαζß.
Ρεβ. Ναι, ναι κι Ýπειτα;
Ροσ. ΤÝτοια σχÝση αρμüζει μüνο σε βßον ατÜραχο κι Þσυχο.
Ρεβ. Και λοιπüν;
Ροσ. Απü τοýδε και στο εξÞς, ο βßος μου θα 'ναι διαρκÞς αγþνας, θα βρßσκομαι συνεχþς σε ανησυχßα και συγκινÞσεις και δε θ' αφÞσω να με βαραßνουνε φρικτÝς υποψßες, οýτε ζωντανþν, οýτε ...κανενüς.
Ρεβ. ¸τσι εßναι, Ρüσμερ. Να 'σαι σ' üλα λεýτερος Üνθρωπος.
Ροσ. Καταλαβαßνεις τþρα τß σκÝφτομαι; Δε βλÝπεις κι εσý τι πρÝπει να κÜμω;
Ρεβ. ΣυνÝχισε!
Ροσ. ΘÝλω να επιβÜλλω στο παρελθüν, Üλλη πραγματικüτητα, νÝα κι ολοζþντανη.
Ρεβ. (ζαλßζεται και στηρßζεται στη ρÜχη της καρÝκλας). ΖωντανÞ; Τß θες να πεις;
Ροσ. (πλησιÜζοντÜς τη). ΡεβÝκα ΓουÝστ... αν σε ρωτοýσα... θες να γßνεις η δεýτερη μου σýζυγος;
Ρεβ. (μÝνει Üφωνη προς στιγμÞν, μετÜ Ýκπληκτη και χαροýμενα). Σýζυγüς σου; Συ! ΕμÝνα!
Ροσ. Ναι. Ας δοκιμÜσουμε το μÝσο τοýτο. Ας ενωθοýμε σε μιαν ýπαρξη. Δε πρÝπει να υπÜρχει κενü ανÜμεσÜ μας, μετÜ το θÜνατο...
Ρεβ. Εγþ στη θÝση της Ευτυχßας!
Ροσ. ¸τσι θα σβÞσει κεßνη, για πÜντα.
Ρεβ. (σιγανÜ και δειλÜ). Το πιστεýεις Ρüσμερ;
Ροσ. ΠρÝπει. ΠρÝπει... Δε μπορþ να περÜσω τη ζωÞ μου ολÜκερη, φορτωμÝνος Ýνα πτþμα. ΒοÞθησÝ με ΡεβÝκα κι ας πνßξουμε üλες τις αναμνÞσεις στον ωκεανü της λευτεριÜς, της απüλαυσης και του πÜθους. Θα 'σαι η μüνη σýζυγος που παντρεýτηκα....
Ρεβ. Μη συνεχßζεις... ΠοτÝ δε θα γßνω σýζυγüς σου.
Ροσ. Τß λες; ΠοτÝ δε θα μÜθεις λοιπüν να με αγαπÜς; ΜÞπως δεν κρýβεται Þδη Ýν ερωτικü σκßρτημα, στα βÜθη της φιλßας μας;
Ρεβ. (καλýπτει τ' αφτιÜ της φοβισμÝνα). Μη μιλÜς Üλλο Ρüσμερ! Μη το λες αυτü!
Ροσ. Ναι. Ναι. Ω! ΒλÝπω πως το νιþθεις, üπως κι εγþ.
Ρεβ. (γαληνεýει). 'ΑκουσÝ με, Ρüσμερ. Σου λÝω πως αν επιμÝνεις στην ιδÝα τοýτη θα φýγω απü δω.
Ροσ. Συ να φýγεις; ¼χι δε το μπορεßς. Αδýνατον!
Ρεβ. Μου 'ναι πλÝον αδýνατο να γßνω γυναßκα σου. Με τßποτα δε θα μποροýσα να το κÜνω.
Ροσ. (Ýκπληκτος). Λες: "Με τßποτα δε θα μποροýσα να το κÜνω." και το λες με αλλüκοτον ýφος. Γιατß δε θα μποροýσες;
Ρεβ. (πιÜνοντÜς του το χÝρι). ΑγαπητÝ φßλε, για το συμφÝρο σου και για το δικü μου συμφÝρο, σε παρακαλþ μη με ρωτÜς το γιατß. (απομακρýνεται). Αρκεß, Ρüσμερ. (κατευθýνεται προς τη πüρτα).
Ροσ. Απü τοýτη τη στιγμÞ και πÝρα, δεν υπÜρχει μÝσα μου παρÜ μüνο μια ερþτηση: "Γιατß;"!
Ρεβ. Εν πÜση περιπτþσει, üλα τελειþσανε.
Ροσ. Μεταξý μας;
Ρεβ. Ναι.
Ροσ. ΠοτÝ δε θα χωριστοýμε. ΠοτÝ δε θα φýγεις απü δω.
Ρεβ. (κρατþντας τη πüρτα). Πιθανüν. Αλλ' αν εξακολουθÞσεις να με ρωτÜς, πÜλι θα τελειþσουνε τα πÜντα.
Ροσ. Θα τελειþσουνε; Πþς;
Ρεβ. Ναι, γιατß τüτε θ' ακολουθÞσω το δρüμο της Ευτυχßας.
Ροσ. ΡεβÝκα!
Ρεβ. (κουνÜ το κεφÜλι της ελαφρÜ). Τþρα το ξÝρεις. (βγαßνει).
Ροσ. (κοιτÜζοντας προς τη κλεισμÝνη πüρτα). Τß σημαßνει τοýτο;

                                Αυλαßα της 2ης ΠρÜξης

                                         Γ' ΠρÜξη

(ßδιος διÜκοσμος με τη Α' πρÜξη. παρÜθυρο και πüρτα εισüδου ανοιχτÜ. Ýξω πρωινüς Þλιος φωτßζει το τοπßο. η ΡεβÝκα ντυμÝνη, üπως στη Α' πρÜξη, üρθια στο παρÜθυρο, φροντßζει τα λουλοýδια. η κυρßα ¸λσεθ ξεσκονßζει τα Ýπιπλα).

Ρεβ. Περßεργο να μη κατÝβει ακüμα ο πÜστορας.
Ελσ. Ω! εßναι κÜτι σýνηθες. ΑλλÜ δε θ' αργÞσει.
Ρεβ. Τον εßδατε σÞμερα;
Ελσ. Μüλις. ¼ταν του πÞγα τον καφÝ, Ýκανε τη τουαλÝτα του, στο υπνοδωμÜτιü του.
Ρεβ. Σας ρωτþ, γιατß χθες το βραδÜκι, Þταν αδιÜθετος.
Ελσ. Το κατÜλαβα. ¸πειτα φαßνεται πως Ýχει λογοφÝρει με τον κουνιÜδο του.
Ρεβ. Πþς το υποθÝτετε;
Ελσ. ΞÝρω κι εγþ; ºσως εκεßνος ο Μüρτενσγκαρντ τον ερÝθισε.
Ρεβ. Πιθανü. ΞÝρεις τßποτα για κεßνο τον Üνθρωπο;
Ελσ. Πþς μπορεßτε να υποθÝσετε κÜτι τÝτοιο δεσποινßς; ¸να τÝτοιον Üνθρωπο;
Ρεβ. ΣκÝφτεσαι την αχρεßα κεßνην εφημερßδα που εκδßδει;
Ελσ. Ω! και για το παιδß που 'καμε με μια παντρεμμÝνη, την οποßα κατüπιν εγκατÝλειψεν ο Üντρας της.
Ρεβ. Μου το 'παν. Αλλ' αυτü θα συνÝβη πολý πριν Ýρθω.
Ελσ. Ναι. ¹ταν νεüτατος τüτε... ΘÝλησε να τη παντρευτεß μα δε μπüρεσε. ΠÜντως το ακριβοπλÞρωσε κεßνο το σκÜνδαλο. ΑλλÜ Ýκτοτε, ανÝβηκε πολý και μα τη πßστη μου, τþρα εßναι πολλοß κεßνοι που θα θÝλανε να 'χουνε σχÝσεις μαζß του.
Ρεβ. Οι περισσüτεροι φτωχοß, σ' αυτüν απευθýνονται üταν εßναι σε δυσκολßα.
Ελσ. Ναι. Εßναι üμως ενδεχüμενο, να μη σπεýδουν μüνον οι φτωχοß που...
Ρεβ. (κρυφοκοιτÜζοντÜς τη). ΑλÞθεια;
Ελσ. (ξεσκονßζει με πιüτερη ζÝση). Εßναι δυνατü να 'χουνε την ανÜγκη του κι Üνθρωποι ανþτεροι, ποý δε θα μποροýσε κανεßς να το πιστÝψει.
Ρεβ. (τακτοποιþντας τα λουλοýδια). Αυτü εßναι απλÞ υπüθεση. Δε μπορεßς να το γνωρßζεις, κυρßα ¸λσεθ.
Ελσ. ¿στε Ýτσι; Ε λοιπüν η δεσποινßς γελιÝται, γιατß εγþ η ßδια πÞγα με τα χÝρια μου, μια φορÜ, Ýνα γρÜμμα στον Μüρτενσγκαρντ.
Ρεβ. (στρÝφει απüτομα προς το μÝρος της). Αδýνατον!
Ελσ. ΒÝβαια το πÞγα. Κι απü δω μÜλιστα.
Ρεβ. ΑλÞθεια κυρßα ¸λσεθ;
Ελσ. Μα τη πßστη μου και μÜλιστα γρÜμμα σε καλü χαρτß και καλοσφραγισμÝνο.
Ρεβ. Ε καλÜ, δεν εßναι δýσκολο να καταλÜβει κανεßς ποιüς στο 'δωσε. ΚαμιÜ φαντασιοπληξßα της καημÝνης της κυρßας Ρüσμερ...
Ελσ. Σεις το λÝτε, üχι εγþ...
Ρεβ. ΑλλÜ τß να περιεßχε το γρÜμμα; ΒÝβαια πþς θα μποροýσες να το ξÝρεις;
Ελσ. Κι üμως...
Ρεβ. Σου 'χε πει περß τßνος επρüκειτο;
Ελσ. ¼χι, αλλÜ üταν ο Μüρτενσγκαρντ το διÜβασε, με ρþτησε πολλÜ πρÜματα, κι Ýτσι κατÜλαβα περß τßνος επρüκειτο.
Ρεβ. Περß τßνος λοιπüν; Πες μου αγαπητÞ μου κυρßα ¸λσεθ.
Ελσ. ¼χι δεσποινßς, αδýνατον.
Ρεβ. ΚαλÜ, ας εßναι. ΑλλÜ μπορεßς να μ' εμπιστευτεßς. Δεν εßμαστε τüσο καλÝς φßλες;
Ελσ. Θεüς φυλÜξοι δεσποινßς. Δε μπορþ να σας πω λÝξη. Επρüκειτο περß ενüς αχρεßου πρÜματος που 'χανε κÜνει τη καημÝνη τη κυρßα να το πιστÝψει.
Ρεβ. Ποιüς;
Ελσ. Κακοß Üνθρωποι. ΥποψιÜζομαι Ýναν... αλλÜ Θεüς φυλÜξοι, αν τονε πω... Εßναι στο πüλη κÜποια κυρßα...
Ρεβ. Καταλαβαßνω πως Ýχεις κατÜ νου, τη κυρßα Κρολ.
Ελσ. Πþς να σας το πω... αυτÞ μου φαßνεται. Σε μÝνα φερνüτανε πÜντα σκληρÜ και να 'στε σßγουρη πως δε σας πολυσυμπαθεß.
Ρεβ. Πιστεýεις πως η κυρßα Ρüσμερ εßχε πλÞρως τα λογικÜ της üταν Ýγραψε κεßνο το γρÜμμα;
Ελσ. Εßναι τüσο παρÜξενο πρÜμα το λογικü, που κανεßς δε μπορεß, να το καλοκαταλÜβει, δεσποινßς. Αν με ρωτÜτε... Εγþ πιστεýω πως δεν Þταν üλως διüλου παρÜλογη η κυρßα.
Ρεβ. Τα 'χεν üμως πÜντα χαμÝνα, απ' üταν Ýμαθε πως δε μπορεß ν' αποκτÞσει παιδιÜ. ¸πειτα της εκδηλþθηκε η παραφροσýνη.
Ελσ. Ναι. Αυτü βασÜνισε πολý τη δýστυχη κυρßα.
Ρεβ. (πιÜνοντας το κÝντημÜ της, κÜθεται κοντÜ στο παρÜθυρο). ΕξÜλλου δε νομßζεις  κι εσý, κυρßα ¸λσεθ, üτι δε μποροýσε να υπÜρξει καλýτερη λýση για τον κýριο πÜστορα;
Ελσ. Τß θÝλετε να πεßτε;
Ρεβ. ΔηλαδÞ να μη κÜνει παιδιÜ.
Ελσ. Θε μου, τß ξÝρω κι εγþ;
Ρεβ. 'ΑκουσÝ με κυρßα ¸λσεθ. Ο πÜστορας δεν εßναι γεννημÝνος για ν' ακοýει κλÜμματα μωρþν.
Ελσ. Δε θ' Üκουγε. Τα παιδιÜ στο Ρüσμερσχολμ δε κλαßνε, δεσποινßς. Κι Ýπειτα, δε γελÜνε, δε γελÜνε ποτÝ, σ' üλη τους τη ζωÞ... Εßδατε ποτÝ Þ ακοýσατε π.χ. τον κýριο Ρüσμερ να γελÜ;
Ρεβ. ¼χι. Κι üσο το σκÝφτομαι, τüσο σας βρßσκω δßκιο. ΣκÝφτεστε πολý σωστÜ, κυρßα ¸λσεθ.
Ελσ. Με κοροúδεýετε; (αφουγκρÜζεται). Σσστ. Να! κατεβαßνει ο κýριος. Δεν του αρÝσει να βλÝπει τα συγυρßσματα. (βγαßνει).
Ροσ. (με το καπÝλο και το μπαστοýνι στο χÝρι, μπαßνει απü το διÜδρομο). ΚαλημÝρα ΡεβÝκα.
Ρεβ. ΚαλημÝρα, αγαπητÝ μου φßλε. (μετÜ σýντομη σιγÞ). Θα βγεις;
Ροσ. Ναι. (μετÜ σýντομη σιγÞ). Δεν Þρθες επÜνω σÞμερα.
Ρεβ. ¼χι, δεν Þρθα.
Ροσ. ΑποφÜσισες να μη ξανÜρθεις;
Ρεβ. Δε ξÝρω ακüμα.
Ροσ. ΦÝρανε τßποτα για μÝνα σÞμερα;
Ρεβ. Την "ΕπαρχιακÞ Εφημερßδα".
Ροσ. Ποý 'ναι τη;
Ρεβ. Κει πÜνω, στο τραπÝζι.
Ροσ. (αφÞνοντας καπÝλο και μπαστοýνι). ΓρÜφει τßποτα;
Ρεβ. Ναι.
Ροσ. Γιατß δε μου την Ýστειλες;
Ρεβ. ¸χεις πÜντα τον καιρü να τη διαβÜσεις.
Ροσ. Για να δοýμε. (διαβÜζει ορθüς): "Δε λαμβÜνονται ποτÝ ικανοποιητικÝς προφυλÜξεις ενÜντια σε αξιοθρÞνητους λιποτÜκτες..." (σταματÜ). Με αποκαλοýνε λιποτÜκτη.
Ρεβ. Δε λεν üνομα.
Ροσ. Το ßδιο κÜνει. (συνεχßζει): "...προδοτþν, απßστων, που ομολογοýνε χωρßς ντροπÞ, τη λιποταξßα τους, μüλις βροýνε τη κατÜλληλη στιγμÞ... Σκανδαλþδης κηλßδωση μνÞμης προγüνων... Με τη προσδοκßα ανταμοιβÞς, απü κεßνους που βρßσκονται προσωρινÜ στην εξουσßα..." (αφÞνοντας την εφημερßδα). Ορßστε τι γρÜφουνε για μÝνα, Üνθρωποι που μÝχρι πριν λßγο με γνωρßζανε και μÜλιστα τüσο καλÜ!
Ρεβ. ¼χι μüνον αυτÜ...
Ροσ. (ξαναπαßρνει την εφημερßδα): "Πρüφαση που βρÝθηκε με ασθενÞ κρßση, εξαιτßας μÜλλον ισχυρÞς επßδρασης, που οφεßλεται σε πρÜματα που δε θÝλουμε ακüμα να κατονομÜσουμε και ν' ασχοληθοýμε δημοσιογραφικÜ..." (κοιτÜ τη ΡεβÝκα). Τß θÝλει να πει με τοýτο;
Ρεβ. Αυτü υπαινßσσεται μÝνα, üπως βλÝπεις.
Ροσ. ΡεβÝκα, τÝτοια πÜλη ταιριÜζει σε Üτιμους ανθρþπους. Εγþ üμως θ' αγωνιστþ ευγενÝστερα.
Ρεβ. ΠρÜγματι, αυτοß υπερβαßνουνε στη κακεντρÝχεια τον Μüρτενσγκαρντ. ΑλλÜ συ αποφÜσισες, φßλε μου. Ο ευγενÞς αγþνας εßναι λαμπρüς σκοπüς της ýπαρξης κι αν χρησιμοποιÞσεις üλες σου τις δυνÜμεις, θα δεις üτι θα νικÞσεις.
Ροσ. Μου φαßνεται πρÜγματι πως μποροýμε να νικÞσουμε. Και τüτε πüσον η ζωÞ θα 'ναι ωραßα, χωρßς να υπÜρχουν, Ýχθρες, μßση και μανßα εκδßκησης. Ευτυχßα για üλο τον κüσμο. (βρßσκεται στο παρÜθυρο, κοιτÜ Ýξω και με φρßκη, κατσουφιÜζει). Ω! Δεν εßναι δυνατüν... με μÝνα...
Ρεβ. Δεν εßναι δυνατüν; Μη δειλιÜζεις Ρüσμερ.
Ροσ. ¼χι. Δεν εßναι δυνατüν απü μÝνα οýτε με μÝνα. Η ευτυχßα ΡεβÝκα, εßναι απ' üλα, το πιο γλυκü, ευχÜριστο συναßσθημα, που βασßζεται üμως στην αγνÞ συνεßδηση.
Ρεβ. Μα συ Ýχεις αγνÞ τη συνεßδησÞ σου, πιüτερο απü κÜθε Üλλο.
Ροσ. (δεßχνει το παρÜθυρο με το δÜχτυλü του). Ο χεßμαρρος του μýλου... (μπαßνει η κυρßα ¸λσεθ).
Ελσ. Δεσποινßς!
Ρεβ. Αργüτερα, αργüτερα. ¼χι τþρα.
Ελσ. Μια και μüνη λÝξη δεσποινßς. (πλησιÜζει και μιλÜνε χαμηλüφωνα λßγο. κουνÜ το κεφÜλι και βγαßνει).
Ροσ. ¹τανε κÜτι που αφοροýσε μÝνα;
Ρεβ. ¼χι, οικιακÜ πρÜματα. Μα δεν Þθελες να βγεις Ρüσμερ; Να πÜρεις λιγÜκι καθαρüν αÝρα και να κÜνεις μακρý περßπατο. Δþσε μου την υπüσχεση, πως θ' αποτινÜξεις απü τη ψυχÞ σου, üλες τις θλιβερÝς αβÜσιμες σκÝψεις... ¸λα, υποσχÝσου μου το...
Ροσ. Αλßμονο! Δεν εßναι πλÜσματα της φαντασßας μου. ¼λη νýχτα τα σκεφτüμουν. Η Ευτυχßα ßσως Ýκρινε καλÜ και σε τοýτον ακüμα.
Ρεβ. Ποιü;
Ροσ. Το üτι σ' αγαποýσα, ΡεβÝκα. (αφÞνει το καπÝλο). ΚÜτι üμως με βασανßζει ακüμα. Δε τρÝφουμε αυταπÜτες, αποκαλþντας φιλßα, το δεσμü που μας ενþνει;
Ρεβ. Νομßζεις πως Ýπρεπε να το λÝμε...
Ροσ. ¸ρωτα; Ναι ΡεβÝκα. Ακüμα κι üταν ζοýσε η Ευτυχßα, σε σÝνα Þταν οι σκÝψεις μου, μüνο κοντÜ σου Þμουν ευτυχÞς. Κι αν το σκεφτοýμε ακüμα βαθýτερα, ΡεβÝκα, θα βροýμε πως οι σχÝσεις μας αρχßσανε σα γλυκüς, κρυφüς παιδικüς Ýρωτας, χωρßς πεθυμιÝς και ρεμβασμοýς. Δε νιþθεις κι εσý Ýτσι;
Ρεβ. (καταπνßγοντας τη συγκßνηση). Ω! Δε θα 'ξερα να σου απαντÞσω.
Ροσ. Κι αυτü το λεπτü, στενü σýνδεσμο το πÞραμε μεις σα φιλßα, ενþ Þτανε βαθýς, πνευματικüς Ýρωτας. Να γιατß νιþθω τον εαυτü μου Ýνοχο προς την Ευτυχßα. ¸βλεπε τη σχÝση μας και τις Ýκρινε üπως Þτανε.
Ρεβ. ΑλλÜ πþς μπορεßς να κατηγορεßς τον εαυτü σου για το θÜνατü της;
Ροσ. Απü Ýρωτα για μÝνα, τÝτοιον üπως αυτÞ τον Ýνιωθε, Ýπεσε στον χεßμαρρο. Και τοýτο ποτÝ δε θα το ξεχÜσω και δε θα μπορþ με τοýτο, να πετýχω στη ζωÞ μου, τον ευγενικü σκοπü για τον οποßο τÜχθηκα.
Ρεβ. Και γιατß τÜχα δε μπορεßς να πετýχεις; (ζωηρÜ). Ορßστε λοιπüν το πνεýμα της γενιÜς σου. Επικρατοýν στεναχþριες συνεßδησης, δισταγμοß... Διηγιοýνται δω οι χωρικοß, πως οι νεκροß εμφανßζονται σα λευκÜ Üλογα, στα βÜθη της χαρÜδρας. Στο συμβολικü αυτü μýθο, αναγνωρßζω αποτυπωμÝνη, τη κατÜσταση της ψυχÞς σου... ΑλλÜ πες μου λοιπüν, Ρüσμερ, η χαρÜ εßναι απαραßτητος üρος ζωÞς για σÝνα;
Ροσ. Η χαρÜ ναι, ΡεβÝκα.
Ρεβ. Για σÝνα, που üμως ποτÝ σου δε γελÜς; ΑλλÜ πÞγαινε τþρα στον περßπατü σου, αγαπητÝ μου φßλε, σε μακρυνü περßπατο, μ' ακοýς;... Ορßστε το καπÝλο και το μπαστοýνι σου...
Ροσ. Ευχαριστþ. Κι εσý δε με συνοδεýεις;
Ρεβ. ¼χι, üχι. Αδýνατον! Μου 'ναι αδýνατον! (ο Ρüσμερ βγαßνει. η ΡεβÝκα τονε κοιτÜ που απομακρýνεται, κι Ýπειτα πηγαßνει προς την εßσοδο, την ανοßγει). Τþρα μπορεßτε να τονε περÜσετε μÝσα. (σε λßγο μπαßνει ο Κρολ, χαιρετÜ επιφυλακτικÜ κι αφÞνει το καπÝλο του).
Κρολ. ΒγÞκε;
Ρεβ. Ναι.
Κρολ. ΣκÝφτεται να μεßνει πολλÞν þρα Ýξω;
Ρεβ. Ω, ναι! ΑλλÜ σÞμερα τßποτα δε μπορεß να προδικÜσει κανεßς κι αν θÝλετε να μη τονε συναντÞσετε...
Κρολ. ¼χι, üχι, με σας θÝλω να μιλÞσω και μη χÜνουμε καιρü, δεσποινßς. (κεßνη κÜθεται κοντÜ στο παρÜθυρο και του δεßχνει Ýν Üλλο κÜθισμα κοντÜ της). Δε μπορεßτε να φανταστεßτε, δεσποινßς, πüση μεγÜλη λýπη μου προξÝνησε η αλλαγÞ, που Ýγινε στον Γιαν Ρüσμερ.
Ρεβ. Το 'χαμε προβλÝψει üτι προς στιγμÞ θα σας Þτανε πολý λυπηρü, αλλÜ ο Ρüσμερ εßχε τη βεβαιüτητα και την ελπßδα, πως αργÜ Þ γρÞγορα θα συνταχτεßτε με κεßνον και σεις κι üλοι οι φßλοι του.
Κρολ. ΒλÝπετε λοιπüν πüσον αδýνατη εßναι η κρßση του, üταν πρüκειται για πρακτικÜ γεγονüτα της ζωÞς;
Ρεβ. ΑλλÜ νιþθει εξÜλλου και την ανÜγκη να λευτερωθεß απü κÜθε δεσμü...
Κρολ. Ορßστε τß ακριβþς δε πιστεýω.
Ρεβ. Τß πιστεýετε;
Κρολ. Πιστεýω πως üλη αυτÞ η αλλαγÞ, προÝκυψε απü την επßδρασÞ σας.
Ρεβ. Την ιδÝα τοýτη σας την υπÝβαλε η σýζυγüς σας Þ μüνος σας τη σκεφτÞκατε, κýριε καθηγητÜ;
Κρολ. ΑδιÜφορο. Το σßγουρο εßναι πως üσο σκÝφτομαι τη συμπεριφορÜ σας, απü τη μÝρα που 'ρθατε στο Ρüσμερσχολμ και βÜζοντας σε τÜξη τις μνÞμες μου, αμÝσως κυριεýομαι απü κÜποιαν υποψßα, πολý γερÞ υποψßα.
Ρεβ. (παρατηρþντας τον). ΘυμÜμαι καλÜ, πως κÜποιαν εποχÞ, εßχατε μεγÜλην εμπιστοσýνη σε μÝνα.
Κρολ. (με φωνÞ συγκρατημÝνη). Και ποιüς δε θα σαγηνεýοταν απü σας, αρκεß να το θÝλατε σκüπιμα;
Ρεβ. Να το θÝλω σκüπιμα;
Κρολ. Ναι. ¼πως τþρα το κÜνατε. Δεν εßμαι πια τρελüς να νομßζω πως υπÞρχεν αßσθημα απü μÝρους σας... ΘελÞσατε απλοýστατα να ριζþσετε δω μÝσα. Σε τοýτο Ýπρεπε να σας βοηθÞσω. Τþρα το βλÝπω καλÜ.
Ρεβ. ΞεχÜσατε λοιπüν εντελþς πως υποχþρησα μüνο στις παρακλÞσεις και τις ικεσßες της Ευτυχßας και δÝχτηκα να μεßνω δω; ΞεχνÜτε τη κατÜσταση του πνεýματüς της; ΕμÝνα βÝβαια δε μπορεßτε να με κατηγορÞσετε για παραφορÜ...
Κρολ. ΠαραφορÜ üχι. ΑλλÜ την Ευτυχßα επßσης τη σαγηνεýσατε, þστε να σας λατρÝψει μÝχρι παραφορÜς... Σεις παραφορÜ; ¼χι! και γι' αυτü εßστε πλÝον επικßνδυνη, γιατß ενεργεßτε με υπολογισμü, με ακρßβεια, με καρδιÜ ψυχρÞ.
Ρεβ. Εßστε βÝβαιος; Με καρδιÜ ψυχρÞ;
Κρολ. Βεβαιüτατος τþρα. Αλλιþς, θα μποροýσατε, για χρüνια να επιδιþκετε το σκοπü σας; ¸τσι πετýχατε και τþρα üλα δω κι αυτüς ακüμα, εßναι υπü την εξουσßα σας. ΑλλÜ για να φτÜσετε σ' αυτü το σημεßο δε λυπηθÞκατε να τονε κÜμετε δυστυχισμÝνο;
Ρεβ. ¼χι δεν εßναι αλÞθεια. Σεις τονε κÜμετε δυστυχισμÝνο, üταν του δßνετε να καταλÜβει πως εßναι υπεýθυνος για το φρικτü τÝλος της Ευτυχßας.
Κρολ. Α! αυτü λοιπüν του κÜνει μεγÜλην εντýπωση;
Ρεβ. Μπορεßτε ν' αμφιβÜλλετε; ΨυχÞ τüσο τρυφερÞ, üσον η δικÞ του;
Κρολ. Πßστευα πως ο χειραφετημÝνος Üνθρωπος, üπως λÝτε, Ýχει τη δýναμη να 'ναι υπερÜνω üλων αυτþν των ενδοιασμþν. ΑλλÜ να! Ναι! ΚατÜ βÜθος Þμουν πεπεισμÝνος. Ο απüγονος αυτþν των ανθρþπων, (δεßχνει τα πορτρÝτα τριγýρω), δε μπορεß ποτÝ ν' αποβÜλλει τα αισθÞματα που καλλιεργηθÞκανε και κληρονομηθÞκανε σ' αυτüν απü γενιÜ σε γενιÜ. ¸πρεπε να το λÜβετε υπüψη. ΑλλÜ πιθανüν τÝτοιες σκÝψεις δε μποροýν να σας σταματÞσουνε. Κι üμως το σημεßον αφετηρßας εßναι εντελþς διαφορετικü, -το δικü σας απü το δικü του.
Ρεβ. Ποιü σημεßον αφετηρßας;
Κρολ. Η καταγωγÞ δεσποινßς, η καταγωγÞ.
Ρεβ. ¸στω. Εßμαι πολý χαμηλÞς καταγωγÞς. Κι üμως...
Κρολ. Δε πρüκειται περß κοινωνικÞς θÝσης. ΑλλÜ περß ηθικÞς καταγωγÞς, εκεßνης δηλαδÞ που προηγÞθηκε της γÝννησης. ΚÜνω λüγο γι' αυτÞ, γιατß Ýτσι μüνο εξηγεßται το φÝρσιμü σας.
Ρεβ. Δε σας καταλαβαßνω και ζητþ σαφÞ και καθαρÞν εξÞγηση. ΕλÜτε στα πεπραγμÝνα παρακαλþ.
Κρολ. Πßστευα üμως πως üσα εßπα τα εφαρμüσατε Þδη, στα γεγονüτα. Αλλιþς... χωρßς αυτÜ... θα 'τανε παρÜδοξο, πþς αφÞσατε να γßνεται θετÞ κüρη του δüκτωρα ΓουÝστ.
Ρεβ. Α! τþρα σας καταλαβαßνω. (σηκþνεται).
Κρολ. (συνεχßζοντας απτüητος). Πþς και λÜβατε τ' üνομÜ του, ενþ η μητÝρα σας λεγüτανε ΓκÜμπια;
Ρεβ. (βηματßζοντας πÝρα-δþθε). ΓκÜμπια Þτανε τ' üνομα του πατÝρα μου.
Κρολ. (εξακολουθþντας στον ßδιο τüνο). Το επÜγγελμα της μητÝρας σας την Ýφερνε συνεχþς σε καθημερινÞν επαφÞ, πÝρ' απü κÜθε αμφιβολßα, με τον γιατρü του διαμερßσματος... Με το θÜνατü της, αυτüς σας μαζεýει, σας φÝρεται σκληρÜ κι üμως μÝνετε μαζß του, ενþ γνωρßζετε πþς τßποτα δε θα κληρονομÞσετε απ' αυτüν. ¼λη κι üλη η κληρονομιÜ, που σας Üφησε, Þταν Ýνα κιβþτιο γεμÜτο βιβλßα. Κι üμως υποφÝρετε κοντÜ του τα πÜνδεινα και τονε περιποιεßστε μÝχρι το τÝλος.
Ρεβ. (παρατηρþντας τον με ειρωνεßα). Κι αν Ýκανα üλ' αυτÜ, αποτελοýνε κατÜ τη γνþμη σας απüδειξη πως κÜτι ανÞθικο κι εγκληματικü υπÜρχει στη γÝννησÞ μου;
Κρολ. ¼,τι κÜνατε γι' αυτüν το αποδßδω σε ασυνεßδητη στοργÞ παιδιοý προς γονÝα. Και κρßνω αφ' ετÝρου üτι για να εξηγÞσω üλη τη διαγωγÞ σας, πρÝπει ν' ανατρÝξω μÝχρι τη γÝννησÞ σας.
Ρεβ. (απüτομα). ΑλλÜ μÞτε λÝξη απ' üσα εßπατε εßναι αλÞθεια. Και μπορþ να το αποδεßξω. Την εποχÞ της γÝννησÞς μου, ο Δρ ΓουÝστ δεν εßχεν Ýρθει ακüμα στην επαρχßα μας, το Φßνμαρκ.
Κρολ. Συγχωρεßστε με δεσποινßς που θα σας πω, πως εßχεν Þδη εγκατασταθεß, πριν Ýνα χρüνο.
Ρεβ. ΓελιÝστε σας λÝω. ΓελιÝστε!
Κρολ. ΠροχτÝς εßπατε την ηλικßα σας, εικοσιεννιÜ ετþν κι επομÝνως...
Ρεβ. Μα Þθελα να κρýψω Ýνα χρüνο.
Κρολ. Σεις η χειραφετημÝνη γυναßκα, Ýχετε ακüμα τÝτοιες αδυναμßες;
Ρεβ. Ναι, εßναι ανüητο, γελοßο, αλλÜ δε μπορεß να χειραφετÞσει κανεßς τον εαυτü του με τη μια κι εξ ολοκλÞρου. ΑπομÝνουνε πÜντα μερικÝς αδυναμßες.
Κρολ. Πιθανüν. ΑλλÜ ο λογαριασμüς των ετþν βρßσκεται πÜντα ακριβÞς... διüτι ο Δρ ΓουÝστ επισκÝφτηκε τα μÝρη τοýτα, για λßγους μÞνες, Ýνα Ýτος πριν τον διορισμü του.
Ρεβ. (παρÜφορα). Δεν εßναι αλÞθεια. Γιατß ουδÝποτε η μητÝρα μου μου κανε λüγο, μÞτε κι ο γιατρüς.
Κρολ. ºσως να θÝλαν ν' αποσιωπÞσουνε τα γεγονüτα της ζωÞς τους, üπως κÜνετε κι εσεßς τþρα.
Ρεβ. (βηματßζει και στρßβει τα χÝρια της). Αδýνατον. Δεν εßναι αλÞθεια. ΘÝλετε να με κÜνετε να το πιστÝψω, μα εßναι ψÝμμα. Δεν Þτανε ποτÝ δυνατüν! ΠοτÝ!
Κρολ. (σηκþνεται). Για να δοýμε, αγαπητÞ μου δεσποινßς, γιατß ταραχτÞκατε τüσο; Πþς πρÝπει να εξηγÞσει κανεßς τη ταραχÞ σας αυτÞ;
Ρεβ. (συγκρατεßται). Εßναι φανερü, κýριε καθηγητÞ, üτι δεν Ýχω καμιÜν üρεξη να με παßρνουνε σα μπÜσταρδη.
Κρολ. ΚαλÜ. ΔÝχομαι προσωρινÜ την εξÞγησÞ σας, αλλÜ σ' αυτÞ τη περßπτωση, να κι Üλλο ζÞτημα, που δεν Ýχετε ακüμα χειραφετηθεß. Και το ßδιο συμβαßνει και στη ψυχÞ σας και στη ψυχÞ των ομοßων σας, στις περισσüτερες των ιδεþν σας. Το πνεýμα σας βαθμηδüν κυριεýεται διαρκþς απü νÝες ιδÝες, που ανατρÝπουνε τις παλιÝς, αλλÜ τοýτες οι ιδÝες δεν Ýχουνε ριζωθεß στη ψυχÞ, δεν Ýχουν απορροφηθεß απü το αßμα. ΚοιτÜξτε τη ψυχÞ του Ρüσμερ και τη δικÞ σας και θα βεβαιωθεßτε. Πρüκειται απλÜ για παραφροσýνη κι üχι περß πραγματικÞς πεποιθÞσεως. Ενþ δε κεßνος προχωρÜ προς την αποστασßα ολοταχþς μα και τüσον ασταθþς, που τελικÜ θα βρεθεß εκτεθειμÝνος στις επιθÝσεις üλης της κοινωνßας και να 'στε βÝβαιη πως στην επßθεσην αυτÞ δε θα μπορÝσει ν' αντÝξει.
Ρεβ. ΠρÝπει ν' αντÝξει! Εßναι πολý αργÜ να κÜνει πßσω.
Κρολ. ¼χι. Μπορεß να κρατηθεß σιωπÞ Þ τουλÜχιστον να χαρακτηριστεß το πρÜμα σα παραπλÜνηση παροδικÞ. ¼μως εßναι απαραßτητο να γßνει κÜτι Üλλο πρþτα.
Ρεβ. Τß;
Κρολ. ΠρÝπει δεσποινßς ΓουÝστ να καταφÝρετε να νομιμοποιÞσει τη κατÜσταση αυτÞ.
Ρεβ. Τη κατÜστασÞ μας, εννοεßτε;
Κρολ. ΠρÝπει να τονε πεßσετε.
Ρεβ. ¿στε δε μπορεßτε να πιστÝψετε πως η σχÝση μας δεν εßναι παρÜνομη.
Κρολ. Δε θÝλω να το συζητÞσω αυτü, συγκεκριμÝνα. ΑλλÜ πιστεýω πως ποτÝ δεν εßναι τüσο εýκολο ν' απαλλαγεß κανεßς απü τις δÞθεν λεγüμενες προκαταλÞψεις, üσο... χμμ...
Ρεβ. ¼σον üταν πρüκειται περß σχÝσης Üντρα και γυναßκας, θÝλετε να πεßτε; (βηματßζει κι Ýπειτα κοιτÜ απü το παρÜθυρο). ¸τσι δεν εßναι; Λοιπüν Ýστω... τüσο το καλýτερο... ßσως... κýριε καθηγητÞ.
Κρολ. Να παρÜξενα λüγια! Τß εννοεßτε;
Ρεβ. Λßγο ενδιαφÝρει! Ας μη μιλÞσουμε πλÝον γι' αυτü... Α! νÜτος, Ýρχεται.
Κρολ. Τüσο γρÞγορα; Τüτε γω πηγαßνω.
Ρεβ. ¼χι, μεßνετε. ΜιλÞστε ακüμα μια φορÜ μαζß του.
Κρολ. ¼χι τþρα. Μου φαßνεται πως δε θα μπορÝσω να υποστþ τη παρουσßα του.
Ρεβ. Μεßνετε... μεßνετε σας παρακαλþ. Αλλιþς, αργüτερα θα μετανιþσετε. Εßναι η τελευταßα φορÜ που σας παρακαλþ...
Κρολ. (Ýκπληκτος αφÞνει πÜλι το καπÝλο, που 'χε πÜρει στα χÝρια). ΚαλÜ δεσποινßς ΓουÝστ. ΜÝνω. (στιγμιαßα σιγÞ. ο Ρüσμερ μπαßνει απü το διÜδρομο, διακρßνει τον Κρολ και σταματÜ στο κατþφλι).
Ροσ. Πþς; Εσý εδþ;
Ρεβ. Θα προτιμοýσε να μη σε συναντÞσει, Ρüσμερ.
Κρολ. (χωρßς να το θÝλει ξαναλÝει). ...σε συναντÞσει;
Ρεβ. ΜÜλιστα κýριε Κρολ. Εγþ κι ο Ρüσμερ μιλÜμε μεταξý μας με οικειüτητα. Τοýτο εßναι φυσικÞ συνÝπεια της μεταξý μας σχÝσης.
Ροσ. (πλησιÜζει). ΠοιÜ εßναι η αιτßα της σημερινÞς επßσκεψÞς σου;
Κρολ. ΘÝλησα και πÜλι να προσπαθÞσω να σε σταματÞσω πριν τον γκρεμü.
Ροσ. ¾στερα απ' üσα γραφτÞκαν εκεß μÝσα; (δεßχνει την εφημερßδα).
Κρολ. Δε τα 'γραψα γω, αλλÜ θα αδικοýσα τον αγþνα μας αν προσπαθοýσα να μποδßσω τη δημοσßευσÞ τους.
Ρεβ. (σκßζει την εφημερßδα σε μικρÜ κομματÜκια και τα ρßχνει στη σüμπα). Ορßστε! Κρýφτηκαν απü τα μÜτια μας, ας ξεχαστοýνε κι απü τη καρδιÜ μας. Γιατß κÜτι τÝτοιο δε θα επαναληφθεß, Ρüσμερ.
Κρολ. Σεις μπορεßτε να κινηθεßτε Ýτσι, þστε ν' αληθÝψουνε τα λüγια σας.
Ρεβ. Ας κÜτσουμε φßλοι μου κι οι τρεις. ΘÝλω να σας τα πω üλα.
Ροσ. (υπακοýει χωρßς να το θÝλει). Τß Ýχεις ΡεβÝκα; Απü ποý προÝρχεται αυτÞ η τρομακτικÞ γαλÞνη σου;
Ρεβ. Εßναι γαλÞνη που προÝκυψε απü την απüφαση. (κÜθεται). ΚαθÞστε κι εσεßς κýριε καθηγητÞ. (προς τον Ρüσμερ). ΘÝλω να σου δþσω κεßνο που 'χες ανÜγκη για να ζÞσεις: την ευτυχßα της αγνÞς συνεßδησης.
Ροσ. Τß σημαßνουνε τα λüγια σου;
Ρεβ. Θα σου πω με λßγα λüγια. ¼ταν Ýφτασα απü το Φßνμαρκ μαζß με το γιατρü ΓουÝστ, εßχα ξαφνικÞν ανακÜλυψη στη ψυχÞ μου πως εντελþς νÝος κüσμος διανοßγεται μπρος μου. Ο γιατρüς με δßδαξε λßγον απ' üλα κι οι διδαχÝς αυτÝς αποτελοýσαν üλη τη μüρφωσÞ μου για τη ζωÞ. (συγκινημÝνη). Και τüτε...
Κρολ. Και τüτε;
Ροσ. Μα ΡεβÝκα, üλ' αυτÜ μου 'ναι γνωστÜ.
Ρεβ. (επιβÜλλει στον εαυτü της να ηρεμÞσει ξανÜ). Ναι, ναι! ¸χεις δßκιο. Τα ξÝρεις και πολý καλÜ μÜλιστα.
Κρολ. ΜÞπως εßναι ανÜγκη ν' αποσυρθþ;
Ρεβ. ¼χι, πρÝπει να μεßνετε. (προς τον Ρüσμερ). Να περß τßνος πρüκειται. ΘÝλησα να γßνω γυναßκα της νÝας εποχÞς, ν' ασπαστþ τις νÝες ιδÝες. Ο καθηγητÞς Κρολ μου 'πε κÜποια στιγμÞ, πως ο καθηγητÞς Οýλριχ ΒρÝντελ εßχε κÜποτε, μεγÜλην επßδραση πÜνω σου και σκÝφτηκα πως μποροýσα κι εγþ να πετýχω τÝτοια μεγÜλην επßδραση.
Ροσ. ¿στε üταν Þρθες εδþ εßχες κρυφü σκοπü;
Ρεβ. ¹θελα να βαδßσω μαζß σου προς την ελευθερßα, να προχωροýμε Ýτσι, διαρκþς. ΑλλÜ υπÞρχεν ανυπÝρβλητος φραγμüς μεταξý εσοý και της αληθινÞς ανεξαρτησßας.
Ροσ. Ποιüς;
Ρεβ. Δε μποροýσες Ρüσμερ, να φτÜσεις στη κορφÞ της ελευθερßας, παρÜ μüνο μες απü το φως, φωτισμÝνος απü καθαρüν Þλιο. Ενþ βρισκüσουνα βυθισμÝνος στα σκοτÜδια του γÜμου σου, εγþ σ' Ýβλεπα να εξασθενεßς και να σβÞνεις.
Ροσ. ΠοτÝ δε μου μßλησες Ýτσι για τον γÜμο μου.
Ρεβ. ¼χι, δε σου μßλησα, γιατß φοβüμουν μη σε τρομÜξω.
Κρολ. (κÜνοντας νüημα με σημασßα προς τον Ρüσμερ). Ακοýς;
Ρεβ. ¼μως διÝκρινα καλÜ, απü που μποροýσε να 'ρθει η σωτηρßα σου κι Ýδρασα...
Ροσ. ¸δρασες, πþς;
Ρεβ. Ναι Ρüσμερ. (σηκþνεται). ΠρÝπει να χυθεß Üπλετο φως... ¼χι συ Ρüσμερ, -συ εßσαι αθþος- αλλÜ εγþ, ναι εγþ, Ýσυρα την Ευτυχßα στο δρüμο της καταστροφÞς, στο δρüμο του... του χειμÜρρου. Τþρα τα ξÝρετε üλα.
Ροσ. (Ýκπληκτος) ΡεβÝκα! τß λες; Δε καταλαβαßνω. Τß λÝει δεν καταλαβαßνω τßποτα.
Κρολ. Ω! ναι. Αρχßζω εγþ να καταλαβαßνω.
Ροσ. ΑλλÜ τß Ýκανες λοιπüν; Τß της εßπες; Τßποτε δε συνÝβαινε, απολýτως τßποτε.
Ρεβ. Την Ýκανα να μÜθει πως ζητοýσες ν' απαλλαγεßς απü τις παλιÝς προκαταλÞψεις... ¹ξερα πως θα το 'καμες αυτü σε λßγο.
Ροσ. ΛÝγε! ΛÝγε! ΘÝλω να τα ξÝρω üλα!
Ρεβ. ΜετÜ, τη παρακÜλεσα να με αφÞσει να φýγω απü δω. Δεν Þθελα να φýγω... αλλÜ το 'πα επßτηδες. Της εßπα πως εßναι συμφÝρον üλων μας να φýγω καλýτερα. Την Ýκανα να καταλÜβει πως περαιτÝρω παραμονÞ μου, θα 'χε πιθανüν Üσχημα αποτελÝσματα.
Ροσ. Της τα 'πες αυτÜ;
Ρεβ. Ναι Ρüσμερ. ¸τσι Ýπραξα...
Ροσ. Μας τα εξομολογÞθηκες üλα;
Ρεβ. Ναι.
Κρολ. ¼χι.
Ρεβ. Τß απομÝνει ακüμα;
Κρολ. Δεν κÜνατε την Ευτυχßα να καταλÜβει πως Þταν αναγκαßο, -üχι επιθυμητü- και για σας και για τον Ρüσμερ, να εξαφανιστεßτε απü δω;
Ρεβ. (σιγÜ, με φωνÞ που μüλις ακοýγεται). ºσως να 'πα και κÜτι παρüμοιο...
Ροσ. (πÝφτει βαρýς στη καρÝκλα του) Και στη πλεκτÜνη αυτÞ των δüλων και των ψεμμÜτων Þτανε στηριγμÝνη συνεχþς η καημÝνη η Üρρωστη! Και ποτÝ δε μου 'πε τßποτα. Α! ΡεβÝκα! Το διακρßνω τþρα καθαρÜ στη φυσιογνωμßα σου... συ τη παραπλÜνησες.
Ρεβ. ΜπÞκε στο νου της η ιδÝα, πως γυναßκα στεßρα καθþς Þταν, δεν εßχε δικαßωμα να μÝνει εδþ και μετÜ, Þταν εýκολο να κυλÞσει στη σκÝψη, πως Þτανε καθÞκον της να παραχωρÞσει τη θÝση της...
Ροσ. Κι εσý δε προσπÜθησες διüλου να την αποσπÜσεις απ' αυτÝς τις ιδÝες;
Κρολ. Τις ενθαρρýνατε μÜλλον ßσως; Ε; ΑπαντÞστε!
Ρεβ. ºσως να 'βγαζε τÝτοιο συμπÝρασμα απü τα λεγüμενÜ μου...
Ροσ. Ναι, ναι. Σ' üλα καμπτüταν απü τη θÝλησÞ σου και παραχþρησε τη θÝση της. (σηκþνεται απüτομα). Α! πþς μπüρεσες να φτÜσεις ως εκεß;
Κρολ. Με ποιü δικαßωμα!
Ρεβ. Πιστεýετε λοιπüν üτι Ýδρασα με ψυχρÞ προμελÝτη; Α! δεν Þμουνα τüτε, αυτÞ που 'μαι σÞμερα. Και... κι Ýπειτα δεν υπÜρχουνε πÜντα στη ψυχÞ δυο ειδþν θελÞσεις; ¹θελα να εκτοπßσω την Ευτυχßα, Ýτσι κι αλλιþς... Κι üμως δε πßστευα πως τα πρÜματα θα φτÜναν ως εκεß. Σε κÜθε βÞμα, που τολμοýσα να κÜμω προς τα μπρος, Üκουγα μιαν εσωτερικÞ φωνÞ, παρηγορητικÞ φωνÞ: "Δε θα πας πιο πÝρα. Οýτε βÞμα παραπÜνω." κι üμως δε μποροýσα να σταματÞσω. ¼φειλα να εξακολουθÞσω ακüμα... λßγα βÞματα μüνον. ¸να μüνο βÞμα κι Ýπειτα, Ýν ακüμα κι Üλλο Ýν ακüμα και πÝρασα üλο το δρüμο. Αυτü συμβαßνει πÜντα. (σýντομη σιγÞ).
Ροσ. Και τþρα, μετÜ την εξομολüγηση αυτÞ τß θ' απογßνεις;
Ρεβ. Λßγο με νοιÜζει αυτü. Δεν Ýχει μεγÜλη σημασßα.
Κρολ. Οýτε λÝξη μετÜνοιας... μÞπως δε νιþθεις μεταμÝλεια;
Ρεβ. (ψυχρÜ). Συγχωρεßστε με, τοýτο δεν αποβλÝπει πουθενÜ. Εßναι κÜτι που θα το διευθετÞσω μüνη με τον εαυτü μου.
Κρολ.(προς τον Ρüσμερ). Και κατοικεßς στην ßδια στÝγη με τη γυναßκα τοýτη και μÜλιστα με μεγÜλην οικειüτητα; (στρÝφεται στα πορτρÝτα, στους τοßχους). Ω! Αν μποροýσαν οι νεκροß να δοýνε τß συμβαßνει εδþ!
Ροσ. Θα επιστρÝψεις σýντομα στη πüλη;
Κρολ. Τþρα αμÝσως.
Ροσ. ΚαλÜ λοιπüν, θα 'ρθω μαζß σου. (παßρνει κι αυτüς το καπÝλο του).
Κρολ. ΑλÞθεια! Το 'ξερα πως δε θα σε χÜναμε για πολý καιρü.
Ροσ. ¸λα Κρολ. ΠÜμε. (βγαßνουνε χωρßς να κοιτÜξουνε πßσω τους τη ΡεβÝκα, που στÝκεται πßσω απü το παρÜθυρο και κοιτÜ Ýξω και μιλÜ μüνη).
Ρεβ. Και σÞμερα ακüμα αποφεýγει να περÜσει απü τη γÝφυρα. ΠοτÝ δε θα περÜσει πÜνω απü τον χεßμαρρο! (απομακρýνεται). ¸στω. Εμπρüς τþρα. (χτυπÜ το κουδοýνι κι η κυρßα ¸λσεθ καταφτÜνει).
Ελσ. ΘÝλετε κÜτι;
Ρεβ. Αν Ýχεις τη καλωσýνη, φÝρε μου απü την αποθÞκη τον ταξιδιωτικü μου σÜκο.
Ελσ. Τον σÜκο σας;
Ρεβ. Ναι. Τονε γνωρßζεις; Τον κιτρινωπü.
Ελσ. ΒÝβαια τονε γνωρßζω... αλλÜ ΘεÝ μου... η δεσποινßς θÝλει να φýγει;
Ρεβ. Ναι! Και τþρα αμÝσως. Μüλις ετοιμÜσω τα πρÜγματÜ μου.
Ελσ. Δε ξανÜκουσα τÝτοιο πρÜμα! Μα θα επιστρÝψετε πολý γρÞγορα... ε;
Ρεβ. Δε θα επιστρÝψω ξανÜ.
Ελσ. ΧριστÝ μου! Και τß θ' απογßνουμε μεις τüτε; Ο φτωχüς μου κýριος εßχεν αρχßσει να ζει ευτυχισμÝνα...
Ρεβ. Ναι κυρßα ¸λσεθ. ΑλλÜ σÞμερα φοβÞθηκα.
Ελσ. Γιατß δεσποινßς;
Ρεβ. Μου φÜνηκε πως εßδα λευκÜ Üλογα στη γÝφυρα.
Ελσ. ΛευκÜ Üλογα! ΦαντÜσματα, μÝρα-μεσημÝρι;
Ρεβ. Ω! Βρßσκονται πÜντα Ýξω, νýχτα και μÝρα, τα λευκÜ Üλογα του Ρüσμερσχολμ. (αλλÜζει τüνο). Ας τ' αφÞσουμεν üμως αυτÜ κυρßα ¸λσεθ. Σας Ýλεγα για τον σÜκο μου.
Ελσ. Α ναι! τον σÜκο σας! (βγαßνουνε κι οι δυο).

                               Αυλαßα της 3ης ΠρÜξης

                                   Δ' ΠρÜξη

(ßδιος διÜκοσμος, þρα βραδυνÞ, προχωρημÝνη. στο τραπÝζι αναμμÝνη λÜμπα-αμπαζοýρ. η ΡεβÝκα γεμßζει στο τραπÝζι το σÜκο της, με διÜφορα πρÜματα. πανωφüρι, καπÝλο κι κÜλυμμα, εßναι ριγμÝνα στο σοφÜ. μπαßνει η κυρßα ¸λσεθ και μιλÜ με φωνÞ συγκρατημÝνη κι επιφυλακτικÞ).

Ελσ. Δεσποινßς, βγÜλαμε Ýξω üλες τις αποσκευÝς σας, εßναι στο διÜδρομο.
Ρεβ. ΚαλÜ. Ο αμαξÜς ειδοποιÞθηκε;
Ελσ. Ναι. ΡωτÜ τß þρα θÝλετε την Üμαξα.
Ρεβ. Στις Ýντεκα. Το ατμüπλοιο φεýγει τα μεσÜνυχτα.
Ελσ. Κι ο κýριος πÜστορας; Αν αργÞσει να 'ρθει;
Ρεβ. Θα φýγω οýτως Þ Üλλως. Θα του πεßτε μüνον, αν δε τονε δω, üτι θα λÜβει γρÜμμα μου.
Ελσ. Α ναι... αλλÜ πþς να σας το πω, δεσποινßς, καλýτερα θα 'ταν να του μιλοýσατε μια φορÜ ακüμα... ΘεÝ μου, ποιüς να το πßστευε;
Ρεβ. Τß πρÜμα, κυρßα ¸λσεθ;
Ελσ. ΔηλαδÞ πßστευα, πþς να σας το πω, πως ο πÜστορας, Þταν Üνθρωπος πιüτερο καθþς πρÝπει... Δεν Ýπρεπε να τραβηχτεß, κατ' αυτü τον τρüπο.
Ρεβ. Εμπρüς κυρßα ¸λσεθ, εξηγÞσου, μßλα λεýτερα. Τß υποθÝτεις πως με κÜνει να φýγω;
Ελσ. ΘεÝ μου, ßσως εßναι ανÜγκη. Α ναι! ναι! ΑλλÜ μου φαßνεται πως δεν εßναι καλÞ η συμπεριφορÜ του. Ο κýριος Μüρτενσγκαρντ εßχε κÜποια δικαιολογßα... ζοýσεν ο σýζυγος, þστε Þταν αδýνατο να γßνει Üλλος γÜμος, ενþ ο πÜστορας... χμμ...
Ρεβ. (διστακτικÜ). ΥποθÝσατε τÝτοια πρÜματα για μÝνα και τον πÜστορα;
Ελσ. ¼χι, ποτÝ, δηλαδÞ μüνον απü σÞμερα... üταν εßδα στην εφημερßδα... Γιατß μα τη πßστη μου, üταν Ýχει κανεßς τη θρησκεßα του Μüρτενσγκαρντ, üλα μπορεß να τα κÜνει.
Ρεβ. ¸στω... ΑλλÜ για μÝνα; Τß λÝτε για μÝνα;
Ελσ. (διστακτικÜ). Πþς να σας το πω, δεσποινßς, δε μπορεß κανεßς να πει μεγÜλα πρÜματα. Μια γυναßκα μüνη δε μπορεß ν' αντισταθεß... ξÝρετε μεις οι γυναßκες, δεσποινßς, εßμαστε...
Ρεβ. ΑλÞθεια κυρßα ¸λσεθ, εßμαστε γυναßκες. ΑλλÜ τß θÝλετε να πεßτε;
Ελσ. (χαμηλüφωνα). Νομßζω πως Ýρχεται.
Ρεβ. (ανατριχιÜζει). Εμπρüς... αποφασßστηκε... Ας γßνει ü,τι γßνει. (μπαßνει ο Ρüσμερ. παρατηρεß τις ετοιμασßες).
Ροσ. Τß σημαßνουν αυτÜ;
Ρεβ. Φεýγω απüψε. (προς τη κυρßα ¸λσεθ). Εßπαμε, στις Ýντεκα.
Ελσ. Πολý καλÜ. (βγαßνει).
Ροσ. (μετÜ σýντομη σιγÞ). Ποý θα πας ΡεβÝκα; Τß θα κÜνεις;
Ρεβ. Πιο βορεινÜ. Απü κει που 'ρθα.
Ροσ. ΑλλÜ τßποτα δε σε καλεß κει.
Ρεβ. Κι εδþ τßποτα δε με συγκρατεß.
Ροσ. Τß σκÝφτεσαι να κÜνεις;
Ρεβ. Δε ξÝρω. ΘÝλω μüνο να τελειþσουνε τοýτα δω. Το Ρüσμερσχολμ με σýντριψε.
Ροσ. Τß εßπες;
Ρεβ. Με σýντριψε. ¼ταν Þρθα δω, Ýνιωθα τüσο θÜρρος στη ψυχÞ μου και τüση σταθερüτητα θÝλησης! Τþρα με γονατßζει ο ζυγüς ξÝνου νüμου. Στο μÝλλον δε θα τολμÞσω πλÝον να επιχειρÞσω τßποτα... Αλλ' αγαπητÝ μου φßλε, ας μην ασχοληθοýμε πλÝον μ' αυτÜ. Πες μου τß Ýγινε με σÝνα και τον καθηγητÞ;
Ροσ. Φιλιþσαμε. ΜÜζεψε στο σπßτι του üλους τους παλιοýς μας φßλους και μετÜ απü μεγÜλη συζÞτηση μου απÝδειξε πως η αποστολÞ εξευγενισμοý της ανθρωπüτητας δε μου αρμüζει. ¸πειτα το πρÜμα εßναι τüσο δýσκολο!
Ρεβ. Ναι! Ναι! Καλýτερα Ýτσι.
Ροσ. Εγκρßνεις την αλλαγÞ μου;
Ρεβ. Το σκÝφτηκα καλýτερα και κατÝληξα στο ßδιο συμπÝρασμα.
Ροσ. Δε λες αλÞθεια ΡεβÝκα, το βλÝπω. Εßναι μÜλλον üτι ποτÝ δεν εßχες εμπιστοσýνη σε μÝνα και στις δυνÜμεις μου, πως Þμουν ικανüς να θριαμβεýσω σε τüσο μεγÜλην αποστολÞ.
Ρεβ. Πßστεψα πως οι δυο μαζß θα θριαμβεýαμε.
Ροσ. ¼χι. Πßστεψες üτι μüνη σου θα αρκοýσες για να συντελÝσεις το μÝγα Ýργο κι üτι θα μποροýσα να σου χρησιμÝψω στα σχÝδιÜ σου...
Ρεβ. 'ΑκουσÝ με Ρüσμερ...
Ροσ. (πÝφτοντας στο σοφÜ). 'ΑφησÝ με λοιπüν! ¼λα τα βλÝπω τþρα καθαρÜ. ΥπÞρξα στα χÝρια σου πλαστελßνη, που την Ýκανες ü,τι Þθελες...
Ρεβ. 'ΑκουσÝ με Ρüσμερ, πρÝπει να μιλÞσουμε γι' αυτü, μια φορÜν ακüμα. (κÜθεται πλÜι του στο σοφÜ). Σκüπευα να στα γρÜψω, μüλις Ýφτανα κει κÜτω, αλλÜ τþρα προτιμþ να στα πω αμÝσως.
Ροσ. ¸χεις κι Üλλα να μου ξομολογηθεßς;
Ρεβ. Ναι και μεγαλýτερα. Πρüκειται περß πρÜγματος που ποτÝ δεν υποπτεýθηκες και που ρßχνει φως σ' üλα τ' Üλλα γεγονüτα... 'Ακουσε. ΑλÞθεια προσπÜθησα με κÜθε τρüπο να γßνω αποδεκτÞ στο Ρüσμερσχολμ. Σκεφτüμουν απü δω ν' αρχßσω το πραγματικü στÜδιü μου, εßτε με τον Ýνα, εßτε με τον Üλλο τρüπο... καταλαβαßνεις;
Ροσ. Και κατÜφερες ü,τι Þθελες.
Ρεβ. Πιστεýω πως τüτε, σ' üλα πÝτυχα, γιατß εßχα ακüμα τη θÝλησÞ μου λεýτερη, περÞφανη και τολμηρÞ. Δεν αισθανüμουν στη συνεßδησÞ μου κανÝν εμπüδιο που να μου κüβει το δρüμο. Δεν εßχα θÝση κοινωνικÞ για να με κÜνει να τρομÜξω, η πιθανÞ διακýβευσÞ της. ΑλλÜ τüτε ακριβþς Ýνιωσα να μπαßνει στη ψυχÞ μου κÜτι που με σýντριψε, Ýκαμψε τη θÝλησÞ μου και μ' Ýκανε μικρüψυχη για üλη μου τη ζωÞ.
Ροσ. Τß Ýνιωσες; Μßλα καθαρüτερα.
Ρεβ. ¸νιωσα μιαν ορμÞ Üγρια, μιαν επιθυμßα ακατανßκητη... Αχ! Ρüσμερ!
Ροσ. ΟρμÞ; ΡεβÝκα! Προς...
Ρεβ. Για σÝνα.
Ροσ. (κÜνει να σηκωθεß). Τß λες;
Ρεβ. (τονε συγκρατεß). ΚÜθησε φßλε μου, δε τελειþσα.
Ροσ. Και λες πως με αγÜπησες... κατ' αυτü τον τρüπο...
Ρεβ. Πßστευα τüτε πως εßναι αυτü που ονομÜζουμε αγÜπη, μου φαινüταν Ýρωτας, αλλÜ δεν Þταν. ¹ταν Üγρια επιθυμßα, ανßκητη επιθυμßα.
Ροσ. (καταβεβλημÝνος). ΡεβÝκα εßσαι συ... συ μου τα λες αυτÜ; Και γι' αυτü... εξαιτßας αυτοý του πÜθους, Ýκανες ü,τι Ýκανες;
Ρεβ. ¸πεσε πÜνω μου το πÜθος σα τρικυμßα, σα χιονοστιβÜδα που παρασÝρνει τα πÜντα. Με παρÜσυρε, με συνεπÞρε στην ορμÞ του... δε μπορεß κανεßς ν' αντισταθεß.
Ροσ. Κι η καταιγßδα τοýτη, Ýριξε στο χεßμαρρο του μýλου, τη δýστυχη Ευτυχßα;
Ρεβ. Ναι γιατß Þμασταν οι δυο μας τüτε σα δυο ναυαγοß, που πÜλευαν να σωθοýνε στην ßδια σανßδα σωτηρßας.
Ροσ. Χωρßς αμφιβολßα, συ Þσουνα πιο δυνατÞ κι απü τους δυο μας μαζß, δω μÝσα... αλλÜ δε μπορþ πια να παρακολουθÞσω τις σκÝψεις σου, ΡεβÝκα. Εßσαι για μÝνα Üλυτο πρüβλημα, συ κι η διαγωγÞ σου... (διστÜζει). Ορßστε τþρα εßμαι λεýτερος και στη πραγματικüτητα και στο νου, ΠÝτυχες το σκοπü σου κι üμως...
Ρεβ. ΠοτÝ δεν Þμουνα τüσο μακριÜ απü το σκοπü μου, üσο τþρα.
Ροσ. Κι üμως üταν χθες σε παρακÜλεσα, σε ικÝτεψα να γßνεις σýζυγüς μου, φÜνηκες να φρικιÜς και φþναζες πως ουδÝποτε θα γινüτανε τοýτο.
Ρεβ. Το φþναξα μ' απελπισßα... Ναι... γιατß το Ρüμερσχολμ με τσÜκισε, μ' Ýλυωσε, μου ροýφηξε üλη μου τη δýναμη και τη θÝληση, με γκρÝμισε... Ω! πÝρασε ο καιρüς που μποροýσα να τολμþ τα πÜντα, να μην οπισθοχωρþ σε τßποτα. ¸χασα τη δýναμη της ενÝργειας, το ακοýς Ρüσμερ; Την Ýχασα ζþντας εδþ, κοντÜ σου.
Ροσ. Πþς;
Ρεβ. ¼ταν βρεθÞκαμε μüνοι κι εσý λεýτερος, χωρßς να υπÜρχει πια η Ευτυχßα να σε απασχολεß, üταν βυθιστÞκαμε μαζß στη γαλÞνη, στην απομüνωση, üταν πια μου εμπιστευüσουν üλες τις σκÝψεις σου, τις εντυπþσεις σου üπως τις Ýνιωθες εσý, ευγενεßς και λεπτÝς, τüτε Ýγινε η μεγÜλη μεταβολÞ της ψυχÞς μου, αργÜ-αργÜ, καταλαβαßνεις; Σχεδüν ανεπαισθÞτως, μÝχρις üτου κατÜπεσα νικημÝνη, Ýχοντας υποστεß την αλλαγÞ ολÜκερη, μÝχρι το βÜθος της ýπαρξÞς μου. Και τüτε η κακÞ επιθυμßα, η μÝθη των αισθÞσεων περÜσανε, φýγανε μακριÜ μου. ¼λες οι δυνÜμεις γυρßσανε στο μηδÝν και γνþρισα μÝσα μου βαθιÜ γαλÞνη, üπως εκεßνη που βασιλεýει στα βουνÜ, τα βαθιÜ μεσÜνυχτα... Δεν Ýχω σχεδüν τßποτ' Üλλο να σου πω. Ο αληθινüς Ýρωτας αποκαλýφθηκε στη ψυχÞ μου κι ο αληθινüς Ýρωτας κÜνει θυσßες, Ýχει αυταπÜρνηση, αρκεßται σε ýπαρξη, ßδια με κεßνη που περÜσαμε...
Ροσ. Ω! δε μποροýσα να υποπτευθþ τßποτ' απ' αυτÜ!
Ρεβ. Καλýτερα εßναι που γßνανε τα πρÜματα Ýτσι. Χθες üταν μου ζÞτησες να γßνω γυναßκα σου, παραφÝρθηκα απü χαρÜ... αλλÜ για μια στιγμÞ... για μια στιγμÞ ξÝχασα τα πÜντα. Αισθανüμουν να ξαναθεριεýει μÝσα μου η παλιÜ θÝληση. ΑλλÜ Þτανε συντριμμÝνη και δε μποροýσε να συγκρατηθεß πολý. Το πνεýμα των Ρüσμερ, το δικü σου πνεýμα οπωσδÞποτε, επιβλÞθηκε στη θÝλησÞ μου, τη μüλυνε.
Ροσ. Τη μüλυνε;
Ρεβ. Ναι. Την αρρþστησε. ΚÜμφθηκε απ' το βÜρος νüμων που 'ταν Üγνωστοι σ' αυτÞ. Καταλαβαßνεις; Η ζωÞ κοντÜ σου εξευγÝνισε την ýπαρξÞ μου. ΠßστευÝ το! Το πνεýμα των Ρüσμερ μ' εξευγÝνισε. (κουνþντας το κεφÜλι). ΑλλÜ, αλλÜ...
Ροσ. ΑλλÜ; ΛÝγε λοιπüν.
Ρεβ. ΑλλÜ βλÝπεις, τοýτο σκοτþνει την ...ευτυχßα, τουλÜχιστον σε μÝνα.
Ροσ. Εßσαι βÝβαιη; Κι αν σου ζητοýσα ακüμα μια φορÜ... αν σ' ικÝτευα...;
Ρεβ. Ω! φßλε μου, μη μου κÜνεις λüγο πλÝον. Εßναι αδýνατο! Γιατß... γιατß... πρÝπει να το μÜθεις, Ρüσμερ: Ýχω πßσω μου παρελθüν.
Ροσ. Περισσüτερο απ' üσο μου εξιστüρησες μÝχρι τþρα;
Ρεβ. Ναι, κÜτι περισσüτερο και κÜτι διαφορετικü.
Ροσ. (με πικρü χαμüγελο). Εßναι παρÜδοξο, ΡεβÝκα! ΦαντÜσου üτι κÜποτε, το 'νιωσα, αüριστα Ýστω...
Ρεβ. ΑλÞθεια! Κι üμως αυτü δε σ' εμπüδισε...
Ροσ. Δε το πßστεψα ποτÝ...
Ρεβ. Αν το ζητÞσεις, εßμαι πρüθυμη να στα πω üλα αμÝσως.
Ροσ. (σταματþντας τη). ¼χι, üχι. Τßποτα δε θÝλω να μÜθω. ¼,τι κι αν εßναι ας ξεχαστεß.
Ρεβ. Ναι, Ρüσμερ, αλλÜ για μÝνα εßναι φρικτü... η ευτυχßα υπÜρχει εδþ δßπλα μου, η ζωÞ μου προσφÝρει üλη της τη χαρÜ κι üμως νιþθω πως εμποδßζομαι ν' αγγßξω την ευτυχßα, να νιþσω τη ζωÞ, εμποδßζομαι απü το παρελθüν μου.
Ροσ. Το παρελθüν σου πÝθανε, ΡεβÝκα.
Ρεβ. Ω φßλε μου, αυτÜ εßναι μüνο λüγια... Ποý 'ναι για μÝνα η αγνüτητα της συνεßδησης;
Ροσ. (συντριμμÝνος). Η αγνüτητα της συνεßδησης; Ναι, κεßνη που 'θελες να διδÜξουμε σ' üλους, για να νιþσουν ευγÝνεια και χαρÜ... Ω! μη μου θυμßζεις εκεßνα τα üνειρα. Δε μπορþ να πιστÝψω πια. Δεν εξευγενßζονται μ' εξωτερικÞν επßδραση, οι Üνθρωποι...
Ρεβ. Οýτε με την επßδραση της μεγÜλης αγÜπης;
Ροσ. (σκεπτικüς). Α ναι! Στην αγÜπη, υπÜρχει το μεγαλýτερο κι ωραιüτερο της ýπαρξης. (κινεßται). Αν μποροýσα να πιστÝψω...
Ρεβ. Δε με πιστεýεις Ρüσμερ;
Ροσ. Α! ΡεβÝκα, πþς να σε πιστÝψω ανεπιφýλακτα, αφοý μου απÝκρυψες τüσα μυστικÜ; Μη μου κρýψεις Üλλα. Αν Ýχεις κανÝνα σχÝδιο κρυφü, αν επιθυμεßς κÜτι, πες μου το λεýτερα. Θα κÜνω πρüθυμα ü,τι μπορþ, για σÝνα.
Ρεβ. Δεν υψþθηκε καμιÜ φωνÞ μες στη ψυχÞ σου, να σε βεβαιþσει πως Ýγινε μια αλλαγÞ μÝσα μου; ¼τι μüνο συ με Üλλαξες;
Ροσ. ¼χι ΡεβÝκα. Δε πιστεýω πλÝον στη δýναμη να μεταβÜλλω ψυχÝς... Δε πιστεýω πλÝον οýτε σε σÝνα, οýτε σε μÝνα.
Ρεβ. Α! η ζωÞ εμπεριÝχει την ανανÝωση. Ας κρατηθοýμε απü τη ζωÞ, γιατß θα μας ξεφýγει πολý γρÞγορα...
Ροσ. (ταραγμÝνος). Τüτε κÜνε με ν αποκτÞσω τη πßστη μου προς το πρüσωπü σου. Τη πßστη μου στον ÝρωτÜ σου. ΘÝλω μιαν απüδειξη. Μιαν απüδειξη. (βηματßζει). Δε μπορþ να υποφÝρω τη κατÜσταση αυτÞ, το φρικιαστικü αυτü κενü, αυτü το... (χτυπÜνε τη πüρτα).
Ρεβ. (τρομαγμÝνη). 'Ακουσες; (ανοßγει η πüρτα και μπαßνει ο ΒρÝντελ, φορþντας καλü πουκÜμισο, ρεντιγκüτα και παποýτσια σε καλÞ κατÜσταση, φαßνεται ταραγμÝνος).
Ροσ. Α! σεις εßστε κýριε καθηγητÜ;
Βρεν. Γιαν παιδß μου χαßρε!
Ροσ. Ποý πηγαßνετε τüσον αργÜ;
Βρεν. Κατεβαßνω στην ακτÞ. ΕπιστρÝφω στην εστßα μου, πολýτιμε μαθητÞ μου. ΑισθÜνομαι τη νοσταλγßα του Üπειρου μηδενüς.
Ροσ. ΣυνÝβη τßποτε, κýριε ΒρÝντελ;
Βρεν. 'Ακουσε με. Εßχες παρατηρÞσει βÝβαια τη μεταβολÞ μου... Πρüσφατα, üταν σ' επισκÝφθηκα εδþ, σου φÜνηκα σαν Üνθρωπος που ζει Üνετα κι εýπορα...
Ροσ. Δε σας καταλαβαßνω...
Βρεν. ...αλλÜ üπως βλÝπεις απüψε, εßμαι βασιλιÜς εκθρονισμÝνος, καθισμÝνος πÜνω στα ερεßπια του παλατιοý του, που 'χει γßνει στÜχτη.
Ροσ. Αν μποροýσα να βοηθÞσω...
Βρεν. Μπορεßς να μου διαθÝσεις Ýνα ιδεþδες Þ δυο... Ýνα ζεýγος ιδεωδþν; Θα 'καμες μια καλÞ πρÜξη. Βρßσκομαι´εξ ολοκλÞρου στεγνüς.
Ρεβ. Εγκαταλεßψατε το σκοπü σας, να κÜνετε διαλÝξεις;
Βρεν. ¼χι δεσποινßς, αλλÜ φανταστεßτε, τη στιγμÞ που θÝλησα ν' αδειÜσω το κÝρας της αφθονßας, ανακÜλυψα πως Þταν Üδειο. Ο ΠÝτερ Μüρτενσγκαρντ μου το απÝδειξε. Αυτüς πρÜγματι εßναι ισχυρüς, εßναι παντοδýναμος.
Ροσ. ¼χι και τüσο.
Βρεν. Ναι παιδß μου. Και τοýτο γιατß αυτüς δε θÝλει περισσüτερα απ' üσα μπορεß. Κι ιδοý το μυστικü της νßκης. ΑγαπητÝ μου μαθητÞ, λÜβε υπ' üψη σου το παρÜδειγμÜ μου και μη χτßζεις στην Üμμο. Πρüσεξε κυρßως να μη βασιστεßς για οτιδÞποτε στο πλÜσμα τοýτο που 'ναι πλÞρες χαρßτων, και κατευθýνει την ýπαρξÞ σου.
Ρεβ. Για μÝνα μιλÜτε; Γιατß ο πÜστορας δε μπορεß να βασιστεß σε μÝνα;
Βρεν. Μπορεß, αλλÜ μ' Ýναν üρο: (πιÜνει Þρεμα το χÝρι της). Να πÜει η γυναßκα που αγαπÜ στο μαγειρεßο και να κüψει το μικρü τοýτο δÜχτυλο και κεßνο το χαριτωμÝνο αριστερü αφτß. (αφÞνει το χÝρι της). Χαßρε, αγαπητÝ Γιαν, νικητÞ.
Ροσ. Φεýγεις τüσον αργÜ, με τüσο σκοτÜδι.
Βρεν. Το σκοτÜδι αξßζει ακüμα, κÜτι καλýτερο απ' üλα τ' Üλλα. Χαßρετε! (βγαßνει. σιγÞ για λßγο).
Ρεβ. (αναπνÝει με δυσκολßα). Α πüσο βαρýς και πνιγερüς εßναι ο αγÝρας εδþ μÝσα. (πλησιÜζει το παρÜθυρο και το ανοßγει).
Ροσ. (κÜθεται στο σοφÜ). ΒλÝπω τþρα κι εγþ ΡεβÝκα, üτι πρÝπει ν' αναχωρÞσεις... ας απολαýσουμε τουλÜχιστον τις τελευταßες στιγμÝς... ¸λα κÜτσε δßπλα μου.
Ρεβ. (κÜθεται κοντÜ του). Τß Ýχεις να μου πεις Ρüσμερ;
Ροσ. Πρþτα, θÝλω να σου δηλþσω üτι δε πρÝπει να 'χεις καμιÜν ανησυχßα για το μÝλλον σου.
Ρεβ. Χμμ... για το μÝλλον μου; Προ πολλοý δε σκεφτüμουνα γι' αυτü.
Ροσ. Ναι! Ναι! Πßστεψες πως αυτÞ η ζωÞ σου εδþ, θα διαρκÝσει για πÜντα.
Ρεβ. Το πßστευα.
Ροσ. Κι εγþ ΡεβÝκα... αλλ' αν πÝθαινα...
Ρεβ. Θα ζÞσεις πιüτερο απü μÝνα.
Ροσ. Ω! Δüξα τω Θεþ, μπορþ τþρα να διαθÝσω καταπþς θÝλω, τοýτη την Üθλιαν ýπαρξη... ΜετÜ την ελεεινÞ μου Þττα, πριν αρχßσω καν τη πÜλη...
Ρεβ. ΑνÜλαβε τον αγþνα, Ρüσμερ και θα δεις πως θα πετýχεις τοýτη τη φορÜ...
Ροσ. Α! Δε πιστεýω πια ΡεβÝκα. Δε πιστεýω μÞτε στον εαυτü μου!
Ρεβ. Δε πιστεýεις τουλÜχιστον üτι με τις αρχÝς σου, τις ιδÝες σου, εξευγÝνισες μιαν ýπαρξη: εμÝνα;
Ροσ. Ω! Αν μποροýσα να το πιστÝψω!
Ρεβ. (στρßβει τα χÝρια της νευρικÜ). Τßποτα λοιπüν δε θα... δε θα μποροýσε να σε πεßσει;
Ροσ. (με φρßκη). Μη μιλÜς πλÝον γι' αυτü ΡεβÝκα, μη μιλÜς...
Ρεβ. Κι üμως πρÝπει να μιλÜμε. ΞÝρεις τρüπο θεραπεßας της αμφιβολßας; Εγþ ξÝρω Ýναν. Αν γνωρßζεις κι εσý πες μου τον.... ΠρÝπει να μου τονε πεις...
Ροσ. (παρασυρμÝνος). ¸στω! Λες üτι Ýχεις κυριευθεß απü Ýρωτα βαθý κι üτι σου εξευγÝνισα την ýπαρξη. ΑλÞθεια το λες;  Εßσαι βÝβαιη γι' αυτü; Θες να το επαληθεýσουμε;
Ρεβ. Εßμαι Ýτοιμη.
Ροσ. Πüτε;
Ρεβ. ¼ποτε θÝλησεις. ¼σο ταχýτερα, τüσο καλýτερα.
Ροσ. ΚαλÜ ΡεβÝκα. Ας δοýμε αν απü αγÜπη για μÝνα, τοýτη τη νýχτα, θα 'σουν ακüμα και πρüθυμη να... (σταματÜ). Α! ¼χι! ¼χι!
Ρεβ. Ναι Ρüσμερ! Ναι! Πες το και θα δεις.
Ροσ. Θα 'χες το θÜρρος με χαρÜ, απü αγÜπη προς εμÝνα, τη νýχτα τοýτη... με χαρÜ, τ' ακοýς;... Ν' ακολουθÞσεις το δρüμο της ...Ευτυχßας;
Ρεβ. (σηκþνεται αργÜ και με φωνÞ υπüκωφη). Ρüσμερ;
Ροσ. Ναι ΡεβÝκα. Το ρþτημα τοýτο θα υπÜρχει αιþνες στη ψυχÞ μου... Α! μου φαßνεται πως σε βλÝπω κει... στη γÝφυρα του ρεýματος, üτι σκýβεις, ζαλßζεσαι, κÜνεις μια κßνηση προς τα μπρος... ¼χι... πισωπατÜς. Δε τολμÜς να κÜνεις αυτü που τüλμησε κεßνη.
Ρεβ. Κι αν εßχα το θÜρρος; Αν πÞγαινα με χαρÜ;
Ροσ. Θα üφειλα να σε πιστÝψω. Θα üφειλα να πιστÝψω τις αρχÝς μου, τη δýναμÞ μου για την εξευγÝνιση των ανθρþπων.
Ρεβ. (γαλÞνια, παßρνει το κÜλυμμÜ της και το φορÜ στο κεφÜλι). Η πßστη στον εαυτü σου θα σου δοθεß...
Ροσ. (σφßγγει το μÝτωπο). Πüσον ελκυστικÞ φρßκη!
Ρεβ. 'Ακουσε μüνο, Ρüσμερ. Δε θÝλω να μεßνω κει μÝσα πολý καιρü, περισσüτερο καιρü, απ' üσο χρειÜζεται. ΘÝλω γρÞγορα να με ανασýρουνε.
Ροσ. (σηκþνεται). Αλλ' αυτÜ üλα εßναι τρÝλα... Μεßνε Þ φýγε ΡεβÝκα... Σε πιστεýω πλÝον.
Ρεβ. Λüγια Ρüσμερ. ¼χι δε χρειÜζονται πλÝον υπεκφυγÝς και λιποψυχιÝς. Πως μπορεßς να με πιστÝψεις πλÝον;
Ροσ. ¼χι δε θÝλω, ΡεβÝκα. Δεν εßσαι γεννημÝνη για ν' ακολουθÞσεις το δρüμο της Ευτυχßας. Δε βλÝπεις τη ζωÞ πλανεμÝνα...
Ρεβ. ¼χι. ΑλλÜ βλÝπω σÞμερα τη ζωÞ, üπως τη βλÝπουνε στο Ρüσμερσχολμ. Εßμαι Ýνοχη, πρÝπει να εξιλεþσω την ενοχÞ μου. Το αποφÜσισα!
Ροσ. (παρατηρþντας τη τεταμÝνα). Το αποφÜσισες;
Ρεβ. Ναι.
Ροσ. (αποφασιστικÜ). ΚαλÜ. ΑλλÜ γω ΡεβÝκα, βλÝπω τη ζωÞ üπως πρÝπει να φαßνεται στο νου μας τον απαλλαγμÝνο προκαταλÞψεων. Εμεßς θα δικαστοýμε μüνοι μας.
Ρεβ. (παραξηγþντας τα λüγια του). Ναι! Ναι, εßναι σωστü. Παραιτοýμαι απü τη ζωÞ, αλλÜ θα σþσω παν ü,τι καλüν υπÜρχει μες στη ψυχÞ σου...
Ροσ. Ω! Δε μου μÝνει πλÝον τßποτε να σþσω.
Ρεβ. Ναι, Ρüσμερ, σου μÝνει, Αλλ' εγþ δε μποροýσα παρÜ να 'μαι κακüς κυβερνÞτης του πλοßου, που θα ταξßδευες, να προχωρÞσεις, να φτÜσεις... ΠρÝπει να ριχτþ στη θÜλασσα. Εßναι τÜχα καλýτερο να σοýρνω στον κüσμο μια συντριμμÝνην ýπαρξη; Εßναι καλýτερα να εκπλÞττω τον εαυτü μου και να θρηνþ δειλÜ, για τη διαφυγοýσα ευτυχßα, για την üμορφη οπτασßα, που το παρελθüν μου μ' Ýκαμε να χÜσω; ¼χι Ρüσμερ. Καλýτερα... καλýτερα να θριαμβεýσω στην αποτυχßα μου.
Ροσ. Αν εσý φýγεις... θα φýγω κι εγþ....
Ρεβ. (κοιτþντας τον με αδιüρατο χαμüγελο και μιλþντας του χαμηλüφωνα). Ναι Ρüσμερ, Ýλα και κοßταζÝ με. Γßνε μÜρτυρÜς μου.
Ροσ. Θα σε ακολουθÞσω σου λÝω.
Ρεβ. Ως τη γÝφυρα, ναι. Γιατß ποτÝ απü τüτε δε τη πÝρασες... Κι αυτü μ' Ýκανε να χÜσω κÜθε ελπßδα.
Ροσ. ΡεβÝκα. Ορßστε. Σου δßνω το χÝρι μου και στ' üνομα της συνεßδησÞς μου, σε παßρνω γυναßκα μου νüμιμη.
Ρεβ. (πιÜνοντας το χÝρι του κι ακουμπþντας το κεφÜλι της στο στÞθος του). Ευχαριστþ Ρüσμερ. (αποσýρεται). Και τþρα πηγαßνω με χαρÜ, με πολλÞ χαρÜ.
Ροσ. Οι αληθινοß σýζυγοι ποτÝ δε χωρßζονται. Σ' ακολουθþ.
Ρεβ. Μüνον ως τη γÝφυρα.
Ροσ. Θα τη περÜσω üμως μαζß σου. ¼σο μακριÜ κι αν πας θα σε ακολουθÞσω. ¸χω τþρα το θÜρρος και πιστεýω πως εßναι ο καλýτερος δρüμος, που μπορþ να πÜρω.
Ρεβ. Κι αν γελιÝσαι; Αν διακατÝχεσαι μüνον απü γοητευτικÞν οπτασßα, παροδικÞ; Αν κανÝνα λευκü Üλογο του Ρüσμερσχολμ, σου τραβÞξει το βλÝμμα;
Ροσ. ºσως... ºσως... οι σýζυγοι üμως οι αληθινοß δε χωρßζονται.
Ρεβ. 'ΑκουσÝ με Ρüσμερ. Πες μου πρþτα, ποιüς απü τους δυο μας ακολουθεß τον Üλλο;
Ροσ. ΜÜταια θα ζητοýσαμε να το εξακριβþσουμε.
Ρεβ. Κι üμως, θα 'θελα πολý να το γνωρßζω.
Ροσ. ¸καστος εξ ημþν ακολουθεß τον Üλλο, ΡεβÝκα... Τþρα εßμαστε μια ýπαρξη, το ακοýς; Μια και μüνη ýπαρξη.
Ρεβ. (παρασýρεται). Ναι. Μια μüνην ýπαρξη. ¸λα, θα προχωρÞσουμε γεμÜτοι χαρÜ, γεμÜτοι, απÝραντη χαρÜ.
(βγαßνουνε, κρατιοýνται απü το χÝρι. η πüρτα της εξüδου μÝνει ανοιχτÞ πßσω τους. το σκηνικü μÝνει αδειανü για λßγο. η κυρßα ¸λσεθ μισανοßγει τη μÝσα πüρτα).
Ελσ. Η Üμαξα περιμÝνει δεσποιν... (κοιτÜ γýρω). ΒγÞκανε... βγÞκανε μαζß τÝτοιαν þρα...; Α! καλÜ, μπορεß να πει κανεßς...! Χμμ... (προχωρεß κοιτþντας στην εßσοδο κι επιστρÝφει). Κεßνο το λευκü πρÜμα κει κÜτω... τß να 'ναι; ΧριστÝ βοÞθα! ΝÜτους... οι δυο τους στη γÝφυρα. ΘεÝ μου! Σπλαχνßσου τους αμαρτωλοýς... αγκαλιÜζονται. (βγÜζει ξεφωνητü). Ααα! πÝσανε κι οι δυο μαζß στο χεßμαρρο... ΒοÞθεια! ΒοÞθεια! (τρÝμουνε τα γüνατÜ της και κλονßζεται, στηρßζεται στο γραφεßο, ψιθυρßζει). ¼χι! Δε μπορεß πλÝον κανεßς να τους βοηθÞσει, κανεßς να τους σþσει. Η κυρßα τους πÞρε μαζß της!
                              Μüναχο 1886
                                               ΑΥΛΑΙΑ


 

 

Web Design: Granma - Web Hosting: Greek Servers