Βιογραφικό

     Ο Χάουαρντ Φίλιπς Λάβκραφτ είναι πιθανόν ο πιο γνωστός αμερικανός συγγραφέας παράξενης μυθιστοριογραφίας φρίκης και τρόμου, αλλά μερικοί θεωρούν την ογκώδη αλληλογραφία του τη μέγιστη ολοκλήρωσή του. Όσο ζούσε είχε περιορισμένο αναγνωστικό κοινό, μα μετέπειτα, επέδρασε σημαντικά κι επηρέασε όλους τους επόμενους συγγραφείς, αλλά και τους λάτρεις του είδους αυτού. Από τους μεγαλύτερους συγγραφείς φαντασίας, αν κι έζησε σχετικά λίγο. Ο Λάβκραφτ ήτανε ψηλός, αδύνατος και συνήθως χλωμός, αλλά τα μάτια του λάμπαν ολο ζωή κι εξυπνάδα. Είχε ευγενικό παρουσιαστικό κι ήταν λιγομίλητος. Είχε ένα πλούσιο λεξιλόγιο που το χρησιμοποιούσε μ' εκπληκτική ευχέρεια όταν μιλούσε. Ο πλούτος αυτός φαίνεται καθαρά στα διηγήματα και τις νουβέλες του.



     Γεννήθηκε στη Providence του Ρόουντ Άιλαντ στις 20 Αυγούστου 1890. Οι γονείς του ήτανε βρεττανικής καταγωγής κι ο ίδιος, λόγω ανατροφής, παρέμεινε φανατικά αγγλόφιλος σ' όλη τη ζωή του. Ο πατέρας του, Winfield Scott Lovecraft, ήτανε πλανόδιος πωλητής κοσμημάτων κι η μητέρα του, Sarah Suzan Phillips, καταγόταν από τις πιο παλιές οικογένειες της Μασαχουσέτης, που φτάσαν εκεί το 1630. Όταν ήτανε 3 ετών, ο πατέρας του έπαθε γενική και βαριά κατάθλιψη για όλη την υπόλοιπη ζωή του και πεθανε όταν ήταν ο μικρός 8 ετών.  Η μητέρα του ακολούθησε κι αυτή τη τύχη του συζύγου της: τρελάθηκε όταν ο Λάβκραφτ έγινε 29 ετών και πέθανε 2 έτη μετά, το 1921. Μπορεί κανείς να φανταστεί το μεγάλο, βαθύ τραύμα που έμεινε μέσα του κάνοντας ακόμη πιο δυστυχισμένη τη ζωή του.
     Μια ζωή ουσιαστικά τραυματισμένη κιόλας από τότε που ήτανε παιδί. Η ευθύνη για τη καταστροφή της ζωής του βαραίνει αποκλειστικά τη μητέρα του. Ήταν μια ψυχονευρωτική, φαντασμένη γυναίκα, που τον καταπίεζε με μια βασανιστικά ασφυχτική υπερφροντίδα θέλοντας να τονε προφυλάξει απ' τους φανταστικούς κινδύνους της πραγματικότητας. Έφτασε στο σημείο να τοεν κρατά σχεδόν φυλακισμένο στο μοναχικό τους σπίτι, κάτι που συνέβαλε αποτελεσματικά στη διαμόρφωση του χαρακτήρα του. Ακόμη και μεγάλος απόφευγε τον κόσμο και σ' αυτό τον κόσμο δεν μπόρεσε ποτέ του να εγκλιματιστεί, ούτε να τον αντιμετωπίσει, ούτε να τον αποδεχτεί. Η συνδιαλλαγή του μ' αυτό το κόσμο καθημερινότητας, η ρεαλιστική επαφή μαζί του, δεν έγινε ποτέ. Παρέμεινε εκτός. Μέχρι το τέλος της σύντομης ζωής του έδινε την εντύπωση ενός ανώριμου ανθρώπου.



    Το μεγάλωμα του μικρού επαφίεται πια στη βρεtτανικής καταγωγής μητέρα του, τις 2 του θείες και το βιομήχανο παππού του φυσικά, ο οποίος θέλησε να δώσει στο βιβλιοφάγο εγγονό του όλα τα μέσα για μια καλή ζωή. Ο μικρός αποστήθιζε ποίηση στα 2 του, στα 3 μπορούσε να διαβάσει και φτάνοντας στα 6 έγραφε πλέον κανονικά. Στα 5 του ολοκλήρωσε μάλιστα τις Αραβικές Νύχτες κι υιοθέτησε το ψευδώνυμο του Αμπντούλ Αλχαζρέντ, του Τρελού Άραβα που ισχυριζόταν ο Λάβκραφτ ότι είχε γράψει το μυθικό Νεκρονομικόν. Αν και μέχρι τα έξι θα έχει ήδη ξεπεράσει τους Άραβες, καταβυθιζόμενος πλέον στην ελληνική μυθολογία μέσω των παιδικών εκδοχών της Ιλιάδας και της Οδύσσειας. Το παλιότερο εξάλλου σωζόμενο πόνημά του είναι ένα ποίημα του 1897, Το Ποίημα Του Οδυσσέα, που είναι εμπνευσμένο από τα ομηρικά έπη.
     Παιδί-θαύμα, άρχισε να γράφει ποίηση από τα 6 του κι ο παπούς του, Whipple Van Buren Phillips, τον ενθάρρυνε σε τούτο, ωθώντας τον να διαβάζει τους κλασσικούς. Η υγεία του ήταν μόνιμα προβληματική και γι' αυτό αναγκάστηκε να διακόψει το γυμνάσιο πριν το τελειώσει. Στα χρόνια που ακολούθησαν, έζησε έγκλειστος, σχεδόν μοναχικός κι απομονωμένος σ' ένα σιωπηλό σπίτι, κατοικημένο απ' τα φαντάσματα των διαβασμάτων του. Γιατί αυτή η μισοαναπηρία του είχε και τη θετική πλευρά της. Τον οδήγησε με πάθος στο διάβασμα και στη μελέτη. Ήτανε πανέξυπνος (λέγεται ότι άρχισε να διαβάζει από 3 ετών), σχεδόν ιδιοφυής. Κι έτσι πολύ γρήγορα μέσα σ' αυτή του την ονειρική απομόνωση άρχισε να οικοδομεί το δικό του παράξενο, τρομώδη κόσμο, ένα κόσμο που είχε πολύ λίγη σχέση με τη γύρω του πραγματικότητα. Ή, τουλάχιστον, η πραγματικότητα μετασχηματιζόταν απ' τα οράματα και τους εφιάλτες της ταραγμένης μοναξιάς του. Το μεγαλύτερο και περισσότερο υλικό της δουλειάς του αντλήθηκε απ' αυτόν τον υπερφυσικό κόσμο που έχτισε στα χιμαιρικά τοπία των ονείρων του.
     Παρά το ιδιαιτέρως νεαρό της ηλικίας του, φαίνεται πως ανακάλυψε το απόκοσμο λογοτεχνικό σύμπαν του ήδη από παιδί, όπως υποδεικνύουνε τουλάχιστον οι αναφορές στα 1α αυτά γραπτά του, που τα περισσότερα δε σωθήκανε δυστυχώς. Ως εντελώς μοναχικό και φιλάσθενο αγόρι, κατέφευγε στη λογοτεχνία για να βρει παρηγοριά από τις δυσκολίες της ζωής. Στο σχολείο πήγαινε σποραδικά, καθώς οι δικές του αναζητήσεις φαινόταν να του κομίζουν όλες τις γνώσεις που ήθελε: στα οχτώ του ήρθε σε επαφή με την επιστήμη, τη χημεία αρχικά και μετά την αστρονομία, και πλέον έγραφε σχολικές εφημερίδες που μοίραζε στους συμμαθητές του. Ο παππούς του κανόνισε να κάνει μαθήματα κατ’ οίκον ο μικρός, που φαινόταν να τα παίρνει τα γράμματα και με το παραπάνω. Στο Γυμνάσιο φάνηκε να τα πηγαίνει καλά με τους συμμαθητές και τους δασκάλους του, κάνοντας πραγματικούς φίλους και μαθαίνοντας νέες γνώσεις για πολλά και διάφορα. Ήδη από το 1906 θα ξεκινήσει περιοδικά να δημοσιεύει κείμενα σε εφημερίδες κι επιθεωρήσεις, κρατώντας μάλιστα τη δική του μηνιαία αστρονομική στήλη σε διάφορα έντυπα του Ροντ Άιλαντ!



     Επίσης όμως ήτανε φιλάσθενο παιδάκι. Έπασχε από μια σπάνιαν ασθένεια του αίματος, (poikilothermism), πράγμα που τον έκανε να φαίνεται πάντα κρύος στο άγγιγμα. Έτσι δε πήγαινε τακτικά σχολείο μα διάβαζε πάρα πολύ κι έγραφε απο 9 χρονών στη τοπική μικρής κυκλοφορίας εφημερίδα, The Scientific Gazette. Το 1904, πεθαίνει ο παπούς του κι όλη η οικογένεια υποφέρει λόγω κακής διαχείρισης χρημάτων. Ο μικρός επηρεάστηκε πάρα πολύ απ' όλα τούτα κι έφτασε σε σημείο να σκέφτεται την αυτοκτονία. Ένας νευρικός κλονισμός που 'ρθε το 1908, είχε σα συνέπεια, να μη πάρει ποτέ απολυτήριο γυμνασίου. Αυτή η αποτυχία τον ακολούθησε σ' όλη του τη ζωή, γιατί λαχταρούσε να σπουδάσει στο πανεπιστήμιο, αλλά πάντως δήλωνε όπου εμφανιζόταν, απόφοιτος γυμνασίου. Παρά ταύτα, ήταν αυτοδίδακτος πολυμαθής κι όλοι του λέγαν ότι δεν έχει να ντρέπεται για τίποτα, καθώς μόνος είχε καταφέρει πραγματικά πάρα πολλά σε επίπεδο γνώσης.
    Πέρασε τη 5ετία 1908-1913 σαν να ήταν ερημίτης, εγκαταλείποντας τόσο τη ποίηση όσο και τα αστρονομικά ενδιαφέροντά του. Το μόνο που έκανε πια ήταν να βαθαίνει τη παθολογική σχέση αγάπης-μίσους με τη μητέρα του, η οποία δεν ξεπέρασε ποτέ τον θάνατο του συζύγου της. Ο Λάβκραφτ βγήκε από τη δύσκολη αυτή περίοδο εντελώς αλλαγμένος, εξοργισμένος τώρα από τη φτηνή ερωτική λογοτεχνία που σάρωνε στα χρόνια του. Κι έτσι θα αποκτήσει φήμη στρεφόμενος κατά των λαϊκών συγγραφέων και επιδιδόμενος σε σφοδρή πολεμική εναντίον τους! Οι αρχές του 1914 θα τον βρουν να διατηρεί το δικό του περιοδικό ως ερασιτέχνης εκδότης, τον Συντηρητικό, που θα μετρήσει 13 τεύχη μέχρι το 1923. Ταυτοχρόνως, ο γραφιάς στέλνει ποιήματα και δοκίμια σε λογοτεχνικά περιοδικά, βρίσκοντας λες τον παλιό καλό εαυτό του.
    Οι αναγνώστες του τονε καλούσαν να γράψει μυθιστόρημα, καθώς δε χορταίνανε τα σύντομα διηγήματά του. Ακόμα και καθιερωμένοι συγγραφείς της εποχής τονε συμβούλευαν να ξαναπιάσει τη λογοτεχνική πένα, καθώς είχε δείξει σημάδια μεγαλοφυΐας ήδη από το 1905 με Το Τέρας στη Σπηλιά και το 1908 με τον Αλχημιστή, που αποκάλυπταν μια φαντασία που κάλπαζε.
    Ήτανε παραχαϊδεμένος, ντροπαλός, ευαίσθητος, ονειροπόλος κι εσωστρεφής. Σ' όλη τη στενάχωρη ζωή του έμεινε ένα απροσάρμοστο παιδί, ανίκανο να χειριστεί ακόμα και τα πιο ασήμαντα πραχτικά ζητήματα της καθημερινότητας. Δικαιολογούσε την αδυναμία του και την αδράνειά του θέλοντας να πιστεύει πως ήταν ένας τζέντλεμαν· και φυσικά, ένας κύριος περιφρονεί τις εμπορικές συναλλαγές και δεν καταδέχεται να εργαστεί το θεωρεί υποτιμητικό κι ούτε καν μπορεί να διανοηθεί ότι είναι ποτέ δυνατόν η λογοτεχνία να χρησιμοποιηθεί για βιοποριστικούς λόγους. Κάτι τέτοιο θα ήταν ντροπή, ιεροσυλία. Είναι φυσικό, λοιπόν, μια τέτοια αντίληψη για τη ζωή να μη του επιτρέπει να κερδίζει ούτε καν τα στοιχειώδη. Αλλά χωρίς αυτά δεν είναι δυνατόν να επιβιώσει κανείς. Είναι περίεργο ωστόσο πώς ένας υπέρτατα ορθολογιστής κι υλιστής, όπως ήταν στο βάθος του ο Λάβκραφτ, να μη καταφέρει ποτέ του να εξοικονομήσει έστω και τ' απαραίτητα για να ζήσει. Αναμφισβήτητα ήταν μια αινιγματική, αντιφατική προσωπικότητα, ένα εξαιρετικά προβληματικό άτομο. Παράξενος και κλειστός άνθρωπος, δύστροπος και δύσκολος. Ξεκίνησε πάντως με ποίηση κυρίως, αλλά το 1917 κάνει στροφή προς τη μυθιστοριογραφία.



    Το 1921, το χρόνο που πέθανε η μητέρα του και που για να πληρώνει το νοσοκομείο της αναγκαζόταν να διορθώνει διηγήματα άλλων, αγράμματων συγγραφέων και συγκλονισμένος και πάλι, από τον θάνατο της μητέρας του αυτή τη φορά, μάζεψε τα κομμάτια του και πήγε σε ένα συνέδριο ερασιτεχνών δημοσιογράφων στη Βοστώνη τον Ιούλιο του 1921, όταν ο έρωτας θα του χτυπήσει τη πόρτα! Γιατί εκεί θα γνωρίσει την κατά εφτά χρόνια μεγαλύτερή του Σόνια Χαφτ Γκριν, μια ουκρανορωσοεβραία καπελού που είχε γνωστό μαγαζί στη 5η Λεωφόρο της Νέας Υόρκης κι ήτανε και πρόεδρος σε ένα τοπικό σύλλογο. Το 1924 το ζευγάρι πάει στη Ν.Υόρκη, και παρά τις αντιρρήσεις των δικών της παντρεύονται στις 3 Μάρτη. Μετά τη γαμήλια τελετή σπιτώθηκε στην οικία της συζύγου του κι όλα έδειχναν ρόδινα, καθώς είχε μόλις εξασφαλίσει επαγγελματική καρριέρα ως συγγραφέας πουλώντας ένα καλό μέρος των πρώτων του γραπτών στο νεοϊδρυθέν τότε και κλασσικό μετά περιοδικό Weird Tales (πρωτοεκδόθηκε το 1923). Σε λίγο αρχίζουνε τα προβλήματα: σχεδόν αμέσως, το καπελάδικο της Γκριν φαλίρισε, ο Λάβκραφτ απέρριψε μια καλή επαγγελματική πρόταση που θα τον έφερνε στο Σικάγο κι η σύζυγος κλείστηκε τελικά σε σανατόριο, καθώς η υγεία της είχε επιβαρυνθεί.
     Ο Χάουαρντ προσπάθησε να βρει μια δουλίτσα για να πληρώνει την αλμυρή αμοιβή του σανατορίου, ανακάλυψε ωστόσο ότι κανείς δεν ήτανε διατεθειμένος να προσλάβει ένα 34χρονο άντρα χωρίς καμιά εμπειρία στη πλάτη του. Την Πρωτοχρονιά του 1925, η Σόνια μετακόμισε στο Κλίβελαντ για να πιάσει εκεί δουλειά κι ο Χάουαρντ πήγε να ζήσει σε γκαρσονιέρα σε κακόφημη γειτονιά του Μπρούκλιν. Δεν μπορεί να ζήσει στο χάος της μεγαλούπολης. Ο ρυθμός της κι οι άνθρωποι της τον απωθούν. Ο εκδότης του περιοδικού του προσφέρει τη θέση του διευθυντή στο περιοδικό, αλλά με τον όρο να πάει να μείνει στο Σικάγο που βρίσκονται τα γραφεία του περιοδικού. Ο Λάβκραφτ αρνείται. Μέχρι το Νοέμβρη τα οικονομικά του ζευγαριού φτάνουνε σε απελπιστική κατάσταση. Ο Λάβκραφτ κάνει διάφορες δουλειές, αλλά οι δυσκολίες παραμένουνε κι αυξάνονται. Πουλάνε το πιάνο της Σόνια αλλά τα πράγματα δε διορθώνονται. Και τότε ο Λάβκραφτ αναγκάζεται να γίνει πλασιέ. Γυρίζει από πόρτα σε πόρτα πουλώντας διάφορα πράγματα. Οι επιπτώσεις που είχε αυτή η δουλειά πάνω σ' αυτόν τον ευγενικά σιωπηλό άνθρωπο, δουλειά που ερχόταν σε πλήρη αντίθεση με τα βαθύτερα πιστεύω του για τη ζωή, είναι τρομερές. Πνίγεται, υποφέρει βουβά, η πληγή μέσα του μεγαλώνει κι αυτός αγωνίζεται ν' αντέξει. Παρ' όλες τις προσπάθειές του όμως, δεν καταφέρνουν να καλλιτερέψουνε τη ζωή τους, Η μοντέρνα πόλη με τ' ανθρώπινα κοπάδια της, που αποτελούνται απ' όλες τις φυλές του κόσμου, του προκαλεί απέχθεια, τον αηδιάζει. Αυτός που στάθηκε πάντα ο εραστής της Νέας Αγγλίας και του αγαπημένου του Πρόβιντενς, με τα παλιά όμορφα γραφικά σπίτια και τα ήσυχα, γαλήνια δρομάκια, τα βουτηγμένα στη πράσινη σκιά των δέντρων, τώρα είναι υποχρεωμένος να ζει στο κέντρο μιας Βαβυλώνας, μέσα σε μια βαρβαρική πανσπερμία ήχων. Η απάνθρωπη ατμόσφαιρα της πόλης, τα παραφθαρμένα αγγλικά που ακούει κι οι λαβυρινθώδεις δρόμοι της τονε διώχνουν. Αυτή η αποστροφή του για τη πόλη της Ν. Υόρκης θα βγει αργότερα στο διήγημά του The Horror at Red Hook, που χαρακτηρίστηκε λογοτεχνικό δηλητήριο.



    Ωστόσο, τα προβλήματα του ζευγαριού συνεχίζονται. Μέρα με την ημέρα οδηγούνται σε αδιέξοδο. "Αν μπορούσα να γυρίσω στο Πρόβιντενς", γράφει σ' ένα φίλο του, "στην ευλογημένη πόλη που γεννήθηκα και μεγάλωσα, θα ήμουν ευτυχισμένος". Και τελικά γυρίζουνε στο Πρόβιντενς. Αλλά ούτε κι εκεί η ζωή τους καλλιτερεύει. Τώρα είναι η Σόνια που εργάζεται για να ζήσουν. Αλλ' αυτό είναι κάτι που δεν μπορεί ν' αντέξει ο σεμνός Λάβκραφτ. Κι έτσι, το 1929 χωρίζουν πια οριστικά, δίνοντας έτσι τέλος σε μια φθορά κι ένα χωρισμό που έχουν αρχίσει ουσιαστικά πολύ πιο πριν. Λίγα χρόνια μετά, συμφωνήσανε να πάρουνε φιλικό διαζύγιο. Πολλοί βιογράφοι του, πιθανολογούν αφυλία του κι αυτό ίσως να 'φερε τη διάλυση του γάμου του κι ειδικά το μίσος που αναπτύχθηκε μεταξύ τους. Αφού επιδόθηκε με τη γνώριμη μισάνθρωπη ρητορική του σε πολιτικά και οικονομικά ζητήματα κι έγινε τελικά υποστηρικτής του Ρούσβελτ κατά τη Μεγάλη Ύφεση (και μετριοπαθής σοσιαλιστής!), συνέχισε να απορροφά γνώσεις από φιλοσοφία και λογοτεχνία μέχρι αρχιτεκτονική κι ιστορία. Αν κι η ζωή του έμελλε να γεμίσει και πάλι από κακουχίες και αναποδιές. Το 1932 πέθανε η πολυαγαπημένη του θεία και πήγε έτσι να ζήσει με τη 2η θεία του, καθώς τα γραπτά του, που γίνανε τώρα ιδιαιτέρως περίπλοκα και μακροσκελή, δεν σημειώνανε πωλήσεις. Για να συντηρείται αναγκάζεται να διορθώνει κείμενα άλλων και να γράφει με ψευδώνυμο ανάλαφρες ιστορίες. 
    Τώρα ζει μόνος με συντροφιά τα γράμματα των φίλων του συγγραφέων. Αλλά ζει φτωχικά, γιατί τα χρήματα που παίρνει απ' τις διορθώσεις κειμένων είναι ασήμαντα. Δεν του περνά καν απ' το μυαλό να πουλήσει δικά του διηγήματα. Αυτά τα γράφει κι ύστερα τα ξεχνά στο συρτάρι. Έτσι πρέπει να κάνει ένας βικτωριανός αριστοκράτης που θεωρεί τη λογοτεχνία ύψιστο λειτούργημα. Δεν μπορούσε να καταλάβει πόσο κακό έκανε στον εαυτό του μ' αυτή τη νοοτροπία. Γιατί με την ανεδαφική ταχτική που ακολουθούσε, στερήθηκε και την αναγνώριση όσο ζούσε, αλλά έβλαψε και τον οργανισμό του. Ο ίδιος ομολογεί σ' ένα γράμμα του: "Ευτυχώς, κατόρθωσα να περιορίσω τα αναγκαία προς το ζην". Έτρεμε στη σκέψη μήπως και τον κατηγορήσουν ότι γράφει για να ζήσει. Κι έτσι, μέσα στην ψευδαίσθηση της πλασματικής ζωής που δημιούργησε, σχεδόν ερημίτης, σχεδόν αυτοεξόριστος από έναν κόσμο που καθημερινά σκότωνε ό,τι αυτός αγαπούσε, άρχισε σιγά-σιγά να φθείρεται και να φθίνει. Ήταν ένας Άγγλος τζέντλεμαν σίγουρα, αλλά δυστυχώς μόνο στα όνειρά του.



    Όλ' αυτά τα χρόνια γράφει συνέχεια, άλλοτε με γρήγορο ρυθμό, άλλοτε με αργό. Μόνο το 1929, απασχολημένος με τα προβλήματα του διαζυγίου του δε γράφει τίποτα. Και ξαφνικά, κάνει κάτι παράξενο. Αρχίζει να ταξιδεύει. Πάει στον Καναδά και σε μερικές παλιές πόλεις της Αμερικής. Αλλ' αυτό είναι μόνο ένα σύντομο ιντερμέτζο στη μοναχική ζωή του. Γρήγορα ξαναγυρίζει στο Πρόβιντενς και συνεχίζει πάντα να ζει όπως πριν. Βγαίνει μόνο τις απογευματινές ώρες για να δει κάποιο φιλμ ή για να κάνει έναν περίπατο στα ερημικά δρομάκια. Ολομόναχος μέσα στη σιωπή του. Γιατί ακόμη και στο Πρόβιντενς είχε πολύ λίγους φίλους. Στο μεταξύ κι όσο περνάει ο καιρός, η υγεία του όλο και χειροτερεύει. Είναι φυσικό. Κανένας άνθρωπος δεν μπορεί να ζήσει για πολύ, φυσιολογικά, τρώγοντας μόνο κονσερβαρισμένα φασόλια ή άλλα τέτοια φτηνά φαγητά. Το πενιχρό του εισόδημα μόνο τέτοια του επιτρέπει ν' αγοράζει. Θα νόμιζε κανείς ότι επιδίωξε την αυτοκαταστροφή του. Ίσως γιατί πίστευε ότι ήταν ένας αποτυχημένος.
    Κι είχε δίκιο να αισθάνεται έτσι. Οι οικογενειακές του κακοτυχίες, ο αποτυχημένος του γάμος, η στερημένη ζωή του, η έλλειψη αναγνώρισης ως συγγραφέα -σ' όλη τη συγγραφική ζωή του έγινε γνωστός μόνο σ' ένα στενό κύκλο λίγων φίλων του- κι η απογοήτευση ότι κυκλοφόρησε μόνον ένα μικρό βιβλίο όσο ζούσε, που μόλις και μετά βίας κάλυψε τα έξοδά του -το βιβλίο αυτό είναι The Shadow Οver Innsmouth, 1931- τον οδηγήσανε στη πικρή, απαισιόδοξη πίστη του. Πρέπει βέβαια, να παραδεχτεί κανείς ότι δεν είχε κι άδικο. Ήτανε πράγματι άτυχος. Και μ' αυτή τη θλίψη θα πρέπει ν' άφησε τη τελευταία του πνοή. Ο Χάουαρντ Φίλιπς Λάβκραφτ πέθανε στις 15 Μάρτη 1937 το πρωί, στο νοσοκομείο Τζέιν Μπράουν Μεμόριαλ από καρκίνο. Ήταν μόνο 46 χρονών. Θάφτηκε τρεις μέρες αργότερα στον οικογενειακό τάφο των Φίλιπς στο κοιμητήριο του Σουάν Πόιντ. Το θαύμα, όπως και σ' άλλες ανάλογες περιπτώσεις συγγραφέων που πέθαναν άγνωστοι για να γίνουνε διάσημοι ύστερα, ήρθε μετά.



    Άρχισε να γράφει από παιδί, αλλά τα πρώτα του κείμενα είναι ασήμαντα. Στο βάθος τους όμως, διαφαίνεται ο σπόρος του συγγραφέα που θ' ανθίσει αργότερα. Από τα πιο παλιά του διηγήματα που θεωρούνται εντελώς αδέξια, είναι The monster in the cave, 1905, και The Alchemist, 1908. Στα 16 εκδίδει το The Rhode Island Journal of Astronomy ενώ παράλληλα γράφει γι' αστρονομικά θέματα στη Tribiun του Πρόβιντενς. Στη συνέχεια, αρχίζει ν' ασχολείται με τη φανταστική λογοτεχνία, που ήτανε και το μεγάλο του πάθος, αλλά χωρίς καμιά επιτυχία. Και γι' αυτό, μετά το 1908, την εγκαταλείπει για να στραφεί στη ρεαλιστική. Η πεζογραφία κι η ποίησή του όμως, καρποί αυτής της στροφής, είναι πολύ κακές, σημειώνει ο κριτικός του Λιν Κάρτερ. Το 1917, ξαναγυρίζει στη φανταστική λογοτεχνία και της αφοσιώνεται ως το τέλος της ζωής του.
    To The Tomb, 1917, ένα από τα πρώτα του διηγήματα, είναι επηρεασμένο από τον  Πόε (1809-1849), ενώ το Dagon; γραμμένο τον ίδιο χρόνο, παρ* όλο που είναι πιο προσωπικό, δεν παύει ωστόσο να 'ναι μόνο μια απόπειρα. To Polaris, το μοναδικό διήγημα που γράφει το 1918, ελάχιστα διαφέρει σε ποιότητα από τα διηγήματα του προηγούμενου χρόνου. Περιγράφει το αρχαίο πολικό βασίλειο του Λομάρ, που είναι μια από τις πρώτες ονειροχώρες του. Το 1919, γνωρίζει το συγγραφέα που θα τον επηρεάσει περισσότερο και βαθύτερα από τον Πόε, το λόρδο Ντάνσανι (1878-1957). Η ονειρική και μαγική ατμόσφαιρα του Ιρλανδού συγγραφέα κι η ευγενική καταγωγή του ήτανε φυσικό να γοητέψουνε το Λάβκραφτ, που γράφει αμέσως κιόλας μέσα στο 1919 4 διηγήματα έντονα επηρεασμένα απ' αυτόν, είναι τα: Beyond the Wall of Sleep, The Doom that came to Sarnath, The Statement of Randolph Carter, The White Ship.



    Αλλά και τα διηγήματα του 1920 συνεχίζουν να 'ναι επηρεασμένα από τον Ντάνσανι. Ο χρόνος αυτός είναι παραγωγικός. Γράφει 8 διηγήματα, που είναι τα: Arthur Jermyn (The White Ape), The Cats of Ulthar, χαραχτηριστικό δείγμα του τρόπου που ο Λάβκραφτ σκιαγραφούσε υπαινιχτικά το μακάβριο σ' αυτές τις πρώτες του απόπειρες, Celephais (για μένα τον Πάτροκλο, το κορυφαίο των κορυφαίων διηγημάτων του), From Beyond, The Picture in the House, The Temple, The Terrible Old Man και The Tree. Στα κείμενα αυτής της περιόδου θα συναντήσει κανείς και τα πρώτα σύμβολα της Μυθολογίας Κθούλου. Το ίδιο παραγωγικό είναι και το 1921. Αρχίζει με το διήγημα The Moon-Bog. Ακολουθεί το The Music of Erich Zann. To διήγημα αυτό, παρ' όλο που είναι επηρεασμένο από τον Πόε, έχει δικό του ύφος και προσωπικότητα. Είναι από τα λίγα διηγήματά του που εκφράζεται ο βαθύτερος εαυτός του συγγραφέα αλλά και το κοινωνικοπολιτικό του περιβάλλον. Με βαθειά μελαγχολία τραγουδά το χαμένο παρελθόν και τις κομμένες ρίζες απ' αυτό. To The Nameless City θεωρείται το 1ο διήγημα απ' τον κύκλο της Μυθολογίας Κθούλου κι είναι βασισμένο σ' όνειρό του. Ο φανταστικός τρελός Άραβας ποιητής Αμπντούλ Αλχαζρέντ, που έγραψε το βλάσφημο Νεκρονομικόν, κάνει εδώ τη 1η του εμφάνιση. Το αραβικό αυτό όνομα είναι ένα ψευδώνυμο που χρησιμοποιούσε ο Λάβκραφτ παιδί, γοητευμένος απ' τις Χίλιες και μια Νύχτες. Στο 1921 ανήκουν τα παρακάτω διηγήματα: The Other Gods, The Outsider, The Quest of Iranon και το Herber West: Reanimator, που είναι μια παραλλαγή του φρανκεσταϊνικού θέματος.



    Το 1922, γράφει το The Hound, που θεωρείται η 2η ιστορία Κθούλου, το Hypnos και το The Lurking Fear. To 1923, γράφει το The Festival· είναι η 3η ιστορία Κθούλου. To The Rats in the Walls θεωρείται από τα πιο τρομαχτικά διηγήματά του. Βασίζεται στις πανάρχαιες φρυγικές τελετουργίες ανθρωποφαγίας. Τα μουχλιασμένα υγρά υπόγεια ενός αρχαίου σπιτιού, με τ αηδιαστικά τρωκτικά να περιφέρονται χαρχαλεύοντας μέσα σε μια αποτρόπαιη ατμόσφαιρα που αποπνέει αποστροφή κι αποσύνθεση, καθιστούνε το διήγημα μια από τις ωραιότερες ιστορίες τρόμου. Το 1924, γράφει το Imprisoned with the Pharaohs και το The Shunned House. To 1925, γράφει το He, το The Horror at Red Hook, που εκφράζει, την απέχθειά του για τη Ν.Υόρκη και το In the Vault.
     To 1926 είναι από τις πιο δημιουργικές περιόδους του Λάβκραφτ. Αρχίζει με το The Call of Cthulhu. Η νουβέλα αυτή αποτελείται από 3 διαφορετικά διηγήματα, που επί μέρους στοιχεία τους αλληλοσυνδέονται αποτελώντας μια πλήρη ενότητα. Το 1ο, είναι το The horror in clay, αναφέρεται σ' ένα πήλινο πλακίδιο με περίεργα ιερογλυφικά και σ' ένα ειδώλιο απαίσιου τέρατος. Στο 2ο το The tales of inspector Legrasse, ο επιθεωρητής Λεγκράς αφηγείται τη σύλληψη μιας θρησκευτικής ομάδας, που σε κάποια ερημική τοποθεσία της Ν. Ορλεάνης εκτελούσε μια μυστηριώδη τελετουργία γύρω από ένα άγαλμα που είχε τα χαρακτηριστικά του ειδώλου του προηγούμενου διηγήματος. Το 3ο, The madness from the sea, περιγράφει ένα φοβερό νησί με κυκλώπεια τείχη που αναδύθηκε απ' τη θάλασσα. Η πόλη του νησιού είναι η μυθική Ρ'λύε και το τέρας που βρίσκεται παγιδευμένο σ' αυτή και που 'χει τα χαρακτηριστικά των αγαλμάτων των προηγούμενων διηγημάτων είναι ο περίφημος Κθούλου. To The Call of Cthulhu αναδείχνει τη μαεστρία του να παγιδεύει τον αναγνώστη και να τον οδηγεί σταδιακά στην ανησυχία δημιουργώντας του τη ψευδαίσθηση της αληθοφάνειας. Για να το πετύχει χρησιμοποιεί πλήθος στοιχεία. Το δημοσιογραφικό ύφος, που πιστεύει ότι είναι το μόνο κατάλληλο να περιγράψει αληθινά γεγονότα. Αναφέροντας ακόμη φανταστικά βιβλία, το Νεκρονομικόν; καθαρά φανταστικό βιβλίο, ανάμεσα σ' άλλα υπαρκτά, όπως το The Golden Bough του Τζέιμς Φρέιζερ (1854-1941) ή το The Witch-Cult in Western Europe της Μάργκαρετ Μάρεϊ (1862-1963), όπως επίσης κι αποκόμματα εφημερίδων της εποχής του, καταφέρνει να προσδώσει στο διήγημά του μιαν άλλη γεύση αυθεντικότητας. Ο αναγνώστης τρομάζει με τη φρίκη που παραμονεύει τον ήρωα κι όχι γιατί τρομάζει ο ήρωας, που αθώος συνήθως, δεν μπορεί να φανταστεί τι τον περιμένει. Αυτό το στοιχείο, που αργότερα πολλοί θα προσπαθήσουν να μιμηθούν, είναι και η μεγάλη δεξιοτεχνία του. Στη πλούσια σοδειά του 1926 ανήκουν επίσης το Cool Air, το Pickman's Model, το The Silver Key και το The Strang High House in the Mist. Τα 2 τελευταία είναι και πάλι επηρεασμένα από το ονειρικό κλίμα του Ντάνσανι.



    Το 1927, ο Λάβκραφτ γράφει μια από τις ωραιότερες νουβέλες του, το The Colour out of Space. Κάτι άγνωστο, μυστηριώδες, ανεξήγητο, κάτι ζωντανό όμως, ίσως μια εξωανθρώπινη οντότητα, έρχεται απ' τα βάθη του διαστήματος και πέφτει σε μια έρημη περιοχή. Ύστερ' από λίγο ολόκληρη αυτή η περιοχή θ' αρχίσει να φέρεται παράξενα. Οργανικά κι ανόργανα στοιχεία της μοιάζουνε στοιχειωμένα, η φύση ολόκληρη μοιάζει να μην υπακούει στους φυσικούς νόμους. Είναι από τα λίγα διηγήματα του Λάβκραφτ που η συγγραφική του δεινότητα εκτίθεται σ' όλη της την ομορφιά. Κατά κάποιο περίεργο τρόπο, το διήγημα υποβάλλει τη σύγχρονη ατομική εποχή, αλλά περιέχει και κάτι ακόμα, τον αιώνιο τρόμο του ανθρώπου που έχει συνειδητοποιήσει την ασημαντότητα του μέσα στο χάος που τον περιβάλλει. Ο Λάβκραφτ δείχνει τώρα καθαρά πως έχει καταχτήσει τα εκφραστικά του μέσα, έχει μορφώσει ένα προσωπικό ύφος και καταφέρνει, όχι πάντα βέβαια, να υποτάσσει τις εμπνεύσεις του σε μια πιο αρχιτεκτονημένη σύνθεση. Το ίδιο συμβαίνει και στο μυθιστόρημά του The Case of Charles Dexter Ward, γραμμένο στα τέλη του 1927 και στις αρχές του 1928, που περιγράφει τη περίπτωση του... βλάσφημου συγγραφέα Μπορέλους, που έχει ανακαλύψει το μυστικό της ανάστασης των νεκρών. Για το μυθιστόρημα αυτό, αλλά και για το The Shadow out of Time (1934), ο κριτικός και συγγραφέας Κόλιν Ουίλσον (1931-) γράφει ότι αυτά τα 2 έργα φτάνουν οπωσδήποτε στο ύψος του κλασσικού πρότυπου μιας καλής ιστορίας φρίκης, ενώ 12 άλλα έργα του ασφαλώς αξίζει να επιζήσουν.
    Το 1928, γράφει το The Dunwich Horror, που θεωρείται κι αυτό απ' τα καλλίτερα του. Με το δικό του χαρακτηριστικό τόνο και τρόπο σχεδιάζει τη μυστηριώδη, μυθική περιοχή του Ντάνγουιτς, που βρίσκεται κάπου στη Μασαχουσέτη, και τυλίγει με ανησυχητική αβεβαιότητα κι αδιόρατο φόβο το μοναχικό σπίτι των Γουίτλι. Τα τέρατα περιμένουν κι εδώ αθέατα στο πίσω σκοτάδι, έτοιμα να επιτεθούν μόλις τους δοθεί η κατάλληλη ευκαιρία ή όταν καλλιεργηθεί το έδαφος. Τελικά θα εξοριστούν αλλά δε θα καταστραφούν. Πανίσχυρα κι αθάνατα σαν τον άνθρωπο, μια κι είναι λογοτεχνικές προβολές του ανθρώπινου υποσυνείδητου, θα υποχωρήσουν για να ετοιμάσουνε ξανά την επόμενη επίθεσή τους. Τα στοιχεία της μυθολογίας Κθούλου πληθαίνουν εδώ κι αποχτούν μια κάποια έστω και ρευστή μορφή. Το Νεκρονομικόν ξανακάνει τη θριαμβευτική εμφάνισή του, γίνεται και πάλι λόγος για το Κθούλου, την ονειρική πόλη Καντάθ κι εμφανίζεται μια καινούργια θεότητα, η Σουμπ-Νιγκουράθ. Ο Λάβκραφτ όπως συνηθίζει στα περισσότερα έργα του, αφήνει για τις τελευταίες γραμμές τη ξαφνική λύση, που φροντίζει να 'ναι τέτοια ώστε να δημιουργεί ένα τρομαγμένο ξάφνιασμα κι αφού προηγουμένως έχει οδηγήσει σ' αυτή μ' έναν αριστοτεχνικά μαιανδρικό δρόμο τον αναγνώστη του.



    Στο ίδιο περίπου κλίμα κι ατμόσφαιρα κινείται και το The Whisperer in Darkness, το μοναδικό έργο που έγραψε το 1930. Πολλοί
μελετητές του τοποθετούν το διήγημα αυτό ανάμεσα στα κορυφαία του. Εδώ γίνεται λόγος για τους τερατόμορφους Μεγάλους Παλαιούς και για τις προσπάθειές τους να ξαναεισβάλουνε στη γη. Ο αναγνώστης ζει το αβέβαιο, ανατριχιαστικό, κλειστοφοβικό κλίμα του υπαινιχτικού τρόμου που διαποτίζει τη σχεδόν «γοτθική» ατμόσφαιρα φορτίζοντάς την και που πυκνώνει σταδιακά δημιουργώντας μια ασφυχτική, αποπνιχτική ένταση άγχους ως το απρόοπτο τέλος, που αφήνει όμως, πάντα μια υποψία ανήσυχης συνέχειας. Στο διήγημα εντοπίζονται στοιχεία δανεισμένα από άλλους συγγραφείς, που τα κείμενά τους διόρθωνε ο Λάβκραφτ. Τώρα τα ενσωματώνει στη δουλειά του πλουτίζοντας έτσι τη μυθολογία του. To Whisperer είναι επηρεασμένο απ' το μυθιστόρημα του Ρόμπερτ Τσέιμπερς (1865-1933), The King in Yellow, αλλά τώρα η επίδραση έχει χωνευτεί κι αφομοιωθεί τόσο δημιουργικά, απόλυτα και τέλεια ώστε μόνο τα ονόματα των ηρώων να θυμίζουνε τη προέλευσή του.
    Δυο απ' τα πιο αντιπροσωπευτικά του έργα, το The Shadow over Innsmouth, και το At the Mountains of Madness, είναι γραμμένα το 1931. Στο 1ο περιγράφει το μισοερειπωμένο και θλιβερό λιμάνι του Ίννσμουθ και τους τερατώδεις ιχθυόμορφους κατοίκους των βυθών που ενώνονται με τους ανθρώπους γεννώντας τέρατα, τους αυριανούς ίσως κατοίκους της γης. Σε κανένα άλλο διήγημα δεν καταφέρνει να περιγράψει τόσο πετυχημένα τη μελαγχολικά έρημη, γκρίζα ατμόσφαιρα του Ίννσμουθ, όπως το κάνει εδώ. Διαφορετικό είναι το κλίμα κι η ατμόσφαιρα της 2ης νουβέλας. Πέρ' από τους πάγους της Αρκτικής βρίσκονται τα τερατώδη, γιγάντια ερείπια των Μεγάλων Παλαιών, που ανακλούνε το μέγεθος των πανάρχαιων κατοίκων τους. Μια επιβλητική ατμόσφαιρα υποψίας για κάτι αδιόρατο και τρομερό που σε παρακολουθεί με αόρατα άδεια μάτια από παντού, στοιχειώνει ολόκληρο το έργο. Ο τρόμος άμορφος, απρόσωπος και συγκεχυμένος, όπως σ' έναν εφιάλτη, μοιάζει να καραδοκεί και να παραμονεύει συσπειρωμένος σε κάθε γωνιά ή σκιά ή σιωπή του εξουθενωτικού αυτού χώρου. Η ασημαντότητα των όντων αλλά παράλληλα και η δυναμικότητά τους, το πάθος τους για ύπαρξη κι η πάλη τους να πετύχουνε το ακατόρθωτο και να ερευνήσουν το άγνωστο, παρουσιάζεται εδώ, μέσα σε μια ατμόσφαιρα μεγαλοπρέπειας και δέους. Μες απ' αυτό το αριστούργημα ο Λάβκραφτ κατορθώνει επίσης να συλλάβει και την ιδέα της εξελιχτικής ανόδου και πτώσης των πολιτισμών. Στο At the Mountains of Madness, υπάρχει ένας μακρινός απόηχος απ' τον Αρθουρ Γκόρντον Πυμ, του Πόε κι απ' το First and Last Men, του Όλαφ Στάπλεντον (1886-1950), αλλά είναι μόνο ένας απόηχος. Έχει αφομοιώσει πλέον εντελώς τα διδάγματα των δασκάλων, έτσι που να μη διακρίνεται καθόλου η
επιρροή τους.



    Το 1933, ξαναγράφει 2 ντανσανικά διηγήματα, το The Dreams in the Witch-House και το Through the Gates of the Silver Key. To 1933, γράφει μόνον ένα διήγημα χωρίς ιδιαίτερες αξιώσεις, το The Thing on the Doorstep, που ανήκει στον κύκλο της μυθολογίας Κθούλου. To The Shadow out of Time, που γράφτηκε το 1934, θεωρείται το σπουδαιότερο λογοτεχνικό κατόρθωμά του. Η διήγηση προσπαθεί να έχει κάτι το τιτανικό, κι ως ένα σημείο το κατορθώνει- κι η περιγραφή των κοσμικών πολιτισμών είναι εντυπωσιακή. Η δημιουργική φαντασία του στο έργο αυτό στοχεύει σε απίθανα ύψη. Το 1935, γράφει το In the Walls of Eryx, που είναι και το μοναδικό διήγημα επιστημονικής φαντασίας του Λάβκραφτ. To The Haunter of the Dark είναι το τελευταίο διήγημα που έγραψε πάνω στη μυθολογία Κθούλου. Αναφέρεται στο Λαμπερό Τραπεζόεδρο, ένα λατρευτικό αντικείμενο που προέρχεται απ' το μυστηριώδη, σκοτεινό πλανήτη Γυογγόθ -έτσι ονόμαζαν οι Μεγάλοι Παλαιοί τον πλανήτη Πλούτωνα- και σχετίζεται με τη λατρεία του θεού Νυαρλαθοτέπ, που είναι βασικός πρωταγωνιστής στη μυθολογία Κθούλου. To The Evil Clergyman, ένα μάλλον ασήμαντο διήγημα, που βρέθηκε το 1937 στα χαρτιά του, μετά το θάνατο του, θεωρείται και το κύκνειο άσμα του.
    Έγραψε ακόμα την πολύ ενδιαφέρουσα μελέτη Supernatural Horror in Literature, που πρωτοδημοσιεύτηκε το 1927 στο περιοδικό The Hermit και τη ποιητική συλλογή The Fungi from Juggoth, που είναι μια άτυχη απομίμηση της ποιητικής του Πόε. Μερικά ποιήματα της συλλογής ξεχωρίζουν, αλλά γενικά η ποιητική του απόπειρα θεωρείται αποτυχημένη, Η λογοτεχνική εργασία του δεν έγινε αμέσως γνωστή γιατί δημοσιεύτηκε κυρίως στα λαϊκά περιοδικά της εποχής του, που είχανε περιορισμένη κυκλοφορία κι ορισμένο κοινό. Όλα σχεδόν τα διηγήματα του κι οι νουβέλες του δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό Weird Tales, που εκδόθηκε 1η φορά το 1923, δίνοντας ώθηση στη φανταστική λογοτεχνία. Μες από τις σελίδες του έγιναν γνωστοί πάρα πολλοί συγγραφείς, όπως ο Χένρι Γουάιτχεντ (1882-1932), ο Κλαρκ Άστον Σμιθ (1892-1961), ο Φρανκ Μπέλκναπ Λονγκ (1903-), ο Ρόμπερτ Χάουαρντ (1906-1936), ο Καρλ Γιάκομπι (1908-), ο Φριτς Λάιμπερ, ο Ρόμπερτ Μπλοχ, ο Ρέι Μπράντμπερι, και πολλοί άλλοι. Λιγώτερα διηγήματά του δημοσιεύτηκαν στα περιοδικά Amazing Stones, που πρωτοκυκλοφόρησε το 1926, και στο Astounding Science Fiction, που εκδόθηκε 1η φορά το 1930.
     Η τελευταία 10ετία της ζωής του ήταν η πιο παραγωγική. Σε τούτη έγραψε τα περισσότερα και καλύτερα του μυθιστορήματα. Παρόλαυτά, αντί να πλουταίνει, φτώχαινε κι αναγκαζότανε χρονιά τη χρονιά, να ζει όλο και πιο οικονομικά. Επηρεάστηκεν επίσης κι από την αυτοκτονία του Robert E. Howard (συγγραφέα του Κόναν) κι όλ' αυτά είχαν αποτέλεσμα να του διαγνωστεί υποσιτισμός και καρκίνος του εντέρου, το 1936. Κοντοζυγώνοντας ο θάνατος, συνειδητοποίησε τη γυμνή αλήθεια, ότι το έργο του ήτανε καταδικασμένο να ξεχαστεί. Κι αυτό γιατί παρά τη πρόσκαιρη επιτυχία και τις πωλήσεις, δεν είχε εκδώσει ποτέ πραγματικό βιβλίο στη ζωή του (εκτός από το βεβιασμένο και ωμό Η Σκιά πάνω από το Ίνσμουθ)! Οι 60 ιστορίες και τα τόσα δοκίμια και ποιήματά του ήτανε διασκορπισμένα σε μια σειρά λογοτεχνικών και παραλογοτεχνικών περιοδικών και πίστεψε πως θα τα κάλυπτε όλα η λήθη. Μέχρι τότε βέβαια ο καρκίνος που κατέτρωγε τα έντερά του είχε προχωρήσει τόσο που τίποτα δεν μπορούσε να γίνει. Αρχινά να υποφέρει από εφιάλτες και μια σπάνια ευαισθησία στο κρύο κι αγκομαχεί να βγάλει τον χειμώνα του 1936-1937, όταν ο ανείπωτος πόνος θα τον αναγκάσει τελικά να μπει στο νοσοκομείο τον Μάρτη του 1937, όπου κι άφησε την τελευταία του πνοή 5 μέρες αργότερα, στις 15 του ίδιου μήνα. Έζησε χωμένος βαθιά σε μιζέρια κι απέραντο πόνο, για ένα περίπου ολάκερο έτος. Στις 15 Μάρτη 1937 πεθαίνει στη Providence και θάβεται στο Swan Point Cemetery, μόλις 47 ετών!



     Αλλά αν είναι σήμερα γνωστός, αν μελετούν το ύφος του, τη θεματική του, τον εσωτερικό προβληματισμό του και τη λογοτεχνική του ποιότητα, αν τον αποκαλούν άρχοντα της φαντασίας, μοναδικό δεξιοτέχνη στο χειρισμό του μακάβριου, δάσκαλο στο σχεδίασμα της ατμόσφαιρας υπερφυσικού τρόμου, κι αν έχει μεταφραστεί σε δώδεκα τουλάχιστον γλώσσες και θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους συγγραφείς της Αμερικής, αυτό οφείλεται στην αγάπη ενός ανθρώπου, του συγγραφέα Όγκαστ Ντέρλεθ (1909-1971). Ο Λάβκραφτ ήταν μανιώδης αλληλογράφος —του αποδίδονται τουλάχιστον 100.000 γράμματα, μερικά έφταναν τις 60 μέχρι 70 σελίδες -κι αλληλογραφούσε με πολλούς φίλους του συγγραφείς. Ένας απ' αυτούς ήτανε κι ο Όγκαστ Ντέρλεθ. Έτσι, 2 χρόνια μετά το θάνατο του, ο Ντέρλεθ που τον λάτρευε και τον πίστευε, μαζί με τον Ντόναλντ Γουόντρεϊ (1908-) δημιουργήσανε τον εκδοτικό οίκο Άρκαμ (είναι το όνομα μιας φανταστικής πολιτείας στη Μασαχουσέτη κι αυτό λογοτεχνικό δημιούργημα του Λάβκραφτ) για να δημοσιεύσουν αποκλειστικά τα έργα του. Έτσι, χάρη στην αγάπη και την επιμονή του Ντέρλεθ, οι κριτικοί κι ο κόσμος άρχισαν να προσέχουν αυτό τον τόσο πρόωρα κι άδικα χαμένο συγγραφέα, κάτι ανάλογο έγινε και με τη περίπτωση του Φραντς Κάφκα (1883-1924), που σωθήκανε τα έργα του χάρη στο φίλο του Μαξ Μπορντ.
    Σήμερα χαίρει παγκόσμιας φήμης και τοποθετείται δίπλα στον Πόε, αν κι ορισμένοι τον θεωρούν ανώτερο του. Ανεξάρτητα αν ποτέ αυτό αποδειχτεί ή όχι, ένα είναι βέβαιο, ότι έφερε μια νέα πνοή στη φανταστική λογοτεχνία κι ίσως στη λογοτεχνία γενικώτερα. Επηρεασμένος απ' την αγγλοσαξωνική λογοτεχνία, κυρίως του 18ου αι., που της ήτανε φανατικός λάτρης, απόδειξη ότι προσπάθησε να μιμηθεί το γοτθικό ύφος της, κατάφερε να τη ξεπεράσει τελικά και να δημιουργήσει δικό του, εντελώς προσωπικό στυλ. Πολλοί κριτικοί θεωρούνε το γράψιμο του εξεζητημένο, βαρύ, δύσκαμπτο, δυσκίνητο, περίτεχνο και πομπώδες. Αντίθετα, άλλοι το θεωρούν μοναδικό, πρωτότυπο, πλούσιο σε ποικιλία λέξεων -όπως κι είναι εξάλλου- γοητευτικά μπαρόκ και πρότυπο γραφής. Το 1945, ένας από τους πιο δηλητηριώδεις Αμερικανούς κριτικούς, ο Έντμουντ Ουίλσον έγραφε: "Ο Λάβκραφτ δεν ξέρει πώς να χειρίζεται τη πέννα. Το γεγονός ότι το πολυλογάδικο κι εξεζητημένο ύφος του συγκρίνεται από μερικούς με κείνο του Έντγκαρ Άλαν Πόε, φανερώνει απλά ότι κανένας πια δε ξέρει τι πάει να πει καλό γράψιμο". Ο Ισαάκ Ασίμοφ επίσης τονε χαρακτηρίζει κομπλεξικό, άρρωστο, αλαζονικό, χλευαστή κι εχθρό της ζωής, έναν εραστή που δε βρήκε ποτέ το αντικείμενο της αγάπης του ή έναν ανάξιο να προσφέρει αγάπη, ένα διανοούμενο που κρυβότανε πίσω από τις χιμαιρικές επιστολές του.
    Αντίθετα, ο Ελβετός κριτικός Μισέλ ντε Γελρόντ τονε θεωρεί ως έναν από τους 4 μεγαλύτερους συγγραφείς της Αμερικής. Οι άλλοι 3, κατά τον Γελρόντ, είναι ο Έντγκαρ Άλαν Πόε, ο Άμπροουζ Μπιρς (1842-1914) κι ο Ουόλτ Ουίτμαν (1819-1892). Ο Ισπανός δοκιμιογράφος Χοσέ Λουίς Γκαρσία τονε τοποθετεί ανάμεσα στους 10 μεγαλύτερους συγγραφείς όλων των εποχών. Ο Ζαν Κοκτώ (1889-1963) τονε θαυμάζει και τονε πιστεύει βαθιά κι ο μεγάλος Αργεντικός συγγραφέας Χόρχε Λουίς Μπόρχες (1889-1986) γράφει ένα λαβκραφτικό διήγημα και το αφιερώνει στη μνήμη του, ενώ ο Πολωνός μελετητής του, Μαρκ Γουίντματς γράφει ότι ο Λάβκραφτ κατορθώνει να δημιουργεί πυκνές εντυπώσεις με την εισαγωγή του φοβισμένου αφηγητή, ενός συνηθισμένου δηλαδή ανθρώπινου πλάσματος που αντανακλά και πολλαπλασιάζει τον τρόμο στον οποίο είναι μάρτυρας ο ίδιος, αλλά του είναι αδύνατο να πιστέψει σ' έναν άλλο κόσμο τόσο απαίσια διαφορετικό απ' το συνηθισμένο.



    Πάντως όμως, είτε παραδέχεται κανείς το Λάβκραφτ είτε τον απορρίπτει, είναι αδύνατο να τον αγνοήσει, ακόμα κι αν το θέλει. Γιατί δημιούργησε σχολή, που τα λογοτεχνικά κλαδιά της φτάνουν μέχρι τις μέρες μας. Κάτι που οι κριτικοί, ιδίως οι πολέμιοι του, συνήθως κοντόφθαλμοι, δεν μπορούν να αντιπαρέλθουν αλλά κι αδυνατούν να εξηγήσουν. Βαθύς γνώστης της ευρωπαϊκής κι αμερικανικής λογοτεχνίας, ο Λάβκραφτ ήταν επίσης και μοναδικός κάτοχος της παγκόσμιας μυθολογίας, πράγμα που τονε βοήθησε να δημιουργήσει τη δική του μυθική γεωγραφία και τη δική του περίφημη συνθετική μυθολογία Κθούλου. Εξηγώντας ο ίδιος το έργο του γράφει: "Όλες μου οι ιστορίες, αν κι ασύνδετες μεταξύ τους, βασίζονται στην ιδέα ότι ο κόσμος μας κάποτε είχε κατοικηθεί από μια άλλη φυλή πλασμάτων, που επειδή ασχολήθηκε με τη μαύρη μαγεία, διώχτηκε απ' τη γη κι εξορίστηκε κάπου μακριά στο Απώτερο Διάστημα. Εκεί ζει και περιμένει την ευκαιρία να ξανάρθει".

     Ο τάφος του φέρει γκράφιτι με τη φράση από το έργο του The Call Οf Cthulhu:

    Νεκρός δεν είναι αυτός
          που αιώνια μνημονεύεται,
             και με παράξενους καιρούς
                  ακόμα κι ο θάνατος μπορεί να πεθάνει.
___________________________________________________________
___________________________________________________________

                           Το Χρώμα Απ' Το Διάστημα

     Στα δυτικά του 'Αρκαμ οι λόφοι αγριεύουν και βρίσκεις κοιλάδες πυκνά δασωμένες που δεν τις πείραξε ποτέ τσεκούρι. Και σκοτεινές, απότομες χαράδρες που τα δέντρα τις σκαρφαλώνουν με τους πιο φανταστικούς τρόπους κι όπου κελαρύζουν ρυάκια που δεν είδαν ποτέ το σπίθισμα του ήλιου. Στις ομαλές πλαγιές βλέπεις πολυκαιρισμένες φάρμες, δεμένες με το τοπίο, χαμηλά σπίτια σκεπασμένα με λειχήνες, που κάθονται στ' απάνεμα και στοχάζονται χωρίς τελειωμό τα παλιά μυστικά της Νέας Αγγλίας. Όλες είναι τώρα έρημες. Οι χοντρές καμινάδες καταρρέουν κι οι ξυλόδετοι τοίχοι φουσκώνουν επικίνδυνα κάτω από τις χαμηλές σαμαρωτές σκεπές.
     Οι παλιοί έφυγαν και στους ξένους δεν αρέσει να ζουν εδώ. Οι Γαλλο-Καναδοί κι οι Ιταλοί προσπάθησαν μάταια, οι Πολωνοί ήρθαν κι έφυγαν. Όχι γιατί είδαν ή άκουσαν ή έπιασαν τίποτα, αλλά για κάτι που ανήκει στο βασίλειο της φαντασίας. Ο τόπος τη διεγείρει νοσηρά και τις νύχτες τα όνειρα γίνονται ανήσυχα. Αυτό θα 'ναι που διώχνει τους ξένους, γιατί ο γέρο Αμι Πιρς ποτέ δεν είπε τίποτα για όσα θυμάται από 'κείνες τις παράξενες μέρες. Ο Αμι, που χρόνια τώρα τα έχει κάπως χαμένα, είναι ο μόνος που έμεινε και που μιλά καμιά φορά για τότε. Και το τολμά γιατί το σπίτι του είναι κοντά στην ανοιχτωσιά και στους δρόμους που ακολουθούν οι ταξιδιώτες γύρω στο 'Αρκαμ.
     Παλιότερα ένας δρόμος καβαλούσε τους λόφους, γεφύρωνε τις κοιλάδες κι έβγαζε ίσια εκεί  όπου είναι τώρα το «καμένο χέρσωμα», όμως ο κόσμος σταμάτησε να τον χρησιμοποιεί κι ανοίχτηκε καινούριος, που κάνει μεγάλη βόλτα προς το νοτιά. Ανάμεσα στ' αγριόχορτα που ξαναγύρισαν μπορείς να βρεις σημάδια του παλιού και θα υπάρχουν ακόμα και όταν τα βαθουλώματα σκεπαστούν από τα νερά της καινούριας δεξαμενής. Τότε τα σκοτεινά δάση θα ξεκληριστούν και το καμένο χέρσωμα θα κοιμηθεί κάτω από τα γαλάζια νερά που θα καθρεφτίζουν τον ουρανό και θα ρυτιδώνουν στον ήλιο. Και τα μυστικά των παράξενων ημερών θα γίνουν ένα με τα μυστικά του βυθού. Ένα με τους χαμένους θρύλους των γέρικων ωκεανών και με το μυστήριο της πρώτης γης.
     Όταν ανέβηκα εκεί για να επιστατήσω τη θέση των έργων, μου είπαν ότι στο μέρος φώλιαζε το κακό. Μου το είπαν στο 'Αρκαμ κι επειδή η πόλη αυτή είναι πολύ παλιά και γεμάτη θρύλους για μάγισσες νόμισα πως το κακό θα είναι κάτι σαν αυτά που σιγοψιθυρίζουν οι γιαγιάδες στα παιδιά εδώ και εκατοντάδες χρόνια. Το όνομα «καμένο χέρσωμα» μου φαινόταν κακόγουστο και θεατρικό και απορούσα πώς βρήκε θέση στο φολκλόρ ενός κόσμου πουριτανικού. Κατόπιν είδα με τα μάτια μου τις απότομες ράχες και τις σκοτεινές χαράδρες στα δυτικά και σταμάτησα ν' απορώ. Έμεινε και σε μένα μόνο η αίσθηση του παλιού μυστήριου. Ήταν πρωί αλλά εδώ είχε πάντα μισόφως. Τα δέντρα ήταν πολύ πυκνά, οι χοντροί κορμοί τους δεν ταίριαζαν στα ήσυχα δάση της Νέας Αγγλίας. Ανάμεσά τους ήταν παραπανίσια σιωπή κι ένιωθες το χώμα κάτω μαλακωμένο από την ταγκή λειχήνα και τα απολειφάδια άπειρων χρόνων σαπίλας.
     Στις ανοιχτωσιές, κυρίως κατά μήκος του παλιού δρόμου, έβλεπες μικρές φάρμες στις πλαγιές. Κάποτε μ' όλα τα κτίσματα όρθια, κάποτε μ' ένα μόνο και μερικές φορές μια μοναχική καμινάδα ή μισομπαζωμένα κελάρια. Εδώ βασίλευαν τα ρείκια και τα  αγριόχορτα  και μες στη βλάστηση σούρνονταν φευγαλέα άγρια πλάσματα. ΄Όλα τα σκέπαζε μια ανησυχία κι ένα πλάκωμα. Μια αίσθηση εξωπραγματική και γκροτέσκα, λες κι από την προοπτική ή το κιαροσκούρο είχε χαθεί κάποιο ζωτικό στοιχείο. Δεν απόρησα που έφευγαν οι ξένοι, γιατί αυτός δεν ήταν τόπος να κοιμηθείς. Παραέμοιαζε με τοπίο του Σαλβατόρ Ρόζα, με απαγορευμένη ξυλογραφία σε ιστορία τρόμου.
     Αλλά το χειρότερο ήταν το καμένο χέρσωμα. Το κατάλαβα μόλις πάτησα το πόδι μου εκεί, στο βάθος μιας απλόχωρης κοιλάδας. Σε τέτοιο πράγμα δεν μπορούσε να ταιριάξει άλλο όνομα -ή το αντίστροφο. Λες και ο ποιητής είχε τορνέψει τη φράση έχοντας αυτό ειδικά το μέρος μπροστά του. Πρέπει, σκέφτηκα καθώς το κοίταζα, να το 'φτιαξε έτσι η φωτιά.  Αλλά γιατί να μην ξαναφυτρώσει τίποτα σ' αυτά τα πέντε εκτάρια γκρίζας ερημιάς που ανοίγονταν προς τον ουρανό σαν μια μεγάλη βούλα που κατάφαγαν δυνατά οξέα από το δάσος και τα χωράφια; Το μεγαλύτερο μέρος του ήτάν στα βόρεια του παλιού δρόμου, αλλά ένα μικρό κομμάτι περνούσε κι απέναντι.
     Καθώς το πλησίαζα ένιωσα παράξενους δισταγμούς και τελικά το διέσχισα μόνο και μόνο γιατί το απαιτούσε η δουλειά μου. Δεν υπήρχε ίχνος βλάστησης σ' όλο το πλάτωμα, μονάχα μια ψιλή σκόνη ή στάχτη που λες κι ο άνεμος δεν την παράσερνε. Τα δέντρα εκεί κοντά ήταν άρρωστα και στην περιφέρεια σάπιζαν νεκροί κορμοί. Καθώς βάδιζα βιαστικά είδα στα δεξιά μου πέτρες και τούβλα από μια παλιά καμινάδα, ίχνη κελαριού και το μαύρο χασμουρητό ενός παρατημένου πηγαδιού όπου οι στάσιμοι ατμοί που το τύλιγαν έπαιζαν παράξενα παιχνίδια με τις αχτίδες του ήλιου. Ακόμα κι η απότομη, σκοτεινή, δασωμένη ανηφοριά πιο πέρα φαινόταν μπροστά του καλόδεχτη και πια δεν απορούσα με τα φοβισμένα μουρμουρητά των κατοίκων του Αρκαμ. Εδώ κοντά δεν έβλεπες άλλο σπίτι ή ερείπιο. Ακόμα και παλιά το μέρος θα 'ταν μοναχικό κι απόμακρο. Και το δειλινό, από φόβο μήπως ξαναπεράσω το δυσοίωνο σημείο, έκανα κύκλο και γύρισα στην πόλη από το δρόμο του νοτιά. Και σαν να ήθελα να μαζευτούν σύννεφα, γιατί είχε τρυπώσει στην ψυχή μου ένας βαθύς φόβος για το βαθύ σκοτάδι του άδειου ουρανού.
Το βράδυ ρώτησα μερικούς γέρους στο Αρκαμ για το «καμένο χέρσωμα» και τι σήμαινε η φράση «παράξενες μέρες» που σιγομουρμούριζαν στα κλεφτά τόσο πολλοί. Ωστόσο δεν έπαιρνα καθαρή απάντηση, παρά πως το μυστήριο ήταν πολύ πιο πρόσφατο απ' όσο νόμιζα. Δεν ήταν παλιός θρύλος αλλά κάτι που το 'ζησαν οι συνομιλητές μου. Είχε συμβεί κατά το '80 και κάποια οικογένεια είχε εξαφανιστεί ή ξεκληριστεί.
     Δεν ήθελαν να μιλήσουν πιο συγκεκριμένα και καθώς όλοι μου 'λεγαν να μη δώσω σημασία στις τρελές ιστορίες του γέρο Αμι Πιρς, το άλλο πρωί βγήκα σε αναζήτησή του. Είχα ακούσει πως ζούσε μόνος στο αρχαίο γερμένο σπιτάκι, εκεί που τα δέντρα αρχίζουν να πυκνώνουν υπερβολικά. Το μέρος ήταν τρομερά παλιό, είχε αρχίσει να αναδίνει την αμυδρή εκείνη μιασμένη μυρωδιά που τυλίγει τα πολυχρονισμένα σπίτια. Χτυπούσα ώρα πολλή ώσπου να με καταλάβει ο γέρος, και όταν σύρθηκε δειλά ως την πόρτα είδα καθαρά ότι δεν του 'κανε χαρά να με δεχτεί. Δεν ήταν και τόσο εξασθενημένος' αλλά τα μάτια του έγερναν μ' ένα περίεργο τρόπο και τα ακατάστατα ρούχα του και τα άσπρα γένια του τον έδειχναν πολύ πεσμένο.
     Μη ξέροντας πώς να τον καταφέρω να μου τα πει, προσποιήθηκα πως είχα έρθει για δουλειά, του είπα για την υδατοδεξαμενή κι άρχισα να του κάνω αόριστες ερωτήσεις για τη περιοχή. Ήταν πολύ πιο έξυπνος και μορφωμένος απ' όσο με είχαν αφήσει να πιστεύω και πριν καλά-καλά το καταλάβω είχε μπει στο νόημα περισσότερο από κάθε άλλον με τον οποίο είχα μιλήσει στο Αρκαμ. Δεν ήταν σαν τους άλλους αγρότες της περιοχής. Ούτε και διαμαρτυρήθηκε για τα δάση και τη γη που θα σκεπάζαμε' αν και ίσως να το έκανε αν ήταν το σπίτι του στην καταδικασμένη περιοχή και δεν έμενε έξω από τα όρια της μελλοντικής λίμνης. Το μόνο που έδειξε ήταν ανακούφιση' ανακούφιση για το χαμό των σκοτεινών κοιλάδων όπου είχε περιπλανηθεί σ' όλη του τη ζωή. Καλύτερα κάτω από το νερό -καλύτερα, μετά από τις αλλόκοτες εκείνες μέρες. Και μ' αυτήν την αρχή η φωνή του χαμήλωσε, το κορμί του έγειρε μπροστά κι άρχισε να τεντώνει το δεξιό δείκτη του τρεμουλιαστά αλλά επιβλητικά.
     Έτσι άκουσα την ιστορία και καθώς η φωνή του πλανιόταν, βραχνή και ψιθυριστή, από επεισόδιο σε επεισόδιο, ρίγησα ξανά και ξανά κι ας ήταν καλοκαιριάτικη μέρα. Πολλές φορές χρειάστηκε να τον ξαναφέρω στον τορό της ιστορίας, να εξακριβώσω επιστημονικά σημεία που τα είχε παπαγαλίσει κομματιαστά από τις κουβέντες των καθηγητών ή να γεφυρώσω τα σημεία όπου χανόταν η συνοχή και η λογική της αφήγησης. ΄Όταν τέλειωσε, δεν απορούσα πια που το μυαλό του είχε κουνηθεί λιγάκι ή που ο κόσμος στο Αρκαμ δεν πολυμιλούσε για το καμένο χέρσωμα. Βιάστηκα να γυρίσω στο ξενοδοχείο πριν νυχτώσει, μη θέλοντας να με βρουν τα άστρα στο δρόμο και την άλλη μέρα γύρισα στη Βοστόνη και παραιτήθηκα. Δεν μπορούσα να ξαναγυρίσω σ' αυτόν το θολό δαίδαλο των δασωμένων λόφων ή ν' αντικρίσω ξανά το καμένο χέρσωμα με το μαύρο πηγάδι που έχασκε πλάι στα ερείπια. Σε λίγο η δεξαμενή θα είναι έτοιμη κι όλα τα παλιά μυστικά θα ασφαλιστούν για πάντα κάτω από τα νερά. Αλλά και τότε δε θα 'θελα να πάω εκεί νύχτα -όχι όσο έφεγγαν τα τρομερά άστρα' και με τίποτα δε θα 'πινα πια το καινούριο νερό της πόλης του 'Αρκαμ.
     'Αρχισαν όλα, είπε ο γέρο Αμι, με το μετεωρίτη. Από  την εποχή των μαγισσών ως τότε δεν είχε ακουστεί τίποτα, κι ακόμα και τη παλιά κείνη εποχή κανείς δε φοβόταν τα δυτικά δάση όσο το μικρό νησί στο ποτάμι Μισκατόνικ, όπου ο διάβολος είχε την αυλή του πλάι  σ' ένα περίεργο πέτρινο βωμό παλιότερων κι από τους ίδιους τους Ινδιάνους. Τα δάση δεν ήταν στοιχειωμένα και η αχλύ τους δεν ήταν ποτέ τρομερή πριν έρθουν  οι παράξενες μέρες. Τότε ήρθαν εκείνο το άσπρο σύννεφο, η αλυσίδα των εκρήξεων στον αέρα και η στήλη του καπνού στο δάσος. Κι ως τη νύχτα όλο το Αρκαμ ήξερε για τον μεγάλο άσπρο βράχο που έπεσε από τον ουρανό και χώθηκε στο χώμα πλάι στο πηγάδι, στη φάρμα ου Νάχουμ Γκάρντνερ. Εκείνου είναι το σπίτι που στέκει εκεί όπου βρίσκεται τώρα το καμένο χέρσωμα -το όμορφο άσπρο σπίτι του Νάχουμ Γκάρντνερ με τα δέντρα και τους πλούσιους κήπους.
     Ο Νάχουμ είχε πάει στην πόλη να πει για το βράχο, και στον πηγαιμό στάθηκε στου Αμι Πιρς. Τότε ο Αμι ήταν στα σαράντα, κι όλα τα παράδοξα που έγιναν εντυπώθηκαν βαθιά στο μυαλό του. Είχε ακολουθήσει με τη γυναίκα του τους τρεις καθηγητές του πανεπιστήμιου του Μισκατόνικ, που το άλλο πρωί είχαν τρέξει να δουν τον παράξενο επισκέπτη από τα διαστρικά βάθη και είχαν απορήσει γιατί ο Νάχουμ τον είχε παραστήσει τόσο μεγάλο. Μάζεψε, είπε ο Νάχουμ δείχνοντας το μεγάλο καφετί φούσκωμα πάνω από τη γη και το καμένο χορτάρι κοντά στο πηγάδι στην μπροστινή αυλή' αλλά οι σοφοί απάντησαν πως οι πέτρες δε μαζεύουν. Η ζέστη του δεν είχε χαθεί και ο Νάχουμ ισχυρίστηκε ότι το βράδυ η πέτρα έφεγγε αχνά. Οι προφέσορες τη χτύπησαν μ' ένα γεωλογικό σφυράκι και διαπίστωσαν πως ήταν παράξενα μαλακή. Σχεδόν σαν καουτσούκ' και μάλλον έκοψαν παρά έσπασαν ένα δείγμα για να το αναλύσουν στο πανεπιστήμιο. Το βάλανε σ' ένα παλιό κουβά που δανείστηκαν από τον Νάχουμ, γιατί ακόμα κι αυτό το μικρό κομμάτι  δεν έλεγε να κρυώσει. Γυρίζοντας στο Αρκαμ στάθηκαν στου Αμι για να ξεκουραστούν και φάνηκαν σκεφτικοί όταν η κα Πιρς παρατήρησε ότι το κομμάτι μίκραινε κι είχε κάψει τον πάτο του κουβά. Εδώ που τα λέμε δεν ήταν μεγάλο, αλλά ίσως το είχαν κόψει μικρότερο απ' όσο ήθελαν.
     Την άλλη μέρα -όλ' αυτά έγιναν τον Ιούνιο του '82- ξαναγύρισαν αναστατωμένοι. Περνώντας από του Αμι του είπαν τα παράδοξα που είχε κάνει το δείγμα, και πώς χάθηκε σιγά-σιγά όταν το έβαλαν σ' ένα γυάλινο δοχείο. Χάθηκε και το δοχείο, και οι σοφοί μίλησαν για κάποια παράξενη συγγένεια της πέτρας με τις σιλικόνες. Μέσα στην ευταξία του εργαστηρίου η συμπεριφορά της χτυπούσε ακόμα πιο παράδοξη στα μάτι. Δεν αντέδρασε καθόλου και δεν άτμισε όταν τη ζέσταναν με κάρβουνο. Το ίδιο έγινε κι όταν δοκίμασαν με βόρακα, και σύντομα αποδείχτηκε απολύτως μη πτητική σε κάθε δυνατή θερμοκρασία, ακόμα και στη φλόγα υδρογόνου-οξυγόνου. Στο αμόνι  αποδείχτηκε πολύ εύπλαστη και στο σκοτάδι φθόριζε έντονα. Αρνιόταν να κρυώσει και σύντομα αναστάτωσε ολόκληρο πανεπιστήμιο' όταν την έβαλαν στο φασματοσκόπιο κι έδειξε χρώματα που απουσίαζαν από το γνωστό φάσμα, άρχισαν να μιλούν με κομμένη ανάσα για νέα στοιχεία, παράδοξες οπτικές ιδιότητες κι άλλα από εκείνα που λένε οι σκοτισμένοι επιστήμονες όταν αντικρίζουν το άγνωστο.
     Ζεστό όπως ήταν, δοκίμασαν στο δείγμα όλα τα γνωστά αντιδραστήρια. Το νερό δεν έκανε τίποτα. Το ίδιο και το υδροχλωρικό. Το νιτρικό και το βασιλικό ύδωρ απλώς έζεχναν πάνω στη καυτή απροσβλητότητά της. Ο Αμι δυσκολευόταν να τα θυμηθεί όλ' αυτά, αλλά γνώρισε μερικά διαλυτικά όταν τα ανέφερα με τη συνηθισμένη σειρά. Αμμωνία, καυστική ποτάσα, αλκοόλη, αιθέρα, διθειούχο άνθρακα και άλλα πολλά. Ωστόσο, αν και το βάρος του ψήγματος λιγόστευε ολοένα κι έδειχνε ότι ψυχόταν ελαφρά, καμιά αλλαγή στα αντιδραστήρια δεν έδειχνε ότι επέδρασαν καθόλου επάνω του. Κι όμως, δίχως αμφιβολία, ήταν μέταλλο. Καταρχήν ήταν μαγνητικό και μετά την καταβύθισή του στα οξέα φάνηκαν αμυδρά ίχνη των γραμμών του Βίνμεστέτεν που συναντούμε στο σίδηρο των μετεωριτών. Όταν η πέτρα ψύχθηκε αρκετά, τη μετέφεραν σε γυαλί κι εκεί άφησαν όλα τα υπολείμματα που έμειναν από το αρχικό κομμάτι. Το άλλο πρωί υπολείμματα και γυαλί είχαν χαθεί δίχως ν' αφήσουν το παραμικρό ίχνος και μονάχα ένα μαύρισμα έδειχνε το σημείο του ραφιού όπου είχε σταθεί το γυαλί την προηγούμενη νύχτα.
     Αυτά είπαν οι καθηγητές στον Αμι μπροστά στην πόρτα του, και ξαναπήγε μαζί τους να δει τον λίθινο απεσταλμένο των άστρων, αυτήν τη φορά χωρίς τη γυναίκα του. Τώρα ήταν ολοφάνερο πως είχε μικρύνει, ακόμα και οι ψύχραιμοι καθηγητές αναγκάστηκαν να το παραδεχτούν. Γύρω στον καφετή καρούμπαλο κοντά στο πηγάδι το έδαφος είχε γυμνωθεί, εκτός από τα σημεία όπου το χώμα βαθούλωνε. Και ενώ την προηγούμενη μέρα ήταν κοντά δυόμισι μέτρα, τώρα ήταν μόλις ένα και μισό. Ο μετεωρίτης ήταν ακόμα ζεστός και οι σοφοί μελέτησαν ξανά την επιφάνειά του καθώς αποσπούσαν με το καλέμι άλλο ένα, μεγαλύτερο τώρα, κομμάτι. Έσκαψαν βαθιά και καθώς ψαχούλευαν τη μικρότερη πέτρα είδαν ότι ο πυρήνας της δεν ήταν ολότελα ομοιογενής.
     Ανακάλυψαν κάτι που φαινόταν σαν η πλευρά μιας μεγάλης χρωματιστής φούσκας βυθισμένης μέσα της. Το χρώμα, που θύμιζε κάπως μερικές από τις λουρίδες του παράξενου φάσματος του μετεωρίτη, ήταν σχεδόν αδύνατο να περιγραφεί'  και  μόνο αναλογικά το θεώρησαν χρώμα. Η φούσκα ήταν γυαλιστερή και με το δάχτυλο τους φάνηκε εύθραυστη και κούφια. Ένας από τους καθηγητές τη χτύπησε δυνατά μ'  ένα σφυρί κι έσκασε με ξερό, νευρικό ήχο. Δε βγήκε από μέσα τίποτα, και το σύνολο εξαφανίστηκε με το σκάσιμο. Στη θέση της έμεινε μονάχα ο κενός χώρος' όλοι θεώρησαν πιθανό ότι θα 'βρισκαν κι άλλες όσο μίκραινε το ψήγμα.
     Κάθε προσπάθεια για εξαγωγή συμπερασμάτων ήταν μάταιη, έτσι ύστερα από μερικές προσπάθειες να βρουν κι άλλες φούσκες τρυπώντας το ψήγμα οι ερευνητές έφυγαν με το νέο δείγμα -που στο εργαστήριο αποδείχτηκε όμοια παράδοξο με το προηγούμενο. Το υλικό ήταν εύπλαστο, θερμό, μαγνητικό, ελαφρά φωτεινό, ψυχόταν λίγο στα ισχυρά οξέα, το φάσμα του ήταν πρωτόγνωρο, εξαφανιζόταν με την έκθεση στον ατμοσφαιρικό αέρα, αντιδρούσε αλληλοκαταστροφικά με τις πυριτικές ενώσεις, δεν παρουσίαζε άλλο γνώρισμα κοινό με τα γνωρίσματα της ύλης. Δεν ανήκε στη γη μας, ερχόταν από το μεγάλο διάστημα' και σαν τέτοιο ήταν προικισμένο με ιδιότητες άγνωστες σ' εμάς και είχε δικούς του, άγνωστους νόμους.
     Τη νύχτα ξέσπασε καταιγίδα κι όταν την άλλη μέρα οι καθηγητές πήγαν στου Νάχουμ απογοητεύτηκαν οικτρά. Καθώς η πέτρα ήταν μαγνητική θα πρέπει να 'χε και κάποιες περίεργες ηλεκτρικές ιδιότητες' γιατί, καθώς είπε ο Νάχουμ, είχε τραβήξει τους κεραυνούς με περίεργη επιμονή. Μέσα σε μια ώρα είδε δέκα να χτυπούν την μπροστινή αυλή κι όταν πέρασε η καταιγίδα δεν έμενε από το αρχαίο λιθόστρωτο του πηγαδιού παρά μονάχα το ίδιο το μισοβουλιαγμένο και μισομπαζωμένο πηγάδι. Έσκαψαν, αλλά η πέτρα δε βρέθηκε και οι επιστήμονες πιστοποίησαν την ολοκληρωτική εξαφάνισή της. Η αποτυχία ήταν απόλυτη' δεν τους έμενε παρά να επιστρέψουν στο πανεπιστήμιο και να μελετήσουν το ψήγμα, που ήταν προσεχτικά φυλαγμένο σε μολυβένια θήκη. Διατηρήθηκε μια βδομάδα αλλά οι επιστήμονες δεν έβγαλαν καμιά άκρη. Όταν χάθηκε, δεν έμεινε τίποτα και σε λίγο οι επιστήμονες δεν ήταν πια βέβαιοι αν κάποτε τα μάτια τους αντίκρισαν τον απόκρυφο εκείνο απεσταλμένο του άπειρου χώρου που τυλίγει τη γη μας' το παράξενο μοναχικό μήνυμα που είχαν στείλει άλλο κόσμοι, άλλα βασίλεια της ενέργειας και της ύλης.
     Φυσικά οι εφημερίδες του 'Αρκαμ ασχολήθηκαν πολύ με το συμβάν, μιας και είχε προκαλέσει το ενδιαφέρον του πανεπιστήμιου'  έστειλαν φωτορεπόρτερ να κουβεντιάσουν με τον Νάχουμ Γκάρντνερ και τη φαμίλια του. Τέλος έστειλε το γραφιά της και μια εφημερίδα της Βοστόνης κι ο Νάχουμ έγινε γρήγορα τοπική διασημότητα. Ήταν ένας λεπτός, καλοσυνάτος πενηντάρης και ζούσε στη χαρούμενη φάρμα της κοιλάδας με τη γυναίκα και τα τρία παιδιά του. Με τον Αμι βλέπονταν συχνά, το ίδιο κι οι γυναίκες τους' και όλ' αυτά τα χρόνια ο Αμι μόνο καλό είχε να πει για λογαριασμό του. Έδειχνε κάπως περήφανος για την προσοχή που δόθηκε στο σπιτικό του και τις βδομάδες που ακολούθησαν μιλούσε συχνά για το μετεωρίτη. Ο Ιούλιος και ο Αύγουστος ήταν ζεστοί' ο Νάχουμ δούλεψε σκληρά στα χωράφια που ήταν πέρα από το χείμαρρο του Τσάπμαν. Η νταλίκα του έσκαψε βαθιά το δασωμένο δρόμο από 'κει ως το σπίτι του. Η δουλειά τον κούρασε περισσότερο απ ό,τι συνήθως και σκέφτηκε πως άρχισαν να τον βαραίνουν τα χρόνια.
     Μετά ήρθε η ώρα των φρούτων. Τα αχλάδια και τα μήλα ωρίμαζαν σιγά-σιγά κι ο Νάχουμ ορκιζόταν ότι τα δέντρα του πρόκοβαν όσο ποτέ άλλοτε. Οι καρποί αποκτούσαν διαστάσεις φανταστικές κι απρόσμενη γυαλάδα και ήταν τόσο πολλοί που παράγγειλαν κι άλλα βαρέλια για τη σοδειά. Αλλά με το ωρίμασμα ήρθε κι η πικρή απογοήτευση, γιατί απ' όλη αυτήν την υπέροχη σάρκα δεν τρωγόταν ούτε μια δαγκωνιά. Στη λεπτή γεύση των αχλαδιών είχαν τρυπώσει μια ταγκάδα και μια πίκρα αρρωστημένη. Λίγο να δάγκωνες σου 'μενε ώρες η αηδία. Το ίδιο με τα πεπόνια και τις ντομάτες και ο Νάχουμ είδε περίλυπος να χάνονται όλες του οι σοδειές. Σύνδεσε τα γεγονότα στα γρήγορα και δήλωσε πως ο μετεωρίτης είχε δηλητηριάσει το χώμα κι ευχαρίστησε τον Θεό που οι άλλες του καλλιέργειες ήταν στο ψήλωμα, πλάι στο δρόμο.
     Ο χειμώνας ήρθε νωρίς κι έκανε πολύ κρύο. Ο Αμι δεν έβλεπε τον Νάχουμ το ίδιο συχνά με παλιότερα και παρατήρησε πως άρχιζε να έχει ύφος στεναχωρημένο. Το ίδιο και η υπόλοιπη οικογένεια, σαν να 'χαν κόψει τις πολλές κουβέντες' οι επισκέψεις τους στη εκκλησία λιγόστεψαν, το ίδιο και η συμμετοχή τους στις γιορτές της περιοχής. Για το συγκρατημό αυτόν και τη μελαγχολία δε βρισκόταν αιτία, αν και παραπονιόντουσαν κάπου-κάπου για κακοδιαθεσία και για κάποια ακαθόριστη ανησυχία που ένιωθαν. Ο ίδιος ο Νάχουμ μίλησε κάποτε πιο συγκεκριμένα: τον φόβιζαν κάτι χνάρια στο χιόνι. Ήταν συνηθισμένα χειμωνιάτικα πατήματα των λαγών και των σκίουρων και των αλεπούδων, αλλά ο σκοτισμένος αγρότης έλεγε πως κάτι δεν πήγαινε καλά στην όψη και στην τάξη τους. Ποτέ δε μίλησε καθαρά, φαινόταν όμως να πιστεύει ότι δεν ταίριαζαν με την κανονική ανατομία και τα συνήθεια των σκίουρων, των λαγών και των αλεπούδων. Ο Αμι δεν έδινε πολλή σημασία σ' αυτές τις κουβέντες, ως το βράδυ εκείνο που πέρασε με το έλκυθρό του μπροστά από το σπίτι του Νάχουμ. Είχε φεγγάρι κι ένας λαγός διέσχισε το δρόμο και τα πηδήματά του ήταν τόσο μεγάλα που δεν άρεσαν ούτε στον Αμι ούτε στο άλογό του. Το τελευταίο, μάλιστα, το 'ριξε σ' ένα τρελό τρεχαλητό και μόλις που το συγκράτησε ο Αμι. Από τότε κι έπειτα ο Αμι πρόσεχε περισσότερο τις ιστορίες του Νάχουμ και απορούσε γιατί κάθε πρωί τα σκυλιά των Γκάρντνερ έδειχναν τόσο φοβισμένα. Τελικά σχεδόν σταμάτησαν να γαβγίζουν.
     Τον Φλεβάρη τα αγόρια του ΜακΓκρέγκορ από το Μίντοου Χιλ βγήκαν να κυνηγήσουν αγριοπόντικες και κοντά στο κτήμα του Γκάρντνερ χτύπησαν ένα πολύ περίεργο δείγμα. Οι αναλογίες του σώματός του ήταν ελαφρά παραλλαγμένες κατά τρόπο δυσπερίγραπτο κι η έκφρασή του δεν είχε ποτέ ξαναφανεί σε αγριοπόντικα.  Τα αγόρια κατατρόμαξαν και πέταξαν αμέσως το ψοφίμι κι έτσι μονάχα οι περιγραφές τους έφτασαν στ' αυτιά του κόσμου. Αλλά όλοι γνώριζαν  ήδη πόσο  φοβούνταν τα άλογα όταν περνούσαν μπροστά από το σπίτι του Νάχουμ: το υλικό που δίνει τροφή στους χαμηλόφωνους μύθους συσσωρευόταν με γρηγοράδα.
     Ο κόσμος ορκιζόταν ότι το χιόνι έλιωνε γρηγορότερα γύρω από του Νάχουμ και στις αρχές του Μάρτη  έγινε μια φοβισμένη κουβέντα στο μπακάλικο του Πότερ, στο Κλαρκς Κόρνερ. Ο Στέφαν Ράις είχε περάσει το πρωί από του Γκάρντνερ και είχε δει τα αγριολάχανα στη λάσπη πλάι στο δρόμο. Ποτέ πριν δεν είχε ξαναδεί τόσο μεγάλα και με τόσο παράξενα χρώματα. Αδύνατο να περιγραφούν. Το σχήμα τους ήταν τερατώδες και το άλογο ενοχλήθηκε από μια μυρωδιά που φάνηκε του Ράις χωρίς προηγούμενο. Το απόγευμα πήγαν πολλοί να κοιτάξουν τα ανώμαλα φυτά κι όλοι συμφώνησαν ό,τι το χώμα μας δε βγάζει ποτέ τέτοιους καρπούς. Θυμήθηκαν και τα χαλασμένα φρούτα του περασμένου φθινοπώρου κι από στόμα σε στόμα κυκλοφόρησε ότι στου Νάχουμ το χώμα ήταν φαρμακωμένο. Βέβαια έφταιγε ο μετεωρίτης, κι όταν μερικοί θυμήθηκαν πόσο παράξενη φάνηκε η πέτρα στους ανθρώπους του πανεπιστήμιου, πήγαν να τους πούνε τα τελευταία νέα.
     Μια μέρα οι επιστήμονες επισκέφτηκαν τον Νάχουμ' αλλά καθώς δεν τους άρεσαν τα στοιχειά και τα παραμύθια ήταν πολύ προσεχτικοί στα συμπεράσματά τους. Τα φυτά ήταν οπωσδήποτε παράδοξα, αλλά όλα τα αγριολάχανα είναι κάπως αλλόκοτα στο σχήμα και στο χρώμα. Μπορεί κάποιο μεταλλικό στοιχείο από το μετεωρίτη να 'χε εισχωρήσει στο χώμα, αλλά οι βροχές θα το ξέπλεναν γρήγορα. Όσο για τα αποτυπώματα και τα φοβισμένα άλογα -αυτά ήταν κουβέντες των χωρικών που ήταν φυσικό να τις προκαλέσει η πτώση του αερόλιθου. Τι να κάνουν οι σοβαροί άνθρωποι σ' αυτήν την περίπτωση; Οι προληπτικοί χωριάτες είναι ικανοί να πουν και να πιστέψουν  τα πάντα. Κι όλες τις παράξενες μέρες οι καθηγητές κράτησαν περιφρονητική απόσταση. Μόνο ένας, όταν ενάμιση χρόνο αργότερα πήρε από την αστυνομία για ανάλυση δυο μπουκάλια χώμα από την περιοχή, θυμήθηκε ότι το παράξενο χρώμα των αγριολάχανων θύμιζε το ανώμαλο φάσμα του κομματιού του μετεωρίτη. Τα δείγματα στην ανάλυση που έκανε έδωσαν τα ίδια παράξενα αποτελέσματα και μόνο αργότερα έχασαν τις αλλόκοτες ιδιότητές τους.
     Τα δέντρα του Νάχουμ μπουμπούκιασαν πρώιμα και τη νύχτα σάλευαν δυσοίωνα στον άνεμο. Ο δεύτερος γιος του Νάχουμ, ο δεκαπεντάχρονος Θαδαίος, ορκιζόταν πως αναδεύονταν και δίχως να φυσά, αλλ' αυτό δεν το επιβεβαίωναν ούτε τα πιο άγρια κουτσομπολιά. Ωστόσο ήταν σίγουρο πως πλανιόταν στον αέρα μια ανησυχία. Ολόκληρη η οικογένεια του Νάχουμ απόχτησε το συνήθειο να στήνει, εκεί στα ξαφνικά, αυτί, αλλά κανείς τους δεν μπορούσε να ονομάσει τι ακριβώς θόρυβο περίμενε' ίσως ήταν γιατί στιγμές-στιγμές έχαναν την αίσθηση της πραγματικότητας. Δυστυχώς οι στιγμές αυτές πύκνωναν από βδομάδα σε βδομάδα ώσπου έγινε κοινό μυστικό πως «κάτι δεν πήγαινε καλά με τους Γκάρντνερ». Κι οι πρώιμες καμπανούλες είχαν κι αυτές παράδοξο χρώμα' όχι σαν των αγριολάχανων, αλλά οπωσδήποτε σχετικό και το ίδιο άγνωστο σ' όσους το είδαν. Ο Νάχουμ πήγε μερικά λουλούδια στο Αρκαμ και τα έδειξε στον αρχισυντάκτη της Γκαζέτ , αλλά ο αξιότιμος αυτός κύριος περιορίστηκε να γράψει ένα χιουμοριστικό άρθρο όπου κορόιδευε διακριτικά τις σκοτεινές φοβίες των αγροτών. Κι ήταν λάθος του Νάχουμ που είπε σ' ένα σοβαρό αστό πώς φέρνονταν οι μεγάλες σκουρόχρωμες πεταλούδες μόλις πλησίαζαν τα λουλούδια.
     Ο Απρίλης κόντεψε να τρελάνει τους γείτονες κι άρχισε ν' αχρηστεύεται ο δρόμος που περνούσε από του Νάχουμ, ώσπου εγκαταλείφθηκε εντελώς. Έφταιγε η βλάστηση. Όλα τα οπωροφόρα πέταξαν λουλούδια με χρώματα παράξενα και στο πατικωμένο χώμα της αυλής και στο γειτονικό λιβάδι ξεπετάχτηκε μια παράδοξη πρασινάδα που μόνο οι βοτανολόγοι θα μπορούσαν να τη συσχετίσουν με την κανονική χλωρίδα της περιοχής. Εκτός από το πράσινο χορτάρι και τις φυλλωσιές των δέντρων, πουθενά δεν έβλεπες τα γνωστά υγιεινά χρώματα' παντού βασίλευαν οι χτικιασμένες πρισματικές παραλλαγές ενός βασικού χρωματικού τόνου αρρωστημένου, δίχως θέση στο γνωστό γήινο χρωματικό φάσμα. Ο Αμι κι οι Γκάρντνερ πίστευαν ότι τα περισσότερα από τα χρώματα ήταν βασανιστικά οικεία και αποφάσισαν ότι θύμιζαν  τη φούσκα μέσα στο μετεωρίτη. Ο Νάχουμ όργωσε κι έσπειρε το λιβάδι και το πάνω χωράφι αλλά δεν πείραξε καθόλου τη γη γύρω από το σπίτι. Τώρα πια ήταν έτοιμος για όλα κι είχε συνηθίσει στην αίσθηση πως κάτι βρισκόταν κοντά τους και περίμενε να το ακούσουν. Φυσικά του ήρθε άσχημο που οι γείτονες απόφευγαν το σπίτι του, πιο πολύ, όμως, πείραξε τη γυναίκα του. Τα παιδιά ήταν καλύτερα γιατί βρίσκονταν καθημερινά στο σχολείο' αλλά τα κουτσομπολιά που άκουγαν τα φόβιζαν. Ο Θαδαίος, που ήταν ιδιαίτερα ευαίσθητος, υπέφερε περισσότερο.
     Το Μάη ήρθαν τα έντομα και το σπίτι του Νάχουμ έγινε ένας εφιάλτης γεμάτος από πράγματα που βούιζαν ή σέρνονταν μέσα στην άγρια βλάστηση. Η όψη και οι κινήσεις τους δεν ήταν κανονικές και τα νυχτερινά συνήθεια τους δεν είχαν ξαναγίνει. Οι Γκάρντνερ  άρχισαν να φυλάνε σκοπιά τη νύχτα, περίμεναν από παντού να έρθει κάτι _ τι δεν ήξεραν να πουν.  Τότε ήταν που αναγκάστηκαν να ομολογήσουν πως ο Θαδαίος είχε δίκιο για τα δέντρα. Τώρα το είδε και η κα Γκάρντνερ από το παράθυρο, καθώς κοιτούσε τα πρησμένα κλαδιά μιας μηλιάς που την έλουζε το σεληνόφωτο. Τα κλαδιά κουνιόνταν στα σίγουρα δίχως να φυσά. Θα ήταν οι χυμοί τους. Τώρα τα σκέπαζε όλα η παραξενιά. Κι όμως, η επόμενη ανακάλυψη δεν έγινε από τη φαμίλια του Νάχουμ. Αυτονών τις αισθήσεις τις αποκοίμισε η συνήθεια κι αυτό που δεν μπορούσαν να δουν το είδε ένας φοβισμένος πλασιέ από το Μπόλτον, που πέρασε από 'κει μια νύχτα, ανήξερος για τα λεγόμενα στην περιοχή. Αυτά που διηγήθηκε στο Αρκαμ βρήκαν μια γωνιά στις σελίδες της Γκαζέτ . Κι εκεί τα πρωτόδαν οι αγρότες, μαζί και ο Νάχουμ. Η νύχτα ήταν σκοτεινή και τα φανάρια του πλασιέ αδύναμα, αλλά γύρω σε μια φάρμα στην κοιλάδα το σκοτάδι ήταν λιγότερο πυκνό. Ένα θολό μα ευδιάκριτο φως φαινόταν να βγαίνει απ' όλη τη βλάστηση, από το χορτάρι, τα φύλλα και τους ανθούς, ενώ σε μια στιγμή ένα κομμάτι του φωσφορισμού αποσπάστηκε από το σύνολο και κρυφοσάλευε στην αυλή κοντά στα παχνιά.
     Ως τότε το χορτάρι φαινόταν απείραχτο κι οι αγελάδες έβοσκαν ελεύθερα στα χωράφια κοντά στο σπίτι, αλλά προς τα τέλη του Μάη το γάλα άρχισε να χαλά. Τότε ο Νάχουμ ανέβασε τις αγελάδες ψηλά και τα πράγματα ξανάστρωσαν. Σε λίγο η αλλαγή στο χορτάρι  και τα φύλλα φαινόταν με το μάτι. Η πρασινάδα άρχισε να παίρνει μια σταχτιά απόχρωση κι άρχισε να αποκτά μια παράξενη ξεράδα.  Τώρα πια μονάχα ο Αμι πήγαινε στους Γκάρντνερ κι οι επισκέψεις του όλο και αραίωναν. ΄Όταν έκλεισε το σχολειό οι Γκάρντνερ ουσιαστικά απομονώθηκαν από τον κόσμο και κάπου-κάπου άφηναν τον Αμι να κάνει τις δουλειές τους στο χωριό. ΄Εχαναν σιγά-σιγά τις φυσικές και τις πνευματικές τους δυνάμεις και κανείς δεν παραξενεύτηκε όταν μαθεύτηκαν τα νέα για την τρέλα της κας Γκάρντνερ.
     Έγινε τον Ιούνιο, όταν κόντευε να κλείσει χρόνος από την πτώση του μετέωρου κι η φτωχιά γυναίκα ούρλιαζε για κάτι που ήταν στον αέρα και δεν μπορούσε να το περιγράψει. Στο παραμιλητό της δεν άκουγες κανένα ουσιαστικό, μονάχα ρήματα κι αντωνυμίες. Πράγματα κινούνταν κι άλλαζαν και πετάριζαν, τα αυτιά αποκρίνονταν σε κάτι που δεν ήταν ολότελα ήχος. Κάτι πάρθηκε -την άδειαζαν από κάτι- κάτι που δεν έπρεπε να κολλά πάνω της -κάποιος έπρεπε να το διώξει- τίποτα δεν ησύχαζε τη νύχτα- οι τοίχοι και τα παράθυρα άλλαζαν θέση. Ο Νάχουμ δεν την έστειλε στο άσυλο, την άφησε να πλανιέται στο σπίτι όσο δεν πείραζε ούτε τον εαυτό της ούτε τους άλλους. Ακόμα κι όταν άλλαξε η έκφρασή της δεν έκανε τίποτα. Όταν όμως άρχισαν να τη φοβούνται τα παιδιά κι ο Θαδαίος κόντευε να λιποθυμήσει από τις γκριμάτσες της, αποφάσισε να την κλειδώσει στη σοφίτα. Τον Ιούλη είχε πάψει να μιλά και αρκούδιζε στα τέσσερα, και πριν βγει ο μήνας στο μυαλό του Νάχουμ μπήκε η ιδέα ότι φωσφόριζε αμυδρά στο σκοτάδι, όπως γινόταν ολοφάνερα τώρα με τη γύρω βλάστηση.
     Λίγο πριν απ' αυτό τρελάθηκαν τα άλογα. Κάτι τα ξεσήκωσε μια νύχτα κι έκαναν τρομερό θόρυβο στο στάβλο. Με τίποτα δεν ησύχαζαν κι όταν ο Νάχουμ άνοιξε την πόρτα όρμησαν έξω σαν τρομαγμένα ελάφια. Μια βδομάδα χρειάστηκε για να ξανάβρει και τα τέσσερα, ήταν όμως ολότελα άχρηστα κι αχαλίνωτα. Κάτι τρύπωσε στα μυαλά τους, και ο Νάχουμ τα σκότωσε για να μην υποφέρουν. Ο Νάχουμ δανείστηκε από τον Αμι έν' άλογο για το θερισμό, αλλά δεν μπορούσε να το καταφέρει να πλησιάσει τα παχνιά. Ούρλιαζε, κλωτσούσε, χρεμέτιζε, κι αναγκάστηκε να το αφήσει έξω στην αυλή. Στο μεταξύ όλη η βλάστηση γινόταν σταχτιά και εύθραυστη. Ακόμα και τα λουλούδια με τα παράδοξα λαμπρά χρώματα ήταν τώρα γκρίζα, τα φρούτα βγήκαν γκρίζα, μικρά κι άνοστα. Τα τριαντάφυλλα και οι ζίνιες μπροστά στο σπίτι απόχτησαν  τόσο βλάσφημη όψη που ο μεγαλύτερος γιος του Νάχουμ, ο Ζήνωνας, πήγε μια μέρα και τα 'κοψε. Την ίδια εποχή πέθαναν τα έντομα με το παράξενο χνούδι, ακόμα κι οι μέλισσες που είχαν αφήσει τις κυψέλες για να κρυφτούν στο δάσος.
     Κατά τον Σεπτέμβρη όλα έλιωναν σε μια σταχτιά σκόνη κι ο Νάχουμ φοβόταν ότι τα δέντρα θα πέθαιναν πριν φύγει το δηλητήριο από το χώμα. Τώρα η γυναίκα του πάθαινε κρίσεις τρομαχτικών ουρλιαχτών και τα νεύρα του, καθώς και των αγοριών, ήταν σε συνεχή υπερένταση. Τώρα απόφευγαν τους ανθρώπους, κι όταν άνοιξαν τα σχολεία τα παιδιά δεν ξαναπήγαν. ΄Όμως ήταν ο Αμι που κατάλαβε πρώτος, σε μιαν από τις σπάνιες επισκέψεις του, ότι  το νερό του πηγαδιού δεν ήταν καλό. Είχε κακιά γεύση, όχι ακριβώς σαπίλας, ούτε γλυφή, κι  ο Αμι συμβούλεψε το φίλο του ν' ανοίξει άλλο πηγάδι  ψηλότερα ώσπου να καθαρίσει το χώμα. Αλλά ο Νάχουμ αγνόησε την προειδοποίηση, γιατί τώρα πια τα παράξενα και τα δυσάρεστα τον άφηναν απαθή. Μαζί με τα αγόρια του συνέχισε να πίνει το μολυσμένο νερό, το ίδιο αδιάφορα και μηχανικά όπως έτρωγαν το λιγοστό, κακομαγειρεμένο φαγητό τους κι έκαναν τις άχαρες, μονότονες δουλειές τους. Τους τύλιγε όλους μια παγωμένη παραίτηση, σαν να περπατούσαν σ' έναν άλλο κόσμο, ανάμεσα σε σειρές φρουρών δίχως όνομα που τους οδηγούσαν σ' ένα βέβαιο χαμό.
     Ο Θαδαίος τρελάθηκε τον Σεπτέμβρη, ύστερ' από μιαν επίσκεψη στο πηγάδι. Είχε πάει μ' ένα κουβά, αλλά γύρισε μ' άδεια χέρια ουρλιάζοντας και, κάπου-κάπου, σ' ένα ηλίθιο παραμιλητό ψιθύριζε για «κάτι χρώματα που σάλευαν εκεί κάτω». Δυο τρελοί στην οικογένεια ήταν πολύ βαρύ, αλλά ο Νάχουμ φέρθηκε γενναία. Αφησε το παιδί λεύτερο μια βδομάδα, ώσπου άρχισε να παραπατά και να κινδυνεύει να πάθει κακό, και μετά το έκλεισε σ' ένα άλλο δωμάτιο στη σοφίτα, απέναντι στη μάνα του. Τα ουρλιαχτά τους πίσω από τις κλειδωμένες πόρτες ήταν τρομαχτικά, ιδιαίτερα για τον μικρό Μέρβιν που φανταζόταν ότι χρησιμοποιούσαν μια γλώσσα όχι τούτης της γης. Του Μέρβιν η φαντασία φούντωσε επικίνδυνα κι η ανησυχία του έγινε χειρότερη μετά του κλείσιμο του αδερφού του, που ήταν ο καλύτερος φίλος του.
     Τον ίδιο καιρό άρχισαν να πεθαίνουν τα ζωντανά. Τα πουλερικά πήραν χρώμα σταχτί και πέθαναν γρήγορα. Το ψαχνό τους ήταν ξερό και θριβόταν τρίζοντας όταν το 'κοβες. Οι γουρούνες πήραν αφύσικο πάχος και ξαφνικά άρχισαν ν' αλλάζουν με τρόπο σιχαμερό που κανείς δεν μπορούσε να εξηγήσει.  Φυσικά το κρέας τους ήταν άχρηστο κι ο Νάχουμ κόντεψε να τρελαθεί. Οι κτηνίατροι της περιοχής δεν πλησίαζαν το κτήμα, κι ο γιατρός από το 'Αρκαμ δε μπόρεσε να βρει άκρη. Τα γουρουνόπουλα άρχισαν να γκριζαίνουν κι η σάρκα τους να ξεραίνεται. Έλιωναν πριν ακόμα πεθάνουν, τα μάτια και οι μουσούδες τους πάθαιναν περίεργες αλλοιώσεις. Ήταν ανεξήγητο, γιατί ποτέ δεν έφαγαν τα μολυσμένα χόρτα. Μετά κάτι χτύπησε τις αγελάδες. Μέρη-μέρη το δέρμα τους βούλιαζε απαίσια και συχνά εκδηλώνονταν φριχτές αποσυνθέσεις. Στις τελευταίες φάσεις -και πάντα στο τέλος ερχόταν ο θάνατος- γκρίζαιναν κι αυτές κι η σάρκα τους θριβόταν όπως και στις γουρούνες. Λόγος για δηλητήριο δε γινόταν, γιατί είχαν μείνει σφαλιγμένες στα παχνιά. Ούτε μπορεί να 'χε μεταφέρει το μικρόβιο άλλο ζωύφιο, γιατί δεν μπορούσε να μπει από πουθενά. Πρέπει να ήταν φυσική ασθένεια -ποια δεν μπορούσε να το χωρέσει ο νους. ΄Όταν ήρθε ο θέρος δεν έμενε κανένα ζωντανό στη φάρμα -ως και τα σκυλιά το 'χαν σκάσει μια νύχτα και δεν ξανακούστηκαν. Οι πέντε γάτες είχαν φύγει πρωτύτερα, αλλά δεν το πρόσεξε κανείς γιατί τα ποντίκια είχαν ήδη χαθεί και μονάχα η κα Γκάρντνερ τις αγαπούσε.
     Στις δέκα εννιά του Οκτώβρη  ο Νάχουμ μπήκε τρικλίζοντας στο σπίτι του Αμι με φριχτά νέα. Ο θάνατος είχε βρει το φτωχό Θαδδαίο στη σοφίτα και με τρόπο ανείπωτο. Ο Νάχουμ έσκαψε ένα τάφο στο μαραζωμένο διπλανό χωράφι κι απόθεσε μέσα ό,τι βρήκε. Ήταν αδύνατο να μπήκε τίποτα απ' έξω γιατί το μικρό σιδερόφραχτο παράθυρο κι η κλειδαριά στην πόρτα δεν είχαν πειραχτεί. Αλλά το ίδιο είχε γίνει και στα παχνιά. Ο Αμι κι η γυναίκα του παρηγόρησαν όσο μπορούσαν τον κεραυνοχτυπημένο άντρα, αλλά δεν έπαψαν στιγμή να ριγούν. Ένας γυμνός τρόμος φαινόταν να τυλίγει τους Γκάρντνερ κι όσα άγγιζαν, κι η παρουσία ενός τους στο σπίτι του Αμι ήταν σαν πνοή από τόπους ακατονόμαστους. Με μεγάλη δυσφορία ο Αμι συνόδεψε τον Νάχουμ σπίτι του κι έκανε ό,τι μπορούσε για να ησυχάσει το υστερικό κλάμα του μικρού Μέρβιν. Ο Ζήνωνας δε χρειαζόταν παρηγοριά. Τώρα τελευταία περιοριζόταν να κοιτά αποβλακωμένα μπροστά του και να υπακούει στις διαταγές του πατέρα του. Κι ο Αμι σκέφτηκε πως δεν είχε άσκημη τύχη. Κάπου-κάπου οι κραυγές του Μέρβιν διασταυρώνονταν με τις κραυγές από τη σοφίτα και στο ερωτηματικό βλέμμα του Αμι ο Νάχουμ απάντησε ότι η γυναίκα του αδυνάτιζε συνεχώς. Όταν άρχισε να νυχτώνει, ο Αμι κατάφερε να το σκάσει. Γιατί ούτε η δύναμη της φιλίας δεν μπορούσε να τον πείσει να μείνει εκεί όταν άρχισε ο αδύναμος φωσφορισμός της βλάστησης και τα κλαδιά φάνηκαν να σαλεύουν μολονότι δε φυσούσε. Ο Αμι ήταν πράγματι τυχερός που δεν είχε περισσότερη φαντασία. Ακόμα κι έτσι το μυαλό του είχε κουνηθεί κάπως. Αν ήταν ικανός να σκεφτεί και να συνδυάσει τα όσα γίνονταν γύρω του, θα καταντούσε αναπόφευκτα μανιακός. Μέσα στο λυκόφως πήρε βιαστικά το δρόμο του σπιτιού του, με τις κραυγές της τρελής και του νευρωτικού αγοριού να κουδουνίζουν φριχτά στ' αυτιά του.
     Τρεις μέρες αργότερα, πρωί-πρωί, ο Νάχουμ χύθηκε στη κουζίνα του Αμι. Ο φίλος του έλειπε, αλλά κατόρθωσε να ψελλίσει άλλη μιαν απελπισμένη ιστορία, ενώ η κα Πιρς τον άκουγε τρομοκρατημένη. Τώρα ήταν ο μικρός Μέρβιν. Είχε χαθεί. Αργά την προηγούμενη μέρα είχε βγει μ' ένα φανάρι κι ένα κουβά για νερό. Και δε γύρισε. Εδώ και μέρες το μυαλό του χανόταν και μόλις που καταλάβαινε τα γύρω του. Αρχιζε να ουρλιάζει με το παραμικρό. Εκείνο το βράδυ ακούστηκε στην αυλή μια τρομερή κραυγή, αλλά ώσπου να φτάσει ο πατέρας του στην πόρτα το παιδί είχε χαθεί. Το φως του φαναριού δε φαινόταν πουθενά κι από τον Μέρβιν ούτε ίχνος. Εκείνη την ώρα ο Νάχουμ νόμισε πως ο κουβάς και το φανάρι είχαν επίσης χαθεί. Αλλά την αυγή, όταν γύρισε από το ολονύχτιο ψάξιμο στα χωράφια και το δάσος, βρήκε κοντά στο πηγάδι  μερικά πολύ παράξενα πράγματα. Είδε μια συμπιεσμένη και κάπως λιωμένη σιδερένια μάζα, που ήταν προφανώς το φανάρι. Κι ένα μισολιωμένο χερούλι και δυο τρία στρεβλωμένα σιδερένια στεφάνια ήταν ό,τι απόμεινε από τον κουβά. Αυτό ήταν όλο. Ο Νάχουμ δεν μπορούσε να καταλάβει, η κα Πιρς τα 'χε χαμένα κι ο Αμι, όταν γύρισε κι άκουσε τα συμβάντα, δεν μπόρεσε να σκεφτεί το παραμικρό. Ο Μέρβιν χάθηκε και δεν υπήρχε λόγος να το πούνε στον κόσμο, που απόφευγε τώρα όλους τους Γκάρντνερ. Ούτε και στους αστούς του Αρκαμ, που τα κορόιδευαν όλα. Κάτι σερνόταν, σερνόταν και πλησίαζε, και περίμενε να το δουν και να το ακούσουν. Ο Νάχουμ θα 'φευγε σύντομα κι ήθελε να φροντίσει ο Αμι τη γυναίκα του και τον Ζήνωνα, αν επιζούσαν. Θα 'ταν η Θεία Δίκη. Γιατί, όμως, αφού πάντα είχε ακολουθήσει το δρόμο του Κυρίου;
     Ο Αμι έκανε δυο βδομάδες να ξαναδεί τον Νάχουμ. Κι όταν πέρασαν, ανήσυχος για το τι μπορούσε να 'χε συμβεί, νίκησε τους φόβους του και πήγε στο σπίτι των Γκάρντνερ. Από τη μεγάλη καμινάδα δεν έβγαινε καπνός κι ο επισκέπτης φοβήθηκε για το χειρότερο. Η όψη της φάρμας σε τρόμαζε -σταχτί σακατεμένο χορτάρι και φύλλα στο χώμα, θρυψαλιασμένοι κισσοί στη βάση των αρχαίων τοίχων, κι εκείνοι με μια μελετημένη κακία που ο Αμι αισθάνθηκε πως οφειλόταν σε μια πολύπλοκη αλλαγή του στρεβλώματος των κλαδιών. Ωστόσο ο Νάχουμ ήταν ζωντανός. Ήταν αδύναμος και ξαπλωμένος σ' ένα ντιβάνι στη χαμηλοτάβανη κουζίνα, αλλά δεν είχε χάσει τα λογικά του και μπορούσε να δίνει απλές διαταγές στον Ζήνωνα. Το δωμάτιο ήταν παγωμένο. Και καθώς ο Αμι δεν έκρυβε τα ρίγη που τον διαπερνούσαν ο οικοδεσπότης φώναξε βραχνά στον Ζήνωνα να φέρει κι άλλα ξύλα. Πράγματι χρειάζονταν, γιατί το βαθύ τζάκι  ήταν σβηστό κι αδειανό κι ένα σύννεφο στάχτης αναδευόταν από τον παγερό άνεμο που έμπαζε η καμινάδα. Σε λίγο ο Νάχουμ τον ρώτησε αν ένιωθε καλύτερα με τα καινούρια ξύλα, και τότε ο Αμι κατάλαβε τι συνέβη. Τελικά είχε σπάσει και το πιο γερό σκοινί, και το μυαλό του άμοιρου χωρικού δε θα βασανιζόταν πια από καινούριες λύπες.
Παρά τις προσεχτικές του ερωτήσεις, ο Αμι δεν μπόρεσε να ξεδιαλύνει τι έγινε ο Ζήνωνας.
 -«Στο πηγάδι -ζει στο πηγάδι...» έλεγε και ξανάλεγε ο θολωμένος πατέρας. Μετά στο μυαλό του επισκέπτη άστραψε η θύμηση της τρελής γυναίκας κι άλλαξε την κατεύθυνση των ερωτήσεων.
 -«Η Νάμπι; Να 'την, εκεί πέρα!» απάντησε έκπληκτος ο φτωχός Νάχουμ, κι ο Αμι κατάλαβε πως έπρεπε να την αναζητήσει μόνος του. Αφήνοντας τον Νάχουμ να ψελλίζει άκακα στο ντιβάνι, πήρε τα κλειδιά από το καρφί πλάι στην πόρτα και σε λίγο τα σκαλιά έτριζαν καθώς ανέβαινε στη σοφίτα. Εκεί πάνω μύριζε κλεισούρα κι οι θόρυβοι από κάτω πνίγονταν ολότελα. Από τις τέσσερις πόρτες μονάχα μια ήταν κλειδωμένη και ο Αμι δοκίμασε διάφορα κλειδιά. Κάποιο αποδείχτηκε σωστό κι ο Αμι κατάφερε ν' ανοίξει τη χαμηλή άσπρη πόρτα.
     Μέσα ήταν σκοτάδι, γιατί το παράθυρο ήταν μικρό και το μισόκλειναν τα χοντροφτιαγμένα ξύλινα κάγκελα. Ο Αμι δεν μπορούσε να διακρίνει τίποτα στο σανιδένιο πάτωμα. Η βρώμα ήταν ανυπόφορη και πριν συνεχίσει αναγκάστηκε να πάει σ' άλλο δωμάτιο και να γεμίσει τα πνευμόνια του με καθαρότερον αέρα. ΄Όταν ξαναμπήκε είδε κάτι σκοτεινό στη γωνιά και μόλις κοίταξε καλύτερα έβγαλε μια τρομερή κραυγή. Καθώς ούρλιαζε του φάνηκε πως ένα στιγμιαίο σύννεφο σκέπασε το παράθυρο και το επόμενο δευτερόλεπτο ένιωσε να τον χαϊδεύει ένας σιχαμένος ατμός. Παράξενα χρώματα χόρευαν στα μάτια του. Κι αν δεν τον είχε μουδιάσει η φρίκη ίσως σκεφτόταν τη φουσκάλα του μετεωρίτη που είχε σπάσει ο γεωλόγος και τη νοσηρή ανοιξιάτικη βλάστηση. Τώρα όμως σκεφτόταν μονάχα τη βλάσφημη τερατωδία που είχε μπροστά του. Ήταν φανερό πως είχε συμμεριστεί κι εκείνη την ακατονόμαστη μοίρα του μικρού Θαδαίου και των ζωντανών. Αλλά το τρομερό ήταν ότι τα απομεινάρια αργοσάλευαν αισθητά σαν να συνέχιζαν να γίνονται σκόνη.
     Ο Αμι δεν μπόρεσε να μου δώσει άλλες λεπτομέρειες της σκηνής, αλλά η κινούμενη μορφή στη γωνία δεν ξαναεμφανίζεται στην ιστορία του. Μερικά πράγματα δε λέγονται, κι αυτό που κάνεις από απλή ανθρωπιά ο νόμος το κρίνει μερικές φορές αδυσώπητα. Συμπέρανα ότι στο δωμάτιο δεν έμεινε τίποτα που να κινείται κι ότι το να άφηνε κάτι που θα μπορούσε να σαλέψει θα 'ταν πράξη τερατώδης, σαν να καταδίκαζε μιαν ύπαρξη στην αιώνια κόλαση. Κάθε άλλος θα λιποθυμούσε ή θα τρελαινόταν, αλλά ο Αμι, ο τετράγωνος χωρικός, πέρασε προσεχτικά τη χαμηλή πόρτα και κλείδωσε πίσω του το καταραμένο μυστικό. Τώρα είχε να τακτοποιήσει τον Νάχουμ. Να τον ησυχάσει, να τον ταΐσει και να τον μεταφέρει κάπου όπου θα τον φρόντιζαν.
Καθώς άρχιζε να κατεβαίνει τη σκοτεινή σκάλα, ο Αμι άκουσε πίσω του ένα γδούπο. Του φάνηκε ακόμα ότι ξαφνικά πνίγηκε μια κραυγή και θυμήθηκε νευρικά τους γλοιώδεις ατμούς που είχαν περάσει δίπλα του στο φριχτό εκείνο δωμάτιο. Σταματώντας από κάποιον απροσδιόριστο φόβο άκουσε κάτω κι άλλους θορύβους. Ναι, σαν να σερνόταν κάτι βαρύ κι ακουγόταν ένας σιχαμένος ήχος, κάτι σαν βρώμικο και κολασμένο ρούφηγμα. Οι συνειρμοί είχαν αποκτήσει τερατώδη ταχύτητα και ο Αμι σκέφτηκε άθελά του αυτό που 'χε αντικρίσει εκεί πάνω. Θεέ μου! Σε ποιο διαβολικά μαγεμένο κόσμο είχε μπλεχτεί; Δεν τολμούσε να κουνηθεί, στεκόταν τρέμοντας στη σκοτεινή στροφή της σκάλας. Κάθε λεπτομέρεια της σκηνής αποτυπωνόταν πυρωμένη στο μυαλό του. Οι θόρυβοι, η έντρομη αναμονή, το σκοτάδι, τα στενά απότομα σκαλοπάτια και -Ελεήμων Κύριε!- ο αμυδρός αλλά ευδιάκριτος φθορισμός του ξύλου γύρω του. Σκαλοπάτια, τοίχοι, δοκάρια, όλα σιγόλαμπαν!
     Ύστερα το άλογο του Αμι χρεμέτισε άγρια κι ακούστηκε ένα άγριο ποδοβολητό που σήμαινε ότι το 'χε σκάσει. Σε λίγο δεν ακουγόταν ούτε αυτό ούτε το αμάξι κι ο τρομαγμένος άντρας στη σκοτεινή σκάλα προσπάθησε να μαντέψει την αιτία της φυγής. Μα δεν ήταν μόνο αυτό. Είχε ακουστεί κι άλλος ένας θόρυβος εκεί έξω. Κάτι σαν υγρό πλατσούρισμα -νερό- πρέπει να ήταν το πηγάδι. Είχε αφήσει κοντά του τον Ήρωνα άδετο κι ένας από τους τροχούς πρέπει να πέταξε μέσα καμιά πέτρα. Κι ο χλωμός φωσφορισμός εξακολουθούσε να τυλίγει τα φριχτά παλιά ξύλα. Θεέ μου! πόσο αρχαίο ήταν το σπίτι! Το μεγαλύτερο μέρος του πρέπει  να 'χε χτιστεί πριν από το 1679 κι η τωρινή σκεπή πρέπει να 'γινε το αργότερο το 1730.
     Κάτω ακουγόταν τώρα καθαρά ένα αδύναμο ξύσιμο κι ο Αμι έσφιξε δυνατότερα ένα βαρύ μπαστούνι που είχε γραπώσει για κάποιο λόγο στη σοφίτα. Παίρνοντας σιγά-σιγά θάρρος αποτέλειωσε το κατέβασμά του και προχώρησε τολμηρά προς την κουζίνα. Αλλά δεν ολοκλήρωσε την κίνησή του, γιατί αυτό που γύρευε είχε φύγει από 'κει. Είχε έρθει να τον συναντήσει, ακόμα ζωντανό κατά κάποιο τρόπο. Αν είχε συρθεί ή αν το 'χε σύρει κάποια άλλη δύναμη, ο Αμι δεν ήξερε. Αλλά ο θάνατος το 'χε σταματήσει. ΄Όλα είχαν συμβεί μέσα στην τελευταία μισή ώρα, αλλά η κατάρρευση, η αλλαγή του χρώματος και η διάλυση είχαν ήδη προχωρήσει πολύ. Το σώμα ήταν φριχτά στεγνωμένο και ξερά κομμάτια απόσπονταν  κι έπεφταν σαν λέπια. Ο Αμι δεν μπορούσε να  το αγγίξει. Τρομοκρατημένος, κοίταζε τη διεστραμμένη παρωδία που ήταν κάποτε ανθρώπινο πρόσωπο.
 -«Τι ήταν, Νάχουμ; Τι ήταν;» ψιθύρισε και τα πεταχτά φαγωμένα χείλια μόλις κατόρθωσαν να ψελλίσουν μια τελική απάντηση.
 -«Τίποτα... τίποτα... το χρώμα... καίει... υγρό και κρύο μα καίει... ζούσε στο πηγάδι... έλαμπε τη νύχτα... ο Θαδαίος κι ο Μέρβιν κι ο Ζήνωνας... όλα τα ζωντανά... ρουφά τη ζωή απ' όλα... στην πέτρα... πρέπει να ήταν στην πέτρα...φαρμάκωσε όλο το μέρος... τι θέλει;... αυτό το στρογγυλό που έβγαλαν από την πέτρα... το 'σπασαν... το ίδιο χρώμα... το ίδιο, σαν τα λουλούδια και τα φυτά... πρέπει να είχε κι άλλα... σπόροι... σπόροι μεγάλωναν... το 'δα αυτήν τη βδομάδα... θα 'πιασε τον Ζήνωνα γερά... δυνατό παιδί, ολοζώντανο... χτυπά στο μυαλό και μετά σ' αρπάζει... καίει... στο πηγάδι... το ξέρεις αλλά δεν μπορείς τίποτα... να ξεφύγεις... σε τραβά... από τότε που πήρε τον Ζήνωνα... η Νάμπι... στα καλά μου... πότε την τάισα... θα την πάρει... σκέτο χρώμα... τη νύχτα το πρόσωπό της παίρνει το χρώμα... καίει και ρουφά... από άλλο μέρος, που τα πράγματα δεν είναι σαν εδώ... ένας από τους καθηγητές το είπε... δίκιο... πρόσεξε, Αμι, θα κάνει κι άλλα... ρουφά τη ζωή...»
     Αυτό ήταν όλο. Αυτό που μίλησε δεν μπορούσε να μιλήσει πια γιατί είχε λιώσει τελείως. Ο Αμι άπλωσε ένα κόκκινο τραπεζομάντιλο στ' απομεινάρια κι από την πίσω πόρτα βγήκε παραπατώντας προς τα χωράφια. Ανηφόρισε για το βοσκοτόπι και σκουντουφλώντας έφτασε στο σπίτι του από το βόρειο δρόμο και το δάσος. Δεν μπορούσε να περάσει το πηγάδι. Του είχε ρίξει μια ματιά από το παράθυρο, είδε πως δεν έλειπε πέτρα από το πεζούλι του. Αρα το αμάξι δεν είχε ξεκολλήσει τίποτα...το πλατσούρισμα οφειλόταν αλλού -κάτι βούτηξε στο πηγάδι αφού αποτέλειωσε τον καημένο τον Νάχουμ.
     Όταν έφτασε σπίτι είδε ότι τα άλογα και το αμάξι είχαν γυρίσει κι ότι η γυναίκα του κόντευε να τρελαθεί από την αγωνία. Την καθησύχασε δίχως πολλές εξηγήσεις και ξεκίνησε αμέσως για το Αρκαμ όπου ειδοποίησε τις αρχές ότι η φαμίλια του Γκάρντνερ δεν υπήρχε πια. Δεν είπε λεπτομέρειες, αλλά μόνο για το θάνατο του Νάχουμ και της Νάμπι -για τον Θαδαίο ήταν ήδη γνωστό- κι είπε ότι για το θάνατό τους πρέπει να έφταιγε η ίδια αρρώστια που είχε χτυπήσει τα ζωντανά. Επίσης δήλωσε την εξαφάνιση του Μέρβιν και του Ζήνωνα. Οι αστυνομικοί έκαναν πολλές ερωτήσεις και στο τέλος ο Νάχουμ αναγκάστηκε να οδηγήσει τρεις στη φάρμα του Νάχουμ, μαζί με τον ανακριτή, τον ιατροδικαστή και τον κτηνίατρο που είχε κοιτάξει τα άρρωστα ζώα. Πήγε παρά τη θέλησή του, γιατί το απόγεμα προχωρούσε και φοβόταν να νυχτωθεί στο καταραμένο μέρος. Αλλά ήταν κάποια παρηγοριά που είχε τόσους μαζί του.
     Οι έξι άντρες ακολούθησαν τον Αμι με μιαν άμαξα κι έφτασαν στο συφοριασμένο κτήμα κατά τις τέσσερις. Αν και συνηθισμένοι στα θλιβερά θεάματα δεν μπόρεσαν να μείνουν ασυγκίνητοι απ' αυτά που βρήκαν στη σοφίτα και κάτω από την κόκκινη κουβέρτα. Η όλη όψη της φάρμας με την γκρίζα ερημιά της ήταν ήδη αρκετά φοβερή, αλλά τα δυο αποσαθρωμένα αντικείμενα ξεπερνούσαν κάθε όριο. Κανείς δεν μπόρεσε να κρατήσει το βλέμμα του πάνω τους ώρα πολλή, ακόμα και ο γιατρός παραδέχτηκε ότι δεν είχε πολλά να κάνει. Φυσικά θα γινόταν ανάλυση δειγμάτων κι έκανε αρκετή ώρα να τα μαζέψει και πρέπει εδώ να πούμε ότι αινιγματικά πράγματα συνέβησαν στο εργαστήριο όταν έφτασαν τελικά οι δυο φιάλες. Η φασματοσκόπηση έδωσε παράδοξα αποτελέσματα και παρατηρήθηκαν πολλά κοινά σημεία με το μετεωρίτη του περασμένου χρόνου. Οι παράδοξες αυτές ιδιότητες χάθηκαν μετά ένα μήνα κι από τη σκόνη έμειναν διάφορα φωσφορούχα και ανθρακούχα αλκαλικά άλατα.
Ο Αμι δε θα τους έλεγε για το πηγάδι αν ήξερε ότι θ' αποφάσιζαν να ασχοληθούν μαζί του αυτοστιγμεί. Ο ήλιος πήγαινε να δύσει  και βιαζόταν να φύγει από 'κει.  Αλλά και δεν μπορούσε να τραβήξει το βλέμμα του από το πέτρινο πεζούλι, κι όταν τον ρώτησαν παραδέχτηκε ότι ο Νάχουμ φοβόταν κάτι εκεί κάτω -τόσο που δε σκέφτηκε να αναζητήσει εκεί τον Μάρβιν ή τον Ζήνωνα.
      Υστερ' απ' αυτό το μόνο που έμενε ήταν ν' αδειάσουν και να ερευνήσουν αμέσως το πηγάδι. Ο Αμι υποχρεώθηκε να περιμένει τρέμοντας καθώς το βρωμισμένο νερό πεταγόταν κουβαδιά-κουβαδιά στο χώμα γύρω. Οι άντρες μύριζαν με σιχασιά το νερό και προς το τέλος, όταν βρήκαν τα σάπια πτώματα, αναγκάστηκαν να φράξουν τη μύτη τους. Δεν καθυστέρησαν και πολύ γιατί το νερό ήταν ανεξήγητα χαμηλό. Δε χρειάζεται να πούμε με ακρίβεια τι βρήκανε. Ο Μέρβιν κι ο Ζήνωνας ήταν κι οι δυο εκεί μέσα, εν μέρει, γιατί τα απομεινάρια τους ήταν κυρίως κόκαλα. Ήταν επίσης κι ένα μικρό ελάφι κι ένας σκύλος, περίπου στην ίδια κατάσταση, και πολλά κόκαλα μικρότερων ζώων. Η λασπουριά και η γλίτσα στο βυθό φαινόταν ανεξήγητα πορώδης και φουσκαλιασμένη και κάποιος που κατέβηκε μ' ένα μακρύ κοντάρι διαπίστωσε ότι μπορούσε να το χώσει όλο στη λάσπη  δίχως να συναντήσει αντίσταση.
     Τώρα είχε πέσει το σούρουπο κι έφεραν φανάρια από το σπίτι. Μετά, όταν φάνηκε πως δεν είχαν να κερδίσουν τίποτα περισσότερο από το πηγάδι, μπήκαν όλοι στο σπίτι κι άρχισαν να συζητούν στο αρχαίο καθιστικό ενώ το αδιατάραχτο φως του μισού φεγγαριού έπαιζε κουρασμένα με τη σταχτιά ερημιά έξω. Οι άντρες τα είχαν φανερά χαμένα με την υπόθεση και δεν μπορούσαν να βρουν ούτ' ένα πειστικό στοιχείο που να συνδέει την παράξενη κατάσταση των φυτών, την άγνωστη αρρώστια των ζώων και των ανθρώπων και τους ανεξήγητους θανάτους του Μέρβιν και του Ζήνωνα στο μολυσμένο πηγάδι. Είχαν ακούσει, βέβαια, τα κουτσομπολιά των χωρικών. Αλλά δεν μπορούσαν να πιστέψουν πως συνέβαιναν πράγματα υπερφυσικά. Δίχως αμφιβολία ο μετεωρίτης είχε δηλητηριάσει το χώμα αλλά η αρρώστια των ανθρώπων και των ζώων που δεν έφαγαν τίποτα που προερχόταν απ' αυτό το χώμα ήταν άλλη υπόθεση. Έφταιγε το νερό του πηγαδιού; Πολύ πιθανό. Θα ήταν καλή ιδέα να το αναλύσουν. Αλλά ποια παράλογη τρέλα έσπρωξε και τα δυο παιδιά να πέσουν στο πηγάδι; Οι πράξεις τους ήταν τόσο όμοιες -και τα απομεινάρια έδειχναν πως είχαν πεθάνει και τα δύο από τον ίδιο σταχτή θάνατο της αποσάθρωσης. Γιατί όλα ήταν τόσο σταχτιά και αποσαθρωμένα;
     Ο ανακριτής, καθισμένος σ' ένα παράθυρο που έβλεπε στην αυλή, ήταν ο πρώτος που είδε το φως γύρω από το πηγάδι. Είχε νυχτώσει για καλά και τα αποτρόπαια περίχωρα του σπιτιού τα φώτιζε αδύναμα κάτι περισσότερο από τις άστατες αχτίδες του φεγγαριού. Η καινούρια λάμψη ήταν συγκεκριμένη και σαφής. Φαινόταν να ανεβαίνει από το μαύρο πηγάδι σαν αδύναμο φως φάρου κι αχνοκαθρεφτιζόταν στις λιμνούλες του αδειασμένου νερού. Είχε χρώμα πολύ παράξενο και ο Αμι τινάχτηκε καθώς στριμώχνονταν όλοι στο παράθυρο. Γιατί η χροιά της παράξενης αυτής αχτίδας του μιάσματος δεν του ήταν άγνωστη. Είχε δει το χρώμα και πριν και φοβόταν να σκεφτεί τι μπορούσε να σημαίνει αυτό. Το είχε δει στη βδελυρή σαθρή φούσκα του αερόλιθου πριν δυο καλοκαίρια, το είχε δει στην ξετρελαμένη ανοιξιάτικη βλάστηση κι είχε πιστέψει πως το είχε δει στιγμιαία το ίδιο αυτό πρωί στο μικρό καγκελόφραχτο παράθυρο του τρομαχτικού δωματίου στη σοφίτα όπου είχαν γίνει τόσα ακατονόμαστα. Είχε αστράψει εκεί για ένα δευτερόλεπτο κι ένα γλοιώδης μισερός ατμός είχε περάσει δίπλα του ξύνοντάς τον -και, κατόπιν, είχε πάρει τον φτωχό Νάχουμ κάτι με παρόμοιο χρώμα. Το 'λεγε μέχρι τέλους -το 'λεγε πως ήταν σαν τη φυσαλίδα και τα φυτά. Μετά έγινε το φευγιό στην αυλή και το πλατσούρισμα στο πηγάδι -και τώρα το πηγάδι αυτό ξερνούσε στη νύχτα μια χλωμή σιχαμερή αχτίδα με την ίδια απόχρωση.
     Πρέπει να αναγνωρίσουμε στο μυαλό του Αμι το γεγονός ότι κι αυτήν ακόμα τη στιγμή της έντασης στοχάστηκε πάνω σ' ένα σημείο με βασικά επιστημονική σημασία. Απόρησε πώς διατηρούσε την ίδια εντύπωση από έναν ατμό ιδωμένο στο φως της μέρας, σ' ένα παράθυρο που άνοιγε στον πρωινό ουρανό, κι από ένα νυχτερινό ανάδωμα που φάνταζε σαν φωσφορική ομίχλη πάνω στο μαύρο ερημωμένο τοπίο. Δεν ήταν σωστό -ήταν ενάντια στη Φύση- και σκέφτηκε τα τελευταία εκείνα τρομερά λόγια του χτυπημένου φίλου του, «από άλλο μέρος που τα πράγματα δεν είναι σαν εδώ... Ένας από τους καθηγητές το 'πε...»
     Έξω τα τρία άλογα, δεμένα σε δυο μαραζωμένους θάμνους πλάι στο δρόμο, τραβούσαν τα χαλινάρια κι έσκαβαν το χώμα με μανία. Ο οδηγός του αμαξιού κίνησε προς την πόρτα να κάνει κάτι, αλλά ο Αμι έβαλε στον ώμο του ένα χέρι που 'τρεμε.
 -«Μη βγεις έξω», ψιθύρισε. «Δε ξέρουμε. Ο Νάχουμ είπε πως κάτι ζει στο πηγάδι που σου ρουφά τη ζωή. Είπε πως πρέπει να έγινε από κάποια στρογγυλή φούσκα σαν αυτή που 'δαμε στο μετεωρίτη. Ρουφά και καίει, είπε, κι είναι μονάχα ένα χρωματιστό σύννεφο σαν αυτό το φως τώρα, που μόλις φαίνεται και δε ξέρεις τι είναι. Ο Νάχουμ πίστευε πως τρέφεται με κάθε είδους ζωή και δυναμώνει συνέχεια. Είπε πως το 'δε τη περασμένη βδομάδα. Πρέπει να 'ρθε από τον ουρανό, όπως είπαν κι οι καθηγητές για τον μετεωρίτη. Έτσι που 'ναι κι έτσι που δουλεύει δε μπορεί να 'ναι του κόσμου μας. Είναι από πέρα».
     Κι έτσι στάθηκαν αναποφάσιστοι ενώ το φως από το πηγάδι γινόταν δυνατότερο και τα άλογα χρεμέτιζαν όλο και πιο φρενιασμένα. Ήταν στ' αλήθεια φοβερή στιγμή. Ο τρόμος φώλιαζε στο ίδιο αυτό το πανάρχαιο, καταραμένο σπίτι, τέσσερις τερατώδεις σωροί απομεινάρια -δυο από το σπίτι και δυο από το πηγάδι- στο πίσω υπόστεγο, κι αυτός ο άγνωστος και βέβηλος ιριδισμός από τα λασπερά βάθη μπροστά. Ο Αμι είχε συγκρατήσει τον καροτσέρη δίχως να το σκεφτεί, ξεχνώντας ότι ο ίδιος έμεινε άβλαβος από το γλιτσερό χάδι του χρωματιστού ατμού στη σοφίτα. Ίσως, όμως, και να 'κανε σωστά. Ποτέ δε θα μάθει  κανείς τι τριγυρνούσε έξω εκείνη τη νύχτα. Και μολονότι η βλαστήμια από το άπειρο δεν είχε βλάψει κανένα που 'χε το μυαλό του απείραχτο, δεν ήξερες τι μπορούσε να κάνει εκείνη την τελική στιγμή με τη φανερά αυξημένη της δύναμη και τα σημάδια μιας συγκεκριμένης βούλησης που  θα φανερωνόταν σύντομα κάτω από τα σκόρπια σύννεφα του σεληνοφώτιστου ουρανού.
     Την ίδια στιγμή ένας από τους αστυνομικούς στο παράθυρο πήρε μια κοφτή, δυνατή ανάσα. Οι άλλοι τον κοίταξαν και κατόπιν ακολούθησαν γρήγορα τη ματιά του προς το σημείο που είχε ξαφνικά τραβήξει την προσοχή του. Δε χρειάζονταν λόγια. Αυτό που αμφισβητούνταν σαν χωριάτικο κουτσομπολιό ήταν τώρα αναμφισβήτητο. Είναι ακριβώς γι' αυτό το πράγμα, που όλοι της ομάδας το παραδέχονταν αργότερα, που δε μιλάνε για τις παράξενες μέρες στο 'Αρκαμ. Είναι απαραίτητο να καταλάβουμε ότι δε φυσούσε καθόλου αέρας τη βραδινή εκείνη ώρα. Βέβαια λίγο αργότερα σηκώθηκε άνεμος, αλλά τη στιγμή εκείνη δε φυσούσε καθόλου. Ακόμα και τα ξερά, δίχως φύλλα κλαδιά της κάπαρης στο φράχτη  κι η τέντα στην κορφή του αμαξιού δε σάλευαν καθόλου. Κι όμως, μέσα στην ανήσυχη, βέβηλη ηρεμία τα ψηλά κλαδιά όλων των δέντρων της αυλής αναδεύονταν. Συσπώνταν σιχαμένα και σπασμωδικά, νυχιάζοντας μ' ακράτητη επιληπτική μανία τα φωτισμένα από τη σελήνη σύννεφα. Έξυναν ανίσχυρα το φαρμακωμένο αέρα σαν να τα κουνούσε, δεμένη μαζί τους με ασώματα σύρματα, μια υπόγεια φρικωδία που σφάδαζε θανατερά μέσα στο μαύρο χώμα.
     Για μερικές στιγμές δεν ανάσανε κανείς. Κατόπιν ένα πιο σκοτεινό σύννεφο σκέπασε το φεγγάρι κι η σιλουέτα των συστραμμένων κλαδιών χάθηκε για λίγο. Όλοι ξέσπασαν σε μια κραυγή. Γεμάτη δέος, βραχνή, σχεδόν ίδια σ' όλους τους λαιμούς. Γιατί ο τρόμος δε χάθηκε μαζί με τη θέα των κλαδιών, και σε μια φοβερή στιγμή βαθύτερου σκοταδιού οι παρατηρητές είδαν να σπιθουρίζουν στην κορυφή των δέντρων χιλιάδες μικροσκοπικές τελείες θαμπής ακτινοβολίας, στην άκρη του κάθε κλαδιού, σαν τις φλόγες που κατέβηκαν τη μέρα της Πεντηκοστής στα κεφάλια των Αποστόλων. Ήταν ένας τερατώδικος αστερισμός αφύσικου φωτός, λιμασμένο σμάρι νεκροθρεμμένες κωλοφωτιές που χόρευαν κολασμένες σαραμπάντες πάνω σε στοιχειωμένα έλη. Και το χρώμα ήταν το ίδιο ακατονόμαστο μ' αυτό που ο Αμι είχε μάθει πια να αναγνωρίζει και να αποστρέφεται. Σ' όλο αυτό το διάστημα ο φωσφορισμός από το πηγάδι γινόταν ολοένα φωτεινότερος, φέρνοντας στους ζαβλακωμένους άντρες μια αίσθηση  αφύσικης καταδίκης. Τώρα πια δεν έλαμπε από το πηγάδι. Ξεχυνόταν. Και καθώς το άμορφο ρυάκι του ακατονόμαστου χρώματος εγκατέλειπε τη φωλιά του, φαινόταν να ξεχύνεται κατευθείαν στον ουρανό.
     Ο κτηνίατρος ρίγησε και πήγε στη μπροστινή πόρτα για να βάλει άλλο ένα δοκάρι.  Ο Αμι δεν έτρεμε λιγότερο κι αναγκάστηκε να τραβήξει τους άλλους από το μανίκι για να τους δείξει άφωνα το φέγγος που μεγάλωνε στα δέντρα. Ο θόρυβος των αλόγων είχε γίνει πια τρομαχτικός, αλλά καμιά από τις ψυχές που ήταν κλεισμένες στο γέρικο σπίτι δε θα τολμούσε να βγει έξω μ' οποιοδήποτε αντίτιμο  που θα μπορούσε να πληρωθεί σ' αυτήν εδώ τη γη. Με το πέρασμα της ώρας η λάμψη μεγάλωνε ενώ τα ανήσυχα κλαδιά λες και τεντώνονταν όλο και περισσότερο για να πάρουν κάθετη κατεύθυνση. Τώρα έλαμπε και το ξύλο της τροχαλίας του πηγαδιού και σε λίγο ένας αστυνομικός έδειξε τις κυψέλες και τα υπόστεγα κοντά στο δυτικό τοίχο. Αρχιζαν να λάμπουν κι αυτά αν και τα οχήματα των επισκεπτών φαίνονταν απείραχτα. Τότε ακούστηκε μια άγρια ταραχή στο δρόμο και καθώς ο Αμι δυνάμωνε τη λάμπα για να δούνε καλύτερα αντιλήφθηκαν ότι τα τρομαγμένα άλογα είχαν σπάσει τα λουριά και το σκάγανε μαζί με το αμάξι.
     Το πλήγμα έλυσε τις γλώσσες κι ακούστηκαν ταραγμένοι ψίθυροι.
 -«Καλύπτει κάθε τι το οργανικό ένα γύρω», μουρμούρισε ο ιατροδικαστής. Κανείς δεν απάντησε, αλλά ο άντρας που είχε κατέβει στο πηγάδι είπε ότι με το μακρύ του στυλιάρι θα 'χε ανακατέψει κάτι που δεν έπρεπε. «Ήταν τρομερό», πρόσθεσε. «Δεν υπήρχε πάτος, μονάχα γλίνα και φουσκάλες κι η αίσθηση πως κάτι παραμόνευε εκεί κάτω». Το άλογο του Αμι έσκαβε ακόμα το χώμα και ούρλιαζε έξω στο δρόμο και σχεδόν έπνιγε τα αδύναμα ψελλίσματα του ιδιοκτήτη του, που προσπαθούσε ν' αρθρώσει τις άμορφες σκέψεις του.
 -«Ήρθε από τη πέτρα... μεγάλωνε κάτω κεί... πήρε όλες τις ζωές... τράφηκε απ' αυτούς, από τη ψυχή και το σώμα τους... του Θαδδαίου και του Μέρβιν, του Ζήνωνα και της Νάμπι... στο τέλος ο Νάχουμ...ήπιαν όλοι από το νερό... τους βάρεσε... ήρθε από πέρα που τα πράγματα δεν είναι όπως εδώ... τώρα γυρίζει πίσω...»
     Στο σημείο αυτό, καθώς η στήλη του άγνωστους χρώματος έγινε ξάφνου λαμπρότερη κι άρχισε να επιδίδεται  σε υπαινιγμούς φανταστικών μορφών που αργότερα ο καθένας από τους παρόντες περιέγραφε διαφορετικά, από τον βασανισμένο ΄Ηρωνα βγήκε μια κραυγή που δεν είχε ξανακουστεί ποτέ από αλόγου στόμα. Στο χαμηλοτάβανο καθιστικό βούλωσαν τα αυτιά τους κι ο Αμι έστρεψε το πρόσωπό του από το παράθυρο αναγουλιάζοντας από φρίκη. Τα λόγια δεν μπορούν να το περιγράψουν -όταν ο Αμι κοίταξε ξανά έξω, το άμοιρο ζώο κειτόταν ακίνητο στο σεληνοφώτιστο χώμα ανάμεσα στα συντρίμμια του μικρού αμαξιού. Αυτό ήταν το τέλος του ΄Ηρωνα, που τον έθαψαν το άλλο πρωί. Αλλά δεν ήταν ώρα για πένθος, γιατί την ίδια στιγμή ο ένας αστυνομικός τράβηξε την προσοχή τους σε κάτι τρομαχτικό που βρισκόταν μέσα στο ίδιο το δωμάτιο. Με το φως της λάμπας σβηστό έγινε φανερό ότι ένας ασθενικός φωσφορισμός είχε αρχίσει να πλημμυρίζει το σπίτι. Έφεγγε στα πλατιά σανίδια του δαπέδου και στην κουρελού, λαμπύριζε στα φατνώματα των μικρών παράθυρων. Διέτρεχε τα χοντρά δοκάρια στις γωνιές, η μαρμαρυγή τύλιγε τα ντουλάπια, τις πόρτες και τα ξύλινα έπιπλα. Δυνάμωνε από λεπτό σε λεπτό και τέλος έγινε φανερό ότι κάθε τι το ζωντανό έπρεπε να εγκαταλείψει το σπίτι.
     Ο Αμι τους έδειξε την πίσω πόρτα και το μονοπάτι που έβγαζε από τα χωράφια στην πάνω βοσκή. Προχώρησαν σκουντουφλώντας σαν σε όνειρο και δεν τόλμησαν να κοιτάξουν πίσω ώσπου απομακρύνθηκαν αρκετά στο ψήλωμα. Ευτυχώς που υπήρχε το μονοπάτι, γιατί δε θα μπορούσαν να φύγουν από μπροστά, από το καταραμένο πηγάδι. Δεν ήταν και λίγο που πέρασαν από τον ολόφεγγο σταύλο και τα υπόστεγα και από τα λαμπερά οπωροφόρα με τα διεστραμμένα, δαιμονικά περιγράμματα. Δόξαζαν τον θεό που το ανάδεμα των κλαδιών γινόταν περισσότερο κοντά στην κορυφή. Καθώς περνούσαν το παλιό γεφύρι πάνω από το ρέμα του Τσάπμαν, κατάμαυρα σύννεφα σκέπασαν το φεγγάρι κι έφτασαν στο ξάγναντο μπουσουλώντας στα τυφλά.
     Όταν κοίταξαν κάτω προς την κοιλάδα και τη φάρμα των Γκάρντνερ, αντίκρισαν ένα θέαμα τρομερό. Ολόκληρη η φάρμα λαμπάδιαζε με το φριχτό, άγνωστο χρώμα: τα δέντρα, τα χτίσματα, ακόμα κι όσο χορτάρι ή θάμνοι δεν είχαν υποκύψει ολότελα στη θανάσιμη γκρίζα ξεραΐλα. ΄Όλα τα κλαδιά τεντώνονταν προς τον ουρανό, με γλώσσες βρώμικης φλόγας στις άκρες τους και ρυάκια της ίδιας τερατώδικης φωτιάς σερνόντουσαν  στ' ακρινά δοκάρια του σπιτιού, του στάβλου και των υπόστεγων. ΄Ηταν σκηνή από όραμα του Φουζέλι. Και παντού αλλού βασίλευε το πανηγύρι της φωτεινής αμορφίας, αυτό το ξένο, δίχως διαστάσεις ουράνιο τόξο του μυστηριακού δηλητηρίου που έβγαινε από το πηγάδι -που έσερπε, χάιδευε, έγλειφε, γράπωνε, τύλιγε και φουσκάλιαζε κακόβουλα με τους άγνωρους, υπέρκοσμους χρωματισμούς του.
     Μετά, χωρίς ειδοποίηση, το φριχτό πράμα όρμησε κάθετα στον ουρανό σαν ρουκέτα ή μετέωρο, δίχως ν' αφήσει χνάρια πίσω του, κι εξαφανίστηκε μέσα από μια στρογγυλή, παράδοξα κανονική τρύπα στα σύννεφα. Κανείς δεν πρόλαβε να πάρει ανάσα. Κανείς δε θα μπορέσει ποτέ να ξεχνάει αυτό που είδε κι ο Αμι κοιτούσε χαζά τα αστέρια του Κύκνου, τον Ντένεμπ που άστραφτε ανάμεσά τους, εκεί που το άγνωστο χρώμα έγινε ένα με το Γαλαξία. Αλλά την ίδια στιγμή η ματιά του γύρισε πάλι στη γη, τραβηγμένη από το κροτάλισμα στην κοιλάδα. Ήταν μονάχα κροτάλισμα, ήχος ξύλου που σκίζεται κι όχι έκρηξη -που ορκίζονταν πολλοί άλλοι της ομάδας. Αλλά το αποτέλεσμα ήταν το ίδιο: μέσα σε μια πυρετική, καλειδοσκοπική στιγμή η καταδικασμένη φάρμα ξέσπασε σε μια εκρηχτική, αστραφτερή καταιγίδα από αφύσικες σπίθες που θάμπωσε το βλέμμα των λίγων που την είδαν  κι έστειλε στο ζενίθ του ουρανού ένα σύννεφο με τέτοιο χρώμα και τέτοιο αφάνταστο υλικό που το σύμπαν ολόκληρο το αποδιώχνει. Μέσ' από την ατμώδη οπή που ξανάκλεισε γρήγορα ακολούθησε τη θανατίλα που χανόταν και σ' ένα δευτερόλεπτο χάθηκε κι αυτό. Πίσω και κάτω έμεινε μόνο ένα σκοτάδι όπου ο άντρες δεν τολμούσαν να επιστρέψουν, και παντού γύρω άρχισε να σηκώνεται ένας άνεμος που λες και ξεχυνόταν στα χαμηλά σε μαύρες ριπές που έστελνε το αστρικό διάστημα. Στρίγκλιζε και ολοφυρόταν, μαστίγωνε τα χωράφια και βίαζε τα δάση με τρελή κοσμική μανία, ώσπου γρήγορα η ομάδα κατάλαβε τρέμοντας ότι δε χρειαζόταν να περιμένει το φεγγάρι για να δει τι απόμεινε από τη φάρμα του Νάχουμ.
     Με τρόμο που δεν άφηνε θέση σε συζήτηση και θεωρίες οι εφτά άντρες ξεκίνησαν τρέμοντας για το Αρκαμ από τον βορινό δρόμο. Ο Αμι ήταν χειρότερα από τους άλλους και τους ικέτεψε να τον πάνε ως μέσα στην κουζίνα του πριν συνεχίσουν για την πόλη. Δεν ήθελε να περάσει μόνος τα ανεμοδαρμένα δάση  που ανάμεσά τους περνούσε ο κανονικός δρόμος για το σπίτι του. Γιατί είχε δεχτεί ένα χτύπημα παραπάνω από τους άλλους κι όλα τα κατοπινά χρόνια τον πλάκωνε ένας σκοτεινός φόβος που δεν τολμούσε ούτε να φανερώσει. Καθώς οι υπόλοιποι της ομάδας στον ταραγμένο λόφο έστρεφαν αποφασιστικά το πρόσωπό τους προς το δρόμο, ο Αμι είχε στραφεί πάλι για μια στιγμή προς τη σκιαγμένη, ερημωμένη κοιλάδα που ως πριν λίγο έδινε καταφύγιο στον κακότυχο φίλο του. Κι απ' αυτό το μακρινό σημείο είδε κάτι να σηκώνεται αδύναμα και να βουλιάζει πάλι στο μέρος όπου είχε τιναχτεί στα ουράνια ο μέγας άμορφος τρόμος. Δεν ήταν παρά ένα κομμάτι χρώμα -μα όχι από 'κείνα που ξέρουμε στους ουρανούς και τη γη μας. Κι επειδή ο Αμι αναγνώρισε αυτό το χρώμα και ξέρει πως το τελευταίο αυτό αδύναμο απομεινάρι θα λουφάζει ακόμα εκεί κάτω στο πηγάδι, δεν ξανάρθε ποτέ στα σύγκαλά του.
     Ποτέ δεν πλησίασε αυτό το μέρος. Πέρασαν σαράντα τέσσερα χρόνια από την ώρα του τρόμου, αλλά ποτέ δεν πάτησε πόδι εκεί και θα χαρεί όταν τα σκεπάσει όλα η τεχνητή λίμνη. Θα χαρώ κι εγώ γιατί δε μου άρεσε ο τρόπος που το φως του ήλιου άλλαζε χρώμα γύρω στο χείλος του παρατημένου πηγαδιού καθώς περνούσα. Ελπίζω να μείνει το νερό πάντα βαθύ _αλλά κι έτσι δε θα το πιω ποτέ. Ούτε και θα ξανάρθω στις γειτονιές του Αρκαμ. Τρεις από τους άντρες που ήταν με τον Αμι ξαναγύρισαν το άλλο πρωί για να δούνε τα ερείπια στο φως της μέρας, αλλά ερείπια ουσιαστικά δεν υπήρχαν. Μόνο τα τούβλα της καμινάδας, οι πέτρες του κελαριού, λίγα μεταλλικά σκουπίδια εδώ κι εκεί, και το πεζούλι του ακατανόμαστου πηγαδιού. Εκτός από το άλογο του Αμι, που το 'συραν και το 'θαψαν πιο πέρα, και το μισοκατεστραμμένο αμάξι του, κάθε άλλο ίχνος ζωής είχε χαθεί. Απόμειναν πέντε μαγεμένα εκτάρια σκονισμένη, σταχτιά ερημιά και τίποτα πια δεν ξαναβλάστηκε εκεί. Ως σήμερα ανοίγεται  στον ουρανό σαν ένας μεγάλος λεκές που προξένησαν στο δάσος και τα χωράφια παντοδύναμα οξέα, κι οι λίγοι που τόλμησαν να στρέψουν μάτι πάνω της παρά τους ψίθυρους των χωρικών την ονόμασαν καμένο χέρσωμα.
     Οι χωρικοί διηγούνται πράγματα παράξενα. Θα ήταν ακόμα πιο παράξενα αν οι άνθρωποι της πόλης και οι χημικοί του πανεπιστήμιου ενδιαφέρονταν να αναλύσουν το νερό από το αχρησιμοποίητο πηγάδι ή τη σκόνη που δε φαίνεται να σκορπίζεται από τον άνεμο. Κι οι βοτανολόγοι θα 'πρεπε να μελετήσουν τη μισοπεθαμένη χλωρίδα στις άκρες του λεκέ, γιατί θα μπορούσαν ίσως να ρίξουν φως στην πίστη των χωρικών ότι το κακό απλώνεται σιγά-σιγά, ίσως δυο με τρεις πόντους το χρόνο. Ο κόσμος λέει ότι την άνοιξη το χρώμα στα γειτονικά φυτά δεν είναι απόλυτα σωστό κι ότι άγρια ζώα αφήνουν περίεργα χνάρια στο ελαφρό χειμωνιάτικο χιόνι. Το χιόνι πάνω στο λεκέ δε φαίνεται το ίδιο βαρύ μ' αλλού. Τα άλογα -τα λίγα που έμειναν στη μηχανοκίνητη εποχή μας- νευριάζουν μόλις βρεθούν στη σιωπηλή κοιλάδα. Οι κυνηγοί δεν μπορούν να εμπιστευτούν τους σκύλους τους όταν περνούν κοντά από την γκριζωπή σκόνη.
     Λένε ακόμα ότι το μέρος επιδρά άσκημα στο μυαλό. Πολλοί μισοτρελάθηκαν τον επόμενο χρόνο και σ' όλες τις περιπτώσεις δεν είχαν τη δύναμη να φύγουν από 'κει. Τότε οι πιο δυνατοί στη θέληση εγκατέλειψαν την περιοχή και μονάχα οι ξένοι προσπάθησαν να μείνουν στα παλιά σπίτια. Ωστόσο δεν τα κατάφεραν. Κι αναρωτιέμαι καμιά φορά ποια διαίσθηση οξύτερη από τη δική μας τους χάρισαν οι άγριες και παράδοξες μαγικές ιστορίες που διηγούνται χαμηλόφωνα. Τα νυχτερινά όνειρα γίνονται τρομαχτικά σ' αυτό το μέρος, παραπονιούνται, και σίγουρα η εμφάνιση του σκοτεινού τόπου αρκεί από μόνη της να ξεσηκώσει μια νοσηρή φαντασία. Κανείς ταξιδιώτης δε γλίτωσε από μιαν αίσθηση παραδοξότητας καθώς περνούσε τις βαθιές χαράδρες κι οι ζωγράφοι τρέμουν καθώς εικονίζουν τα πυκνά δάση που το μυστήριό τους ξεπηδά ταυτόχρονα από το πνεύμα και την όραση. Κι εγώ ο ίδιος νιώθω περίεργα για την αίσθηση που είχαν από το μακρινό μου περίπατο -πριν ακούσω την ιστορία του Αμι. ΄Όταν ήρθε το σούρουπο είχα κάπως επιθυμήσει να μαζευτούν λίγα σύννεφα, γιατί ένας παράξενος φόβος για τα βαθιά ουράνια είχε τρυπώσει σούρνοντας στην ψυχή μου.
     Μη ρωτάτε τη γνώμη μου. Δεν ξέρω -αυτό αρκεί. Μόνο τον Αμι μπόρεσα να ρωτήσω. Οι άνθρωποι στο Αρκαμ δε μιλούν ποτέ για τις παράξενες μέρες κι οι τρεις καθηγητές που είδαν τον αερόλιθο και τη φουσκάλα είναι νεκροί. Υπάρχουν κι άλλες φουσκάλες -να είστε σίγουροι. Κάποια πρέπει να τράφηκε καλά και να ξέφυγε, και κάποια άλλη δεν πρόλαβε. Δίχως αμφιβολία είναι ακόμα στο βάθος του πηγαδιού -το ξέρω πως κάτι δεν πήγαινε καλά με το φως του ήλιου πάνω από το μιασμένο νερό. Οι χωριάτες λένε πως το κακό προχωρεί δυο τρεις πόντους το χρόνο, ίσως λοιπόν κάτι μεγαλώνει ακόμα εκεί, τρέφεται και περιμένει. Αλλά όποιος δαίμονας κι αν κλωσά το κακό εκεί κάτω πρέπει να 'ναι δεμένος με κάτι, αλλιώς θα ξαπλωνόταν γρήγορα. Να 'ναι δεμένος με τις ρίζες των δέντρων που νυχιάζουν τον άνεμο; Μια από τις ιστορίες που αφηγούνται σήμερα στο 'Αρκαμ λέει για χοντρές βελανιδιές που λάμπουν τη νύχτα και σαλεύουν με τρόπο ανάρμοστο.
     Τι είναι, μονάχα ο Θεός ξέρει. Από υλική άποψη υποθέτω ότι αυτό που περιέγραψε ο Αμι θα πρέπει να ονομαστεί αέριο, όμως αέριο που δεν υπάκουε στους νόμους του κόσμου τούτου. Δεν ήταν καρπός των κόσμων και των ήλιων που λάμπουν στα τηλεσκόπια και τις φωτογραφικές πλάκες των αστεροσκοπείων μας. Δεν ήταν ανάσα των ουρανών εκείνων που τις διαστάσεις τους μετρούν οι αστρονόμοι ή και λένε πως δεν επιδέχονται μέτρηση. Ήταν ένα χρώμα από το βαθύ διάστημα -ένας φριχτός αγγελιαφόρος από τα άμορφα βασίλεια του Απείρου- πέρα από τη Φύση που γνωρίζουμε. Από χώρους που η ύπαρξή τους θολώνει από μόνη της το μυαλό και μας μουδιάζει με τα μαύρα εξώκοσμα χάσματα που ανοίγει μπροστά στα φρενιασμένα μάτια μας.
     Αμφιβάλλω πολύ αν ο Άμι είπε ψέματα συνειδητά και δεν πιστεύω πως η ιστορία του ήταν ολόκληρη γέννημα της τρέλας, όπως με προειδοποίησαν στο Αρκαμ. Κάτι τρομερό ήρθε στους λόφους και τις κοιλάδες μας μ' αυτό το μετέωρο -και κάτι τρομερό- αν και δεν ξέρω πόσο μεγάλο- μένει ακόμα. Θα χαρώ να δω να 'ρχεται το νερό. Στο μεταξύ ελπίζω να μην πάθει τίποτα ο Αμι. Είδε πάρα πολλά και η επίδραση του πράγματος ήταν τόσο φαρμακερή! Γιατί δεν μπόρεσε ποτέ να φύγει από 'κει; Πόσο καθαρά θυμόταν τα τελευταία λόγια του Νάχουμ:
 -«...το ξέρεις αλλά δε μπορείς τίποτα... να ξεφύγεις... σε τραβά...» Ο 'Αμι είναι πολύ συμπαθητικός γέρος, όταν ξεκινήσει  το έργο της υδατοδεξαμενής θα πρέπει να γράψω στον αρχιμηχανικό να τον προσέχει. Δε θα 'θελα να τον θυμάμαι σαν εκείνη τη σταχτιά, στρεβλή, σαθρή τερατωδία που επιμένει, όλο και περισσότερο, να ταράζει τον ύπνο μου.  
______________________________________
______________________________________

                                          Σελεφαΐς

     Ήτανε σ' όνειρο που ο Κουράνις αντίκρισε τη πόλη στη κοιλάδα και την ακτή πέρα στο βάθος και τη χιονοσκέπαστη βουνοκορφή που δέσποζε στη θάλασσα και τις ζωηρόχρωμες γαλέρες που σαλπάριζαν από το λιμάνι για τους αλαργινούς τόπους, όπου η θάλασσα σμίγει με τον ουρανό. Ήτανε σ' όνειρο επίσης, που 'χε αποκτήσει τ' όνομα Κουράνις, γιατί όταν ήτανε ξυπνητός τονε φωνάζανε κάπως αλλιώς. Ίσως ήτανε φυσικό γι' αυτόν να ονειρευτεί ένα καινούριο όνομα, γιατί ήταν ο τελευταίος της φαμίλιας του και ζούσε μονάχος ανάμεσα στα διάφορα πλήθη του Λονδίνου. Έτσι δεν υπήρχανε πολλοί για να του πουν ένα λόγο και να του θυμίσουνε ποιος ήτανε κάποτε.
     Η περιουσία και τα κτήματά του είχανε χαθεί και δε του άρεσε ο τρόπος που ζούσαν οι άνθρωποι τριγύρω του.. Τα όσα έγραφε τα περγελούσαν εκείνοι που τους τα 'δειχνε, έτσι μετά από λίγο καιρό άρχισε να τα κρατά για τον εαυτό του και τελικά σταμάτησεν εντελώς να γράφει. Όσο περισσότερο αποτραβιόταν από τον κόσμο γύρω του, τόσο πιο θαυμαστά γίνονταν τα όνειρά του. Και θα 'ταν αλήθεια μάταιο να προσπαθήσει να τ' αποδώσει στο χαρτί. Ο Κουράνις δεν ήτανε μοντέρνος και δε σκεφτόταν όπως οι άλλοι που γράφανε. Ενώ κείνοι πασχίζαν να απογυμνώσουνε τη ζωή από τα χρυσοποίκιλτα πέπλα του μύθου και να δείξουνε σε γυμνήν ασκήμια το αποκρουστικό πράμα που λέγεται πραγματικότητα, εκείνος αναζητούσε την ομορφιά και μόνο. Κι όταν η αλήθεια κι η πείρα δε κατάφερναν να την αποκαλύψουνε, την αναζητούσε στη φαντασία και στα οράματα και τελικά τη βρήκε στο ίδιο του το κατώφλι, ανάμεσα στις θολές θύμησες των παιδικών παραμυθιών και των ονείρων.
     Δεν υπάρχουνε πολλοί που να ξέρουνε τι θαύματα ξανοίγονται μπρος τους, τις ιστορίες και τα οράματα της νιότης τους. Γιατί όταν σαν παιδιά ακούμε κι ονειρευόμαστε δε κάνουμε παρά συγκεχυμένες σκέψεις κι όταν σα μεγάλοι προσπαθούμε να θυμηθούμε, είμαστε πια τόσον αποχαυνωμένοι και πεζοί, έχοντας ποτιστεί με το δηλητήριο της ζωής. Μερικοί όμως από μας ξυπνάμε τις νύχτες με παράξενα, φαντασμαγορικά οράματα μαγευτικών λόφων και κήπων, απο συντριβάνια που τραγουδάνε στον ήλιο, από χρυσαφένιους γκρεμούς που δεσπόζουνε πάνω από θάλασσες ψιθυριστές, από πεδιάδες που απλώνονται πέρα ως τις παρυφές κοιμισμένων πόλεων, φτιαγμένων από μπρούτζο και πέτρα κι από σκιερές ομάδες ηρώων που καλπάζουν σε περιστόλιστα λευκά άτια, στις άκριες πυκνών δασών. Και τότε καταλαβαίνουμε πως ρίξαμε μια φευγαλέα ματιά πέρα, πίσω από τις Φιλντισένιες Πύλες, σε κείνο τον κόσμο των θαυμάτων που 'τανε δικός μας προτού γίνουμε σοφοί και δυστυχείς.
     Ο Κουράνις έφτασε τελείως απρόσμενα στον παλιό του κόσμο της παιδικής ηλικίας του. Αρχικά ονειρεύτηκε το πελώριο, πέτρινο, κισσοντυμένο σπίτι που 'χε γεννηθεί κι όπου είχανε ζήσει δεκατρείς γενιές προγόνων του, εκεί που έλπιζε ν' αφήσει κάποτε τη τελευταία του πνοή κι αυτός. To φεγγαρόφωτο έλουσε το τοπίο κι εκείνος είχε βγει κλεφτά από το δωμάτιό του, έξω στην ευωδιαστή καλοκαιριάτικη νύχτα. Διέσχισε τους κήπους, κατηφόρισε τα παρτέρια, πέρασε από τις μεγάλες βαλανιδιές του πάρκου και πήρε το μακρύ, άσπρο δρόμο για το χωριό. Το χωριό ήτανε πολύ παλιό, με τις γωνιές του φαγωμένες από τον χρόνο, σαν το φεγγάρι που 'χεν αρχίσει να λιγοστεύει κι ο Κουράνις αναρωτήθηκε αν οι μυτερές στέγες των μικρών σπιτιών έκρυβαν τον ύπνο ή τον θάνατο. Μακριές λόγχες γρασιδιού φυτρώνανε στους δρόμους και τα τζαμόφυλλα στα παραθύρια ήταν είτε θρυμματισμένα, είτε ατενίζανε τυφλά, πνιγμένα στη σκόνη.
     Δε χασομέρησε διόλου κει, αλλά συνέχισε τον δρόμο του σαν κάτι να τονε καλούσε προς ένα προορισμό. Δε τολμούσε να παρακούσει στο κάλεσμα, γιατί φοβόταν μήπως αποδειχτεί κι αυτό αυταπάτη, σαν τις επιδιώξεις και τις φιλοδοξίες της ξύπνιας ζωής που δεν οδηγούνε σε κανένα σκοπό. Ύστερα κάτι τον είχε τραβήξει σ' ένα δεντρόφυτο δρόμο που 'βγαζε στους γκρεμούς του Στενού, πέρ' από το χωριό. Έτσι έφτασε κει που τέλειωνε το κάθε τι -στο βάραθρο και την άβυσσο που ολάκερο το χωριό κι ολάκερος ο κόσμος τέλειωναν απότομα στο δίχως αντίλαλους κενό του απείρου, όπου ακόμα κι ο ουρανός μπροστά, ήταν άδειος κι αφώτιστος από το μισοφαγωμένο φεγγάρι ή τ' αστρα.
     Η πίστη τονε κέντρισε να προχωρήσει, ν' αψηφήσει το βάραθρο και να βουτήξει στην άβυσσο. Κατέβαινε αργά, αιωρούμενος σα φυσαλίδα, ανταμώνοντας στο δρόμο σκοτεινά, άμορφα, ανονείρευτα όνειρα, αχνές φωτερές σφαίρες που μπορεί να 'τανε μισονειρεμένα όνειρα και κοροϊδευτικές φτερωτές μορφές, που φαίνονταν να περιγελούνε τους ονειροπόλους όλων των κόσμων. Ύστερα, το σκοτάδι φάνηκε να σκίζεται μπροστά του και τότε αντίκρισε τη πόλη στη κοιλάδα. Έλαμπεν αστραφτερή πέρα μακριά, πολύ μακριά κάτω, σ' ένα φόντο θάλασσας κι ουρανού, με μια χιονισμένη βουνοκορφή κοντά στην ακτή.
     Ξύπνησε ακριβώς τη στιγμή που αντίκριζε τη πόλη. Ωστόσο ήξερε από κείνη τη φευγαλέα ματιά, πως δεν ήταν άλλη από τη Σελεφαΐς, στη κοιλάδα του Ουθ-Ναργκάι, πέρα από τους Τανάριους Λόφους. Ήταν εκεί που το πνεύμα του είχε ζήσει όλη την αιωνιότητα μιας ώρας, ένα καλοκαιριάτικο απομεσήμερο, κάποτε, πριν πολλά-πολλά χρόνια, όταν είχε ξεγλιστρήσει από τα μάτια της γκουβερνάντας του κι είχεν αφήσει τη ζεστή θαλασσινήν αύρα να τον νανουρίσει, ενώ χάζευε τα σύννεφα από τον γκρεμό κοντά στο χωριό. Είχε διαμαρτυρηθεί τότε, όταν τονε βρήκανε, τονε ξυπνήσανε και τονε πήρανε πίσω στο σπίτι, γιατί κείνη τη στιγμήν ακριβώς ήταν έτοιμος να σαλπάρει με μια χρυσαφένια γαλέρα για κείνους τους σαγηνευτικούς τόπους, που η θάλασσα έσμιγε με τον ουρανό. Τώρα λοιπόν ένιωθε την ίδια αγανάκτηση για το ξύπνημα, γιατί είχε ξαναβρεί επιτέλους τη θαυμαστή πόλη, ύστερα από σαράντα χρόνια βαρετής ζωής.
     Αλλά τρεις νύχτες αργότερα, ο Κουράνις ξαναγύρισε στη Σελεφαΐς. Όπως και την άλλη φορά, ονειρεύτηκε πρώτα το χωριό που 'τανε βυθισμένο στον ύπνο ή τον θάνατο και την άβυσσο που 'πρεπε να κατέβει κανείς πετώντας ανάλαφρα στο κενό. Ύστερα φάνηκε κείνο το σκίσιμο μπροστά του κι αντίκρισε πάλι τους λαμπερούς μιναρέδες της πόλης, είδε τις χαριτωμένες γαλέρες που λικνίζονταν αγκυροβολημένες στο ζαφειρένιο λιμάνι και θαύμασε τα δέντρα γκίνγκο του όρους Αράν, που κυματίζανε στη θαλάσσιαν αύρα. Αλλά τούτη τη φορά κανείς δε τονε διέκοψε παίρνοντάς τονε βάναυσα, μακριά από κει και σα φτερωτό πλάσμα, συνέχισε να κατεβαίνει ανάλαφρα προς μια χορταριασμένη πλαγιά, ώσπου τα πόδια του ακουμπήσανε μαλακά στη χλόη. Είχε στ' αλήθεια επιστρέψει στη κοιλάδα του Ουθ-Ναργκάι και στην υπέροχη πόλη, Σελεφαΐς.
     'Αρχισε να κατηφορίζει τον λόφο περπατώντας στη μυρωδάτη χλόη, ανάμεσα σε πολύχρωμα λουλούδια. Διαβαίνοντας από το ξύλινο γιοφυράκι, όπου πριν τόσα και τόσα χρόνια είχε σκαλίσει τ' όνομά του, πέρασε τον αφριστό Ναραξά, διέσχισε το αλσύλλιο ακούγοντας τον αδιάκοπο ψίθυρο των δέντρων κι έφτασε στη μεγάλη πέτρινη γέφυρα πλάι στις πελώριες πύλες της πόλης. Όλα ήταν όπως τα θυμόταν από παλιά: τα διαμαντένια τείχη δεν είχανε χάσει τη γυαλάδα τους, ούτε τα διακοσμητικά, στιλπνά, μπρούντζινα αγάλματα είχανε θαμπώσει. Κατάλαβε πως δεν είχε λόγους ν' ανησυχεί μήπως τα πράματα που 'ξερε είχανε χαθεί, γιατί ακόμα κι οι σκοποί στις πολεμίστρες ήσαν οι ίδιοι, το ίδιο νέοι όσο τους θυμόταν.
     Όταν διάβηκε τις μπρούτζινες πύλες, μπήκε στη πόλη κι άρχισε να βαδίζει στους δρόμους, τους στρωμένους με όνυχα, οι έμποροι κι οι καμηλιέρηδες, τονε χαιρετίσανε σα να μην είχε φύγει ποτέ από κει. Κι ήταν ο ίδιος ναός από τυρκουάζ, αφιερωμένος στον Ναθ-Χορτάθ, που οι στεφανωμένοι με ορχιδέες ιερείς του εξήγησαν ότι δεν υπήρχε χρόνος στο Ουθ-Ναργκάι, αλλά μονάχα αιώνια νιότη. Ύστερα διέσχισε τον Δρόμο των Κιόνων προς τη προκυμαία, που μαζεύονταν οι εμπόροι κι οι ναυτικοί, καθώς και παράξενοι άνθρωποι από τους τόπους εκείνους που η θάλασσα σμίγει με τον ουρανό. Εκεί έμεινε κάμποσο, αγναντεύοντας πέρα στ' ολόφωτο λιμάνι που στραφταλίζανε τα κυματάκια, κάτω από έναν άγνωστον ήλιο κι όπου λικνίζονταν ανάλαφρα οι γαλέρες από τους μακρινούς τόπους, πέρ' από τη θάλασσα. Αγνάντεψε πέρα προς το βουνό 'Αραν, που ορθωνότανε μεγαλόπρεπο από την ακτή, με τις χαμηλότερες πλαγιές του καταπράσινες από τα κυματιστά δέντρα και τη λευκή του κορφή ν' αγγίζει τα ουράνια.
     Πιότερο από ποτέ, λαχταρούσε να σαλπάρει με μια γαλέρα, για κείνους τους αλαργινούς τόπους, που 'χεν ακούσει τόσες και τόσες παράξενες ιστορίες κι έψαξε να βρει τον καπετάνιο που τον είχε δεχτεί σαν επιβάτη του, τόσα χρόνια πριν. Βρήκε τον άνθρωπο που αναζητούσε, τον Αθίμπ, καθισμένον όπως και τότε στην ίδια κασέλα με μπαχαρικά, αλλά δε φάνηκε να 'χει συνειδητοποιήσει πόσα χρόνια είχανε κυλήσει στο μεταξύ. Έπειτα, οι δυο τους, πήγανε με βάρκα σε μια γαλέρα στο λιμάνι και δίνοντας εντολές στους κωπηλάτες και το πλήρωμα, το πλοίο άνοιξε πανιά για τη κυματώδη θάλασσα της Σερενάρια, που οδηγεί στον ουρανό. Κάμποσες μέρες γλιστρούσαν ανάλαφρα στα κύματα, ώσπου τελικά φτάσανε στον ορίζοντα, εκεί που η θάλασσα σμίγει με τον ουρανό. Η γαλέρα δε κοντοστάθηκε διόλου δω, αλλά συνέχισε ν' αρμενίζει αιθέρια προς τον γαλάζιο τ' ουρανού, περνώντας ανάμεσα από μπαμπακένια σύννεφα με ρόδινες πινελιές. Και χαμηλά κάτω στη καρίνα, ο Κουράνις, μπορούσε να δει παράξενες χώρες και πόλεις ανείπωτης ομορφιάς, πλαγιασμένες νωχελικά στο λιόφωτο που δε φαινόταν να λιγοστεύει ή να σβήνει. Και κάποτε ο Αθίμπ τονε πληροφόρησε πως σύντομα θα μπαίνανε στο λιμάνι της Σεράνιαν, της ροδόχρωμης, μαρμαρένιας πόλης στα σύννεφα, που ορθώνεται σε κείνη την αιθέριαν ακτή, απ' όπου ο δυτικός άνεμος φυσά στον ουρανό. Αλλά πάνω που οι ψηλότεροι από τους σμιλευτούς πύργους της πόλης φανήκανε μπρος του, ένας ήχος ακούστηκε κάπου στο διάστημα κι ο Κουράνις ξύπνησε στη λονδρέζικη σοφίτα του.
     Για πολλούς μήνες μετά, αναζητούσε μάταια τη μαγευτική πόλη της Σελεφαΐς και τις γαλέρες της π' αρμένιζαν σε θάλασσες κι ουρανούς. Αν και με τα φτερά τ' ονείρου κατάφερε να περιπλανηθεί σε πολλούς φαντασμαγορικούς κι ασύλληπτους τόπους, κανείς απ' όσους συνάντησε κει δεν ήτανε σε θέση να τον πληροφορήσει πως να ξαναβρεί το Ουθ-Ναργκάι πέρ' από τους Τανάριους Λόφους.
     Μια νύχτα πέρασε πετώντας πάνω από σκοτεινά βουνά, που τρεμοφέγγαν αχνές, μοναχικές φωτιές καταυλισμών σε μεγάλες αποστάσεις μεταξύ τους κι όπου περιπλανιόντανε παράξενα κοπάδια μαλλιαρών ζώων με μελωδικά καμπανάκια στα μπροστάρικα. Και στην αγριότερη περιοχή αυτής της ορεινής χώρας, της τόσο αλαργινής που λιγοστοί άνθρωποι την έχουνε δει ποτέ, ανακάλυψε πανάρχαιο πέτρινο τείχος ή ανάχωμα, να προχωρά φιδογυριστά, σκαρφαλώνοντας σε βουνοκορφές και διασχίζοντας κοιλάδες. Ήτανε πολύ γιγάντιο για να 'χει φτιαχτεί από χέρια ανθρώπου και τόσο μακρύ που καμιά του άκρη δεν έπιανε το μάτι. Πέρ' από κείνο το τείχος, στο γκριζωπό φως της αυγής, έφτασε σε μια γη με μαγευτικούς κήπους και κερασιές κι όταν ο ήλιος ανέβηκε ψηλά, αντίκρισε τέτοιον υπέροχο θέαμα από κόκκινα και λευκά λουλούδια, πράσινα φυλλώματα και παρτέρια, άσπρα μονοπάτια, διαμαντένια ρυάκια, γαλάζιες λιμνούλες, σκαλιστά γιοφύρια και πορφυρόσκεπες παγόδες, που μες στο θαυμασμό του λησμόνησε για μια στιγμή τη Σελεφαΐς.
     Αλλά τη θυμήθηκε πάλι, όταν κατηφόρισε ένα λευκό μονοπάτι προς μια πορφυρόσκεπη παγόδα. Σκόπευε να ρωτήσει σχετικά τους κατοίκους τούτης της γης, άλλ' ανακάλυψε πως δεν υπήρχαν άνθρωποι εκεί, παρά μόνο πουλιά, μέλισσες και λουλούδια. Κάποιαν άλλη νύχτα ανέβηκε μιαν ατέλειωτην ελικοειδή σκάλα από νοτερή πέτρα κι έφτασε σ' ένα παράθυρο ενός ψηλού πύργου με θέα προς μιαν απέραντη πεδιάδα κι ένα ποτάμι, φωτισμένα από τη πανσέληνο. Και στη σιωπηλή πόλη που απλωνότανε στην όχθη του ποταμού, του φάνηκε πως διέκρινε μερικά γνώριμα χαρακτηριστικά. Θα κατέβαινε να ρωτήσει τον δρόμο για το Ουθ-Ναργκάι, αν μια φοβερή αυγή δεν έσκαγε από κάποιο μακρινό τοπίο πέρ' από τον ορίζοντα. Στο φως της είδε τα ερείπια και την αρχαιότητα της πόλης, το λίμνασμα στους καλαμιώνες του ποταμού και τον θάνατο που αγκάλιαζε τούτη τη γη. Ήταν έτσι νεκρή από τη μέρα που ο βασιλιάς Κυναραθόλις είχεν επιστρέψει από τις κατακτήσεις του για να βρει την εκδίκηση των Θεών.
     Έτσι ο Κουράνις συνέχιζε τις άκαρπες αναζητήσεις του για τη μαγευτική πόλη της Σελεφαΐς και τις γαλέρες που σάλπαραν για τη Σεράνιαν στον ουρανό. Στις περιπλανήσεις του αυτές τα μάτια του αντικρίσανε πολλά και θαμαστά πράματα. Κάποτε μόλις που γλίτωσε από τον αρχιερέα, που δεν επιτρέπεται να περιγραφεί, ο οποίος έχει σκεπασμένο το πρόσωπό του με μια κίτρινη μεταξένια μάσκα και κατοικεί ολομόναχος σ' ένα προϊστορικό πέτρινο μοναστήρι στο παγωμένο ερημικό οροπέδιο του Λενγκ. Με τον καιρό άρχισε να βρίσκει ανυπόφορα τ' ανούσια διαλείματα της μέρας κι έτσι άρχισε να προμηθεύεται ναρκωτικά για να μεγαλώσει τις περιόδους ύπνου. Το χασίς τονε βοήθησε πολύ και κάποια φορά τον έστειλε σε μια περιοχή του διαστήματος που δεν υπάρχει η έννοια της μορφής κι όπου φωτεινά αέρια μελετούνε τα μυστικά της ύπαρξης. Εκεί, ένα βιολετί αέριο τονε πληροφόρησε, πως ο χώρος αυτός του διαστήματος, βρισκόταν έξω από κείνο που οι άνθρωποι αποκαλούσαν άπειρο, όπου υπήρχανε πράματα σαν την ύλη, την ενέργεια και τη βαρύτητα.
     Ο Κουράνις αγωνιούσε πια να επιστρέψει στη πυργοστόλιστη Σελεφαΐς κι έτσι μεγάλωσε τις δόσεις των ναρκωτικών. Αλλά κάποτε τα χρήματά του τελειώσανε και δεν ήτανε σε θέση ν' αγοράσει άλλα. Και μια καλοκαιριάτικη μέρα, παράτησε τη σοφίτα κι άρχισε να περιπλανιέται άσκοπα στους δρόμους, ώσπου τα βήματά του τον οδηγήσανε πάνω από μια γέφυρα κι έφτασε σε μια περιοχή της πόλης που τα σπίτια γίνονταν όλο και πιο αραιά. Εκεί ακριβώς, τονε βρήκε η εκπλήρωση κι αντάμωσε τη τιμητικήν ακολουθία των ιπποτών που 'χαν έρθει από τη Σελεφαΐς, για να τον οδηγήσουνε σ' αυτή για πάντα. Ήταν ωραίοι ιππότες, καβάλα σε πιτσιλωτά άτια, ντυμένοι μ' αστραφτερές πανοπλίες και χρυσοκέντητους μανδύες με παράξενα οικόσημα. Ήτανε τόσοι πολλοί, που για μια στιγμή τους πέρασε για στρατό. Είχανε σταλεί προς τιμή του, γιατί ήταν αυτός που 'χε πλάσει το Ουθ-Ναργκάι στα όνειρά του και για τον λόγον αυτό θα γινότανε τώρα ο μεγάλος θεός του. Οι ιππότες του πρόσφεραν έν' άλογο, τονε βάλαν επικεφαλής στη πομπή τους κι όλοι μαζί αρχίσανε να καλπάζουνε μεγαλόπρεπα στους κάμπους του Σάρρυ, προς τον τόπο που ο Κουράνις κι οι πρόγονοί του είχανε γεννηθεί.
     Ήτανε πολύ παράξενο, αλλά καθώς οι καβαλάρηδες προχωρούσαν, ήτανε σαν να καλπάζανε ταυτόχρονα και πίσω στον Χρόνο, γιατί κάθε φορά που διασχίζανε κάποιο χωριό στο λυκόφωτο, βλέπανε σπίτια και χωρικούς που δείχνανε ν' ανήκουνε στην εποχή του Μεσαίωνα ή και πιο παλιά και μερικές φορές συναντούσαν έφιππους ιππότες με μικρές ομάδες από ακολούθους τους. Με τον ερχομό της νύχτας η πορεία τους έγινε πιο γοργή και σύντομα καλπάζανε παράξενα, σα να πετούσανε στον αγέρα. Στο μουντό φως της αυγής φτάσανε στο χωριό που ο Κουράνις είχε δει ζωντανό στα παιδικά του χρόνια και κοιμισμένο ή νεκρό στα όνειρά του. Ήταν ολοζώντανο τώρα κι οι πρωινοί του κάτοικοι χαιρετούσανε καθώς οι καβαλάρηδες διασχίζανε με πάταγο τα καλντερίμια για να βγούνε στο δέντρόφυτο μονοπάτι που τέλειωνε στην άβυσσο των ονείρων.
     Στο παρελθόν είχεν αρμενίσει σ' αυτή την άβυσσο μονάχα νύχτα κι αναρωτιόταν τώρα πως θα φαινόταν στο φως της μέρας. Έτσι παρατηρούσεν ανυπόμονα καθώς η πομπή πλησίαζε στο χείλος της. Καθώς αρχίζανε να καλπάζουνε στην ανηφοριά προς τα κει, μια χρυσαφένια λάμψη ξάστραψε κάπου στη δύση κι έκρυψε το τοπίο πίσω από φωτερά πέπλα. Η άβυσσος ήταν ένα στροβιλιζόμενο χάος ρόδινης και γαλάζιας φαντασμαγορίας κι αόρατες φωνές τραγουδούσανε χαρμόσυνα καθώς η συνοδεία των ιπποτών σάλταρε από την άκρη του χείλους κι άρχισε να κατεβαίνει μ' ανάλαφρη χάρη, περνώντας μες από αστραποβόλα σύννεφα κι ασημένιες λάμψεις.
     Οι καβαλάρηδες κατεβαίναν ατέλειωτα, με τις οπλές από τα πολεμικά τους άτια να γαντζώνονται στον αιθέρα σα να καλπάζανε πάνω σε χρυσαφένιες άμμους. Και μετά, οι φωτεινές καταχνιές σκιστήκανε κι ανοίξανε για ν' αποκαλύψουνε μιαν ακόμα μεγαλύτερην ομορφιά, όλη κείνη την ομορφιά της πόλης Σελεφαΐς και την ακτή πέρα και τη χιονισμένη βουνοκορφή που δέσποζε στη θάλασσα και τις ζωηρόχρωμες γαλέρες που σάλπαραν από το λιμάνι για τους αλαργινούς τόπους, όπου η θάλασσα σμίγει με τον ουρανό.
     Κι από τότε, ο Κουράνις βασιλεύει στο Ουθ-Ναργκάι και σ' όλες τις γειτονικές περιοχές του ονείρου και διατηρεί την αυλή του πότε στη Σελεφαΐς και πότε στη συννεφόχτιστη Σεράνιαν. Βασιλεύει εκεί ακόμα και θα συνεχίσει να βασιλεύει ευτυχισμένα για πάντα, μ' όλο που κάτω από τους γκρεμούς του Ίνσμουθ, οι παλίρροιες των Στενών έπαιζαν με το κουφάρι ενός αλήτη, που 'χε διασχίσει τρεκλίζοντας το μισοέρημο χωριό κείνη την αυγή. Παίζανε κοροϊδευτικά και το πετούσανε στα βράχια, κάτω από τους κισσοντυμένους Πύργους του Τρέβορ, όπου ένας εντυπωσιακά χοντρός κι ιδιαίτερα απεχθής, εκατομμυριούχος εργοστασιάρχης μπίρας, απολάμβανε την αγορασμένην ατμόσφαιρα μιας χαμένης ευγενικής γενιάς.
_______________________________
______________________________

"Selefais" (1927)
Μετάφραση: Γιώργος Μπαλάνος
_________________________

"The Colour Οut Οf Space" (1927)
Μετρ: Βασίλης Καλλιπολίτης