Πρüλογος
Αυτü λοιπüν εßναι το 12ο Üρθρο που αφορÜ στις ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ και πιο συγκεκριμÝνα, μεταγενÝστερες φωτερÝς παρουσßες στο χþρο των γραμμÜτων, των τεχνþν και των επιστημþν, απü την αρχαιüτητα (εκτüς ΕλλÜδος) μÝχρι το τÝλος του 16ου αι. (ως το 1700 περßπου). ΠεριλαμβÜνει δε, 17+2 γυναικεßα φωτεινÜ ονüματα (διατηρþ την επιφýλαξη και φυσικÜ τη δÝσμευση, να το εμπλουτßζω κατÜ καιροýς, üταν βρßσκω νÝα ονüματα που απü παρÜλειψη δεν Ýχω συμπεριλÜβει). Δε θα πω πολλÜ γιατß τα 'χω ξαναπεß σε προγενÝστερα παρüμοια Üρθρα κι Ýτσι απλÜ θα προσθÝσω πως ελπßζω η απüλαυση να 'ναι αμοιβαßα, τüση üση εγþ και πιüτερη εσεßς. Π. Χ.
======================
1). EN HEDU'AΝΝΑ (ΙΜΧΟΤ¸Π)
Eν Χεντοý' ¢ννα, Βαβυλþνα, αστρονüμος, ιÝρεια βασιλιÜ φεγγαριοý, αρχιτÝκτων, λογοτÝχνις, φιλüσοφος, ~2285-2250 π.Χ.
Η Eν Χεντοý' ¢ννα εßναι μια απü τη μεγÜλη γραμμÞ των γυναικþν, που παρακολοýθησαν τα αστÝρια και τους κýκλους της σελÞνης. ΥπÞρξε το 1ο γυναικεßο üνομα καταγεγραμμÝνο στην ιστορßα της τεχνολογßας. ¹τανε κüρη του Σαργκüν (απü ΑκÜντ) ο οποßος ßδρυσε τη Σαργκüνια Δυναστεßα στη Βαβυλþνα, περßπου πριν απü 4.000 χρüνια. ΑυτÞ Þταν μια θÝση μεγÜλης δýναμης και κýρους. Την üρισε αστρονüμο αρχιιÝρεια της θεüτητας της πüλης, που Þταν η σελÞνη. Το 1ο της üνομα Þταν ΙμχοτÝπ, το 2ο Þταν Eν Χεντοý' ¢ννα. Οι ιÝρειες κι οι ιερεßς απü τη Σουμερßα και τη Βαβυλþνα εγκατÝστησαν Ýνα δßκτυο παρατηρητηρßων για να παρακολουθοýν τις κινÞσεις των αστÝρων. Δημιοýργησαν Ýνα ημερολüγιο, το οποßο σε ορισμÝνες περιπτþσεις χρησιμοποιεßται ακüμη και σÞμερα, για να βρßσκουμε ημερολογιακÜ σημαντικÜ θρησκευτικÜ γεγονüτα, üπως φερ' ειπεßν το ΠÜσχα. Eν Χεντοý' ¢ννα εßναι το πρþτο γυναικεßο üνομα, που συμπεριλαμβÜνεται σε καταγεγραμμÝνα στοιχεßα για τη τεχνολογßα. Με το üνομα ΙμχοτÝπ Ýκτισε τη 1η πυραμßδα.
Ο Δßσκος Της ΕνΧεντου' ¢ννα ΑλαβÜστρινος δßσκος, εικονßζεται η ποιÞτρια να
προσφÝρει θυσßα στη ΝÜννα, Αρχαιολογικü & Ανθρωπολογικü Μουσεßο ΦιλαδÝλφειας.
¹ταν επßσης η 1η γνωστÞ ποιÞτρια της εποχÞς. Εν σημαßνει ΑρχιÝρεια, Χεντοý σημαßνει κüσμημα συνεπþς τ' üνομÜ της ερμηνεýεται ως: "Η ΑρχιÝρεια που εßναι το κüσμημα της θεÜς Αν". Ηταν μια πριγκßπισσα της Ακκαδßας και ΑρχιÝρεια της θεÜς του φεγγαριοý ΝÜννα, Ýνα λειτοýργημα με πολιτικÞ σημασßα, μια που εκεß συχνÜ ανÝρχονταν οι βασιλοκüρες. Η ΕνχεντουÜννα Þταν η θεßα του ΑκκÜδιου βασιλιÜ ΝαρÜμ-σιν, κι εßναι μια απü τις 1ες γυναßκες της Ιστορßας που γνωρßζουμε με το üνομÜ της. Οι ειδικοß τη θεωροýν επßσης πιθανüν σαν τη 1η συγγραφÝα και ποιÞτρια ανεξαρτÞτως φýλου, που 'γινε γνωστÞ. ΥπηρÝτησε ως ΑρχιÝρεια, διορισμÝνη απü τον πατÝρα της, τον βασιλιÜ Σαργκüν της Ακκαδßας, το 3.000 περßπου π.Χ.. ΜητÝρα της Þταν η βασßλισσα Τασχουτλοýν. Μας Üφησε Ýνα σþμα λογοτεχνικþν Ýργων που περιλαμβÜνουνε κυρßως προσωπικοýς ýμνους στη θεÜ ΙνÜννα καθþς και μια σειρÜ ýμνων που ονομÜζονται Υμνοι των Σουμεριακþν Ναþν. Αυτοß θεωροýνται σαν μια απü τις 1ες προσπÜθειες θεολογικÞς συστηματοποßησης. Μερικοß της αποδßδουν κι Üλλα Ýργα.
Διορßστηκε ως ΑρχιÝρεια απü τον Σαργκüν σε μια προσπÜθεια να ενισχýσει την εξουσßα του στο Νüτο, üπου Þταν η πüλη Ουρ. ΚρÜτησε τη θÝση της και κατÜ τη βασιλεßα του αδελφοý της Ριμοýς, üπου üμως φαßνεται πως μπλÝχτηκε σε κÜποια πολιτικÞ αναταραχÞ, καθαιρÝθηκε κι επανÞλθε. ΑυτÜ τα ανιστορεß στην σýνθεσÞ της Η εξýμνηση της ΙνÜννα, δηλαδÞ την εξορßα της απü την Ουρ και την επιστροφÞ της. ΑυτÜ συνδÝονται και με τη ΚατÜρα του ΑκκÜδ üπου ο Ναραμ-σιν -που ßσως αρχιερÜτευσε και στις μÝρες του- δÝχεται κατÜρες κι εξορßζεται απü τον Ενλßλ. ΜετÜ θÜνατον, η Εν Χεντου'¢ννα συνÝχισε να μνημονεýεται και πιθανüν ανακηρýχθηκε ως ημßθεα.
Εßναι πολý γνωστÞ απü αρχαιολογικÜ ευρÞματα. Στο βασιλικü κοιμητÞρι της Ουρ βρεθÞκανε 2 σφραγßδες με τ' üνομÜ της, που ανÞκανε σε υπηρÝτριÝς της, κι ανÜγονται στην εποχÞ του Σαργκüν. Επßσης βρÝθηκε στην Ουρ Ýνας δßσκος (φωτ.) απü αλÜβαστρο με τη μορφÞ και το üνομÜ της, εκεß üπου Þταν η κατοικßα της ΑρχιÝρειας. ΒρÝθηκε κι Ýνα Üγαλμα στην πüλη Ισßν-ΛÜρσα (2000-1800 π.Χ.) δßπλα σ' Ýνα της ΑρχιÝρειας Εναννατοýμμα. Στη Νιπποýρ, στην Ουρ, και πιθανþς στο ΛαγκÜς, κρατοýσαν αντßγραφα των Ýργων της εκατοντÜδες χρüνια μετÜ το θÜνατü της μαζß με βασιλικÝς επιγραφÝς, πρÜγμα που σημαßνει πως Þτανε παρüμοιας Þ κι ßσης αξßας με αυτÝς.
ΣυνÝθεσε 42 ýμνους για ναοýς που απλþνονταν απü την Σουμερßα μÝχρι το ΑκκÜδ περιλαμβανομÝνων το Εριντοý, ΣιππÜρ κι Ενσοýννα. Τα κεßμενα Ýχουνε διασωθεß απü 37 πινακßδες απü την Ουρ και Νιπποýρ, που οι περισσüτερες χρονολογοýνται στη πρþιμη ΒαβυλωνιακÞ περßοδο. ΟνομÜζονται συνολικÜ Σουμεριακοß ýμνοι των ναþν. Ηταν η 1η ανÜλογη προσπÜθεια κι η Εν Χεντου'¢ννα γρÜφει: "ΒασιλιÜ, κÜτι Ýγινε που δεν ξανÜγινε πριν". Η διατÞρηση των ýμνων της σε αντßγραφα, δεßχνει üτι βρßσκονταν σε χρÞση και μετÜ το θÜνατü της, κι Ýχαιραν μεγÜλης εκτßμησης. ¢λλο περßφημο Ýργο της εßναι Η εξýμνηση της ΙνÜννα (Νιν-με-σαρ-ρα) που εßναι προσωπικÞ εξομολüγηση στη θεÜ ΙνÜννα και περιγρÜφει με λεπτομÝρειες την εξορßα της απü την Ουρ.
Τα αρχαιüτερα γραπτÜ μνημεßα μελικÞς ποßησης της Σουμεριο-ΑκκαδικÞς περιüδου ανÞκουν στην ΕνχεντουÜννα, ποιÞτρια, κüρη του ιδρυτÞ των ΑκκÜδων, Σαργκüν, και ΑρχιÝρεια του θεοý της σελÞνης ΝÜννα, που Ýζησε απü το 2285 Ýως το 2250 π.Χ. περßπου στις πüλεις Ουρ και Ουροýκ. Το üνομÜ της ποιÞτριας σχηματßζεται απü τις λÝξεις "Εν" που σημαßνει ΑρχιÝρεια, και "Χεντοý" που παραπÝμπει σε προσωνýμιο του θεοý ΝÜννα και σημαßνει "Ο Κýριος, που εßναι το κüσμημα του ουρανοý".
Η ΕνχεντουÜννα ýστερα απü επιθυμßα του πατÝρα της του Σαργκüν ανÝλαβε να αρχιερατεýσει στο ναü του θεοý ΝÜννα στην Ουρ που εκτüς απü κÝντρο της λατρεßας του θεωροýνταν και η ιερÞ πüλη της σουμεριακÞς θεÜς της γονιμüτητας και του πολÝμου, ΙνÜννα. Η ανÜληψη αρχιερατικþν καθηκüντων σε ναοýς απü τις κüρες των βασιλÝων Þτανε φαινüμενο αρκετÜ συνηθισμÝνο κατÜ την εποχÞ εκεßνη στην Μεσοποταμßα και συνÞθως απÝβλεπε στην προþθηση των βασιλικþν συμφερüντων. Στη προκεßμενη περßπτωση αποσκοποýσε στην εδραßωση της εξουσßας του Σαργκüν στο νüτιο τμÞμα του Σουμεριακοý βασιλεßου.
ΑρχιερÜτευσε στους ναοýς του ΝÜννα üλη της τη ζωÞ εκτüς απü μερικÜ χρüνια κατÜ τα οποßα αναγκÜστηκε να τους εγκαταλεßψει επειδÞ φαßνεται πως ενεπλÜκη σε πολιτικÞ αναταραχÞ με αποτÝλεσμα να καθαιρεθεß απü το αξßωμÜ της και να εξοριστεß απü την Ουρ. Με την επÜνοδü της στη πüλη και στα καθÞκοντÜ της, συγγρÜφει μιαν εξαιρετικÞ σε στιχουργßα θεúκÞ επßκληση, την Εξýψωση της ΙνÜννα, που εκτüς απü προσευχÞ αποτελεß παρÜλληλα κι εξομολüγηση προς τη θεÜ και παρÝχει πληροφορßες για τη φυγÞ της απü την Ουρ, το διÜστημα της εξορßας της και την επιστροφÞ της σ' αυτÞν. Περßφημο εßναι επßσης και το Εγκþμιο της ΙνÜννα, üπου η ποιÞτρια επιχειρεß να κατευνÜσει τη πολεμüχαρη φýση της θεÜς, απ' üπου προÝρχεται το απüσπασμα που ακολουθεß, που παραπÝμπει τüσο στη τραγικÞ ποßηση και καταδεικνýει το πηγαßο ταλÝντο της και κÜθε Üλλο παρÜ αδßκως, θεωρεßται üχι μüνο η αρχαιüτερη ποιÞτρια μα και μßα απü τις πιο αξιοθαýμαστες:
Ω ∆Ýσποινα üλων των ∆υνܵεων, αγλαÞ
γυνÞ φωτοπερßχυτη, καλÞ!
Σε αγαποýν ο ουρανüς κι η Γη.
Σαν üρνεο πετÜς και τη χþρα ραµφßζεις.
¼ρµÜς με τη μορφÞ της καταιγßδας,
σα θýελλα βρυχÜσαι, μανιασμÝνη,
αστρÜφτεις και κατακεραυνþνεις
και μ' Üνεμους κακοýς μουγκρßζεις.
Τα πüδια σου αδιÜκοπα κινοýνται.
Την Üρπα των λυγμþν αυτÞ
την οδηγεßς ν' αρχßσει να θρηνεß.
Ω ∆Ýσποινα της χþρας ýψιστη εσý!
Ποιüς ποτÝ σ' αρνÞθηκε τη δüξα, τη τιµÞ;
Ω των βασιλισσþν βασßλισσα,
των θεßων ∆υνܵεων κτητüρισσα!
ΣκιÝς ζυγþνουνε το φως,
γýρω µου η µÝρα σκοτεινιÜζει…
Η Üριστη χρÞση της ΣουμεριακÞς γραφÞς απü την ΕνχεντουÜννα και η ιδιüτητÜ της ως αρχιÝρειας και ποιÞτριας αντανακλÜ την πολιτιστικÞ και κοινωνικÞ θÝση των γυναικþν, κυρßως των ανþτερων κοινωνικþν στρωμÜτων, στη περιοχÞ της Μεσοποταμßας εκεßνης της μακρυνÞς περιüδου που διδÜσκονταν γραφÞ και στρÝφονταν στην ενασχüληση με τη λογοτεχνßα καθþς καταγρÜφονται πολλÝς γυναßκες βασιλÝων που εßτε παρÜγγελναν, εßτε Ýγραφαν οι ßδιες ποιÞματα. Φαινüμενο σπÜνιο κατÜ την αρχαιüτητα üπου οι γυναßκες αποκλεßονταν απü την εκπαßδευση κι εßχαν ως μοναδικÞ ενασχüληση τους την οικοτεχνßα. Εκτüς απü αυτÞν, γνωρßζουμε γυναßκες των βασιλÝων που παρÜγγελναν και πιθανüν Ýγραφαν ποßηση, ενþ η θεÜ ΝιντÜμπα εμφανßζονταν ως γραφεýς. Ο Leick γρÜφει πως "σ' Ýνα βαθμü, τα επßθετα των γυναικεßων θεοτÞτων της Μεσοποταμßας αντικατοπτρßζουνε τη πολιτιστικÞ και κοινωνικÞ θÝση των γυναικþν στον Αρχαßο Κüσμο".
..........................................................................
Στο σημεßο αυτü παρεμβÜλλεται ü,τι αρχαßο ελληνικü υπÜρχει στις Γυναßκες Του Κüσμου κι υπÜρχει ΕΔΩ!
ΣυμπληρωματικÜ η συνÝχειÜ του πριν, επειδÞ Ýβγαινε μεγÜλο το Üρθρο, υπÜρχει ΕΔΩ!
Επßσης ü,τι σε αρχαßο αλλÜ στη Ποßηση και τη Φιλοσοφßα Γυναικþν υπÜρχει ΕΔΩ!
..........................................................................
2). PAN CHAO Þ BAN ZHAO
Παν ΤσÜο, Κßνα- επιστÞµονας (50-112 µ.Χ.)
Η Pan Chao Þ Ban Zhao Þταν η αυτοκρατορικÞ επιστÞµονας του αυτοκρÜτορα Χο της Κßνας. ¹ταν η επßσηµη ιστορικüς της αυλÞς η οποßα εßχε υπ' ευθýνη της την αυτοκρατορικÞ βιβλιοθÞκη, üπου και δßδασκε. ¸να απü τα σηµαντικüτερα και πιο γνωστÜ Ýργα της Þταν: "ΜαθÞµατα για µια γυναßκα". ¹ταν η 1η γνωστÞ γυναßκα ιστορικüς της Κßνας. ΟλοκλÞρωσε το Ýργο του αδελφοý της Ban Gu για την ιστορßα του δυτικοý Han, του βιβλßου του Han. ¸γραψε επßσης μαθÞματα για τις γυναßκες, Ýνα σημαντικü Ýργο για τη συμπεριφορÜ των γυναικþν. Εßχε επßσης μεγÜλο ενδιαφÝρον για την αστρονομßα και τα μαθηματικÜ κι Ýγραψε ποιÞματα, γραπτÝς αναμνÞσεις, επιχειρÞματα, σχüλια, δοκßμια κι αρκετÜ μακροσκελÞ Ýργα, που δε σþθηκαν ολüκληρα. ¸γινε η πιο διÜσημη γυναßκα επιστÞμονας της Κßνας.
ΓεννÞθηκε στο Anling, κοντÜ στο σημερινü Xianyang, στην επαρχßα Shaanxi, σε μιαν οικογÝνεια μελετητþν που Þτανε για 3 γενιÝς στην αυλÞ του κινÝζου αυτοκρÜτορα. Εßχε 2 μεγαλýτερους αδελφοýς, δßδυμους τουλÜχιστον 13 Ýτη μεγαλýτερους απü αυτÞν: τον Μπαν Γου, ο οποßος θα γινüτανε ποιητÞς της αυλÞς κι ο κýριος συγγραφÝας του Han shu, -ιστορßα των πρþτων 200 χρüνων της Κßνας της δυναστεßας Χαν-, κι ο Ban Chao, ο οποßος θα γßνει γενικüς στρατηγüς, κερδßζοντας σημαντικÝς μÜχες στα βορειοδυτικÜ σýνορα της Κßνας. Στα 14 παντρεýτηκε Ýνα ντüπιο κÜτοικο με το üνομα Cao Shishu κι ονομÜστηκε ΛατρευτÞ Madame Cao. Ο σýζυγüς της πÝθανε üταν Þταν ακüμα νÝος, αφÞνοντÜς τη μ' Ýνα παιδß. Δεν ξαναπαντρεýτηκε, αλλÜ αφιερþθηκε στα γρÜμματα. ¹τανε κüρη του διÜσημου ιστορικοý Ban Biao κι επßσης φßλη του αξιοσημεßωτου λüγιου και ποιητÞ Consort Ban.
ΜÝχρι το 76 μ.Χ., ο αδελφüς της εßχε γßνει στρατηγüς κι η μητÝρα της κι ο αδελφüς της Γου Þτανε στη πρωτεýουσα, üπου Þτανε στην αυλÞ του αυτοκρÜτορα ως ιστορικüς και συντÜκτης. Η Zhao, σχεδüν 30 ετþν, βρισκüταν ακüμα μαζß τους (Þταν ασυνÞθιστο μια χÞρα να εγκατÝλειπε την οικογÝνεια του συζýγου της). Αυτüς εργÜζοντανε πÜνω στο Han shu κι οι επιστÞμονες θεωροýνε "πιθανü üτι η ΖÜο Þταν Þδη ενεργÞ συνεργÜτης του Ýργου στη δεκαετßα του '70 και του '80" (Wills, σελ.94).
Το 89, υπÞρχε νÝος αυτοκρÜτορας, Ýνα παιδß, Ýτσι ο νüμος Ýλεγε πως Ýπρεπε η μητÝρα ν' αναλÜβει προσωρινÜ, η Dowager Empress Dou. Ο αδερφüς της, Ban Gu συνδÝθηκε στενÜ μαζß τους. Το 92, η οικογÝνεια Dou κατηγορÞθηκε για προδοσßα: οι Üντρες της οικογÝνειας αυτοκτüνησαν. Η αυτοκρÜτειρα Ýχασε τη δýναμÞ της κι οι φßλοι της οικογÝνειας, συμπεριλαμβανομÝνου του Gu, εκτελÝστηκαν. ¼μως, δεν Ýγινε καμßα ενÝργεια εναντßον των Üλλων απαγορεýσεων: Ο Chou Þταν Ýνας νικηφüρος στρατηγüς (κι ασφαλþς πολý μακριÜ), ο Zhao Þταν απλÞ γυναßκα (αν κι η ανÜθεση του γιου σε μια μακρινÞ θÝση περßπου το 95 θεωρÞθηκε απü μερικοýς ως εξορßα).
Το 97, ωστüσο, η ΤσÜο κλÞθηκε πßσω στη πρωτεýουσα για να ολοκληρþσει την ιστορßα που Ýμεινε ημιτελÞς απü το θÜνατο του Ban Gu. Σýμφωνα με μια βιογραφßα της Zhao που γρÜφτηκε στη 10ετßα του '40: "Ο αυτοκρÜτορας Ho διÝταξε τη Ban Zhao να Ýρθει στη ΒιβλιοθÞκη Tuan Kuan προκειμÝνου να συνεχßσει και να ολοκληρþσει το Ýργο ..." (αναφÝρθηκε απü τον Swann, σελ. 40) και να επιβλÝπει το Ýργο Üλλων επιστημüνων που εργÜζονται στη βιβλιοθÞκη. ΕπειδÞ το Han shu εßναι Ýνα σημαντικü Ýργο για τους ιστορικοýς της Κßνας, συζητÞθηκε το ζÞτημα πüσο συνÝβαλε η Zhao σε αυτü (ουσιαστικÞ γραφÞ, επεξεργασßα και χÜραξη;) για 1900 χρüνια και μÜλιστα ενθÝρμως. Απü εσωτερικÝς αποδεßξεις, η μεταφρÜστρια Nancy Lee Swann πιστεýει üτι η Zhao εßναι υπεýθυνη για περßπου το 1/4ο του συνüλου.
Η Ban Zhao Þτανε συγγραφÝας της ιστορßας του Δυτικοý Χαν, ενüς βιβλßου γνωστοý ως Βιβλßο του Χαν. Αφοý ο Μπαν Γκου φυλακßστηκε κι εκτελÝστηκε το 92, λüγω της σχÝσης του με την οικογÝνεια της αυτοκρÜτειρας Dowager Dou, η Ban Zhao ολοκλÞρωσε το Ýργο. ΠροσÝθεσε τη γενεαλογßα της μητÝρας του αυτοκρÜτορα, παρÝχοντας πολλÝς πληροφορßες που συνÞθως δεν τηροýνταν. ΠροσÝθεσεν επßσης πραγματεßα για την αστρονομßα.
¸γραψε επßσης τα μαθÞματα για τις γυναßκες. Αυτü το μορφωτικü βιβλßο του Κομφοýκιου γενικÜ συμβοýλευε τις γυναßκες να συμμορφþνονται και να σÝβονται προς το μεγαλýτερο σκοπü της διατÞρησης της οικογενειακÞς αρμονßας, μιας Ýντονα θεωρημÝνης αντßληψης στην ιστορικÞ Κßνα. Το βιβλßο δεßχνει επßσης üτι οι γυναßκες πρÝπει να εßναι καλÜ μορφωμÝνες þστε να μποροýν να εξυπηρετοýν καλýτερα τους συζýγους τους. Με το σýζυγü της στη κορφÞ της πυραμßδας της εξουσßας (Þ ο πατÝρας της αν Þταν ανýπαντρη), μια γυναßκα Ýπρεπε να δÝßχνει το δÝοντα σεβασμü στους αδελφοýς της, τους γαμπροýς, τον πατÝρα, τον πατÝρα της κι Üλλους αρσενικοýς συγγενεßς. Σýμφωνα με αυτÞν, "Τßποτα δεν εßναι καλýτερο απü την υπακοÞ που θυσιÜζει τη προσωπικÞ γνþμη". Μια σýγχρονη ρεβιζιονιστικÞ θεωρßα δηλþνει üτι το βιβλßο εßναι Ýνας οδηγüς για να διδÜξει τις γυναßκες πþς να αποφýγουν το σκÜνδαλο στη νιüτη, þστε να μποροýν να επιβιþσουν αρκετÜ και να γßνουν ισχυρÜ Üτομα. ΑυτÞ η πραγματεßα για την εκπαßδευση των γυναικþν Þταν αφιερωμÝνη στις κüρες στην οικογÝνεια του Ban Zhao αλλÜ κυκλοφüρησε αμÝσως στο ευρý κοινü. ¹τανε δημοφιλÝς εδþ κι αιþνες στην Κßνα ως οδηγüς για τη συμπεριφορÜ των γυναικþν.
Δßδαξε την αυτοκρÜτειρα Deng Sui και μÝλη της αυλÞς στη βασιλικÞ βιβλιοθÞκη, η οποßα Ýτσι κÝρδισε τη πολιτικÞ της επιρροÞ. Η αυτοκρÜτειρα κι οι συμπατριþτες της Ýδωσαν τον τßτλο "ΠροικισμÝνη" και την Ýκανε κυρßα επß των τιμþν. Καθþς η αυτοκρÜτειρα Ýγινε αντιβασιλÝας για τον αυτοκρÜτορα Shang του Han, ζητοýσε συχνÜ τη συμβουλÞ της Ban Zhao. Σ' Ýνδειξη ευγνωμοσýνης, η αυτοκρÜτειρα της Ýδωσε και 2 υπηρÝτες της ως ακολοýθους. Ο Ban Zhao Þταν επßσης βιβλιοθηκονüμος στο δικαστÞριο, επιβλÝποντας τις συντακτικÝς εργασßες ενüς προσωπικοý βοηθþν κι εκπαιδεýοντας Üλλους μελετητÝς. Με αυτÞ την ιδιüτητα, αναβÜθμισε κι επÝκτεινε τις βιογραφßες των επιφανþν γυναικþν απü τον Liu Xiang. Εßναι πιθανüν üτι επÝβλεπε την αντιγραφÞ χειρογρÜφων απü μπαμποý και μετÜξι σ' Ýνα πρüσφατα εφευρεθÝν υλικü, το χαρτß.
Εκτüς απü την εργασßα στο Han shu και τη διοßκηση της αυτοκρατορικÞς βιβλιοθÞκης, η Zhao Ýγινε επßσης δÜσκαλος στις κορυφαßες γυναßκες της αυλÞς, ιδιαßτερα Ýνα 17χρονο κορßτσι, τη Deng, που εßχε Ýρθει στην αυλÞ το 96. Η Zhao διδÜσκει αστρονομßα και μαθηματικÜ τη Deng καθþς και την ιστορßα και τα κλασικÜ. Το 102, ο αυτοκρÜτορας απÝρριψε την σημερινÞ αυτοκρÜτειρÜ του και προþθησε τη Ντενγκ στον ρüλο αυτü. ¼ταν πÝθανε το 106, τον διαδÝχθηκε Ýνα παιδß που πÝθανε σýντομα κι ακολοýθησε Ýνα Üλλο παιδß. Μες απ' αυτÝς τις βασιλεßες η Deng Þταν αντιβασιλÝας. Η επιρροÞ της Ban Zhao στην αυτοκρÜτειρα Þτανε προφανþς μεγÜλη. ¸νας σýγχρονος Ýγραψε για Ýνα πρüβλημα της αυλÞς: "Με μια λÝξη απü τη μητÝρα Μπαν ολüκληρη η οικογÝνεια παραιτÞθηκε" (παρατßθεται απü τον Swann, σελ. 236). Το 113, ο γιος της, Cao Cheng διορßστηκε υπÜλληλος της Chenliu Commandery.
Δεν γνωρßζουμε το Ýτος του θανÜτου της Ζαο, αλλÜ γνωρßζουμε üτι Þταν πριν απü το 120. ΜετÜ το θÜνατü της, η νýφη της, η Ding, συγκÝντρωσε τα Ýργα της σε 3 τüμους, αλλÜ τα περισσüτερα Ýχουνε χαθεß. Το γραπτü Ýργο της ΖÜο, το οποßο περιγρÜφει ο βιογρÜφος των 400 μ.Χ., περιλÜμβανε "ΑφηγηματικÜ ποιÞματα, αναμνηστικÜ γρÜμματα, επιγραφÝς, ευλογßες, επιχειρÞματα, σχüλια, ελεημοσýνη, δοκßμια, εκθÝσεις, μνημεßα και ΤελικÝς οδηγßες, σε üλα (αρκετÜ για να γεμßσουν) 16 βιβλßα "(παρατßθεται απü τον Swann, σελ.41). Προφανþς, η Zhao επßσης σχολßασε Ýνα προηγοýμενο Ýργο, Lienu zhuan (ΖωÝς επιφανþν γυναικþν, 79-8 π.Χ.). Τα υπÜρχοντα Ýργα των οποßων η απüδοση εßναι σßγουρη περιλαμβÜνει Ýνα μακρý ποßημα, "Ταξιδεýοντας προς τα ανατολικÜ", 3 σýντομα ποιÞματα. 2 γρÜμματα στο θρüνο και το πολυαναφερüμενο εγχειρßδιο επιβßωσης, Nujie (ΜαθÞματα για τις γυναßκες). ΚατÜ τους 1ους αιþνες μετÜ το θÜνατο της, Þταν οι συνεισφορÝς της στο Han shu, η επιστημονικÞ της γραφÞ κι η ποßησÞ της που επαινοýνταν πιüτερο. Μüνο στη 10ετßα του '80 η Nujie Ýγινε το Ýργο με το οποßο αναγνωρßστηκε.
¸να απüσπασμα απü τη βιογραφßα της εßναι ενδιαφÝρον: "Η νεαρÞ αδελφÞ της Zhao, η Cao Feng-sheng, επßσης ταλαντοýχα και καλλιεργημÝνη, Ýγραψε δοκßμια που αξßζει να τα διαβÜσετε, με τα οποßα Ýλαβε υπü αμφισβÞτηση τη Ban Zhao" (αναφερüμενος στο Swann, 41). Τι αντιμετþπισε η αδελφÞ της Zhao; ΜÞπως Ýχει να κÜνει με τη Nujie; ¹ταν πολý στενüμυαλη; πολý ευρý μυαλü; ¹ Þταν η διαφωνßα μ' Ýνα απü τα Üλλα γραπτÜ της Zhao; Τα δοκßμιÜ της η θετÞ της κüρη τα Ýχασε.
Ο κρατÞρας Ban Zhao στη Αφροδßτη πÞρε το üνομα προς τιμÞ της.
--------------------------------------------
3). QUEEN SODOK or SODUK or SEONDEOK
Βασßλισσα Σοντüκ Þ Σοντοýκ, ΚορÝα, αστρονüμος, 610-647 μ.X.
Η Βασßλισσα Σοντüκ Þταν η 1η γυναßκα, που στÝφθηκε βασßλισσα στο Κορεατικü βασßλειο του Σßλλα το 632 μ.Χ. ΚυβÝρνησε για 14 χρüνια, κρατþντας το βασßλειο της ενωμÝνο εναντßον εσωτερικþν κι εξωτερικþν εχθρþν. Απü τα 1α χρüνια της ζωÞς της, η Σοντüκ Ýδειξε μιαν ασυνÞθιστη ευστροφßα κι ενδιαφÝρον απü παιδß για τα Üστρα και τον ουρανü. ΚÜθε βρÜδυ Ýβγαινε Ýξω και παρατηροýσε τα αστÝρια. Η Σοντοýκ μελÝτησε τη κßνηση των Üστρων μüνη της, συνεπικουροýμενη κι απü βασιλικοýς αστρονüμους. Μια απü τις σημαντικüτερες προσφορÝς της στην επιστÞμη Þταν η κατασκευÞ του παρατηρητηρßου του Chonsongdae, το οποßο αποκαλοýνταν "ο πýργος της σελÞνης και του Þλιου" στη ΚορÝα.
"Θα μÜθω ποτÝ την αλÞθεια για τα αστÝρια;
Εßμαι πολý νÝα για να ασχοληθþ με τις θεωρßες για το σýμπαν μας.
ΑπλÜ ξÝρω üτι θÝλω να καταλÜβω περισσüτερα. ΘÝλω να τα μÜθω üλα.
Μπορþ. Γιατß πρÝπει να μου απαγορευτεß";
ΑυτÞ η φρÜση, που βρÝθηκε σε αναθηματικü βÜζο αφιερωμÝνο στη γιαγιÜ της, εßχε γραφτεß απü μια κοπÝλα κορεÜτισσα, πριγκÞπισσα της δυναστεßας Silla, üταν Þτανε 15 ετþν. Τ' üνομÜ της Þτανε Sonduk, αλλÜ γρÜφεται επßσης και Sondok Þ Seondeok κι ενδιαφερüτανε πολý για την αστρονομßα σε μια εποχÞ üπου δεν δινüτανε καμμßα εκπαßδευση στις γυναßκες. ΠαρüλαυτÜ, Ýγινε βασßλισσα και μποροýσε ν' ασκÞσει το αστρονομικü της πÜθος, τουλÜχιστον με μια ορισμÝνη Ýννοια. ΑλλÜ ας πÜμε τα πÜρουμε με τη σειρÜ.
ΓεννÞθηκε το 610 μ.Χ., κι αργüτερα Ýγινε η 1η γυναßκα μονÜρχης της ΚορÝας, που κυβερνÜ τη χþρα της για 14 χρüνια. Ο Jinpyeong, ο πατÝρας της, Þταν ο βασιλιÜς της Silla, Ýνα βασßλειο που γεννÞθηκε σα πüλη-κρÜτος το 57 π.Χ. και μεγÜλωσε σε βασßλειο περßπου το 350 μ.Χ. Ο βασιλιÜς δεν εßχε γιοýς κληρονüμους, Ýτσι η επιλογÞ Ýπεσε στη κüρη του, τη Sonduk. ΑυτÞ η νεαρÞ πριγκÞπισσα εßχε λαμπρü μυαλü, εμφανÝς απü πολý νεαρÞ ηλικßα. Στα 7 της π.χ., Ýνα κουτß με σπüρους απü παιþνιες Ýφτασε στο ΠαλÜτι απü τη Κßνα. Εßχεν αποσταλεß με μια συνοδευτικÞ ζωγραφιÜ που Ýδειχνε πως Ýμοιαζαν τα λουλοýδια. Η Sonduk, κοιτÜζοντας την εικüνα, παρατÞρησε üτι το λουλοýδι Þταν üμορφο, αλλÜ Þτανε λυπηρü το γεγονüς üτι δεν μυρßζει. ¼ταν ρωτÞθηκε πως το καταλαβε και γιατß, απÜντησε: "Αν μýριζε, θα υπÞρχανε πεταλοýδες και μÝλισσες γýρω απü το λουλοýδι στον πßνακα". Η παρατÞρησÞ της σχετικÜ με την Ýλλειψη αρþματος στις παιþνιες αποδεßχθηκε σωστÞ -μια Ýνδειξη μεταξý Üλλων και της νοημοσýνης της.
Η 1η επαφÞ με την αστρονομßα και τη μελÝτη των αστεριþν συνÝβη μÝσω του δασκÜλου της, του κινÝζου πρεσβευτÞ Lin Fang, που Þταν επßσης αστρονüμος. Στα 15 της εισÞχθη στον Κομφουκιανισμü, που σýντομα Ýγινε εμπüδιο στη δßψα της για γνþσεις. Το μοντÝλο του Κομφοýκιου, μÜλιστα, Ýθετε τις γυναßκες σε δευτερεýουσα θÝση μες στην οικογÝνεια, πρÜγμα που σÞμαινε üτι η εκπαßδευση γενικÜ, πüσο μÜλλον η αστρονομßα, δεν θεωρεßτο κατÜλληλη. Η Sonduk, ωστüσο, παρατηροýσε τ' Üστρα κÜθε βρÜδυ κι Þτανε κυρßως αυτοδßδακτη. Μια σýγκρουση θελÞσεων Þταν αναπüφευκτη. Μια μÝρα, εξÝφρασε την επιθυμßα της να μιλÞσουνε για αστρονομßα στον ΚινÝζο πρεσβευτÞ, αλλÜ η απÜντησÞ του Þτανε σαν Ýνα κρýο ντους για τüσο λαμπρü κορßτσι. ¸χοντας πειστεß για την ανÜγκη μιας αυστηρÜ οικιακÞς απασχüλησης για τις γυναßκες, ο πρσβευτÞς απÜντησε: "Σßγουρα δεν μπορεßς να σκÝφτεσαι üτι μπορþ να μιλÞσω για τüσο σημαντικÜ θÝματα με μια νÝα γυναßκα! Θα Þταν αφýσικο κι εντελþς ακατÜλληλο". Ωστüσο, εßχε σýντομα την ευκαιρßα να διαπιστþσει τη καταλληλüτητα μιας τÝτοιας συζÞτησης üταν, κατÜ τη διÜρκεια μιας ηλιακÞς Ýκλειψης που συνÝβη στη ΚορÝα, η νεαρÞ πριγκÞπισσα Þτανε σε θÝση να προβλÝψει το γεγονüς και τη διÜρκειÜ του με μεγÜλην ακρßβεια. ¹τανε φανερü πως οι γνþσεις της Þτανε κÜτι περισσüτερο απü αρκετÝς για να συζητÞσει μαζß της τα θÝματα αυτÜ και μÜλιστα επß ßσοις üροις!
Αυτü εξüργισε τον πρεσβευτÞ ακüμη περισσüτερο. Της Ýδωσε Üλλη συμβουλÞ: "Η αστρονομßα δεν εßναι για τις γυναßκες. ΚÜνετε οτιδÞποτε θηλυκü, üπως η φροντßδα των μεταξοσκωλÞκων!", της εßπε. ΤελικÜ, αυτüς ο ισχυρüς διπλωμÜτης απü μιαν ισχυρÞ γειτονικÞ χþρα κατÜφερε να πεßσει τον πατÝρα της ν' αποκλεßσει τη πριγκÞπισσα απü οποιαδÞποτε περαιτÝρω μελÝτη των αστεριþν. ΤÝλος της ιστορßας; Ασφαλþς κι üχι! Στη πραγματικüτητα, η Sonduk Þτανε σε θÝση να πÜρει την εκδßκησÞ της üταν Ýγινε ηγÝτις της Silla, το 632 μ.Χ. Þ σýμφωνα με Üλλους μελετητÝς, το 634. Δεν ξÝρουμε αν κατÜφερε να παραμεßνει προσωπικÜ ασχολοýμενη με την αστρονομßα, αλλÜ η ιστορßα την Ýχει γρÜψει με το να δßνει τη κýρια συμβολÞ της στην επιστÞμη: τη κατασκευÞ του αστρονομικοý παρατηρητηρßου Cheomseongdae Þ του Πýργου της ΣελÞνης και των ΑστÝρων.
Ακüμα και σÞμερα, θεωρεßται το αρχαιüτερο παρατηρητÞριο στην ¢πω ΑνατολÞ. Η Sonduk εßχε παρακαλÝσει τον πατÝρα της αρκετÜ χρüνια πριν, να ξεκινÞσει το κτßσιμü του, αλλÜ τελικÜ ολοκλÞρωσε την εργασßα η ßδια. ¸χει επιζÞσει ως επß το πλεßστον Üθικτο και μπορεßτε ακüμα να επισκεφθεßτε τα ερεßπια της αρχαßας πρωτεýουσας αυτÞς της δυναστεßας, Gyeongju, περßπου 100 χιλιüμετρα βüρεια του Busan, στη Ν. ΚορÝα. Ο πýργος χτßστηκε με 27 κυκλικÜ επßπεδα πÝτρινων πλßνθων -ενδεχομÝνως αναφορÜ στην ßδια τη βασßλισσα, τον 27ο ηγÝτη της Silla- τοποθετημÝνα ανÜμεσα σε τετρÜγωνη βÜση και τετρÜγωνη κορυφÞ. Εßναι πÜνω απü 9 μÝτρα κι εξακολουθεß να προκαλεß τους αιþνες. Μεταξý Üλλων χρÞσεων, λειτουργοýσε ως ημερολüγιο που θα μποροýσε να σηματοδοτÞσει την αλλαγÞ των εποχþν. Σýμφωνα με τους ιστορικοýς απολογισμοýς, üταν οι αστρονüμοι παρατηροýσανε απü τον πýργο της Sonduk, πλÜγιαζαν ανÜσκελα και παρακολουθοýσανε τα ουρÜνια σþματα μÝσα απü 4 θüλους στη κορφÞ, τοποθετημÝνοι σε τετρÜγωνο και στραμμÝνοι προς τα 4 σημεßα του ορßζοντα. ΠεριÝργως, η μüνη εßσοδος εßναι Ýνα τετρÜγωνο Üνοιγμα, που βλÝπει νüτια, περßπου 4 μÝτρα απü το Ýδαφος. Μπορεß να μπει κανεßς μüνο με εξωτερικÞ σκÜλα. ºσως η βασßλισσα Þθελε να 'ναι σßγουρη πως οι αστρονüμοι της δε θα μπαßνανε στον πειρασμü να ολοκληρþσουνε τη... βÜρδια τους νωρßτερα!
¸χοντας την ικανüτητα να προβλÝπει το μÝλλον, η Σοντοýκ προÝβλεψε την þρα του θανÜτου της, κÜτι το οποßο Ýγινε πραγματικüτητα, κι Ýτσι η μεγαλüπρεπη βασßλισσα πÝθανε το 647 μ.Χ. ΠαρÜ το γεγονüς üτι τελικÜ παντρεýτηκε δυστυχþς δεν απÝκτησε απογüνους. ¸τσι, χωρßς δικü της απüγονο, κληροδüτησε το βασιλικü θρüνο του Σßλλα στην Chindok, τη κüρη του θεßου της, Kuk Ρan.
........................................................................
4). MURASAKI SHIKIBU
ΜουρασÜκι Σικιμποý ( 紫 式 部 ), Ιαπωνßα, ποιÞτρια, μυθιστοριογρÜφος (~973 / 1014 μ.Χ.)
H Murasaki Shikibu Þταν ΙÜπων ποιÞτρια, μυθιστοριογρÜφος και κυρßα των τιμþν στην αυτοκρατορικÞ αυλÞ τη περßοδο Heian. Εßναι πιüτερο γνωστÞ σαν η συγγραφÝας της Ιστορßας Του Genji, που θεωρεßται ευρÝως üτι εßναι το 1ο μυθιστüρημα του κüσμου, γραμμÝνο στα ιαπωνικÜ μεταξý περßπου 1000-12. Το Murasaki Shikibu εßναι Ýνα περιγραφικü ψευδþνυμο, το προσωπικü της üνομα εßναι Üγνωστο, αλλÜ μπορεß να Þταν η Fujiwara no Kaoruko ( 藤原 香 子 ), που αναφÝρθηκε σ' ημερολüγιο της αυλÞς του 1007 ως αυτοκρατορικÞ κυρßα των τιμþν.
Οι γυναßκες Heian Þτανε παραδοσιακÜ αποκλεισμÝνες απü την εκμÜθηση της κινεζικÞς, τη γραπτÞ γλþσσα της κυβÝρνησης, αλλÜ η Murasaki, που μεγÜλωσε στο οικογενειακü περιβÜλλον του πατρικοý της, Ýδειξε μια πρüωρη ικανüτητα στην εκμÜθηση κι ανÜγνωση ΚινÝζων κλασσικþν και κατüρθωσε να αποκτÞσει ευχÝρεια. Παντρεýτηκε μÝσα με τÝλη της 10ετßας του '20 και γÝννησε μια κüρη πριν πεθÜνει ο σýζυγüς της, 2 χρüνια μετÜ το γÜμο. Εßναι αβÝβαιο üταν Üρχισε να γρÜφει την ιστορßα της, αλλÜ πιθανüτατα ενþ Þταν παντρεμÝνη Þ λßγο μετÜ τη χηρεßα της. Περßπου το 1005, η Murasaki προσκλÞθηκε να υπηρετÞσει ως κυρßα των τιμþν στην αυλÞ της αυτοκρÜτειρας Shōshi απü το Fujiwara no Michinaga, πιθανþς λüγω της φÞμης της ως συγγραφÝα. ΣυνÝχισε να γρÜφει στη διÜρκεια της θητεßας της, προσθÝτοντας σκηνÝς απü τη ζωÞ της αυλÞς στο Ýργο της. ΜετÜ απü 5-6 χρüνια, εγκατÝλειψε την αυλÞ κι αποχþρησε απü τη Shōshi στη περιοχÞ της λßμνης Biwa. Οι μελετητÝς διαφωνοýνε για το Ýτος του θανÜτου της. αν κι οι περισσüτεροι συμφωνοýνε στο 1014, Üλλοι Ýχουνε προτεßνει πως Þτανε ζωντανÞ το 1031.
H Murasaki Ýγραψε Το Ημερολüγιο Της Κυρßας Murasaki, Ýνας τüμος ποßησης και το Η Ιστορßα Του Genji. Εντüς μιας 10ετßας απü την ολοκλÞρωσÞ της, διανεμÞθηκε σε üλες τις επαρχßες. μÝσα σε Ýναν αιþνα αναγνωρßστηκε ως Ýνα κλασσικü ιαπωνικÞς λογοτεχνßας κι εßχε γßνει θÝμα επιστημονικÞς κριτικÞς. Στις αρχÝς του 20ου αι. το Ýργο της ξεκßνησε να μεταφρÜζεται στ' αγγλικÜ κι ολοκληρþθηκε το 1933. Οι μελετητÝς εξακολουθοýν να αναγνωρßζουνε τη σημασßα του, που αντανακλÜ την ηγεμονικÞ κοινωνßα της εποχÞς Heian στο αποκορýφωμÜ της. Απü τον 13ο αι. τα Ýργα της Ýχουνε παρουσιαστεß απü τους ΙÜπωνες καλλιτÝχνες και τους γνωστοýς δασκÜλους της ξυλογραφßας ukiyo-e.
ΓεννÞθηκε περßπου το 973 μ.Χ. στο Heian-kyō, στην Ιαπωνßα, στη βüρεια φυλÞ Fujiwara που κρατÜει απü το Fujiwara no Yoshifusa, τον 1ο αντιβασιλÝα Fujiwara του 9ου αι.. Η οικογÝνεια Fujiwara κυριÜρχησε στη πολιτικÞ της αυτοκρατορικÞς αυλÞς μÝχρι τα τÝλη του 11ου αι. μÝσω των στρατηγικþν γÜμων των θυγατÝρων Fujiwara στην αυτοκρατορικÞ οικογÝνεια και τη νομÞ των περιφερειþν. Στα τÝλη του 10ου αι. και στις αρχÝς του 11ου, η Michinaga, το λεγüμενο Mido Kampaku, κανüνισε τις 4 κüρες της σε γÜμους με αυτοκρÜτορες, δßνοντÜς της πρωτοφανÞ δýναμη. Ο προπÜππος της Murasaki, Fujiwara no Kanesuke, βρισκüτανε στη κορφÞ της αριστοκρατßας, αλλÜ ο κλÜδος της οικογÝνειας Ýχασε σταδιακÜ τη δýναμÞ της και τη στιγμÞ που η Murasaki γεννÞθηκε,βρισκüτανε στις χαμηλþτερες τÜξεις της αριστοκρατßας του Heian. Οι χαμηλþτερες τÜξεις της αριστοκρατßας συνÞθως απομακρýνονταν απü την αυλÞ σε ανεπιθýμητες θÝσεις στις επαρχßες, εξüριστοι απü τη κεντρικÞ εξουσßα στο Κιüτο.
ΠαρÜ την απþλεια του θÝσης, η οικογÝνεια εßχε φÞμη ανÜμεσα στους λογοτÝχνες μÝσω του προπÜππου και του παπποý της, κι οι 2 Þτανε γνωστοß ποιητÝς. Ο προπÜππος της, Fujiwara no Kanesuke, εßχε 56 ποßηματα που συμπεριελÞφθησαν σε 13 απü τις 21 αυτοκρατορικÝς ανθολογßες, τις συλλογÝς 36 ποιητþν και το Yamato Monogatari (ιστορßες του Yamato). Ο προπÜππους κι ο παπποýς της εßχανε φιλικÝς σχÝσεις με τον Ki no Tsurayuki, ο οποßος Ýγινε δημποφιλÞς για τη χρÞση του λαúκοý στßχου που γρÜφτηκε στα ΙαπωνικÜ. Ο πατÝρας της, Fujiwara no Tametoki, παρακολοýθησε τη ΚρατικÞ Ακαδημßα (Daigaku-ryō) κι Ýγινε Ýνας σεβαστüς μελετητÞς κινεζικþν κλασσικþν και ποßησης. ο δικüς του στßχος Þταν ανθολογικüς. ΕισÞλθε σε δημüσια υπηρεσßα γýρω στο 968 ως χαμηλüμισθος υπÜλληλος κι Ýφτασε μÝχρι κυβερνÞτης το 996. ¸μεινε στην υπηρεσßα μÝχρι το 1018 περßπου. Η μητÝρα της προÞλθε απü τον ßδιο κλÜδο της βüρειας Fujiwara ως Tametoki. Το ζευγÜρι εßχε 3 παιδιÜ, 1 γιο και 2 κüρες.
Στην εποχÞ Heian η χρÞση ονομÜτων, στο βαθμü που καταγραφÞκανε, δεν ακολοýθησε Ýνα μοντÝρνο πρüτυπο. Μια κυρßα της αυλÞς, üπως κι η αυτÞ, με τον τßτλο της δικÞς της θÝσης, αν υπÜρχει, πÞρε Ýνα üνομα που αναφÝρεται στη κατÜταξη Þ τον τßτλο ενüς Üντρα συγγενÞ. ¸τσι, το "Shikibu" δεν εßναι σýγχρονο επþνυμο, αλλÜ αναφÝρεται στο Shikibu-shō, το Υπουργεßο Τελετþν, üπου ο πατÝρας της Þτανε λειτουργüς. Το "Murasaki", Ýνα πρüσθετο üνομα που πιθανþς προÝρχεται απü το χρþμα της βιολετß που σχετßζεται με το νüημα της λÝξης fuji (Ýνα στοιχεßο του ονüματüς της), μπορεß να εßχε παραχωρηθεß σ' αυτÞ στην αυλÞ, σε σχÝση με το üνομα που η ßδια εßχε δþσει στον κýριο γυναικεßο χαρακτÞρα στο "Genji". Η Michinaga αναφÝρει τα ονüματα πολλþν γυναικþν της αυλÞς σε μια εγγραφÞ του ημερολογßου του 1007 -το üνομα Fujiwara no Takako (Kyōshi), μπορεß να 'ναι το πραγματικü üνομÜ της.
Στην Ιαπωνßα της Heian, οι σýζυγοι μεταξý τους κρατοýσανε ξεχωριστÜ νοικοκυριÜ, τα παιδιÜ μεγÜλωναν με τις μητÝρες, παρüλο που το πατριαρχικü σýστημα εξακολουθοýσε να υφßσταται. Η Murasaki δεν Þτανε συνηθισμÝνη επειδÞ ζοýσε στο σπßτι του πατÝρα της, πιθανüτατα στην οδü Teramachi στο Κιüτο, με τον μικρüτερο αδερφü της Nobunori. Η μητÝρα τους πÝθανε, ßσως σε τοκετü, üταν τα παιδιÜ Þτανε πολý μικρÜ. Η Murasaki εßχε τουλÜχιστον τρεις ετεροθαλεßς αδελφοýς που εßχαν μεγαλþσει με τις μητÝρες τους κι Þτανε πολý δεμÝμνη με μια αδελφÞ που πÝθανε στα 20. ΓεννÞθηκε δε, σε μια περßοδο στην οποßα η Ιαπωνßα Þταν απομονωμÝνη, μετÜ τις αποστολÝς στη Κßνα και την εμφÜνιση μιας ισχυρþτερης εθνικÞς κουλτοýρας. Τον 9ο και 10ο αι. οι ΙÜπωνες Ýστησαν σταδιακÜ μια γραπτÞ γλþσσα μÝσω της ανÜπτυξης του kana, ενüς συλλαβισμοý που βασßζεται σε συντομογραφßες κινεζικþν χαρακτÞρων. Στη διÜρκεια της ζωÞς της, οι Üντρες συνÝχισαν να γρÜφουν επßσημα στα κινÝζικα, αλλÜ η κανα Ýγινε η πιο οικεßα γραπτÞ γλþσσα των ευγενþν, θÝτοντας το θεμÝλιο για μοναδικÝς μορφÝς ιαπωνικÞς λογοτεχνßας.
Οι ΚινÝζοι διδÜχθηκαν στον αδελφü της ως προετοιμασßα για μια σταδιοδρομßα στη κυβÝρνηση και κατÜ τη διÜρκεια της παιδικÞς ηλικßας της, που ζοýσε στο σπßτι του πατÝρα της, Ýμαθε και γνþρισε τα κλασσικÜ κινÝζικα. Στο ημερολüγιü της Ýγραψε: "¼ταν ο αδελφüς μου Þταν Ýνα νεαρü αγüρι που μÜθαινε τα κινÝζικα κλασσικÜ, συνÞθιζα να τον ακοýω κι εγþ Þμουν ασυνÞθιστα καταρτισμÝνη στη κατανüηση αυτþν των χωρßων που δυσκολευüταν να καταλÜβει και ν' απομνημονεýσει". Ο πατÝρας τους πÜντα λυπüτανε για το γεγονüς κι Ýλεγε: "Τι ατυχßα! Κρßμα που δε γεννÞθηκε αγüρι!". Με τον αδελφü της σποýδασε κινεζικÞ λογοτεχνßα και πιθανüτατα Ýλαβε επßσης οδηγßες σε πιο παραδοσιακÜ θÝματα üπως η μουσικÞ, η καλλιγραφßα κι η ιαπωνικÞ ποßηση. Η εκπαßδευση της Þταν ανορθüδοξη. Ο Louis Perez εξηγεß στην ιστορßα της Ιαπωνßας üτι "οι γυναßκες θεωροýνταν ανßκανες για πραγματικÞ νοημοσýνη κι επομÝνως δεν εßχαν εκπαιδευτεß στα κινÝζικα". ¹ξερε πως οι Üλλοι την Ýβλεπαν ως "επιτηδευμÝνη, αμÞχανη, δυσπρüσιτη, κλειστÞ με λατρεßα στα παραμýθια της, περÞφανη, επιρρεπÞς στη περιπλÜνηση, με πολλÞ περιφρüνηση, θυμüμανßα κι ανεμοπιασμÝνη". Ο μελετητÞς της ασιατικÞς λογοτεχνßας Thomas Inge πιστεýει üτι εßχε "μια δυναμικÞ προσωπικüτητα που σπÜνια κÝρδιζε τους φßλους της".
Οι γυναßκες της αριστοκρατßας στη Heian ζοýσανε περιορισμÝνες κι απομονωμÝνες ζωÝς, επιτρεπüταν να μιλÜνε στους Üντρες μüνον üταν Þταν στενοß συγγενεßς Þ μÝλη νοικοκυριοý. Η αυτοβιογραφικÞ ποßηση της Murasaki δεßχνει üτι κοινωνικοποιÞθηκε με τις γυναßκες αλλÜ εßχε περιορισμÝνη επαφÞ με Üντρες εκτüς απü τον πατÝρα και τον αδερφü της. συχνÜ αντÜλλασσε ποßηση με τις γυναßκες, αλλÜ ποτÝ με Üνδρες. Σε αντßθεση με τους περισσüτερους ευγενεßς της σειρÜς της, δεν παντρεýτηκε üταν Ýφτασε στην εφηβεßα. αντßθετα Ýμεινε στο σπßτι του πατÝρα της μÝχρι τα μÝσα της 10ετßας του '20 Þ ßσως ακüμη κι ως στα 30. Το 996 üταν ο πατÝρας της τοποθετÞθηκε 4ετÞς κυβερνÞτης στην επαρχßα Echizen, πÞγε μαζß του, αν κι Þταν ασυνÞθιστο για Ýναν ευγενÞ της εποχÞς να ταξιδÝψει σε μια τÝτοια απüσταση σε Ýνα ταξßδι που θα μποροýσε να διαρκÝσει 5 μÝρες. ΕπÝστρεψε στο Κιüτο, πιθανüτατα το 998, για να παντρευτεß το φßλο του πατÝρα του Fujiwara no Nobutaka (περ. 950 - περßπου 1001), πολý μεγαλýτερος της 2ος ξÜδερφος. Καταγüταν απü τον ßδιο κλÜδο της φυλÞς Fujiwara, Þταν υπÜλληλος της αυλÞς και γραφειοκρÜτης στο υπουργεßο τελετþν, με φÞμη για το εξωφρενικü ντýσιμü του κι ως ταλαντοýχος χορευτÞς. Τη χρονιÜ του γÜμου τους, Þταν Üνω των 40 κι εßχε πολλαπλÜ νοικοκυριÜ με Üγνωστο αριθμü συζýγων κι απογüνων. Ερωτýλος γνωστüς στην αυλÞ, συμμετεßχε σε πολυÜριθμες ρομαντικÝς σχÝσεις που μπορεß να συνÝχισαν μετÜ τον γÜμο του. ¼πως Þτανε σýνηθες, θα παρÝμενε στο σπßτι του πατÝρα της üπου θα την επισκεπτüταν ο σýζυγüς της. Στον Nobutaka εßχανε χορηγηθεß περισσüτερες απü μßα κυβερνÞσεις, κι απü τη στιγμÞ του γÜμου του με τη Murasaki Þτανε πιθανüτατα αρκετÜ πλοýσιος. Οι απüψεις για το γÜμο τους ποικßλλουν: ο Richard Bowring γρÜφει üτι ο γÜμος Þταν ευτυχισμÝνος, αλλÜ ο ΙÜπων λογοτÝχνης Haruo Shirane βλÝπει ενδεßξεις στα ποιÞματÜ της üτι δεν ανταποκρßθηκε στο σýζυγü της.
Η κüρη του ζευγαριοý, Kenshi (Kataiko), γεννÞθηκε το 999 και 2 Ýτη μετÜ ο Nobutaka πÝθανε στη διÜρκεια επιδημßας χολÝρας. Ως παντρεμÝνη γυναßκα, θα εßχε υπηρÝτες για το νοικοκυριü και να φροντßζουνε τη κüρη της, δßνοντÜς της Üπλετο ελεýθερο χρüνο. ΑπολÜμβανε την ανÜγνωση κι εßχε πρüσβαση σε ρομαντικÝς ιστορßες (monogatari) üπως το The Tale of Bamboo Cutter και το The Tales of Ise. Οι μελετητÝς πιστεýουν üτι μπορεß να Ýχει αρχßσει να γρÜφει το Genji πριν απü το θÜνατο του συζýγου της. εßναι γνωστü üτι Ýγραφε μετÜ τη χηρεßα της, ßσως σε κατÜσταση θλßψης. Στο ημερολüγιü της περιγρÜφει τα συναισθÞματÜ της μετÜ το θÜνατο του συζýγου της: "¸νιωθα κατÜθλιψη και σýγχυση. Για μερικÜ χρüνια Ýνιωθα σα χαμÝνη με απρüσωπο τρüπο ... δεν Ýκανα τßποτα περισσüτερο απü να καταγρÜψω το πÝρασμα του χρüνου ... Η σκÝψη του η συνεχιζüμενη μοναξιÜ μου Þταν αρκετÜ αφüρητη".
Σýμφωνα με το μýθο, η Murasaki αποσýρθηκε στο Ishiyama-dera στη λßμνη Biwa, üπου εμπνεýστηκε να γρÜψει την ιστορßα του Genji μια νýχτα του Αυγοýστου κοιτÜζοντας το φεγγÜρι. Αν κι οι μελετητÝς απορρßψανε τη πραγματικÞ βÜση της ιστορßας της απüσυρσÞς της, οι ΙÜπωνες καλλιτÝχνες την απεικονßσανε συχνÜ στο ναü Ishiyama κοιτÜζοντας το φεγγÜρι για Ýμπνευση. Μπορεß να της εßχεν ανατεθεß να γρÜψει την ιστορßα και μπορεß να \χε γνωρßσει Ýναν εξüριστο προÜγγελο σε παρüμοια θÝση με τον Þρωα της Πρßγκηπα ΓκÝντι. Θα εßχε διανεßμει νεοαγγεγραμμÝνα κεφÜλαια του Genji σε φßλους οι οποßοι με τη σειρÜ τους θα τα εßχαν αντιγρÜψει και θα τα διÝδιδαν. Με τη πρακτικÞ αυτÞ η ιστορßα Ýγινε γνωστÞ και της προσÝδωσε φÞμη συγγραφÝα.
Στα τριÜντα χρüνια της, Ýγινε κυρßα των τιμþν (nyōbō) στην αυλÞ, πιθανüτατα λüγω της φÞμης της ως συγγραφÝα. Ο Chieko Mulhern γρÜφει στο ΓιαπωνÝζες Συγγραφεßς, Βιογραφικü Βιβλßο Πηγþν, πως οι μελετητÝς αναρωτηθÞκανε γιατß Ýκανε τÝτοια κßνηση στη συγκεκριμÝνη περßοδο στη ζωÞ της. Το ημερολüγιü της αποδεικνýει üτι αντÜλλσσε ποßηση με τον Michinaga μετÜ το θÜνατο του συζýγου της, οδηγþντας σε εικασßες üτι οι δυο μπορεß να Þταν εραστÝς. Ο Bowring δε βλÝπει κανÝν αποδεικτικü στοιχεßο üτι Þρθε στην αυλÞ ως ερωμÝνη του Michinaga, αν και την Ýφερε κει χωρßς να ακολουθÞσει επßσημους διαýλους. Ο Mulhern πιστεýει πως Þθελε να την Ýχει για να εκπαιδεýσει τη κüρη του Shōshi.
Ο πολιτισμüς Heian κι η ζωÞ στην αυλÞ φτÜσανε στο αποκορýφωμÜ τους στις αρχÝς του 11ου αιþνα. Ο πληθυσμüς του Κιüτο αυξÞθηκε σε περßπου 100.000, καθþς η αριστοκρατßα Ýγινε ολοÝνα και πιο απομονωμÝνη στο Heian Palace σε κυβερνητικÝς θÝσεις κι αυλικÞ υπηρεσßα. Οι κληρονüμοι γßναν υπερβολικÜ εξευγενισμÝνοι με λßγα πρÜγματα, απομονωμÝνοι απü τη πραγματικüτητα, ασχολοýμενοι με τις λεπτομÝρειες της ζωÞς της αυλÞς, στρÝφοντας εκεß τις üποιες καλλιτεχνικÝς απüπειρες. Τα συναισθÞματα εκφρÜζονται συνÞθως με τη καλλιτεχνικÞ χρÞση των κλωστοûφαντουργικþν προúüντων, των αρωμÜτων, της καλλιγραφßας, του Ýγχρωμου χαρτιοý, της ποßησης και της δημιουργßας ενδυμÜτων σε ευχÜριστους χρωματικοýς συνδυασμοýς -σýμφωνα με τη διÜθεση και την εποχÞ. Εκεßνοι που Ýδειξαν αδυναμßα να ακολουθÞσουν τη συμβατικÞ αισθητικÞ χÜσανε γρÞγορα τη δημοτικüτητα, ιδßως στην αυλÞ. Τα δημοφιλÝστερα χüμπι για τον Heian ευγενÞ - που προσχþρησαν στην Üκαμπτη μüδα των μαλλιþν ως το πÜτωμα, τη λεýκανση του δÝρματος και τα μαυρισμÝνα δüντια- περιλÜμβαναν Ýρωτα, γρÜφοντας ποßηση και κρατþντας ημερολüγια. Η λογοτεχνßα που Ýγραψαν οι γυναßκες της αυλÞς Heian αναγνωρßζεται ως απü τις 1ες κι ανÜμεσα στη καλλßτερη λογοτεχνßα που γρÜφτηκε στην Ιαπωνßα.
¼ταν πÝθαναν το 995 οι 2 αδελφοß του Michinaga, Fujiwara no Michitaka και Fujiwara no Michikane, αφÞνωντας κενü εξουσßας, αυτüς κÝρδισε γρÞγορα τη μÜχη ισχýος εναντßον του ανηψιοý Fujiwara no Korechika (αδελφüς της Teishi, σýζυγο του αυτοκρÜτορα Ichijō) κι υποστηριζüμενος απü την αδελφÞ του Sensηi πÞρε τα ηνßα του κρÜτους στα χÝρια του. Η Teishi εßχε υποστηρßξει τον αδερφü της Korechika, ο οποßος κατηγορÞθηκε κι εκδιþχτηκε απü την αυλÞ το 996 μετÜ απü Ýνα σκÜνδαλο που αφοροýσε στις βολÝς που κατηýθνυνε στη συνταξιοýχο αυτοκρÜτειρα ΚαζÜν, κατηγορþντας τη για την απþλεια της εξουσßας. 4 Ýτη μετÜ, ο Michinaga Ýστειλε τη Shōshi, τη μεγαλýτερη κüρη του, στον χαρÝμι του αυτοκρÜτορα Ichijō üταν Þτανε περßπου 12. ¸ν Ýτος μετÜ τη τοποθÝτησÞ της στο αυτοκρατορικü χαρÝμι, σε μια προσπÜθεια να υποτιμηθεß η επιρροÞ της Teishi και να βελτιωθεß η θÝση της Shōshi, η Michinaga την ονüμασε αυτοκρÜτειρα, εßχε Þδη τον τßτλο. ¼πως ο ιστορικüς Donald Shively εξηγεß: "Ο Michinaga σοκÜρισε τους θαυμαστÝς της, διευθετþντας τον πρωτοφαν'η διορισμü των Teishi (Þ Sadako) και Shōshi ως ταυτüχρονες αυτοκρÜτειες του ßδιου αυτοκρÜτορα, η Teishi κατÝχοντας τον συνηθισμÝνο τßτλο" Lustrous Heir-bearer "kōgō και Shōshi του "Inner Palatine" (chūgū), Ýνα τοπωνυμικþς προερχüμενο ισοδýναμο που δημιουργÞθηκε για την περßσταση". Περßπου 5 Ýτη μετÜ, ο Michinaga Ýφερε τη Murasaki στην αυλÞ της Shōshi, σε μια θÝση που ο Bowring περιγρÜφει ως συνοδüς δασκÜλα.
Οι γυναßκες με υψηλÞ θÝση στην αυλÞ ζοýσανε στην απομüνωση και, μÝσω στρατηγικþν γÜμων, χρησιμοποιÞθηκαν για να αποκτÞσουνε πολιτικÞ εξουσßα για τις οικογÝνειÝς τους. Στη περßπτωση της Shōshi κι Üλλων τÝτοιων γÜμων με μÝλη της αυτοκρατορικÞς οικογÝνειας, επÝτρεψε στη φυλÞ της γυναßκας να ασκÞσει επιρροÞ στον αυτοκρÜτορα - αυτü Þταν το πþς ο Michinaga κι Üλλοι Fujiwara Regents πετýχανε τη δýναμÞ τους. ΠαρÜ την απομüνωσÞ τους, ορισμÝνες γυναßκες ασκοýσανε σημαντικÞ επιρροÞ, συχνÜ με διÜφορες ßντριγκες, ανÜλογα με την ποιüτητα των ατüμων που εμπλÝκονταν. Η μητÝρα του Ichijō κι η αδελφÞ του Michinaga, Senshi, εßχανε μιαν επιρροÞ στο σαλüνι κι ο Michinaga πιθανüν Þθελε να περιβÜλλει και θωρακßσει τη Shōshi μ' Ýμπειρες και δυνατÝς γυναßκες üπως η Murasaki, þστε να χτßσει Ýνα ανταγωνιστικü σαλüνι.
Η Shōshi Þταν 16-19 ετþν üταν η Murasaki μπÞκε στην αυλÞ. Σýμφωνα με τον Arthur Waley, Þτανε σοβαρÞ νεαρÞ κοπÝλα, της οποßας οι γνþσεις περιορßζονταν μεταξý της οικογÝνειας του πατÝρα της και της αυλÞς της στο αυτοκρατορικü παλÜτι. ΑρπÜχτηκε απü τις ταλαντοýχες γυναßκες συγγραφεßς της, üπως η Izumi Shikibu κι η Akazome Emon -συγγραφÝας μιας πρþιμης ιστορßας, The Tale of Flowering Fortunes. Η αντιπαλüτητα που υπÞρχε μεταξý των γυναικþν εßναι εμφανÞς στο ημερολüγιο της Murasaki, üπου Ýγραψε για την Izumi: "Η Izumi Shikibu εßναι διασκεδαστικÞ συγγραφÝας επιστολþν, αλλÜ κÜτι δεν με ικανοποιεß και πολý στο γρÜψιμü της, απρüσεκτο και βιαστικü, αλλÜ στη ποßηση χρειÜζεται εßτε Ýνα ενδιαφÝρον θÝμα εßτε Ýνα κλασσικü μοντÝλο που να το μιμηθεß. ΜÜλιστα, δεν μου φαßνεται να πιστεýει κι η ßδια πως εßναι πρÜγματι ποιÞτρια".
Η Sei Shōnagon, συγγραφÝας του The Pillow Book, Þτανε στην αυλÞ ως κυρßα των τιμþν για τη Teishi üταν η Shōshi Þρθε στην αυλÞ, εßναι πιθανüν η Murasaki να προσκληθηκε σαν αντßπαλος της Shōnagon. Η Teishi πÝθανε το 1001, πριν η Murasaki αρχßσει να υπηρετεß με τη Shōshi, οπüτε οι 2 συγγραφεßς δεν υπÞρξανε ταυτüχρονα, αλλÜ η Murasaki Ýγραψε για τη Shōnagon στο ημερολüγιü της, Üρα γνþριζε σßγουρα γι' αυτÞ και σε κÜποιο βαθμü την επηρÝασε. Το Βιβλßο Του Μαξιλαριοý της Shōnagon μπορεß να Ýχει ανατεθεß ως εßδος προπαγÜνδας για να επισημÜνει πως η αυλÞ της Teishi, Þτανε πασßγνωστο για τις μορφωμÝνες κυρßες του. Ο λογοτÝχνης Joshua Mostow πιστεýει πως ο Michinaga εμπιστεýθηκε στη Murasaki τη Shōshi ως γυναßκα ßσης Þ καλλßτερης μüρφωσης, þστε να παρουσιÜσει την αυλÞ της Shōshi με παρüμοιο τρüπο.
Οι δýο συγγραφεßς εßχανε διαφορετικÝς ιδιοσυγκρασßες: η ΣονÜγκον Þτανε πνευματþδης, Ýξυπνη κι ειλικρινÞς. Η ΜουρασÜκι απüμακρη κι ευαßσθητη. Οι καταχωρÞσεις στο ημερολüγιü της δεßχνουν üτι οι δυο τους μπορεß να μην εßχανε καλÞ σχÝση. Ο Keene πιστεýει üτι η εντýπωσÞ της για τη Shōnagon θα μποροýσε να επηρεαστεß απü τη Shōshi και τις γυναßκες της αυλÞς επειδÞ υπηρÝτησε το αντßπαλο σαλüνι. ΕπιπλÝον, πιστεýει üτι η ΜουρασÜκι Þρθε στην αυλÞ για να γρÜψει το Genji σε απÜντηση στο δημοφιλÝς Pillow Book της Shōnagon. ΓενικÜ συγκρßθηκε με τη Shōnagon με διÜφορους τρüπους. Εξüργισε τους φαν του μαξιλαριοý και, σε αντßθεση με τη Shōnagon, που διÝψευσε τις γνþσεις της για τους ΚινÝζους, η Murasaki ισχυρßστηκε üτι δεν γνþριζε τη γλþσσα, θεωρþντας την ως επιτηδευμÝνη κι επηρεασμÝνη.
Αν κι η δημοτικüτητα της κινεζικÞς γλþσσας μειþθηκε στην ýστερη εποχÞ Heian, οι κινεζικÝς μπαλλÜντες συνÝχισαν να εßναι δημοφιλεßς, συμπεριλαμβανομÝνων εκεßνων που γρÜφει ο Bai Juyi. Η Murasaki δßδαξε τους ΚινÝζους στη Shōshi που ενδιαφÝρθηκε για τη κινεζικÞ τÝχνη και τις μπαλλÜντες του Juyi. ¼ταν Ýγινε αυτοκρÜτειρα, η Shōshi εγκατÝστησε εικüνες διακοσμημÝνες με κινεζικÞ πορσελÜνη, προκαλþντας οργÞ επειδÞ τα ΚινÝζικα θεωροýνταν η γλþσσα των ανδρþν. Η μελÝτη των ΚινÝζων θεωρÞθηκε üτι εßναι ανýπαρκτη κι Ýρχεται ενÜντια στην αντßληψη üτι μüνον οι Üντρες πρÝπει να Ýχουνε πρüσβαση στη λογοτεχνßα. Οι γυναßκες Ýπρεπε να διαβÜζουν και να γρÜφουν μüνο στα ιαπωνικÜ, τα οποßα τα χωρßζουν μÝσω γλþσσας απü τη κυβÝρνηση και τη δομÞ της εξουσßας. Η Murasaki, με την ασυνÞθιστη κλασσικÞ κινεζικÞ παιδεßα της, Þταν μßα απü τις λßγες γυναßκες που Þτανε διαθÝσιμες να διδÜξουνε τη κλασσικÞ κινεζικÞ στη Shōshi. Ο Bowring γρÜφει üτι Þτανε "σχεδüν ανατρεπτικü» üτι Þξερε τους ΚινÝζους και δßδαξε τη γλþσσα στη Shōsh, και μαθεýτηκε üσο κι αν το κρÜτησε κρυφü μεταξý τους. Στο ημερολüγιü της Ýγραψε: "Απü το περασμÝνο καλοκαßρι ... πολý κρυφÜ, σε περßεργες στιγμÝς που δεν υπÞρξε κανεßς, διαβÜζω με την ΑυτÞς Μεγαλειüτητα ... ΦυσικÜ, δεν υπÞρχε θÝμα επßσημων διδαγμÜτων ... Νüμιζα πως εßναι καλλßτερο να μη ποýμε τßποτα για το θÝμα σε κανÝνα".
Η ΜουρασÜκι πιθανþς κÝρδισε Ýνα διφοροýμενο ψευδþνυμο, "Η Κυρßα των Χρονικþν" (Nihongi no tsubone), για τη διδασκαλßα της κινεζικÞς λογοτεχνßας στη Shōshi. Μßα κυρßα που δεν τη χþνευε τη κατηγüρησε πως δßδασκε τα κινÝζικα και την Üρχισε να τη καλεß "Η Παναγßα των Χρονικþν" -παραπομπÞ στα κλασσικÜ ΧρονικÜ της Ιαπωνßας- μετÜ απü Ýνα περιστατικü στα κεφÜλαια απü το Genji για τον ΑυτοκρÜτορα και τους αυλικοýς του, Ýνας απü τους οποßους παρατÞρησε üτι ο συγγραφÝας Ýδειξε υψηλü επßπεδο εκπαßδευσης. Η ΜουρασÜκι Ýγραψε στο ημερολüγιü της: "Πüσο γελοßο θα Þτανε ποτÝ να πω κÜτι στην αυλÞ, ποιος διστÜζει να αποκαλýψει τη μÜθηση μου στις γυναßκες μου στο σπßτι;" Αν και το ψευδþνυμο φαινüταν να εßναι απογοητευτικü, ο Mulher πιστεýει πως Þτανε κολακευμÝνη απ' αυτü.
Η στÜση απÝναντι στη κινεζικÞ γλþσσα Þταν αντιφατικÞ. Στην αυλÞ της Teishi, οι ΚινÝζοι εßχαν παρασταθεß και θεωροýνταν σýμβολο αυτοκρατορικÞς κυριαρχßας κι ανωτερüτητας. Ωστüσο, στο σαλüνι της Shōshi υπÞρξε μεγÜλη εχθρüτητα προς τη γλþσσα -ßσως εξαιτßας της πολιτικÞς σκοπιμüτητας στη διÜρκεια μιας περιüδου κατÜ την οποßα οι ΚινÝζοι Üρχισαν να απορρßπτονται- παρüλο που η ßδια η Shōshi Þταν μαθÞτρια της γλþσσας. Η εχθρüτητα μπορεß να Ýχει επηρεÜσει τη Murasaki και τη γνþμη της στην αυλÞ και να την ανÜγκασε να κρýψει τις γνþσεις της για τους ΚινÝζους. Σ' αντßθεση με τη Shōnagon, που Þτανε πολý επιδεικτικÞ και φλερτÜριζε, καθþς κι ειλικρινÞς για τις γνþσεις της για τους ΚινÝζους, εκεßνη φαßνεται πως Þτανε ταπεινÞ, -στÜση που ßσως εντυπωσßασε τον Michinaga. Παρüλο που χρησιμοποßησε τα κινÝζικα και τα ενσωμÜτωσε στη γραφÞ της, απÝρριψε δημοσßως τη γλþσσα, μια αξιÝπαινη στÜση σε μια περßοδο εκρηκτικÞς ιαπωνικÞς κουλτοýρας.
Η ΜουρασÜκι φαßνεται να Þτανε δυσαρεστημÝνη με τη ζωÞ της αυλÞς κι αποσýρθηκε μπερδεμÝνη. ΚανÝν αρχεßο που διασþθηκε δε δεßχνει üτι εισÞλθε σε διαγωνισμοýς ποßησης. φαßνεται να 'χει ανταλλÜξει λßγα ποιÞματα Þ επιστολÝς μ' Üλλες γυναßκες στη διÜρκεια της θητεßας της . Σε γενικÝς γραμμÝς, σε αντßθεση με τη Sei Shōnagon, δßνει την εντýπωση στο ημερολüγιü της üτι δεν της Üρεσε η ζωÞ της αυλÞς, οι Üλλες κυρßες και τα πÜρτυ με πιοτü και μεθýσια. Εν τοýτοις, Ýγινε στενÞ φßλη με μια κυρßα των τιμþν ονüματι Lady Saishō, κι Ýγραψε για τους χειμþνες που τους απολÜμβανε, "μου αρÝσει να βλÝπω το χιüνι εδþ". Σýμφωνα με το Waley, μπορεß να μην Þτανε δυσαρεστημÝνη εν γÝνει, αλλÜ βαριÝται στην αυλÞ της Shōshi. ΥποθÝτει üτι θα προτιμοýσε να υπηρετεß με τη Lady Senshi, της οποßας το νοικοκυριü φαßνεται να Þταν λιγüτερο αυστηρü και πιο Þπιο. Στο ημερολüγιü της Ýγραψε για την αυλÞ της Shōshi: "¸χει συγκεντρþσει γýρω της πολλÝς αξιüλογες νεαρÝς κυρßες ... Η Αυτοý ΜεγαλειüτητÜ της Üρχισε ν' αποκτÜ πιüτερη εμπειρßα ζωÞς και δεν κρßνει πλÝον τους Üλλους με τα ßδια αυστηρÜ πρüτυπα, αλλÜ εν τω μεταξý, η αυλÞ της Ýχει αποκτÞσει φÞμη της για ακραßες περßεργες καταστÜσεις".
Δεν της Üρεσαν οι Üνδρες της αυλÞς, τους θεωροýσε μεθýστακες κι ηλßθιους. Ωστüσο, μερικοß μελετητÝς, üπως ο Waley, εßναι σßγουροι üτι εμπλÝκονται ρομαντικÜ με τον Michinaga. ΤουλÜχιστον, εκεßνος τη κυνÞγησε και τη πßεσε Ýντονα, και το φλερτ μαζß της καταγρÜφεται στο ημερολüγιü της το 1010. Ωστüσο, Ýγραψε σε Ýνα ποßημα: "Δεν Ýχετε διαβÜσει το βιβλßο μου οýτε κερδßσατε την αγÜπη μου". Στο ημερολüγιü της καταγρÜφει πως Ýπρεπε ν' αποφýγει το φλερτ -μια νýχτα που την επισκεφθηκε στο δωμÜτιü της, κλÝβοντας Ýνα πρüσφατα γραμμÝνο κεφÜλαιο του Genji. Ωστüσο, η υποστÞριξÞ του Þταν απαραßτητη για να συνεχßσει να γρÜφει. ΠεριγρÜφει τις δραστηριüτητες της κüρης του: τις πλοýσιες τελετÝς, τις πολýπλοκες θρησκεßες, τις "πολυπλοκüτητες του συστÞματος του γÜμου" και με περßπλοκες λεπτομÝρειες τη γÝννηση των δýο γιων της Shōshi.
Εßναι πιθανü ν' απολαμβÜνει τη μοναχικÞ γραφÞ. Πßστευε üτι δεν ταιριÜζει καλÜ με τη γενικÞ ατμüσφαιρα της αυλÞς, γρÜφοντας στο ημερολüγιü της: "Εßμαι βυθιγμÝνη στη μελÝτη των αρχαßων ιστοριþν ... που ζουν üλη την þρα σ' Ýνα δικü μου ποιητικü κüσμο κι ßσα που νιþθω την ýπαρξη Üλλων ανθρþπων... Αλλ' üταν με γνωρßζουνε, εκπλÞσσονται που εßμαι τüσον Þρεμη κι ευγενικÞ". Η Inge λÝει üτι Þταν πολý ειλικρινÞς για να κÜνει φßλους στην αυλÞ κι ο Mulhern πιστεýει üτι η ζωÞ της εκεß Þτανε συγκριτικÜ Þσυχη σε σýγκριση με Üλλες αυλÝς κι η ßδια σε σχÝση με Üλλους αυλικοýς ποιητÝς. Η κατÜταξη Þτανε σημαντικÞ στις αυλÝς της εποχÞς Heian κι η ΜουρασÜκι δεν θα αισθανüταν να Ýχει πολλÜ, αν üχι τßποτα, κοινü με τους υψηλüτερους και πιο ισχυροýς Fujiwaras. Στο ημερολüγιü της, Ýγραψε: "Συνειδητοποßησα üτι το γενεαλογικü μου δÝνδρο Þτανε πολý ταπεινü, αλλ' η σκÝψη σπÜνια μ ενοχλοýσε κι εγþ Þμουν εκεßνη την εποχÞ μακρυÜ απü την οδυνηρÞ συνεßδηση της κατωτερüτητας που σου κÜνει ζωÞ στην αυλÞ μια συνεχÞ ταλαιπωρßα". Η θÝση αυτÞ μπορεß να μη την ανÝβασε κοινωνικÜ πολý αλλÜ, αλλÜ κατÜ κýριο λüγο απÝκτησε μεγαλýτερη εμπειρßα κι εßχε την ευκαιρßα να γρÜψει. Η ζωÞ αυτÞ περιγρÜφεται καλÜ στα κεφÜλαια του Genji που γρÜφτηκαν μετÜ την εßσοδü της εκεß. Το üνομα Murasaki πιθανüτατα της δüθηκε σε δεßπνο στην αυλÞ σε Ýνα περιστατικü που κατÝγραψε στο ημερολüγιü της: το 1008 ο γνωστüς δικαστικüς ποιητÞς Fujiwara no Kintō ρþτησε μετÜ το "Young Murasaki" - μια παραπομπÞ στο χαρακτÞρα που ονομÜζεται Murasaki στο Genji - που θα θεωροýνταν Ýνα κομπλιμÝντο απü Ýναν αρσενικü αυλικü ποιητÞ σε μια γυναßκα συγγραφÝα.
¼ταν ο αυτοκρÜτορας Ichijō πÝθανε το 1011, η Shōshi αποσýρθηκε απü το αυτοκρατορικü παλÜτι για να ζÞσει σε αρχοντικü του Fujiwara στη Biwa, συνοδευüμενη πιθανüτατα απü τη Murasaki, üπου και καταγρÜφεται εκεß με τη Shōshi το 1013. Ο George Aston εξηγεß üτι üταν αποσýρθηκε τüτε Þταν που συνδÝεται και πÜλι με τον Ishiyama-dera: "Σε αυτÞ την üμορφη τοποθεσßα, λÝγεται üτι η Murasaki no Shikibu (sic) αποσýρθηκε απü τη ζωÞ της αυλÞς για ν' αφιερþσει το υπüλοιπο των ημερþν της στη λογοτεχνßα και τη θρησκεßα. αλλ' αρνοýνται να πιστÝψουν αυτÞ την ιστορßα επισημαßνοντας üτι εßναι ασυμβßβαστο με τα γνωστÜ γεγονüτα Απü την Üλλη üμως φαßνεται η ßδια η κÜμαρÜ της στο ναü üπου γρÜφτηκε το βιβλßο της με τη πλÜκα μελÜνης που χρησιμοποßησε κι Η ΒουδδιστικÞ Sutra με το χειρüγραφο της, η οποßα, αν και δεν ικανοποßησε τους κριτικοýς, εξακολουθεß να αρκεß για να φÝρει την πεποßθηση στο μυαλü των απλþν επισκεπτþν στο ναü".
H Ιαπωνßα εξÝδωσε προς τιμÞ της το γιεν των 2000
Πιθανüτατα πÝθανε εκεß το 1014. Ο πατÝρας της επÝστρεψε βιαστικÜ στο Κιüτο αφÞνωντας προσωρινÜ το αξßωμÜ του στην επαρχßα Echigo εκεßνο το Ýτος, πιθανþς λüγω του θανÜτου της. Ο Shirane αναφÝρει üτι το 1014 εßναι γενικÜ αποδεκτü ως η χρονολογßα του θανÜτου της και το 973 ως η ημερομηνßα της γÝννησÞς της Üρα πÝθανε στα 41 της, νεüτατη και για Üγνωστη αιτßα. Ο Bowring θεωρεß üτι το 1014 εßναι αμφßβολο και πιστεýει üτι μπορεß να Ýζησε με τη Shōshi μÝχρι το 1025. Ο Waley συμφωνεß δεδομÝνου üτι η Murasaki μπορεß να 'χει παρακολουθÞσει τελετÝς με τη Shōshi που γßνανε για τη στÝψη του γιοý της Go-Ichijō σαν αυτοκρÜτορα, γýρω στο 1025. Ο αδελφüς της Nubonori, πÝθανε γýρω στο 1011 κι ο θÜνατος αυτüς σε συνδυασμü με το θÜνατο της κüρης του, μπορεß να παρακßνησε τον πατÝρα του να παραιτηθεß απü τη θÝση του και να ορκιστεß στον Ναü Miidera üπου πÝθανε το 1029. Η κüρη της μπÞκε στην αυλÞ το 1025 για τον μελλοντικü αυτοκρÜτορα Go-Reizei (1025-1068). ΣυνÝχισε τη παρÜδοση της μητÝρας της κι Ýγινε κι εκεßνη γνωστÞ ποιÞτρια.
3 Ýργα αποδßδονται στη Murasaki Sikibu: Η ιστορßα του Genji, Το ημερολüγιο της κυρßας Murasaki και τα ποιÞματÜ της, μια συλλογÞ απü 128 ποιÞματα. Η δουλειÜ της θεωρεßται σημαντικÞ επειδÞ η γραφÞ της αντικατοπτρßζει τη δημιουργßα και ανÜπτυξη της ιαπωνικÞς γραφÞς σε μια περßοδο κατÜ την οποßα οι ΙÜπωνες μετατοπßστηκαν απü μιαν ανýπαρκτη γλþσσα σε μια νÝα και γραπτÞ. ΜÝχρι τον 9ο αι., τα κεßμενα της ιαπωνικÞς γλþσσας γρÜφτηκαν με κινεζικοýς χαρακτÞρες χρησιμοποιþντας το σýστημα γραφÞς man'yōgana. ¸να επαναστατικü επßτευγμα Þταν η ανÜπτυξη του kana, μιας πραγματικÞς ιαπωνικÞς γραφÞς, στα μÝσα με τÝλη του 9ου αι.. Οι ΙÜπωνες συγγραφεßς Üρχισαν να γρÜφουνε πεζογραφßα στη δικÞ τους γλþσσα, η οποßα οδÞγησε σε εßδη üπως ιστορßες (monogatari) και ποιητικÜ περιοδικÜ (Nikki Bungaku). Ο ιστορικüς Edwin Reischauer γρÜφει üτι τα εßδη üπως οι μονογατÜρι Þτανε σαφþς ιαπωνικÜ κι üτι το Genji, γραμμÝνο σε kana, "Þτανε το εξαιρετικü Ýργο της εποχÞς".
¸να μικρü δεßγμα της ποßησÞς, που εßναι τα γνωστÜ πλÝον τÜνκα: ( ΕΔΩ θα βρεßτε üλα για την εποχÞ ΧεΙÜν και τη ποßηση τÜνκα αλλÜ και γενικþτερα)
Nα μου γρÜφεις συχνÜ,
ως οι αγριüχηνες γρÜφουν στα νÝφη
με τα βουρτσισμÝνα φτερÜ τους
τραβþντας για το βοριÜ,
μη σταματÜς να μου γρÜφεις.
Καθþς η ζωÞ τραβÜ μπρος
ποιüς τÜχα θα της διαβÜσει
το μνημοýρι ετοýτο
που η ανÜμνησÞ του
δε θα σβÞσει ποτÝ;
ΠροσπÜθησα να σε ξαναδþ,
το θελα να σε συναντÞσω
πριν καν το πω εßχες χαθεß
πßσω απü τα σýννεφα, θωρþντας
το φεγγÜρι του μεσονυχτιοý.
Παγßδα και λαχτÜρα
κοιτþντας το φεγγÜρι
στις θÜλασσες της δýσης
να βουτÜ, εßναι καιρüς
για δÜκρυα, τßποτ' Üλλο.
¼σο σβýνει το τραγοýδι
των γρýλλων στο φρÜχτη
δεν μπορþ να σταματÞσω
τον αποχαιρετισμü του φθινοπþρου,
πüσο λυπηρü... αλλÜ κι εγþ...
Μηνýματα στα δυτικÜ
ακλουθþντας το φεγγÜρι
γιατß να ξεχÜσω;
Για να στεßλεις νÝα
με τα παιγνιδιÜρικα νÝφη;
Αν εßναι να χαθþ
μπορεßς να Ýρθεις
φωνÜζοντας τ' üνομÜ μου
ψÜχνοντÜς με
ακüμα και στον τÜφο;
ΒαθιÜ, στων μακρυνþν λüφων
τη δροσιÜ, γßνονται Üλικα
τα φýλλα του σφενδÜμου.
Πως θÜθελα να σου δεßξω
το χρþμα στα μανßκια μου.
ΒιαστικÜ στους μακρυνοýς λüφους
μια καταιγßδα ανελÝητη
σαρþνει και δροσιÜ
και τ' Üλικα τα φýλλα
χωρßς ν' αφÞνει ßχνος.
Φýλλα πορφυρÜ, παρασυρμÝνα
επßμονα, απü τη θýελλα,
Üλλη δεν Ýχουν πεθυμιÜ
παρÜ να πÝσουνε νεκρÜ
κÜτω απ' το δÝντρο τους.
ΠαγωμÝνη, σκληρÞ απ' τον πÜγο
η γραφßδα μου δεν μπορεß
να ξεκινÞσει, να στÞσω
μιαν εικüνα πλÞρη
των συναισθημÜτων μου.
Αν το μελÜνι δεν κυλÜ
συνÝχßζω να γρÜφω
κι ο πüνος μου στο τÝλος
θα επιπλεýσει üπως ο πÜγος
πÜνω στο νερü.
........................................
5). ¢ΝΝΑ ΚΟΜΝΗΝΗ
¢ννα ΚομνηνÞ, ΒυζÜντιο, πριγκÞπισσα, ιστορικüς, συγγραφÝας, ιατρüς
Η ¢ννα ΚομνηνÞ (1 ΔεκÝμβρη 1083 - 1153) Þτανε ΒυζαντινÞ πριγκÞπισσα, ιστορικüς κι ιατρüς, απü τις σημαντικþτερες μορφÝς της πνευματικÞς ζωÞς της αυτοκρατορßας κατÜ τον 12ο αι., κüρη και πρωτüτοκο παιδß του Βυζαντινοý αυτοκρÜτορα ΑλÝξιου Α' Κομνηνοý και της αυτοκρÜτειρας ΕιρÞνης Δοýκα. Ηταν επßσης εγγονÞ της ¢ννας ΔαλασσηνÞς. Στο ιστορικü της Ýργο ΑλεξιÜς καθρεφτßζεται η μεγÜλη παιδεßα της, η αρχαιομÜθειÜ της, η εξοικεßωσÞ της με την Αγßα ΓραφÞ και προπαντüς η αφοσßωση κι ο θαυμασμüς της για τον πατÝρα της.
Το ΔεκÝμβρη του 1083, η αυτοκρÜτειρα ΕιρÞνη Δοýκα, σýζυγος του ΑλÝξιου Κομνηνοý, περßμενε την þρα να γεννÞσει στο δωμÜτιο του Ιεροý Παλατιοý που ονομÜζανε Πορφýρα, üπου σýμφωνα με τη παρÜδοση Ýπρεπε να γεννιοýνται οι αυτοκρατορικοß γüνοι, οι οποßοι γι' αυτü ακριβþς το λüγο ονομÜζονταν πορφυρογÝννητοι. Η στιγμÞ πλησßαζε, αλλÜ ο Βασιλεýς απουσßαζε απü τη Κωνσταντινοýπολη λüγω της εμπλοκÞς του στον πüλεμο με τους Νορμανδοýς. Τüτε η νεαρÞ γυναßκα Ýκανε μßα üμορφη χειρονομßα. Καθþς αισθανüταν τους πρþτους πüνους, Ýκανε πÜνω στην κοιλιÜ της το σταυρü της και εßπε : "Περßμενε λßγο ακüμη παιδÜκι μου, μÝχρι να επιστρÝψει ο πατÝρας σου". Ακοýγοντας αυτÜ τα λüγια, η μητÝρα της ΕιρÞνης, φρüνιμη και σοφÞ γυναßκα, θýμωσε πολý : "Και τι θα γßνει αν Ýρθει ο Üντρας σου μετÜ απü Ýνα μÞνα ; Πως μπορεßς να το ξÝρεις ; Και τι θα κÜνεις μÝχρι τüτε για να αντÝξεις τους πüνους ; Τα γεγονüτα, ωστüσο, δικαßωσαν τη νεαρÞ γυναßκα. Τρεις μÝρες αργüτερα, ο ΑλÝξιος Ýφτανε στη Κωνσταντινοýπολη, προλαβαßνοντας να κρατÞσει στην αγκαλιÜ του τη νεογÝννητη κüρη του. 'Ετσι, με το θαýμα αυτü που σημÜδεψε τη γεννησÞ της, Þρθε στον κüσμο η ¢ννα ΚομνηνÞ, μßα απü τις πιο εξαßρετες και διÜσημες πριγκÞπισσες που ζÞσανε στην ΑυλÞ του Βυζαντßου.
ΓεννÞθηκε στη Πορφýρα, το δωμÜτιο στο ανÜκτορο της Πüλης üπου γεννιοýνταν τα παιδιÜ των αυτοκρατüρων κι Ýτυχε επιμελÝστατης μüρφωσης και παιδεßας. Το 1091 μνηστεýθηκε τον Κωνσταντßνο Δοýκα, γιο του αυτοκρÜτορα ΜιχαÞλ Ζ', -τον οποßο ο πατÝρας της ΑλÝξιος εßχε ανακηρýξει συναυτοκρÜτορα μÝχρι τη στιγμÞ που απÝκτησε γιο και διÜδοχο, τον ΙωÜννη Β'-, ενþ, μετÜ τον θÜνατü του το 1097, παντρεýτηκε τον Νικηφüρο ΒρυÝννιο τον νεþτερο, στον οποßον ο ΑλÝξιος θα δþσει τον τßτλο του Καßσαρα. Μαζß κÜνανε 4 παιδιÜ: ΑλÝξιος 1102 - 1161/67, μÝγας δοýκας (ναýαρχος), ΙωÜννης 1103 - μετÜ το 1173, ΕιρÞνη 1105 - ; . Μαρßα 1107 - ; .(Οι χρονολογßες εßναι üλες περßπου...). Τα τÝκνα της εßχανε το επþνυμο (Κομνηνüς) ΒρυÝννιος, üπως κι η ¢ννα εßχε το επþνυμο (Δοýκα) ΚομνηνÞ. ¼ταν το 1118 πÝθανε ο πατÝρας της, η μεγαλýτερη επιθυμßα της ¢ννας Þταν να κατακτÞσει το θρüνο της αυτοκρατορßας και για το λüγο αυτü, προσπÜθησε σε συνεργασßα με τη μητÝρα της ΕιρÞνη να οργανþσει συνομωσßα εις βÜρος του αδερφοý της και νüμιμου διαδüχου ΙωÜννη Β´ Κομνηνοý. ΘÝλησε να προωθÞσει στο θρüνο το σýζυγü της Νικηφüρο, αλλÜ ο ßδιος, μÝνοντας πιστüς στον ΙωÜννη, δε δÝχτηκε να συμμετÜσχει στα σχÝδια της φιλüδοξης συζýγου του. Η αποτυχßα της συνομωσßας θα οδηγÞσει την ¢ννα μαζß με τη μητÝρα της σε απομüνωση,.
Το 1137, μετÜ το θÜνατο του συζýγου της Νικηφüρου, αποσýρεται στην Αγßα ΜονÞ της ΚεχαριτωμÝνης, στη Κωνσταντινοýπολη üπου και συνÝγραψε μεταξý του 1137 και του 1148 την ΑλεξιÜδα, σε 15 βιβλßα (κεφÜλαια). Στο Ýργο της κατÝγραψε την ιστορßα του πατÝρα της Αλεξßου Α' μεταξý 1069 και 1118. Η γλþσσα κι η μορφÞ του κειμÝνου αποτελεß χαρακτηριστικü δεßγμα του αττικισμοý. Το Ýργο της αποτελεß σημαντικÞ πηγÞ για την Α' Σταυροφορßα κι εßναι επßσης πολýτιμο για τις γεωγραφικÝς και τοπογραφικÝς πληροφορßες που περιÝχει και συνÜμα Ýνα εξαιρετικü λογοτÝχνημα, μιας κι εßχε βαθειÜ καλλιÝργεια κι, üπως φαßνεται, σημαντικÝς συγγραφικÝς ικανüτητες.
ΠÝθανε μετÜ το 1148 και το ξÝρουμε λüγω του βιβλßου της -περßπου το 1153-, αλλÜ Üγνωστο ακριβþς πüτε, σε ηλικßα 70 ετþν περßπου κι ετÜφη κοντÜ στον πατÝρα της, στη ΜονÞ ΠαμμακÜριστου.
Πρüκειται για μßα ιδιαßτερη προσωπικüτητα που διÝφερε για την εποχÞ της.Τη χαρακτÞριζε η επαναστατικüτητα. Παρ"ολο που απü την γÝννησÞ της κιüλας, αναγορεýθηκε συναυτοκρÜτειρα, πüτε δεν Ýγινε πραγματικÜ. ΦλÝρταρε με την εξουσßα και δε δßστασε να κυνηγÞσει το θρüνο χρησιμοποιþντας ακüμα και αθÝμιτα μÝσα, πÜντα üμως αντρικÜ. Η τüλμη, η αποφασιστικüτητÜ της, η επιμονÞ της εßναι μερικÜ, που δικαßως τη χαρακτηρßζουν αντισυμβατικÞ. Θα μποροýσε κανεßς να πει πως υπÞρξε η πρþτη φεμινßστρια. Καθþς γνþριζε τις πραγματικÝς δυσκολßες μÝσα σε μßαν αυστηρÜ ανδροκρατοýμενη κοινωνßα, δεν την εμπüδισε να διεκδικÞσει τις εξουσιαστικÝς της φιλοδοξßες. ¼ταν πÝθανε ο σýζυγüς της, αποσýρθηκε σε μοναστÞρι, εκεß συνÝταξε και το Ýργο της. Εßναι μια 15τομη βιογραφßα του πατÝρας της, Αλεξßου Α' Κομνηνοý, τον οποßο αγαποýσε και θαýμαζε ιδιατÝρως. Στο βιβλßο, στον πρüλογο, παρουσιÜζει συνοπτικÜ τη δικÞς της ιστορßα, αλλÜ και του συζýγου της, Νικηφüρου ΒρυÝννιου, ο οποßος Þταν εξαιρετικÜ μορφωμÝνος κι ικανüτατος στρατηγüς. ΜιλÜ με θαυμασμü για την ευγÝνεια του συζýγου της, για την ασυνÞθιστη ομορφιÜ του, αλλÜ και για το συγγραφικü του Ýργο, δηλþνοντας πüσο μεγÜλη απþλεια υπÞρξε ο θÜνατüς του τüσο για την ßδια üσο και για την αυτοκρατορßα που Ýχασε Ýναν τüσο σημαντικü πολßτη. ¸πειτα περιγρÜφονται η Üνοδος των Κομνηνþν -του Αλεξßου και του αδελφοý του Ισαακßου- στην εξουσßα του Βυζαντινοý κρÜτους, οι μακροχρüνιοι πüλεμοι του Αλεξßου με τους εχθροýς απü τη Δýση και την ΑνατολÞ, οι κατÜ καιροýς συνωμοσßες και δολοπλοκßες εναντßον του αυτοκρÜτορος, η διπλωματßα του κι η ικανüτητÜ του να προσεταιρßζεται εχθροýς και να διαιρεß τους συμμÜχους, η αυστηρÞ αντιμετþπιση των αιρÝσεων, ιδιαßτερα των Βογομßλων, οι σχÝσεις κι οι διαξιφισμοß του με την Εκκλησßα, η αρρþστια κι οι σπαρακτικÝς στιγμÝς του θανÜτου του κι ο αγþνας της διαδοχÞς.
ΠαρÜ το γεγονüς üτι ο Νικηφüρος ΒρυÝννιος υπÞρξε πρÜγματι χαρισματικüς, η ΚομνηνÞ δεν εκτßμησε στο βαθμü που Ýπρεπε τις αρετÝς του κι αυτü γιατß ο Νικηφüρος δεν θÝλησε να τη βοηθÞσει να πραγματοποιÞσει τα σχÝδιÜ της. Ο θρÞνος, επομÝνως, που περιγρÜφεται στον πρüλογο της ΑλεξιÜδας, αποδßδει επß της ουσßας τα συναισθÞματα που θα Ýπρεπε να Ýχει κι üχι τα συναισθÞματα που εν τÝλει εßχε. Ο πüνος της Ýχει να κÜνει με την ανατροπÞ που επÞλθε στα σχÝδιÜ της και με το γεγονüς üτι ενþ θα μποροýσε να πÜρει την εξουσßα, δεν το κατüρθωσε.
Η ΑλεξιÜς εßναι μια ζωντανÞ, λεπτομερÞς και κατÜ κανüνα αξιüπιστη αφÞγηση, που σε κÜθε σελßδα της αποκαλýπτεται η περιπαθÞς προσωπικüτητα της συγγραφÝως. Πρüκειται για μια ιστορικÞ πηγÞ μοναδικÞς αξßας, ιδιαßτερα επειδÞ παρÝχει μια θεþρηση της πρþτης σταυροφορßας διαφορετικÞ απü κεßνη των ιστορικþν της Δýσης. ¼σο κι αν μεροληπτεß υπÝρ του Αλεξßου, το βιβλßο προσφÝρει σημαντικÞ γνþση της διακυβÝρνησÞς του. Η διαγραφÞ των χαρακτÞρων δεßχνει παρατηρητικüτητα κι οξεßαν αντßληψη, η αφÞγηση εßναι ζωντανÞ και δραματικÞ· οι περιγραφÝς των μηχανþν αποκαλýπτουνε γνþση των θετικþν επιστημþν ασυνÞθιστη για γυναßκα. Μαζß με τα Ýργα του Προκοπßου, του ΜιχαÞλ Ψελλοý, του ΝικÞτα ΧωνιÜτη, του ΖωναρÜ κ.Ü., η ΑλεξιÜς παραμÝνει Ýν απü τα σημαντικüτερα Ýργα της βυζαντινÞς χρονογραφßας. Ο Runciman υποστηρßζει üτι οι σýγχρονοι ιστορικοß παραεßναι πρüθυμοι να μειþσουνε το Ýργο της, ο Ostrogorsky την αναφÝρει ως ιστορικÞ πηγÞ υψßστης σημασßας, ο Vasiliev λÝει πως εßναι Ýργο εξαιρετικÜ σημαντικü απü ιστορικÞς Üποψης κι ο Krumbacher γρÜφει πως οι αναμνÞσεις της παραμÝνουν Ýνα απü τα πιο Ýξοχα Ýργα της μεσαιωνικÞς ελληνικÞς ιστοριογραφßας.
Το Ýργο αυτü, πλην της υστεροφημßας που της Ýφερε, τη κατατÜσσει και σαν τη πρþτη γυναßκα ιστοριογρÜφο. Επαινεß τον πατÝρα της ως προς τη προσωπικüτητα του περισσüτερο, ως προς το Ýργο του σαν ηγεμüνα λιγüτερο. ΑναφÝρεται στη ρητορικÞ του δεινüτητα, ως το πιο ισχυρü üπλο μπροστÜ στη λιγüτερο εντυπωσιακÞ του εμφÜνιση. Συγχρüνως εγκωμιÜζει και την ιδρυματικÞ πολιτικÞ, που Üσκησε επιτυχþς τη περßοδο της θητεßας του στο θρüνο. Η ¢ννα ΚομνηνÞ ξεδιπλþνει üλο το συγγραφικü της ταλÝντο μÝσα απü το Ýργο της, διαγρÜφεται η ανþτατη μüρφωση, που εßχε λÜβει λüγω της αυτοκρατορικÞς της καταγωγÞς, μüρφωση καθαρÜ κλασσικÞ. Θεωρεßται, απü τους μελετητÝς, βασικüς εκπρüσωπος του αττικισμοý. ΠαρÜλληλα τη διακρßνει η ρητορικÞ ικανüτητα, αποτÝλεσμα της κλασσικÞς της εκπαßδευσης, ενþ το πλÞθος των επιθÝτων, με το οποßο αγκαλιÜζει τον πατÝρα της, αναδεικνýει την εκφραστικÞ της ευκολßα κι ευστοχßα.
ΑσχολÞθηκεν επßσης με την αστρολογßα και την αστρονομßα, αναπüφευκτο για το ανÞσυχο πνεýμα της. Η συγγραφÝας-μυθιστοριογρÜφος ΜÜρω Δοýκα στο ιστορικü της μυθιστüρημα ¸νας Σκοýφος Απü Πορφýρα, στο οποßο διεκτραγωδεß το βßο του πατÝρα της ¢ννας, κÜνει λüγο για Ýναν αστρολÜβο που κατεßχε και με το οποßο αφοσιωνüτανε χαροýμενη για þρες. Η μητÝρα της, ΕιρÞνη Δοýκα χαρακτÞριζε τον αστρολÜβο ως üργανο του διαβüλου. ΜÜταια προσπÜθησε να τη πεßσει να πÜψει ν' ασχολεßται μ' αυτü, üταν, μÜλιστα την ανÜγκασε να το ξεφορτωθεß, εκεßνη ανυπÜκουη κι ατßθαση, üπως η γιαγιÜ της, ¢ννα ΔαλασσηνÞ, τον Ýκρυψε.
Ο Κωνσταντßνος ΚαβÜφης εßχε αφιερþσει στην ¢ννα ΚομνηνÞ το ομþνυμο ποßημα, δημοσιευμÝνο το 1920:
¢ννα ΚομνηνÞ
Στον πρüλογο της AλεξιÜδος της θρηνεß,
για τη χηρεßα της η ¢ννα ΚομνηνÞ.
Εις ßλιγγον εßν’ η ψυχÞ της. «Και
ρεßθροις δακρýων», μας λÝγει, «περιτÝγγω
τους οφθαλμοýς..... Φευ των κυμÜτων» της ζωÞς της,
«φευ των επαναστÜσεων». Την καßει η οδýνη
«μÝχρις οστÝων και μυελþν και μερισμοý ψυχÞς».
¼μως η αλÞθεια μοιÜζει που μια λýπη μüνην
καιρßαν εγνþρισεν η φßλαρχη γυναßκα·
Ýναν καûμü βαθý μονÜχα εßχε
(κι ας μη τ' ομολογεß) η αγÝρωχη αυτÞ ΓραικιÜ,
που δεν κατÜφερε, μ' üλην τη δεξιüτητÜ της,
την Βασιλεßαν ν' αποκτÞσει· μα τη πÞρε
σχεδüν μες απ' τα χÝρια της ο προπετÞς ΙωÜννης.
ΤÝλος υπÜρχει κι Ýν απüφθεγμÜ της μÝσα στο βιβλßο της ΑλεξιÜδος: "Την ανÜγκην φιλοτιμßαν, ü φασß, ποιησÜμενος".
___________________________________________
6). HILDEGARD VON BINGEN
Χßλντεγκαρντ Φον Μπßνγκεν, Γερμανßα. ηγουμÝνη, μυστικßστρια, συγγραφÝας
ΥπÞρξε ηγουμÝνη της μονÞς του St. Rupert στο Bingen-am-Rhine. ¹ταν Ýν απü τα 10 παιδιÜ της οικογÝνειας και δüθηκε στους Βενεδικτßνους μοναχοýς στην ηλικßα των 8. ΥπÞρξε παραγωγικÞ συγγραφÝας, ßσως κι η παραγωγικüτερη του Μεσαßωνα. 4 απü τα βιβλßα της εßναι τα εξÞς : Κnow Thy Ways, Book Of Life's Merits, Book Of Divine Works, & Medicine. Επßσης Ýγραψε μουσικÞ κι εκτελÝσεις των Ýργων της εßναι σÞμερα διαθÝσιμες σε CD. ¸χουνε διασωθεß παραπÜνω απü 300 επιστολÝς και πολλÜ επßτομα Ýργα της. ΠολλÜ απ' αυτÜ τα οποßα Ýχει γρÜψει περιλαμβÜνουνε μυστικιστικοýς üρους. Παρ' üλ' αυτÜ οι ιδÝες της εßναι αρκετÜ σýγχρονες. Οι θÝσεις της για την παγκüσμια βαρýτητα εßναι σωστÝς και χρονολογοýνται ορισμÝνους αιþνες πριν απü τον Νεýτωνα.
Η Χßλντεγκαρντ του Μπßνγκεν (Hildegard von Bingen, 1098-17 ΣεπτÝμβρη 1179), γνωστÞ κι ως ΙλδεγÜρδη του Μπßνγκεν, ΕυλογημÝνη Χßλντεγκαρντ του Μπßνγκεν, Αγßα Χßλντεγκαρντ και Σßβυλλα του ΡÞνου, Þτανε Γερμανßδα μýστρια, συγγραφÝας, συνθÝτις και φιλüσοφος και κατÜφερε να γßνει ο σημαντικþτερος θρησκευτικüς ηγÝτης του 12ου αι. στην Ευρþπη. ¹ταν μαθÞτρια της Γιοýτα βον ΣπονχÜιμ και μÝντορας της ΕλισÜβετ του ΣονÜου. ¸χει μεßνει γνωστÞ για τα ορÜματα που Ýβλεπε και για την ικανüτητÜ της να προβλÝπει το μÝλλον. Θεωρεßται απü τις πρþτες προσωπικüτητες, που συγκÝντρωνε τα χαρακτηριστικÜ του "καθολικοý ανθρþπου", üπως αυτÜ παρουσιÜστηκαν στην ΑναγÝννηση. ΣυνÝγραψε θεολογικÜ και βοτανολογικÜ κεßμενα, ýμνους για τη Θεßα Λειτουργßα, ποιÞματα, ιντερλοýδια (τα παλαιüτερα σωζüμενα) και ζωγρÜφισε εξαßρετες μικρογραφßες σε χειρüγραφα. Την αποκÜλεσαν τη "πιο εξÝχουσα φυσιοδßφη και τη πιο πρωτüτυπη φιλüσοφο της Δýσης του 12ου αιþνα". ¹ταν επßσης η 1η που μßλησε ανοιχτÜ και χωρßς μισογυνικÝς προκαταλÞψεις για τη γυναικεßα σεξουαλικüτητα.
Εßναι μßα απü τις 4 γυναßκες που κερδßσανε ποτÝ τον τßτλο του ΔιδÜκτωρος της Εκκλησßας. ΤιμÜται τüσο απü την ΚαθολικÞ Εκκλησßα, üσο κι απü την ΑγγλικανικÞ και ΠροτεσταντικÞ ως αγßα.
Η Χßλντεγκαρντ γεννÞθηκε γýρω στο 1098 στη Γερμανßα κι Þταν το 10ο παιδß οικογÝνειας ευγενþν με πολý ασθενικÞ φýση κι εýθραυστη υγεßα. Λßγο πριν κλεßσει τα 5 Üρχισε να βλÝπει ορÜματα με φλüγες, λÜμψεις και κυκλικÜ φþτα καθþς και πρÜγματα κρυμμÝνα στους υπüλοιπους ανθρþπους. ΛÝγεται για παρÜδειγμα üτι κατÜφερε να περιγρÜψει τα σημÜδια στο δÝρμα ενüς μοσχαριοý ενþ εκεßνο δεν εßχε ακüμα γεννηθεß και βρισκüταν μες στη κοιλιÜ της αγελÜδας.
Στα 7 οι γονεßς της την αφιÝρωσαν στο μοναστÞρι του Ντισιμπüντενμπεργκ üπου τÝθηκε στη φýλαξη της θεßας της, της κüμισσας Γιοýτα βον ΣπονχÜιμ (Jutta von Sponheim), που αν και σÞμερα επισκιÜζεται απü τη μαθÞτριÜ της, τη Χßλντεγκαρντ, Þτανε κι η ßδια μßα σημαντικüτατη φυσιογνωμßα της εποχÞς της που Üσκησε επιρροÞ στη γερμανικÞ κοινωνßα κι εκκλησßα. Εκεßνη την εποχÞ η Γιοýτα Þτανε κι αυτÞ δüκιμη μοναχÞ αλλ' αργüτερα Ýγινε ηγουμÝνη του μοναστηριοý. Για την ακρßβεια η Γιοýτα, που Þτανε γνωστÞ για τη μüρφωσÞ της και τη πßστη της, αποτελοýσε πüλον Ýλξης για πολλÝς νεαρÝς κοπÝλες που θÝλαν να εκπαιδευθοýν απü κεßνη και να μονÜσουν μαζß της. ¸τσι σταδιακÜ ßδρυσε Ýνα γυναικεßο μοναστικü τμÞμα εντüς της μÝχρι τüτε αντρικÞς μονÞς του Ντισιμπüντεμπεργκ στο οποßο Ýγινε κι ηγουμÝνη. Η Γιοýτα φρüντισε να μορφωθεß η Χßλντεγκαρντ στη θεολογßα, τη μουσικÞ και τα λατινικÜ. Στα 14 Ýλαβε τους επßσημους üρκους της μοναχÞς κι Ýγινε κανονικü μÝλος του μοναστηριοý του Ντισιμπüντενμπεργκ.
Το 1136 η Γιοýτα πÝθανε και τη θÝση της κατÝλαβε η Χßλντεγκαρντ. Περßπου κεßνη την εποχÞ γνþρισε και τη ΡικÜρντα βον Σταντ (Ricardis von Stade) που ‘μελλε να γßνει η καλýτερη και πιο αγαπημÝνη της φßλη ενþ ανÝπτυξε ιδιαßτερη σχÝση φιλßας κι αμοιβαßου σεβασμοý με τον μοναχü Βüλμαρ που Ýγινε μÜλιστα ο Ýμπιστüς της, ο γραμματÝας της κι ο εξομολογητÞς της. 5 χρüνια αργüτερα, το 1141, μßα φωνÞ απü τον ουρανü της εßπε να καταγρÜψει τα ορÜματÜ της.
"Μßα μεγÜλη λÜμψη απü τον ουρανü διαπÝρασε το μυαλü μου και Ýκανε την καρδιÜ μου και το στÞθος μου να λÜμψουν χωρßς να καοýν, üπως ο Þλιος ζεσταßνει αυτü που λοýζει με τις ακτßνες του. Τüτε το μυαλü μου γÝμισε με το νüημα των ιερþν βιβλßων, των Ψαλμþν, των Ευαγγελßων και τα Üλλα βιβλßα της ΠαλαιÜς και της ΚαινÞς ΔιαθÞκης".
Εκεßνη üμως στην αρχÞ δßστασε γιατß φοβÞθηκε üτι θα θεωρÞσουνε τα ορÜματÜ της "γυναικεßες φαντασßες". Τüτε Ýπεσε Üρρωστη στο κρεβÜτι.
"Ο Θεüς με τιμþρησε για λßγο ρßχνοντας με Üρρωστη στο κρεβÜτι και το αßμα στÝρεψε στις φλÝβες μου, υγρασßα απü τη σÜρκα μου και το μεδοýλι απü τα κüκαλÜ μου λες και το πνεýμα μου κüντευε να φýγει απü το κορμß μου. […] Σε αυτÞ την κατÜσταση Ýμεινα τριÜντα μÝρες ενþ το σþμα μου Ýκαιγε λες με πυρετü… Και üλες αυτÝς τις μÝρες παρακολοýθησα μια ακολουθßα αμÝτρητων αγγÝλων που πολεμοýσαν μαζß με τον ΜιχαÞλ ενÜντια στον δρÜκο και νßκησαν… Κι Ýνας απü αυτοýς μου φþναξε, ΑετÝ! ΑετÝ! Γιατß ενκοιμÞσαι; ...ΣÞκω! Γιατß εßναι πρωß και πιες και φÜγε. Κι αμÝσως το σþμα μου κι οι αισθÞσεις μου επανÞλθαν στα εγκüσμια και βλÝποντÜς το οι κüρες μου που θρηνοýσαν ολüγυρÜ μου με σÞκωσαν απü το πÜτωμα και με Ýβαλαν στο κρεβÜτι κι Ýτσι Üρχισα να ξαναβρßσκω τη δýναμÞ μου".
Τüτε για 1η φορÜ, σε ηλικßα 43 ετþν, η Χßλντεγκαρντ αποκÜλυψε üτι Ýβλεπε ορÜματα üλη της την ζωη κι Üρχισε να γρÜφει το πιο γνωστü της Ýργο, το Scivias, που θα χρειαζüτανε 10 χρüνια για να τελειþσει και το οποßο, παρÜ τις μυστικιστικÝς ανησυχßες της συγγραφÝα του, Þταν Ýνα κεßμενο που συνδýαζε επιστÞμη, θεολογßα, φιλοσοφßα, φυσιολογßα, κοσμολογßα, αστρονομßα και γεωλογßα. Οι σýγχρονοι ερευνητÝς Ýχουνε προτεßνει διÜφορες εξηγÞσεις σχετικÜ με τα ορÜματα και τις λÜμψεις που Ýβλεπε η Χßλντεγκαρντ, η οποßα μÜλιστα εßχε εξηγÞσει η ßδια, üτι δεν Ýπεφτε σε κÜποιου εßδους Ýκσταση αλλÜ διατηροýσε τις αισθÞσεις της ενþ συνÝβαιναν τα "ορÜματα". Οι πιο δημοφιλεßς θεωρßες σÞμερα εßναι üτι επρüκειτο για κρßσεις ημικρανßας Þ κρßσεις αυτισμοý.
Αν κι η Χßλντεγκαρντ Þτανε πολυμαθÞς κι εξαιρετικÜ μορφωμÝνη, δεν κατÜφερε ποτÝ να μÜθει επαρκþς τα λατινικÜ γι´αυτü, απü τη πρþτη στιγμÞ, στηρßχθηκε στη βοÞθεια, αρχικÜ του αγαπημÝνου της Βüλμαρ και μετÝπειτα σε κεßνη διÜφορων αντρþν γραμματÝων, Ýτσι þστε να μεταγραφοýνε τα κεßμενÜ της στα λατινικÜ με λüγιο τρüπο. Ας μη ξεχνÜμε üτι ενþ τα λατινικÜ Þταν υποχρεωτικü και πολýχρονο μÜθημα για τους Üντρες μοναχοýς, για τις γυναßκες θεωροýνταν μÜλλον Üχρηστα αφοý κανεßς δεν εßχε την προσδοκßα üτι κεßνες θα γρÜφανε ποτÝ κÜτι σημαντικü. Αυτü εßχε σα συνÝπεια οι γυναßκες, ανεξÜρτητα απü το πνευματικü δυναμικü τους, να παρουσιÜζουν ελλεßψεις σε προσüντα απαραßτητα για τη πνευματικÞ τους σταδιοδρομßα λüγω της ελλειποýς εκπαßδευσÞς τους. Αυτü το πρüβλημα επιχεßρησε να αντιμετωπßσει μßα Üλλη φωτισμÝνη ηγουμÝνισσα, η ΧÝραντ του ΛÜντσμπεργκ (βλ. παρακÜτω). Στη περßπτωση της Χßλντεγκαρντ üμως οι Üντρες γραμματεßς Þτανε κÜτι απαραßτητο, αλλÜ πρÝπει να υπογραμμßσουμε üτι κεßνη απαßτησε απü τη πρþτη στιγμÞ να μεταγραφοýν επακριβþς αυτÜ που Ýλεγε και να μην αλλαχθοýν οýτε στο ελÜχιστο.
Το 1146 η Χßλντεγκαρντ επικοινþνησε με τον ΒερνÜρδο του Κλερβþ, που τüτε Þταν ηγοýμενος στο ομþνυμο μοναστÞρι κι Ýνας απü τους πιο ισχυροýς Üντρες της Εκκλησßας, ζητþντας του να αναγνωρßσει το χÜρισμÜ της να βλÝπει ορÜματα και να προβλÝπει το μÝλλον. Ο ΒερνÜρδος, αν κι αρχικÜ απÜντησε κÜπως αδιÜφορα, στη συνÝχεια μßλησε για το θÝμα στον ΠÜπα ΕυγÝνιο Γ´ που Þτανε και προσωπικüς του φßλος και του ‘στειλε να διαβÜσει το Scivias που δεν Þταν ακüμα ολοκληρωμÝνο. Ο ΠÜπας, προφανþς εντυπωσιασμÝνος, διÜβασε αποσπÜσματα απü το Ýργο στους καρδινÜλιους και τους επισκüπους που εßχαν συγκεντρωθεß σε σýνοδο κι εκεß αποφÜσισαν να εγκρßνουν την δρÜση της Χßλντεγκαρντ.
Μες στα επüμενα χρüνια απÝκτησε μεγÜλη φÞμη ως σοφÞ και προφÞτις και πολλοß σημαντικοß Üνθρωποι της εποχÞς, üπως ο αυτοκρÜτορας Φρειδερßκος Βαρβαρüσσα κι ο θεολüγος ¼ντο του Σουασüν, Üρχισαν να τη συμβουλεýονται. Τüτε Þτανε που Üρχισε να αλληλογραφεß με την ΕλισÜβετ του ΣονÜου και σταδιακÜ Ýγινε μÝντορÜς της. Το 1147 επεκτεßνοντας το üραμα της δασκÜλας της, Γιοýτα κι ενþ Ýγραφε ακüμα το Scivias αποφÜσισε να φýγει απü το Ντισιμπüντενμπεργκ και να ιδρýσει Ýνα καθαρÜ γυναικεßο μοναστÞρι γιατß το Ντισιμπüντενμπεργκ Þτανε κατÜ βÜση ανδρικü μοναστÞρι και το σχετικÜ νεοσýστατο γυναικεßο τμÞμα Þταν üχι απλþς περιορισμÝνο αλλÜ κι υποτελÝς στο αντρικü. ¼μως ο ηγοýμενος του Ντισιμπüντεμπεργκ, ο Κοýνο, αρνÞθηκε να της δþσει την Üδεια γιατß οι πολυÜριθμες επισκÝψεις που δÝχονταν η Χßλντεγκαρντ Ýφερναν επισκÝπτες και χρÞμα γενικÜ στο μοναστÞρι.Η φÞμη της επßσης Þταν αρκετÞ για να προσελκýει πολλοýς νÝους μοναχοýς και μοναχÝς που Þθελαν να μονÜσουν στο μοναστÞρι στο οποßο βρßσκονταν η Χßλντεγκαρντ. Εκεßνη Üρχισε να στÝλνει επιστολÝς σε διÜφορα υψηλÜ ιστÜμενα Üτομα, ανÜμεσα στα οποßα Þτανε κι ο ΠÜπας, προωθþντας το αßτημÜ της και μÜλιστα Ýβαλε να μεσολαβÞσει κι η μητÝρα της ΡικÜρντα. Τßποτε üμως δεν εßχε αποτÝλεσμα.
Τüτε εκεßνη Ýπεσε βαριÜ Üρρωστη και λÝγεται πως συνÝβηκε κÜτι εξαιρετικÜ περßεργο. Ενþ αδυνÜτιζε κι Ýφθινε απü την αρρþστια, το κορμß της γινüταν üλο και πιο βαρý κι Ýφτασε στο σημεßο ο Κοýνο να μη μπορεß οýτε το κεφÜλι της να σηκþσει απü το μαξιλÜρι. ¼ταν εν τÝλει ο ηγοýμενος αποφÜσισε να δþσει την ÜδειÜ του, η Χßλντεγκαρντ ανÜρρωσε κι εξαφανßστηκαν τα περßεργα συμπτþματα. ¸τσι μαζß με Üλλες 18 μοναχÝς, τη ΡικÜρντα και τον Βüλμαρ, ßδρυσε Ýνα νÝο μοναστÞρι στο ΡÜπερτσμπεργκ κοντÜ στα ερεßπια του κÜστρου του Μπßγκεν. Το μοναστÞρι αυτü σταδιακÜ μεγÜλωσε κι Ýφτασε ν' αποτελεßται απü 50 μοναχÝς κι 7 κοσμικÝς γυναßκες ενþ εßχε 2 εκκλησßες, τρεχοýμενο νερü μες στα εργαστÞρια και σκριπτüριο. Εκεßνη την εποχÞ μπüρεσε ν' αφοσιωθεß στο γρÜψιμü της κι εκτüς απü το Scivias που συνÝχιζε να γρÜφει, συνÝγραψε και μßα φυσικÞ ιστορßα κι Ýν ιατρικü κεßμενο με τßτλο Αßτια και ΙÜσεις.
Οι συγκροýσεις üμως συνεχßστηκανε καθþς το νεοσýστατο μοναστÞρι ΡÜπερτσμπεργκ, μÝσω των μοναχþν που ακολοýθησαν την Χßλντεγκαρντ, εßχε "κληρονομÞσει" και πολλÜ εδÜφη που πριν ανÞκαν στο Ντισιμπüντεμπεργκ. ΜÝχρι το 1150 ο Κοýνο εßχε πεθÜνει και τη θÝση του εßχε πÜρει ο ΕλÝνγκερος που δεν εßχε καλýτερη διÜθεση ως προς τη Χßλντεγκαρντ και το Ýργο της. ΑλλÜ κι εκεßνη δεν εßχε ιδιαßτερα θετικÞ Üποψη για κεßνον που μÜλιστα δε δßσταζε να εκφρÜσει μ' Ýντονο τρüπο. Σ' επιστολÞ της προς εκεßνον γρÜφει χαρακτηριστικÜ:
"Τþρα Üκου και μÜθε Ýτσι þστε να ντραπεßς ως τα τρßσβαθα της ψυχÞς σου. ΚÜποιες φορÝς εßσαι σαν αρκοýδα που γρυλßζει, κÜποιες Üλλες σα γÜιδαρος, üχι συνεπÞς στα καθÞκοντÜ σου, αλλÜ ξεπεσμÝνος. Σε ορισμÝνα θÝματα μÜλιστα εßσαι εντελþς Üχρηστος Ýτσι þστε μÝσω της ασÝβειÜς σου δε χρησιμοποιεßς οýτε καν την αγριüτητα της αρκοýδας. ΜοιÜζεις επßσης και σαν ορισμÝνα πουλιÜ που δεν πετÜν ψηλÜ οýτε περπατÜν στη γη καθþς, οýτε εßσαι εξαßρετος σε τßποτα, αλλÜ οýτε υποφÝρεις κι απü κÜτι".
Η καυστικÞ γλþσσα της üμως δεν απευθýνθηκε μüνο στο Ντισιμπüντεμπεργκ αλλÜ δε δßστασε να αγγßξει και τα κακþς κεßμενα του ανþτερου κλÞρου. Η Χßλντεγκαρντ Ýδειξε μηδενικÞ ανοχÞ στην αμφιλεγüμενη συμπεριφορÜ ανþτερων ιερÝων που ζοýσαν μÝσα σε ακραßο και προκλητικü πλοýτο που δεν Üρμοζε στο αξßωμÜ τους και τους κατακεραýνωνε συχνÜ τüσο στις επιστολÝς της üσο και στις κατηχÞσεις της παρÜ το γεγονüς üτι αυτÞ της η συμπεριφορÜ συχνÜ δημιουργοýσε εχθρüτητες σε υψηλÜ ιστÜμενους. ¢ρχισε να δÝχεται κριτικÞ για Ýνα σωρü πρÜγματα ανÜμεσα στα οποßα και για τον τρüπο που διοικοýσε το μοναστÞρι της. Τη κατηγορÞσανε για απρÝπεια γιατß, σε αντßθεση με τις μοναχÝς σε Üλλα μοναστÞρια που ‘πρεπε να κüψουνε τα μαλλιÜ τους και να καλýψουνε το κεφÜλι τους, στο δικü της μοναστÞρι οι μοναχÝς διατηροýσαν μακριÜ τα μαλλιÜ τους και φοροýσαν μüνο λευκü πÝπλο που Üφηνε ακÜλυπτο το πρüσωπο και το λαιμü κι επÝτρεπε στα μαλλιÜ να ανεμßζουν. Η Χßλντεγκαρντ απÜντησε πως οι παρθÝνες, λüγω της αγνüτητÜς τους, δεν Ýχουν ανÜγκη να ντýνονται σεμνÜ üπως οι παντρεμÝνες γυναßκες που ‘πρεπε να υπακοýουνε τους Üντρες τους. Επßσης κατηγορÞθηκε üτι δεχüτανε στη μονÞ, εκτüς απü γυναßκες ευγενικÞς καταγωγÞς κι απλÝς φτωχÝς γυναßκες και σ' αυτü απÜντησε πως η ιεραρχßα εßναι θÝμα των ανθρþπων κι üχι του Θεοý που αγαπÜ τους πÜντες.
Το 1151 πÝθανε ο Βüλμαρ και πÝρα απ' το προσωπικü πλÞγμα που δÝχτηκε, βρÝθηκε υποχρεωμÝνη ν' ανÝχεται τη παρουσßα του ΕλÝνγκερου που πÞρε απρüθυμα τη θÝση του ως εξομολογητÞς της μονÞς. Σα να μην Ýφτανε αυτü, οι γονεßς της ΡικÜρντα της εξασφαλßσανε θÝση ηγουμÝνης σε Üλλο μοναστÞρι κι Ýτσι Ýπρεπε να φýγει και ν' αφÞσει τη φßλη της. Αν κι η Χßλντεγκαρντ προσπÜθησε να εμποδßσει τη μεταφορÜ, δεν τα κατÜφερε κι η ΡικÜρντα μεταφÝρθηκε αλλοý και πολý σýντομα πÝθανε. Την επüμενη χρονιÜ τελεßωσε η συγγραφÞ του Scivias.
Μες στα επüμενα 10 χρüνια η Χßλντεγκαρντ κι οι γυναßκες στο μοναστÞρι του Μπßνγκεν αντιμετþπισαν πολλÝς δυσκολßες. Μεταξý του 1158 και του 1163 συνÝγραψε το Liber vitae meritorum που μιλοýσε για τις αρετÝς και τα πÜθη της ζωÞς. ¢ρχισε επßσης μια μακρÜ κι εκτεταμÝνη αλληλογραφßα με διÜφορους ηγεμüνες κι Üλλους σημαßνοντες της Ευρþπης üπως ο αυτοκρÜτορας Βαρβαρüσσα, ο βασιλιÜς Ερρßκος Β' κι η βασßλισσα Ελεονþρα της Αγγλßας. Με τα γρÜμματÜ της αυτÜ επενÝβαινε στη διπλωματßα και τη πολιτικÞ της εποχÞς, Ýδινε συμβουλÝς αλλÜ δε δßσταζε ν' ασκÞσει και κριτικÞ αν το θεωροýσε χρÞσιμο.
ΠαρÜ το γεγονüς üτι η υγεßα της εßχε αρχßσει γι' Üλλη μια φορÜ να επιδεινþνεται, κεßνη Üρχισε μßα περιοδεßα σε üλη τη Γερμανßα üπου Ýδινε διαλÝξεις, Ýκανε κατÞχηση και διÝδιδε τα αποκαλυπτικÜ ορÜματÜ της. Αυτü Þτανε κÜτι ανÞκουστο για μßα γυναßκα κεßνη την εποχÞ. ΕιδικÜ η κατÞχηση Þτανε κÜτι που απαγορευüτανε στις γυναßκες αλλÜ το κýρος της λüγω του οραματισμοý της και της επαφÞς της με τα Θεßα Þτανε τüσο μεγÜλο που κανεßς δε τüλμησε να την αμφισβητÞσει. Κεßνη την εποχÞ Üρχισαν ν' ακοýγονται και φÞμες üτι Ýκανε θαýματα κι εξορκισμοýς. Το 1163 Üρχισε να γρÜφει το Liber divinorum operum που Þτανε το πιο φιλüδοξο θεολογικü της Ýργο που ολοκληρþθηκε το 1174 και που σÞμερα θεωρεßται και το πιο σημαντικü. Το 1165 ßδρυσε 2ο μοναστÞρι ¢ιμπιγκεν μÜλλον για να στεγÜσει τις γυναßκες που συνÝρρεαν κοντÜ της για να γßνουν μοναχÝς. ΠαρÜ το γεγονüς üτι η υγεßα της βρισκüτανε στη χειρüτερη κατÜσταση που ‘χε βρεθεß ποτÝ, η Χßλντεγκαρντ φρüντιζε να επισκÝπτεται αυτü το νÝο μοναστÞρι 2 φορÝς τη βδομÜδα.
ΠαρÜ τη μεγÜλη φÞμη που απολÜμβανε κεßνη την εποχÞ, το μοναστÞρι της δεν βρισκüτανε στο απυρüβλητο. Το 1178 ο επßσκοπος του Μεντζ αφüρισε το μοναστÞρι γιατß εßχε δεχθεß να θαφτεß στο κοιμητÞριü του Ýνας Üντρας που η Εκκλησßα θεωροýσε üτι Þταν αφορισμÝνος. Ο αφορισμüς Þταν η πιο σημαντικÞ ποινÞ που μποροýσε να επιβληθεß σε μοναστÞρι και περιλÜμβανε απαγüρευση της ψαλμωδßας κατÜ τη διÜρκεια της λειτουργßας και κυρßως απαγüρευε στις μοναχÝς να λαμβÜνουνε τη Θεßα Ευχαριστßα και να εξομολογοýνται, ενþ üποια πÝθαινε κατÜ τη περßοδο της απαγüρευσης δε θαβüταν με το καθιερωμÝνο τελετουργικü, κÜτι που θεωρεßωτο πως Ýθετε σε κßνδυνο τη σωτηρßα της ψυχÞς της. ºσως το σκληρüτερο απ' üλ' αυτÜ Þτανε για τη Χßλντεγκαρντ η απαγüρευση της ψαλμωδßας καθþς αγαποýσε τη μουσικÞ και τη θεωροýσε μÝσο επικοινωνßας με το Θεü. ºσως γι' αυτü να συνÝθεσε και τüσα πολλÜ τραγοýδια, ýμνους και ποιÞματα και ν' ανÝπτυξε τüσο λεπτομερÞ και προχωρημÝνη μουσικÞ θεωρßα που, üπως κÜθε μορφÞ γοτθικÞς τÝχνης, στηριζüτανε στα μαθηματικÜ. Η ποινÞ κρÜτησε μÝχρι το 1179 οπüτε κι Þρθη μετÜ απü τις σκληρÝς κι επßμονες προσπÜθειες της Χßλντεγκαρντ.
Η Χßλντεγκαρντ πÝθανε 6 μÞνες μετÜ την Üρση της απαγüρευσης στο μοναστÞρι της σε ηλικßα 81 ετþν και λÝγεται üτι τη στιγμÞ του θανÜτου της 2 φωτεινÝς αψßδες Ýλαμψαν στον νυχτερινü ουρανü ενþ εμφανßστηκε Ýνας λαμπερüς κüκκινος σταυρüς και μικρüτεροι σταυροß σχημÜτιζαν κýκλους. 10 Ýτη μετÜ τÝλειωσε η βιογραφßα της απ' το Θεοδþριχο του ¸χτερναχ.
Η Χßλντεγκαρντ σταδιακÜ Üρχισε να θεωρεßται αγßα απü την ΡωμαιοκαθολικÞ Εκκλησßα, αν και δεν πρüλαβε να ολοκληρωθεß η αγιοποßησÞ της για γραφειοκρατικοýς λüγους κι η καρδιÜ κι η γλþσσα της βρßσκονται διατηρημÝνα στην εκκλησßα του Αúμπßνγκερστρασε. Το 2012 ο πÜπας ΒενÝδικτος ΙΣΤ' διÝταξε να γραφτεß το üνομÜ της στο επßσημο αγιολüγιο ενþ την ανακÞρυξε ΔιδÜκτωρα της Εκκλησßας, Ýνας τßτλος που απονÝμεται σε θεολüγους που επηρÝασαν σημαντικÜ το εκκλησιαστικü δüγμα. ¸τσι η Χßλντεγκαρντ, εκτüς απü αγßα, Ýγινε κι η 4η γυναßκα που Ýλαβε ποτÝ αυτüν τον τßτλο ανÜμεσα στους 34 ανθρþπους που εßχαν αυτÞ τη τιμÞ. Οι Üλλες 3 Þταν η Κατερßνα της ΣιÝνα, η ΤερÝζα της ¢βιλα (βλ. παρακÜτω) κι η Θηρεσßα του ΛισιÝ. Το 1924 ο μýστης Ροýντολφ ΣτÜινερ ισχυρßσθηκε üτι ο φιλüσοφος Βλαντιμßρ Σολοβιüφ, που Þτανε γνωστüς για τα ορÜματÜ του σχετικÜ με τη Σοφßα, Þτανε μετενσÜρκωση της Χßλντεγκαρντ.
Η Χßλντεγκαρντ θεωροýσε πως üλος ο κüσμος κατÜ βÜσην αποτελοýνταν απü μßα ζωτικÞ δýναμη (viriditas) που Þταν υπεýθυνη για το Üνθισμα και τη γονιμüτητα της φýσης και των ανθρþπων. ΑυτÞ η "ζωτικüτητα" Þταν Ýκφανση του Θεοý που εμπüτιζε τη πλÜση με υγρασßα και ζωÞ κι Ýτσι ο Θεüς υπÞρχε παντοý. Μßα πÝτρα, για παρÜδειγμα, Þταν μÝρος του Θεοý αν κι üχι το σýνολü του. ΣυχνÜ στα ποιÞματÜ της και στα κεßμενÜ της εξυμνοýσε τη φýση ως Ýκφραση κι απüδειξη του αüρατου δημιουργοý της κι Ýδειχνε βαθειÜ μυστικÞ Ýνωση με κεßνη. "Εγþ, η φλογερÞ ζωÞ της θεúκÞς ουσßας, καßω πÜνω απü τα λιβÜδια, λÜμπω πÜνω στα νερÜ, καßω σαν τον Þλιο, το φεγγÜρι και τ´ Üστρα… Αφυπνßζω τα πÜντα εν ζωÞ".
Κεντρικü στη θεολογßα και στα ορÜματÜ της Þτανε το Ιερü Θηλυκü, δηλαδÞ η θηλυκÞ διÜσταση του Θεοý. Η πιο συνηθισμÝνη μορφÞ με την οποßα εμφανιζüταν Þταν η Σοφßα (Sapientia), που Þτανε πÜντα λαμπερÞ γυναßκα ντυμÝνη στα χρυσÜ, εκτυφλωτικÞ, τρομακτικÞ αλλÜ και φιλεýσπλαχνη. ΑυτÞ Þταν η δýναμη απü την οποßα εκπορεýονταν κι üλα τα ορÜματÜ της την οποßα πÜντα περιÝγραφε σα μßα λÜμψη Þ φωτιÜ που, ενþ λÜμπει εκτυφλωτικÜ, δεν καßει. Η Üλλη μορφÞ της Σοφßας Þταν η ΑγÜπη (Caritas) κÜτι που καταδεßκνυε, üχι μüνο τη σýνδεση αυτþν των 2 εννοιþν στη θεολογßα της, αλλÜ και τη κεντρικÞ θÝση που κατεßχε ο ερωτισμüς στη φιλοσοφßα της. Σýμφωνα με την Χßλντεγκαρντ ο Θεüς, ως γενεσιουργüς δýναμη, Þταν Ýνα κοσμικü αυγü που κυοφοροýσε σα μÞτρα τον κüσμο. Σε αντßθεση με την αντρικÞ θεολογßα üπου ο καθαρÜ αρσενικüς Θεüς ξεπερνÜ κι υπερÝχει του φυσικοý κüσμο στη θεολογßα της Χßλντεγκαρντ ο Θεüς, μÝσω της θηλυκÞς του γενεσιουργοý υπüστασης, ενυπÜρχει του κüσμου. Οι απüψεις της περß "θηλυκüτητας" του Θεοý βρÞκαν γüνιμο Ýδαφος κι αποτÝλεσαν πηγÞ Ýμπνευσης αργüτερα στην εξÝλιξη της ιδιαßτερης λατρεßας της ΠαρθÝνου Μαρßας στην Ευρþπη που ονομÜστηκε Μαριανισμüς.
Η Χßλντεγκαρντ θεωροýσε üτι η μουσικÞ Þταν μÝσο επικοινωνßας με τον Θεü και μÝσο επßτευξης Ýκστασης, δηλαδÞ αποτελοýσε μια προφανÞ απüδειξη της φυσικÞς κι αυθüρμητης ικανüτητας του ανθρþπινου νου να συνδÝεται με το νου του Θεοý. Οι μυστικιστικÝς ιδιüτητες της μουσικÞς επÝτρεπαν στον Üνθρωπο να βιþσει ξανÜ την ομορφιÜ και την αρμονßα του Παραδεßσου που εßχε χÜσει μετÜ τη Πτþση. Η ßδια εßχε δηλþσει κÜποτε üτι "η ψυχÞ εßναι πολυφωνικÞ". Η Χßλντεγκαρντ συνÝγραψε 77 εκκλησιαστικοýς ýμνους και το Ordo Virdutum που Þταν Ýνα θρησκευτικü θεατρικü Ýργο με μουσικÞ. Οι στßχοι κι οι μελωδßες της Þταν εξαιρετικÜ πρωτüτυπες κι Þταν ο μοναδικüς Üνθρωπος που κατÜ το 12ο αι. συνÝθεσε μ' ελεýθερο στßχο. Η περßτεχνη και λεπτομερÞς μουσικÞ της θεωρßα, που στηρßχθηκε στα μαθηματικÜ, Þτανε χαρακτηριστικÞ της γοτθικÞς τεχνοτροπßας. ΥπÜρχει αναλυτικü Üρθρο για τη ΜουσικÞ Του Μεσαßωνα, αλλÜ θα παραθÝσω κι Ýνα δεßγμα της υπÝροχης μουσικÞς της εδþ:
Αν κι η Χßλντεγκαρντ σÞμερα εßναι πιο γνωστÞ λüγω των οραμÜτων της και του θεολογικοý της λüγου, η ßδια Þταν πολυμαθÞς κι εßχε μεγÜλο ενδιαφÝρον για τις επιστÞμες. Χαρακτηριστικü εßναι üτι, πÝρα απü τα θεολογικÜ της κεßμενα, συνÝγραψε και πολλÜ επιστημονικÜ κι ιατρικÜ που δε στηρßζονται καθüλου σε θεολογικÝς εξηγÞσεις. Για κεßνη, üμως, το ενδιαφÝρον για την επιστÞμη δεν Þτανε κÜτι Üσχετο με τη θεολογßα καθþς, üπως αποκαλýπτουνε κι οι απüψεις της περß θεúκÞς ζωτικüτητας που εμποτßζει τη φýση και περß ενýπαρξης του Θεοý στον κüσμο, ο φυσικüς κüσμος Þταν Üρρηκτα κι αρμονικÜ δεμÝνος με το θεúκü. Ακüμα κι ο τρüπος που περιÝγραφε την ικανüτητÜ της να βλÝπει ορÜματα αποκαλýπτει πως η σκÝψη της δεν Þτανε ξεκÜθαρα πνευματικÞ αλλÜ σε μεγÜλο βαθμü ρεαλιστικÞ. ¼πως εßχε εξηγÞσει πολλÝς φορÝς, τα ορÜματÜ της δεν Þταν τüσο εκστατικÝς αποκαλýψεις, üσο θεÜσεις των "εσωτερικþν ματιþν" της ενþ τα εξωτερικÜ της μÜτια παρÝμεναν ανοιχτÜ και δεν Ýχανε την επαφÞ με τον κüσμο γýρω της. Αυτü Ýχει κÜνει τους μελετητÝς της να θεωρÞσουν üτι οι ενορÜσεις της Χßλντεγκαρντ Þτανε πιüτερο φιλοσοφικÝς και θεολογικÝς αναζητÞσεις του νου της, παρÜ μεταφυσικÝς αποκαλýψεις. ¢λλωστε πολλÝς γυναßκες στο παρελθüν, Ýχοντας ν' αντιμετωπßσουνε περιβÜλλον εχθρικü προς τη γυναικεßα διανüηση, üπως για παρÜδειγμα η Μßριαμ η αλχημßστρια, εßχανε δει το επιστημονικü τους Ýργο να γßνεται πιο εýκολα αποδεκτü απü τη κοινωνßα üταν το επÝνδυσαν με θεολογικÝς Þ μεταφυσικÝς ερμηνεßες. Μüνον η ΧÝραντ αρνÞθηκε να δþσει μεταφυσικοýς τüνους στο Ýργο της. Στα πλαßσια αυτÞς της αποδοχÞς και του εναγκαλισμοý της επιστÞμης η Χßλντεγκαρντ δε φοβÞθηκε ν' ασχοληθεß χωρßς προκαταλÞψεις κι ηθικολογßες ακüμα και με το γυναικεßο σþμα και το μÝχρι τüτε ταμποý θÝμα της γυναικεßας σεξουαλικüτητας και του οργασμοý.
¸ν απ' τα πιο γνωστÜ πρÜγματα σχετικÜ με αυτÞν Þταν üτι ασχολÞθηκε με τη γυναικεßα σεξουαλικüτητα. Στο βιβλßο της Αßτια κι ΙÜσεις περιÝγραψε το γυναικεßο οργασμü και μßλησε για τη γυναικεßα φυσιολογßα και ψυχολογßα απü τη πλευρÜ της γυναßκας. Αυτü συνÝβαινε 1η φορÜ στη δυτικÞ ιστορßα γιατß, μ' εξαßρεση τα γυναικολογικÜ κεßμενα της Τρüτουλα απü το ΣαλÝρνο, üλα τα ιατρικÜ κεßμενα μÝχρι τüτε Þτανε γραμμÝνα απü Üντρες που αντιλαμβÜνονταν τη γυναικεßα φýση ως κÜτι παθητικü κι Üτονο και δε μποροýσαν οýτε να κατανοÞσουν αλλÜ οýτε και ν' αποδεχθοýνε τη γυναικεßα σεξουαλικüτητα και την ενεργÞ συμμετοχÞ της γυναßκας στο σεξ. Η Χßλντεγκαρντ, παρÜ το γεγονüς üτι η σεξουαλικüτητα Þτανε κÜτι που γενικÜ η μεσαιωνικÞ κοινωνßα θεωροýσε ταμποý, δεν δßστασε να μιλÞσει με ειλικρßνεια, συχνÜ και με ποιητικÞ διÜθεση, για το γυναικεßο σþμα και τις αντιδρÜσεις του παρÜ το üτι Þταν μοναχÞ κι η ßδια δεν εßχε καμßα σεξουαλικÞ εμπειρßα. Δε χρησιμοποßησε θρησκευτικÞ ηθικολογßα και δεν Ýκρινε ηθικÜ τη γυναικεßα σεξουαλικüτητα. Μßλησε για τη σημασßα των προκαταρκτικþν καθþς και για τη συμμετοχÞ της γυναικεßας φυσιολογßας στη διαδικασßα της ερωτικÞς απüλαυσης και της σýλληψης ενþ απÝφυγε τις μισογυνικÝς αντιλÞψεις περß γυναικεßας ακüρεστης σεξουαλικÞς φýσης κι ακολασßας που χαρακτηρßζανε την ηθικÞ σκÝψη της εποχÞς της. ΚατÜ τη διÜρκεια της ζωÞς της δÝχτηκε πολλÜ γρÜμματα απü γυναßκες που θÝλαν να πÜρουν τη συμβουλÞ της σχετικÜ με σεξουαλικÜ ζητÞματα Þ θÝματα τεκνοποιßας κι εκεßνη τους απÜντησε με ενθουσιασμü, κατανüηση κι υπευθυνüτητα. ΧαρακτηριστικÞ εßναι η επιστολÞ που Ýστειλε στη "ΜπÝρθα, την βασßλισσα των ΕλλÞνων", δηλαδÞ τη βυζαντινÞ αυτοκρÜτειρα ΕιρÞνη, με σκοπü να την εμψυχþσει καθþς δε κατÜφερνε να κÜνει γιο: "ΨιθýρισÝ Του κι Εκεßνος θα σ' ευλογÞσει με τη χαρÜ του παιδιοý που αποζητÜς καθþς προστρÝχεις σε Κεßνον την þρα της ανÜγκης σου. Γιατß ο ζþντας οφθαλμüς σε παρακολουθεß και σε θÝλει και θα ζÞσεις για πÜντα". Αν κι η Χßλντεγκαρντ αποφεýγει να υποσχεθεß τη πραγμÜτωση των επιθυμιþν της βασßλισσας, καταφÝρνει να τη παρηγορÞσει δßνοντας υπüσχεση της θεúκÞς εýνοιας και της σωτηρßας. Προφανþς, εκτüς απü τη παραστατικÞ και καυστικÞ γλþσσα που χρησιμοποιοýσε ενÜντια στις παρεκτροπÝς του κλÞρου, διÝθετε και τρυφερÞ και συμπονετικÞ γλþσσα για τους αναξιοπαθοýντες.
ΠÝρα απü μýστρια και προφÞτις, Þταν κι Ýνας Üνθρωπος που οραματßστηκε Ýργο που θα κÜλυπτε τüσο τη θεολογικÞ ερμηνεßα üσο και τα πρακτικÜ ζητÞματα της ζωÞς και του ανθρþπινου σþματος. ¼σον αφορÜ στα ορÜματÜ της σ' üλη της ζωÞ επÝμεινε πως Þτανε θεüσταλτα κι υπογρÜμμισε πολλÝς φορÝς πως εκεßνη προσπÜθησε να τα μεταφÝρει αυτοýσια και χωρßς αλλοιþσεις ενþ επÝμεινε οι βιογρÜφοι κι οι σχολιαστÝς της να κÜνουνε το ßδιο και κεßνοι. Η εμμονÞ της να μη δÝχεται παρεμβÜσεις απ' Üλλους συχνÜ τη φÝρανε σε σýγκρουση με ισχυροýς ανθρþπους αλλÜ κεßνη ποτÝ δεν υποχþρησε.
Σε αντßθεση με τις περιπτþσεις των περισσüτερων γυναικþν στην ιστορßα, το Ýργο της σþζεται σχεδüν στην ολüτητÜ του κι εßναι εκτενÝς γι´ αυτü και γνωρßζουμε για κεßνη πιüτερα απü κÜθε Üλλη. ΠÝρα απü τα θεολογικÜ της κεßμενα συνÝγραψε ιατρικÝς πραγματεßες αλλÜ και κοινωνιολογικÝς αναλýσεις üπως επßσης και λειτουργικÞ μουσικÞ και θεατρικü δρÜμα που, στηριζüμενο στη παρÜδοση που ξεκßνησε Üλλη γυναßκα, η Ροσβßτα του ΓκÜντερσχαúμ, αποτελεß το 1ο ηθικοπλαστικü Ýργο της Ευρþπης μετÜ την αρχαιüτητα. Χαρακτηριστικü του ιδιαßτερου και ξεχωριστοý μυαλοý της Þταν το üτι εφηýρε τη δικÞ της γλþσσα στην οποßα μÜλιστα συνÝγραψε τουλÜχιστον Ýν απü τα Ýργα της. ¹ταν επßσης η 1η γυναßκα που 'γραψε για τη γυναικεßα σεξουαλικüτητα με τρüπο απλü και χωρßς τις δεισιδαιμονßες, παρανοÞσεις και το θεολογικü συντηρητισμü που χαρακτÞριζαν ανÜλογα κεßμενα της εποχÞς.
Η Χßλντεγκαρντ του Μπßνγκεν Þτανε γυναßκα που κατÜφερε να επιβÜλλει το Ýργο της, τις απüψεις της και τη παρουσßα της σ' εποχÞ που ο γυναßκες αναμÝνονταν να ‘ναι σιωπηλÝς κι υποταγμÝνες κι επηρÝασε σημαντικÜ το χριστιανικü δüγμα εκ των Ýσω Ýτσι þστε να αναγνωρßζει τη γυναικεßα συνεισφορÜ στη θρησκεßα και τη θεολογßα. ΚατÝκτησε το σεβασμü και την αναγνþριση ηγεμüνων κι ιερωμÝνων και την αγÜπη των απλþν ανθρþπων, ιδιαßτερα των γυναικþν που στο πρüσωπü της βρÞκανε θεολüγο και μÝντορα με σοφßα και κατανüηση ενþ εξÝφρασε χωρßς φüβο τις απüψεις της για την ηθικÞ και μÜλιστα δε δßστασε να καυτηριÜσει ακüμα και τον ανþτερο κλÞρο χωρßς να λογαριÜσει συνÝπειες.
Αν και μετÜ το θÜνατü της οι ιδÝες της ξεχαστÞκανε κι Üρχισαν να κυκλοφοροýνε πολλÝς αμφßβολης προÝλευσης και ποιüτητας προφητεßες με τα' üνομÜ της, το Ýργο της Ýγινε ξανÜ γνωστü κι αποτÝλεσε Ýμπνευση για πολλοýς συγγραφεßς της ΑναγÝννησης. Προς τιμÞ της ονομÜστηκε Hildegardia Ýνα εßδος δÝντρων λüγω της συνεισφορÜς της στη βοτανικÞ και τη φυσικÞ ιστορßα. Αξßζει ν' αναφερθεß πως Þταν η 1η που αναφÝρει γραπτÜ τη χρÞση λυκßσκου στη κατασκευÞ της μπýρας και γι' αυτü θεωρεßται ανεπßσημη προστÜτιδα της μπýρας.
"Μßλησα κι Ýγραψα αυτÜ τα πρÜγματα, και δεν τα Ýβγαλα απü το νου μου, Þ μου τα εßπε κÜποιος Üλλος, αλλÜ μÝσα απü τη καρδιÜ μου μÝσω των ιερþν μυστηρßων του Θεοý". Χßλντεγκαρντ
Ο πλανητοειδÞς 898 Hildegard ονομÜστηκε Ýτσι προς τιμÞν της.
Απü το 1979 Ýχουν υπÜρξει διÜφορες ηχογραφÞσεις κι εκτελÝσεις των Ýργων της που Ýχουνε κερδßσει διÜφορα βραβεßα.
Η Χßλντεγκαρντ του Μπßνγκεν εßναι μßα απü τις γυναßκες που αναφÝρονται στο Ýργο τÝχνης της Τζοýντι ΣικÜγο, Το Δεßπνο.
To 1994 το BBC γýρισε το ντοκιμαντÝρ Hildegard of Bingen για τη ζωÞ της.
Η Χßλντεγκαρντ αναφÝρεται στην ταινßα του 2009, Βαρβαρüσσα (Barbarossa).
To 2009 η γερμανÞ σκηνοθÝτης ΜαργκαρÝτε φον Τρüτα γýρισε τη τανßα ¼ραμα (Vision) για τη ζωÞ της.
Το 2012 η Μαßρη ΣÜρατ Ýγραψε το μυθιστüρημα Illuminations που παρουσιÜζει μυθιστορηματικÜ τη ζωÞ της.
------------------------------------------------------
7). HERRAD
ΧÝραντ ΗγουμÝνη του Χüχενμπουργκ, Αλσατßα, επιστÞμονας 1125-1195
Στη διÜρκεια του μεσαßωνα οι γυναßκες, που βρßσκονταν στα μοναστÞρια μποροýσαν ν' ασχοληθοýν με την επιστÞμη περισσüτερο απ' üτι ο μÝσος πληθυσμüς. ΑνÜλογη υπÞρξε η περßπτωση της ΧÝραντ. ¹ταν ηγουμÝνη της γυναικεßας μονÞς του Ste Odile του Hohenbourg. ΥπÞρξε συντÜκτρια και διαφωτßστρια του Hortus Deliciarium (ΚÞπος της απüλαυσης). Αυτü το πüνημα αποτελοýνταν απü 324 σελßδες και 636 μικρÝς εικüνες που απÝδιδαν βιβλικÝς σκηνÝς και αλληγορικÝς εικüνες. Εκεß παρατßθενται χιλιÜδες κεßμενα απü διαφορετικοýς συγγραφεßς για διÜφορα θÝματα. ΠεριλαμβÜνει επßσης ποιÞματα απü την ßδια τη ΧÝραντ. Εßναι Ýνα επßτομο Ýργο της μεσαιωνικÞς εποχÞς που περιÝχει üλη τη γνþση και την ιστορßα του κüσμου. Αυτü το εγκυκλοπαιδικü Ýργο καλýπτει βιβλικÜ, ηθικÜ και θεολογικÜ θÝματα.
Η ΧÝραντ του ΛÜντσμπεργκ Þταν ΑλσατÞ μοναχÞ κι ηγουμÝνη στο Αββαεßο του Χüχενμπεργκ. ΣυνÝγραψε την εικονογραφημÝνη εγκυκλοπαßδεια Hortus Deliciarium (Ο ΚÞπος των Απολαýσεων). Θεωρεßται πρωτοπüρα στους τομεßς της γυναικεßας εκπαßδευσης και τÝχνης.
ΓεννÞθηκε στο ΚÜστρο του ΛÜντσμπεργκ στην Αλσατßα κι Þτανε παιδß οικογÝνειας ευγενþν. ¼πως συνηθßζονταν εκεßνη την εποχÞ, η ΧÝραντ μπÞκε απü πολý μικρÞ στο μοναστÞρι του Χüχενμπεργκ για να μορφωθεß. Η ζωÞ σε Ýνα μοναστÞρι, üχι μüνο προσÝφερε εκπαιδευτικÝς δυνατüτητες σε Ýνα κορßτσι που δεν μποροýσε να βρει αλλοý, αλλÜ αποτελοýσε και πολý πιο ευχÜριστη εναλλακτικÞ απü την σκληρÞ μοßρα της μÝσης γυναßκας που Þταν υποχρεωμÝνη να παντρευτεß εξαιρετικÜ νεαρÞ, να κÜνει πολλÜ παιδιÜ, κÜτι που Ýθετε σε μεγÜλο κßνδυνο τη ζωÞ της και την υγεßα της, και να αντιμετωπßσει διακρßσεις, περιορισμοýς, υποτßμηση, ακüμα και κακοποßηση. Ακüμα και οι ευγενεßς γυναßκες Þταν υποχρεωμÝνες να παντρεýνται για πολιτικοýς λüγους Üντρες συχνÜ πολý μεγαλýτεροýς τους που δεν δßσταζαν ακüμα και να τις κακοποιÞσουν και Ýπρεπε να φροντßζουν να κÜνουν γρÞγορα πολλÜ παιδιÜ. Ακüμα και αν ο σýζυγüς τους πÝθαινε, δεν εßχαν δικαßωμα περιουσßας και Ýπρεπε να παντρευτοýν γρÞγορα κÜποιον Üλλον. ¸τσι η ΧÝραντ ακολοýθησε την ßδια πορεßα που Ýπαιρναν και πολλÝς Üλλες σýγχρονÝς της και Ýγινε μοναχÞ στο Αββαεßο του Χüχενμπεργκ που βρßσκονταν περßπου 22 χλιüμετρα μακριÜ απü το Στρασβοýργο.
Τα αββαεßα της εποχÞς αποτελοýσαν προστατευμÝνους κι ασφαλεßς χþρους üπου τα κορßτσια μποροýσαν υπü την επßβλεψη, ενθÜρρυνση και καθοδÞγηση πεφωτισμÝνων αβαúσσþν üπως η Ριτσμποýργκα του Νορτχüσεν, η Ματθßλδη του ¸σσεν, η Χαθουμüδα, η ΓκερμπÝργκα του ΓκÜντερσχαúμ, η Ματθßλδη του ΚÝντλινμπεργκ και η Χßλντεγκαρντ του Μπßνγκεν να μορφωθοýν και να αναπτýξουν ελεýθερα τις πνευματικÝς και καλλιτεχνικÝς τους δυνατüτητες. ¼πως Ýγραψε η ιστορικüς ΠενÝλοπε Τζüνσον, οι μοναχÝς δεν ζοýσαν απομονωμÝνες και παθητικÝς ζωÝς κλεισμÝνες μÝσα στα μοναστÞρια, αλλÜ "ενδυναμþνονταν συλλογικÜ μÝσω των μοναστικþν προνομßων και της ικανüτητας να σκÝφτονται και να ενεργοýν χωρßς την νοοτροπßα της υποταγÞς των κοσμικþν γυναικþν".
Η ΧÝραντ βρÝθηκε στο Χüχενμπεργκ την εποχÞ που Þταν αβÜúσσα η Ρελßντα η οποßα εßχε ξεκινÞσει Ýνα τερÜστιο μεταρρυθμιστικü Ýργο καθþς εφÜρμοσε τον Κανüνα του Αγßου Αυγουστßνου και μετÝτρεψε το Αββαεßο του Χüχενμπεργκ σε πνευματικü και καλλιτεχνικü κÝντρο για τις ευγενεßς γυναßκες. Γýρω στο 1170 η Ρελßντα απεβßωσε και τη θÝση της κατÝλαβε η ΧÝραντ που εßχε σταδιακÜ αναρριχηθεß στην ιεραρχßα. Η ΧÝραντ συνÝχισε το μεταρρυθμιστικü Ýργο της προκατüχου της καθþς και την εκπαßδευση και την υποστÞριξη των γυναικþν και αποδεßχθηκε ικανÞ κι αγαπητÞ ηγουμÝνη. Η θητεßα της κρÜτησε περßπου 28 χρüνια. Το 1195 απεβßωσε και τη θÝση της πÞρε η ΑδελαÀδα του ΦÜιμινγκεν.
Την εποχÞ της ΧÝραντ (12ος αι.) θεωροýνταν üτι οι γυναßκες χρειÜζονταν πνευματικÞ καθοδÞγηση και συνεχÞ παρακολοýθηση απü κÜποιον τοπικü ιερÝα. Ακüμα κι η εκπαßδευση των γυναικþν στα μοναστÞρια απαιτοýσε τη συμμετοχÞ αντρþν αυθεντιþν. ¼μως οι εκπαιδεýτριες του Χüχενμπεργκ εßχανε παρατηρÞσει επανειλημμÝνως απü τη μßα τις ελλεßψεις που παρουσßαζαν συχνÜ οι επιβεβλημÝνοι Üντρες εκπαιδευτÝς κι απü την Üλλη τους περιορισμοýς που επÝβαλλαν στην εκπαιδευτικÞ ýλη των γυναικþν λüγω προκαταλÞψεων. ¸τσι το βασικü üραμα της ΧÝραντ, αλλÜ και των Üλλων αβαúσσþν, Þταν να προσφÝρουν στις γυναßκες ßσες εκπαιδευτικÝς δυνατüτητες με εκεßνες που απολÜμβαναν οι Üντρες κι Ýνα εκπαιδευτικü πρüγραμμα που να μην εßχε να ζηλÝψει τßποτα απü εκεßνο των αντρικþν σχολþν και η ΧÝραντ το κατÜφερε. ΟργÜνωσε Ýνα εκπαιδευτικü σýστημα για τις γυναßκες που στηριζüταν στις ιδÝες λογßων üπως ο ΑνσÝλμος, ο ΒερνÜρδος του Κλαιρβü, ο ΠÝτρος Λομβαρδüς, η Χßλντεγκαρντ του Μπßνγκεν κι ο ΠÝτρος ΑβελÜρδος, το Ýργο των οποßων αποτελοýσε τη καρδιÜ της αντρικÞς εκπαßδευσης κι αντλοýσε απü αρχαßες κι αραβικÝς πηγÝς.
Σημαντικü για εκεßνη Þταν επßσης ο εκσυγχρονισμüς της εκπαßδευσης που θα Ýδινε Ýμφαση στις σýγχρονες θεολογικÝς και επιστημονικÝς σκÝψεις και θα ανÝπτυσσε την κριτικÞ σκÝψη των γυναικþν. ¸τσι αισθÜνθηκε την ανÜγκη να συγγρÜψει την εγκυκλοπαßδεια Hortus Deliciarium που σÞμερα θεωρεßται το μεγαλýτερο Ýργο της και με το οποßο "Ýδινε στο γυναικεßο κοινü της μßα ευρεßα θεολογικÞ εκπαßδευση ενþ παρÜλληλα το εξüπλιζε με με την ικανüτητα να ξεχωρßζει ανÜμεσα σε "καλοýς" και "κακοýς" ιερεßς. Το Hortus Deliciarium μποροýσε να συμπληρþσει Þ ακüμα και να αντικαταστÞσει αν χρειαζüταν τα διδÜγματα των αντρþν διδασκÜλων" και "ενσωματþνοντας κεßμενα γραμμÝνα για ιερεßς και σπουδαστÝς θεολογßας σε Ýνα Ýργο φτιαγμÝνο για γυναßκες, η ΧÝραντ διεκδßκησε Ýνα κομμÜτι γνþσης το οποßο οι λüγιοι ισχυριζονταν üτι βρßσκονταν εκτüς των γυναικεßων δυνατοτÞτων καθþς εκεßνες δεν μποροýσαν να σπουδÜσουν στα πανεπιστÞμια". Με αυτüν τον τρüπο η ΧÝραντ απÝδειξε üτι οι γυναßκες δεν θα Ýπρεπε να αποκλεßονται απü την εκπαßδευση.
Η ΧÝραντ εßχε Þδη αρχßσει απü το 1159 να συγγρÜφει το Hortus Deliciarium, πριν να γßνει αβÜúσσα, που Þταν Ýνα φιλüδοξο Ýργο που αποσκοποýσε στην συγκÝντρωση üλων των γνþσεων της εποχÞς üλων των επιστημþν, συμπεριλαμβανüμενης και της θεολογßας. Χαρακτηριστικü εßναι üτι η ßδια η ΧÝραντ στην εισαγωγÞ του Ýργου της, σε Ýνα μÞνυμα προς τον αναγνþστη, παρομοιÜζει πολý ποιητικÜ τον εαυτü της με μÝλισσα που εßναι το σýμβολο της συγκÝντρωσης και οργÜνωσης της γνþσης:
"Σα μÝλισσα εμπνευσμÝνη απü τον Θεü συγκÝντρωσα απü τα διÜφορα λουλοýδια των ιερþν Γραφþν και των φιλοσοφικþν κειμÝνων αυτü το βιβλßο που ονομÜζεται Ο ΚÞπος Των Απολαýσεων και το Ýφτιαξα για να εξυμνÞσω και να τιμÞσω το Χριστü και την εκκλησßα και στο üνομα της δικÞς σου αγÜπης σαν μια γλυκειÜ κερÞθρα. ¸τσι, σε αυτü το βιβλßο, οφεßλεις να αναζητÞσεις με σπουδÞ, απολαυστικÞ τροφÞ και να ευφρÜνεις τη κουρασμÝνη σου ψυχÞ με τις μελÝνιες του δροσοσταλßδες".
Στη συγγραφÞ του Hortus Deliciarium συμμετεßχαν κι Ýνα σωρü Üλλες γυναßκες υπü την καθοδÞγηση üμως και την επßβλεψη της ΧÝραντ που Þθελε να δþσει την δυνατüτητα και σε Üλλες γυναßκες να ενεπλακοýν δημιουργικÜ με το Ýργο της. Το μεγαλýτερο κομμÜτι του üμως Ýχει γραφτεß απü την ßδια. ΠεριλαμβÜνει αποσπÜσματα απü κλασικÜ και παγανιστικÜ Ýργα που συνδεýονται απü μικρÜ ποιÞματα που συνÝθεσε η ßδια η ΧÝραντ. Σε κÜποια σημεßα Ýχει επßσης και μουσικÝς οδηγßες που καθοδηγοýν σε πρþιμα παραδεßγματα πολυφωνßας. Εßναι γραμμÝνο σε δýο γλþσσες, τα ΛατινικÜ και τα ΓερμανικÜ, καθþς αποσκοποýσε στην εκπαßδευση τüσο των πιο "προχωρημÝνων" μαθητριþν üσο και των πιο αρχÜριων που με τον τρüπο αυτüν μποροýσαν να διαβÜσουν το κεßμενο και ταυτüχρονα να μÜθουν ΛατινικÜ.
¼πως εßναι ο κανüνας για τα περισσüτερα Ýργα της εποχÞς, αλλÜ üπως συνηθßζεται και στη περßπτωση των εγκυκλοπαιδειþν, το Hortus Deliciarium δεν εßναι ιδιαßτερα πρωτüτυπο Ýργο αλλÜ εßναι εξαιρετικÜ ευρý και με πολυÜριθμες και ποικßλλες πηγÝς που το καθιστοýν εξαιρετικÜ Ýγκυρο και προσεγμÝνο. Το Hortus Deliciarium, πÝρα απü την αξßα του ως εγκυκλοπαιδικü ανÜγνωσμα, εßναι εξαιρετικÜ σημαντικü και για δýο Üλλους λüγους. Ο 1ος εßναι üτι επρüκειτο για Ýνα Ýργο που αποσκοποýσε στην εκπαßδευση των γυναικþν και των νεαρþν μοναχþν στο Χüχενμπεργκ, κÜτι που το καθιστÜ μοναδικü στην ιστορßα της γυναικεßας εκπαßδευσης. Ο 2ος λüγος εßναι üτι μας επιτρÝπει να εξÜγουμε συμπερÜσματα για το επßπεδο, το βÜθος και την ευρýτητα της εκπαßδευσης που λÜμβαναν οι γυναßκες στα αββαεßα της εποχÞς, που Þταν εξαιρετικÜ κι αξιοπρüσεκτα.
ΞεχωριστÞ μνεßα γßνεται συνÞθως στην εικονογρÜφηση του Ýργου που αποτελεßται απο 344 ζωγραφιÝς που παρουσιÜζουν αξιüλογη τεχνικÞ αλλÜ και καλλιτεχνικÞ φαντασßα σπÜνια για την εποχÞ της. Απεικονßζουν θεολογικÜ, φιλοσοφικÜ, λογοτεχνικÜ και ιστορικÜ θÝματα, σκηνÝς απü τη ζωÞ της συγγραφÝα και πορτρÝτα των γυναικþν του αββαεßου. Μßα απü τις πιο χαρακτηριστικες εικüνες εßναι εκεßνη που δεßχνει την ßδια να κÜθεται πÜνω σε Ýνα δÝρμα τßγης και να ηγεßται "μßας στρατιÜς γυναικεßων ελαττωμÜτων" ενÜντια σε "μßα στρατιÜ γυναικεßων αρετþν". Η τελευταßα εικüνα δεßχνει την ΧÝραντ και üλες τις υπüλοιπες γυναßκες που συνÝβαλλαν στην δημουργßα του Ýργου και αναγρÜφει ξεχωριστÜ το üνομα της κÜθε μßας.
Το Hortus Deliciarium ολοκληρþθηκε το 1185 και φυλÜχτηκε στο Αββαεßο του Χüχενμπεργκ μÝχρι την ΓαλλικÞ ΕπανÜσταση οπüτε και μεταφÝρθηκε στην δημοτικÞ βιβλιοθÞκη του Στρασβοýργου. Εκεß το βρÞκε ο ¸γκελχαρντ το 1818 και το αντÝγραψε. Το 1870 η βιβλιοθÞκη του Στρασβοýργου καταστρÜφηκε απü πυρκαγιÜ κατÜ την πρωσικÞ πολιορκßα κι Ýτσι χÜθηκε και το πρωτüτυπο Ýργο της ΧÝραντ. ¼μως μßα ομÜδα ερευνητþν υπü την ηγεσßα της Ρüζαλι Γκριν κατÜφερε να το διασþσει μÝσω των αντιγρÜφων του. Το 1879 εκδüθηκε το αντßγραφο και σÞμερα, αν και δεν διασþζεται το πρωτüτυπο Ýργο, γνωρßζουμε το περιεχüμενü του.
Η ΧÝραντ Þταν μßα γυναßκα εξαιρετικÞς μüρφωσης, ηγετικÞς ικανüτητας και διανüησης που εργÜστηκε για την μüρφωση των γυναικþν και την εξýψωση της διÜνοιας και του Ýργου τους. Διαμüρφωσε Ýνα εκπαιδευτικü πρüγραμμα υψηλþν προδιαγραφþν για τις γυναßκες που δεν εßχε να ζηλÝψει τßποτα απü τα αντρικÜ της εποχÞς της και ενθÜρρυνε την γυναικεßα διανüηση και καλλιτεχνßα και Üφησε πßσω της Ýνα αξιüλογο και καλλιτεχνικÜ üμορφο ιστορικü κεßμενο για χρÞση των μελλοντικþν γενεþν. Η ßδια αποτελεß Ýνα υψηλü παρÜδειγμα προς μßμηση για τις γυναßκες τüσο στην εκκλησßα üσο και στην διανüηση καθþς δεν επικαλÝστηκε κÜποια θεúκÞ παρÝμβαση για το Ýργο της αλλÜ στηρßχθηκε στην μüρφωσÞ της και αγωνßσθηκε για να διαδþσει τη σημασßα της μüρφωσης για την αυτοπραγμÜτωση των γυναικþν σ' üποιο τομÝα κι αν δραστηριοποιοýνται. Αυτοß εßναι λüγοι που σÞμερα η ΧÝραντ του ΛÜντσεμπεργκ, ανÜμεσα σ' Üλλα, θεωρεßται σημαντικÞ φυσιογνωμßα κι ευεργÝτιδα στον τομÝα της εκπαßδευσης των γυναικþν και στÝκει ισÜξια δßπλα σ' ονüματα üπως εκεßνα της Χßλντεγκαρντ του Μπßνγκεν και της Ροσβßτα του ΓκÜντερσχαúμ.
-------------------------------------------
8). MARIE DE FRANCE
Μαρß ντε Φρανς, Γαλλßα, ποιÞτρια, στιχουργüς, τραγουδοποιüς 1160-1215
Η Marie de France Þτανε ποιÞτρια που γεννÞθηκε πιθανüτατα στη Γαλλßα κι Ýζησε στην Αγγλßα στα τÝλη του 12ου αι.. ¸ζησε κι Ýγραψε σε μιαν Üγνωστη βασιλικÞ αυλÞ, αλλÜ αυτÞ κι η δουλειÜ της Þτανε σßγουρα γνωστÜ στην αυλÞ του Ερρßκου Β' της Αγγλßας. Σχεδüν τßποτα δεν εßναι γνωστü για τη ζωÞ της, τüσο το üνομα της üσο κι η πατρßδα της προÝρχονται απü τα χειρüγραφα της. Ωστüσο, εξακολουθεß να υπÜρχει μßα γραπτÞ περιγραφÞ της δουλειÜς και της δημοτικüτητÜς της απü την εποχÞ της. Θεωρεßται απü τους μελετητÝς üτι εßναι η 1η γυναßκα Γαλλßδα ποιÞτρια. ¸γραψε στα γαλλικÜ, με κÜποια αγγλο-νορμανδικÞν επιρροÞ. ¹ταν εξειδικευμÝνη στα ΛατινικÜ, üπως κι οι περισσüτεροι συγγραφεßς και μελετητÝς εκεßνης της εποχÞς, καθþς και στα αγγλικÜ, και πιθανüν απü τη ΒρετÜνη.
Μια ποιÞτρια που Üκμασε μεταξý 1100 και 1200 και πραγματικÜ γνωρßζουμε ελÜχιστα πρÜγματα για κεßνη, δυστυχþς.Τ' üνομÜ της που Ýμεινε γνωστü ως τις μÝρες μας εßναι Marie de France ενþ το πραγματικü της εßναι Üγνωστο. ¸χει αποκτÞσει αυτü το üνομα απü μια φρÜση σε δημοσιευμÝνο Ýργο της: "Marie ai num, sui sui de France", δηλαδÞ: "Με λÝνε Μαρßα κι εßμαι απü τη Γαλλßα". ΜερικÝς απü τις συνηθÝστερες προτÜσεις για τη ταυτüτητα της ποιÞτριας αυτÞς εßναι: Marie, Abbess of Shaftesbury κι ετεροθσλÞς αδελφÞ του Henry II, βασιλιÜ της Αγγλßας. Marie, Abbess of Reading. Marie I of Boulogne, Marie, Abbess of Barking, και Marie de Meulan, σýζυγος του Hugh Talbot. Με βÜση τα στοιχεßα απü τα γραπτÜ της, εßναι σαφÝς πως, παρÜ το γεγονüς üτι γεννÞθηκε στη Γαλλßα, πÝρασε μεγÜλο μÝρος της ζωÞς της στην Αγγλßα.
4 Ýργα Þ συλλογÝς Ýργων Ýχουν αποδοθεß στη Marie. Εßναι κυρßως γνωστÞ για τη ποιητικÞ της δουλειÜ, ειδικþτερα το The Lais of Marie de France, μια συλλογÞς 12 αφηγηματικþν ποιημÜτων (μπρετüν λαι), κυρßως μερικþν εκατοντÜδων στßχων το καθÝνα. Ισχυρßζεται στα επεξηγηματικÜ σχüλιÜ της για τα περισσüτερα απü αυτÜ, üτι Ýχει ακοýσει τις ιστορßες που περιÝχουν απü Βρετüνους τροβαδοýρους κι εßναι στους αρχικοýς στßχους του 1ου απ' αυτÜ, του Guigemar, (εκτüς του Προλüγου της εκεß, üπου εßναι ξεχωριστü εισαγωγικü ποßημα και θα το παρουσιÜσω στο τÝλος) üπου αποκαλýπτει το üνομÜ της, Marie. ΥπÜρχουν επßσης 102 Αισþπου Μýθοι που της αποδüθηκαν εκτüς απü την επανÜληψη του Legend of the Purgatory of St. Patrick και, μεταγενÝστερα, της ζωÞς ενüς αγßου που ονομÜζεται La Vie seinte Audree για τον Üγιο Audrey του Ely, αν κι αυτÞ η τελευταßα απüδοση δεν Ýγινε δεκτÞ απ' üλους τους μελετητÝς κριτικοýς.
Οι μελετητÝς Ýχουνε χρονολογÞσει τα Ýργα της μεταξý περßπου 1160 και 1215, τις 1ες και τελευταßες πιθανÝς ημερομηνßες αντßστοιχα. Εßναι πιθανü üτι τα λαι γρÜφτηκαν στα τÝλη του 12ου αι.. εßναι αφιερωμÝνα σε Ýναν ευγενÞ βασιλιÜ, που συνÞθως θεωρεßται πως εßναι ο Ερρßκος Β' 'της Αγγλßας Þ ßσως ο μεγαλýτερος γιος του, ο ΧÝνρι ο ΝÝος ΒασιλιÜς. ¸να Üλλο απü τα Ýργα της, οι Fables, εßναι αφιερωμÝνο σε Ýνα "Count William", ο οποßος μπορεß να Þταν εßτε ο William of Mandeville Þ ο William Marshall. Ωστüσο, Ýχει επßσης προταθεß üτι ο Count William μπορεß να αναφÝρεται στο William Longsword. Ο Longsword Þταν Ýνας αναγνωρισμÝνος παρÜνομος γιος του Henry II. Αν Þτανε πραγματικÜ αδελφÞ του Ερρßκου Β', μια αφοσßωση στο γιο του (που θα Þταν ανηψιüς της), θα Þτανε κατανοητÞ. Εßναι επßσης πιθανüν να Þτανε γνωστÞ στην αυλÞ του βασιλιÜ Henry II και της συζýγου του, Eleanor of Aquitaine. ¸νας σýγχρονüς της, ο ¢γγλος ποιητÞς Denis Piramus, αναφÝρει στο Life of Saint Edmund the King, που γρÜφτηκε γýρω στο 1180, üτι το λαι της Μαρß, Þτανε πολý δημοφιλÝς στους αριστοκρατικοýς κýκλους.
Εßναι σαφÝς απü τη γραφÞ της πως Þτανε πολý μορφωμÝνη και πολýγλωσση. αυτü το επßπεδο εκπαßδευσης δεν Þταν διαθÝσιμο για τους κοινοýς Þ φτωχοýς κεßνη την εποχÞ, οπüτε μποροýμε να συμπερÜνουμε πως Þτανε γεννημÝνη στην αριστοκρατßα κι ευγενÞς, üπως κι Üλλες ευγενεßς γυναßκες üπως η Heloise κι η Christine de Pizan εκπαιδεýτηκαν κι Ýγραψαν. Εκτüς απü τις λαúκÝς πλοýσιες γυναßκες, αρκετÝς θρησκευτικÝς γυναßκες αυτÞς της περιüδου χρησιμοποßησαν επßσης την εκπαßδευσÞ τους και συνÝχισαν να γρÜφουν: Hrotsvitha, Héloïse, Bridget της Σουηδßας και Hildegard of Bingen για να αναφÝρουμε μερικÝς.
Πρþτα πÞρε το üνομα Marie de France απü το ΓÜλλο μελετητÞ Claude Fauchet το 1551, στο Recueil de l'origine de la langue et poesie françoise, και τ' üνομα αυτü Ýχει χρησιμοποιηθεß απü τüτε. Η Μαρß Ýγραψε γαλλικÜ αλλÜ σε μια διÜλεκτο εντοπισμÝνη γýρω απü το Παρßσι και στο Île-de-France, αλλÜ υπÜρχει κι αγγλο-νορμανδικÞ διÜλεκτος στα γραπτÜ της. ΠρÜγμα που καθιστÜ τρομερÜ δýσκολη τη μετÜφρασÞ της. Ως εκ τοýτου, οι μελετητÝς γενικÜ συνÜγουν üτι Ýζησε στα μÝρη της Ile-de-France κοντÜ στη Νορμανδßα, Þ εναλλακτικÜ σε μια περιοχÞ ανÜμεσα -üπως η ΒρετÜνη Þ το Vexin. ΑλλÜ η αγγλο-νορμανδικÞ επιρροÞ μπορεß να οφεßλεται στη ζωÞ της στην Αγγλßα κατÜ τη διÜρκεια της ενÞλικης ζωÞς της, κÜτι που επßσης υποδηλþνεται απü το γεγονüς üτι πολλÜ απü τα κεßμενÜ της βρεθÞκανε στην Αγγλßα. Ωστüσο, η σημασßα της φρÜσης "si sui de France" εßναι ασαφÞς και διφοροýμενη. Η Μαρß πιθανüτατα δεν θα εßχε δηλþσει üτι Þταν απü τη Γαλλßα Üν Þταν αρχικÜ απü περιοχÞ που διÝθετε Þδη ο Ερρßκος Β, üπως η ΒρετÜνη, η Νορμανδßα, το ¢νζου Þ η Ακουιτανßα, εκτüς αν Þταν ολüτελα Αγγλßδα.
Η Μαρß παραδßδει το βιβλßο της στον Ερρßκο Β'
3 απü τα 5 επιζþντα χειρüγραφα αντßγραφα του Lais της γρÜφονται στα ηπειρωτικÜ γαλλικÜ, ενþ τα της βρετανικÞς βιβλιοθÞκης MS Harley 978, γραμμÝνη στα Αγγλο-νορμανδικÜ στα μÝσα του 13ου αι., μπορεß να αντικατοπτρßζει τη διÜλεκτο της ποιÞτριας. Bretton lais υπÞρχανε σßγουρα πριν η Marie διαλÝξει να αναδιατυπþσει τα θÝματα που Üκουσε απü τους τρουβÝρους σε ποιητικÝς αφηγÞσεις στο αγγλο-νορμανδικü στßχο, αλλÜ ßσως Þταν η 1η που παρουσßασε Ýνα νÝο εßδος του lai σε αφηγηματικÞ μορφÞ. Η συλλογÞ της εßναι 12 μεγÜλα αφηγηματικÜ ποιÞματα γραμμÝνα σε 8σýλλαβους στßχους που βασßστηκαν σε θρýλους ΒρετονικÞς η ΚελτικÞς, προÝλευσης, οι οποßοι Þταν μÝρος της προφορικÞς λογοτεχνßας των Bretons. Το lais της Marie de France εßχε τερÜστιο αντßκτυπο στο λογοτεχνικü κüσμο. Θεωροýνταν Ýνα νÝο εßδος λογοτεχνικÞς τεχνικÞς που προÝρχεται απü τη κλασσικÞ ρητορικÞ κι Ýδειξε τÝτοια λεπτομÝρεια þστε καθüρισε τη νÝα αυτÞ μορφÞ τÝχνης. Μπορεß να Ýχει συμπληρþσει τα λεπτομερÞ ποιÞματÜ της με εικüνες, þστε το κοινü της να τα θυμÜται εýκολα. Η συλλογÞ της, απü 118 (Chevrefoil) ως 1.184 στροφÝς (Eliduc), συχνÜ περιγρÜφει Ýρωτα εμπλεγμÝνο με ερωτικÜ τρßγωνα που περιλαμβÜνουν απþλεια και περιπÝτεια και συχνÜ παßρνει τις εξαιρετικÝς πτυχÝς των και μερικÝς φορÝς εισÜγει κι ιστορßες απü τον κüσμο των νερÜιδων.
ΚÜποιος μπορεß να Ýχει μια καλλßτερη αßσθηση της Marie απü το 1ο της λαι Þ μÜλλον, τον πρüλογο που χρησιμοποιεß για να προετοιμÜσει τους αναγνþστες της για το τι πρüκειται να επακολουθÞσει. Ο 1ος στßχος υπαγορεýει: "¼ποια Ýχει λÜβει γνþση / κι ευγλωττßα στην ομιλßα του Θεοý / δεν πρÝπει να εßναι σιωπηλÞ Þ μυστικοπαθÞς / αλλÜ να το επιδεικνýει πρüθυμα" Με τα λüγια, αυτÜ Ýχει διαπιστευτεß τις λογοτεχνικÝς της δεξιüτητες με την αναγνþρισÞ της απü τον Θεü Ýτσι επιτρÝπεται να γρÜψει τους στßχους. Ως εκ τοýτου, δε χρειÜζεται την Üδεια του προστÜτη της (ο προστÜτης της πιθανüτατα εßναι ο Henry II της Αγγλßας). ΘÝλει τους ανθρþπους να διαβÜσουν αυτü που Ýχει δημιουργÞσει μαζß με τις ιδÝες της κι ως εκ τοýτου παροτρýνει τους αναγνþστες να αναζητÞσουν μεταξý των γραμμþν το γρÜψιμü της που θα εßναι ντελικÜτο. Μüνο σε αυτü τον Πρüλογο, η Marie αποκλßνει απü τους κοινοýς ποιητÝς της εποχÞς της προσθÝτοντας στο ρεπερτüριü της μια λεπτÞ, φßνα και ζυγισμÝνη γραφÞ. Βρßσκει την ευκαιρßα της ως συγγραφÝας-ποιÞτρια, να κÜνει τα λüγια της να ακουστοýνε κι αυτü σε μιαν εποχÞ üπου η παραγωγÞ βιβλßων και κωδßκων Þταν μακρÜ, επßπονη και δαπανηρÞ διαδικασßα, üπου η αντιγραφÞ της Βßβλου π.χ. χρειÜστηκε 15 μÞνες, για να ολοκληρωθεß.
Χειρüγραφη σελßδα (τüτε) απü το 7ο λαι του μεγÜλου της Ýργου "ΥΟΝΕC"
Σε αντßθεση με τους Þρωες των μεσαιωνικþν ειδυλλßων, οι χαρακτÞρες στις ιστορßες της Μαρß δεν αναζητÜνε περιπÝτεια. Αντ' αυτοý, περιπÝτειες τους συμβαßνουν. Ενþ οι ρυθμßσεις εßναι αληθοφανεßς ως προς τη ζωÞ, το λαι περιÝχει συχνÜ στοιχεßα λαογραφßας Þ υπερφυσικοý, üπως το Bisclavret. Ενþ η ρýθμιση περιγρÜφεται με ρεαλιστικÝς λεπτομÝρειες, το θÝμα εßναι Ýνας λυκÜνθρωπος, που απεικονßζεται συμπαθητικÜ. Η Μαρß κινεßται μπρüς-πßσω μεταξý πραγματικοý κι υπερφυσικοý, επιδεικνýει δε ευφυþς απαλÝς αποχρþσεις συναισθÞματος. Η Lanval, εßναι μια χαρακτηριστικλη νερÜιδα που ακολουθεß τον τßτλο και τελικÜ φÝρνει τον νÝο της εραστÞ στο Avalon μαζß της στο τÝλος του lai. Το περιβÜλλον για τη Μαρß εßναι ο Κελτικüς κüσμος, αγκαλιÜζοντας την Αγγλßα, την Ουαλßα, την Ιρλανδßα, τη ΒρετÜνη και τη Νορμανδßα.
Μüνο 5 χειρüγραφα που περιÝχουν μερικÜ Þ üλα τα γρÜμματα της Μαρß υπÜρχουν τþρα κι η μüνη που περιλαμβÜνει τον γενικü πρüλογο και τα 12 εßναι η βρετανικÞ βιβλιοθÞκη MS Harley 978. Αυτü μπορεß να συγκριθεß με τα 25 χειρüγραφα με τους μýθους της κι ßσως αντανακλÜ τη σχετικÞ δημοτικüτητÜ τους στα τÝλη του Μεσαßωνα. Σ' αυτοýς τους μýθους αποκαλýπτει μια γενικÜ αριστοκρατικÞ Üποψη με ανησυχßα για τη δικαιοσýνη, μια αßσθηση αγανÜκτησης ενÜντια στην κακομεταχεßριση των φτωχþν και σεβασμü στη κοινωνικÞ ιεραρχßα. ΠαρüλαυτÜ, τα κεßμενÜ της Ýχουνε λÜβει πολý πιο κριτικÞ προσοχÞ τα τελευταßα χρüνια. Μαζß με το λαι, δημοσßευσε επßσης μια τερÜστια συλλογÞ απü μýθους. Πολλοß απü τους μýθους που Ýγραψε Þταν μεταφρÜσεις των μýθων του Αισþπου στα αγγλικÜ, αλλÜ κι Üλλοι μποροýν να ανιχνευθοýν σε περισσüτερες περιφερειακÝς πηγÝς. Οι Μýθοι της θα εßχαν εκτεθεß σε νεαρÞ ηλικßα. Μεταξý των 102 μýθων δεν υπÜρχουνε συγκεκριμÝνες κατευθυντÞριες γραμμÝς για την ηθικÞ κι οι Üνδρες, οι γυναßκες και τα ζþα λαμβÜνουν ποικßλες θεραπεßες και τιμωρßες.
Η Marie παρουσιÜζει τους μýθους της στην αρχÞ, με τη μορφÞ προλüγου, üπου εξηγεß τη σημασßα της ηθικÞς διδασκαλßας στη κοινωνßα. Στο 1ο τμÞμα του προλüγου, συζητÜ το μεσαιωνικü ιδεþδες του "κληρικοý". Αυτüς, εßναι η ιδÝα üτι οι Üνθρωποι Ýχουνε καθÞκον να κατανοοýν, να μαθαßνουν και να διατηροýν Ýργα του παρελθüντος για τους μελλοντικοýς λαοýς. Εδþ, στον πρüλογο, αναφÝρει το καθÞκον των μελετητþν να διατηρÞσουνε την ηθικÞ φιλοσοφßα και τις παροιμßες. Ο υπüλοιπος πρüλογος περιγρÜφει τον τρüπο με τον οποßο ο Αßσωπος ανÝλαβε αυτü το καθÞκον για τη κοινωνßα του και πþς πρÝπει τþρα κι αυτÞ να διατηρÞσει τους μýθους του μαζß και με Üλλους για τη σημερινÞ (τη τοτε σημερινÞ) της κουλτοýρα. Στο μεγαλýτερο μÝρος του λαι, η αγÜπη συνδÝεται με τα βÜσανα, και πÜνω απü τα μισÜ απü αυτÜ συνεπÜγονται μια σχÝση μοιχεßας. Στο Bisclavret και στο Equitan, οι λÜτρεις της μοιχεßας καταδικÜζονται σοβαρÜ, αλλÜ υπÜρχουν ενδεßξεις üτι η Marie ενÝκρινε εξωσυζυγικÝς σχÝσεις κÜτω απü ορισμÝνες συνθÞκες: "¼ταν ο εξαπατημÝνος εταßρος Þτανε σκληρüς κι αξßζει την εξαπÜτηση κι üταν οι εραστÝς εßναι πιστοß μεταξý τους", κι αλλοý: "η αγÜπη εμπεριÝχει πÜντα πüνο και συχνÜ τελειþνει με θλßψη, ακüμα και üταν η ßδια η αγÜπη εγκριθεß".
Οι εραστÝς της εßναι συνÞθως απομονωμÝνοι και σχετικÜ αδιÜφοροι με οτιδÞποτε Ýξω απü την Üμεση αιτßα της δυσφορßας τους, εßτε εßναι Ýνας ζηλιÜρης σýζυγος εßτε μια ζηλιÜρα κοινωνßα. Ωστüσο, "τα μÝσα για την υπÝρβαση αυτÞς της ταλαιπωρßας απεικονßζονται üμορφα κι απαλÜ. Η Marie επικεντρþνεται στην ατομικüτητα των χαρακτÞρων της και δεν ενδιαφÝρεται πολý για την ÝνταξÞ τους στη κοινωνßα. Αν η κοινωνßα δεν εκτιμÜ τους εραστÝς, τüτε οι εραστÝς πεθαßνουν Þ εγκαταλεßπουνε τη κοινωνßα κι η κοινωνßα γßνεται φτωχüτερη απ' αυτü". Η εκδοχÞ της üχι μüνον απεικονßζει μια ζοφερÞ προοπτικÞ της αγÜπης, αλλÜ κι αντÝκρουσε τις παραδüσεις της αγÜπης μÝσα στην Εκκλησßα εκεßνη την εποχÞ. ¸γραψε για περιπτþσεις μοιχεßας, τις γυναßκες με υψηλü ανÜστημα που αποπλÜνησαν Üλλους Üνδρες και τις γυναßκες που επιδιþκουν να ξεφýγουν απü Ýναν ανýπαρκτο, χωρßς Ýρωτα, γÜμο, συχνÜ μ' Ýναν ηλικιωμÝνο Üνδρα, κι Ýδωσε την ιδÝα üτι οι γυναßκες μποροýν να Ýχουνε σεξουαλικÞ ελευθερßα. ¸γραψε λαι, πολλÜ απü τα οποßα φÜνηκαν να υποστηρßζουνε συναισθÞματα που Þταν αντßθετα με τις παραδüσεις της Εκκλησßας, ειδικÜ την ιδÝα της παρθενικÞς αγÜπης και του γÜμου.
Το lais παρουσιÜζει επßσης την ιδÝα ενüς ισχυρþτερου γυναικεßου ρüλου και δýναμης. Σε αυτü, μπορεß να Ýχει κληρονομÞσει ιδÝες και κανüνες απü τα τραγοýδια αγÜπης των τροβαδοýρων που Þτανε γνωστÜ στßς αυλÝς της Angevin της Αγγλßας, της Ακουιτανßας, του Anjou και της ΒρετÜνης. τραγοýδια στα οποßα η ηρωßδα εßναι Ýνα αντιφατικü σýμβολο εξουσßας που μιλÜ μπερδεμÝνα κι üχι ξεκÜθαρα, εßναι ταυτüχρονα Ýντονα ευÜλωτη και συναισθηματικÜ συντριμμÝνη, Üσχετη και κεντρικÞ. Οι ηρωßδες της εßναι συχνÜ οι δημιουργοß γεγονüτων, αλλÜ τÝτοιων þστε συχνÜ η κατÜληξÞ τους εßναι πüνος. Οι ηρωßδες στο Lais εßναι συχνÜ φυλακισμÝνες. Η φυλÜκιση αυτÞ μπορεß να λÜβει τη μορφÞ πραγματικοý εγκλεισμοý απü ηλικιωμÝνους συζýγους, üπως στο Yonec και στο Guigemar, üπου η κυρßα που γßνεται λÜτρης του Guigemar κρατιÝται πßσω απü τους τοßχους ενüς κÜστρου που βλÝπει στη θÜλασσα Þ απλþς της στενÞς επιτÞρησης, Laustic, üπου ο σýζυγος, ο οποßος παρακολουθεß στενÜ τη σýζυγü του üταν εßναι παρþν, τη προσÝχει εξßσου στενÜ κι üταν εßναι μακριÜ απü το σπßτι. ºσως αντανακλÜ κÜποια εμπειρßα μÝσα στη δικÞ της ζωÞ. Η προθυμßα να υιοθετηθοýνε τÝτοιες σκÝψεις üπως η μοιχεßα, στον 12το αι. εßναι ßσως αξιοσημεßωτη. Σßγουρα μας υπενθυμßζει üτι οι Üνθρωποι του Μεσαßωνα γνωρßζανε τις κοινωνικÝς αδικßες και δεν δÝχονταν απλþς τις καταπιεστικÝς συνθÞκες εκτüς απü αυτÝς που εßναι αναπüφευκτες απü το θÝλημα του Θεοý.
Εκτüς απü την αντßθεσÞ της στον Ýρωτα που κατηγορεßται απü τη τüτε σýγχρονÞ της Εκκλησßα, η Μαρß επηρÝασε επßσης Ýνα εßδος που συνÝχισε να εßναι δημοφιλÝς γι' Üλλα 300 χρüνια, το μεσαιωνικü ρομαντισμü. ΜÝχρι τη στιγμÞ που η Μαρßα γρÜφει το λαι της, η Γαλλßα εßχε Þδη μια βαθειÜ ριζωμÝνη παρÜδοση της λυρικÞς αγÜπης, ειδικÜ στη Προβηγκßα. Το λαι της Μαρßας αντιπροσωπεýει, με πολλοýς τρüπους, Ýνα μεταβατικü εßδος ανÜμεσα σε Προβηγκιανοýς ερωτικοýς στßχους απü παλαιüτερη εποχÞ και τη ρομαντικÞ παρÜδοση που δημιοýργησε κι ανÝπτυξε εκεßνη σ' αυτÜ τα θÝματα. Οι ιστορßες της παρουσιÜζουν μια μορφÞ λυρικÞς ποßησης που επηρÝασε τον τρüπο με τον οποßο στη συνÝχεια συνθÝτει την αφηγηματικÞ ποßηση προσθÝτοντας μια Üλλη διÜσταση στην αφÞγηση μÝσω των προλüγων της και των επιλüγων, για παρÜδειγμα. ¸χει επßσης αναπτýξει 3 μÝρη σε Ýνα αφηγηματικü lai: aventure (η αρχαßα πρÜξη Þ ιστορßα της ΒρετÜνης). lai (βρετονικÝς μελωδßες); conte (που μνημονεýει την ιστορßα που διηγεßται το lai). ΕπιπλÝον, η Marie de France ξεκßνησε Ýνα νÝο εßδος λογοτεχνßας γνωστü ως ιπποτικÞ λογοτεχνßα.
Στα τÝλη του 14ου αι., σε γενικÝς γραμμÝς την ßδια εποχÞ που ο Geoffrey Chaucer περιελÜμβανε την ιστορßα του Franklin's, σε μπρετüν λαι, στο Canterbury Tales, Ýνας ποιητÞς Thomas Chestre συνÝθεσε Ýνα αγγλικü ρομαντικü ποßημα, βασισμÝνο απευθεßας στο Lanval της Marie. κατÜ πÜσα πιθανüτητα, εκτεßνεται πολý περισσüτερο απü μερικÝς εβδομÜδες απü τη ζωÞ του Þρωα, Ýνας ιππüτης που ονομÜζεται Sir Launfal.
Το 1816, η Αγγλßδα ποιÞτρια και ζωγρÜφος Maria Matilda Betham Ýγραψε Ýνα μακρoσκελÝς ποßημα για τη Marie de France σε 8σýλλαβα δßστιχα με τßτλο: The Lay of Marie.
Μια ΣυζÞτηση...
Μια εποχÞ τüσο φεμινιστικÞ με τις συμπÜθειÝς της, üπως η δικÞ μας, θα πρÝπει να προσελκýεται πιο εýκολα απü τη Marie, επειδÞ Þτανε και καλλιτÝχνις και γυναßκα. Το να προσφÝρει τον εαυτü της βορÜ, μÝσω οποιουδÞποτε μÝσου εßναι πÜντα δýσκολο πρÜγμα. Για μια γυναßκα του Μεσαßωνα μÜλιστα, το να εκφρÜζεται δημüσßια με οποιοδÞποτε μÝσο Þτανε δε, σχεδüν αδýνατο. Μια μεγÜλη κυρßα, Ýνας μεγÜλος ¢γιος, θα μποροýσαν να το πρÜξουνε πολý περιστασιακÜ. ΑλλÜ η ατομικüτητα της συνηθισμÝνης συζýγου συγχωνεýθηκε με κεßνη του συζýγου της και για μιαν ηγÝτιδα του Shrewsbury Þ της Whitby, κλπ, υπÞρχανε χιλιÜδες αμßλητες αδελφÝς, που εßχανε ταφεß στη καθημερινÞ ρουτßνα μιας ζωÞς κρυμμÝνες πßσω απü το Χριστü! ΑναμφισβÞτητα η καλλιτεχνικÞ ιδιοσυγκρασßα ξεσπÜ ξανÜ και ξανÜ στη γυναßκα και δεν δÝχεται Üρνηση. ΠÝφτει εκεß üπου της τυχαßνει, εμφανßζεται στα πιο απροσδüκητα μÝρη. Μια νεαρÞ καλüγρια σ' Ýνα σαξονικü μοναστÞρι, για παρÜδειγμα, θα γρÜψει μικρÜ δρþμενα στα λατινικÜ για τη διασκÝδαση και το κτßσιμο των ψυχþν των ευγενþν κοριτσιþν που καθοδηγεß. ΑυτÝς οι κωμωδßες, γραμμÝνες στις μÝρες του αυτοκρÜτορα ¼ττο, μποροýν να διαβαστοýν με ευχαρßστηση στη βασιλεßα του Γεωργßου, απ' üσους βρßσκουν απολαυστικÜ τα αρþματα του παρελθüντος.
Ο τüπος κι η ημερομηνßα γÝννησÞς της εßναι Üγνωστοι -ακüμα κιαυτüς ο αιþνας στον οποßο ζοýσε εßναι θÝμα διαφωνßας. Τα ποιÞματÜ της εßναι γραμμÝνα στα γαλλικÜ της Β. Γαλλßας. αλλÜ αυτü δεν αποδεικνýει απüλυτα πως εßναι Γαλλßδα. Τα γαλλικÜ Þταν η γλþσσα της ΑγγλικÞς αυλÞς και πολλοß ¢γγλοι Ýχουνε γρÜψει στην ßδια γλþσσα. ΠρÜγματι, εßναι Ýνα εξαιρετικü μÝσο Ýκφρασης. ΠεριστασιακÜ, η Μαρß θα εισÜγει αγγλικÝς λÝξεις στο γαλλικü κεßμενü της, τüσο καλλßτερα θα μεταδþσει το νüημÜ της. αλλÜ δεν προκýπτει απü αυτü üτι τα ποιÞματα συντÝθηκαν στην Αγγλßα. Φαßνεται περßεργο üτι τüσο λßγα θετικÜ στοιχεßα για την εθνικüτητα και το πατρικü της δßδονται στα ποιÞματÜ της - τßποτα δεν περικλεßεται πÝρα απü το χριστιανικü της üνομα και την απλÞ δÞλωση üτι Þτανε Γαλλßδα. ¸χει μεγÜλη υπερηφÜνεια για το Ýργο της, στο οποßο εργÜστηκε στο μÝγιστο των δυνατοτÞτων της κι Þταν εξαιρετικÜ ζηλüτυπος γι 'αυτÞ τη φοýσκα-φÞμη. Ωστüσο, ενþ αυτÞ η δουλειÜ Þταν Ýνα εξαιρετικü κομμÜτι αυτοπροσωπογραφßας, δεν αποκαλýπτεται οýτε Ýνα μüνο γεγονüς Þ ημερομηνßα για να προχωρÞσουμε. Μια συναßνεση της κριτικÞς Üποψης προûποθÝτει üτι Þταν ενταγμÝνη στο αγγλικü στÝμμα, που γεννÞθηκε σε μια αρχαßα πüλη που ονομÜζεται Pitre, περßπου 3 μßλια πÜνω απü τη ΡουÝν, στο δουκÜτο της Νορμανδßας. ΑυτÞ η υπüθεση βασßζεται σε μεγÜλο βαθμü στην ασυνÞιθιστη τοπογραφικÞ ακρßβεια της περιγραφÞς της Pitre, που δßνεται στο "The Lay of the Two Lovers". ΤÝτοια αποδεικτικÜ στοιχεßα, ßσως, εßναι ανεπαρκÞ για την Ýκδοση απüφασης σε δικαστÞριο. Η ημερομηνßα κατÜ την οποßα Ýζησε η Μαρß Þταν μακρÜ διαφωνßα. Ο πρüλογος στα Lays της περιÝχει μιαν αφοσßωση σε κÜποιο ανþνυμο βασιλιÜ. ενþ οι Fables της εßναι αφιερωμÝνα σε Ýνα συγκεκριμÝνο Count William.
ΑυτÜ τα γεγονüτα αποδεικνýουν üτι Þταν Üτομο με θÝση και φÞμη. Ο βασιλιÜς υποτßθεται üτι Þταν ο ΧÝνρι ΙII της Αγγλßας κι αυτü θα Ýδειχνε üτι Ýζησε το 13ο αι.. ¸νας πρþην μελετητÞς, ο Abbé de La Rue, στη πραγματικüτητα, δÞλωσε üτι αυτü Þταν αναμφισβÞτητη η υπüθεση, δßνοντας συγκεκριμÝνους λüγους για να υποστηρßξει τον ισχυρισμü του. ΑλλÜ η σýγχρονη μελÝτη, στο πρüσωπο του Gaston Paris, απÝδειξε πως βασιλιÜς Þταν ο Henry ΙΙ, της ευσεβοýς μνÞμης. ο κüμης, ο William Longsword, κüμης του Salisbury, ο φυσικüς γιος του απü τη Fair Rosamund.κι üτι η Μαρß πρÝπει να τοποθετηθεß στο 2ο μισο του 12ου αι.. Αυτü δεßχνει üτι η μελÝτη δεν εßναι μια ακριβÞς επιστÞμη, κι üτι λÝξεις üπως "χωρßς αμφιβολßα" δεν πρÝπει να χρησιμοποιοýνται περισσüτερο απü ü, τι εßναι απαραßτητο. ¸νας ορισμÝνος ανατολικüς φιλüσοφος, üταν ασχολεßται με την εκπαßδευση των νÝων της χþρας του, χρησιμοποιοýσε πÜντα για να ολοκληρþσει τις διαλÝξεις του με την απαρÜμιλλη φρÜση: "ΑλλÜ, κýριοι, üλα üσα σας Ýχω πει εßναι πιθανþς λÜθος". Αυτüς ο συνετüς Þταν Ýνας σοφüς Üνθρωπος (üχι πÜντα το ßδιο πρÜγμα) και το παρÜδειγμÜ του θα Ýπρεπε να εßχε μνÞμη.
Φαßνεται πιθανüν üτι τα Lays της Μαρß γραφτÞκανε στη πραγματικüτητα στην αυλÞ του Henry ΙΙ της Αγγλßας. Απü πολιτικÝς φιλοδοξßες ο βασιλιÜς παντρεýτηκε την Ελεανüρ της Ακουιτανßας, μια κυρßα λογοτεχνικþν τÜσεων, που Þρθε απü μια οικογÝνεια στην οποßα η παρουσßα των τραγουδιστþν Þτανε παρÜδοση. Ο σýζυγüς της, επßσης, εßχε μια Ýντονη αγÜπη για τη λογοτεχνßα. Λατρεýει τα βιβλßα και κÜποτε επισκÝφθηκε το Glastonbury για να επισκεφτεß τον τÜφο του βασιλιÜ Αρθοýρου. ΑυτÜ, ßσως, εßναι περιορισμÝνες αρετÝς, αλλÜ ο ΧÝνρι εßχε ανÜγκη απü κÜθε κουρÝλι. Εßναι κÜπως δýσκολο να αναγνωρßσουμε σε αυτüν τον ΒασιλιÜ του Προλüγου, "στη καρδιÜ του οποßου υπÜρχουν üλες οι αρετÝς", τον πραγματικü ΒασιλιÜ που δολοφüνησε τον Becket. ο οποßος αναποδογýρισε τα βιβλßα της Λειτουργßας και ποτÝ δεν ομολüγησε οýτε το κοινοποßησε. Εßναι ακüμη πιο δýσκολο να αντιληφθεß κανεßς τη "χαρÜ ως η δοýλη του" (σημ δικÞ μου: ευφημισμüς πιθανüν, καλüπιασμα αν..., Üλλωστε κι ο Πüνιος δεν Þταν Εýξεινος) που, λüγω της απþλειας μιας αγαπημÝνης πüλης, απειλοýσε να εκδικηθεß τον Θεü, αποκλεßοντας τον απü το πρÜγμα -δηλαδÞ τη ψυχÞ- και του οποßου τα τελευταßα λüγια Þταν μια ηχþ της κατÜρας του Ιωβ κατÜ τη μÝρα που γεννÞθηκε. Οι φρÜσεις της Μαρß μπορεß να θεωρηθοýν, ßσως, ως αδελφικÞ αγÜπη, αντß να μεταδßδουν αλÞθεια με μαθηματικÞ ακρßβεια. Αν üχι, θα πρÝπει να οδηγηθοýμε να προτεßνουμε μια εναλλακτικÞ λýση στην üψη του ψÝμματος απü αγÜπη Þ σαν επιτÜφιος. Νομßζω üμως üτι εßναι απßθανο να υποφÝρει απü μια τÝτοια νοσηρÞ συναισθηματικÞ εμπλοκÞ. Δεν υπÜρχει αρκετÞ πραγματικÞ αφοσßωση που πρÝπει να αντιμετωπιστεß στα Lays της κι αν το τελευταßο της βιβλßο -μια μετÜφραση απü τα ΛατινικÜ του Καθαρτηρßου του Αγßου Πατρικßου- εßναι θÝμα που αποφεýγει στο προηγοýμενο της Ýργο, γρÜφτηκε υπü την επßδραση κÜποιου υψηλοý ιερÜρχη και μπορεß να θεωρηθεß ως Ýνδειξη üτι Ýβλεπε τις σκιÝς να μικραßνουν üσον ο Þλιος της δýσης πýργωνε στον ουρανü κι οι αχτßδες του πλημμυρßζανε το γρασßδι.
Ο Gaston Paris προτεßνει το 1175 ως μια κατÜ προσÝγγισην ημερομηνßα για τη σýνθεση των Lays της Marie. Η επιτυχßα τους Þταν Üμεση κι αδιαμφισβÞτητη, üπως üντως αναμενüτανε στη περßπτωση μιας κυρßας που βρßσκεται ευτυχþς κι επιτυχþς στην αυλÞ. ¸χουμε αποδεßξεις για αυτü στη μαρτυρßα του Denis Pyramus, του συγγραφÝα που Ýγραψε το βßο του ¢γιου ¸ντμουντ του βασιλιÜ, στις αρχÝς του επüμενου αιþνα. ΛÝει, σε αυτü το ποßημα: "Κι επßσης η κυρßα Μαρß, η οποßα μετÝτρεψε με ρßμα κι Ýκανε στßχους τα Lays που εßναι παντοý αγαπημÝνα κι η γραφÞ της Üρεσε τüσο πολý και παινÝθηκεν επßσης κι οι ιππüτες τα θαυμÜζουνε κι αγαποýνε τη γραφÞ της τüσο πολý, και την απολαμβÜνουνε τüσον ευχÜριστα, κι üσοι την Ýχουνε διαβÜσει, συχνÜ την αντιγρÜφουν.Αυτοß οι στßχοι εßναι σýνηθες να ευχαριστοýνε τις κυρßες που τα ακοýνε με χαρÜ, επειδÞ εßναι βγαλμÝνα μÝσα απü τη καρδιÜ τους". Δεν εßναι περßεργο üτι οι Üρχοντες κι οι κυρßες του αιþνα της Þτανε τüσο ενθουσιασμÝνοι με αυτÞν για το ρομαντισμü της, η επιτυχßα της Üξιζε καλÜ. Ακüμη και μετÜ απü 700 Ýτη τα χρþματα της παραμÝνουν εκπληκτικÜ ζωντανÜ κι αν η ταπετσαρßα εßναι λßγο φθαρμÝνη και ξεθωριασμÝνη κατÜ τüπους, εξακολουθοýμε να παρακολουθοýμε με ενδιαφÝρον τις κινÞσεις των μορφþν που Ýγιναν τüσο ευγενικÜ πÜνω στις αρÝνες της. ΦυσικÜ οι ιστορßες της δεν εßναι πρωτüτυπες. αλλÜ Þτανε κÜθε αρχικü θεμÝλιο σε οποιαδÞποτε περßοδο της ιστορßας της γης; Αυτü δεν εßναι μüνο Ýνας παλιüς, αλλÜ Ýνας επαναληπτικüς κüσμος. Η πηγÞ της Ýμπνευσης της Μαρßας εßναι απολýτως σαφÞς, γιατß αυτÞ το δηλþνει κατηγορηματικÜ σε αρκετÜ απü τα Lays της. ΑυτÞ η περιπÝτεια χτýπησε στη ΒρετÜνη και για να την θυμοýνται οι Βρετüνοι Ýκανε Ýνα Lay, το οποßο Üκουσε να τραγουδÜ ο minstrel με μουσικÞ στο στßχο του. Το μÝρος της Μαρßας συνßστατο στην αναμüρφωση αυτοý του αρχαßου υλικοý με τα δικÜ της ρυθμικÜ και χρωματικÜ καλλωπισμÝνα λüγια. Οι μελετητÝς μας λÝνε üτι η ουσßα των ιστοριþν της εßναι ΚÝλτικης παρÜ Βρετüνικης καταγωγÞς. Μπορεß να εßναι Ýτσι. αν και στον κοινü νου αυτü δεν εßναι θÝμα μεγÜλης σημασßας με τον Ýναν Þ τον Üλλο τρüπο, αλλÜ φαßνεται καλλßτερα να αποδεχτεßτε την οριστικÞ δÞλωση ενüς ατüμου μÝχρι να αποδειχθεß üτι εßναι ψευδÞς. Η βρετονικÞ Þ κελτικÞ φαντασßα εßχε ιδιüμορφες ιδιüτητες ονειρισμοý, μαγεßας και μυστηρßου. Το μυαλü της Μαρß δεν εßχε σμιλευτεß σε Ýνα παρüμοιο καλοýπι. ΠεριστασιακÜ εßναι αρκετÜ επιτυχÞς. αλλÜ γενικÜ δßνει την επßδραση της οικοδüμησης με μια ουσßα η σημασßα της οποßας δεν συνειδητοποιεß πλÞρως. Μπορεß να μοιÜζει με παιδß που παßζει με σýμβολα τα οποßα, στο χÝρι ενüς μÜγου θα Þτανε τερÜστια απειλÞ. Η προσεγμÝνη επεξεργασßα της στο Isoude, για παρÜδειγμα, στο The Lay of the Honeysuckle, εßναι απüλυτα τÝλεια και, πρÜγματι, εßναι Ýνα μικρü αριστοýργημα με τον δικü του τρüπο. ΑλλÜ το λεκτικü σκιαγρÜφημÜ της στη λαßδη Guenevere στο The Lay of Sir Launfal εßναι ενüς χαρακτÞρα που κανεßς δεν θυμÜται με ευχαρßστηση. Για να δοýμε πþς μπορεß να αντιμετωπιστεß η βασßλισσα του Αρθοýρου, Ýχουμε μüνο να στραφοýμε στις σελßδες ενüς σýγχρονου και να μÜθουμε απü τον Knight of the Cart του Chrestien de Troyes πως Ýνας ακüμη πιο σημαντικüς ποιητÞς απü τη κεßνη θα μποροýσε να χειριστεß Ýνα Κελτικü μýθο.
Το γεγονüς εßναι üτι τα λαι της Μαρß προÝρχονται μακρýτερα απü οποιοδÞποτε üνειρο Breton Þ Celtic. ¹τανε τüσο παλιÜ που Ýπρεπε να ξεσκονιστοýν απü την αρχαßα σκüνη κι απü τα 4 σημεßα του ορßζοντα. Οι πριγκßπισσες της δεν Þρθαν οýτε απü την Ουαλλßα οýτε τη ΒρετÜνη. ¹ταν απü αυτÜ τα πλÜσματα που διαμορφþσανε το ρομαντισμü. "Το πρüσωπü της Þτανε φωτεινü σαν μÝρα σμßξης, τα μαλλιÜ της σκοτεινÜ σαν νýχτα χωρισμοý και το στüμα της μαγικü σα σφραγßδα του Σολομþντα", Μπορεßτε να κÜνετε παραλληλισμü τα Lays της λαογραφßας, απü τη κλασσικÞ ιστορßα και την αρχαιüτητα. Ο πατÝρας κι ο γιος παλεýουν μαζß Üθελα στο The Lay of Milon. αλλÜ ο Rustum εßχε αγωνιστεß με τον Sohrab πολý καιρü στη μακρινÞ Περσßα κι ο Cuchulain με το παιδß του στην Ιρλανδßα. ΤÝτοιες ιστορßες εßναι κοινÞ ιδιοκτησßα. Ο συγγραφÝας παßρνει τη δικÞ του üπου τη βρßσκει. Η Μαρß εßναι εν τοýτοις αξιοθαýμαστη επειδÞ οι ιστορßες της αφηγÞθηκαν απü τον πρþτο Üνθρωπο στην ΕδÝμ. οýτε οι Boccaccio κι η Countess D 'Aulnoy κατηγοροýν üτι δεν τους εßπαν πια αυτü που εßχεν Þδη ειπωθεß τüσο καλÜ σε σχÝση με Üλλα. Η Μαρß, πρÜγματι, Þταν Ýνας θαυμÜσιος αφηγητÞς.
ΑυτÞ Þταν μια απü τις λαμπρÝς αρετÝς της. Σαν Ýνα κομμÜτι γεμÜτο χρωμαιστÜ κι αρωματισμÝνα παραμýθια, Ýνα δεßγμα του δομÞματος να κρατÜ μια κατÜσταση σε αγωνßα, η Üφιξη της κυρßας ενþπιον της αυλÞς του Αρθοýρου, στο The Lay of Sir Launfal, προκαλεß Ýνα αγωνιþδες καρδιοχτýπι. Η αξιοπρÝπεια κι η λεπτüτητα του συναισθÞματüς της σε üλα üσα αφοροýνε στις λιχουδιÝς της ανθρþπινης καρδιÜς εßναι επßσης αξιοσημεßωτα. ΑλλÜ η πραγματικÞ της δουλειÜ Þταν αυτÞ του αφηγητÞ. Σε αυτü ειδικÜ, στη μÝρα της, Þταν απλησßαστη. Μπορεß να υπÞρξε Ýνας πιο σημαντικüς ποιητÞς. αλλÜ Ýνας εξαιρετικþτερος αφηγητÞς απü τη Μαρß του Eliduc, θα 'τανε δýσκολο να βρεθεß.
Οι κυρßες που διαβÜσανε τα Λαι της Μαρß εßχανε το προνüμιο να ζÞσουνε μÝσω αυτþν, μερικÝς θαυμÜσιες περιπÝτειες, μÝσα απü τις δικÝς τους καρδιÝς και τις δικÝς τους συνηθισμÝνες, βαρετÝς ßσως, ζωÝς, καθþς και το προνüμιο να φανταστοýνε τους εαυτοýς τους ομορφþτερους απ' üσο Þτανε κανονικÜ, μες σ´αυτü το ßδιο τους συνηθισμÝνο καθημερινü περιβÜλλον. Η ευχαρßστηση ενüς σýγχρονου αναγνþστη σε τÝτοιες ιστορßες üπως αυτÝς, ενισχýεται απü τη λÜμψη που ρßχνουνε στις οικιακÝς εργασßες και τα Ýθιμα των ευγενþν του 12-13ου αι.. Μπορεß να σας ενδιαφÝρει να διαβÜσετε μερικÝς απ' αυτÝς τις καθημερινÝς εργσßες..
Η εταιρικÞ ζωÞ ενüς μεσαιωνικοý νοικοκυριοý επικεντρþνεται στην αßθουσα. ¹τανε γραφεßο και τραπεζαρßα κι αßθουσα μπιλιÜρδου κι Þτανε κοινü σε ευγενÞ κι απλü κÜτοικο. Η αßθουσα Þταν μακρÜν το μεγαλýτερο δωμÜτιο στο σπßτι. Φωτιζüταν απü παρÜθυρα και θερμαινüταν απü ανοιχτü τζÜκι. Ο καπνüς παρασýρεται γýρω απü τη στÝγη, διαφεýγει τελικÜ με απλÜ μÝσα ενüς φαναριοý που τοποθετεßται ακριβþς πÜνω απü την εστßα. Το πατημÝνο και κρýο δÜπεδο καλýπτεται απü βοýρλα και φρÝσκο σανü, Þ με χαλιÜ. Ο ßδιος ο Üρχοντας κι η σýζυγüς του κÜθονται στις καρÝκλες πÜνω σε μια μικρÞ ελαφρþς υπερυψωμÝνη εξεδρα. Οι υπηρÝτες κι οι βαστÜζοι κÜθονται σε παγκÜκια γýρω απü τον τοßχο και μπροστÜ τους απλþνεται η τραπεζαρßα -μια απλÞ σανßδα πÜνω σε πηχÜκια- που αφαιρÝθηκε üταν Ýγινε το γεýμα. ΜετÜ το δεßπνο, Ýπαιζαν σκÜκι και ντÜμα Þ (üπως φαßνεται στο The Lay of the Thorn) οι minstrels τραγουδοýσαν μπαλÜντες κι ο φιλοξενοýμενος συνÝβαλε στη γενικÞ ψυχαγωγßα. Αν η αßθουσα μπορεß να θεωρηθεß ως η τραπεζαρßα του μεσαιωνικοý σπιτιοý, ο κÞπος θα μποροýσε να θεωρηθεß σχεδüν ως το σαλüνι. Θα μποροýσατε πιθανüτατα να Ýχετε πιο πραγματικÞ ιδιωτικüτητα στον κÞπο απü ü, τι σε οποιοδÞποτε Üλλο μÝρος του γεμÜτου κüσμο, κÜστρου, συμπεριλαμβανομÝνης της αßθουσας της κυρßας. Δεν εßναι περßεργο το γεγονüς üτι διαβÜζουμε για τη Guenevere που παßρνει το Launfal για μια μικρÞ ιδιωτικÞ συζÞτηση στο pleasaunce.
Δεν Þταν μüνο το πιο ιδιωτικü, αλλÜ κι ο πιο ευχÜριστος χþρος στο σπßτι -με μπλε χρþμα και μοκÝτα με πρÜσινο. Ο κÞπος σχεδιÜστηκε περßτεχνα με Ýνα μικρü κομψü κλιμακοστÜσιο στη κεντρικÞ του εßσοδο και πολλÜ καθßσματα στο εσωτερικü. Τα δÝντρα ßσταντο γýρω απü το γκαζüν σε πρασιÝς κι υπÞρχε γενικÜ Ýνα συντριβÜνι στο κÝντρο, Þ πιθαννüν μια λßμνη, γεμÜτη με ψÜρια. Τα οπωροφüρα δÝντρα και τα παρτÝρια αυξÜνονταν πÜρα πολý γýρω απü τον κÞπο κι Ýναν πιο ευχÜριστο χþρο αρþματος και χρþματος και σκιÜς θα Þτανε δýσκολο να φανταστεß κανεßς στη ζÝστη του καλοκαιριοý. Το 3ο δωμÜτιο που ακοýμε συνεχþς σε αυτÜ τα ειδýλλια εßναι τα διαμερßσματα της κυρßας. Εξυπηρετοýσε το σκοπü του μπουντουÜρ, τουαλÝττας καλλωπισμοý, καθþς κι υπνοδωματßου και συνεπþς δεν εßχε καμßα πραγματικÞ ιδιωτικüτητα. Περιεßχε τη γαμÞλια ντουλÜπα-μπαοýλο με την αποθÞκη των λινþν, των σεντονιþν, αλλÜ και το κρεββÜτι. Αυτü το κρεββÜτι επανÝρχεται αιþνια σε ιστορßες διαζυγßου. ΧρησιμοποιÞθηκε ως κÜθισμα στη διÜρκεια της ημÝρας κι ως ξεκοýραση της νýχτας. Ήταν μια υπÝροχηη κατασκευÞ, σκαλισμÝνη κι επιχρυσωμÝνη κι Ýγχρωμη με ελεφαντüδοντο. ΜετÜ απü αυτü τοποθετÞθηκε Ýνα στρþμα απü φτερÜ κι Ýνα μαλακü μαξιλÜρι. Τα σεντüνια Þταν απü λινü Þ μεταξωτü και πÜνω απ' üλα ρßπτεται Ýνα κÜλυμμα απü κÜποιο πολýτιμο υλικü. Μια εξαιρετικÞ περιγραφÞ ενüς τÝτοιου δßνεται στο The Lay of Gugemar. Αυτüς ο θÜλαμος χρησßμευε επßσης κι ως αßθουσα μπανιÝρας κι εκεß το λουτρü παßρνεται σε μια φορητÞ, μεταφερüμενη σκÜφη-μπανιÝρα, ζεστü, σαν αυτÜ που βλÝπουμε σε εικüνες του Μεσαßωνα.
Απ' τα φορÝματα των κυριþν που κατοικοýνε στο κÜστρο, βλÝποντας τα ν' ανακλþνται μες απü τις σελßδες της Μαρß, σαν σε λουστραρισμÝνο φßνα καθρÝφτη, δεν εßμαι ικανüς να μιλÞσω. Ο τýπος της ομορφιÜς που προτιμοýσαν οι παλιοß ρομαντικοι Þταν αυτüς της πριγκÞπισσας ενüς παιδικοý παραμυθιοý -με γαλανÜ μÜτια, με χρυσαφÝνια και μαýρα μαλλιÜ. Η κυρßα θα φοροýσε Ýνα φßνο μα πομπþδες σýνολο απü λινü, "λευκü σα λιβαδιου λουλοýδι". ΠÜνω απ' αυτü φοροýσε μια γοýνα Þ μεταξωτü, ανÜλογα με την εποχÞ. και πÜνω απ 'üλα, Ýνα Ýντονα χρωματιστü φüρεμα, üλα σε μια γραμμÞ απü το λαιμü στα πüδια, που προσαρμοζüτανε στενÜ στο σχÞμα του κορμιοý, Þ αλλιþς το πιο χαλαρÜ τοποθετημÝνο bliaut (ιδιüτυπο ολüσωμο φüρεμα ειδικÜ εßχε Üνθηση στο 11-13ο αι.). Η ζþνη της Ýδενε σφιχτÜ στη μÝση, πÝφτοντας στο ποδüγυρο της φοýστας της, και τα πüδια βρßσκονταν σε αθüρυβα και μαλακÜ παποýτσια, χωρßς τακοýνια. Τα μαλλιÜ Þτανε πλεγμÝνα σε 2 μακριÝς πλεξοýδες, σηκωμÝνες ψηλÜ πÜνω απ' τους þμους της. üπως εκεßνες οι χαμογελαστÝς Βασßλισσες που εργÜζονταν στη δυτικÞ βερÜντα του καθεδρικοý ναοý του Chartres. ¸ξω απü το κÜστρο και συχνÜ και μÝσα σ' αυτü, üπως μας λÝει η Μαρß στο Lay of the Ash Tree,, η κυρßα Þταν επενδυμÝνη με μανδýα και κουκοýλα. ΠρÝπει να Ýχει πÜρει πολý χρüνο και δουλειÜ για να εμφανιστεß τüσο κομψÞ μια τÝτοια ενδυματικÞ υπερπαραγωγÞ. ΑλλÜ για να γßνει ποßηση για τους Üλλους, εßναι απαραßτητο μια γυναßκα να εßναι πρþτα η δικÞ της πεζογραφßα.
ΦοβÜμαι üτι η πρþτη ýλη αυτÞς της λαμπερÞς θεüτητας εßχε πολλÜ να υπομεßνει πριν υποστεß τη θαλÜσσια αλλαγÞ της. Στα μεσαιωνικÜ εικονογραφÞματα βλÝπουμε τη κοπÝλα να κÜθεται σφιγμÝνη στη συντροφιÜ με τα ματωμÝνα μÜτια και τα χÝρια διπλωμÝνα με Üψυχο τρüπο στην αγκαλιÜ της. Αυτüς ο αφýσικος περιορισμüς στη σÜση της προκλÞθηκε απü τον πλοýσιο καταναγκασμü της... Αγßας ρÜβδου -που Ýλεγε κι ο παπποýς μου: το ξýλο. Αν υπÞρχε Ýνα κεßμενο, πÜνω απü üλα τα Üλλα, που εγκρßθηκε απü τους πατÝρες και τις μητÝρες του Μεσαßωνα, Þταν üτι οι γονεßς δεν παρακινοýσαν το καμÜρι τους, οýτε με φωνÝς για τιςταλαιπωρßες τους, αλλÜ να τον χτυποýνε στα πλευρÜ με το ραβδß. Στο Lay of the Thorn και σημειþστε το γοýστο με το οποßο η μητÝρα πειθαρχεß την υπηρÝτριÜ της. Οι γονεßς εκπαßδευσαν τα παιδιÜ τους με χτυπÞματα. Οι σýζυγοι (αχ, η τüλμη του μεσαιωνικοý συζýγου) ψεκÜζανε με τους ßδιους αρωματικοýς ανθοýς της καλοσýνης τους στις συζýγους.
Στην αρχÞ ανÝφερα üτι τα λαι της Μαρß ασχολοýνται κυρßως με την αγÜπη. Το ταλÝντο της δεν Þταν πολý ευρý οýτε πλοýσιο και δεν Ýχω καμßα αμφιβολßα üτι υπÞρχανε πτυχÝς της προσωπικüτητÜς της που δεν μπüρεσε να βρει στο χαρτß. Το ωραιüτερο κορßτσι στον κüσμο μπορεß μüνο να δþσει αυτü που πρÝπει να δþσει. ΜÝχρι τη στιγμÞ που κÜποιος αναγνþστης φτÜσει στο τÝλος αυτοý του τüμου, θα εßναι σßγουρος üτι οι ιστορßες εßναι ιστορßες αγÜπης. Πιθανþς θα Ýχει παρατηρÞσει επßσης üτι, σε πολλÝς περιπτþσεις, η κυρßα που εμπνÝει τα πιο ευαßσθητα συναισθÞματα εßναι, παρεμπιπτüντως, μια παντρεμÝνη γυναßκα. Μπορεß να ρωτÞσει γιατß αυτü συμβαßνει. και σε απÜντηση προτεßνω να ολοκληρþσω με μερικÝς ακüμα παρατηρÞσεις πÜνω στο θÝμα της μεσαιωνικÞς αγÜπης.
ΑμφιβÜλλω στο μυαλü μου αν οι συγγραφεßς ρομαντισμοý δεν υπερβÜλλουν αυτü που Þταν σßγουρα Ýνα χαρακτηριστικü του Μεσαßωνα. Το να εßσαι συνηθισμÝνος εßναι να εßσαι αδιÜφορος και εßναι προφανÝς üτι ο ξενüφερτος με την εμπειρßα, τüσο πιο πιθανü εßναι να προσελκýσει το ενδιαφÝρον και την προσοχÞ του ακροατÞ. ΕυλογημÝνο εßναι το πρüσωπο -üπως κι η χþρα- που δεν Ýχει ιστορßα. ΑλλÜ Þταν πραγματικÜ πολý δýσκολο για τον ποιητÞ του 12ου αι. να γρÜψει μια ιστορßα αγÜπης, με μια κοπÝλα ως κεντρικÞ φιγοýρα. Η ευγενÞς κüρη σπÜνια εßχε μια ιστορßα αγÜπης. Εßναι αλÞθεια üτι üταν μερικÝς φορÝς αναφÝρεται στην επιλογÞ του συζýγου της: δýο νεαρÝς κυρßες στο A Story of Beyond the Sea εßναι κι οι δýο σýμβουλοι στο θÝμα. ΚατÜ κανüνα, ωστüσο, η κλßση της δεν επιτρÝπεται να εμποδßζει τα συμφÝροντα των γονÝων Þ των κηδεμüνων της. Συμφþρησε στη παιδικÞ ηλικßα και παντρεýτηκε πολý νÝα, για μισθοφορικοýς Þ πολιτικοýς λüγους, μ' Ýναν Üνδρα πολý μεγαλýτερο της. ΔιαβÜζουμε üτι Ýνα κορßτσι 12 ετþν εßναι παντρεμÝνο με Ýναν Üνδρα 50. Δεν υπÞρχε μεγÜλη ευκαιρßα για μια ιστορßα αγÜπης εδþ κι η περßεργη προσφþνηση, απü την πλευρÜ του ανþνυμου ΓÜλλου ποιητÞ, να αγαπÜ τις παρθÝνες για χÜρη της αγÜπης του Χριστοý, πÝρασε πÜνω απü τα κεφÜλια των ρομαντικþν συγγραφÝων. ¼χι πως οι μεσαιωνικÝς κοπÝλες Ýδειχναν απÝχθεια στο το γÜμο. Τα πρÜγματα Ýχουν αλλÜξει και μποροýμε μüνο να αναστενÜζουμε μετÜ απü τους παλιοýς καιροýς.
¼μως, το κορßτσι αναπüφευκτα Ýγινε σýζυγος κι το γýρισμα του τροχοý του χρüνου Ýφερε τις εκδικÞσεις του. Η κυρßα βρÞκε τþρα το πιο σημαντικü μÝλος του φýλου της, σε μια κατοικßα γεμÜτη με Üντρες. ¸χει λßγες γυναßκες γýρω της κι ο Ýμπιστος μιας μεγÜλης κυρßας στο παλιü ρομαντισμü εßναι, αρκετÜ συχνÜ, ο γÝροντας της. Αυτοß οι νÝοι Üνδρες δεν εßχανε καμßα πιθανüτητα γÜμου και φυσικÜ προσπÜθησαν να κερδßσουνε τη προσοχÞ μιας κυρßας, της οποßας η ευνοúκÞ σημασßα Þταν για αυτοýς τüσο σημαντικü θÝμα. ¸νας διαμεσολαβητÞς ιππüτης Þταν ο ορκισμÝνος αστÝρας του Θεοý και των κυριþν -αλλÜ πιο συγκεκριμÝνα των τελευταßων. Η ßδια η πυργοδÝσποινα βρÝθηκε ξαφνικÜ με κÜμποσο ελεýθερο χρüνο στη διÜθεσÞ της. Οι διασκÝψεις Þτανε λßγες, τα βιβλßα περιορισμÝνα σε αριθμü. ο σýζυγος δεν απορροφÜ το ενδιαφÝρον. Ýτσι γýρισε σε τÝτοιους περισπασμοýς üπως τις παρουσιαστÞκανε. Η πιο üμορφη κυρßα, η πιο γλυκειÜ, το θυμßαμα κι η κολακεßα τρÝχανε κÜτω απü τη μýτη της. γιατß αυτü Þταν Ýνα απü τα μειονεκτÞματα μιας παντρεμÝνης, ελκυστικÞς γυναßκας. "Εßναι δýσκολο να κρατÞσετε μια σýζυγο που üλοι θαυμÜζουνε κι αν κανεßς δεν τη θαυμÜζει, εßναι δýσκολο να ζÞσετε μαζß της".
¸νας απü αυτοýς τους περισπασμοýς πÞρε σχÞμα στο Courts of Love, üπου η πλÞττουσα αλλÜ λÜτρις της λογοτεχνßας πυργοδÝσποινα, συζÞτησε ευαßσθητα προβλÞματα συμπεριφορÜς που σχετßζονται με τη καρδιÜ. Ο μινστρÝλ στο κÜστρο της κυρßας, απü τη πλευρÜ του, üχι μüνο τραγοýδισε για τη διασκÝδασÞ της, αλλÜ της Ýδωσε κι Ýμπρακτη... αφορμÞ να μη βαριÝται και να μελαγχολεß πια τüσο.. ΚÜποιος θα φανταζüταν üτι οι χειρισμοß του δεν Þταν πÜντοτε υπολογισμÝνοι για να πετýχει το σκοπü τους. Απü τÝτοιες συζητÞσεις üπως αυτÝς κι απü συμπεριφορÜ üπως αυτÞ, δημιουργÞθηκε Ýνας τýπος Ýρωτα που Þταν ιδιüτυπος τη περßοδο κεßνη. ΔεδομÝνου üτι οι εραστÝς δεν Þτανε δεσμευμÝνοι στη γλυκειÜ και κοινÞ Ýνωση των παιδιþν και του σπιτιοý, καθþς στο πλευρü της κυρßας üλοι Þταν χαριτωμÝνοι και χωρßς χρÝη, Ýβλεπαν Üλλες μπÜντες για να τις ενþσουν μαζß. Αυτοß βρÞκαν Ýνα σýστημα αφοσßωσης, σιωπÞς και πιστüτητας, που προσδßδει αξιοπρÝπεια στις σχÝσεις τους. ΑυτÝς οι αρετÝς που παρθÞκανε τüσο στα σοβαρÜ þστε βρßσκουμε τη Chatelaine of Vergi να πεθαßνει επειδÞ πßστευε üτι ο εραστÞς της εßχε προδþσει την εμπιστοσýνη της. Ο μεσαιωνικüς ρομαντικüς εξÝταζε τÝτοιες καταστÜσεις με χαρÜ και λýπη, αλλÜ για üλες τις αρετÝς τους δεν πρÝπει να τις χλευÜσουμε με λüγια. ΑυτÞ η τιμÞ εßχε τις ρßζες της στην ατιμßα, και το μÝτρο της ενοχÞς τους Þταν üτι καθυστÝρησαν την ηθικÞ πληρωμÞ.
ΣÞμερα θα εμφανιστεß ο μεγαλýτερος απü üλους τους ποιητÝς του Μεσαßωνα, για να διδÜξει μια διαφορετικÞ μüδα αφοσßωσης. ¹ταν μια αγÜπη που δεν επιζητοýσε καμμßα επικοινωνßα με το αντικεßμενο της, οýτε ομιλßα οýτε αγκαλιÜ. ¹ταν αρκετü για τον ΝτÜντε να σκεφτεß την Beatrice απü μακριÜ, üπως κÜποιος μπορεß να γονατßσει στην εικüνα ενüς αγßου. Δεν λÝω üτι μια τÝτοια αγÜπη -τüσο πνευματικÞ και τüσο απομακρυσμÝνη- θα εßναι ποτÝ δυνατÞ για τους Üντρες. Δεν Þταν αρκετü οýτε για τον Dante, για üλους τους τερÜστιους ηθικοýς του νüμους. Η ανθρþπινη αγÜπη πρÝπει πÜντα κι αναπüφευκτα να βασßζεται σε μια φυσικÞ βÜση. ΑλλÜ η καυτÞ πτþση του ιδεαλισμοý που συνÝβαλε ο ΝτÜντε στο πÜθος του Μεσαßωνα κατÝστησε δυνατÞ την αγÜπη για την οποßα τþρα και πÜλι καταλαβαßνουμε την Ýνωση των επιλεγμÝνων φýσεων. Κι üτι ο σπüρος μιας τÝτοιας ανθοφορßας μπορεß να μεταφερθεß στον κüσμο, εßναι μια απü τις πιο δßκαιες ελπßδες και δυνατüτητες της ανθρþπινης φυλÞς.
Το ΜεγÜλο Μπρετüν-Λαι Της Μαρß Ντε Φρανς
ΕισαγωγÞ
Στον Πρüλογü της η Μαρß μας παρουσιÜζεται και μας προετοιμÜζει για το Ýργο που θα ακολουθÞσει. Στο σημεßο που αναφÝρει τον Πρßσκιαν -οφεßλω να πω πως πρüκειται για το Λατßνο Priscianus Caesariensis που Ýμεινε πιο γνωστüς με το σκÝτο Priscian, Þτανε γραμματικüς και λüγιος και συγγραφÝας του Institutes of Grammar, που στÜθηκε σαν Ýνα στÜνταρντ βιβλßο βοηθεßας για τις σπουδÝς των λατινικþν κατÜ το μεσαßωνα κι Üρα απü κει τονε γνþρισε κι η Μαρß, πρÜγμα που επßσης υποδεικνýει και τις σπουδÝς της- πως δεν εßπεν ακριβþς αυτü που αναφÝρει στη παραπομπÞ της εκεßνη, μα τÝλος πÜντων.
Περιεχüμενα
I. PROLOGUE
II. THE LAY OF GUGEMAR
III. THE LAY OF THE DOLOROUS KNIGHT
IV. THE LAY OF ELIDUC
V. THE LAY OF THE NIGHTINGALE
VI. THE LAY OF SIR LAUNFAL
VII. THE LAY OF THE TWO LOVERS
VIII. THE LAY OF THE WERE-WOLF
IX. THE LAY OF THE ASH TREE
X. THE LAY OF THE HONEYSUCKLE
XI. THE LAY OF EQUITAN
XII. THE LAY OF MILON
XIII. THE LAY OF YONEC
XIV. THE LAY OF THE THORN
XV. THE LAY OF GRAELENT
XVI. A STORY OF BEYOND THE SEA
XVII. THE CHATELAINE OF VERGI
------ 0000==^==0000-----
Πρüλογος
Αυτüς, που ο Θεüς του Ýχει δþσει
το δþρο της γραφÞς και της λαλιÜς,
δεν πρÝπει σε βαρÝλι να το χþσει,
αλλÜ στα Ýξω να το βγÜζει μονομιÜς.
Σαν ο καθεßς ακοýσει για καλü,
τüτε αυτü ανθßζει χαρωπÜ
κι üταν το επαινοýνε δυνατÜ,
τοýτο το Üνθος δßνει και καρπü.
Ο Πρßσκιαν γρÜφει πως οι Αρχαßοι
σκüπιμα γρÜφουν στα κιτÜπια τους
πρÜγματα ωφÝλιμα, που οι νÝοι
θα βρουν και θα τα κÜμουνε κομμÜτια τους.
Οι πριν φιλüσοφοι πεισμÝνοι
πως η αλÞθεια λευτερþνει
κι Ýκαστος πρÝπει να τη ψÜχνει
'κεß ακριβþς που 'ναι κρυμμÝνη.
Δεν ωφελοýσε να κρατÞσουν γνþση
για πÜρτη τους, τÝτοιο χρυσÜφι
ο κüσμος να το 'ξαργυρþσει
και να προσθÝσει, και να μÜθει.
Αυτοß οι νιοι αναγνþστες κÜνουνε
παλιÜ γραπτÜ να ξαναλÜμπουνε,
βÜζοντας το δικü τους μερδικü
βελτιþνοντÜς το με καινοýριο υλικü.
Γι' αυτü üποιος θÝλει ασφαλÞς να μεßνει
απü τον κüσμο, να 'βρει μια νÝα ασχολßα.
Να ψÜξει και να μÜθει, ü,τι κι αν γßνει,
και να κινÞσει γρÜφοντας βιβλßα.
Τüτε το πρüβλημα αυτü παραμερßζει,
σαν το κακü το γεßτονα. Και πρþτη εγþ
τη θλßψη διþχνω, και αμÝσως ξεκινþ
μιαν ιδÝα που πολý με τριγυρßζει.
Να μεταφρÜσω απ' τα λατινικÜ μια καλÞ
που 'χα ακοýσει, ιστορßα ρομαντικÞ
μα σκÝφτηκα πως μÜταιον εßναι επειδÞ
την εßχαν γρÜψει πριν απü εμÝ πολλοß.
Τüτε σκÝφτηκα τρουβÝρους και τα λαι τους
που Üκουγα μικρüτερη και μου αρÝσαν τüσο.
Για μÝνα γρÜφτηκαν και για τη μνÞμη
κι εγþ σ' ενα μπρετüν-λαι θ' αποδþσω.
Δεν εßχα πια καμμιÜν αμφιβολßα:
και κεßνοι ακοýσανε κÜπου την ιστορßα
και τηνε τραγουδÞσανε στο κüσμο,
να μαθευτεß, να ακουστεß κι εγþ θα μετανιþσω,
αν δεν τη στÞσω αφοý την αποδþσω.
¸χω ακοýσει μýρια, και λÝω μοναχÞ μου,
να τα 'πιστρÝψω ζωντανÜ στο κüσμο,
αφοý τους βÜλω και τη ρßμα τη δικÞ μου.
ΠολλÜ, ο Ýνας ο μινστρÝλ και για πολλÝς ημÝρες
στ' αυτß μου Ýψαλλε γλυκÜ, τα λαι της στρÜτας.
Κι εγþ λοιπüν τα Ýφκιασα, τους Ýβαλα και ρßμα
κι ας τρεμοπαßζαν τα κεριÜ στου ξενυχτιοý τη λßμα.
Γιατß μποροýσα! Τα 'κανα στη κÜμαρÜ μου μüνη,
τα πÜσχισα, τα δοýλεψα, ξαγρýπνησα για 'κεινα,
μη σβÞσουνε στα τρßστρατα, στης λησμονιÜς τη σκüνη,
παρÜ ν' ανθßσουνε κι αυτÜ σαν τα λευκÜ τα κρßνα.
Και üλ' αυτÜ για σÝνα ΒασιλιÜ μου ευγενÞ
που η ισχýς σου κÜνει τον κüσμο ν' αντηχεß.
Κι απü τη διÜτα σου üλες πηγÜζουν οι χαρÝς
και στη μεγÜλη σου καρδιÜ φωλιÜζουν αρετÝς.
Για 'σÝ ανÝλαβα το λαι, να το συνθÝσω,
να στο προσφÝρω δþρο ρυθμικü μου.
ΑπÝραντη χαρÜ μου θα προσθÝσω,
αν το δεχτεßς το δþρο το δικü μου,
θα 'μαι χαροýμενη για πÜντα και μια μÝρα!
Κι üχι δεν εßν' η Ýπαρση, αμαρτßα μου,
Μα δες! Τα λαι ξεκßνησαν για πÝρα,
μεßνε κοντÜ κι Üκου την ιστορßα μου...
Κλεßνω τþρα αναφÝροντας το Üτομο που με βοÞθησε πολý στις μεταφρÜσεις: ΕλÝνη ΠαππÜ.
-------------------------------------------------
9). CHRISTINE DΕ PISAΝ
Κριστßν Ντε ΠιζÜν Ιταλßα επιστÞμων, φιλüσοφος, μουσικüς, συγγραφÝας, ηγουμÝνη
Η Ντε ΠισÜν κÝρδιζε τα προς το ζην με τη συγγραφÞ κειμÝνων, στις αρχÝς του 15ου αι. ¸γραψε τουλÜχιστον 12 βιβλßα και 10 Ýργα σε Ýμμετρη γραφÞ. ΠολλÝς διδακτορικÝς διατριβÝς του 20ου αιþνα μελÝτησαν τα Ýργα της. ΠαρÜ το γεγονüς üτι δεν θεωρεßται επιστÞμονας εßναι γνωστÞ σε πολλοýς τομεßς. ¸να απü τα πιο γνωστÜ Ýργα της λÝγεται "Η πüλη των γυναικþν". Αυτü το βιβλßο, το οποßο εßναι επßσης μεταφρασμÝνο και στα ελληνικÜ περιγρÜφει αφενüς την προσωπικÞ της ιστορßα της αλλÜ και η ιστορßα üλων των γυναικþν. Στο βιβλßο αυτü εξυμνεß μια πüλη η οποßα θα διοικεßται απü χρηστοýς ηγεμüνες, κατÜ το παρÜδειγμα του ΠλÜτωνα, με τη διαφορÜ üτι στην εξουσßα θα εßναι γυναßκες.
Η Κριστßν ντε ΠιζÜν (1364 - 1430) Þταν Ιταλßδα συγγραφÝας του ýστερου Μεσαßωνα. ΥπηρÝτησε ως αυλικÞ συγγραφÝας για αρκετοýς δοýκες (Λουδοβßκο Α' της ΟρλεÜνης, Φßλιππο Β' της Βουργουνδßας και ΙωÜννη Β' της Βουργουνδßας) και τη γαλλικÞ βασιλικÞ αυλÞ κατÜ τη διÜρκεια της βασιλεßας του Καρüλου ΣΤ' της Γαλλßας. Θεωρεßται η 1η Ευρωπαßα επαγγελματßας λογοτÝχνις. Την εποχÞ της Þτανε πολý γνωστÞ κι εßχε μεγÜλη φÞμη.
ΓεννÞθηκε στη Βενετßα αλλÜ πÝρασε το μεγαλýτερο μÝρος της παιδικÞς της ηλικßας και της ενηλικιüτητÜς της στο Παρßσι και αποσýρθηκε μετÜ στο Αββαεßο του Πουασý. Παντρεýτηκε το 1380 και χÞρεψε 10 Ýτη μετÜ. ¿θηση να γρÜψει Ýδωσε το γεγονüς üτι χρειαζüτανε χρÞματα για να θρÝψει τον εαυτü της και τα τρßα παιδιÜ της.
ΓεννÞθηκε στη Βενετßα. ¹τανε κüρη του ΤομÜσο ντι Μπενβενοýτο ντα ΠιζÜνο που Þτανε γιατρüς, αστρολüγος και σýμβουλος του Καρüλου Ε' της Γαλλßας. Λüγω του επαγγÝλματος του πατÝρα της, η Κριστßν εßχε τη τýχη να μεγαλþσει μÝσα σε περιβÜλλον με πολλÜ ερεθßσματα και με πρüσβαση στην γνþση, κÜτι ιδιαßτερα σπÜνιο για μßα γυναßκα εκεßνη την εποχÞ. Ο πατÝρας της, που Þταν Ýνας μορφωμÝνος και πολυπρÜγμων Üνθρωπος, φρüντισε να εκπαιδεýσει σφαιρικÜ την Κριστßν και της Ýδωσε πρüσβαση στην βιβλιοθÞκη του παλατιοý που περιλÜμβανε βιβλßα σχετικÜ με λογοτεχνßα, ιστορßα, αστρολογßα, αλλÜ και επιστÞμες, θρησκεßα και φιλοσοφικÜ Ýργα. Η Κριστßν Ýμαθε να μιλÜει διÜφορες γλþσσες και εντρýφησε στον Ανθρωπισμü της πρþιμης ΑναγÝννησης. ΠαρÜ την εκτενÞ της μüρφωση δεν εργÜστηκε γιατß αυτü Þταν κÜτι σχεδüν αδýνατο για μßα γυναßκα εκεßνης της εποχÞς. Αντßθετα, Ýκανε εκεßνο που θεωροýνταν επιβεβλημÝνο για μßα γυναßκα και μοναδικÞ διÝξοδο καταξßωσης. Παντρεýτηκε σε ηλικßα 15 ετþν κÜποιον αξιωματοýχο του παλατιοý και Ýκανε τρßα παιδιÜ, Ýνα απü τα οποßα πÝθανε πολý μικρü.
Το 1389, üμως, ο Üντρας της πÝθανε απü πανþλη κι η Κριστßν Ýμεινε χÞρα σε ηλικßα 25 ετþν με τρßα παιδιÜ χωρßς καμßα πηγÞ εισοδÞματος. ΕπιπλÝον, βρÝθηκε με το δυσβÜσταχτο βÜρος των χρεþν που εßχε αφÞσει ο σýζυγüς της καθþς και με την υποχρÝωση να φροντßζει την μητÝρα της και την ανιψιÜ της. ΑμÝσως μετÜ τον θÜνατο του συζýγου της προσπÜθησε να εισπρÜξει κÜποια χρÞματα που Üνηκαν σε εκεßνον üπως και ορισμÝνους μισθοýς που του οφεßλονταν, αλλÜ η νομοθεσßα της εποχÞς, που Þταν εξαιρετικÜ Üδικη για τις γυναßκες, δεν προÝβλεπε την εßσπραξη χρημÜτων απü μßα χÞρα παρÜ το γεγονüς üτι τα δικαιοýνταν. Αντß να πÜρει τα δεδουλευμÝνα του συζýγου της, λοιπüν, Ýμπλεξε σε μßα σειρÜ απü χρονοβüρες, πολýπλοκες και ψυχοφθüρες νομικÝς διαδικασßες μετÜ απü τις μηνýσεις που δÝχτηκε απü τον αρχιεπßσκοπο του Σενς και τον βασιλικü σýμβουλο ΦρανσουÜ Σαντεπρßμ που αρνοýνταν να τις δþσουν τα χρÞματα που της ανÞκαν.
ΠροκειμÝνου, λοιπüν, να επιβιþσει κεßνη κι η οικογÝνειÜ της, αναγκÜστηκε να εργαστεß παρÜ το γεγονüς üτι αυτü Þταν κÜτι εξαιρετικÜ δýσκολο γα μßα γυναßκα εκεßνης της εποχÞς. Χρησιμοποßησε τις γνþσεις της, την μüρφωσÞ και τις εξαιρετικÝς λογοτεχνικÝς της ικανüτητες για να βγÜλει τα προς το ζην και Ýγινε μßα απü τους πρþτους επαγγελματßες συγγραφεßς της Ευρþπης. Πλοýσιοι ευγενεßς Üρχισαν να δεßχνουν την προτßμησÞ τους σε αυτÞ την συγγραφÝα που Þταν ταυτüχρονα εξωτικÞ καθþς οι γυναßκες συγγραφεßς Þταν κÜτι εξαιρετικÜ σπÜνιο, αλλÜ εξαιρετικÜ και ικανÞ και Üρχισαν να της αναθÝτουν ερωτικÜ ποιÞματα και βιογραφßες. Οι ικανüτητÝς της Þταν τÝτοιες που πολý σýντομα εξασφÜλισε μßα θÝση στην αυλÞ της ΙσαβÝλλας της Βαυαρßας, της βασßλισσας της Γαλλßας. Πολý σýντομα απÝκτησε πανευρωπαúκÞ φÞμη και συχνÜ την συνÝκριναν με τον Βιργßλιο και τον ΚικÝρωνα λüγω των τεχνικþν ικανοτÞτων της αλλÜ και της ευφυÀας που διαφαßνονταν μÝσα απü το Ýργο της.
ΣυνÝγραψε μßα σειρÜ απü δημοφιλÞ ποιÞματα και κεßμενα που την Ýκαναν γνωστÞ στην Ευρþπη ως μßα σημαντικÞ συγγραφÝα της εποχÞς της καθþς και μßα σειρÜ απü εγχειρßδια για πρßγκιπες στα οποßα μελετοýσε τον πιο κατÜλληλο τρüπο εκπαßδευσης για μελλοντικοýς ηγεμüνες. Καθþς περνοýσαν τα χρüνια Üρχισε να γρÜφει πιο βαθιÜ και φιλοσοφημÝνα κεßμενα που Þταν λιγüτερο δημοφιλÞ στο ευρý κοινü αλλÜ θεωροýνται μÝχρι και σÞμερα λογοτεχνικÜ και φιλοσοφικÜ αριστουργÞματα και την καταξßωσαν ως μßα απü τις μεγαλýτερες λογοτÝχνες της εποχÞς της. Η φÞμη της ως λüγιος της επÝτρεψε να επεκταθεß και πÝρα απü την βασιλικÞ αυλÞ και να καθιερωθεß ως μßα συγγραφÝας που ασχολÞθηκε με την θÝση των γυναικþν στην κοινωνßα.
Τη περßοδο 1401-2 συμμετεßχε στη λεγüμενη "διαμÜχη των ρüδων" που Þταν μια λογοτεχνικÞ συζÞτηση σχετικÜ με διÜσημο ποßημα του 13ου αι., το Ειδýλλιο Των Ρüδων (Romance Οf Τhe Rose) που μιλοýσε για τον Ýρωτα στην αυλÞ του παλατιοý. Για την ακρßβεια, Þταν εκεßνη που ξεκßνησε αυτÞ την συζÞτηση καθþς Þταν η 1η που παρατÞρησε και κατÝκρινε üτι ενþ το ποßημα παρουσιαζüταν ως Ýνα ρομαντικü κεßμενο που υποτßθεται εξυμνοýσε τον Ýρωτα, στην πραγματικüτητα παρουσßαζε τις γυναßκες της αυλÞς ως σεξουαλικÜ ακüρεστες και ανÞθικες και Ýκανε γενικεýσεις που συκοφαντοýσαν üλο το γυναικεßο φýλο χρησιμοποιþντας μÜλιστα εξαιρετικÜ προσβλητικÝς και χυδαßες εκφρÜσεις.
Πολý σýντομα η διαμÜχη σχετικÜ με το Ειδýλλιο των Ρüδων ξεπÝρασε το συγκεκριμÝνο κεßμενο και μετατρÜπηκε σε μßα διαμÜχη σχετικÜ με την γενικüτερη απεικüνιση των γυναικþν στην λογοτεχνßα της εποχÞς. Η αρνητικÞ και συκοφαντικÞ παρουσßαση των γυναικþν δεν Þταν κÜτι ασυνÞθιστο για τα κεßμενα του μεσαßωνα, αλλÜ ελÜχιστες φωνÝς ακοýγονταν που κατÝκριναν αυτÞ την Üδικη πρακτικÞ. ΕιδικÜ οι ßδιες οι γυναßκες που δεν εßχαν την δυνατüτητα να μορφωθοýν και πολý περισσüτερο να κατακτÞσουν κÜποια θÝση επιρροÞς απü την οποßα θα μποροýσαν να ασκÞσουν την πιο σχετικÞ κριτικÞ, Þταν αδýνατον να φÝρουν οποιαδÞποτε αντßρρηση. Η Κριστßν ντε ΠιζÜν, üμως, Þταν μßα γυναßκα που κατεßχε μßα τÝτοια θÝση απü την οποßα μποροýσε να μιλÞσει και να εισακουσθεß και αυτü ακριβþς Ýκανε. Η Σιμüν ντε ΜποβουÜρ την χαρακτÞρισε ως "τη 1η γυναßκα που ýψωσε τη πÝννα της για να υπερασπιστεß το φýλο της". ΑυτÞ η διαμÜχη καθιÝρωσε τη Κριστßν ντε ΠιζÜν σα γυναßκα λüγιο που επÝβαλλε την ÜποψÞ της στον αντροκρατοýμενο λογοτεχνικü κüσμο της εποχÞς.
Το πιο γνωστü της Ýργο εßναι το Trésor de la cité des dames που δημοσιεýθηκε το 1405 και μεταφρÜστηκε στα αγγλικÜ ως Η Πüλη των Κυριþν (The City of Ladies) στο οποßο κατÝγραφε τη ζωÞ και το Ýργο σημαντικþν γυναικþν της ιστορßας και της μυθολογßας. Σε αυτü το Ýργο εξετÜζει επßσης τα αßτια για τις κοινωνικÝς διακρßσεις σε βÜρος των γυναικþν και περιλαμβÜνει συμβουλÝς προς τις γυναßκες σχετικÜ με το πως θα μποροýσαν να αυξÞσουν την μüρφωσÞ τους και να βελτιþσουν την κοινωνικÞ τους θÝση. Η Κριστßν ντε ΠιζÜν, που Þταν ιδιαßτερα τυχερÞ η ßδια και μπüρεσε να λÜβει εκτενÞ μüρφωση, αναγνþριζε üχι μüνο την σημασßα της μüρφωσης γενικÜ αλλÜ και την σημασßα της για τις γυναßκες και την κοινωνικÞ τους θÝση. Στο Ýργο της υποστÞριζε üτι Þταν δικαßωμα των γυναικþν να Ýχουν πρüσβαση στην εκπαßδευση και την μüρφωση και να μποροýν να χρησιμοποιοýν τα ταλÝντα τους και τις ικανüτητÝς τους προς üφελος δικü τους και την κοινωνßας. Οι γυναßκες μÝσω της μüρφωσης μποροýσαν να γßνουν εξαßρετοι πολßτες που θα Þταν σε θÝση να αναγνωρßζουν τη διαφθορÜ στη πολιτικÞ. Η Κριστßν ντε ΠιζÜν, απαντþντας σε üσους θεωροýσαν περιττÞ την μüρφωση των γυναικþν λüγων αδυναμιþν του φýλου τους και της διÜνοιÜς τους, Ýγραψε χαρακτηριστικÜ στο πρüλογο της Πüλης των Κυριþν:
"Αν συνηθßζαμε να στÝλνουμε τα νεαρÜ κορßτσια στο σχολεßο και να τους μαθαßναμε τα ßδια αντικεßμενα που μαθαßνουμε στα αγüρια, θα μÜθαιναν εξßσου καλÜ και θα κατανοοýσαν τις τÝχνες και τις επιστÞμες. ºσως μÜλιστα να τις κατανοοýσαν και καλýτερα... γιατß üπως το σþμα των γυναικþν εßναι πιο απαλü απü εκεßνο των αντρþν, Ýτσι και η διÜνοιÜ τους εßναι πιο οξυμÝνη".
ΣÞμερα η Πüλη Των Κυριþν θεωρεßται Ýν απü τα πιο βασικÜ φεμινιστικÜ κεßμενα κι αποτελεß πηγÞ για üσους πιστεýουνε πως οι γυναßκες θα πρÝπει να Ýχουν ßσες εκπαιδευτικÝς δυνατüτητες με τους Üντρες. Την εποχÞ της üμως δÝχτηκε τερÜστια επßθεση απü κεßνους που αισθÜνονταν üτι απειλοýνται απü την ιδÝα και τη κατηγüρησαν üτι εßχε αντιγρÜψει απü Ýνα παλιüτερο Ýργο του ΒοκÜκιου που λεγüταν De claris mulieribus. ΑυτÞ η κατηγορßα üμως, διαψεýσθηκε πολý γρÞγορα. Το τελευταßο της Ýργο Þταν το Λüγος Περß Της Ζαν ντ´ ¢ρκ (Ditie de Jehanne dArc) στο οποßο ευλογοýσε τη διÜσημη ηρωßδα ΙωÜννα της Λωραßνης.
Το 1415 ξÝσπασε ο 100ετÞς Πüλεμος απü τον οποßο η Γαλλßα βγÞκε ηττημÝνη. ΑυτÞ η εξÝλιξη επηρÝασε σημαντικÜ τη Κριστßν ντε ΠιζÜν κι αποφÜσισε να αποσυρθεß σε μονÞ. Εκεß Ýγραψε και το Λüγος Περß της Ζαν ντ´ ¢ρκ το 1429. ΤελικÜ απεβßωσε στο μοναστÞρι κÜποια στιγμÞ μεταξý του 1430 και του 1431.
Η Κριστßν ντε ΠιζÜν σÞμερα θεωρεßται μßα απü τις σημαντικüτερες λüγιες του μεσαßωνα και μßα απü τις πιο αξιοσημεßωτες φεμινßστριες üλων των εποχþν. Το Ýργο της Üνοιξε νÝους ορßζοντες για τις γυναßκες που Þθελαν να διεκδικÞσουν μßα θÝση στην λογοτεχνßα, Ýδωσε φωνÞ στους υπÝρμαχους της ßσης εκπαßδευσης αντρþν και γυναικþν και στιγμÜτισε την κοινÞ μεσαιωνικÞ πρακτικÞ της συκοφÜντησης των γυναικþν στην λογοτεχνßα. Επßσης εßναι γνωστÞ για τη συνÞθειÜ της να προωθεß το Ýργο Üλλων γυναικþν και να συνεργÜζεται μαζß τους. Χαρακτηριστικü εßναι üτι πολλÝς φορÝς φρüντισε να κÜνει ειδικÞ αναφορÜ στα Ýργα της σε μßα εικονογρÜφο το üνομα της οποßας Ýχει σÞμερα χαθεß και την γνωρßζουμε μüνο ως Αναστασßα. Η Κριστßν ντε ΠιζÜν Ýγραψε üτι η Αναστασßα Þταν η πιο ταλαντοýχα εικονογρÜφος της εποχÞς της.
Το καλλιτεχνικü Ýργο της Τζοýντι ΣικÜγο, Το Δεßπνο, περιλαμβÜνει Ýνα σερβßτσιο με τ' üνομα της.
-------------------------------------------------
10). LOUISE LABE
Λουßζ ΛαμπÝ, Γαλλßα, ποιÞτρια συγγραφÝας
Η ΛουÀζ ΛαμπÝ, γνωστÞ κι ως Η Ωραßα Σχοινοποιüς (La Belle Cordière), Þτανε Γαλλßδα ποιÞτρια της ΑναγÝννησης, κüρη του πλοýσιου σχοινοποιοý Πιερ Σαρλß και της 2ης συζýγου του, ΕτιενÝτ. Το λογοτεχνικü Ýργο της Þτανε περιορισμÝνο, αλλÜ ευρÝως αναγνωρισμÝνο ως Ýνα απü τα σημαντικþτερα του αναγεννησιακοý λυρισμοý.
ΓεννÞθηκε στη Λυþν 2 ΓενÜρη 1524. Τα Ýργα της εßναι σαφþς επηρεασμÝνα απü τους: ΠιÝτρο ΜπÝμπο, ΠετρÜρχη & ΤζÜκοπο ΣαννατσÜρο. Το προσωνýμιü της προÞλθε απü το επÜγγελμα του πατÝρα της αλλÜ και του συζýγου της, καθþς το 1540 παντρεýτηκε Ýναν επßσης σχοινοποιü. Σε πεζü λüγο Ýγραψε το Ýργο ΔιÜλογος Της ΤρÝλας Και Του ¸ρωτα. ¹τανε πολý γνωστÞ για την ομορφιÜ, τη μüρφωση και τις ικανüτητÝς της στην ιππασßα και τη ξιφασκßα κι ßσως εßχεν üντως σχÝση με τον ΟλιβιÝ ντυ Μαγνý (1529-1561).
ΠÝθανε στο ΠαρσιÝ-αν-Ντομπ (Parcieux-en-Dombes), 25 Απρßλη 1566 κι αυτÞ νÝα, μüλις στα 42 της. ΥΓ δικü μου: Θυμßζει πολý την Εμιλß Ντυ ΣατλÝ!
"H μεγαλýτερη φεμινßστρια ποιÞτρια της γαλλικÞς ΑναγÝννησης", σýμφωνα με το ΦρανσουÜ Ριγκολü, που προλογßζει τα ¢παντÜ της, γιατß το Ýργο της το απηýθυνε Þ το αφιÝρωσε σε γυναßκες, ζητþντας τη κατανüησÞ τους και προτρÝποντÜς τις να γρÜψουν Ýργα καλλßτερα απ' το δικü της κι üχι να περιορßζονται στους καθιερωμÝνους τους ρüλους που üριζε η κοινωνßα των ανδρþν. Κι ακüμη ανατρεπτικÞ, μιας και με το Ýργο της προχωρÜ πιο μπροστÜ απü τους Üνδρες συγγραφεßς της εποχÞς της και τους παλαιüτερους. Ενþ δηλαδÞ ως τüτε η γυναßκα Þτανε το αντικεßμενο του πüθου, η ερωμÝνη και παθητικÞ ýπαρξη, üπως η ΛÜουρα του ΠετρÜρχη, στη ΛαμπÝ γßνεται ο εκφραστÞς κι ο διεκδικητÞς μÝρους του πÜθους στον Ýρωτα. ΑυτÞ τη πλευρÜ της υπερθεμÜτισε κι η σýγχρονη αμερικανικÞ κριτικÞ.
Εßναι σχεδüν Üγνωστη στη χþρα μας. Αν και θεωρεßται Σαπφþ της Γαλλßας, η πιο διÜσημη γυναßκα ποιÞτρια της ΑναγÝννησης και μßα απü τις 1ες χειραφετημÝνες γυναßκες, εν τοýτοις ελÜχιστα Ýχουνε γραφτεß γι' αυτÞν εßτε απü Üντρες εßτε (κυρßως) απü γυναßκες. Οι πηγÝς αναφÝρουν üτι Þταν εκπÜγλου καλλονÞς, üτι θαýμαζε τον τýπο της γυναßκας-αμαζüνας κι üτι, κüρη σχοινοποιοý η ßδια, αναγκÜστηκε να παντρευτεß Ýναν συνÜδελφο του πατÝρα της περßπου 30 Ýτη μεγαλýτερü της, γεγονüς που εξÞψε Ýτι περαιτÝρω τον ερωτικü της πüθο για Ýνα νεαρü πολεμιστÞ που ερωτεýτηκε παρÜφορα και στον οποßο απευθýνει σχεδüν üλα τα ερωτικÜ της ποιÞματα. Σε νεαρÞ ηλικßα ντýθηκε Üντρας και κατατÜχθηκε ως λοχαγüς στα στρατεýματα του Φραγκßσκου A' στη Ρουσιγιüν. ΔιÜφοροι θρýλοι συνοδεýουνε τη ζωÞ της με κυριþτερον εκεßνο που την εμφανßζει ως Εταßρα της Λυþν.
¸να επιπλÝον στοιχεßο ενδεικτικü του δυναμισμοý και της πρωτοπορßας ΛαμπÝ εßναι η παρÜκαμψη της ταπεινÞς καταγωγÞς της ως σχοινοποιοý (κüρη και σýζυγος) κι η διεßσδυσÞ της, χÜρη στο Ýργο της, στους κýκλους των γραμμÜτων της εποχÞς της στη Λυþν. Συγκαταλεγüταν ανÜμεσα σε Üλλες ερωτευμÝνες γυναßκες üπως η ΕλοÀζ, η Σαπφþ, η Μπεττßνα, η ΓκÜσπαρα ΣτÜμπα, η ΜαριÜννα ΑλκοφορÜντο, γυναßκες που για διÜφορους λüγους η καθεμßα δεν εßχαν επιτýχει στον Ýρωτα. Κι αυτÝς τις γυναßκες, ο Ρßλκε τις τοποθετεß πÜνω απ' τους Þρωες και τους αγßους, üπως συνÜγεται απü τις Σημειþσεις του στον ΜÜλτε ΛÜουριτς Μπρßγκε. Στη ΛαμπÝ αναφÝρεται και ο ΦÜνης Κωστüπουλος, την οποßα θεωρεß το δεýτερο μεγÜλο üνομα της ΣχολÞς της Λυþν, που 'γραψε τα πιο φλογερÜ ποιÞματα στη γαλλικÞ ποßηση, θαυμÜσιους ερωτικοýς στßχους, σκανδαλßζοντας τη σεμνüτυφη κοινωνßα της Λυþν.
Λüγω της εκρηκτικÞς προσωπικüτητÜς της, αν και κατþτερης κοινωνικÞς τÜξης, εßχε διεισδýσει στον κýκλο της γραμμÜτων της Λυþν κι εßχε στη συντροφιÜ της εστεμμÝνες, πριγκÞπισσες και κüμισσες. Στο Λεξικü των διασÞμων γυναικþν παρουσιÜζεται ως γυναßκα με Ýντονο πÜθος που της αρÝσανε τα üπλα, τ' Üλογα, οι ξÝνες γλþσσες και το διÜβασμα. ΦυσικÜ Ýγινε θρýλος, πολÝμησε πλÜι στον αγαπημÝνο της στη πολιορκßα ΠερπινιÜν, εναντßον των Ισπανþν, πÞρε μÝρος σε τουρνουÜ παρουσßα του βασιλιÜ Ερρßκου Β', συγκÝντρωσε γýρω της σπουδαßους ανθρþπους των γραμμÜτων και των τεχνþν. ¼πως Þταν επßσης φυσικü, Ýστρεψε εναντßον της τους συντηρητικοýς μεταξý των οποßων και τον Καλβßνο, που τη θεωροýσε πüρνη πολυτελεßας. Ωστüσο Ýμεινε γνωστÞ üχι για τη προσωπικÞ της ζωÞ αλλÜ για το Ýργο και τη γνþση των ποιητικþν της τρüπων. ¹ταν επßσης πολý γνωστÞ για την ομορφιÜ, τη μορφωση, γνþριζε την ελληνικÞ, την ιταλικÞ και την ισπανικÞ γλþσσα, εßχε μελετÞσει μουσικÞ και τις ικανüτητÝς της στην ιππασßα και τη ξιφασκßα.
¸ργα της εßναι 2 πεζÜ και 2 ποιητικÜ. Τα πεζÜ εßναι: Η ΕπιστολÞ προς τη δεσποινßδα Clémence de Bourges, Lyonnaise. Πρüκειται για μια επιστολÞ με φεμινιστικü και ουμανιστικü χαρακτÞρα, που θυμßζει ¸ρασμο και Ραμπελαß, κι εßναι μια παρüτρυνση προς την Clémence να μη θυσιÜσει τα πνευματικÜ της προσüντα αλλÜ ν' ασχοληθεß με τα ΓρÜμματα και ν' αφÞσει τους γνωστοýς ρüλους που 'χει επιβÜλει η ανδροκρατικÞ κοινωνßα για τις γυναßκες. Βεβαßως η επιστολÞ απευθýνεται προς κÜθε γυναßκα της Λυþν. Η Αντιδικßα ΤρÝλλας & ¸ρωτα Ýργο σημαντικü ανÜμεσα στα κωμικÜ Ýργα της ΑναγÝννησης που παραπÝμπει σε πηγÝς üπως εßναι το Συμπüσιο του ΠλÜτωνα, η Θεογονßα του Ησιüδου, οι Μεταμορφþσεις του Οβιδßου κι αφορÜ τη πÜλη ανÜμεσα σε αρσενικü και θηλυκü. Κι αυτοý του πεζοý αντανακλÜσεις Ýχουμε σε νεþτερους ποιητÝς üπως εßναι ο ΔÜντης, ο ΠετρÜρχης, ο Φιτσßνος, ο ΒοκκÜκκιος, ο ¸ρασμος, ο ΛαφοντÝν. Εδþ χρησιμοποιεß τις τεχνικÝς της ρητορικÞς του 16ου αι.. Η γραφÞ, λÝει, εßναι απüλαυση αισθητικÞ και πνευματικÞ, διüτι μÝσω αυτÞς επιστρÝφουν οι βιωμÝνες εμπειρßες και γßνονται αφορμÞ για νÝες. Με το γρÜψιμο, ανακαλεßς τις απολαýσεις των συναισθημÜτων και των Üλλων ηδονþν αφοý η πιο μεγÜλη ευχαρßστηση μετÜ τον Ýρωτα εßναι να μιλÜς γι' αυτüν.
Τα ποιητικÜ της Ýργα αποτελοýνται απü 3 ελεγεßες, με 100 στßχους η καθεμιÜ κι 24 ΣοννÝττα. Οι Ελεγεßες εßναι διαποτισμÝνες απü το καταστροφικü πÜθος του Ýρωτα που οδηγεß στη τρÝλλα. Τα 24 ΣοννÝττα, εκφρÜζουν αισθησιακü πÜθος συνδυασμÝνο με λεπτüτητα και χÜρη κι üλα εκδοθÞκανε 1η φορÜ το 1555. ΠηγÞ αυτοý του Ýργου εßναι οι παραπονεμÝνες, λüγω αποτυχημÝνων ερþτων, ηρωßδες του Οβιδßου αλλÜ κι οι ελεγειογρÜφοι Τßβουλος και ΠροπÝρτιος. Κýριο χαρακτηριστικü τους ο εσωτερικüς μονüλογος, μ' Ýμφαση στη κυκλοθυμικÞ συμπεριφορÜ της εγκαταλελειμμÝνης ερωμÝνης, που δεν εßναι η εξιδανικευμÝνη ΛÜουρα αλλÜ μια γυναßκα που διεκδικεß, καταφÝρεται εναντßον του εραστÞ, ζητÜ συγγνþμη, παρακαλεß. Στο Ýργο που θυμßζει τους ποιητÝς του Χρυσοý αιþνα της Γαλλßας, ο Ριγκολü επισημαßνει αναλογßες της 1ης ελεγεßας με την Αταλßα του Ρακßνα. Στα ελληνικÜ Ýχει κυκλφορÞσει σε μετφρ. Κοýλη ΑλÝπη: ΛουÀζ ΛαμπÝ:24 ΣοννÝτα, 1961.
ΓενικÜ, παρατηρεßται η συνýπαρξη του ¸ρωτα, ως πλατωνικÞ αρμονßα του κüσμου, με το χÜος. Πßσω, üμως απü αυτÞ τη σýγκρουση ελλοχεýει η διαμÜχη της εποχÞς ανÜμεσα σε κεßνους που ασπÜζονται την ισüτητα των φýλων και στους αρνητÝς τους. Στο 14ο σοννÝττο αναδεικνýεται το προσωπικü εγþ μüνο μÝσα απü τη πÜλη με τον Üλλο. Κι üπως με πÜθος υποστηρßζει η ΛαμπÝ: "Οι Üνθρωποι που διπλþνονται στον εαυτü τους και ζοýνε μßζερη ζωÞ χωρßς Ýρωτα εßναι λυκÜνθρωποι". Κι ακüμη: "Η ερωτικÞ τρÝλλα με τη καθολικüτητÜ της δεν αφÞνει τα üντα (γυναßκες κι Üντρες) να στεγνþσουνε, τα ξυπνÜ, τα κÜνει ν' ανθßσουν". Η γλþσσα της εßναι γλþσσα της τρÝλλας, της ιερÞς, που εßναι Ýξαρση της συγκßνησης και του φαντασιακοý στη καλλιτεχνικÞ δημιουργßα, τρÝλλας που ελευθερþνει απü τη λογικÞ κι οδηγεß Ýξω απü τον εαυτü. Βγαßνοντας μες απü τη γραφÞ και μες απü τον εραστÞ, η ποιητικÞ περσüνα βλÝπει το δßδυμü της. Οι φρÜσεις: "Η τρÝλλα και μüνο κÜνει τη ζωÞ να πηγαßνει μπρος", "¼ταν θα πÜψω να εßμαι ερωμÝνη, μüνον ο θÜνατος θα 'χει θÝση σε μÝνα" & "Το τραγοýδι κι η αρμονßα εßναι το αποτÝλεσμα και το δεßγμα του τÝλειου ¸ρωτα"(!!!), εßναι ψηφßδες απü το πολýχρωμο ψηφιδωτü της προικισμÝνης προσωπικüτητÜς και του φλογεροý ταμπεραμÝντου της: "Τþρα που η μανßα μου η θεúκÞ / Γεμßζει τη γενναßα μου καρδιÜ μ’ ορμÞ/ Μ’ εμπνÝει να τραγουδþ … / Γλυκü δοξÜρι απÜλυνε της φωνÞς μου τις χορδÝς» (Ελεγεßα Ι), «Μüνο εσý εßσαι üλη μου η δυστυχßα κι üλα μου τα αγαθÜ/ Τα πÜντα Ýχω με σÝνα, χωρßς εσÝνα τßποτα» (ελεγεßα ΙΙ). «… η καρδιÜ μου εßναι στου ¸ρωτα το χÝρι» (Ελεγεßα ΙΙΙ).
Αν ο Ρßλκε την ανεβÜζει στο βÜθρο των ηρωßδων, οι ποιητÝς που της αφιερþσανε ποιÞματα την ανεβÜζουνε στο βÜθρο των μυθικþν προσþπων θεþν, ημßθεων, μαγισσþν, (π.χ. το 4ο ποßημα , σοννÝττο) üπου η Λουßζ γßνεται θεÜ Þ ΣειρÞνα, αλλοý παραμερßζεται η ομορφιÜ της ΜÝδουσας απü εκεßνη της ΛαμπÝ (6ο ποßημα, σοννÝττο), στο 23ο ποßημα σε λατινικοýς στßχους παρομοιÜζεται -σε λÜμψη, σοφßα, δýναμη κι ομορφιÜ- με τα 7 Üστρα του Ουρανοý, τη Φοßβη-ΣελÞνη, το Φοßβο-´Ηλιο, την Αφροδßτη (Venus), τον ΕρμÞ, τον ¢ρη, τον Δßα και τον Κρüνο, που σε τßποτε δεν τους υπολεßπεται η ουρÜνια Μοýσα, στο 24ο ποßημα μεταμορφþνεται σε Σεμßραμις, η ηρωικÞ βασßλισσα που τη νßκησε ο Ýρωτας (αιμομικτικüς προς τον γιο της Νινßα) Þ στη βασßλισσα των Αμαζüνων Πενθεσßλεια, γιατß κι η Λουßζ εßχε πÜρει μÝρος στη μÜχη του ΠερπινιÜν, üπως το 'θελε η παρÜδοση. Και δεν εßναι η ομορφιÜ της μüνο -αναφÝρεται και δßπλα στην Ωραßα ΕλÝνη- οýτε η γενναιüτητÜ της που την αποθεþνουν και τη καθιστοýν μορφÞ αιþνια, üπως η ΛÜουρα του ΠετρÜρχη Þ η Ολßβ του Ντι Μπελαß. Κι οι σýγχρονοι τη βÜζουνε πλÝον, μετÜ απü απουσßα αιþνων, στα προγρÜμματα των Πανεπιστημßων στη Γαλλßα, üπου απü το 2005 και μετÜ φαßνεται üτι η ΛαμπÝ παßρνει οριστικÞ θÝση στη καρδιÜ της Λογοτεχνßας και κατακτÜ τον θρüνο που της ταιριÜζει και που Üμυαλοι Üλλων εποχþν της εßχανε στερÞσει.
ΣοννÝττο VIII
Πεθαßνω, ζω και φλÝγομαι και σβÞνω αντÜμα۬
παραζεσταßνομαι ενþ και ρßγος με κρατÜ ۬
σκληρÞ ΖωÞ, μα κι απαλÞ μου 'ν' αρκετÜ
λαχτÜρες Ýχω και χαρÝς περßεργο το κρÜμα.
Την ßδια þρα που γελþ ξεσπþ στο κλÜμα,
και μες στο κÝφι βÜσανα νιþθω φριχτÜ۬
χÜνω ü,τι ωραßο, μα και πÜντα αυτü κρατÜ
ταυτüχρονα μαραßνομαι αλλÜ κι ανθßζω αντÜμα.
Με τÝτοια αστÜθεια ο ¸ρως με τυλßγει
κι üταν την ευτυχßα μου θαρρþ πιο λßγη,
δßχως να το σκεφτþ, εßμ' Ýξω απ’ την οδýνη.
Και üταν εßμαι σßγουρη για τη χαρÜ μου,
και πως σε þρα βρßσκομαι τη πιο γλυκειÜ μου,
στη πρþτη μου τη συμφορÜ με ξαναδßνει.
ΣοννÝττο ΧVΙΙΙ
Φßλα με πÜλι, φßλα με ξανÜ, ξανÜ και πÜλι:
Δþσ' μου το απολαυστικþτερο φιλß σου
Το πιο ερωτικü σου δþσε μου φιλß σου,
καυτü θα στο γυρνþ κÜρβουνο σε μαγκÜλι.
ΚουρÜστηκες στη θλßψη; Θα σε ξεκουρÜσω
ανταλλÜσσοντας σου δÝκα μεθυσμÝνα μου φιλιÜ
και δßνοντας και δÝκα ακüμα πιο γλυκÜ φιλιÜ.
ΔρÝψε με απολαυστικÜ κι εγþ μες στη χαρÜ θα σ' απολαýσω.
Τüτε για μας τους δυο θα 'ρθεß ζωÞ διπλÞ.
ΚαθÝνας για τον ßδιο και το ταßρι του θα ζει.
¢σε με αγÜπη μου, να στοχαστþ Üσκοπα σαν τρελλÞ:
ΠÜντα νιþθω δυσÜρεστα, ζþντας περιορισμÝνη
και δε μπορþ, δε δýναμαι να γßνω ευτυχισμÝνη,
Ýξω απ’ τα üριÜ μου, Ýνα Üλμα αν δεν βγαßνει.
-------------------------------------------------
11). OLYMPIA FULVIA MORATA
Ολυμπßα Φοýλβια ΜορÜτα, Ιταλßα, κλασσικÞ φιλüλογος, λüγια, λογοτÝχνις
ΑπεταξÜμην, μια γυνÞ, εγþ,
του φýλου μου τα σýμβολα εδþ:
τ' αργαλειοý σαÀτες, καλÜθια και κλωστÝς.
Τον με χαρÜ γεμÜτο, Παρνασσü,
ολÜνθιστο με τα γιορντÜνια, αγαπþ.
¢λλες γυρεýουν Üλλα, οι γυνÝς,
εγþ üμως αυτÜ που πεθυμþ,
εßν' η περφÜνεια μου κι οι ηδονÝς.
Η Ολυμπßα Φοýλβια ΜορÜτα Þταν Ιταλßδα κλασσικÞ λüγια, ουμανßστρια και ποιÞτρια που εßχεν αποκτÞσει τερÜστια φÞμη στην Ευρþπη του 16ου αι. ως παιδß-θαýμα και λογοτεχνικÞ ιδιοφυßα ενþ την Ýχουν αποκαλÝσει θαýμα του αιþνα και τη πιο σημαντικÞ γυναßκα του Γερμανικοý Ανθρωπισμοý του 1ου μισοý του 16ου αι. Το παρÜδειγμα της ΜορÜτα οδÞγησε στην Üνθιση της γυναικεßας λογοτεχνßας στην Ιταλßα τον 16ο αι. και συνÝθεσε αυτÝς τις παραπÜνω γραμμÝς στα ελληνικÜ üταν Þταν στη 1η της εφηβεßα. Για μια περßοδο περßπου 10 ετþν, Ýπραξε üπως λÝει το ποßημα της, αφÞνοντας κατÜ μÝρος τα γυναικεßα καθÞκοντα για την ευκαιρßα να σπουδÜσει κλασσικÝς γλþσσες και λογοτεχνßα στο παλÜτι της Ferrara. Ενþ τα 1α χρüνια της Þταν αφιερωμÝνα σε ανθρωπιστικÝς σπουδÝς, τα μετÜ τα περÜσανε στην εξορßα στη Γερμανßα με τον προτεστÜντη σýζυγü της. Οι ιστορικοß χαρακτηρßσανε τη ζωÞ της ως μια κλιμακοýμενη αντßδραση πÝρα απü τη κλασσικÞ ανατροφÞ της, σε μια περßοδο θρησκευτικÞς μεταρρýθμισης με πολλαπλÝς εντÜσεις.
ΓεννÞθηκε στη ΦερρÜρα το 1526, πατÝρας της Þταν ο Fulvio Pellegrino Morato και μητÝρα της σßγουρα λεγüτανε Lucrezia (πιθανþς Gozi). Ο πατÝρας της Þταν ουμανιστÞς καθηγητÞς που 'χε διδÜξει τους νεαροýς πρßγκιπες του δουκÜτου του Este, Þτανε σε στενÞ επαφÞ με τους Ýφηβους της Ιταλßας κι η κüρη μεγÜλωσε σε μιαν ατμüσφαιρα κλασσικÞς διδασκαλßας. Το 1532 η οικογÝνεια μετακüμισε για Üγνωστους λüγους στη ΒιτσÝντζα üπου ο πατÝρας της Üρχισε να εργÜζεται ως δÜσκαλος λατινικþν και να εκφρÜζει στα γραπτÜ και στις διαλÝξεις του Ýντονα αντικληρικÝς απüψεις ενþ Ýκανε ιδιαßτερα μαθÞματα στους νÝους στο σπßτι του διδÜσκοντÜς τους το Ýργο θρησκευτικþν μεταρρυθμιστþν üπως ο Λοýθηρος, ο Καλβßνος κι ο ¸ρασμος. ΑυτÝς οι δραστηριüτητες τραβÞξανε τις υποψßες τις Εκκλησßας και σýντομα κατηγορÞθηκε ως αιρετικüς. ΠροκειμÝνου να αποφýγει τις διþξεις πÞρε την οικογÝνειÜ του κι επÝστρεψε στη ΦερρÜρα.
Εκεß ο Φοýλβιο τÝθηκε υπü τη προστασßα της δοýκισσας της ΦερρÜρα, ΡενÝ της Γαλλßας, κüρη του βασιλιÜ Λουδοβßκου ΙΒ', που 'χε γαλουχηθεß υπü την επιρροÞ της διÜσημης θεßας της Μαργαρßτας της ΝαβÜρρας που Þτανε γνωστÞ για τις προοδευτικÝες κι ανθρωπιστικÝς τις πεποιθÞσεις üπως και για την υποστÞριξη των Ουγενüτων. Η δοýκισσα εßχε μετατρÝψει το παλÜτι των ¸στε σε Üτυπο καταφýγιο των μεταρρυθμιστικþν ιδεþν και φιλοξενοýσε συχνÜ αντικομφορμιστÝς λüγιους üπως ο Καλβßνος (που κατÝφυγε στο παλÜτι της μετÜ τη δßωξÞ του απü τη Γαλλßα το 1536), ο ποιητÞς ΚλεμÝντ Μαρκü αλλÜ κι η ποιÞτρια Βιττüρια Κολüνα, που με το Ýργο της εßχε κινÞσει τις υποψßες της Εκκλησßας και βρισκüταν υπü Ýρευνα Στο παλÜτι των ¸στε, που το Ýχουν αποκαλÝσει κι ιδιωτικÞ ακαδημßα της βασßλισσας της ΦερρÜρα, υπü τη προστασßα της ΡενÝ, ο Φοýλβιο ΜορÜτο εργÜστηκε σα δÜσκαλος των 2 νεαρþν πριγκßπων των ¸στε, Αλφüνσο κι Αλφονσßνο,
Σýντομα στο παλÜτι μετακüμισε κι η Ολυμπßα για να κÜνει παρÝα στη κüρη της δοýκισσας, πριγκÞπισσα ¢ννα των ¸στε, η οποßα, αν και νεαρüτερη, Þταν εξßσου μορφωμÝνη και προικισμÝνη με κεßνη κι η οικογÝνειÜ της εßχεν αποφανθεß πως χρειαζüτανε δßπλα της κÜποιον για να συναγωνßζεται σε ευγενÞ Üμιλλα. Εκεß συνÝχισε τις κλασσικÝς σπουδÝς της με την ¢ννα υπü τη καθοδÞγηση του πατÝρα της και 2 Γερμανþν αδελφþν, John και Chilian Sinapi. Ο λüγος για τον οποßον εßχε επιλεγεß γι' αυτÞ τη προνομιοýχα θÝση Þταν η φÞμη της ως παιδß-θαýμα που κατεßχε εξαιρετικÞ μüρφωση. Στα 12 της μποροýσε να μιλÞσει Üπταιστα ελληνικÜ και λατινικÜ ενþ Ýδινε διαλÝξεις για τον ΚικÝρωνα και τον Καλβßνο, σχολßαζε τον ¼μηρο ενþ στα 14 Ýγραψε την υπερÜσπιση του ΚικÝρωνα. Τα ιταλικÜ παλÜτια της εποχÞς συναγωνßζονταν μεταξý τους για το πιο θα προσελκýσει τους πιο αξιüλογους λüγιους και καλλιτÝχνες κι Ýνα παιδß-θαýμα αποτελοýσε εξαßρετη Ýνδειξη κýρους. ΔιÜφορες προσωπικüτητες της εποχÞς επισκÝπτονταν το παλÜτι των ¸στε για να γνωρßσουν απü κοντÜ και να συνομιλÞσουν με το αξιοθαýμαστο αυτü κορßτσι Ακüμα κι ο ΠÜπας Παýλος Γ' παρακολοýθησε μια κωμωδßα του ΤερÝντιου που εßχε ανεβÜσει η νεαρÞ χρησιμοποιþντας ως ηθοποιοýς τα παιδιÜ της οικογÝνειας ¸στε.
Στο γεμÜτο διανüηση παλÜτι των ¸στε μορφþθηκε δßπλα στη πριγκßπισσα ¢ννα, το μεγαλýτερο παιδß της οικογÝνειας ¸στε, που αναμενüταν να Ýχει εκτεταμÝνη κι ανθρωπιστικÞ μüρφωση. Σýμφωνα με τα ΑναγεννησιακÜ πρüτυπα, οι οικογÝνειες των ευγενþν Ýπρεπε να επιδεικνýουνε τις γυναßκες τους και τους πüρους που σπαταλοýσανε για κεßνες. ΕιδικÜ η επßδειξη μορφωμÝνων γυναικþν επÝτρεπε στη ΦερρÜρα να περηφανεýεται πως εßχε τη δυνατüτητα να μορφþνει üχι μüνο τους γιους της αλλÜ και τις κüρες της. Τα λογιστικÜ βιβλßα του παλατιοý των ¸στε μας επιτρÝπουν να πÜρουμε μßα γεýση απü την απαιτητικÞ μüρφωση των 2 κοριτσιþν, καθþς τον Απρßλη του 1542, üταν η ΜορÜτα Þτανε 15, η δοýκισσα ΡενÝ παρÞγγειλε 3 αντßγραφα της ΡητορικÞς του ΑριστοτÝλη, Ýνα βιβλßο του Οβßδιου, Ýνα του ¸ρασμου, 2 αντßγραφα απü κÜθε Ýνα απü τα 2 βιβλßα ΜÝλας και Πτολεμαßος του Πομπüνιου, Ýνα βιβλßο του Ευκλεßδη, 4 υδρüγειες σφαßρες κι Ýνα παγκüσμιο χÜρτη.
Εßναι πολý πιθανü üτι οι συμπÜθειÜ της για τη Μεταρρýθμιση να ξεκßνησε κει στα σαλüνια του παλατιοý της Ferrara απü τüτε που η ßδια η Δοýκισσα υποστÞριξε τις προσπÜθειες των μεταρρυθμιστþν. Πολλοß φιλüσοφοι και λüγιοι üπως ο Καλβßνος, επισκεφθÞκανε τα σαλüνια της δοýκισσας, εκεßνο το διÜστημα. Στην εφηβεßα της Þδη, η Ολυμπßα εßναι σε θÝση και διδÜσκει Ýργα των ΚικÝρωνα και Καλβßνου.
Το 1546 σταματÜν οι σπουδÝς της καθþς Ýφυγε απü το παλÜτι για να φροντßσει τον Üρρωστο πατÝρα της. Ο πατÝρας της Ολυμπßας πÝθανε το 1548, Ýχοντας αλλÜξει τη θρησκεßα του σε ΠροτεστÜντη κι η Ολυμπßα αγκÜλιασε τα δüγματα του Λοýθηρου και Καλβßνου. ¼ταν προσπÜθησε να επιστρÝψει στο παλÜτι των ¸στε αλλÜ διαπßστωσε πως οι συνθÞκες εßχαν Þδη αλλÜξει κατÜ πολý. Πολλοß απü τους ρεφορμιστÝς φßλους της εßχαν Þδη φýγει κι η ¢ννα των ¸στε εßχε παντρευτεß κι εßχε φýγει, επομÝνως δεν χρειαζüτανε πλÝον συντροφιÜ. Την ßδια στιγμÞ η δοýκισσα ΡενÝ δεχüτανε πιÝσεις σχετικÜ με την υποστÞριξη των Καλβινιστþν και δεν Þτανε σε θÝση να δεχτεß τη κüρη ενüς Üντρα που εßχε κατηγορηθεß για αßρεση και που οι φÞμες Ýλεγαν πως εßχε γßνει καλβινιστÞς λßγο πριν να πεθÜνει.
Περνοýσε το χρüνο της μελετþντας φιλοσοφßα κι αλληλογραφοýσε με τον Gasparo Sardi, που της αφιÝρωσε το De Triplici Philosophia. ΤÝλη του 1548 εγκαταλεßπει οριστικÜ παλÜτι και σπουδÝς, επιστρÝφει στο πατρικü της να φροντßσει για την εκπαßδευση των αδελφιþν της. Της ζητÞθηκε να επιστρÝψει μα αρνÞθηκε. ΑναγκÜστηκε να μεßνει στο σπßτι της μητÝρας της κι Þρθε αντιμÝτωπη με την πραγματικüτητα της Ýλλειψης πρακτικþν προσüντων με τα οποßα θα μποροýσε να ζÞσει εκεßνη κι η οικογÝνειÜ της. Με τη βοÞθεια της φßλης της Λαβßνια ντελÜ Ρüβερε Üρχισε να μελετÜ τις ΓραφÝς, να σπουδÜζει φιλοσοφßα, να μορφþνει τους αδερφοýς και τις αδερφÝς της και να αλληλογραφεß με διÜφορους λüγιους ανÜμεσα στους οποßους Þταν και ο φιλüσοφος ΓκασπÜρο ΣÜρντι ο οποßος της αφιÝρωσε και το Ýργο του De Triplici Philosophia. Τüτε εικÜζεται πως η ΜορÜτα Ýγινε ΠροτεστÜντισσα καθþς Üρχισαν να διαφαßνονται στο Ýργο της διÜφοροι θεολογικοß προβληματισμοß. ΠροτοστÜτησε επßσης και στην καμπÜνια για την απελευθÝρωση του ΠροτεστÜντη ΦÜνιο Φανßνι που Ýγινε η πρþτη περßπτωση στην γενικÜ ανεκτικÞ ΦερρÜρα ανθρþπου που καταδικÜστηκε σε θÜνατο για τις θρησκευτικÝς του απüψεις.
Το 1549 Þ το 1550 ερωτεýθηκε και παντρεýτηκε Ýνα Βαυαρü φοιτητÞ ιατρικÞς και φιλοσοφßας, που συμμερßζονταν τις θρησκευτικÝς της πεποιθÞσεις και υποστÞριζε τις μελÝτες της και το συγγραφικü της Ýργο, τον ΑντρÝας Γκροýντλερ. Σ' αυτüν βρÞκε Ýναν Üντρα που στον πρþτο ΔιÜλογü της θεωροýσε αδýνατο να υπÜρχει: "Ýνας Üντρας που προτιμÜ να εßσαι μορφωμÝνη αντß να εßσαι πλοýσια". Ο γÜμος της για πολλοýς στην Ιταλßα Þταν μια ανωμαλßα καθþς üχι μüνο θεωροýσανε τις μορφωμÝνες γυναßκες ακατÜλληλες για γÜμο, αλλÜ πολý περισσüτερο θεωροýσανε τη γυναικεßα μüρφωση Üρρηκτα συνδεδεμÝνη με την παρθενßα. Η ΠροτεσταντικÞ ηθικÞ üμως επÝβαλλε το γÜμο στις γυναßκες ως τον υπÝρτατο σκοπü της ζωÞς τους και τους επÝτρεπε να μορφωθοýνε και να δρÜσουν εντüς του. Ο ΑντρÝας Þταν νεαρüς φοιτητÞς ιατρικÞς και φιλοσοφßας και προτεστÜντης, απü το Schweinfurt της Βαυαρßας.
Το 1552 ακολοýθησε το σýζυγü της στη πατρßδα του προκειμÝνου να ξεφýγει απü τον üλο και πιο ασφυκτικü Ýλεγχο της ΙερÜς ΕξÝτασης στους ΠροτεστÜντες. ΠÞρανε μαζß τους τον 8χρονο αδελφü της Emilio, þστε να μην επιστρÝψουνε ποτÝ στην Ιταλßα κι ενþ βρßσκονταν εκεß, η Ολυμπßα δßδασκε το μικρü τα κλασσικÜ. Εκεß ο ΑντρÝας εργÜστηκε σα στρατιωτικüς γιατρüς στη προτεσταντικÞ πüλη ΣβÜινφουρτ ενþ η ΜορÜτα συνÝχισε τις θεολογικÝς της μελÝτες κι Üρχισεν αλληλογραφßα με τους κορυφαßους ΠροτεστÜντες θεολüγους της εποχÞς της. Τüτε Þταν που απÝκτησε πανευρωπαúκÞ φÞμη σα μορφωμÝνη γυναßκα που ενσÜρκωνε το πρüτυπο της μορφωμÝνης χριστιανÞς που εßχε ορßσει πρþτος ο ¸ρασμος που επÝτρεπε στα πλαßσια της Μεταρρýθμισης Ýνα νÝο εßδος θρησκευτικÞς ισüτητας και μεγαλýτερη συμμετοχÞ των γυναικþν στην πνευματικÞ και λüγια ζωÞ εμπνευσμÝνες απü τα βιβλικÜ πρüτυπα της ΕσθÞρ και της ΙουδÞθ κι üχι απü τις περιοριστικÝς επιταγÝς των Επιστολþν του Απüστολου Παýλου και των κειμÝνων των Εκκλησιαστικþν ΠατÝρων. Αυτü το πρüτυπο της πεφωτισμÝνης χριστιανÞς γυναßκας Þταν ο λüγος που στη Γερμανßα της Μεταρρýθμισης εμφανßστηκαν πολλÝς σημαντικÝς λüγιες γυναßκες üπως η ΚÜριτας Πßρκχαúμερ (Caritas Pirckheimer), η Μαργκαρßτε Πüιτινγκερ (Margarete Peutinger) κι οι κüρες της αλλÜ κι οι ηρωßδες της ΠροτεσταντικÞς Μεταρρýθμισης Καταρßνα Τσελ (Katharina Zell), Ελßζαμπεθ Κροýσινγκερ (Elisabeth Cruciger) κι Ελßζαμπεθ φον ΜπρÜουνσβαúκ-Λοýνεμπουργκ (Elisabeth von Braunschweig-Lüneburg). Το παρÜδειγμα της ΜορÜτα üμως οδÞγησε και στην Üνθιση της γυναικεßας λογοτεχνßας στην Ιταλßα τον 16ο αι.
Το 1553 ο βασιλιÜς ΑλβÝρτος του Βρανδεμβοýργου σε μßα απü τις καταστροφικÝς εκστρατεßες του κατÝλαβε το Schweinfurt και με τη σειρÜ του πολιορκÞθηκε απü τους προτεστÜντες. Απü το 1553-54, πιαστÞκανε στη μÝση του πολÝμου. Σýντομα üμως η ΣβÜινφουρτ τÝθηκε σε πολιορκßα απü τον γερμανü αυτοκρÜτορα και επικρÜτησε λιμüς, ασθÝνειες, βομβαρδισμοß και πυρκαγιÝς. Το Schweinfurt καταλαμβÜνεται απü τους στρατιþτες του Albert Alciabides, και το ζεýγος με το μικρü ζοýσανε σ' επικßνδυνες και δýσκολες συνθÞκες, με καταφýγιο σ' Ýνα κελλÜρι. ΤελικÜ, η πüλη κατελÞφθη και κÜηκε απü τους εχθροýς του ΑλβÝρτου. ¸τσι üμως χαλÜρωσε λιγÜκι η προσοχÞ και καταφÝρανε να ξεφýγουνε. Στη διÜρκεια αυτþν των γεγονüτων üμως, πολλÜ απü τα γραπτÜ της χÜθηκανε. Σε μια επιστολÞ προς τη Χερουμπßνα Ορσßνι, που γρÜφτηκε στις 8 Αυγοýστου 1554 απü τη ΧαúδελβÝργη, η Ολυμπßα περιγρÜφει την επßπονη διαφυγÞ της απü το Schweinfurt:
"ΘÜθελα να με βλÝπατε πως Þμουν αναμαλλιασμÝνη καλυμμÝνη με κουρÝλια, γιατß βγÜλανε τη μαντÞλα μου, και τρÝχοντας να ξεφýγω Ýχασα τα παποýτσια μου, δεν φοροýσα οýτε κÜλτσες στα πüδια, Ýτσι þστε Ýπρεπε να ξεφýγω κι απü τις πÝτρες, ακüμα δε ξÝρω πþς κατÜφερε και με πÞρε απü κεß".
ΕπιτÝλους κατÜφεραν να φτÜσουνε στη ΧαúδελβÝργη το 1554 üπου εßχε δεχτεß μια θÝση ιατροý ο Grundler μÝσω της επιρροÞς της οικογÝνειας Erbach, με την οποßα εßχανε γνωριστεß και διασκεδÜσει κατÜ τη διÜρκεια της φυγÞς τους. Λßγο αργüτερα ο Grunthler αποδÝχτηκε θÝση καθηγητÞ ιατρικÞς στο πανεπιστÞμιο της ΧαúδελβÝργης κι η Ολυμπßα διδÜσκει τους φοιτητÝς ελληνικÜ και λατινικÜ. Ο εκλÝκτορας Φρειδερßκος Β', αναγνωρßζοντας τη μüρφωσÞ της και γνωρßζοντας την φÞμη της ως λüγια, της πρüτεινε να διδÜξει κι εκεßνη στο πανεπιστÞμιο της ΧαúδελβÝργης ελληνικÜ, τιμÞ που καμμßα Üλλη γυναßκα δεν εßχε δεχτεß μÝχρι τüτε, αλλÜ εκεßνη αρνÞθηκε, üπως εßχε αρνηθεß κι Üλλες προσκλÞσεις του εκλÝκτορα στο παρελθüν να διδÜξει στην αυλÞ του. Οι αρνÞσεις αυτÝς αποκÜλυπταν την αντιπÜθεια που εßχε αναπτýξει για τη ζωÞ στις βασιλικÝς αυλÝς και θεωροýσε την επιστροφÞ σε αυτÝς πισωγýρισμα στη ζωÞ και τη καρριÝρα της. Ωστüσο, ο πυρετüς που την εßχε πιÜσει στο Schweinfurt δεν υποχωροýσε καθüλου. Απ' αυτü το σημεßο και μετÜ η Ολυμπßα ΜορÜτα δεν Ýζησε πολý. ΠÝθανε στις 26 Οκτωβρη 1555 μüλις 29 ετþν πιθανüτατα απü φυματßωση και τÜφηκε στην εκκλησßα του αγßου ΠÝτρου στην ΧαúδελβÝργη. Ο κüσμος των γραμμÜτων της Ευρþπης Ýσπευσε να τη τιμÞσει και την αποκÜλεσε "Καλβινßστρια Αμαζüνα". Σε λιγþτερο απü 2 μÞνες πεθÜνανε κι ο σýζυγος κι ο μικρüς Εμßλιο, πιθανüτατα απü πανþλη που ξÝσπασε στους κατοßκους της ΧαúδελβÝργης.
Το περισσüτερο απü το Ýργο της Ýχει χαθεß εßτε στη πολιορκßα του ΣβÜινφουρτ εßτε μετÜ τη καταστροφÞ του αρχεßου του παλατιοý των ¸στε απü την ΙερÜ ΕξÝταση το 1559. ¼μως ο σýζυγος της ΜορÜτα κατÜφερε να στεßλει το εναπομεßναν Ýργο της στον ανθρωπιστÞ λüγιο ΤσÝλιο Σεκüντο Κουριüνε (Celio Secondo Curione) που Þτανε φßλος του πατÝρα της αλλÜ κι Ýνας απü τους πιο πιστοýς υποστηρικτÝς της με την οποßα διατηροýσε μαχροχρüνια αλληλογραφßα. Ο Κουριüνε εßχε υποστεß κι ο ßδιος τις διþξεις της ΙερÜς ΕξÝτασης κι εßχε αναγκαστεß να διαφýγει στη Βασιλεßα της Ελβετßας üπου δßδασκε στο πανεπιστÞμιο. Εκεß 3 Ýτη μετÜ το θÜνατü της, το 1558, δημοσßευσε 52 επιστολÝς της (γραμμÝνες κατÜ κýριο λüγο στα λατινικÜ), 2 διαλüγους στα λατινικÜ, 2 διακηρýξεις γραμμÝνες τüσο στα λατινικÜ üσο και στα ελληνικÜ, μεταφρÜσεις 7 ψαλμþν στα ελληνικÜ και τις 2 1ες ιστορßες απü το ΔεκαÞμερο του ΒοκÜκιου επßσης στα λατινικÜ. ΑκολουθÞσαν Üλλες 3 εκδοσεις απü τüτε: 1562, 1570 κι Üλλη μια το 1580 Το Ýργο της απαγορεýθηκε στην Ιταλßα. ΠαρακÜτω, αναλυτικÜ τα Ýργα της:
1. Olympiae Fulviae Moratae Foeminae Doctissimae ac plane Divinae Orationes, Dialogi, Epistolae, Carmina, tam Latina quam Graeca. Edited by Celio Secondo Curione. Basel, 1558, 1562, 1570, 1580 (the first edition was dedicated to Isabella Bresegna; the second edition, to Queen Elizabeth I of England).
2. Olympia Morata: The Complete Writings of an Italian Heretic. Edited and translated by Holt Parker. Chicago: University of Chicago Press, 2003.
3. Olimpia Morata Epistolario (1540-1555). Edited by Lanfranco Caretti. Ferrara: R. Deputazione di Storia Patria per l'Emilia e la Romagna, 1940.
4. Olimpia Morata Lettere. Edited by Giuseppe Paladino. In Opuscoli e lettere di riformatori italiani del Cinquecento. Bari: Laterza, 1913-1927, pp. 169-227, 265-79.
5. Olimpia Morata Lettere. Edited by Giuseppe Guido Ferrero. In Lettere del Cinquecento. Turin: Unione tipiografico-editrice torinese, 1967, pp. 551-64.
6. Opere, vol. I. Epistolae, vol. II. Orationes, Dialogi et Carmina. Edited by Lanfranco Caretti. Ferrara: Deputazione Provinciale Ferrarese di Storia Patria, 1954.
ΜετÜ το θÜνατü της και μÝχρι τις μÝρες μας θεωρεßται παρÜδειγμα γυναικεßας διανüησης και θρησκευτικÞς ελευθερßας. Την Ýχουν αποκαλÝσει τη πιο σημαντικÞ γυναßκα του Γερμανικοý Ανθρωπισμοý του 1ου μισοý του 16ου αι.. Το 1956 στο ΣβÜινφουρτ Ýνα ΓυμνÜσιο ονομÜστηκε Ολυμπßα ΜορÜτα προς τιμÞ της ενþ το πανεπιστÞμιο της ΧαúδελβÝργης προσφÝρει την υποτροφßα Ολυμπßα ΜορÜτα σε μεταδιδακτορικÝς ερευνÞτριες.
.......................................
12) Veronica Franco ---
> Εδþ
.......................................
13). SOPHIA BRAHE-THOTT
Σοφßα ΜπρÜχε Δανßα, αστρονüμος-λüγος, χημικüς, βοτανολüγος, αλχημßστρια, 1556-1643
Η Σοφßα ΜπρÜχε Þτανε ΔανÞ αστρονüμος, χημικüς, αστρολüγος κι αλχημßστρια που Þταν εξαιρετικÜ διÜσημη την εποχÞ της ως μορφωμÝνη γυναßκα κι επιστÞμονας. ΕργÜστηκε κατÜ μüνας αλλÜ και με τον αδελφü της Τýχο ΜπρÜχε και με τις αστρονομικÝς της παρατηρÞσεις και τους υπολογισμοýς που Ýκανε συνÝβαλλε στην κατανüηση της τροχιÜς των πλανητþν αν και συνÞθως η συνεισφορÜ της παραβλÝπεται Þ λανθασμÝνα αποδßδεται σ' αυτüν. ¹ταν μικρüτερη του κατÜ 10 χρüνια και τον βοηθοýσε στις αστρονομικÝς παρατηρÞσεις, που αποτελÝσανε τη βÜση των σýγχρονων προβλÝψεων μιας πλανητικÞς τροχιÜς. Ο Τßχο ΜπρÜχε Þταν αστρονüμος, μηχανικüς, αλχημιστÞς και φυσικüς που Ýζησε στη Δανßα. ¸κανε δικÞ της καριÝρα ως φυτοκüμος, θεραπεýτρια, ιστορικüς κι αστρονüμος. ¼πως ο Τßχο, Ýγινε διÜσημη üσο ζοýσε. Ακüμη και σÞμερα μερικοß Δανοß και Ευρωπαßοι Πανεπιστημιακοß χρησιμοποιοýνε τις καταγραφÝς της ως παρÜδειγμα υποδειγματικÞς μεθοδολογßας στις τεχνικÝς Ýρευνας. Ο Τßχο επÝλεξε να τη διδÜξει ο ßδιος üταν η ακαδημαúκÞ της κλßση φανερþθηκε σε ηλικßα 10 χρüνων. Ο κ. Ροýνεγκερ εξασφÜλισε Ýνα απüσπασμα (σε ελεýθερη μετÜφραση απü τη ΔανÝζικη Ýκδοση του 1846):
"¼ταν η Δανßα θυμÜται το γιο της Τýχο, δε θα 'πρεπε να ξεχνÜ την ευγενικÞ γυναßκα, που πιüτερο στο πνεýμα παρÜ στο αßμα Þταν αδελφÞ του. Το λαμπρü αστÝρι στον ουρανü της Δανßας Þτανε πρÜγματι διπλü αστÝρι!"
Προερχüταν απü ιδιαßτερα πολιτικÜ ισχυρÞ οικογÝνεια της Δανßας και γεννÞθηκε στο Knudsturp, μητÝρα της Þταν η ΜπÝατι Κλαουσντüτερ Μπßλι που Þτανε κυρßα των τιμþν για τη βασßλισσα Σοφßα της Δανßας και της Νορβηγßας και πατÝρας της Þταν ο ¼τε ΜπρÜχε που Þτανε πολιτικüς και σýμβουλος του βασιλιÜ. Η οικογÝνεια εßχε 10 παιδιÜ κι εκεßνη Þταν η μικρüτερη. Ο μεγαλýτερος Þταν ο Τýχο που αργüτερα θα γινüτανε διÜσημος αστρονüμος. Ο Τýχο, που Þτανε 13 ολüκληρα χρüνια μεγαλýτερüς της, απü μικρüς εßχε δεßξει μεγÜλο ενδιαφÝρον για την αστρονομßα και την αλχημεßα, αλλÜ η οικογÝνειÜ του τον αποθÜρρυνε απü αυτοý του εßδους τις σπουδÝς γιατß τονε προüριζε για πολιτικÞ καριÝρα στα βÞματα του πατÝρα. ¼μως αυτüς, με μεγÜλη δυσκολßα, κατÜφερε να σπουδÜσει αστρονομßα και να εργαστεß αρχικÜ ως βοηθüς δýο αδελφþν αστρονüμων στη Γερμανßα. ¼ταν γεννÞθηκε η Σοφßα, ο Τýχο της Ýδειξε σýντομα μεγÜλη αδυναμßα, που, üπως κι αυτüς, Ýδειξε απü πολý νωρßς πηγαßο ενδιαφÝρον για την αστρονομßα, αλλÜ και γενικÜ για τη γνþση.
Η Σοφßα, üπως κι ο αδελφüς της πιο πριν, αντιμετþπισε αντιρρÞσεις σχετικÜ με τη μüρφωσÞ της γιατß κι εκεßνη προοριζüταν να παßξει ρüλο στις πολιτικÝς επιδιþξεις της οικογÝνειÜς της. ¼λοι περßμεναν üτι θα παντρευüτανε κÜποιον εξÝχοντα πολιτικü που θα ισχυροποιοýσε τη θÝση της οικογÝνειÜς της. Επιπρüσθετα, το γεγονüς üτι Þτανε γυναßκα Ýκανε τη μüρφωση να δεßχνει ακüμα πιο ακατÜλληλη για κεßνη καθþς οι γυναßκες τüτε Þταν ασυνÞθιστο να σπουδÜζουνε και δεν μποροýσαν να εφαρμüσουνε πουθενÜ τις üποιες γνþσεις. ¹τανε τÝτοια η αντßδραση στις επιστημονικÝς της επιδιþξεις που της απαγορεýθηκε να μÜθει λατινικÜ, κÜτι που αργüτερα τη δυσκüλεψε πολý στη ζωÞ της. Ο μüνος που καταλÜβαινε τις αγωνßες και τα εμπüδια που αντιμετþπιζε Þταν ο Τýχο που Üρχισε να τη βοηθÜ κρυφÜ διδÜσκοντÜς της αστρονομßα, αλχημεßα και χημεßα και παßρνοντÜς τη κοντÜ του στο εργαστÞρι του. ¹ταν επßσης πολý καλÞ ποιÞτρια και της Üρεσε η αστρολογßα και γι´ αυτü Ýφτιαχνε συχνÜ ωροσκüπια για τους φßλους της.
Η Σοφßα αποδεßχθηκε πολý Üξια μαθÞτρια και το 1573 μÜλιστα, üταν Þταν μüλις 15 ετþν, βοÞθησε τον Τýχο να κÜνει τους σχετικοýς υπολογισμοýς και να παρατηρÞσει μßα σεληνιακÞ Ýκλειψη. Δεν Þτανε παρÜξενο λοιπüν που ο αδελφüς της δεν Ýχανε την ευκαιρßα να περηφανεýεται για την Ýξυπνη κι ικανÞ μικρÞ αδελφÞ του. ¸λεγε üτι εκεßνος Þταν ο Απüλλωνας κι εκεßνη η μοýσα του και την αποκαλοýσε χαúδευτικÜ Ουρανßα, βασßλισσα της Αστρονομßας. Σε Ýνα γρÜμμα του μÜλιστα συνÝκρινε τη Σοφßα με τη Φουλβßα Ολυμπßα ΜορÜτα, μßα διÜσημη Ιταλßδα λüγια. ΜÜλιστα Ýγραψε κÜποτε με θαυμασμü για την αδελφÞ του:
"Τη προειδοποßησα σοβαρÜ ν' απÝχει απü τις αστρολογικÝς προβλÝψεις γιατß δεν θα μποροýσε να τα βγÜλει πÝρα με τüσο αφηρημÝνα και πολýπλοκα για γυναßκα θÝματα. ΑλλÜ κεßνη, που 'χε αδιαμφισβÞτητη αποφασιστικüτητα και τÝτοια αυτοπεποßθησÞ που δεν θα 'κανε ποτÝ πßσω μπρος σε Ýναν Üντρα σε θÝματα διανüησης, αφοσιþθηκε με ακüμα μεγαλýτερο ενθουσιασμü στις σπουδÝς της και πολý σýντομα Ýμαθε τις βασικÝς αρχÝς της αστρολογßας εν μÝρει απü Λατßνους συγγραφεßς τους οποßους μετÝφραζε στα ΔανικÜ απü μüνη της κι εν μÝρει απü Γερμανοýς συγγραφεßς, γιατß Ýχει εξαιρετικÞ γνþση και της γλþσσας αυτÞς".
Το 1571, üταν Þταν μüλις 15 ετþν και κεßνος 25, ο πατÝρας τους, ο ¼τε ΜπρÜχε, πÝθανε. Αυτü το γεγονüς Ýδωσε το περιθþριο στο Τýχο να ασχοληθεß πιο ελεýθερα με την αστρονομßα καθþς τÝθηκε υπü την προστασßα του θεßου του (του αδελφοý της μητÝρας του), Στιν Μπßλι, που υποστÞριζε τα αστρονομικÜ του ενδιαφÝροντα. Ο Τýχο συγκεντρþθηκε στις αστρονομικÝς του παρατηρÞσεις με ζÝση και τελικÜ στις 11 ΝοÝμβρη 1576 ανακÜλυψε Ýναν νÝο αστÝρα στον αστερισμü της Κασσιοπεßας που τον ονüμασε ΝÝο ΑστÝρα (Nova Stella). Η ανακÜλυψη αυτÞ, που σÞμερα γνωρßζουμε üτι δεν Þταν Üστρο αλλÜ κÜποιο σουπερνüβα, τον Ýκανε διεθνþς διÜσημο και γνωρßζουμε πως Ýγινε την εποχÞ που εßχε σα βοηθü δßπλα του τη Σοφßα που σε ηλικßα εßκοσι ετþν Þταν Þδη πολý μορφωμÝνη κι ικανÞ νεαρÞ επιστÞμων.
¼μως η επιστημονικÞ δραστηριüτητα της Σοφßας που μüλις εßχε αρχßσει ν' ανθßζει, σταμÜτησε απüτομα γιατß παντρεýτηκε. ΑυτÞ Þταν μßα κοινÞ μοßρα για τις γυναßκες που επιθυμοýσαν να ασχοληθοýν με κÜτι περισσüτερο απü το νοικοκυριü γιατß ο γÜμος, που τüτε Þταν επιβεβλημÝνος, αποτελοýσε κυριολεκτικÜ τη ταφüπλακα οποιασδÞποτε προσωπικÞς φιλοδοξßας. ¸τσι το 1576, την ßδια χρονιÜ που η Σοφßα βßωσε το θρßαμβο μÝσα απü την ανακÜλυψη του αδελφοý της, βßωσε και την οριστικÞ üπως Ýδειχναν τα πρÜγματα παýση των επιστημονικþν της επιδιþξεων. Η Σοφßα στα 20 της παντρεýτηκε τον ¼τε Θοτ, που Þτανε 33, πλοýσιο ευγενÞ της Δανßας, Ýκανε Ýνα γιο το 1580, τον ΤÜγκε Θοτ (που αργüτερα θα γινüταν σημαντικüς πολιτικüς üπως ο πατÝρας της Σοφßας και θα γινüταν επßσης κι Ýνας απü τους μεγαλýτερος θαυμαστÝς της) κι αφοσιþθηκε στο γÜμο της. Αξßζει να αναφερθεß üτι η Σοφßα ονüμασε τον μοναχογιü της ΤÜγκε, που Þτανε τ' üνομα του αγαπημÝνου της αδελφοý Τýχο. Ο Τýχο βαφτßστηκε ΤÜγκε, αλλÜ το Üλλαξε κÜποια στιγμÞ στο λατινικü του αντßστοιχο Τýχο. Αυτü δεßχνει και τη μεγÜλη αγÜπη της Σοφßας για τον αδελφü της.
ΚανονικÜ αυτü θα Þταν το τÝλος της βιογραφßας μßας γυναßκας αλλÜ στην περßπτωση της Σοφßας, που προφανþς δεν σταμÜτησε ποτÝ να κÜνει επιστημονικÜ üνειρα, της δüθηκε μßα αναπÜντεχη 2η ευκαιρßα. Το 1588 ο ¼τε πÝθανε κι η Σοφßα Ýμεινε χÞρα στα 32 της με μεγÜλη περιουσßα που Ýπρεπε να διαχειρισθεß μÝχρι την ενηλικßωση του γιου της, πολý ελεýθερο χρüνο κι Ýνα üμορφο αρχοντικü σπßτι στο ¸ρικσχολντ με μεγÜλο κÞπο που 'τανε τÝλειος για να καλλιεργεß τα βüτανα που χρειαζüτανε για τις αλχημικÝς της ενασχολÞσεις. Τüτε Þτανε που Üρχισε και πÜλι να ασχολεßται με τα αγαπημÝνα της αντικεßμενα: την αστρονομßα, την αστρολογßα, την αλχημεßα, τη χημεßα και την ιατρικÞ. ¢ρχισε μÜλιστα να ερευνÜ και να κατασκευÜζει διÜφορα φÜρμακα που τα 'δινε στους γνωστοýς της Þ τα διÝνειμε δωρεÜν στους φτωχοýς.
¼πως Þταν αναμενüμενο, επÝστρεψε στο πλÜι του αδελφοý της κι Üρχισε πÜλι να εργÜζεται μαζß του στο εργαστÞρι του. ΑυτÞ τη φορÜ üμως τα πρÜγματα Þτανε πολý καλλßτερα. ΜÝσα στα 9 χρüνια που 'χανε περÜσει απü το γÜμο της, ο Τýχο εßχε καταφÝρει να γßνει διÜσημος και πλοýσιος και να κερδßσει την εýνοια του βασιλιÜ της Δανßας Φρειδερßκου Β' που του 'χε παραχωρÞσει ως φÝουδο το νησß Βεν το οποßο ο Τýχο χρησιμοποιοýσε ως βÜση για τις παρατηρÞσεις του. Εßχε χτßσει 2 κÜστρα, τα 'χε εξοπλßσει μ' εργαστÞρια και παρατηρητÞρια κι εßχε προσλÜβει πολυÜριθμο προσωπικü για να τονε βοηθÜ ανÜμεσα στο οποßο Þτανε και 2 γυναßκες (3 αν λÜβουμε υπ' üψιν και τη Σοφßα). ΚατÜ κÜποιο τρüπο ο Τýχο εßχε δημιουργÞσει το 1ο επιστημονικü ινστιτοýτο της Ευρþπης μετÜ την αρχαιüτητα.
Στο κÜστρο, που 'χε ονομÜσει ΣτÝρνεμποργκ (Stjerneborg = ΚÜστρο των ¢στρων), εßχε φτιÜξει υπüγειο αστρονομικü παρατηρητÞριο για να μη κινδυνεýει απü τους ισχυροýς ανÝμους και τον κακü καιρü. Στο Üλλο, Ýχτισε υπερυψωμÝνο παρατηρητÞριο και τ' ονüμασε ΟυρÜνιενμποργκ (Uranienborg = ΚÜστρο της Ουρανßας, της μοýσας της αστρονομßας). ΑυτÞ η επιλογÞ ονüματος αποκÜλυπτε και τη δικÞ του αγÜπη για την αδελφÞ του τη Σοφßα που για κεßνον Þταν η Ουρανßα του, η μικρÞ του μοýσα. Σ' αυτü το κÜστρο μÜλιστα Ýφτιαξε κι Ýνα τυπογραφεßο για να τυπþνει και να διανÝμει πιο εýκολα τα γραπτÜ του καθþς και δυο αλχημικÜ εργαστÞρια, Ýνα στο υπüγειο κι Ýνα στη τραπεζαρßα. Δυστυχþς σÞμερα δε διασþζεται κανÝνα αλχημικü κεßμενü του, αλλÜ διασþζονται ευτυχþς πολλÜ με αστρονομικü περιεχüμενο. ¸τσι η Σοφßα ξανÜρχισε να εργÜζεται στο πλευρü του αδελφοý της κÜνοντας, ανÜμεσα σε Üλλα, και μßα πολýτιμη συνεισφορÜ. Ο βασιλιÜς Φρειδερßκος Β' εßχε προσφÝρει το νησß Βεν στον Τýχο με προûπüθεση: να φτιÜχνει τακτικÜ ωροσκüπια και καζαμßες για την αυλÞ. Ο Τýχο, που δεν εßχε κανÝνα ενδιαφÝρον για την αστρολογßα, θα πρÝπει να βρÞκε καßρια τη σχετικÞ συνεισφορÜ της αδελφÞς του που αγαποýσε την αστρολογßα κι εßχε εκτενεßς γνþσεις σε σχÝση με αυτÞ.
Η Σοφßα κι ο Τýχο εργÜστηκαν αρκετÜ χρüνια μαζß κÜτω απ' αυτÝς τις σχεδüν ιδανικÝς συνθÞκες που τους επÝτρεπαν να πραγματþσουν τις επιστημονικÝς τους επιδιþξεις ελεýθερα και μÜλιστα βρÝθηκαν υπü την προστασßα της βασßλισσας της Δανßας και της Νορβηγßας Σοφßα που Þταν κι η ßδια πολý μορφωμÝνη κι οπαδüς της αστρονομßας και της φυσικÞς επιστÞμης. Ο Τýχο αγαποýσε την αδελφÞ του και τη θεωροýσε ισÜξια και συνÜδελφü του ενþ εκεßνη Ýλεγε πως μüνο με κεßνον μποροýσε να 'χει ενδιαφÝρουσες συζητÞσεις. Μες σ' αυτü το κλßμα ευδαιμονßας η Σοφßα γνþρισε το 1590 και τον ¸ρικ Λανζ που 'γινε ο μεγαλýτερος Ýρωτας της ζωÞς της. Ο ¸ρικ Λανζ Þταν μορφωμÝνος ευγενÞς με μεγÜλο ενδιαφÝρον για την αλχημεßα που εργαζüτανε κι αυτüς üπως κι η Σοφßα στα εργαστÞρια του Τýχο κι Þτανε και προσωπικüς του φßλος. ΠαρÜ τα πλοýτη που του εξασφÜλιζε η ευγενικÞ του καταγωγÞ, εκεßνος εßχε καταφÝρει να μεßνει αδÝκαρος και καταχρεωμÝνος λüγω των αποτυχημÝνων του αλχημικþν πειραμÜτων. Η βασικÞ του επιδßωξη Þταν η δημιουργßα χρυσοý, κÜτι που σÞμερα γνωρßζουμε üτι εßναι αδýνατον, οπüτε η αλχημεßα το μüνο που κατÜφερνε για κεßνον Þταν να 'ναι μüνο πηγÞ συνεχþν εξüδων. ¼μως η Σοφßα Ýβλεπε στο πρüσωπü του Ýναν Üντρα με κοινÜ ενδιαφÝροντα με κεßνη που δεν δßσταζε ν' ακολουθÞσει τα üνειρÜ του με πÜθος ακüμα και με προσωπικü κüστος και μετÜ απü μερικοýς μÞνες τον αρραβωνιÜστηκε.
¼μως üλα τα καλÜ πρÜγματα κÜποια στιγμÞ τελειþνουν και για την Σοφßα αυτÞ η στιγμÞ Þρθε πολý γρÞγορα. Πολý σýντομα μετÜ τον αρραβþνα της με τον ¸ρικ εκεßνος συνελÞφθη και τÝθηκε σε κατ' οßκον περιορισμü λüγω των χρεþν του. ¼πως Þταν αναμενüμενο η οικογÝνεια της Σοφßας αντÝδρασε Ýντονα για την επιλογÞ της να αρραβωνιαστεß αυτüν τον Üντρα. Μüνο ο Τýχο Ýδειξε κÜποια κατανüηση. Λßγο αργüτερα ο ¸ρικ δραπÝτευσε στο εξωτερικü κι η Σοφßα τον ακολοýθησε. Στη διÜρκεια των επüμενων ετþν οι 2 εραστÝς ζοýσανε κυνηγημÝνοι σε διÜφορες χþρες της Ευρþπης προσπαθþντας να πραγματþσουνε τα αλχημικÜ τους üνειρα. Η Σοφßα Ýχασε κι εκεßνη üλα της τα λεφτÜ προσπαθþντας να καλýψει τα χρÝη του ¸ρικ.
Το 1594 εμφανßστηκε Ýνα ποßημα με τßτλο Ουρανßα Προς ΤιτÜνα στο οποßο η Σοφßα ομολογοýσε τον ÝρωτÜ της προς τον ¸ρικ. Οι γλωσσολüγοι σÞμερα ισχυρßζονται üτι το Ýγραψε ο Τýχο γιατß οι γνþσεις της Σοφßας στα ΛατινικÜ Þτανε περιορισμÝνες, αλλÜ το αντικεßμενο του ποιÞματος, üπως και το ßδιο το γεγονüς üτι Þτανε ποßημα κι üχι πεζü, εßναι παρÜξενες επιλογÝς για τον Τýχο. Η Σοφßα Þταν εκεßνη που εßχε το κßνητρο να γρÜψει Ýνα τÝτοιο κεßμενο κι η Σοφßα Þταν εκεßνη που ασχολοýνταν με μεγÜλη επιτυχßα και με τη ποßηση. Δεν θα 'τανε παρÜλογο να υποθÝσουμε πως η Σοφßα χρησιμοποßησε τη βοÞθεια του αδελφοý της για να γρÜψει στα λατινικÜ το ποßημÜ της προς τον αγαπημÝνο της.
Το 1596 κατÝλαβε επßσημα τον θρüνο της Δανßας ο Χριστιανüς Δ' που, αντßθετα με το προκÜτοχü του, δεν Ýβλεπε καθüλου θετικÜ τη δραστηριüτητα του Τýχο ενþ η βασßλισσα Σοφßα, η προστÜτιδα μÝχρι τüτε του Τýχο, αποσýρθηκε απü την εξουσßα κι Üρχισε να ασχολεßται ιδιωτικÜ με την αστρονομßα και τη μελÝτη των επιστημþν. ¸να απü τα 1α πρÜγματα που 'κανε ο Χριστιανüς Δ' üταν απÝκτησε πλÞρεις εξουσßες Þταν να πÜρει πßσω το νησß Βεν και να διþξει τον Τýχο που τελικÜ βρÞκε καταφýγιο το 1597 στην αυλÞ του αυτοκρÜτορα Ροδüλφου Β' στη ΠρÜγα. Εκεß γνþρισε και το Γιüχαν ΚÝπλερ που, επηρεασμÝνος απ' τις ιδÝες του ΚοπÝρνικου και τις αστρονομικÝς παρατηρÞσεις του Τýχο ΜπρÜχε, θα διατýπωνε αργüτερα τους διÜσημους νüμους του για τις κινÞσεις των πλανητþν. Ο Τýχο, μüλις τακτοποιÞθηκε στη ΠρÜγα και δημιοýργησε νÝα βÜση, Ýστειλε γρÜμμα στην αδελφÞ του, που τüτε βρισκüτανε στο ¸κενφορντ της Γερμανßας και την προσκαλοýσε να πÜει να μεßνει μαζß του. ¼μως η Σοφßα δεν πρüλαβε καν να απαντÞσει στο γρÜμμα του γιατß το 1601 ο Τýχο ΜπρÜχε πÝθανε.
Την ßδια χρονιÜ, προφανþς θρηνþντας ακüμα το θÜνατο του πολυαγαπημÝνου της αδελφοý, η Σοφßα αποφÜσισε να παντρευτεß τον ¸ρικ Λανζ αναζητþντας ßσως παρηγοριÜ. Σε γρÜμμα της προς την οικογÝνειÜ της παραπονιüτανε πως Ýπρεπε να φορÝσει τρýπιες κÜλτσες στον γÜμο της λüγω της φτþχειας της τις οποßες μÜλιστα Ýπρεπε να δανειστεß. Παραπονιüταν επßσης και για την Ýλλειψη υποστÞριξης που αντιμετþπισε απü την οικογÝνειÜ της καθþς και γα τα χρÞματα απü τη κληρονομιÜ της που της εßχανε στερÞσει. 2 Ýτη μετÜ πÝθανε κι ο ¸ρικ στη ΠρÜγα αφÞνοντÜς τη χÞρα για 2η φορÜ με τη διαφορÜ üτι τþρα Þτανε 47 ετþν, απÝνταρη, μüνη και βυθισμÝνη στη κατÜθλιψη.
Το 1616 με την υποστÞριξη του γιου της ΤÜγκε Θοτ, που 'χε πια γßνει πλοýσιος κι ισχυρüς, μετακüμισε στο ¸λσινγκορ της Ζηλανδßας üπου συνÝχισε ν' ασχολεßται με την αστρονομßα, τη χημεßα, την ιατρικÞ, την αστρολογßα και την αλχημεßα. Το 1626 σε ηλικßα 67 ετþν ολοκλÞρωσε τη 1η Ýκδοση (υπÞρξαν διÜφορες αναθεωρÞσεις αργüτερα) μßας γενεαλογßας των ευγενþν οικογενειþν της Δανßας, Ýργο που θεωρεßται αυθεντßα στην ιστορßα των ευγενþν της Δανßας. Κεßνη την εποχÞ εßχε πÜρει στη προστασßα της και μιαν Üλλη γυναßκα, τη Λßβη Λαρσντüτερ, την οποßα εκπαßδευσε στην ιατρικÞ και την αλχημεßα. Η Λßβη Λαρσντüτερ, που εικÜζεται üτι Þταν μßα απü τις δýο Üλλες γυναßκες που εργÜστηκαν στα εργαστÞρια του Τßχο ΜπρÜχε στο ΟυρÜνιενμποργκ, λÝγεται πως Ýζησε 123 χρüνια κι Ýγινε γνωστÞ για το "θαυματουργü Ýμπλαστρü" της.
Η Σοφßα ΜπρÜχε τελικÜ πÝθανε στο ¸λσινγκορ το 1643 στη προχωρημÝνη ηλικßα των 87 ετþν. Αν και κατÜ τη διÜρκεια της ζωÞς της προετοßμαζε την ταφÞ της στη ΠρÜγα με διÜφορες δωρεÝς στην εκκλησßα Ιβετüφκα Κßρκα, τελικÜ τη θÜψανε στο Κρßστιανσταντ της Δανßας δßπλα στον 1ο της σýζυγο, τον ¼τε Θοτ.
Η Σοφßα ΜπρÜχε θεωρεßται μßα απü τις πρωτοπüρες γυναßκες στην επιστÞμη στη Δανßα και γενικÜ στη Σκανδιναβßα. Η αμοιβαßα αγÜπη κι ο αμοιβαßος σεβασμüς με τον διÜσημο αδελφü της οδηγÞσανε σε μακρüχρονη συνεργασßα που ωφÝλησε και τους δυο. Το Ýργο της που εργÜστηκε τüσο στα εργαστÞρια του αδελφοý της üσο και στο δικü της εργαστÞριο στο ¸ρικσχολμ, δυστυχþς σÞμερα δεν εßναι ευρÝως γνωστü παρÜ το γεγονüς üτι στην εποχÞ της Þτανε διÜσημη ως μια απü τις πιο μορφωμÝνες γυναßκες της εποχÞς της. ΣυγκÝντρωσε μεγÜλον üγκο δεδομÝνων και κατÝγραψε πολυÜριθμες αστρονομικÝς παρατηρÞσεις και συνÝβαλλε κι εκεßνη σημαντικÜ στις γνþσεις μας για τις τροχιÝς των πλανητþν, ενþ ανÝπτυξε τη δικÞ της ερευνητικÞ μÝθοδο που διδÜσκεται μÝχρι σÞμερα στα πανεπιστÞμια. ΣυνÞθως üμως εßναι μüνον ο αδελφüς της, ο Τýχο ΜπρÜχε, που αναφÝρεται στην ιστορßα παρÜ το γεγονüς üτι ο ßδιος επανειλημμÝνως εξÞρε τη συνεισφορÜ της, τη θεωροýσε ισÜξιÜ του και την αποκαλοýσε μοýσα του. ¸τσι, λοιπüν, συνÝβαλλε η Σοφßα ΜπρÜχε στην ιστορßα της επιστÞμης, με τον ßδιο αθüρυβο αλλÜ καθοριστικü τρüπο που συνÝβαλλαν αμÝτρητες γυναßκες πριν και μετÜ απü κεßνη.
......................................................
14). MARIA CUNITZ - MARIA CUNITIA
(Cunicia, Cunitzin, Kunic, Cunitiae, Kunicia, Kunicka)
Wołów Silesia 1604~10-Byczyna Silesia 22 Αυγοýστου 1664 Αστρονüμος, μουσικüς, ζωγρÜφος
¹τανε καταξιωμÝνη Γερμανßδα, μια απü τις πιο αξιοσημεßωτες γυναßκες αστρονüμους της σýγχρονης εποχÞς. ¸γραψε Ýνα βιβλßο Urania Ρropitia, που παρεßχε νÝους πßνακες, νÝα εφÝ και μια πιο κομψÞ λýση στο πρüβλημα του Kepler.
ΓεννÞθηκε στο Wohlau (τþρα Wołów, Πολωνßα), 1η κüρη ενüς Γερμανοý απ' τη ΒαλτικÞ, του Δρ. Heinrich Cunitz, γιατρüοý και γαιοκτÞμονα που 'χε ζÞσει στο Schweidnitz το μεγαλýτερο μÝρος της ζωÞς του, και της Maria Schultz απü το Liegnitz, κüρη του γερμανοý επιστÞμονα Anton von Schultz (1560-1622), μαθηματικüς και σýμβουλος του δοýκα Joachim Frederick του Liegnitz. Η οικογÝνεια μετακüμισε τελικÜ στο Schweidnitz στη ΚÜτω Σιλεσßα (σÞμερα Świdnica, Πολωνßα).
Κεßνη την εποχÞ δεν υπÞρχε και δε δινüτανε καμμßα δυνατüτητα για προηγμÝνη εκπαßδευση σε γυναßκα, αλλÜ Þτανε τυχερÞ γιατß ο πατÝρας της ενÞργησε σα δÜσκαλος της. Εßναι λßγο δýσκολο τþρα να εκτιμÞσουμε πüσο σποýδασε. Εκεßνο üμως που απεδεßχθη, Þτανε πως εκτüς απü εξαßρετη επιστÞμων αστρονüμος, εßχε κλßση στη μουσικÞ, στη ζωγραφικÞ, στις γλþσσες και στη ποßηση, πρÜγμα σπανιüτατο για γυναßκα, για την εποχÞ, αλλÜ και γενικþτερα.
Σε μικρÞ ηλικßα παντρεýτηκε, το 1623, το δικηγüρο ΝτÝιβιντ Ντε ΓκÝρστμαν. ΜετÜ το θÜνατü του το 1626, παντρεýτηκε (το 1630) τον Dr. Elias von Löwen, επßσης απü τη Σιλεσßα. Ο Ηλßας κι η Μαρßα κÜμανε 3 γιους: τον Ηλßα Θεüδωρο, τον Αντüν ΧÝιντριχ και τον ΦρÜντς Λοýντβιγκ. ΣυνÝχισε να ενθαρρýνει το ενδιαφÝρον της συζýγου του για την αστρονομßα κι η Μαρßα χρειαζüτανε λßγη ενθÜρρυνση για να πÝσει στο θÝμα αυτü με ενθουσιασμü. Ωστüσο, εßχε ελÜχιστες πιθανüτητες για να παρατηρεß αξιοπρεπþς σαν αστρονüμος λüγω Ýλλειψης αξιüπιστων οργÜνων καλÞς ποιüτητας και για να κÜνει αξιüλογη συμβολÞ Ýπρεπε να εφαρμüσει τις μαθηματικÝς της δεξιüτητες.
ΑλλÜ αυτÞ Þταν εποχÞ συγκροýσεων και πολÝμων. Απü το 1634 κι εξÞς, οι μÜχες στη ΚεντρικÞ Ευρþπη προκαλÝσανε πολλοýς να φýγουν. Οι στρατοß üχι μüνο προκαλοýσαν ζημιÝς, αλλÜ και λεηλατοýσανε πüλεις κι αγροκτÞματα στο πÝρασμÜ τους, για να 'χουνε τρüφιμα κι Üλλα χρÞσιμα εßδη. Η Cunitz κι ο σýζυγüς της καταφýγανε για ν' αποφýγουνε τη καταστροφÞ στο χωριü Λοýμπνιτς, στο χþρο της μονÞς Cistercian του Olobok, στα νüτια του Kalisz. ¹ταν εδþ που ξεκßνησε το μαθηματικü Ýργο της που οδÞγησε στη δημοσßευσÞ της Urania propitia, το 1650.
Το 1648 το ζευγÜρι Þτανε σε θÝση να επιστρÝψει στο σπßτι τους στο Pitschen κι η Cunitz συνÝχισε αλληλογραφßα με πολλοýς Üλλους κορυφαßους αστρονüμους και μαθηματικοýς καθþς επικεντρþνεται στην εργασßα με τους πßνακες. ΕξÝτασε τους πßνακες Rudolphine του Kepler (1628) που βασιστÞκανε στις παρατηρÞσεις του Tycho Brahe και στους 1ους 2 νüμους του Kepler. ΒρÞκε σφÜλματα στους πßνακες του Kepler και διαπßστωσεν επßσης üτι η χρÞση λογαρßθμων κατÝστησε δýσκολη τη χρÞση των πινÜκων του.
ΜετÜ την επιστροφÞ τους στη Σιλεσßα, δημοσιεýσανε με δικÜ τους Ýξοδα το βιβλßο της Μαρßας το 1650. Η Urania propitia Ýχει σßγουρα πλεονÝκτημα πως εßναι απλοýστερη στη χρÞση απü τους πßνακες του Kepler κι Þτανε σε θÝση να διορθþσει ορισμÝνα λÜθη στους πßνακες του Rudolphine. Ωστüσο, λüγω παραμÝλησης των μικρþν üρων στους τýπους που χρησιμοποßησε, εισÞγαγε κÜποια νÝα λÜθη. Το βιβλßο των πινÜκων Þταν αφιερωμÝνο στον αυτοκρÜτορα ΦερδινÜνδο Γ' και περιεßχε πρüλογος απü το σýζυγο της Elias von Löwen üπου αναγνωρßζει üτι το Ýργο δεν οφεßλεται σε αυτüν, αλλÜ στη σýζυγü του. Το βιβλßο δε διαβÜστηκε ευρÝως, Ýτσι Ýχουν παραμεßνει σχετικÜ λßγα αντßγραφα. Ωστüσο, πρüσφατα το ΠανεπιστÞμιο της Φλþριδα αγüρασε 1 απü τα 9 αντßγραφα που εξακολουθοýν να επιβιþνουν. Η εισαγωγÞ που ακολουθεß, γρÜφτηκε στα ΛατινικÜ και στα ΓερμανικÜ:
Το βιβλßο που ‘χει επιλεγεß ως 4μηνιαßος τüμος για τη ΒιβλιοθÞκη του Πανεπιστημßου της Φλþριδα εßναι η Urania Propitia της Μαρßας Κοýνιτς. ΕξετÜζει τη θεωρßα και τη τÝχνη της αστρονομßας, παρουσιÜζει τους υπολογισμοýς της κι Ýναν οδηγü αστρονομßας για μη-επιστÞμονες. Σýμφωνα μ' αυτÞν υπÜρχουνε 4 σημαντικÜ στοιχεßα για την αστρονομßα: προσεκτικÜ καταγεγραμμÝνες παρατηρÞσεις, κατασκευÞ αστρονομικþν οργÜνων, θεωρßα κι υπολογισμοß, και πßνακες προβλÝψεων. Το βιβλßο εßναι πολý σπÜνιο -1 απü τα 9 αντßτυπα που υπÜρχουνε- κι εßναι σημαντικÞ προσθÞκη στη βιβλιοθÞκη μας καθþς υπüκειται στις δεσμεýσεις του πανεπιστημßου για τις σπουδÝς των γυναικþν, την ιστορßα της επιστÞμης, την αστρονομßα και τη τυπωμÝνη λÝξη ως πρωταρχικü μÝσο επικοινωνßας για πÜνω απü 500 χρüνια.
ΑναφÝρθηκε παραπÜνω πως αλληλογραφοýσε μ' Üλλους κορυφαßους μαθηματικοýς κι αστρονüμους. ΦυσικÜ οι συμβÜσεις της εποχÞς καθιστοýσαν αυτü κÜπως δýσκολο και σε μεγÜλο βαθμü η αλληλογραφßα θ' απευθυνüτανε στον σýζυγü της. ºσως συνεπþς, θα 'τανε πιο ακριβÝς πως η Cunitz κι ο σýζυγüς της αλληλογραφοýσανε με τους αστρονüμους. Το ΓενÜρη του 1650 Üρχισαν αλληλογραφßα με τον Johannes Hevelius απü το Γκντανσκ που 'χε γρÜψει τη Σεληνογραφßα το 1647, Ýναν απü τους 1ους λεπτομερεßς χÜρτες της επιφÜνειας της σελÞνης. Ο Hevelius της πρüτεινε να απευθυνθεß στον Ismael Boulliau, που Þτανε βιβλιοθηκÜριος και συνεργÜστηκε με τους αδελφοýς Pierre & Jacques Dupuy στο Bibliothèque du Roi του Παρισιοý. Εßχανε δημοσιεýσει την Astronomia philolaica το 1645, Ýργο που δÝχτηκε τις ελλειπτικÝς τροχιÝς για τους πλανÞτες κι ισχυρßστηκε üτι αν υπÞρχε πλανητικÞ κινοýμενη δýναμη τüτε θα Ýπρεπε να ποικßλει αντιστρüφως με το τετρÜγωνο της απüστασης. Δε προκαλεß Ýκπληξη üτι ο Boulliau θεþρησε πως οι πßνακες των αδερφþν Ýδωσαν ακριβÝστερα στοιχεßα για τη θÝση του ΕρμÞ, του Δßα, του Κρüνου και της ΣελÞνης απü της Cunitz.
Στις 25 ΜÜη 1656 μια μεγÜλη πυρκαγιÜ κατÝστρεψε πολλÜ απü τα σπßτια στο Pitschen, (πολωνικÜ: Byczyna). Το σπßτι του Ηλßα Λüουεν και της συζýγου του καταστρÜφηκε σχεδüν εξ ολοκλÞρου. ΚατÝστρεψε τις επιστημονικÝς τους εργασßες, τα üργανα και τα χημικÜ που χρησιμοποιοýνται για τη παρασκευÞ πολλþν τýπων φαρμÜκων, üπως και τα βιβλßα, τα χαρτιÜ, τα γρÜμματα και τον εξοπλισμüς της. Τα αρχεßα των üλων των παρατηρÞσεων που Ýκανε τüσα χρüνια χÜθηκαν εκεßνο το βρÜδυ στη φωτιÜ. Αυτü μεßωσε σημαντικÜ τα εισοδÞματÜ τους. Η Μαρßα χÞρεψε το 1661 και πÝθανε στο Pitzen το 1664.
Το Ýτος της γÝννησÞς της εßναι αβÝβαιο. Δεν εμφανßζεται ποτÝ γÝννηση, βÜπτισμα Þ παρüμοια Ýγγραφα. Το Ýτος εικÜζεται στη 1η μεγÜλη γερμανικÞ Ýκδοση για τη Μαρßα Cunitz στα 1798. Ο Δρ Paul Knötel φαßνεται να 'ναι 1ος που δßνει το 1604 ως Ýτος γÝννησÞς της. ΑυτÞ η ημερομηνßα φÜνηκε να 'χει νüημα επειδÞ οι γονεßς της παντρευτÞκανε 1 χρüνο πριν κι Üλλοι συγγραφεßς αργüτερα φαßνεται να συμφωνοýν. Η απüδειξη üτι στη πραγματικüτητα γεννÞθηκε το 1610 παραδßδεται απü μιαν ανθολογßα ποιημÜτων συγχαρητηρßων για το 1ο γÜμο της, σε συνδυασμü με μια επιστολÞ του Elias A Leonibus προς το Γιüχαν ΧεβÝλιους το 1651, που βρÝθηκε πρüσφατα απü τη Δρ. Ingrid Guentherodt.
Η δημοσßευση του βιβλßου Urania propitia (ΟλζÝ: Η ομορφιÜ της Þτανε που λαχταροýσε να μÜθει την αστρονομßα πιüτερο κι απ' τη λαχτÜρα της Υπατßας). Σημαντικü για μια τεχνικÞ Ýκδοση αυτÞς της περιüδου, üτι το βιβλßο της γρÜφτηκε ΛατινικÜ και ΓερμανικÜ, δηλþνοντας üτι Þταν απλοýστευση των πινÜκων Rudolphine παρÝχοντας νÝους, νÝα εφÝ και μια πιο κομψÞ λýση στο πρüβλημα του Kepler, που Þτανε να καθορßσει τη θÝση ενüς πλανÞτη στη τροχιÜ του λειτουργικþτερα. Το βιβλßο της πιστþνεται επßσης τη συμβολÞ στην ανÜπτυξη της γερμανικÞς επιστημονικÞς γλþσσας (Silesia, 1650), που κÝρδισε απü την ευρωπαúκÞ φÞμη της.
Λüγω των πολλþν ταλÝντων και των επιτευμÜτων της, ονομÜστηκε Silesian Pallas. Στο βιβλßο του 1727, ο Σιλεσιανüς Johan Caspar Eberti Educated Silesian Women & Female Poets, Ýγραψε üτι:
Η Maria Cunicia Þ η Cunitzin Þτανε κüρη του διÜσημου Henrici Cunitii. ¹τανε εξαιρετικÜ μορφωμÝνη γυναßκα και φÜνταζε σα βασßλισσα μεταξý των γυναικþν της Σιλεσßας. ¹τανε σε θÝση να μιλÜ Üρτια 7 γλþσσες, γερμανικÜ, ιταλικÜ, γαλλικÜ, πολωνικÜ, λατινικÜ, ελληνικÜ κι εβραúκÜ, Þταν Ýμπειρη μουσικüς κι εξαßρετη ζωγρÜφος, αφοσιωμÝνη αστρολüγος κι ιδιαßτερα απολÜμβανε ν' ασχολεßται με αστρονομικÜ προβλÞματα.
Η Μαρßα Κοýνιτς χαρακτηρßζεται συνÞθως ως ΣιλεσιανÞ, -π.χ. στην 11η Ýκδοση της Encyclopædia Britannica 1911. ΓεννÞθηκε και πÝρασε το μεγαλýτερο μÝρος της ζωÞς της στην Αγßα ΡωμαúκÞ Αυτοκρατορßα, που περιλÜμβανε και μη γερμανικÝς μειονüτητες, υπü την ηγεσßα της ΑυστριακÞς βασßλισσας των Αψβοýργων. Το κομμÜτι της Σιλεσßας, üπου ζοýσε, Þταν μÝρος της Βοημßας πριν απü το 990 μ.Χ., στην ενωμÝνη Πολωνßα μεταξý 990-1202 και μÝρος της Βοημßας μεταξý 1038-1050. Το 1202 το πολωνικü κρÜτος εξαλεßφθηκε σαν οντüτητα κι üλες οι πολωνικÝς κτÞσεις συμπεριλαμβανομÝνης της Σιλεσßας, 4 Σιλεσιανοß δοýκες του 13ου αι. Þταν ηγÝτες της Κρακοβßας και πÞρανε τον τßτλο Δοýκας της Πολωνßας. Το 1331 η περιοχÞ Ýγινε και πÜλι μÝρος της Βοημßας. Το 1742 Ýγινε μÝρος της Πρωσßας και το 1871 γερμανικÞ αυτοκρατορßα. Περßπου 3 αιþνες μετÜ, ο βßος της Μαρßας τÝθηκε στη Πολωνßα, -μετÜ το 2ο Παγκ. Πüλ.
ΚατÜ τη διÜρκεια της ζωÞς της, η εθνικüτητα δεν Ýπαιξε τüσο σημαντικü ρüλο στον προσδιορισμü της ταυτüτητας του ατüμου üπως και σÞμερα. Εντοýτοις, πολλαπλÝς πηγÝς αργüτερα θεþρησανε την ανÜγκη να θÝσουνε τη Μαρßα Cunitz σε μιαν εθνικüτητα σχετικÞ με την εποχÞ τους. ¸χει περιγραφεß κυρßως ως γερμανßδα, -π.χ. στο Βιβλιογραφικü Λεξικü της Γυναßκας στην ΕπιστÞμη. Δημοσßευσε στη γερμανικÞ γλþσσα. ¸χει επßσης περιγραφεß ως πολωνÞ κι ορισμÝνοι την θεωροýν ως τη 1η πολωνÞ γυναßκα αστρονüμο. Μιλοýσεν Üπταιστα üχι μüνο ΓερμανικÜ και ΠολωνικÜ, αλλÜ και ΓαλλικÜ, ΕλληνικÜ, ΙταλικÜ, ΛατινικÜ κι ΕβραúκÜ.
Ο κρατÞρας Cunitz της Αφροδßτης κι ο μικρüς πλανÞτης 12624 MariaCunitia ονομÜστηκαν προς τιμÞ της.
............................................................................
15). MARGARET LUCAS CAVENDISH
ΜÜργκαρετ Λοýκας ΚÜβεντις "τρελλü-Μαρτζ" 1623-15/12/1653
¹ταν Αγγλßδα αριστοκρÜτης, φιλüσοφος, ποιητÞς, επιστÞμονας, μυθιστοριογρÜφος, δοκιμιογρÜφος, θεατρικüς συγγραφÝας ρομαντικþν ιστοριþν κατÜ τον 17ο αι. ΓεννÞθηκε σα ΜÜργκαρετ Λοýκας, Þταν η νεþτερη αδερφÞ των εξÝχοντων αυλικþν του ΣτÝμματος, Sir John Lucas και Sir Charles Lucas, που ανÞκε στο αρχοντικü του Abbey του Αγßου ΙωÜννη στο Κüλτσεστερ. ¸γινε αυλικüς της βασßλισσας Henrietta Maria και ταξßδεψε μαζß της στην εξορßα στη Γαλλßα, ζþντας για λßγο στην αυλÞ του νεαροý βασιλιÜ Louis XIV. ¸γινε η 2η σýζυγος του William Cavendish, 1ου δοýκα του Newcastle-upon-Tyne το 1645, üταν Þτανε μαρκÞσιος.
Δημοσßευσε με το üνομÜ της σε μια εποχÞ που οι περισσüτερες γυναßκες συγγραφεßς δημοσßευσαν ανþνυμα. Η συγγραφÞ της απευθýνθηκε σε διÜφορα θÝματα, üπως το φýλο, η εξουσßα, οι τρüποι, η επιστημονικÞ μÝθοδος κι η φιλοσοφßα. Ο ουτοπικüς της ρομαντισμüς, Ο φλεγüμενος κüσμος, εßναι Ýνα απü τα 1α παραδεßγματα επιστημονικÞς φαντασßας. Εßναι μοναδικÞ στο να Ýχει δημοσιεýσει εκτενþς φυσικÞ, φιλοσοφßα και πρþιμες σýγχρονες επιστÞμες. ¸χει δημοσιεýσει πÜνω απü 15 πρωτüτυπα Ýργα. Το σýνολο των αναθεωρημÝνων Ýργων της που δημοσιεýθηκαν υπολογßζεται πως εßναι 21.
Παινεýτηκε κι επικρßθηκε ως μοναδικÞ και πρωτοποριακÞ συγγραφÝας. Απορρßπτει τον Αριστοτελισμü και τη μηχανικÞ φιλοσοφßα του 17ου αι., προτιμþντας αντ' αυτοý Ýνα μοντÝλο ζωτικÞς σημασßας. ¹ταν η 1η γυναßκα που συμμετεßχε σε μια συνÜντηση στη ΒασιλικÞ Εταιρεßα του Λονδßνου το 1667 κι επικρßνει κι ασχολεßται με τα μÝλη και τους φιλüσοφους Thomas Hobbes, René Descartes και Robert Boyle. ¸χει καταγραφεß ως 1η συνÞγορος των ζþων κι αντßπαλος των δοκιμþν σε ζþα.
Δημοσßευσε το αυτοβιογραφικü της μνημüσυνο Μια πραγματικÞ σχÝση της γεννÞσεως, της αναπαραγωγÞς και της ζωÞς μου ως προσθÞκη στη συλλογÞ της Φýσεις εικüνες που σχεδιÜστηκαν απü το φανταστικü μολýβι στη ζωÞ, το 1656. Την Ýγραψε στα 33, θÝμα συζÞτησης για λογοτÝχνες. ¸νας κριτικüς πιστεýει üτι η αυτοβιογραφßα της Þτανε τρüπος για να εδραιωθεß η αξιοπιστßα, καθþς και να οικοδομηθεß μια εμπορεýσιμη εικüνα. ¸γραψε την αυτοβιογραφßα της για ν' ανταγωνιστεß με ü, τι λÝνε οι Üνθρωποι γι' αυτÞν κατÜ τη διÜρκεια της ζωÞς της. Τα απομνημονεýματα αφοροýσαν τη γενεαλογßα, τη κοινωνικÞ θÝση, τη τýχη, την ανατροφÞ, την εκπαßδευση και τον γÜμο της. Στ' απομνημονεýματα περιγρÜφει επßσης τα χüμπι και τα οφÝλη της και προσφÝρει περιγραφÞ της δικÞς της προσωπικüτητας και φιλοδοξßας, συμπεριλαμβανομÝνων των σκÝψεων για την ακραßα φαντασßα, τη στοχαστικÞ φýση και τη γραφÞ.
ΜοιρÜστηκε επßσης τις απüψεις της σχετικÜ με το φýλο (κατÜλληλη συμπεριφορÜ και δραστηριüτητα), τη πολιτικÞ (βουλευτÝς εναντßον των αυλικþν) και τη τÜξη (σωστÞ συμπεριφορÜ των υπηρετριþν). Το Ýργο της εßναι σημαντικü για διÜφορους λüγους. ¸νας εßναι üτι ορßζει μια πρþιμη και πολý συναρπαστικÞ εκδοχÞ του νατουραλισμοý που βρßσκεται στη σημερινÞ φιλοσοφßα και την επιστÞμη. ΠροσφÝρει επßσης αξιüλογες γνþσεις με τις πρüσφατες συζητÞσεις σχετικÜ με τη φýση και τα χαρακτηριστικÜ της νοημοσýνης και το ζÞτημα του κατÜ πüσο τα üργανα που μας περιβÜλλουν εßναι Ýξυπνα Þ Ýχουν ευφυÞ αιτßα. ¸νας Üλλος λüγος που το Ýργο της εßναι σημαντικü εßναι üτι αναμιγνýει μερικÝς απü τις κεντρικÝς απüψεις κι επιχειρÞματα που συνηθÝστερα συνδÝονται με στοιχεßα απü τους Thomas Hobbes και David Hume. ΠροσφÝρει επßσης νÝες και συναρπαστικÝς απαντÞσεις σε ερωτÞσεις που εßναι κεντρικÝς στις συζητÞσεις του 15ου αι. π.Χ., για το αν η αντßληψη των αισθÞσεων εßναι μÝσω εντυπþσεων, για το αν τα ανθρþπινα üντα εßναι ελεýθερα σ' ελευθεριακÞ Þ συμβατικÞ κατÜσταση, για το αν υπÜρχει κÜποια αληθινÞ διαταραχÞ στον φυσικü κüσμο, για τα üρια της γνþσης και τα üρια των ιδεþν και της γλþσσας, και για το πþς μεταφÝρεται η κßνηση μεταξý των σωμÜτων. ΕπιπλÝον, αναλαμβÜνει σημαντικÝς συζητÞσεις για τη κοινωνικÞ και πολιτικÞ φιλοσοφßα, με επßκεντρο τα ζητÞματα της υπηρεσßας και της εξουσßας και συγκεκριμÝνα τη σχÝση μεταξý της επιθυμßας ενüς ατüμου να ζÞσει μια ζωÞ με την οποßα αναγνωρßζει, τη δεκτικüτητα και τη κÜλυψη που επιθυμεß συναντÜ σ' Ýνα κüσμο Ýξω και πÝρα απü το νου. ΤÝλος, παραμÝνει στις συζητÞσεις στο Ýργο των σýγχρονων φιλοσüφων σχετικÜ με το αν η ικανüτητÜ μας να κατανοÞσουμε πþς η ýλη σκÝφτεται εßναι συναφÞς με το ερþτημα αν σκÝφτεται.
Η Μαργαρßτα Λοýκας γεννÞθηκε το 1623 στο Colchester του Essex. Δεν Ýλαβε επßσημη εκπαßδευση σε κλÜδους üπως μαθηματικÜ, ιστορßα, φιλοσοφßα και τις οι κλασικÝς γλþσσες, αλλÜ εßχε πρüσβαση σ' επιστημονικÝς βιβλιοθÞκες κι Þταν Üπληστη αναγνþστρια. ¢ρχισε να βÜζει τις δικÝς της ιδÝες στο χαρτß σε πολý νεαρÞ ηλικßα και παρüλο που θεωρÞθηκε ασυνÞθιστο κεßνη την εποχÞ για μια γυναßκα να ‘ναι δημüσια διανοοýμενη, Þτανε σε θÝση να συνομιλεß σε υψηλü επßπεδο κι ιδιωτικÜ με τον αδελφü της Τζον. Αυτü εßναι αξιοσημεßωτο επειδÞ αυτüς Þταν Þδη καθιερωμÝνος μελετητÞς: φοιτητÞς του δικαßου, της φιλοσοφßας και της φυσικÞς επιστÞμης, μιλοýσε Üπταιστα εβραúκÜ, λατινικÜ κι ελληνικÜ και τελικÜ θα γßνει ιδρυτικü μÝλος της ΒασιλικÞς Εταιρεßας (Whitaker 2002, 11 -12). Το 1643, αναζητþντας ζωÞ πιο ανεξÜρτητη, ζÞτησε να γßνει κυρßα επß των τιμþν στην ΑυλÞ της βασßλισσας Henrietta Maria. ¼ταν η βασßλισσα εξορßστηκε στη Γαλλßα το 1644, τη συνüδευσε και λßγο αργüτερα συναντÞθηκε με τον William Cavendish. Παντρεýτηκαν το 1645 και θα παραμεßνουν στην εξορßα (αρχικÜ στο Παρßσι, μετÜ στο Ρüτερνταμ, και τÝλος στην ΑμβÝρσα) μÝχρι την αποκατÜσταση της κορþνας το 1660 (Battigelli 1998, 1-10).
Η δßψα της Margaret για μÜθηση την οδÞγησε να επιλÝξει ως σýζυγο τον κατÜ 30 Ýτη μεγαλýτερο William Cavendish, Δοýκα του Newcastle που εßχε στενÝς σχÝσεις με τους επιστημονικοýς κýκλους. Χωρßς τυπικÞ μüρφωση, Ýγραψε 14 βιβλßα περß ΦυσικÞς και Φιλοσοφßας που δημοσιεýθηκαν με δαπÜνη του συζýγου της. ¹ταν εκεßνη που προþθησε την εκλαÀκευση της μηχανιστικÞς φιλοσοφßας της φýσης, που αποτελοýσε το θεμÝλιο λßθο της επιστημονικÞς επανÜστασης. Οι επιθÝσεις που δÝχθηκε δεν Þταν τüσο για τις απüψεις της, üσο για… λογοκλοπÞ, αφοý "καμιÜ κυρßα δεν μποροýσε να καταλÜβει τüσο δýσκολες λÝξεις".
ΥπÜρχουνε 2 λüγοι που ‘ναι σημαντικü ν' αναφÝρουμε τον γÜμο των Margaret Lucas κι William Cavendish. Ο 1ος εßναι üτι στα μÝσα του 17ου αι., Þταν ασυνÞθιστο για εκδüτη να τυπþνει το φιλοσοφικü κι επιστημονικü Ýργο μιας γυναßκας. Η Cavendish Þταν μια αρκετÜ λαμπερÞ κι εντυπωσιακÞ συγγραφÝας που μπüρεσε να δημοσιεýσει μÝρος της δουλειÜς της χωρßς βοÞθεια (Whitaker 2002, 154), συμπεριλαμβανομÝνου του 1ου Ýργου της [Poems and Fancies, 1653], αλλÜ μερικÜ απü τα γραπτÜ της δημοσιεýθηκαν με τη βοÞθεια του καλÜ δικτυωμÝνου συζýγου της. Ο 2ος λüγος εßναι üτι μÝσω των συναντÞσεων του κýκλου Cavendish που οργÜνωσε στη 10ετßα του 1640, αλληλεπßδρασε με Üτομα üπως ο Thomas Hobbes, ο Rene Descartes, ο Marin Mersenne, ο Pierre Gassendi και Kenelm Digby (Hutton 1997a, 422-3, Whitaker 2002, 92-4, Clucas 1994, 256-64). ΑλλÜ αυτοß οι φιλüσοφοι δεν θα Ýκαναν Üμεση επαφÞ μαζß της. Δυστυχþς γι 'αυτÞ και για μας, δεν εßχε γραπτÞ φιλοσοφικÞ αλληλογραφßα με κανÝναν απü αυτοýς. ¼ταν δεν ανταποκρßνονταν κριτικÜ με την εκδοχÞ της, απÝσπασε τις απüψεις τους με πλÜγιο τρüπο σε μορφÞ αλληλογραφßας μεταξý αυτÞς κι ενüς φανταστικοý 3ου προσþπου.
Στην ηλικßα της, θεωρÞθηκε πüτε ως τρελÞ,παρÜξενη αλλÜ και μεγαλοφυßα. ΤελικÜ Ýλαβε μια πολý επιθυμητÞ αναγνþριση απü τους Üνδρες της ηλικßας της το 1667, üταν της προσφÝρθηκε μια εξαιρετικÜ σπÜνια πρüσκληση να συμμετÜσχει σε μια συνÜντηση της ΒασιλικÞς Εταιρεßας, αν κι Þτανε σßγουρη üτι θεωρÞθηκε ως θÝαμα απü πολλοýς παρευρισκομÝνους (Whitaker 2002, 291-306).
Η ΜÜργκαρετ Λοýκας ΚÜβεντις, δοýκισσα του Νιοýκαστλ, Þταν η 1η γυναßκα στην ιστορßα που Ýζησε ως επαγγελματßας συγγραφÝας. Το τüλμημÜ της ν' ασχοληθεß επαγγελματικÜ με το γρÜψιμο αντß να περιοριστεß στο να δημοσιεýει με ψευδþνυμο στßχους Þ αισθηματικÝς νουβÝλες, üπως συνηθιζüταν εκεßνη την εποχÞ, προκÜλεσε αρκετÝς αντιδρÜσεις και της στοßχισε το παρατσοýκλι Mad Madge (η τρελλο-Ματζ). Αυτü δεν την εμπüδισε ν' ασχοληθεß στα γραπτÜ της με τη φιλοσοφßα, τη πολιτικÞ και τη κοινωνßα. ¸γραψε:
"ΦαντÜζομαι, üτι θα κατηγορηθþ απü το ßδιο μου το φýλο. ¼σο για τους Üνδρες, αυτοß θα υποδεχθοýνε το βιβλßο μου με περιφρονητικÜ χαμüγελα, αφοý θα θεωρÞσουν üτι σφετερßζεται σε μεγÜλο βαθμü τα προνüμιÜ τους. Γιατß αντιμετωπßζουν τα βιβλßα σαν το στÝμμα και το σπαθß σα το σκÞπτρο με τα οποßα κυριαρχοýν και κυβερνοýν".
Η ΠεριγραφÞ Ενüς ΝÝου Κüσμου Που Αποκαλεßται Λαμπρüς Κüσμος που κυκλοφüρησε στην Αγγλßα 32 χρüνια μετÜ το Somnium ανÞκει στη κατηγορßα του ουτοπικοý μυθιστορÞματος. Το θÝμα του εßναι η ιστορßα μιας νεαρÞς αριστοκρÜτισσας την οποßα ερωτεýεται Ýνας Ýμπορος. Μην Ýχοντας ελπßδα, λüγω της ταπεινÞς καταγωγÞς του να την αποκτÞσει νüμιμα, αποφασßζει να την απαγÜγει. ¼μως το πλοßο του παρασýρεται απü την κακοκαιρßα προς το Βüρειο Πüλο τη στιγμÞ που χÜρη σε μια ...αστρονομικÞ συγκυρßα η τροχιÜ της Γης προσεγγßζει αυτÞν ενüς Üλλου πλανÞτη. ¼λοι οι επιβαßνοντες στο πλοßο σκοτþνονται εκτüς απü τη κοπÝλα που μεταφÝρεται μ' Ýναν ανεμοστρüβιλο στον Üλλο πλανÞτη. Ο Üρχοντας του νÝου αυτοý κüσμου την ερωτεýεται, τη νυμφεýεται και της παραδßδει τα ηνßα της εξουσßας.
Απü τον τρüπο που η συγγραφÝας επιλÝγει για να μετακινÞσει την ηρωßδα της απü τη Γη στον Üλλο πλανÞτη, εßναι φανερÞ η επιρροÞ του καρτεσιανοý μοντÝλου του Σýμπαντος. Ο ΚαρτÝσιος που απÝκλειε πλÞρως την ýπαρξη κενοý, φανταζüταν το Σýμπαν γεμÜτο απü μυστηριþδες κι αδιευκρßνιστο υλικü, φορÝα της κßνησης που Ýχει χορηγηθεß Üπαξ και δια παντüς απü το δημιουργü. ΑυτÞ η ποσüτητα της κßνησης οýτε δημιουργεßται οýτε χÜνεται. Απλþς μεταδßδεται απü το ‘να σþμα στ' Üλλο μÝσω στροβßλων. Ο κÜθε πλανÞτης βρßσκεται στο μÝσον ενüς στροβßλου που καθορßζει και τη τροχιÜ του. Οι διÜφοροι στρüβιλοι εßναι σ' επαφÞ μεταξý τους και μεταβιβÜζουνε τη κßνηση ο Ýνας στον Üλλο. Το καρτεσιανü μοντÝλο αποτελεß προσπÜθεια να εξηγηθοýν οι πλανητικÝς τροχιÝς χωρßς να γßνει αναφορÜ σε δυνÜμεις εξ αποστÜσεως, üπως η vis motrix του Κεπλερ Þ η βαρυντικÞ δýναμη που περιγρÜφεται με το νüμο της παγκüσμιας Ýλξης του Νεýτωνα.
Μ' Ýνα καρτεσιανü ανεμοστρüβιλο βρÝθηκε λοιπüν η ηρωßδα της ΚÜβεντις σ' αυτü το νÝο, λαμπρü κüσμο, üπου οι Üνθρωποι, ανÜλογα με την ειδικüτητÜ τους Ýχουνε τ' üνομα και τη μορφÞ διαφüρων ζþων. Η αυτοκρÜτειρα συναντιÝται πρþτα με τους πειραματικοýς φιλοσüφους-αρκοýδες και τους αστρονüμους-πουλιÜ, τους οποßους επιτιμÜ για τους καυγÜδες και τις αντιπαραθÝσεις τους που οφεßλονται σε κακÞ χρÞση του τηλεσκοπßου (ο υπαινιγμüς για τους αντßστοιχους καβγÜδες που ξÝσπασαν μες στην επιστημονικÞ κοινüτητα απü την εποχÞ που ο Γαλιλαßος Ýστρεψε πρþτος το τηλεσκüπιü του προς τον ουρανü εßναι σαφÞς). Στη συνÝχεια συναντÜ τους φυσικοýς φιλοσüφους-ψÜρια, σκουλÞκια και μýγες, τους χημικοýς-πιθÞκους και τους ανατüμους-σατýρους.
¾στερα απü τις κουραστικÝς σοβαρÝς συζητÞσεις που ‘χε μ' üλους αυτοýς και για ν' αλλÜξει παραστÜσεις, καλεß τους μαθηματικοýς-αρÜχνες και τους γεωμÝτρες που εßναι... ψεßρες. Δε μÝνει καθüλου ευχαριστημÝνη απ' τα περßπλοκα σχÞματα που της παρουσιÜζουν και τα οποßα δεν κατανοεß παρÜ την ευφυßα της. Τους ρωτÜ επßμονα αν κατÜφεραν τελικÜ να τετραγωνßσουνε τον κýκλο. Ο τετραγωνισμüς του κýκλου εßναι το αγαπημÝνο μαθηματικü πρüβλημα των λογοτεχνþν. Μεταξý Üλλων, αναφÝρονται σε αυτü ο ΑριστοφÜνης κι ο ΔÜντης. Απü το 500 π.Χ. περßπου οι μαθηματικοß προσπÜθησαν να κατασκευÜσουν Ýνα τετρÜγωνο με εμβαδüν ßσο με αυτü δοσμÝνου κýκλου. Ενþ μηχανικÝς κι υπολογιστικÝς λýσεις δüθηκαν αρκετÜ σýντομα, ο επιπρüσθετος περιορισμüς να πραγματοποιηθεß η κατασκευÞ αποκλειστικÜ με τη χρÞση κανüνα και διαβÞτη κρÜτησε το πρüβλημα ανοικτü μÝχρι το 1882 οπüτε κι απεδεßχθη üτι τÝτοια λýση εßναι αδýνατη.
Η βασßλισσα αναρωτιÝται ακüμα αν μπüρεσαν να κατασκευÜσουνε... φανταστικÝς γραμμÝς. Οι φανταστικοß αριθμοß εßχαν Ýρθει στο προσκÞνιο απü το 1545 ως τετραγωνικÝς ρßζες αρνητικþν αριθμþν. Το üνομα φανταστικοß οφεßλεται στον ΚαρτÝσιο, που üπως κι οι Üλλοι μαθηματικοß της εποχÞς, τους αποδεχüταν ως τυπικÝς λýσεις διαφüρων εξισþσεων, χωρßς üμως να κατορθþσει να τους προσδþσει μια φυσικÞ οντüτητα, κÜτι που κατορθþθηκε μüλις στις αρχÝς του 19ου αιþνα. Η βασßλισσα παρατηρεß üτι τα σημεßα των μαθηματικþν εßναι τüσο μικροσκοπικÜ και μηδαμινÜ που μοιÜζουνε φανταστικÜ. Διαπιστþνουμε εδþ τη δυσκολßα κατανüησης της Ýννοιας του απειροστοý που αρχßζει σταδιακÜ ν' αναδεικνýεται απü τις προσπÜθειες θεμελßωσης του διαφορικοý κι ολοκληρωτικοý λογισμοý. Την ßδια αδυναμßα κατανüησης θα συναντÞσουμε αργüτερα και στον ΜικρομÝγα του Βολταßρου.
Ωστüσο τρÝφει μεγÜλη εκτßμηση για τους μαθηματικοýς, üχι μüνο γιατß Ýχουν σημαντικÞ συνεισφορÜ σε πολλÝς τÝχνες αλλÜ κι επειδÞ οι περισσüτεροι εßναι κι ικανüτατοι... μÜγοι. Γι' αυτü Üλλωστε ο χαρακτÞρας τους εßναι τüσο περßπλοκος και σκοτεινüς. Τους ζητÜ να συνεχßσουνε το Ýργο τους που παρüλο που η ßδια δεν Ýχει το χρüνο να μελετÞσει κατανοεß üτι εßναι σημαντικü και χρÞσιμο. ΒλÝπουμε εδþ να αναπαρÜγεται η παγιωμÝνη αντßληψη-κλισÝ περß του απαραßτητου αλλÜ δυσνüητου κι αναγκαστικÜ περιθωριακοý μαθηματικοý, που κυριαρχεß τüσο στη σýγχρονη üσο και στη παλιüτερη λογοτεχνßα. Εßναι Ýνα μοντÝλο που υιοθετεß κι ο Βολταßρος, ενþ ο Σουßφτ το αναπτýσσει εκτενÝστατα στο 3ο μÝρος των Ταξιδιþν Του ΓκÜλλιβερ.
Η ΚÜβεντις, παρÜ το δεδομÝνο ενδιαφÝρον της για τις θετικÝς επιστÞμες -τα χρονικÜ αναφÝρουνε πολυÜριθμες συζητÞσεις της με πολλοýς φυσικοýς φιλοσüφους καθþς και μßα τουλÜχιστον επßσκεψÞ της στη ΒασιλικÞ Εταιρεßα του Λονδßνου üπου ενημερþθηκε αναλυτικÜ για τις εξελßξεις στον επιστημονικü τομÝα- παραμÝνει Ýνας εξωτερικüς παρÜγοντας, Ýνα 3ο μÜτι. ΔιαβÜζοντας Üλλωστε τον Λαμπρü Κüσμο διαπιστþνουμε üτι Üλλα θÝματα τα ‘χει μüνον επιφανειακÜ κατανοÞσει κι Üλλα τα Ýχει πλÞρως παρανοÞσει. Απü αυτÞ την Üποψη το Ýργο της αποτελεß μια πολý πιο αξιüπιστη μαρτυρßα για το πþς πÝρασαν και τι αντιδρÜσεις προκÜλεσαν τα επιτεýγματα της επιστημονικÞς επανÜστασης στο ευρý κοινü. ¢λλωστε δε δεßχνει να ενδιαφÝρεται για την εκλαÀκευση των νÝων επιστημονικþν επιτευγμÜτων, κÜτι που φανερÜ επιδιþκει ο ΚÝπλερ. Το Ýργο της στοχεýει στη κοινωνικÞ κριτικÞ, τη σÜτιρα και την ενßσχυση της κοινωνικÞς θÝσης της γυναßκας. Παρεμπιπτüντως κι επειδÞ βρßσκονται στο επßκεντρο της επικαιρüτητας, ασχολεßται με τις θετικÝς επιστÞμες.
Το κεντρικü δüγμα φιλοσοφßας της εßναι πως üλα στο σýμπαν -συμπεριλαμβανομÝνων των ανθρþπινων üντων και των μυαλþν τους- εßναι σημαντικÜ. Η δÝσμευσÞ της σε αυτü το δüγμα αντανακλÜται σε üλο το σþμα της:
"Η φýση εßναι υλικÞ Þ σωματικÞ κι Ýτσι üλα τα πλÜσματÜ της κι οτιδÞποτε δεν εßναι υλικü, δεν αποτελεß μÝρος της Φýσης οýτε ανÞκει στους τρüπους της Φýσης ..."
Σýμφωνα μ' αυτÞν, κανÝν απ' τα επιτεýγματα των σωμÜτων δεν πρÝπει ν' ανιχνευθεß σε Üυλους παρÜγοντες üπως ο Θεüς, Üυλα πεπερασμÝνα μυαλÜ Þ ουσιαστικÝς μορφÝς, επειδÞ τα σþματα Ýχουνε τα μÝσα για να επιφÝρουν üλ' αυτÜ που κÜνουν, απü μüνα τους. Θεωρεß επßσης üτι τα σþματα εßναι πανταχοý παρüντα κι üτι δεν υπÜρχει κενü, επειδÞ οι επεκτÜσεις του χþρου δεν μποροýν να εßναι μηδενικÝς, αλλÜ πρÝπει να εßναι επεκτÜσεις της ýλης. ΚÜθε σþμα εßναι Üπειρα διαιροýμενο (Cavendish 1668a, 125, 263, Cavendish 1668b, 239) κι üλα τα σþματα στη φýση, σε κÜθε επßπεδο διαßρεσης, εßναι ευφυÞ κι αντιληπτÜ (Cavendish 1668a, 16, 156, Cavendish 1668b, 7) . ¸ν απü τα κßνητρÜ της για την αποδοχÞ της τελευταßας Üποψης εßναι üτι Ýτσι μüνον Ýχει νüημα η τÜξη που συναντÜμε στο φυσικü κüσμο.
Η Cavendish γνωρßζει üτι γρÜφει σε μια παρÜδοση στην οποßα, προοπτικÞ σκÝψης δεν πρüκειται να ληφθεß σοβαρÜ υπüψη. Στα μÜτια πολλþν απü τους συγχρüνους και τους προκατüχους της, η ýλη δεν εßναι μüνο ακατανüητη, αλλÜ κι αδρανÞς κι εντελþς Üχρηστη.
ΠÝθανε ΔεκÝμβρη του 1673 και θÜφτηκε στο Αββαεßο του ΓουÝστμινστερ. ΚατÜ τη διÜρκεια της σýντομης ζωÞς της, εκπüνησε σειρÜ σημαντικþν Ýργων στη φιλοσοφßα. ΑυτÜ περιλαμβÜνουν τους Worlds Olio (1655), τις ΦιλοσοφικÝς και ΦυσικÝς Γνþμες (1656), τις ΦιλοσοφικÝς ΕπιστολÝς (1664), τις ΠαρατηρÞσεις απü την ΠειραματικÞ Φιλοσοφßα (1666), τη ΠεριγραφÞ ενüς ΝÝου Κüσμου, (1668).
"Εßμαστε κλειστοß απü κÜθε εξουσßα κι ισχý, λüγω που δεν απασχολοýμεθα πολιτικÜ, κοινωνικÜ Þ με τις πολεμικÝς υποθÝσεις, οι συμβουλÝς μας προσκροýουνε στη περιφρüνηση και τη θυμηδßα, ακüμα κι οι καλλßτερες αυτþν, στη καλλßτερη περßπτωση. Οι Üντρες μας αντιμετωπßζουνε με την αλαζονικÞ κι εγωιστικÞ αδιαφορßα που τους διακατÝχει κι αυτü εßναι μια μεγÜλη απογοÞτευση για μας".
-Philosophical and Physical Opinions Μ. L. Cavendish
------------------------------------------------
16). ELISABETH CATHERINA KOOPMAN HEVELIUS
Ελßζαμπετ Κατερßνα Κοýπμαν ΧεβÝλιους Πολωνßα, 17 ΓενÜρη 1647 // 22 ΔεκÝμβρη 1693, Αστρονüμος
Η ΧεβÝλιους (μπορεß να τη συναντÞσετε κι ως Elżbieta Heweliusz) θεωρεßται μßα απü τις 1ες γυναßκες αστρονüμους, κι επωνομÜστηκε ΜητÝρα Των Φεγγαριþν. ¹ταν επßσης 2η σýζυγος του συναδÝλφου αστρονüμου Johannes Hevelius. Η Ελßζαμπετ Κοýπμαν Þ ΚÜουφμαν γερμανικÜ, Þταν, -üπως κι ο Hevelius κι η 1η σýζυγüς του- γüνος πλοýσιας εμπορικÞς οικογÝνειας στο ΔÜντσιχ (Γκντανσκ) που βρßσκεται στη Πομερανßα της ΠολωνοΛιθουανικÞς Κοινοπολιτεßας τüτε και μÝλος της εμπορικÞς οργÜνωσης Hansa. Γονεßς της Þταν ο Nicholas Koopman (ΟλλανδικÞ λÝξη για το Ýμπορος) (1601-1672) που Þταν Ýνας ευημερþν Ýμπορος κι η Joanna Mennings (Þ Menninx) (1602-1679). Παντρεýτηκαν στο ¢μστερνταμ το 1633. Μετακüμισαν απü το ¢μστερνταμ στο Αμβοýργο και στη συνÝχεια το 1636 μετακüμισαν στο Danzig. Σε αυτÞ τη μιλοýσανε μεν γερμανικÜ κατÜ μεγÜλο ποσοστü, αλλÜ ανÞκε στη Πολωνßας τüτε, üταν γεννÞθηκε η κüρη τους.
¹ταν η φαντασμαγορßα και το θÝαμα της αστρονομßας που μÜγεψε την Ελßζαμπετ, üταν Þταν ακüμα παιδß, να πλησιÜσει τον Johannes Hevelius, Ýναν αστρονüμο διεθνοýς φÞμης που εßχε Ýνα συγκρüτημα τριþν κατοικιþν στο Danzig και κατεßχε το καλλßτερο παρατηρητÞριο στον κüσμο. Ο Hevelius υποσχÝθηκε στο μικρü κορßτσι üτι θα του δεßξει τα "θαýματα των ουρανþν" üταν μεγαλþσει λßγος. Η σýζυγος του Hevelius πÝθανε τον ΜÜρτη του 1662 κι Ýπειτα λßγο μετÜ απü αυτü η μικρÞ στα 15 ξαναπλησßασε τον Hevelius και του υπενθýμισε üτι υποσχÝθηκε να της δεßξει τους ουρανοýς απü το παρατηρητÞριü του üταν μεγαλþσει -τþρα εßμαι πια δεκαπÝντε. Στη πραγματικüτητα εßχε κι Üλλο μεγαλþσει το ενδιαφÝρον της για την αστρονομßα καθþς εßχε μεγαλþσει και εßχε συνειδητοποιÞσει του τι σημαντικÞ προσωπικüτητα στον κüσμο της αστρονομßας ζοýσε στην ßδια πüλη. Ο Hevelke γρÜφει σ' Ýνα κεßμενο που Ýχει Ýνα πολý κομψü παλιομοδßτικο στυλ, üτι η μικρÞ üσο μεγαλþνε:
"...τüσο μεγαλþνει κι ο βαθýς ειλικρινÞς σεβασμüς με τον οποßο περιβÜλλει τον ερευνητÞ κι η επιθυμßα στο να μπορÝσει να βοηθÞσει, να υποστηρßξει, να συμβÜλλει κι αυτÞ στο Ýργο του, εκεß Ýξω στην ησυχßα της νýχτας. Να μοιραστεß μαζß του τις επιτυχßες και τη φÞμη του. Κι üταν στην Ýναστρη νýχτα τον ακολοýθησε στο παρατηρητÞριο του με βλÝμμα εντυπωσιασμÝνο και χτυποκÜρδι κι εßδε μαζß του τη λαμπερÞ πανσÝληνο στην ακÜθεκτη πορεßα της, αναφþνησε με θαυμασμü: ΘÝλω να μεßνω εδþ για πÜντα μαζß σας, να διακηρýξω κι εγþ το θαυμασμü μου, - αυτü θα μ' Ýκανε τρισευτυχισμÝνη. ¸τσι ξεκινÞσανε το τολμηρü διÜβημα, 2 Üτομα με τüσο μεγÜλη διαφορÜ ηλικßας, το οποßον ευτυχþς, υπÞρξεν ευτυχισμÝνο. Μνηστεýθηκαν στην εκκλησßα της Αγßας Αικατερßνης το 1663. Ο αστρονüμος βρÞκε στη μικρÞ, μιαν αξιοθαýμαστη κυρßα, μια ταλαντοýχα, επιδÝξια, ακοýραστη και πιστÞ βοηθü στους υπολογισμοýς, στις σημειþσεις και στις παρατηρÞσεις του. Η ΕλιζαμπÝτα μπορεß να θυμÜται τα λüγια με τα οποßα συχνÜ την ενθÜρρυνε ο σýζυγüς της: Τßποτα δεν εßναι γλυκýτερο απü το να γνωρßζεις τα πÜντα και πως αυτÞ η αγÜπη για την επιστÞμη, αργÜ Þ γρÞγορα σου φÝρνει κι Üλλες αμοιβÝς".
Ο γÜμος της 16χρονης με τον 52 ετþν Hevelius το 1663 της επÝτρεψε επßσης να κυνηγÞσει το δικü της üνειρο, απολαμβÜνοντας παρÜλληλα το πÜθος της αυτü, βοηθþντας τον να διαχειριστεß το παρατηρητÞριü του. ΚÜνανε μαζι Ýνα γιο, που πÝθανε ενüς Ýτους και τρεις κüρες που επÝζησαν, παντρεýτηκαν και κÜνανε δικÜ τους παιδιÜ. Η μεγαλýτερη κüρη ονομÜστηκε Catherina Elisabetha σαν τη μητÝρα της και βαφτßστηκε στην εκκλησßα της Αγßας Αικατερßνης, στο Danzig, στις 14 ΦλεβÜρη 1666. Απü τα γραπτÜ του Johann III Bernoulli γνωρßζουμε üτι η ΕλßζÜμπετ πÝρασεν ευλογιÜ και σημαδεýτηκε μüνιμα απ' αυτÞν. ΓρÜφει χαρακτηριστικÜ: "...η μικρÞ αρρþστησε με ευλογιÜ κι Þταν Üσχημα σημαδεμÝνη εξ αυτÞς για üλη την υπüλοιπη ζωÞ της. Ο σýζυγος δεν νüσησε και δεν Ýφυγε στιγμÞ απ' το προσκεφÜλι της και τη νοσÞλευε πιστÜ",
Αυτü πρÝπει να συνÝβη λßγο πριν πεθÜνει ο ΧεβÝλιους, σßγουρα πολý καιρü μετÜ τη τραγωδßα που Ýτυχε στο δρüμο της οικογÝνειας. Το σπßτι τους και το παρατηρητÞριο καταστρÜφηκαν απü πυρκαγιÜ, ενδεχομÝνως να ξεκßνησε σκüπιμα, τη νýχτα της 16ης ΣεπτÝμβρη 1679. Μια επιστολÞ που περιγρÜφει τη φωτιÜ που κατÝστρεψε το σπßτι και το παρατηρητÞριο του Hevelius στο Danzig στις 16 Σεπτεμβρßου 1679, στÜλθηκε στον Peter Wyche, Βρεττανü πρüξενο στις ΧανσεατικÝς Πüλεις, απü τον D Capellus:
"Ο ευγενÝστατος και θαυμÜσιος κος Hevelius, αισθÜνθηκε τον εαυτü του καταπιεσμÝνο και συντριμμÝνο με πολλÜ, μεγÜλα κι ασυνÞθιστα προβλÞματα, σαν να θÝλησε να αυτοτιμωρηθεß αποσýρθηκε με την αγαπημÝνη του σýζυγο, αλλÜ και μαζß με τη μεγÜλη του δυστυχßα, στις 16 ΣεπτÝμβρη σε αγρüκτημα κοντÜ στην εßσοδο του Danzig, για να ανανεþσει και να αποκαταστÞσει τον κουρασμÝνο και ταλαιπωρημÝνο εαυτü του. Εßπε δε στον αμαξÜ του üταν επιστρÝψει στο σπßτι να κλεßσει καλÜ τις πüρτες και να πει στους υπηρÝτες να προσÝξουνε καλÜ για τυχüν πυρκαγιÜ. Εκεßνος επÝστρεψε κι αφοý τακτοποßησε τα Üλογα στο σταýλο, πÞγε για ýπνο κατÜ τις 9.00 μμ., αλλÜ ξÝχασε εßτε απü λÜθος, εßτε σκüπιμα, (üπως ισχυρßστηκε ο ΧεβÝλιους αργüτερα, καθως 4 Üλογα μεγÜλης αξßας καÞκανε σ' αυτÞν), Ýνα κερÜκι αναμμÝνο κι Ýτσι ξÝσπασε η πυρκαγιÜ, η οποßα γοργÜ πÝρασε και στο υπüλοιπο σπßτι χωρßς να Ýχει πει οýτε λÝξη κι αυτü Ýγινε κατÜ τις 9.30 μμ. ΚÜποια στιγμÞ, Ýνας υπηρÝτης στο σαλüνι Ýνιωσε μιαν Üσχημη μυρωδιÜ, Ýτρεξε κι εßδε στα κεντρικÜ δωμÜτια μια τερÜστια φλüγα Þτις ενισχυüταν απü τον ισχυρü νοτιÜ που Ýπνεε κεßνη τη νýχτα. ΕιδικÜ σε κεßνες τις δομÝς üπου Þτανε καλÜ στηριγμÝνο το θαυμÜσιο παρατηρητÞριο. Γßνανε προσπÜθειες να σωθεß, ü,τι σωζüταν, σπÜσανε βιτρßνες και βγÜλανε βιβλßα και σημειþσεις και τα πετοýσαν απü τα παρÜθυρα και πρÜγματι κÜμποσα σþθηκαν αλλÜ και μερικÜ πÝσανε σε κακüβουλα χÝρια και δεν επιστρφÞκανε ποτÝ".
Τα βιβλßα που καÞκαν Þ χαθÞκαν εντελþς εßναι τα ακüλουθα:
1. Selenographia.
2. Cometographia.
3. Prodromus Cometicus.
4. Mantissa prodromi de nativa facie Saturni.
5. Mercurius in Sole visus.
6. Epistolae ad Gassendum, Ricciolum, Oldenburgium et alios.
7. Duae partes Machinae Coelestis (αυτü ειδικÜ Þτανε το πιο πρüσφατο, μüλις τον προηγοýμενο ΦλεβÜρη και περιεßχε παρατηρÞσεις των τελευταßων 49 ετþν κι επιστολÝς, και σßγουρα Þτανε μια μεγÜλη απþλεια και τüτε αλλÜ και για τις μετÝπειτα γενεÝς).
Ο Hevelius Ýγραψε στον προστÜτη του βασιλιÜ Louis XIV της Γαλλßας, εξηγþντας τι συνÝβη εκεßνο το βρÜδυ. Η αρχÞ εßναι χρÞσιμη στη περιγραφÞ της τερÜστιας συμβολÞς της Elisabetha:
"Το δυστυχÝς εκεßνο βρÜδυ της φωτιÜς Ýνιωθα βαθιÜ συγκλονισμÝνος απü ασυνÞθιστους φüβους. Για να ξεσκÜσω λιγÜκι τη ψυχÞ μου, Ýπεισα τη νÝα μου γυναßκα, πιστÞ βοηθü στις νυχτερινÝς μου παρατηρÞσεις, να περÜσουμε τη νýχτα στην εξοχÞ, μüλις λßγο Ýξω απü τα τεßχη της πüλης..."
Ο Edmond Halley επισκÝφθηκε τον Hevelius και τη σýζυγü του το καλοκαßρι του 1679, λßγο πριν το σπßτι τους και το παρατηρητÞριο καταστραφοýν απü τη φωτιÜ. ºσως λüγω της φωτιÜς μια φÞμη Ýφτασε στην Αγγλßα üτι ο Hevelius Þταν νεκρüς. Η Elisabetha πρÝπει να ζÞτησε απü το Halley να της αγορÜσει Ýνα φüρεμα στην Αγγλßα, γιατß, τον Οκτþβρη του 1679, αυτüς Ýστειλε το φüρεμα στο γραμματÝα της πüλης Danzig, γρÜφοντας:
"Συνειδητοποιþ üτι η καρδιÜ σας Ýχει ραγßσει και πρÝπει ßσως σα σýζυγος του Hevelius να φορÜτε πÝνθιμα ενδýματα, αλλÜ για αρκετοýς λüγους Ýτσι κι αλλιþς, σκÝφτηκα καλÜ να στεßλω το φüρεμα που εßχα υποσχεθεß ... ΕπειδÞ δεν εßμαι ακüμα βÝβαιος üτι ο σýζυγüς σας εßναι νεκρüς, κρßνω üτι τßποτα δεν θα Þταν πιο ανεπιθýμητο απü μια καθυστÝρηση ... Αφοý εßναι απü μετÜξι κι απü τη νεþτερη μüδα, εßμαι βÝβαιος üτι θα ευχαριστÞσει πολý τη κυρßα Hevelius, αν και μüνο ευαρεστηθεß να το φορÝσει..."
Αφοý Ýδωσεν ακριβεßς λεπτομÝρειες για το κüστος του μεταξιοý και τη κατασκευÞ του φορÝματος, ζητÜ απü την Elisabetha να του αποστεßλει 3 αντßγραφα των βιβλßων του Hevelius για να καλýψει το κüστος. Το ΜÜρτη του 1680, η Elisabetha Hevelius Ýγραψε μια επιστολÞ στα λατινικÜ, σχεδüν σßγουρα στο Halley, ζητþντας το üνομα ενüς γιατροý που εßχε συστÞσει, üταν Ýμεινε στο σπßτι τους, που γνωρßζει μια δßαιτα που θα θεραπεýει την αρθρßτιδα. Υποθετουμε πως ο Hevelius πÜσχει απü αρθρßτιδα κι η σýζυγüς του αναζητÜ μια θεραπεßα γι' αυτüν.
ΥπÜρχουνε πρÜγματα για τη ζωÞ της που θα βοηθÞσουν να καταλÜβουμε πολλÜ για τη ζωÞ της. Οι μελετητÝς γνωρßζουν üτι Ýγραψε στα ΛατινικÜ δεδομÝνου üτι εßχε γρÜψει επιστολÝς και σε Üλλους επιστÞμονες στα ΛατινικÜ. Αναρωτιοýνται δε, γιατß θα Ýπρεπε να μÜθει λατινικÜ και γιατß θα Þτανε προτεραιüτητα για κεßνη την εποχÞ. Ο σýζυγος Ýγραφε λατινικÜ, αλλÜ εκεßνη Ýγραφε με πιο κομψü στυλ, Ýτσι μπορεß να της τα Ýμαθε αυτüς, αλλÜ η Ýστω μικρη αυτÞ διαφορÜ στυλ, μας επιτρÝπει να διατηρÞσουμε ζωντανÞ τη πιθανüτητα του να τα διδÜχτηκε μικρÞ, Ýστω κι αν αυτü μοιÜζει ουτοπικü. Και το ßδιο στα μαθηματικÜ: αποδεδειγμÝνα βοηθοýσε τον ΧεβÝλιους στους υπολογισμοýς και μÜλιστα αρκετÜ, Üρα πÜλι 2 πιθανüτητες εßτε της Ýμαθε αυτüς εßτε εßχε λÜβει μαθηματικÞν εκπαßδευση απü μικρÞ. Το θÝμα των μαθηματικþν το επιβεβαιþνει ο Αραγκο, μαθηματικüς. Το εκπληκτικü πÜντως και στις 2 εικασßες εßναι üτι μüχθησε να μÜθει, για να βοηθÞσει το σýζυγü της.
ΜετÜ το θÜνατü του συζýγου της το ΓενÜρη του 1687, η Elisabetha πÞγε για επεξεργασßαν Ýκδοσης 3 απü τα εν μÝρει ολοκληρωμÝνα βιβλßα του για δημοσßευση. Τον ΝοÝμβρη του 1687 Ýγραψε στη ΒασιλικÞ Κοινüτητα του Λονδßνου, ζητþντας βοÞθεια για την επεξεργασßα των βιβλßων. Φαßνεται üτι δεν δüθηκε καμßα βοÞθεια. Το 1ο απü τα τρßα Ýργα, το Stellarum Fixarum, που χρειαζüταν ελÜχιστη μüνο επεξεργασßα, εκδüθηκε απü την ßδια το 1687. Τα Üλλα 2 Ýργα που δημοσßευσε Þταν το Firmamentum Sobiescianum sive Uranographia κλπ. (1690) που περιεßχε 56 χÜρτες, κι ολοκλÞρωσε και δημοσßευσε το Prodromus astronomiae (1690), τον καταρτισμÝνο απü κοινοý κατÜλογο των 1.564 αστεριþν και τις θÝσεις τους.
Το βιβλßο που δημοσιεýθηκε και με την υποστÞριξη του ΒασιλιÜ ΣομπιÝσκι, αποτελεßται απü 3 ξεχωριστÜ μÝρη: Ýνα πρüλογο (με τον τßτλο Prodromus), Ýνα κατÜλογο αστεριþν (το üνομα Catalogus Stellarum) κι Ýναν Üτλαντα αστερισμþν (Firmamentum Sobiescianum, sive Uranographia). ΠεριγρÜφει τη μεθοδολογßα και τη τεχνολογßα που χρησιμοποιÞθηκε για τη δημιουργßα του, παρÝχει παραδεßγματα της χρÞσης του εξÜντα και του τεταρτημορßου απü το Johannes, σε συνδυασμü με τις γνωστÝς θÝσεις του Þλιου, στον υπολογισμü του γεωγραφικοý μÞκους και πλÜτους κÜθε Üστρου. Το γραπτü σχÝδιο του Catalogus Stellarum αποτελεßται απü 183 φýλλα, -145 αλφαβητικÜ σýμφωνα με τον αστερισμü- που περιÝχουνε θÝσεις αστεριþν. ΚÜθε Üστρο εßχε συγκεκριμÝνες πληροφορßες καταγεγραμμÝνες σε στÞλες: ο αριθμüς αναφορÜς και το μÝγεθος που βρÝθηκαν απü τον αστρονüμο Τýχο ΜπρÜχε, τον υπολογισμü του ßδιου μεγÝθους του Johannes, το γεωγραφικü μÞκος και πλÜτος του Üστρου απü τις ελλειπτικÝς συντεταγμÝνες που μετρÞθηκαν με γωνιακÝς αποστÜσεις και μεσημβρινÜ ýψη που βρεθÞκανε χρησιμοποιþντας το τεταρτημüριο Johannes, των ισημερινþν συντεταγμÝνων του Üστρου που υπολογιστÞκανε χρησιμοποιþντας σφαιρικÞ τριγωνομετρßα.
Η τυπωμÝνη Ýκδοση Þτανε παρüμοια με το γραπτü σχÝδιο, εκτüς απü τις δýο στÞλες που περιγρÜφουνε τις ελλειπτικÝς συντεταγμÝνες ενüς αστεριοý, συνδυÜζονταν και δüθηκε μüνο η μοναδικÞ καλλßτερη τιμÞ για το γεωγραφικü πλÜτος και το μÞκος του αστεριοý. Επßσης, η τυπωμÝνη Ýκδοση περιεßχε περισσüτερα απü 600 νÝα αστÝρια και 12 νÝους αστερισμοýς που δεν τεκμηριωθÞκανε στο γραπτü προσχÝδιο, φθÜνοντας συνολικÜ τα 1564. Αν κι οι παρατηρÞσεις του καταλüγου δεν χρησιμοποιοýσανε τßποτα περισσüτερο απü το γυμνü μÜτι του αστρονüμου, οι μετρÞσεις Þτανε τüσον ακριβεßς þστε να να χρησιμοποιηθεß για τη κατασκευÞ ουρÜνιων σφαιρþν στις αρχÝς του 18ου αι.. Το Firmamentum Sobiescianum, αν και τεχνικÜ μÝρος του Prodromus Astronomiae ως πηγÞ, πιθανüτατα δημοσιεýτηκε ξεχωριστÜ και σε μικρüτερη κυκλοφορßα. ΣτεγÜζοντας τη δικÞ του σελßδα κÜλυψης και το σýστημα αρßθμησης σελßδων, ο Üτλας αποτελεßται απü 2 ημισφαßρια και 54 διπλÝς πλÜκες απü 73 αστερισμοýς. Τüσο το βüρειο üσο και το νüτιο ημισφαßριο Þταν κεντραρισμÝνο σε Ýνα ελλειπτικü πüλο κι οι περισσüτερες τοποθεσßες των αστÝρων Þτανε βασισμÝνες στις ßδιες τις παρατηρÞσεις του Johannes. Εκεßνοι που δεν Þταν, τα νüτια πολικÜ αστÝρια, βασßζονταν σε κατÜλογο και χÜρτη που δημοσιεýθηκε το 1679 απü τον Edmond Halley.
Δεν υπÜρχει αμφιβολßα üτι, εκτüς απü την επεξεργασßα αυτþν των Ýργων, το μεγαλýτερο μÝρος του περιεχομÝνου τους οφεßλεται στα Ýτη που εργÜστηκε με τον σýζυγü της. ΣημειωτÝον üμως πως ο γιγαντιαßος αυτüς αστρονομικüς χÜρτης, τη δημοσßευση του οποßου επιμελÞθηκε μετÜ το θÜνατü του, Ýφερε ωστüσο μüνο το üνομÜ του.
Η Ελßζαμπετ πÝθανε ΔεκÝμβρη του 1693, σε ηλικßα 46 ετþν, και θÜφτηκε στον ßδιο τÜφο με τον σýζυγü της. ΜετÜ το θÜνατü της, ο μαθηματικüς François Arago Ýγραψε για τον χαρακτÞρα της:
"Να συμπληρþσω κι εγþ κÜτι για τη κυρßα Hevelius, που Þταν η πρþτη γυναßκα, απ' üσο μπορþ να ξÝρω, που ποτÝ δε φοβÞθηκε τη κοýραση üταν Ýκανε τις αστρονομικÝς της παρατηρÞσεις και τους υπολογισμοýς".
Η ζωÞ της Ýγινε πρüσφατα μυθιστüρημα με τßτλο, The Star Huntress (2006).
Ο μικρüς πλανÞτης 12625 Koopman ονομÜστηκε προς τιμÞ της, üπως κι ο κρατÞρας Corpman στη Αφροδßτη.
..................................................
17). MARIA-SIBYLLA MERIAN
Μαρßα-Σßβυλλα ΜÝριαν, Γερμανßα φυσικÞ ιστορικüς
Υποστηρßχτηκε απü τον πατριü της, που αναγνþριζε το ταλÝντο της θετÞς του κüρης και την ανÝθρεψε πολý καλÜ. ¸λαβε συνεπþς πολý καλÞν εκπαßδευση κι Ýμαθε βοτανολογßα. Αργüτερα εßχε επιρροÝς απü δασκÜλους στο ¢μστερνταμ, που διÝγειραν την επιθυμßα να κÜνει μακρý κι επικßνδυνο ταξßδι. ¸λαβε οικονομικÞ βοÞθεια απü τη πüλη του πατÝρα της, το ¢μστερνταμ. Η Μαρßα στην ηλικßα των 52 χρüνων συνοδευμÝνη απü την Ýφηβη κüρη της, κινÞσανε το ταξßδι τους προς το ΣουρινÜμ το 1699, μια παλαιüτερη ΟλλανδικÞ αποικßα στη Νüτιο ΑμερικÞ. Για 2 Ýτη, üχι μüνο ταξιδÝψανε σε καταυλισμοýς και φυτεßες αλλÜ εξερεýνησαν ολÜκερο το εσωτερικü της χþρας αντιμετωπßζοντας πολλοýς κινδýνους. Η περιπετειþδης περιπλÜνησÞ τους αναδýεται πολý ζωντανÜ απü τα σχüλια της στο Ýργο Metamorphosis Insectorum Surinamensium του 1705. Η κüρη της εξÝδωσε 1η φορÜ τα 3 μÝρη της εργασßας της μητÝρας της.
Η Μαρßα-Σßβυλλα ΜÝριαν γεννÞθηκε στις 2 Απρßλη 1647 στη Φρανκφοýρτη, παιδß οικογÝνειας καλλιτεχνþν και χαρακτþν. Ο πατÝρας της, Ματαßους -Ματßας ´Ελντερ ΜÝριαν (Matthäus-Mathias Elder Merian) Þταν Ελβετüς χαρÜκτης, τοπογρÜφος κι εκδüτης (Ýγραψε το, ΕυρωπαúκÜ Τοπßα & Τοπογραφßα - Theatrum Europaeum und Topographien). ¸ν Ýτος μετÜ το θÜνατο της 1ης του συζýγου, Μαρßας ΜαγδαληνÞς (Mary Magdelene) το 1645, παντρεýτηκε τη Κατερßνα ΓιοχÜνα Σßβυλλα ΧÜιμ (Catherina Johanna Sibylla Heim), τη μητÝρα της Μαρßα- Σßβυλλα.
¼ταν γεννÞθηκε η Μαρßα, ο πατÝρας της Þδη 54 ετþν, Þτανε γνωστüς σ' üλη την Ευρþπη για τα χαρακτικÜ του, που απÝδιδαν αστικÜ τοπßα και την Üγρια φýση, καθþς επßσης και για επιστημονικÜ βιβλßα κι εικονογραφημÝνες εκδüσεις, üπως το Οι ΜεγÜλες ΑποστολÝς. ΠÝθανε üταν η Μαρßα Þταν μüλις 3. Η μητÝρα της ξαναπαντρεýτηκε το 1651 τον εξαιρετικü Ολλανδü ζωγρÜφο λουλουδιþν ΓιÜκομπ ΜÜρρελ (Jacob Marrel) (1614-1681), χÞρο και πατÝρα 3 μικρþν παιδιþν. ΖωγρÜφιζε νεκρÝς φýσεις, κατασκεýαζε χÜλκινους εγχÜρακτους δßσκους κι Þταν Ýμπορος Ýργων τÝχνης. Αναγνþρισε το ταλÝντο της πρüγονÞς του και με τη βοÞθειÜ του η Μαρßα διερεýνησε τα μυστικÜ του σχεδßου, των υδατογραφιþν, των νεκρþν φýσεων, καθþς και της χαλκογραφßας.
Ο μαθητÞς του, ΑβραÜμ Μινιüν (Abraham Mignon) (1640-1679) ενθÜρρυνε κι αυτüς τον ενθουσιασμü της και την εκπαßδευσε στη τÝχνη της ζωγραφικÞς και της χαρακτικÞς. ΔιδÜχθηκε, μαζß με την ετεροθαλÞ αδελφÞ της απü τη σχολαστικÞ μητÝρα οικιακÜ, κÝντημα, νοικοκυριü κι ανατροφÞ παιδιþν. Οι ετεροθαλεßς αδελφοß της, Ματßας Γιοýγκερ (Μathias Younger) και ΚÜσπαρ ΜÝριαν (Caspar Merian) χαρÜκτες, εκδüτες, καλλιτÝχνες-ζωγρÜφοι, καθþς Þταν Üνδρες, εßχανε δυνατüτητα να ταξιδÝψουνε και να διδαχθοýν επιστÞμες και το 1653 να εικονογραφÞσουνε το Ýργο ΦυσικÞ Ιστορßα των Εντüμων (Historia Naturalis Insectorum) του Γιüνας Τζüνστον (Johna Jonston).
Η Μαρßα Ýμενε στο σπßτι, üπου μελετοýσε αναπαραγωγÝς συλλογþν ζωγραφικÞς και βιβλßα απü τη βιβλιοθÞκη του πατÝρα της και του πατριοý της. Απü τα 1α της χρüνια γοητεýθηκε απü τον κüσμο των εντüμων και των φυτþν. Τα ενδιαφÝροντÜ της φαινüταν ασυνÞθιστα στην εποχÞ της, καθþς τüτε κυριαρχοýσε η προκατÜληψη üτι τα Ýντομα δημιουργοýνται απü ρýπους και λÜσπη. Οι παρατηρÞσεις της χρονολογοýνται απü το 1660 στη Φρανκφοýρτη. Στα 13 της εγκαινßασε τη μελÝτη της μεταμüρφωσης των εντüμων, π.χ. της ανÜπτυξης των μεταξοσκωλÞκων απü φýλλα μουριÜς και μαρουλιοý.
¹ταν εξÝχουσα Γερμανßδα φυσιοδßφης καθþς κι ÝξαιρετικÞ καλλιτÝχνης-ζωγρÜφος, χαρÜκτρια κι εκδüτρια. ΣυγκαταλÝγεται στους 1ους εντομολüγους-μελετητÝς της μεταμüρφωσης των εντüμων. ΠεριÝγραψε τους κýκλους 186 ειδþν εντüμων κι Þταν πρωτοπüρος των επιστημονικþν ερευνητικþν αποστολþν. Το ταξßδι στο ΣουρινÜμ (1699-1701) συντÝλεσε στην ανακÜλυψη πολλþν αγνþστων ειδþν φυτþν και ζþων ενþ η ταξινüμηση που Ýκανε στις πεταλοýδες και τα ζωýφια ισχýει ακüμη σÞμερα. ¸δωσε την επιστημονικÞ ονομασßα πολλþν φυτþν. Οι ζωγραφικÝς απεικονßσεις φυτþν, εντüμων, αραχνþν, αμφιβßων κι ερπετþν, που φιλοτÝχνησε, θεωροýνται αριστουργηματικÝς μÝχρι σÞμερα και θαυμÜζονται σε συλλογÝς σε üλη τη γη.
Το σημαντικüτερο Ýργο της, H Μεταμüρφωση των Εντüμων του ΣουρινÜμ (Insectorum Surinamensium Metamorphosis) (1705), συγκαταλÝγεται ανÜμεσα στα αρτιüτερα βιβλßα φυσικÞς ιστορßας üλων των εποχþν και της απÝφερε διεθνÞ φÞμη μεταξý των φυσιοδιφþν και των συλλεκτþν Ýργων τÝχνης. Το πλÝον πολýτιμο τμÞμα του Ýργου, συλλογÝς κι υδατογραφßες, αγορÜστηκε απü τον αυτοκρÜτορα της Ρωσßας και σÞμερα ανÞκει στην Ακαδημßα Επιστημþν της Αγßας Πετροýπολης. 2 Üλλες συλλογÝς βρßσκονται στο Λονδßνο και συγκεκριμÝνα στη βασιλικÞ βιβλιοθÞκη του κÜστρου του Ουßνδσορ και το Βρεττανικü Μουσεßο. H βιολüγος ΚÝι ¸θεριτζ (Kay Etheridge), σε Üρθρο που δημοσιεýθηκε το 2011, Ýγραψε:
"Η Μαρßα Σßβυλλα ΜÝριαν μπορεß να θεωρηθεß η πρþτη περιβαλλοντολüγος παγκοσμßως, καθþς κατÝγραψε αλληλεπιδρÜσεις ανÜμεσα στα διÜφορα εßδη, σκιαγραφþντας αυτü που σÞμερα ονομÜζουμε τροφικÞ αλυσßδα".
Στον πρüλογο του Ýργου της Η Μεταμüρφωση των Εντüμων του ΣουρινÜμ λÝει:
"Με απασχολοýσε διαρκþς, απü τα νεανικÜ μου χρüνια, η μελÝτη των εντüμων. Πρþτα μελÝτησα τους μεταξοσκþληκες στη γενÝθλια πüλη μου, τη Φρανκφοýρτη. Κατüπιν τις πολý ωραιüτερÝς τους πεταλοýδες αλλÜ και ζωýφια που εκκολÜπτονταν απü Üλλα εßδη λÜρβας. Αυτü με παρüτρυνε να συλλÝγω üλες τις κÜμπιες που μποροýσα να βρω προκειμÝνου να μελετÞσω τη μεταμüρφωσÞ τους και να αναπτýξω τις ζωγραφικÝς μου ικανüτητες, þστε να εßμαι σε θÝση να τις σχεδιÜσω εκ του φυσικοý και με ζωηρÜ χρþματα".
Στις 16 ΜÜη 1665, στα 18 της, παντρεýτηκε τον κατÜ 10 χρüνια μεγαλýτερü της ζωγρÜφο Γιüχαν ΑντρÝας Γκραφ (Johan Andreas Graff), μαθητÞ του πατριοý της, που ειδικευüτανε στους πßνακες και τα χαρακτικÜ αρχιτεκτονημÜτων. Ως το 1670 το ζεýγος ζοýσε στη Φρανκφοýρτη, üπου το 1668 γεννÞθηκε η 1η κüρη της ΓιοχÜνα-ΕλÝνα (Johanna-Elena). Κατüπιν μετακüμισανε στη ΝυρεμβÝργη, τη πατρßδα του συζýγου της. ΣυνÝχισε τη μελÝτη του κýκλου ζωÞς των πεταλοýδων. Παρατηροýσε τις κÜμπιες των κÞπων, τις μετÝφερε στο εργαστÞρι üπου τις Ýτρεφε με κατÜλληλα φýλλα φυτþν, κατÝγραφε τη συμπεριφορÜ τους και ζωγρÜφιζε τα διÜφορα στÜδια της ανÜπτυξÞς τους. ΑνÝφερε ποικßλες λεπτομÝρειες της μεταμüρφωσης κι απεικüνιζε τα φυτÜ με τα οποßα τρÝφονταν. Σε αυτÜ τα σχÝδια βασßζεται το 1ο βιβλßο της με τßτλο Βιβλßο των Λουλουδιþν (Blumenbuch). ¹τανε το 1ο της βιβλßο, εκδüθηκε με το üνομα "Μαρßα-Σßβυλλα ΓκρÜφ, κüρη του πρεσβýτερου Ματθαßου ΜÝριαν ¸λντερ", απ' το σýζυγü της. ¹ταν 3τομο κι οι τüμοι του δημοσιεýθηκανε χþρια στο 1675, 1677 & 1680. Αποτελοýνταν απü χαρακτικÜ που δε συνοδεýονταν απü κεßμενο, που απεικονßζανε λουλοýδια, γιρλÜντες κι ανθοδÝσμες. Τα Üνθη εßχανε συχνÜ και κÜμπιες, πεταλοýδες, αρÜχνες που απεικονßζονταν καλλιτεχνικÜ και με μεγÜλην ακρßβεια. ΚÜθε κομμÜτι περιεßχε 12 πßνακες σε μορφοποßηση 1\4. Επßσης ζωγρÜφιζε σε περγαμηνÞ και λινü καμβÜ, κεντοýσε, Ýκανε χαρακτικÜ και δßδασκε μßα ομÜδα γυναικþν.
Ο ζωγρÜφος ΓιοÜχιμ ΖÜντραρτ (Joachim Sandrart) Ýγραψε τüτε για αυτÞ:
"¼χι μüνο εßχε ταλÝντο στο ζωγρÜφισμα υδατογραφιþν, λινογραφιþν κι ελαιογραφιþν και χαρακτικþν, üχι μüνο κατÜφερνε ν' αποδþσει το σχÞμα και το χρþμα λουλουδιþν, φυτþν κι εντüμων, αλλÜ Þταν κι οξυδερκÞς παρατηρÞτρια των συνηθειþν των καμπιþν, των μυγþν, των αραχνþν καθþς επßσης σωστÞ γυναßκα, καλÞ νοικοκυρÜ".
Το 1678 γÝννησε τη 2η κüρη της ΔωροθÝα-Μαρßα. Σ' αυτü το διÜστημα μελετοýσε κι ερευνοýσε τη μεταμüρφωση των εντüμων. ΑυτÞ η Ýρευνα κατÝληξε το 1679 στη δημοσßευση του 1ου μÝρους του επιστημονικοý της βιβλßου με τßτλο Η θαυμαστÞ μεταμüρφωση των καμπιþν κι η μοναδικÞ τους φυτοφαγικÞ δßαιτα (Der wunderbare Raupen Verwandelung sonderbar Blumen und Nahrung). Το 1ο μÝρος του βιβλßου περιλÜμβανε 50 δικοýς της πßνακες, üλοι τους χαρακτικÜ, συνοδευμÝνα απü περιγραφÝς εντüμων, κυρßως ζωυφßων, πεταλοýδων καθþς και των λαρβþν τους. Το 2ο μÝρος δημοσιεýθηκε στη Φρανκφοýρτη το 1683. Σε κÜθε μßα απü τις 100 χÜλκινες πλÜκες (καθεμßα εκ των οποßων περιεßχε 50 πßνακες) παρουσßαζε πολλÜ εßδη εντüμων ζωγραφισμÝνων εκ του φυσικοý σε διÜφορα στÜδια ανÜπτυξης συμπεριλαμβανομÝνων των φυτþν, με τα οποßα τρÝφονται. Το κεντρικü θÝμα κÜθε σχεδßου Þταν Ýνα φυτü, συνÞθως σε Üνθιση και κÜποιες φορÝς, με καρποýς. Δινüτανε τ' üνομα κÜθε φυτοý σε γερμανικÜ και λατινικÜ. ΣυχνÜ προσÝθετε χρþματα. Το χρωματισμÝνο απü τη συγγραφÝα βιβλßο Þταν Ýνα φαινüμενο για την εποχÞ του. Ο Κρßστοφερ ¢ρνολντ (Christopher Arnold) -αστρονüμος και πολυμαθÞς της εποχÞς απü τη ΝυρεμβÝργη- χαρακτÞρισε το Ýργο της "μεγαλειþδες".
Το 1681 ο πατριüς της ΜÜρρελ πÝθανε κι η Μαρßα μετακüμισε απü τη ΝυρεμβÝργη στη Φρανκφοýρτη για να βοηθÞσει τη μητÝρα της. Απü αυτüν κληρονüμησε το σπßτι, χρÞματα, μεγÜλη βιβλιοθÞκη και τη πινακοθÞκη του. Ωστüσο μαζß μ' αυτÜ της Üφησε και πολλÜ χρÝη. To 1683 δημοσιεýθηκε το 2ο μÝρος του βιβλßου της Η ΚÜμπια, με 50 πßνακες και συνοδευτικü κεßμενο. Δημοσιεýθηκε με την αρωγÞ του συζýγου της στη Φρανκφοýρτη. Η Μαρßα συνÝχισε τις παρατηρÞσεις της και σαν εξÜσκηση ζωγρÜφιζε μßα ομÜδα κοριτσιþν απü τη Φρανκφοýρτη, ενþ παρÜλληλα αλληλογραφοýσε με τη ζωγρÜφο και φßλη στη ΝυρεμβÝργη, ΔωροθÝα-Μαρßα ¢ουεριν. Τüτε εμφανιστÞκανε τα 1α προβλÞματα στις σχÝσεις του ζεýγους.
Την ßδια χρονιÜ (1685), χþρισε με το σýζυγü της και μαζß με τη μητÝρα και τις 2 κüρες μετακüμισε στο κτÞμα Wieuwerd στις ΚÜτω Χþρες, ελπßζοντας να γßνει δεκτÞ στη Κοινüτητα των Λαμπαδιστþν (ριζοσπαστικÞς προτεσταντικÞς κοινüτητας στην ολλανδικÞ επαρχßα της Φριζßας), της οποßας μÝλος απü 1677 Þταν η χÞρα του αδελφοý της ΚÜσπαρ. Το κÜστρο του κτÞματος ανÞκε στον ΚορνÝλις βαν Ζüμμελσντιχτ (Cornelis van Sommelsdijk), κυβερνÞτη του ΣουρινÜμ. ΧÜρη σ' αυτüν μπüρεσε να επισκεφθεß το ΣουρινÜμ, üπου εξοικειþθηκε με τη χλωρßδα και τη πανßδα της τροπικÞς Νüτιας ΑμερικÞς.
Το 1691, μαζß με τη κüρη της Ýφυγε απü τη κοινüτητα των Λαμπαδιστþν και μετακüμισε στο ¢μστερνταμ, üπου κÝρδισε γρÞγορα φÞμη μεταξý πολλþν ιδιοκτητþν των εκθεσιακþν χþρων στη πüλη, ως ζωγρÜφος φυτþν και ζþων, τüσο εξωτικþν üσο κι ιθαγενþν. Εκεß, το 1692, η μεγαλýτερη κüρη της ΙωÜννα ¸λενα παντρεýτηκε τον ΓιÜκομπ ΧÝντρικ ΧÝρολτ (Jacob Hendrik Herolt), επßσης πρþην μÝλος της κοινüτητας των Λαμπαδιστþν στο Wieuwerd κι εμπορευüταν με το ΣουρινÜμ. Η Μαρßα διεξÞγαγε Ýρευνες στην εντομολογßα, εκτρÝφοντας κÜμπιες απü τη περιοχÞ του ¢μστερνταμ, ενþ επÝκτεινε τις παρατηρÞσεις της και στα μυρμÞγκια. ΕπÝστρεψε στη διδασκαλßα και τη ζωγραφικÞ, απ' üπου προερχüτανε το εισüδημα κατÜ τη διÜρκεια της διαμονÞς της στη ΝυρεμβÝργη και τη Φρανκφοýρτη. Οι υδατογραφßες της γßνονταν üλο και πιο δημοφιλεßς μεταξý των αγοραστþν.
Το 1699 στα 52, παρÜ τη προτροπÞ των φßλων της και της οικογÝνειÜς της να μη το κÜνει, υλοποßησε την επιθυμßα της και μαζß με την υστερüτοκη κüρη της, επιβιβÜστηκε στο πλοßο για το ΣουρινÜμ, ολλανδικÞ αποικßα στην ΑμερικÞ. Σκοπüς του ταξιδιοý της Þταν να μελετÞσει τους κýκλους ανÜπτυξης των τροπικþν εντüμων και να ζωγραφßσει εξωτικÜ φυτÜ κι Ýντομα. Το ταξßδι διευκολýνθηκε απü το δÜνειο που της χορÞγησε το ¢μστερνταμ. ¼πως σημεßωσε η ΝτÝιβις (Davis), αυτü το ταξßδι Þταν ασυνÞθιστο, üχι μüνο για γυναßκα της θÝσης της, αλλÜ και πρωτοφανÝς για οποιοδÞποτε ευρωπαßο φυσιοδßφη.
ΜετÜ την ÜφιξÞ τους στη πρωτεýουσα του ΣουρινÜμ, ζÞσανε στο Παραμαρßμπο. Η παραμονÞ τους στη Νüτια ΑμερικÞ οδÞγησε τη Μαρßα σε παρατηρÞσεις üχι μüνο στο δικü της κÞπο, αλλÜ και σε δÜσος γεμÜτο πτηνÜ, λßγο Ýξω απü το Παραμαρßμπο. Ταξßδεψε σ' üλη την ολλανδικÞ αποικßα, σκιτσÜροντας τοπικÜ ζþα και φυτÜ. ΕπισκÝφθηκε φυτεßες κατÜ μÞκος του ποταμοý ΣουρινÜμ σε αναζÞτηση νÝων καμπιþν.
Ξεκßνησε με κανþ, αποστολÞ 40 μιλßων μÝχρι τον ποταμü στη φυτεßα της Πρüβιντενς (Providence), τον Απρßλη του 1700 και μαζß με τη κüρη της Ýκανε πολλÜ ταξßδια στην ενδοχþρα, στη διÜρκεια των οποßων συνÝταξε πολλÝς περιγραφÝς, σχÝδια κι ακουαρÝλλες για τη μεταμüρφωση των εντüμων. Στο ΣουρινÜμ εργÜστηκε για τη συλλογÞ, τις παρατηρÞσεις και τη ζωγραφικÞ, πÜνω απü 90 ειδþν ζþων κι 60 Þ περισσüτερων ειδþν φυτþν.
Στο ΣουρινÜμ δε μπüρεσε να μεßνει πιüτερο απü 21 μÞνες, επειδÞ αρρþστησε βαριÜ, πιθανþς απü κßτρινο πυρετü (Üλλοι εικÜζουν ελονοσßα). Τον Ιοýνιο του 1701, μαζß με τη κüρη της Ýφυγε απü το ΣουρινÜμ κι επÝστρεψε στο ¢μστερνταμ, φÝρνοντας εικüνες σε περγαμηνÝς και συλλογÞ δειγμÜτων (πεταλοýδων διατηρημÝνων σε μπρÜντι, μπουκÜλια κροκοδεßλων και φιδιþν, σαυρþν, αυγþν, τεýτλων, νυμφþν και κουτιþν απü αποξηραμÝνα Ýντομα), την οποßα σκüπευε να πουλÞσει. Καθþς συγκÝντρωσε στο ΣουρινÜμ εκτενÞ στοιχεßα δημοσßευσε στο ¢μστερνταμ το 1705 το πιο σημαντικü Ýργο της, H Μεταμüρφωση των Εντüμων του ΣουρινÜμ (Metamorphosis Insectorum Surinamensium), που θεωρεßται απü τους περισσüτερους μελετητÝς ως το magnum opus της. ¹τανε καλαßσθητη, πλοýσια σε εικονογρÜφηση, Ýκδοση, απü 60 πλÜκες, που τυπþθηκε σε διαφÜνειες στα λατινικÜ και τα ολλανδικÜ. Μ' αυτÞν απÝκτησε διεθνÞ φÞμη μεταξý των φυσιοδιφþν και συλλεκτþν Ýργων τÝχνης. ΠρÜγματι, θεωρεßται Ýν απü τα καλýτερα βιβλßα φυσικÞς ιστορßας, που ‘χει ποτÝ εκδοθεß. Εßναι σαφÝς, Ýχει απλü ýφος γραφÞς κι οι 5 εκδüσεις του, η τελευταßα στη Γαλλßα το 1771, εßχαν αυθεντικοýς πßνακες,. Ωστüσο, η υψηλÞ τιμÞ του βιβλßου εßχε ως αποτÝλεσμα χαμηλÝς πωλÞσεις κι η Μαρßα-Σßβυλλα Ýπρεπε να συμβιβαστεß με τη διδασκαλßα της ζωγραφικÞς, τις πωλÞσεις υλικþν ζωγραφικÞς και φαρμÜκων, τα οποßα Þτανε κατασκευασμÝνα απü φυτÜ και ζþα. ΜÜταια επßσης επεδßωξεν επαρκÞ αριθμü συνδρομητþν για οποιαδÞποτε Ýκδοση αυτοý του βιβλßου στα γερμανικÜ και τα αγγλικÜ.
Ακüμη και τα τελευταßα χρüνια της ζωÞς της, η Μαρßα-Σßβυλλα ΜÝριαν εργαζüτανε πÜνω σε 3ο βιβλßο για την ευρωπαúκÞ κÜμπια, που η κüρη της δημοσßευσε μετÜ το θÜνατü της το 1717. ΠαρüλαυτÜ η Μαρßα κατÜφερε να μεταφρÜσει τους 1ους 2 τüμους βιβλßων για κÜμπιες στα ολλανδικÜ και τα δημοσßευσε το 1713/1714. ΕργÜστηκε ενεργÜ μÝχρι το 1715, üταν κι υπÝστη εγκεφαλικü επεισüδιο. ΜετÜ απü 2 χρüνια πÜλης, πÝθανε στο σπßτι της στο ¢μστερνταμ στις 13 ΓενÜρη 1717 στα 70. Στο μητρþο του θανÜτου Þτανε καταγεγραμμÝνη σα φτωχÞ. Δυστυχþς, η 2η Ýκδοση του Ýργου H Μεταμüρφωση των Εντüμων του ΣουρινÜμ πραγματοποιÞθηκε μετÜ το θÜνατü της στο ¢μστερνταμ το 1719.
Η ΜÝριαν στη διÜρκεια της ζωÞς της Ýγινε διÜσημη ως μια μεγÜλη φυσιοδßφης και καλλιτÝχνις. ¼ταν πÝθανε, οι υδατογραφßες και τα βιβλßα της Þταν ευρÝως γνωστÜ στην Ευρþπη. Μüλις λßγες εβδομÜδες πριν το θÜνατü της, ο τσÜρος ΜεγÜλος ΠÝτρος της Ρωσßας, διÝταξε τον γιατρü του Ρüμπερτ ¸ρσκιν, (Robert Erskine) να αγορÜσει τα πρωτüτυπα σχÝδιÜ της (üλα τα πρωτüτυπα Ýργα της Ýχουν αγοραστεß). ¼ταν ο τσÜρος πÝθανε, εκτÝθηκαν στο μουσεßο της Ρωσßας, üπου παραμÝνουν ως σÞμερα.
"Στα νιÜτα μου, ξüδεψα το χρüνο μου να ερευνþ τα Ýντομα. Αποσýρθηκα απü την ανθρþπινη κοινωνßα κι αφιερþθηκα αποκλειστικÜ σε αυτÝς τις Ýρευνες". ΜÝριαν
___________________________________________
18). Sor JUANA
Juana Inés de Asbaje y Ramírez de Santillana (12/11/1648 - 17/4/1695) ΜεξικανÞ φιλüσοφος, ποιÞτρια υπÜρχει ΕΔΩ!
_______________________________
19). ELENA LUCREZIA CORNARO PISCOPIA
¸λενα ΛουκρÝτσια ΚορνÜρο Πισκüπια (5 Ιουνßου 1656 - 26 Ιουλßου 1684) Ιταλßδα φιλüσοφος υπÜρχει ΕΔΩ!
__________________________________
20). MARIA MARGARETHE WINKELMAN KIRCH
Μαρßα-ΜÜργκρετ Βßνκελμαν Κιρς 25 ΦλεβÜρη 1670-29 ΔεκÝμβρη 1720 ΓερμανÞ Αστρονüμος
Η Μaria Kirch Þταν αστÝρας της αστρονομßας, αφιÝρωσε τη ζωÞ της ολÜκερη στον κλÜδο αυτü, ανακÜλυψε το δικü της κομÞτη το 1702 κι Ýγινε Ýτσι η 1η γυναßκα που κατÜφερε κÜτι τÝτοιο, αν κι οι ευκαιρßες της Þτανε περιορισμÝνες εξαιτßας του φýλου της. Ως βοηθüς του συζýγου της κι αργüτερα του γιου της, συνÝβαλε στην ßδρυση της Ακαδημßας Επιστημþν του Βερολßνου ως σημαντικü κÝντρο αστρονομßας.
ΓεννÞθηκε στο Panitsch του ΛÜιμπνιτζ, της ΚÜτω Σαξονßας. Ο πατÝρας της, Λουθηρανüς ιερÝας, πßστευε στην εκπαßδευση των γυναικþν κι Üρχισε να τη διδÜσκει απü μικρÞ. ¼ταν ο πατÝρας της πÝθανε, το συνÝχισε ο θεßος της. ¸δειξε γρÞγορα ζωηρü ενδιαφÝρον για την αστρονομßα και για να το κυνηγÞσει Ýγινε μαθητευüμενη και βοηθüς του Christopher Arnold, ενüς αυτοδßδακτου αστρονüμου που εργÜστηκε κι ως αγρüτης και κατοικοýσε στο Σüμμερφιλντ, πüλη δßπλα στο ΛÜιμπνιτς. Ο ¢ρνολντ Þτανε γνωστüς για τις παρατηρÞσεις του για τον μεγÜλο κομÞτη του 1683 και για τη διÝλευση του ΕρμÞ του 1690. Η Μαρßα πολλÜ υποσχüμενη σπουδÜστρια κι Ýγινε ανεπßσημη μαθητευομÝνη του. Αργüτερα, εργÜστηκε ως βοηθüς του κι Ýζησε με την οικογÝνειÜ του.
ΜÝσω αυτοý γνþρισε τον Gottfried Kirch, Ýναν απü τους σημαντικüτερους αστρονüμους στη Γερμανßα. ΑυτÞ κι ο Kirch ερωτευτÞκανε κι αποφÜσισαν να παντρευτοýν. Ο θεßος της αρχικÜ απÝρριψε την Ýνωση, προτιμþντας να επιλÝξει Ýνα Λουθηρανü ιερÝα. ΤελικÜ υποχþρησε και παντρευτÞκανε το 1692. ¹τανε 30 χρüνια μεγαλýτερüς της κι εßχε παντρευτεß ξανÜ. Μαζß κÜναν 1 γιο και 3 κüρες, που Ýπειτα, ακολουθÞσανε τα βÞματα των γονÝων τους και μÜλιστα μ' επιτυχßα.
Ο Kirch σποýδασε με τον Hevelius στο Danzig της Γερμανßας. ¹ταν αστρονüμος και κατασκευαστÞς ημερολογßων. ΚÝρδιζε τη ζωÞ του μελετþντας και φτιÜχνοντας πßνακες θÝσεων και κινÞσεων των αστεριþν, των πλανητþν κι Üλλων ουρÜνιων σωμÜτων. ¹ταν απ' τους 1ους επιστÞμονες που χρησιμοποßησανε τηλεσκüπιο με συστηματικÞ παρατÞρηση, ανακαλýπτοντας αρκετοýς κομÞτες. Εκπαßδευσε τις αδελφÝς του στην αστρονομßα και χρησιμοποßησε τις γνþσεις τους για τη παραγωγÞ ημερολογßων κι αλμανÜκς. ¸δωσε στη νÝα σýζυγü του περαιτÝρω εκπαßδευση στην αστρονομßα, με βοηθο την αδελφÞ του καθþς εßχε κι Üλλους φοιτητÝς. Εκεßνη την εποχÞ, δεν επιτρεπüτανε στις γυναßκες να σπουδÜζουνε στα πανεπιστÞμια, αλλÜ στην αστρονομßα δεν εßχε και τüση σημασßα. ΠολλÞ δουλειÜ κι ομιλßες δüθηκαν εκτüς πανεπιστημßου. Ο ßδιος δεν εßχε σπουδÜσει σε πανεπιστÞμιο.
Οι 2 επιστÞμονες συνεργÜστηκαν ως ομÜδα, αν κι η Maria θεωρÞθηκε κυρßως ως βοηθüς του συζýγου της κι üχι ισüτιμη. Για να παρÜγουν ημερολüγια και τα συναφÞ, Ýπρεπε να κÜνουνε παρατηρÞσεις και να εκτελοýν υπολογισμοýς. ΜερικÝς φορÝς θα μοιρÜσουνε την εργασßα με τη προβολÞ διαφορετικþν τμημÜτων του ουρανοý. Για παρÜδειγμα, Ýνας θα παρατηροýσε το βορρÜ, Üλλος το νüτο. ¢λλες φορÝς, θ' αλλÜζανε σε διαφορετικÝς νýχτες, Ýτσι þστε κÜποιος να προσÝχει ενþ ο Üλλος κοιμüτανε. Η Kirch προτιμοýσε να αρχßσει τις παρατηρÞσεις της στις 9 π.μ. περßπου. Αρχßζοντας το 1697, το ζευγÜρι Üρχισε να καταγρÜφει και πληροφορßες σχετικÜ με τον καιρü. Τα παιδιÜ τους εμπλÝκονταν κι ολüκληρη η οικογÝνεια πραγματοποιοýσε καθημερινÜ μετεωρολογικÝς παρατηρÞσεις μÝχρι το 1774.
Τα δεδομÝνα που συλλÝχθηκαν απü την οικογÝνεια Kirch χρησιμοποιÞθηκαν για τη παραγωγÞ ημερολογßων κι αλμανÜκ. ¹ταν επßσης χρÞσιμα για πλοÞγηση. Η ΒασιλικÞ Ακαδημßα Επιστημþν του Βερολßνου ποýλησε τα ημερολüγιÜ τους, τα οποßα δημιουργÞσανε χρονοδιÜγραμμα για τη φýτευση καλλιεργειþν. ΣυμπεριλÞφθηκαν τÝτοιες πληροφορßες üπως οι φÜσεις της σελÞνης, η θÝση του Þλιου, οι εκλεßψεις κι η θÝση του Þλιου κι Üλλων πλανητþν.
Το 1700, ο Kirch ονομÜστηκε βασιλικüς αστρονüμος απü τον Frederick III, εκλÝκτορα του Βρανδεμβοýργου. Η οικογÝνεια μετακüμισε στο Βερολßνο üπου χτßστηκε νÝο παρατηρητÞριο. ΧρειÜστηκαν 11 χρüνια για να ολοκληρωθεß αυτü το Ýργο. Εν τω μεταξý, η Kirch κι ο σýζυγüς της διενεργοýσανε παρατηρÞσεις απü το σπßτι τους. ¹ταν επßσης σε θÝση να χρησιμοποιÞσουνε το παρατηρητÞριο που ανÞκε σε Ýναν οικογενειακü φßλο κι ερασιτÝχνη αστρονüμο, το Baron von Krosigk. ΠαρÜ την επιτυχßα του ημερολογßου τους, η οικογÝνεια Kirch δεν Þταν οικονομικÜ ασφαλÞς. Ωστüσο, ο Κirch αρνÞθηκε να δεχτεß επιχορÞγηση απü τον Frederick III επειδÞ θ' αντλοýσε πüρους απü φοιτητÝς που τους χρειÜζονταν περισσüτερο.
ΚÜνοντας τις νυχτερινÝς παρατηρÞσεις της, η Kirch βρÞκε Ýναν Üγνωστο κομÞτη στις 21 Απρßλη 1702. ¹ταν η 1η γυναßκα που το Ýπραξε. Ωστüσο, δεν Ýλαβε καμμßα αναγνþριση για αυτü το εýρημα. Ο κομÞτης δεν ονομÜστηκε Κιρς, αν κι οι περισσüτεροι νÝοι κομÞτες ονομÜζονται απü τους παρατηρητÝς τους. ¼ταν δημοσιεýτηκε η εßδηση του κομÞτη, ο Kirch πÞρε τα εýσημα για την ανακÜλυψη. ºσως απü φüβο μη γελοιοποιηθεß αν μαθευτεß η αλÞθεια. Απü τη πλευρÜ της, η Kirch μπορεß να μην Ýχει στοιχειοθετÞσει την αξßωση στ' üνομÜ της, διüτι δημοσßευε μüνο στα γερμανικÜ ενþ η γλþσσα προτιμÞσεως στην ακαδημαúκÞ γερμανικÞ δημοσßευση Acta eruditorum Þταν η ΛατινικÞ. Μπορεß να 'χε δεχτεß το γεγονüς üτι ο σýζυγüς της Þταν ο κýριος αστρονüμος κι Þταν ικανοποιημÝνη να παραμεßνει στη σκιÜ του. 8 χρüνια μετÜ παραδÝχτηκε την αλÞθεια, χωρßς να μετονομαστεß ο κομÞτης üμως.
Η Kirch συνÝχισε να κÜνει σπουδαßο Ýργο στην αστρονομßα, με τ' üνομÜ της και με τη σωστÞ αναγνþριση. Το 1707, ανακÜλυψε Ýνα borealis aurora, Þ βüρεια πολικÜ φþτα. 2 Ýτη μετÜ δημοσßευσε επþνυμα το φυλλÜδιο Von der Conjunction der Sonne des Saturni und der Venus για την επερχüμενη σýνοδο του Δßα και του Κρüνου. Το φυλλÜδιο περιλÜμβανε αστρολογικÝς κι αστρονομικÝς παρατηρÞσεις. Μερικοß μελετητÝς ισχυρßστηκαν üτι Þταν πιο αστρολογικü απü αστρονομικü.
ΑυτÞ τη στιγμÞ, η αστρονομßα κι η αστρολογßα συνδÝονται στενÜ. Η αστρονομßα εßναι η επιστÞμη των αστεριþν και των ουρÜνιων σωμÜτων, η αστρολογßα επικεντρþνεται στο πþς τ' αστÝρια κι οι πλανÞτες επηρεÜζουνε τον Üνθρωπο απü τις σχετικÝς θÝσεις και κινÞσεις τους. Οι αστρολογικοß υπολογισμοß Þτανε συνηθισμÝνοι επειδÞ η ιδÝα των πλανητþν Þτανε πολý ενδιαφÝρουσα για τους ανθρþπους της εποχÞς. Πολλοß αστρονüμοι, συμπεριλαμβανομÝνης και της Kirch, προσπÜθησαν ν' αποστασιοποιηθοýν απü τους αστρολüγους, αν και παρεßσχαν τις απαραßτητες παρατηρÞσεις.
ºσως να υπÞρχε κÜποιο ενδιαφÝρον απü τη πλευρÜ της, αλλÜ üπως δÞλωσε ο Alphonse des Vignoles, πρüεδρος της Ακαδημßας του Βερολßνου, στην ευλογßα της (η Londa Schiebinger στο The Mind Has No Sex?), "Η Madame Kirch προετοßμασε ωροσκüπια κατüπιν αιτÞματος των φßλων της, αλλÜ πÜντα παρÜ τη θÝλησÞ της και για να μη νιþθουν Üσημα οι προστÜτες της".
ΜετÜ απü ασθÝνεια, ο Kirch πÝθανε στις 25 Ιουλßου 1710 στο Βερολßνο. ΠροσπÜθησε να πÜρει τη θÝση του ως αστρονüμος κι αστρολüγος στη ΒασιλικÞ Ακαδημßα Επιστημþν. Ισχυρßστηκε üτι Ýκανε μεγÜλο μÝρος αυτοý του Ýργου ενþ Þταν Üρρωστος. Εκεßνη την εποχÞ, δεν Þταν ασυνÞθιστο για τις χÞρες ν' αναλÜβουν τις επιχειρÞσεις του συζýγου τους και προσπÜθησε να εφαρμüσει αυτÞ τη παρÜδοση στη δικÞ της κατÜσταση. Ωστüσο, το εκτελεστικü συμβοýλιο της Ακαδημßας αρνÞθηκε να της το επιτρÝψει. ΠρÜγματι, δεν εßχανε καν εξετÜσει τη δυνατüτητα πριν η Kirch ξεκινÞσει να τους κÜνει αναφορÜ. Δεν Þθελαν να θÝσουν επικßνδυνο προηγοýμενο.
Ο πρüεδρος της Ακαδημßας, ο Gottfried von Leibniz, Þταν ο μüνος που υποστÞριξε τις προσπÜθειÝς της. Εßχε πÜντα ενθαρρýνει την εργασßα της. Το 1709, εßχε κανονßσει τη παρουσßα της στο βασιλικü δικαστÞριο της Πρωσσßας. Εκεß Ýκανε μεγÜλην εντýπωση καθþς εξÞγησε τις ηλιακÝς κηλßδες. Ωστüσο, η επιρροÞ του Leibniz δεν Þταν αρκετÞ για ν' αλλÜξει τα μυαλÜ τους κι η Kirch Ýμεινε χωρßς εισüδημα. Της Ýδωσαν Ýνα μετÜλλιο, αλλÜ üχι δουλειÜ. Η Kirch πολÝμησε το συμβοýλιο για 1 χρüνο, ακüμη και πÞγε στο βασιλιÜ με την αναφορÜ της, αλλÜ κι εκεßνος αρνÞθηκε.
Η εμπειρßα της Üφησε πικρÞν αßσθηση. Πßστευε üτι της στερÞσανε τη θÝση λüγω του φýλου της. Ο ισχυρισμüς αυτüς μπορεß να Ýχει βÜση. Ο Johann Heinrich Hoffmann, Ýνας Üνδρας με λιγοστÞν εμπειρßα, διορßστηκε στη θÝση της. Σýντομα Ýμεινε πßσω στο Ýργο του και δεν Ýκανε τις απαραßτητες παρατηρÞσεις. ΠροτÜθηκε σε κÜποιο σημεßο να γßνει η Kirch βοηθüς του. Παρüλο που αυτü δε συνÝβη, ο Hoffmann θα μποροýσε να χρησιμοποιÞσει τη βοÞθεια της ανεπßσημα, ενþ θα την απορρßψει δημüσια.
Το 1712, δÝχτηκε την υπüσχεση ενüς οικογενειακοý φßλου ονüματι von Krosigk κι Üρχισε να εργÜζεται στο παρατηρητÞριü του. Εκπαιδεýοντας το γιο και τις κüρες της για να τη βοηθÞσουν, συνÝχισε την αστρονομικÞ κλßση της οικογÝνειας. ¹ταν ο κýριος αστρονüμος εκεß κι εßχε 2 μαθητÝς για να τη βοηθÜνε. ΣυνÝχισαν να παρÜγουν ημερολüγια και αλμανÜκ, καθþς και να κÜνουνε παρατηρÞσεις. Η Kirch δημοσßευσε και φυλλÜδια μüνη της. Το 1711, δημοσßευσε την Die Vorbereitung zug grossen Opposition, στην οποßα προÝβλεψε Ýνα νÝο κομÞτη. 1 Þ 2 Ýτη μετÜ, βρÞκε τις θÝσεις Δßα και Κρüνου, που και πÜλι Þτανε μßγμα αστρονομικþν υπολογισμþν και των πιο δημοφιλþν αστρολογικþν παρατηρÞσεων.
Η οικονομικÞ κατÜσταση της οικογÝνειας τρþθηκε κι Üλλο üταν ο von Krosigk πÝθανε το 1714. Αν κι οι Kirchs συνÝχισαν να χρησιμοποιοýν το παρατηρητÞριü του, δεν Þτανε πια σε τÝλεια κατÜσταση. Η Kirch μετακüμισε στο Danzig για να βοηθÞσει Ýνα καθηγητÞ μαθηματικþν. ΔιατÞρησε μüνο Ýνα μικρü χρονικü διÜστημα πριν επιστρÝψει. Η οικογÝνεια εργÜστηκε επßσης σε Üλλα παρατηρητÞρια. Το 1716, η Kirch κι η οικογÝνειÜ της πÞρανε προσφορÜ εργασßας απ' τον Ρþσσο τσÜρο, τον ΠÝτρο το ΜÝγα αλλÜ προτßμησαν να παραμεßνουν στο Βερολßνο. ΣυνÝχισε να υπολογßζει ημερολüγια για μÝρη üπως η ΝυρεμβÝργη, η ΔρÝσδη, το ΜπρεσλÜου κι η Ουγγαρßα.
Την ßδια χρονιÜ ο γιος της Christfried Ýγινε διευθυντÞς του παρατηρητηρßου του Βερολßνου της ΒασιλικÞς Ακαδημßας Επιστημþν, μετÜ το θÜνατο του Hoffmann. Η Kirch κι η κüρη της, η Christine, γßνανε βοηθοß του. ΜÝσα σ' Ýν Ýτος, τα μÝλη της Ακαδημßας παραπονÝθηκαν üτι ανÝλαβε εξÝχοντα ρüλο κατÜ τις επισκÝψεις ξÝνων. ΤηςÞτησαν να γßνει περισσüτερο βοηθüς και να παραμεßνει στο παρασκÞνιο. Η Kirch αρνÞθηκε να το πρÜξει κι αναγκÜστηκε ν' αποσυρθεß. ¸πρεπε να εγκαταλεßψει το σπßτι της, για να χει το παρατηρητÞριο. ΣυνÝχισε να εργÜζεται Ýξω απü τα δημüσια βλÝμματα.
ΤελικÜ, οι συνθÞκες την ανÜγκασαν να εγκαταλεßψει üλα τα αστρονομικÜ Ýργα. ΠÝθανε στο Βερολßνο στις 29 ΔεκÝμβρη 1720. ΜετÜ το θÜνατü της, οι κüρες της συνÝχισαν μεγÜλο μÝρος της δουλειÜς της. Κι οι τρεις βοηθÞσανε τον αδελφü τους στη θÝση του ως κýριου αστρονüμου. ΠαρÜ τα μεγÜλα ζüρια της, πÝτυχε πολλÜ στη ζωÞ της.
"Δεν πιστεýω üτι αυτÞ η γυναßκα θα βρει εýκολα καλλßτερο Þ Ýστω üμοιü της στην επιστÞμη που να την υπερβαßνει". Gottfried von Leibniz για τη Μαρßα Κιρς.
___________________________________
Συνεχßζεται και με Üλλες γυναßκες μετÜ το 1700 κι ως το 1900 και κÜτι, ΕΔΩ!